Ocak 2013 SIFIR KARBON PRENSİPLERİ. V 1.0 Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş.

Transkript

1 Ocak 2013 SIFIR KARBON PRENSİPLERİ V 1.0 Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş.

2 İçindekiler Giriş... 3 Türkiye... 3 SıfırKarbon Prensipleri Hakkında... 4 Escarus Hakkında... 4 Teşekkür... 4 Kullanım, Yasal Uyarı ve Telif Hakkı... 4 Genel Bilgi... 4 Amaç... 5 El Kitabının İlkeleri... 5 Diğer Standartlar ile İlişkisi ve Revizyonlar... 5 SıfırKarbon Sertifikasyonu: Sertifika Çeşitleri... 6 SıfırKarbon Sertifikasyon Süreci... 8 PLANLAMA (PHR2i)... 9 Gereklilikler/Öneriler:... 9 HESAPLAMA (PHR2i) Gereklilikler/Öneriler: RAPORLAMA (PHR2i) Gereklilikler/Öneriler: İYİLEŞTİRME (PHR2i) Gereklilikler/Öneriler: İLETİŞİM (PHR2i) Gereklilikler/Öneriler: Terimler Sözlüğü EKLER EK A SıfırKarbon Sertifikasyon Listesi EK B SıfırKarbon Sertifikasyon Çeşitleri Kurumlar: Ürünler: Hizmetler/Faaliyetler: EK C Kabul Edilen Karbon Denklik Standartları EK D SıfırKarbon Sertifikaları

3 Giriş Dünyamızda şirket sorumluluklarının kapsamının her geçen gün artması ve iklim değişikliğinin şirketler için yarattığı risklerin farkına varılması, kar odaklı büyüme hedeflerinin revize edilerek sürdürülebilirlik ilkesi altında tekrar şekillendirilmesi gereğini ortaya çıkarmaktadır. Bu durum, şirketlerin artık sadece ortaklarına değil, tüm topluma karşı sorumluluk üstlenmelerini gerektirmektedir. Diğer bir deyişle, şirketlerin sosyal ve çevresel sorumluluklarının da olmasını ve bunları tüm iş süreçlerine ve operasyonlarına entegre etmesi anlamına gelmektedir. Günümüzde atmosferdeki karbondioksit seviyesi, doğanın kabul edebileceğinden çok daha hızlı bir şekilde artmaktadır. Atmosferdeki karbondioksit konstantrasyonunda sanayileşme öncesi döneme kıyasla %30'dan fazla artış saptanmıştır. Küresel ısınmanın en önemli sebebi fosil yakıt kullanımına bağlı CO 2 emisyonudur. Birleşmiş Milletler (UN) tarafından yüzlerce iklim uzmanının biraraya getirilerek oluşturulan Hükümetlerarası İklim Degişikligi Paneli (IPCC) 2100 yılı itibarıyla ortalama sıcaklığın, eger bir önlem alınmazsa, 1.8 C ile 4 C arasında en kötü senaryo dahilinde 6.4 C artacağını öngörmektedir. Bu senaryoların içerisinde sel, kuraklık ve bulaşıcı hastalıklardaki artış şeklinde de problemler yer almaktadır. Bu ağır etkiler gelecek kuşakların ekonomik kalkınması ile ilgili ciddi kaygılar doğurmaktadır. Karbon ayak izi bireylerin ve şirketlerin doğrudan veya kullandığı ürünlerin üretimi açısından enerji kullanımıyla dünyaya bıraktıkları toplam sera gazı emisyonu anlamına gelmektedir. Üretim prosesleri, ısıtma, soğutma, havalandırma, yemek, sıcak su vb. faaliyetlerin yanı sıra ulaşım, seyahat, taşeron faaliyetleri ve oluşan atıklar da bir kurumun karbon emisyonuna neden olan faaliyetleri arasında yer almaktadır. Türkiye Türkiye, 24 Mayıs 2004 tarihinde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ne (BMİDÇS), 26 Ağustos 2009 tarihinde ise Kyoto Protokolüne taraf olarak iklim değişikliğine yönelik yürütülen küresel mücadelede yerini almıştır. 1 İklim değişikliği ile mücadele ekonomiler üzerinde eşzamanlı olarak fırsat ve tehditleri de beraberinde getirmektedir. Gelişmiş ülkeler, sayısallaştırılmış sera gazı azaltım ve sınırlama hedeflerine ulaşmalarını kolaylaştırmak ve emisyonlarını azaltıcı uygulamaların daha düşük maliyet ile gerçekleştirmeleri için Kyoto Protokolü nde proje ve piyasa temelli esneklik mekanizmaları tanımlanmıştır. 1 Her ne kadar ülkemiz uluslararası iklim değişikliği rejimindeki konumu gereği Protokol çerçevesinde oluşturulan bu zorunlu piyasalarda henüz yer edinememiş olsa da, bu mekanizmalardan bağımsız olarak işleyen, çevresel ve sosyal sorumluluk ilkesi çerçevesinde kurulmuş Gönüllü Karbon Piyasası na yönelik projeler Türkiye de geliştirilmekte ve uygulanmaktadır. Türkiye; gönüllü karbon piyasalarında işlem gören ilk projesini 2005 yılında uygulamaya başlamış ve o günden bu yana 100 ü aşkın gönüllü karbon projesi ile bu mücadeleye katkı vermeye devam etmektedir. Tüm bu projelerin geliştirilmesi ve uygulanması ile edinilen tecrübeler göstermektedir ki; büyüyen nüfusu ve gelişen ekonomisine paralel olarak artan sera gazı 1 T.C. Çevre ve Şehircilik Orman Bakanlığı Karbon Piyasalarında Ulusal Deneyim ve Gelece Bakış Ocak

4 emisyonları ile maliyet etkin mücadele için Türkiye nin emisyon ticareti mekanizmalarından azami ölçüde yararlanması önem arz etmektedir. 1 Escarus SıfırKarbon, şirketlerin kolay, bilimsel ve uluslararası kabul gören metodolojiler dahilinde karbon azaltım programlarını yürütmelerine olanak sağlamayı amaçlamaktadır. SıfırKarbon sayesinde şirketler, karbon nötr olmak yolundaki süreçlerini yönetebilmekte ve SıfırKarbon sertifikasyonu ile azaltım taahhütlerini kamuoyu ile saydam bir şekilde paylaşabilmektedirler. Escarus, gönüllülük esasına dayanan bu sertifikasyon sistemi ile Türkiye nin 2013 sonrası İklim Değişikliği ile mücadelesinde bütün paydaşlara yardımcı olmayı ve konu ile ilgili bilinirliğin artırılmasını hedeflemektedir. SıfırKarbon Prensipleri Hakkında SıfırKarbon Prensipleri, SıfırKarbon Sertifikasyonu için belirlenmiş olan gereklilikleri kamuoyu ile paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. SıfırKarbon Prensipleri, gerek ulusal yönetmelikler gerek uluslararası standartlardan pratik ve uygulanabilir bir yapı çıkarılması amacıyla hazırlanmış olup, ana hedefi kamuyunu iklim değişikliği ve sera gazı emisyonları konularında bilgilendirmek ve gönüllülük esasına dayalı sertifikasyon sisteminin temelini oluşturmaktır. Escarus Hakkında 2011 yılında faaliyetine başlayan Escarus Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş., deneyimli ve profesyonel kadrosuyla sürdürülebilirlik çözümleri geliştirerek, danışmanlık hizmetleri vermek ve dünyada kabul görmüş global, çevresel ve sürdürülebilir yaklaşımları Türk iş dünyasına entegre etmek üzere kurulmuş bir Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) kuruluşudur. SıfırKarbon Prensipleri Escarus un karbon hizmetleri bünyesinde geliştirilen bir sertifikasyon sisteminin parçasıdır. SıfırKarbon El Kitabı, Türkiye nin düşük karbon ekonomisine geçiş sürecinde şirket ve organizasyonların sera gazı emisyonlarını ölçümlemesi ve raporlaması konusunda pratik ve geniş kapsamlı bir araç olması amacını taşımaktadır. Teşekkür Escarus, SıfırKarbon Prensipleri nin hazırlanması sürecinde SıfırKarbon Danışma Kurulu ve SıfırKarbon Etik Kurulu üyelerine destekleri ve değerli katkıları için teşekkürü bir borç bilir. Kullanım, Yasal Uyarı ve Telif Hakkı Tüm hakları saklıdır.escarus Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş.,

