Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP

Transkript

1 Değerlendirme Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP Sınırlı Ateşkesin Değerlendirilmesi Dönem içerisinde en önemli gelişme ABD ve Rusya nın uzlaşmasıyla 27 Şubat 2016 dan itibaren yürürlüğe giren sınırlı ateşkes uygulamasıdır. Bu gelişmeyi veya sonuçları sağlıklı olarak değerlendirebilmek için kavramın açıklanması gereklidir. Ateşkes anlamına gelen dört farklı terim kullanılmaktadır. İlk terim olan Truce, ara veya fasıla şeklinde tercüme edilebilir. ara geçici bir süre ve belirli bölgede/bölgelerde ara verilmesi anlamında kullanılmakta olup, genellikle çatışan taraflar arasında bağlayıcı anlaşmaya dayanmaz. İnsani yardım, tahliye vb amaçları ile başvurulur. Ateşkes bağlamında, gayri resmi ve kapsamı dar faaliyeti ifade eder. İkinci terim, cessations of hostilities, düşmanlıkların durdurulması şeklinde Türkçeye tercüme edilebilir ve sınırlı ateşkes anlamına gelir. Ateşkes denemesi olarak da adlandırabiliriz. Kapsamlı görüşmelere başlarken şiddetin seviyesini azaltmak ve daha yapıcı bir ortam sağlamak amaçlanır. İnsani yardım faaliyetlerine imkân sağlanır. Benzer kapsamda kullanılan diğer iki terimden Ceasefire taraflar arasında uzlaşılan veya BMGK tarafından alınan kararla başlatılan kapsamlı ateşkestir. Armestic ise mütareke nin karşılığı olup tarafların yazılı ve bağlayıcı bir ateşkes anlaşmasını ifade eder. Rusya ve ABD nin yaptığı ikinci terim olarak açıklanan sınırlı ateşkestir. 27 Şubat ta uygulamaya başlanan sınırlı ateşkes ile 9 Mart 2016 da devam edecek Cenevre görüşmelerine şiddetin dozunu azaltarak girmek, aynı zamanda bölgesinde yerlerinden edinmişlere insani yardım ulaştırmak amaçlanmaktadır. Dolayısıyla bu aşamada ateşkesin başarılı olmasını beklemek ve siyasi bir çözümü ummak yanıltıcıdır. Suriye de sınırlı ateşkesi uygulayabilmenin zorlukları fazladır. Rusya ve ABD ayrı ayrı gözlem mekanizmaları kurmuştur ancak iki aktör de yeterli vasıta ve yaptırım gücünden yoksundur. ABD nin, radikal gruplarla bağlantısı ve etkisi azdır. Bu grupların bir kısmını etkilemek için Suudi Arabistan ve Türkiye den destek alması da bu aşamada zordur. Diğer taraftan Rusya, Esad rejimi kuvvetlerini kontrol altında tutsa bile İran unsurları, Iraklı Şii milisler ve Hizbullah ı kontrol edebilmesinin zorlukları fazladır. Esad rejimi içinde de yarı askerî ve sivil oluşumların son bir kaç ay içerisinde sağlanan kazanımları konsolide etmek için çatışmalara devam etmeleri beklenmelidir. Nitekim 29 Şubat tan itibaren Şam, Hama, Humus,, İdlib bölgelerinde Özgür Suriye Ordusu ve Rejim arasında çatışmalar olmuş, rejim uçakları hava harekâtı icra etmiştir. Buna karşın çatışmaların şiddetinde azalma eğilimi göz ardı edilmemelidir. Ateşkesin Arka Planı Rusya, İran ve Esad rejiminin sınırlı ateşkesi kabul etmesinden çıkarılacak sonuçlar vardır. Sınırlı ateşkesin uygulanmaya başladığı tarihte Esad rejiminin kontrol edebildiği arazi kesimi, Rusya nın çıkarlarını garanti altına alabilmek için yeterli görülmektedir. Bu alan ayrıca Rusya nın Suriye ye tahsis edebileceği askerî destekle kontrol edebilecek alanın sınırlarına yaklaşıldığını göstermektedir. Daha fazlası için Rusya ve İran ın daha fazla askerî kaynak tahsis etmesi gerekir. Rusya yakın çevresindeki diğer angajmanları nedeniyle, İran ise müteakip aşamalar için elindekileri erkenden kullanmamak için ilave kaynak tahsis edebilecek durumda değildir. Rusya nın üzerinde müzakere edilebilecek olarak gördüğü alan Lazkiye ve Tartus u ileriden savunmaya imkân veren M 5 karayolunu, bu kapsamda Şam, Humus, Hama, uzanımını kapsamaktadır. Rusya nın; Rejim kuvvetlerinin i ele geçirmesinin ve elde bulundurmasının zorluklarının ve çok boyutlu maliyetinin farkında olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda civarındaki kuşatmanın şehri ele geçirmekten ziyade; İdlib bölgesinin kontrol edilmesi için kullanılması, ABD ile pazarlık marjı olarak tutulması, mülteci hareketlerinin artırılarak Avrupa üzerinde kaldıraç olarak kullanılması ve Sünni nüfusun seyrekleştirilmesi amaçlarına yönelik olduğu düşünülmektedir.. Moskova, Suriye de Esad rejiminin tam bir zafer kazanabilmesi için mevcut askerî ve ekonomik gücünün yetersiz olduğunun farkındadır. Bu nedenle ateşkes ile isyancıların direnişini kırmak, Batı da civarında yapılan operasyonların yarattığı Rusya karşıtı kamuoyu algısını değiştirmek, Suriye de siyasi bir çözümün anahtarı olduğunu kanıtlamak istenmektedir. Rusya ateşkesin ve siyasi çözümün anahtarı olduğu algısını bir kaldıraç olarak kullanıp, Suriye deki çıkarlarını (Lazkiye ve Tartus ta daimi varlık bulundurmak), korumak ve Ukrayna-Kırım krizinde üzerindeki baskıyı kaldırmak için pazarlık konusu yapmak istemektedir. Rusya nın Suriye deki Harekâtını Büyük Resme Yerleştirmek Gereklidir Rusya nın Suriye deki varlığı ve askerî harekâtının Batı ile yürüttüğü meta çatışmanın parçası olduğunu vurgulamakta yarar görülmektedir. Meta çatışmanın ana eksenleri kendi yakın çevresindedir. Moskova açısından asıl konu Rusya nın; Baltık ülkeleri, Ukrayna ve Polonya kanalıyla Doğu Avrupa da ve Baltık ta (Kaliningrad), Romanya, Bulgaristan, Türkiye ve Gürcistan vasıtasıyla Karadeniz de; Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan vasıtasıyla Kafkasya da çevrelenmesidir. Rusya Hazar Denizinde Azerbaycan ve Türkmenistan ın (tarafsızlık) kısıtlayıcı etkisi nedeniyle sınırsız bir hareket serbestîsine sahip değildir. Kuzey Kafkasya bozulan ekonomi ve radikal İslamcı akımlar nedeniyle yumuşak karnıdır. Avrupa üzerindeki enerji tekelini kaybetme riskiyle karşı karşıyadır.