5 Genel Bilgi Amaç SıfırKarbon Prensipleri (Prensipler), Sıfır Karbon Sertifikası ve logosuna sahip olabilme gerekliliklerini tanımlamaktadır. SıfırKarbon Prensipleri, SıfırKarbon Sertifikasyonu nda kullanılabilmesi amacıyla güvenilir, şeffaf ve pratik bir yapı sunmayı amaçlamakta ve prensiplerini de bu hedef doğrultusuda belirlemektedir. SıfırKarbon iklim değişikliği ile mücadelede farklı disiplin ve farklı sektörlerden paydaşların katılımıyla sürekli iyileştirilirebilir bir yapı sunmayı hedeflemektedir. İlkeler 2 Escarus SıfırKarbon Prensipleri aşağıda sıralanan ilkeler üzerine inşa edilmiştir ve sertifikasyon sürecine kılavuzluk etmesi amacıyla hazırlanmıştır: Güvenilirlik: Sera gazı emisyonlarının hesaplamasında seçilmiş olan sınırlar kapsamında mümkün olan bütün emisyon verileri de dahil olmak üzere hesaplamalarda kullanılan metodolojiler ve varsayımlar güvenilir kaynaklardan sağlanmalı, gerektiğinde içsel dokümantasyon belge ve dökümleri ile takip edilebilir olmalıdır. Denetlenebilirlik: Sera gazı emisyonu hesaplamasında kullanılan verilerin, metodolojilerin, varsayımların ve hesaplamaların denetlenebilir olması gerekmektedir. Söz konusu hesaplamalar, inanırlılığın artırılması amacıyla ticari gizlilik ilkeleri de göz önünde bulundurularak gereklilik sınırları dahilinde kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Doğruluk: Yapılan varsayımların ve kullanılan verilerin sera gazı hesaplamalarının gerçeğe en yakın sonuçları yansıttığından emin olunmalıdır. İzlenebilirlik: Hesaplamaların ve gerçekleştirilen çalışmaların takibi ve raporlanması bir yönetim sistemi kapsamında takip edilebilmelidir. Çalışmanın yapıldığı kurumda hesaplamaya konu parametrelerin kurumsal yönetişime dayalı ve bir sistem dahilinde yapılması önem arz etmektedir. Tutarlılık: Sera gazı hesaplama çalışmaları seneler bazında tutarlı olmalı ve söz konusu hesaplamaların konusu olan verilerdeki değişikliklerin nedenleri açıklanabilir olmalıdır. Bilimsellik: Sera gazı hesaplamaları ve metodolojileri bilimsel kaynaklardan sağlanmalıdır. Diğer Standartlar ile İlişkisi ve Revizyonlar Prensiplerin oluşturulmasında uluslararası ve ulusal standartlar esas alınmıştır. Sera gazı emisyonlarının ölçümlenmesinde, Sıfır Karbon Prensipleri, şirketler ve tesisler için ulusal yönetmelikler 3, ISO ve GHG Protocol ; ürün ve hizmetler için ise PAS 2050 standartları ile uyumluluk içerisindedir. 2 Söz konusu ilkeler T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik, GHG Protocol ve ISO Standardları ışığında şekillendirilmiştir Nisan 2012 Çarşamba tarihli Resmî Gazete de T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi, Doğrulanması ve Raporlanması Hakkında Yönetmelik 5

6 Halihazırda, Türkiye özelinde kurumların emisyon hesaplamaları, azaltmaları, yönetimleri ve karbon nötrlüklerini kamuoyu ile paylaşabilmeleri konularında yayınlanmış bir standart bulunmamaktadır. SıfırKarbon bu alanda oluşturulan ilk inisiyatif olma özelliğini de taşımaktadır. SıfırKarbon Etik Kurulu SıfırKarbon Etik Kurulu, Prensipleri belirlenmiş olan İlkeler (Bkz. İlkeler ) ile uygunluğun denetlemesinden sorumlu bağımsız yapıyı temsil etmektedir. Buna ek olarak verilmekte olan SıfırKarbon Sertifikaları örnekleme yöntemiyle Etik Kurulu nun onayına tabii olacaktır. SıfırKarbon Etik Kurulu üyeleri 2013 yılı itibarıyla her iki(2) senede bir belirlenecektir. SıfırKarbon Danışma Kurulu SıfırKarbon Danışma Kurulu, Prensipler in, bahsi geçen standartlarda yapılacak değişiklikler ışığında revize edilmesinden ve yayınlanacak bütün standartların Prensiplere dahil edilerek sürekli iyileştirilmesinden sorumludur. Buna ek olarak verilmekte olan SıfırKarbon Sertifikalarının Karbon Emisyonu Envanteri ve Karbon Emisyonu İzleme raporlarından da sorumludur. SıfırKarbon Danışma Kurulu üyeleri 2013 yılı itibarıyla her belirlenecektir. sene Etik Kurulu tarafından SıfırKarbon Sertifikasyonu: Sertifika Çeşitleri SıfırKarbon Prensipleri; sera gazı emisyonu hesaplanması ve karbon ayak izinin silinmesine konu olabilecek tüm alanları kapsayabilmek ve bunlar arasındaki farkı yansıtabilmek amacıyla, kurum, ürün ve hizmet sektörü için 3 farklı sertifikasyon çeşidi (Bkz. Ek-B) sunmaktadır: SıfırKarbon Kurum, farklı tüzel kişilikteki müşterilerin sera gazı emisyon kaynaklarının belirlenmesi, sera gazı emisyonunun hesaplanması, gerekli azaltım stratejilerinin belirlenmesi, bu stratejiler dahilinde iç (azaltıcı önlemler) ve dış (karbon kredilerinin satın alınması) aksiyonlarda bulunulması ve gerçekleştirilen çalışmanın Sıfır Karbon Sertifikasyonu ile kamuoyuna iletişimi faaliyetlerini içermektedir. Sıfır Karbon Ürün, satışı yapılan ürünlerin yaşam döngüsü analizi (LCA- Life Cycle Assesment) doğrultusunda belirlenmiş olan karbon emisyonlarının hesaplanması, raporlanması, azaltımı ve ürün müşterilerinin bilgilendirilmesi amacıyla sertifikalandırılması süreçlerini içermektedir. SıfırKarbon Ürün sertifikasyon sistemi tüketicilerin; hem satın aldıkları ürünlerin üretimleri ve kendilerine ulaşana kadar olan süreçte, hem kullanım süresince iklim değişikliğine neden olduğu olumsuz etkiler hakkında bilgilendirilmesini amaçlamaktadır. (Bkz. SıfırKarbon Süreç - İletişim) Sıfır Karbon Hizmet, hizmet sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin farklı faaliyetlerinin veya şirketlerin mikro düzeyde gerçekleştirdiği bazı faaliyetlerin karbon emisyonlarının hesaplanması, raporlanması, azaltımı ve müşterilerinin bilgilendirilmesi amacıyla sertifikandırılması süreçlerini içermektedir. SıfırKarbon Hizmet, özellikle solo faaliyet kapsamında oluşan sera gazı emisyonlarının hesaplanmasına ve silinmesine yöneliktir. 6

7 Söz konusu sertifikasyon şirketlere ait araç filolarının, gerçekleştirilmiş olan etkinlik/sergilerin veya kurumların belli bir dönem içerisinde gerçekleştirdiği seyahatler gibi aktivitelerin (uçak, toplu ulaşım, taksi kullanımı) neden olduğu emisyonların hesaplanarak hem gerekli azaltımların gerçekleştirilmesi hem de denkliğinin sağlanmasını amaçlamaktadır. Bu sertifikasyon sistemi paydaşların, SıfırKarbon Prensipleri ışığında gerçekleştirilmiş olan çalışma konusunda bilgilendirilmesini ve konu ile ilgili farkındalığın artırılmasını amaçlamaktadır. 7

8 SıfırKarbon Sertifikasyon Süreci Aşağıdaki şekilde paylaşıldığı üzere SıfırKarbon Sertifikasyonuna sahip olma hakkının kazanılması için W. Edwards Deming in PUKO döngüsü 4 ve 6 Sigma 5 yaklaşımı baz alınarak oluşturulmuş olan Planlama-Hesaplama-Raporlama-İyileştirme ve İletişim Sürecinin (PHR2i Süreci) tamamlanması gerekmektedir. SıfırKarbon Sertifikasyon PHR2i süreci, İlkeler göz önünde bulundurularak sera gazlarının izlenmesi, raporlanması ve denetiminin sürekli iyileştirilmesini hedeflemektedir. (Bkz. Şekil.1): Şekil 1. Sıfır Karbon Sertifikasyon PHR-2i Süreci PLANLAMA Planlanan sertifikasyonun yapısı belirlenerek her türlü gerekliliğin belirlenmesi İLETİŞİM KONTROL HESAPLAMA Toplanmış olan veriler ile hesaplamanın gerçekleştirilmesi İYİLEŞTİRME / DENKLİK RAPORLAMA Verilerin raporlanması ve hedeflerin belirlenmesi 4 PUKÖ Döngüsü : ISO standartlarının da temelini oluşturan PUKÖ (Planla-Uygula-Kontrol Et-Önlem Al) çevrimi veri esaslı olarak sistematik bilgi elde etmeyi sağlayan bilimsel bir yöntemdir. 5 6 Sigma: Altı Sigma, işletmelerin iş akış süreçlerindeki problemlerin tanımlanması, ölçülmesi, analiz edilmesi, iyileştirilmesi ve kontrolü için gerekli istatistik araçların kullanıldığı proje yönetimi metodolojisidir. 8

9 PLANLAMA (PHR2i) Planlama, SıfırKarbon Sertifikasyonu nun belirlenmesini içermektedir. planlamasının ve bu konuyla ilgili gerekliliklerin Gereklilikler/Öneriler: SıfırKarbon Prensipleri nin uygulanacağı kurum, ürün veya hizmet ile ilgili genel bilgiler (isim, adres, sınırlar, v.b.) belirlenmeli ve Sertifikasyon Sağlayıcı ile yazılı olarak paylaşılmalıdır. Sertifikasyonun verileceği kurum/ürün/hizmet ile ilgili bilgiler Sertifika Sağlayıcı tarafından teyit edilmelidir. Bu bilgilere ek olarak sağlanacak olan sertifikasyon çeşidi ile ilgili bilgiler (süre, sınırlar v.b.) izlenebilirlik ve denetlenebilirliğin sağlanabilmesi amacıyla Sertifika Sağlayıcı tarafından kayıt altına alınmalıdır. Planlama sürecinde gerekli olan faaliyet verileri ve bu veriler ışığında kullanılacak olan emisyon kaynakları ve emisyon faktörleri belirlenmelidir. Planlanmakta olan sertifikasyonun gereklilikleri ve kurulması gereken yönetim yapıları belirlenerek ilgili departman/kişiler bilgilendirilmelidir. Bu süreçte gerçekleştirilmesi gereken adımlar aşağıda özetlenmiştir: Adım -1 P-a. YÖNETİM YAPISI Sertifikasyona konu Sertifikasyona konu Sertifikasyona konu gereklilikler gereklilikler kurum ile gereklilikler kurum ile kurum ile paylaşılarak sorumlu paylaşılarak sorumlu paylaşılarak sorumlu departmanlar/kişiler proje ekibi departmanlar/kişiler proje departmanlar/kişiler proje olarak atanmalıdır. ekibi olarak atanmalıdır. ekibi olarak atanmalıdır. Sertifikasyon ve gereklilikleri ile Tanım Sertifikasyon ve bilgiler sertifikasyonun alınacağı gereklilikleri ile bilgiler hizmetten sorumlu üretici firma ile departmanlar/kişiler ile paylaşılarak sorumlu paylaşılmalıdır. departmanlar/kişiler atanmalıdır. Adım -2 P.b.METODOLOJİNİN SEÇİMİ SıfırKarbon "Planlama- SıfırKarbon "Planlama- SıfırKarbon "Planlama- Hesaplama ve Raporlama" Hesaplama ve Raporlama" Hesaplama ve Raporlama" döngüleri ile birlikte GHG döngüleri göz önünde döngüleri göz önünde Protokolü (A Corporate bulundurulmalıdır. bulundurulmalıdır. Accounting and Reporting Tanım Standard ve Corporate Value Chain Accounting and Reporting Standard) hesaplamalarda kullanılmalıdır. 9

10 Adım -3 P.c.OPERASYONEL VE ORGANİZASYONEL SINIRLARIN BELİRLENMESİ Kuruma verilecek olan Ürüne verilecek olan Söz konusu hizmetin Sertifikasyon dahilindeki Sertifikasyon dahilindeki sağlanmasında kullanılan bütün belirlenmiş olan bütün belirlenmiş olan bütün süreçler hesaplamaya dahil sınırlara karar verilmelidir. sınırlara karar verilmelidir. edilmelidir. Sertifikasyona dahil Tanım Söz konusu sınırlar Söz konusu sınırlar edilememiş süreçlerin, neden seçilmiş olan metodoloji seçilmiş olan metodoloji dahil edilemediği ile ilgili bilgiler ile uyumlu olmalıdır. (Beşikten-Müşteriye veya kayıt altına alınmalıdır. Beşikten-Mezara) ile uyumlu olmalıdır. Adım -4 P.d.ZAMAN ARALIĞININ BELİRLENMESİ Değerleme çalışması Ürünleri için sera gazı Standard hizmetler için sera gazı minimum 12 aylık bir değerleme çalışması, söz değerleme çalışmasının, süreyi kapsamalıdır. konusu ürünün kullanım minimum senelik olarak özelliği, mevsimselliği ve gerçekleştirilmesi hedefleniyor diğer karakteristikler göz olsa da iş kapsamı dikkate önünde bulundurularak alınarak (fuar, etkinlik v.b.) ideal Tanım sera gazı emisyonlarını süreye karar verilecektir. açıkça gösterebilecek yeterli bir zaman sürecini kapsamalıdır. Tedarik zincirinde olan önemli bir değişiklikte değerleme çalışması tekrar yapılmalıdır. Adım -5 P.e. EMİSYON KAYNAKLARININ BELİRLENMESİ Emisyon kaynaklarının belirlenmesi konusunda detaylı bilgi ekte sunulmuştur. (Bkz. Ek-B) Tanım Adım -6 P-f. SERA GAZLARININ BELİRLENMESİ IPCC ve Yönetmelik'te belirlenmiş olan hesaplama yöntemlerinde dahil edilmiş olan sera gazları göz önünde bulundurularak Kyoto Protokolü'nde yer alan 6 adet sera gazı mümkün Tanım olduğunca envantere dahil edilmelidir. Adım -7 P-g. VERİLERİN TOPLANMASI Tanım Belirlenmiş olan sınırlar kapsamında faaliyet verileri toplanmalıdır. 10

11 HESAPLAMA (PHR2i) HESAPLAMA sertifikasyonun verileceği sistem ile ilgili verilerin kontrolünün yapılmasını ve hesaplamaların gerçekleştirilmesi süreçlerini içermektedir. Gereklilikler/Öneriler: SıfırKarbon Prensipleri ve Sertifikasyonu nun uygulandığı kurum, ürün veya hizmet kapsamında ihtiyaç olan veriler kullanılarak sera gazı emisyon değerlerinin (CO 2e ) hesaplanmasını içermektedir. Söz konusu hesaplamalar, Escarus Karbonmetre 6 ve SıfırKarbon Prensipleri nin dayanmış olduğu ilkelere ve belirlenmiş olan gerekliliklere uygun bulunan bir hesaplama metodolojisi kullanılarak gerçekleştirilmelidir. Gerekli görüldüğü takdirde söz konusu verilerin kanıtı SıfırKarbon Sertifika Sağlayıcısı tarafından talep edilebilir. Adım -8 H.a.VERİ KONTROLÜ Temin edilmiş veriler kontrolden geçirilerek tutarlılıkları ve doğrulukları açısından Tanım değerlendirilmelidir. Hesaplama yöntemiyle elde edilmiş olan veriler SıfırKarbon Sağlayıcı ile kontrol amacıyla paylaşılmalıdır. Adım -9 H.b.SERA GAZI EMİSYONLARININ HESAPLANMASI Emisyon faktörlerinin ve hesaplama için gerekli olan çarpanların öncelikle ulusal kaynaklardan (TÜİK NIR, T.C. Enerji Bakanlığı v.b.) temin edilmesi gerekmekte olup bu Tanım tarz verilerin bulunmaması durumunda uluslararası kaynaklardan (IPCC Default Values) yararlanılmalıdır. 6 Karbonmetre aracı, firmaların karbon ayakizine neden olan tüketimlerini hesaplamalarına olanak sağlayan bir yapı sağlamaktadır. Veri girişinin yapılmasının ardından, Escarus tarafından yapılan kontrollerden sonra verilerin onaylanması ile karbon ayak izi hesaplaması sistem üzerinden gerçekleştirilmektedir. 11

12 RAPORLAMA (PHR2i) RAPORLAMA süreci Sertifikasyona tabi sistem ile ilgili olarak elde edilen bütün veriler ve çıkan sonuçların raporlanarak kayıt altına alınması ve SıfırKarbon hedeflerinin belirlenmesi süreçlerini içermektedir. Gereklilikler/Öneriler: Planlama ve Hesaplama süreçlerinde elde edilen veriler ışığında bir Sera Gazı Envanteri Raporu (Envanter Raporu) oluşturulmalıdır. Söz konusu Envanter Raporu, izlenebilirliğin sağlanabilmesi amacıyla Planlama adımında belirlenmiş olan bilgileri (operasyonel/organizasyonel sınırlar, zaman aralığı, referans yıl v.b.) detaylı bir şekilde yer vermelidir. Adım -10 R.a. ANALİZ/KARŞILAŞTIRMA Elde edilmiş hesaplama verileri kapsamında ulusal/uluslararası standartlar ile karşılaştırılarak gerekli Tanım analiz ve karşılaştırmalar yapılmalı ve fazla emisyon kaynağına neden olan alanlar tespit edilmelidir. Adım -11 R.b.SERA GAZI EMİSYON RAPORUNUN HAZIRLANMASI Tanım Planlama ve Hesaplama adımları kapsamında derlenmiş olan veriler ve yapılmış olan hesaplamalar doğrultusunda sera gazı emisyonu envanter raporu hazırlanmalıdır. 12

13 İYİLEŞTİRME (PHR2i) İYİLEŞTİRME belirlenmiş hedefler doğrultusunda sera gazlarının azaltılması ve sıfır sera gazı emisyonu hedefine ulaşılması konusunda Sera Gazı Azaltım Raporu nun hazırlanması ile harici ve dahili azaltım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi faaliyetlerini içermektedir. Gereklilikler/Öneriler: Sera Gazı Envanter Raporu kapsamında elde edilen veriler ışığında SıfırKarbon Kurum ve Hizmet sertifikaları dahilinde bir Sera Gazı Azaltım ve İzleme Planı oluşturulmalıdır. Söz konusu Azaltım ve İzleme Raporu içerisinde SıfırKarbon Sertifikasyonunun da esas amacını oluşturan müşterinin sertifikasyon süreci boyunca toplamda sıfır sera gazı emisyonu taahhütüne ve bu kapsamda gerçekleştireceği sera gazı envanteri izleme planına da yer verilmelidir. Söz konusu sıfır sera gazı emisyonu hedefi, mutlak sera gazı azaltımı veya sera gazı yoğunluğunda azaltım cinslerinden ifade edilmelidir. Yoğunluk hedefi, bir işletme ölçüsüne indirgenmiş olan (örneğin üretilen ürün başına yapılan karbon salım miktarı veya seyahatlerden kaynaklanan karbon salımları) karbon salımlarında, temel alınan taban yıla oranla, gelecekteki bir azalmayı tanımlayan bir hedeftir. (Örn: 2020 yılına kadar tam zamanlı çalışan personel başına sera gazı emisyonunu yüzde 25 oranında azaltmak gibi). Mutlak hedef bir taban yıl ile karşılaştırıldığında gelecekteki bir yılda gerçek salımlardaki azalmayı tanımlayan bir hedeftir. (Örn: 2020 yılına kadar 2012 yılı sera gazı emisyon miktarını %25 seviyesinde azaltmak) Müşteri, hazırlanmış olan sera gazı emisyon raporu ile birlikte emisyonların azaltımı için belirlenmiş alternatif stratejilerin maliyet yapısını da içeren bir sera gazı izleme ve azaltım planı hazırlamalıdır. Bu aşama özellikle kurum veya ürün bazındaki sertikasyonlarda önem kazanmaktadır. Karbon emisyonunun ölçülmesi ve ölçüme konu emisyonların kaynağında azaltılması birbirini tamamlayan ana yaklaşımlardır. SıfırKarbon Prensipleri emisyonların kaynağında azaltılması yaklaşımıyla dizayn edilmiştir. Dolayısıyla SıfırKarbon Sertifika hizmetini alan kurumların mutlaka yürütülen projeye paralel üst yönetimi tarafından da onaylanan bir karbon azaltım stratejisi olmalıdır. Dahili Emiyon Azaltım Gereklilikler/Öneriler: Planlanmış olan azaltım faaliyetlerinin ve bunlar sayesinde sağlanan ilerlemenin değerlendirilebilmesi için sera gazı izleme ve azaltım planları sürekli ve düzenli olarak gözden geçirilmeli ve gerekli görüldüğü takdirde revize edilmelidir. Etkinlik, sergi gibi bir döneme yayılmayan (bir veya iki günlük) faaliyetler için söz konusu faaliyetin planlama sürecinde sera gazı emisyonlarını azaltıcı önlemler göz önünde bulundurulmalıdır. Harici Emisyon Azaltım Gereklilikler/Öneriler: 13

14 Sıfırkarbon Sertifikasyonu na ulaşılması için gerçekleştirilen harici emisyon azaltım faaliyetleri Sera Gazı Emisyon Azaltımı Sağlayan Projelere İlişkin Sicil İşlemleri Tebliği Eklerinde yer alan ve Ek-C de paylaşılmış olan Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Bilgi Formu kriterlerini sağlamalıdır. harici emisyon azaltım faaliyetleri kapsamında satın alınan karbon kredilerinin seçiminde T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sicil kaydında yer alan projelere öncelik verilmesi gerekmektedir. Söz konusu kriterlere ek olarak karbon kredisine sahip projelerin sürdürülebilirlik kriterinin yüksek olması önem arz etmekte olup, seçim kriterleri arasında yer almalıdır. Adım -12 I-1.a.SERA GAZI AZALTIM VE İZLEME PLANININ HAZIRLANMASI Raporlama adımında belirlenmiş sera gazı emisyonlarını azaltım potansiyeline sahip sera gazı Tanım kaynaklarıyla ilgili olarak Sera Gazı Azaltım ve İzleme Planının hazırlanması adımını içermektedir. Adım -13 I-1.b.AZALTIM FAALİYETLERİ Hesaplanmış olan emisyon miktarının harici ve dahili yöntemler ile azaltılması sürecini Tanım içermektedir. 14

15 İLETİŞİM (PHR2i) İLETİŞİM, SıfırKarbon Sertifikasyonları nın (Bkz. Ek-D) iletişimi konusunda kamuoyu ile doğru, şeffaf ve sürekli olarak bilgi paylaşılmasını sağlayacak olan adımları ve süreçleri belirlemektedir. Gereklilikler/Öneriler: Müşteri, sertifikasyon aldığı kurum, hizmet veya ürünün çevresel, sosyal ve ekonomik bütün etkilerinin diğer bir deyişle sürdürülebilirlik kriterlerini ve SıfırKarbon Sertifikasyonunu sürdürülebilirlik söylemlerinin bir parçası haline getirebilir. Müşteri, söz konusu etkilerin yönetimi için uluslararası alanda kabul görmüş diğer standartlar ve inisiyatifler ile SıfırKarbon arasında (ISO 14001, ISO 9000, GRI İlkeleri, Global Compact v.b.) bir bütünlük sağlayarak sürdürülebilirlik anahtar göstergelerinin yönetimi ile iletişiminde kullanabilir. SıfırKarbon sertifikasyonunun iletişim bacağı bütün kamuoyunun bilgilendirmesi amacıyla son derece önem arz etmekte olup diğer taraftan sadece bir sosyal sorumluluk projesi olarak yansıtılmamalı ve Türkiye nin Düşük Karbon Ekonomisi ne geçişinde kullanılan proaktif bir hareket olarak benimsenmesi tavsiye edilmektedir. SıfırKarbon Sertifikası na hak kazanmış olan şirketler ve sahip olunan sertifikasyon ile ilgili bilgiler, SıfırKarbon web sitesi üzerinden kamuoyu ile paylaşılacaktır. Dış azaltım konusunda alınmış olan karbon kredileri ile ilgili bilgiler, kredilerin temin edildiği karbon azaltım projeleri ile ilgili bilgilerin yer aldığı veri tabanında da kamuoyu ile paylaşılarak yapılan çalışmanın şeffaflığı sağlanacaktır. SıfırKarbon Sertifikasyonu kapsamında özellikle Türkiye de geliştirilmiş ve Gold Standard Onayına sahip karbon kredilerinin kullanılması önerilmektedir. Adım -14 I-2.a. SERTİFİKASYON SıfırKarbon Sertifikasyonun Danışma Kurulu onayına sunulmasını takiben hazırlanarak Tanım sertifika sahibi ile paylaşılması adımını içermektedir. Adım -14 I-2.b İLETİŞİM Tanım Hak kazanılmış sertifikayla ilgili bilgilerin Escarus web-sitesi'nde yayınlanması ve gerekli bilgilendirmelerin kamuoyu ile paylaşılmasını içermektedir. Söz konusu bilgilendirme faaliyeti ticari bilgi gizliliği gözetilerek gerçekleştirilmelidir. 15

16 KONTROL KONTROL adımı, SıfırKarbon Kurum ve SıfırKarbon Ürün sertifikasına sahip ve senelere azaltım hedefleri koymuş tüzel kişiliklerin sahip oldukları sertifikanın devamlılığını bir sonraki seneye taşımak için gereklidir. Gereklilikler/Öneriler: Sertifikaya sahip kurumların, sertifikaya alınması sürecinde tamamlanmış olan PHR-2i adımlarının baştan kontrol edilerek verilmiş olan sertifikanın tutarlılığı ve doğruluğu sağlanarak Danışma Kurulu nun onayına sunulacaktır. Adım -15 I.a.SERA GAZI AZALTIM VE İZLEME PLANININ KONTROLÜ Sertifikanın verilmiş olduğu Kurum/Ürün/Hizmet'e PHR-2i döngüsü tekrar uygulanarak,bir önceki dönem hazırlanmış olan Sera Gazı Azaltım ve İzleme Planı ile tutarlılığı kontrol Tanım edilerek, Sertifika'ya tabi Kurum/Ürün/Hizmet'in yapısında gerçekleşmiş olan değişiklikler tesbit edilerek referans yılı emisyon değerlerine dahil edilecektir. Adım -16 I.c.SERTİFİKASYON (Tekrar) Tanım SıfırKarbon Sertifikasyonun Danışma Kurulu onayından sonra hazırlanmasını içermektedir. 16

17 Terimler Sözlüğü Bağımsız Denetçi: Uluslararası/bölgesel ya da ulusal kriterler doğrultusunda akreditasyona ya da sertifikasyona sahip; finansal kazanç veya menfaat çakışmasına sebebiyet vermeden sera gazı envanteri doğrulaması çalışması gerçekleştirecek, söz konusu denetim hizmetinde tecrübeli şahıs veya firma. Beşikten-Mezara: Ürünler için bir sınır yaklaşımını ifade etmektedir. Beşikten-mezara yaklaşımı bir ürünün hammadde tedarikinden, bertaraf edilmesine kadar geçen bütün süreçleri içermektedir. Beşikten-Müşteriye: Ürünler için bir sınır yaklaşımını ifade etmektedir. Beşikten-müşteriye yaklaşımı bir ürünün hammadde tedarikinden, ilk müşteriye ulaşmasına kadar geçen bütün süreçleri içermektedir. SıfırKarbon Danışma Kurulu: Danışma Kurulu, SıfırKarbon Prensipleri nin yayınlanmış olan ulusal ve uluslararası standartlar ve yönetmelikler ışığında revizyonundan sorumludur. Danışma Kurulu yılda bir kere olmaz üzere Prensipler hakkında görüş verecektir. Değerleme: Belirlenmiş olan bir yapı (kurum, ürün, hizmet) için sera gazı emisyonlarının tutarlı ve şeffaf metodlarla ölçümlenmesi sürecini ifade eder. Dahili emisyon azaltım faaliyeti: Söz konusu yapının sınırları içerisinde gerçekleştirilen azaltım faaliyetleri (enerji ihtiyacı ve kullanımı konusunda yönetimsel yaklaşımlar, enerji verimliliği projelerinin gerçekleştirilmesi, teknoloji ve proses de gerçekleştirilem iyileştirmeleri, taşıma ve ulaşım ihtiyaçlarının yönetimi v.b.) neticesinde sera gazı envanterinde azaltım sağlanması. Dışarıdan (harici) emisyon azaltım faaliyeti: Belli bir aktivite nedeniyle meydana gelen sera gazı emisyonlarının, başka bir projeden sağlanan ticareti yapılabilir sera gazı emisyon birimleri (kredi veya menkul kıymet) kullanılarak dengelenmesi/denkleştirilmesi. Emisyon Faktörü: Emisyon faktörleri olarak adlandırılan rakamlar, faaliyet verilerini CO 2 e olarak emisyon değerleri ile ilişkilendirir. Karbon yoğun faaliyetler söz konusu olduğunda şeffaf ve çoğaltılabilir emisyon verileri elde edebilmek için, emisyon sahiplerinin faaliyet verilerini CO 2 e bazına dönüştürebilmesi gerekir. Bu dönüştürme işleminin formülü şudur: [faaliyet verileri X emisyon faktörü = Sera Gazı emisyonu]. Emisyon faktörleri, spesifik birimler halinde belirtilir; örneğin "kullanılan ısınma yakıtı birimi başına CO 2 e kg". Emisyon faktörleri, çeşitli yerel, eyalet, ulusal veya hükümetler arası kurumlar tarafından yayınlanır (örneğin ABD Enerji Bilgi Ajansı- EIA). Emisyon Kaynağı: Sera gazı emisyonuna neden olan faaliyetler veya prosesler. SıfırKarbon Etik Kurulu: Danışma Kurulu tarafından uygun bulunan SıfırKarbon Prensipleri nin belirlenmiş olan İlkeler (Bkz. İlkeler ) ile uygunluğunun denetlemesinden sorumlu bağımsız yapıyı temsil etmektedir. Danışma Kurulu nun gerçekleştirmiş olduğu revizyonlar Etik Kurulu nun bilgisine sunulacaktır. Ayrıca verilmekte olan SıfırKarbon Sertifikaları Etik Kurulu tarafından örnekleme yöntemiyle denetimden geçecektir. 17

18 GHG Protocol: GHG Protokolü, iş dünyası, hükümetler ve çevresel gruplar ile ortaklaşa olarak iklim değişikliği ile mücadelede kullanılmak amacıyla güvenilir ve etkili programlar oluşturmaktadır. Standart; şirketler, hükümetler ve muhasebe kurumlarından gelen 350 nin üstüne uzmanının tecrübesi ve bilgi birikimine dayanmaktadır. 9 ayrı ülkeden 30 un üzerinde şirket tarafından test edilmiştir. GHG Protokolü İnisiyatifi nin vizyonu, sera gazı hesaplaması ve raporlaması standartlarının uyumluluğunu sağlayarak, farklı karbon emisyonu ticaret planları ve diğer iklim ile ilgili inisiyatiflerinin birbirleri ile tutarlı sera gazı hesaplaması yaklaşımlarını benimsemesidir. ISO : International Standard Organisation tarafından yayınlanmış olan ISO , sera gazı envanterlerinin kuruluş veya şirket seviyesinde tasarımlanması, geliştirilmesi, yönetilmesi ve raporlanması ilkeleri ve şartları hakkında ayrıntılı bilgi vermektedir. Bu standard, sera gazı yönetimini iyileştirmek amacıyla sera gazı emisyon sınırlarının belirlenmesi, bir kuruluşun sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırılmalarının hesaplanması ve şirketin özel tedbirlerinin veya faaliyetlerinin tanımlanması için gerekleri içermektedir. Bu standard ayrıca, doğrulama faaliyetleri için envanter kalite yönetimi, rapor etme, iç tetkik ve kuruluşun sorumluluklarına ilişkin şartları ve kılavuzu içermektedir. İtfa: Emisyonların azaltılabilmesi için, kredilerin piyasadan kaldırılması veya itfa edilmesi gerekir. Diğer bir deyişle bu karbon kredilerinin yeniden satılmaması gerekmektedir. Bu nedenle karbon kredisi tedarikçisinin hesaplarından, söz konusu kredilerin başka bir kurum tarafından satın alınması durumunda, çıkarılması ve bu işlemin üçüncü parti bir registry tarafından da kaydının yapılmasını gerekmektedir. Karbondioksit eş değeri (CO 2 e): Bir sera gazının ışıma kuvvetinin karbon dioksit ile karşılaştırılmasında kullanılan bir birim olan CO 2 e, sera gazı emisyonlarının karbon dioksit cinsinde ölçülmesine olanak vermektedir. Karbon dioksit eş değeri, verilen sera gazının kütlesi ve onun Küresel Isınmaya Etki Potansiyeli ile çarpımıyla elde edilmektedir. (Dönüştürme oranları için, Bkz. Küresel Isınmaya Etki Potansiyeli.) Karbon nötr: Bir faaliyetin, olayın, hanenin, işletmenin veya kuruluşun hiçbir net sera gazı emisyonundan sorumlu olmadığı ve bu sebeple o alanda karbon nötr olarak ilan edilebileceği gönüllü bir mekanizma. Karbon nötrlük, emisyonlar mümkün olduğunca azaltılarak (örneğin enerji verimliliği, yenilenebilir enerjinin satın alınması) ve daha sonra sıfır net emisyona ulaşabilmek amacıyla artık emisyonlar için denkleştirme birimleri satın alınarak elde edilebilir. Karbon nötr Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş. nin patentli markasıdır. Kapsam 1 Doğrudan Sera Gazı Emisyonu: Bir kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği sera gazı kaynaklarından salınan sera gazı emisyonu: Sabit yakma (kazan, fırın, türbin, ısıtıcı, insinerator, motor vb) Mobil yakma (otomobil, kamyon, gemi, uçak vb) Proses emisyonu (çimento üretiminde kalsinasyon kaynaklı CO 2, petrokimya endüstrisinde katalitik kraking prosesinden kaynaklı CO 2, alüminyum ergitmede PFC emisyonları gibi) Kaçak emisyonlar (ekipman bağlantılarından, atıksu arıtma tesisi, soğutma kuleleri, gaz işleyen tesisler vb. kaçaklar) 18

19 Kapsam 2 Enerji dolaylı sera gazı emisyonu: Bir kuruluş tarafından dışarıdan tedarik edilerek tüketilen elektrik, ısı veya buharın üretilmesi sırasında oluşan sera gazı emisyonu. Kapsam 3 Diğer dolaylı sera gazı emisyonu: Enerji dolaylı sera gazı emisyonundan başka, bir kuruluşun faaliyetlerinin bir sonucu olarak başka kuruluşların sahip olduğu veya kontrol ettiği sera gazı kaynaklarından ortaya çıkan sera gazı emisyonu. Kayıt sistemi: Gerçekleştirilen, dışarıdan (harici) emisyon azaltım miktarları ve karbon kredisi alım satım (denkleştirme) işlemlerinin kaydının tutulduğu veri tabanı. Söz konusu veri tabanında her bir kredinin tanımı, konu olduğu denkleştirme işlemi ve miktarı ile ilgili bilgi bulunmaktadır. (Örn. Gold Standard) Küresel Isınmaya Etki Potansiyeli: Belirli bir zaman aralığında, belirli bir sera gazının eş değer karbon dioksit cinsinden kütleye dayalı ışıma kuvvet etkisini tanımlama faktörü. Söz konusu faktörler için UNFCCC sekretaryası tarafından kabul edilmiş güncel değerler esas alınmalıdır. Kurum: Tüzel kişiliğe sahip olan şahıs veya şahıslar topluluğu. Söz konusu tüzel kişilik şahıs şirketi, limited şirket, anonim şirketi, STK veya devlet kurumu olabilmektedir. Sera Gazları: Sera gazları, sera etkisini destekleyen, atmosferde bulunan ve en çok ısı tutma özelliğine sahip olan bileşiklerdir. Kyoto Protokolü nde altı adet sera gazı tanımlanmakta olup bunlar karbondioksit (CO 2 ), metan (CH 4 ), diazot monoksit (N 2 O), hidroflorokarbon (HFC), kükürthekzaflorit (SF 6 ) ve perflorokarbon (PFC) dur. Sera Gazı Envanteri: Bir kurum, ürün veya servisin neden olduğu sera gazı kaynakları ve yutakları, sera gazı emisyonları ve sera gazı uzaklaştırmalarına ait bilgilerdir. SıfırKarbon: Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş. nin patentli markasıdır. SıfırKarbon Sertifikasyonu: Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş. nin ve SıfırKarbon Sertifikasyon Sağlayıcısı nın bir müşteriye SıfırKarbon Protokol gerekliliklerine/önerilerine uyması nedeniyle SıfırKarbon sertifikasyonunu kullanmaya hak tanıması sürecidir. SıfırKarbon Sertifikasyonu Sağlayıcı (Sağlayıcı): SıfırKarbon Sertifikasyonu nu veren kuruluşu temsil etmektedir. Söz konusu Sağlayıcı Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş. dir. Bu şirket aynı zamanda Danışma Kurulu nun gözetiminde SıfırKarbon Protokol ün gelişimi ve revizyonundan sorumludur. SıfırKarbon Logosu: SıfırKarbon sertifikasyonunu haiz olmuş bir firmaya Escarus-Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş. tarafından kullanım hakkı tanınan Escarus ticaret markasıdır. Sertifikasyon süreci: SıfırKarbon sertifikasyonunun geçerlilik süreci. Sınır: Proje sınırı, söz konusu emisyon hesaplamasının gerçekleştirildiği kurum, ürün veya hizmeti belirlemektedir. Ölçümün gerçekleştirileceği yapıyla ilgili emisyonların ne dereceye kadar azaltıldığını ölçebilmek amacıyla işin kapsamına ilişkin parametrelerin belirlenmesi önem arz etmektedir. 19

20 SıfırKarbon Hizmet Sertifika Hizmetleri SıfırKarbon Ürün Sertifika Hizmetleri SıfırKarbon Kurum Sertifika Örnekleri EKLER EK A SıfırKarbon Sertifikasyon Listesi SERTİFİKA ADI Holding / Şirket Fabrika/Tesis Bina Şube Otel Departman Ofis Restoran/Bar/Fuar Alanı Ürün Ambalaj Elektrik Tüzel kişiliğe sahip kurumlar. Üretim tesisleri, depolar v.b. TANIM Bir veya birkaç kurum tarafından kullanılmakta olan binalar. Bir kuruma ait şubeler, acentalar. Her türlü otel, motel, hostel, konaklama tesisi v.b. Bir kurum bünyesinde yer alan farklı departmanlar (Örn. Satış Departmanı) Bir kurum tarafından farklı lokasyonlarda kullanılan ofisler. Her türlü restoran, bar, gece kulübü ve fuar etkinliklerinin gerçekleştirildiği alanlar. Bir üretim faaliyetinde üretilen ürün veya ürünlerin birim ürün başına meydana gelen sera gazı salımlarının hesaplanması. Söz konusu ürün son kullanıcı tarafından kullanılmakta olan her türlü ürünü temsil etmektedir. (Örn: elektronik eşya, gıda ürünleri, giyim eşyaları v.b.) Ürünler de kullanılan her türlü ambalaj (kağıt,plastik, karton v.b.). Kurumlar tarafından kullanılan elektrik. Hizmet Sevkiyat Araç Filosu İş Seyahati Etkinlik / Sergi / Fuar Otel Konaklaması Kuru temizleme, temizlik ve bunun gibi servis sektörüne ait hizmetlerin tamamı. Lojistik firmalarının sağlamakta olduğu her türlü dağıtımı hizmetleri. Araç kiralama firmalarının vermiş oldukları hizmetler. Kara, deniz ve hava taşımacılığıyla ilgili verilen her türlü hizmet. Gerçekleştirilmekte olan her türlü fuar, etkinlik, sergi organizasyonları. Otellerin sağlamakta olduğu konaklama hizmetleri 20

21 EK B SıfırKarbon Sertifikasyon Çeşitleri Escarus, Sertifikasyonların kullanımını kolaylaştırmak amacıyla, üç ana başlık altında toplamıştır. Söz konusu Sertifikasyonlar; Kurumlar: Belirlenmiş sınırları dahilinde her türlü tüzel kişiliğe sahip kurumu temsil etmektedir. (Holding, şirket, iştirak, şube v.b.) Ürünler: Son kullanıcı tarafından kullanılan ürünlerin (elektronik eşya, gıda, mobilya v.s.) farklı yaşam döngüsü analizi çalışmaları ile sera gazı emisyonları belirlenmelidir. Hizmetler/Faaliyetler: Servis sektörü tarafından sağlanan hizmetleri kapsamaktadır. 21

22 SIFIRKARBON KURUM - Minimum Emisyon Kaynağı Gereklilikleri KAPSAM 1 1-A 1-B Kurumun mülkiyetinde bulunan veya finansal kiralamaya tabii, fosil yakıt kullanan ve/veya kaçak gaza neden olan sabit emisyon kaynakları Kurumun mülkiyetinde bulunan ve finansal kiralamaya tabii araçların (otomobil, kamyon, forklift vs.) neden olduğu direk emisyonlar KAPSAM 2 2-A Kurum tarafından tüketim amacıyla satın alınan elektrik-buhar. 3-A Kurumun mülkiyetinde bulunmayan her türlü hava (uçak, helikopter v.b.), deniz (vapur, deniz otobüsü v.b.) ve kara taşıtıyla (taksi, kiralık araç, otobüs, metro v.b.) gerçekleştirilen iş seyahatleri. KAPSAM 3 - Upstream 3-B İş seyahati nedeniyle gerçekleştirilen otel konaklamaları 3-C Üretimde veya hizmet verilmesi için gerekli ara ürün ve hammaddelerin, 3. partiler tarafından gerçekleştirilen dağıtım ve depolama faaliyetleri nedeniyle meydana gelen emisyonlar. KAPSAM 3 - Upstream 3-D Müşterilere satışı gerçekleştirilmiş olan ürünlerin 3. partiler tarafından gerçekleştirilen dağıtım ve depolama faaliyetleri nedeniyle meydana gelen emisyonlar; ürünlerin mülkiyetinin müşterilere geçmesini takiben 3-E Atık bertarafı (atık taşınması hariç) KAPSAM 3 - Diğer 3-F Çalışanların işe gidiş-gelişleri SIFIRKARBON KURUM SERTİFİKASYONU Gereklilik Matriksi HOLDİNG/ŞİRKET 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F FABRİKA 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F BİNA 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F ŞUBE 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F OTEL 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F DEPARTMAN 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F OFİS 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F RESTORAN-BAR 1-A 1-B 2-A 3-A 3-B 3-C 3-D 3-E 3-F DAHİL OPSİYONEL HARİÇ 22

23 Beşikten - Müşteriye Beşikten - Müşteriye SIFIRKARBON ÜRÜN - Minimum Emisyon Kaynağı Gereklilikleri Hammadde ve ambalaj temini ve işlenmesi 1-A Üretimde kullanılan hammadde ve ara ürünler (beşikten-mezara veya beşiktenmüşteriye yaklaşımları dahilinde) 1-B Üretim için teslim alınan hammade ve ara ürünler Ürünleri ve ambalajların üretimi ve depolanması 2-A Tesis sınırları içerisinde üretimde kullanılan fosil yakıt veya kaçak gaz kaynaklı emisyonlar 2-B Tesis içerisinde elektrik kullanımı 2-C Atık bertarafı Dağıtım 3 Ürünlerin ilk müşteriye dağıtımı İleri Dağıtım 4 İleri depolama ve dağıtım Perakende 5-A Tesis sınırları içerisinde üretimde kullanılan fosil yakıt veya kaçak gaz kaynaklı emisyonlar 5-B Tesis içerisinde elektrik kullanımı Kullanım 6 Kullanım kaynaklı emisyonlar (bakım ve onarım dahil) Bertaraf 7 Ürünlerin yaşamları sonunda bertaraf edilmesi SIFIRKARBON ÜRÜN SERTİFİKASYONU Gereklilik Matriksi ÜRÜN 1-A 1-B 2-A 2-B 2-C A 5-B 6 6 AMBALAJ 1-A 1-B 2-A 2-B 2-C A 5-B 6 6 ELEKTRİK 1-A 1-B 2-A 2-B 2-C A 5-B 6 6 DAHİL OPSİYONEL HARİÇ 23

24 SIFIRKARBON HİZMET - Minimum Emisyon Kaynağı Gereklilikleri 1 Hizmetin sağlanması için tesis içerisinde kullanılan bütün direk emisyon kaynakları 2 Hizmetin sağlanması için kullanılan bütün hareketli (otomobil, kamyon, uçak vs.) kaynakların neden olduğu direk emisyonlar 3 Hizmetin sağlanması için tüketilen elektrik/buhar kaynaklı emisyonlar 4 Hava taşıtları, toplum taşıma, sahip olunan veya finansal kiralamaya tabii araçlar ve taksiler ile hizmetin sağlanması için bireylerin ve taşeronların gerçekleştirdiği seyahatler SIFIRKARBON HİZMET SERTİFİKASYONU Gereklilik Matriksi HİZMET SEVKİYAT ARAÇ FİLO İŞ SEYAHATİ ETKİNLİK/SERGİ/FUAR OTEL KONAKLAMASI DAHİL OPSİYONEL HARİÇ 7 Etkinlik/Sergi/Fuar faaliyetlerinde üçüncü taraf kaynaklı emisynların çok olması ve söz konusu kaynaklarla ilintili faaliyet verilerinin temininde yaşanacak sorunlar gözetilerek veri eksiği olması durumunda söz konusu verilerin makul varsayımlar gözetilerek hesaplamalara dahil edileceği göz önünde bulundurulmalıdır. 24

25 EK C Kabul Edilen Karbon Denklik Standartları Sera Gazı Emisyon Azaltım Projeleri için Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Kıstasları 8 a. Genel Kıstaslar Proje: (i) Ulusal sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği politikaları, stratejileri ve planları ile tutarlıdır; b. Çevresel Kıstaslar Proje: (i) Çevre mevzuatındaki gereklilikleri karşılamaktadır; (ii) Sera gazı emisyonlarının engellenmesi ve/veya tutulmasını sağlamaktadır; (iii) Yerel kaynakların korunması, kirliliğin kontrolü, ormansızlaşmanın kontrol altına alınması, vs. gibi ikincil yerel çevresel faydalar sağlamaktadır. c. Sosyal Kıstaslar Proje: (i) yoksulluğun azaltılmasını sağlamaktadır; (ii) yeni iş imkanlarının yaratılmasını sağlamaktadır; (iii) yerel halk için faydalar sağlamaktadır; (iv) toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetmektedir. d. Ekonomik Kıstaslar Proje: (i) ulusal ekonomi üzerinde olumlu bir etki yaratmaktadır; (ii) mali açıdan sürdürülebilirdir. e- Teknolojik Kıstaslar Proje: (i) teknoloji ve bilgi transferi sağlamaktadır. Yukarıdaki kriterler de göz önünde bulundurulduğunda SıfırKarbon Sertifikasyonu için aşağıda belirlenmiş olan karbon kredilerinin alınmasını önerilmektedir. Kabul Edilen Standard The Gold Standard Kredi Tipi Gold Standard Volunary Emission Reduction (VER) credits 8 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik 25

26 EK D SıfırKarbon Sertifikaları SıfırKarbon Prensipleri gerekliliklerinin tamamlanması halinde aşağıdaki SıfırKarbon Sertifikasyonu ogoları nın kullanılmasına hak kazanılmaktadır. 26

27