2 Değerlendirme (devamı) Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP Rusya, yakın çevresindeki kuşatmasını durdurmak ve kırmak için stratejik önemde gördüğü bölgelere ABD-NATO girişini ve harekete serbestîsini engellemeye (anti- access, area denial zones (A2/AD) çalışmaktadır. Bu bağlamda, Kaliningrad, Karadeniz, Güney Kafkasya öncelik almaktadır. Doğu Akdeniz bu bölgelere yeni eklenmiş olup, ileriden savunma düşüncesinin yansımasıdır. Rusya, Lazkiye ve Tartus taki varlığına uzun süreli garantiler sağlamaya çalışırken Suriye de Türkiye nin desteklediği gruplara saldırarak ve PYD/YPG yi destekleyerek Türkiye nin konumunu zayıflatmayı ve Batı ile ittifak ilişkilerini bozmayı amaçlamaktadır. Rusya Avrupa nın yumuşak karnı olan mülteci krizini derinleştirmek için ılımlı muhalefetin hâkim olduğu Idlib ve ten daha fazla mültecinin Türkiye ye ve oradan Avrupa ya akınını amaçlamaktadır. Rusya mülteci krizini derinleştirerek AB nin kendisine karşı yaptırımlar konusunda bölünmesini sağlamayı, özellikle Polonya da NATO varlığının güçlendirilmesini engellemeyi hedeflemektedir. Rusya Avrupa yı etkilemek suretiyle ABD nin kendisini yakın çevreye hapsetmesini engelleyebileceğini düşünmektedir. Rusya Türkiye ye Yönelik Hibrid Savaşı Genişletip, Derinleştiriyor Rusya Türkiye ye karşı yürüttüğü hibrid savaşta her olgu ve gelişmeyi kullanmaya, sınırlı ateşkesin Türkiye tarafından ihlal edildiğini göstermeye çalışmaktadır. Bu kapsamda Türkiye nin İdlib bölgesinden 2000 muhalif savaşçıyı Azez bölgesine intikal ettirerek YPG ye karşı savaştırdığını ve topçu ateş desteği sağladığını iddia etmekte, bu tür iddialar Batı haber ajanslarında yer bulmaktadır. Rusya bu tür iddialarla ve mülteci krizini artırarak Türkiye yi uluslararası toplumdan soyutlamaya, NATO ile arasını bozmaya, BMGK da kınama kararına maruz bırakmaya çalışmaktadır. Rusya, Türkiye yi Batı dan soyutladığında Karadeniz, Kafkasya eksenlerindeki Batı kuşatmalarının zayıflayacağını da hesap etmektedir. Türkiye nin fazlasıyla kırılgan ve kutuplaşmış toplumsal yapısı, sürekli sorun üreten iç siyasi dinamikleri bu tür hibrid stratejilerin başarı şansını artırmaktadır. Suudi Arabistan, Sünni Ordu ve Northern Thunder Söylem Tatbikatı Suriye de sınırlı ateşkesin uygulanmaya başladığı günlerde Suudi Arabistan liderliği ve Ev sahipliğinde 29 Şubat ta Northern Thunder isimli bir tatbikatın icra edilmeye başlandığı haberleri yayılmıştır. Tatbikata 21 İslam ülkesinin askerle katıldığı ifade edilmiştir. Ancak bu kadar askerin ne zaman, hangi vasıtalarla Suudi Arabistan a gittiği, dünyanın gözünden nasıl saklanarak tatbikat yaptıkları soruları yanıtsız kalmıştır. Bu itibarla tatbikat iddiaları inandırıcı bulunmamakta, tatbikatın, söylem-algı amaçlı olduğu değerlendirilmektedir. İddialar bir tarafa, Suudi Arabistan, tarihinde savaşa girmemiş, askerî kültürden, araç ve gerecinin bakımını yapma yeterliliğinden yoksun, ordusunun önemli bölümü yabancı kiralık askerlerden oluşan, devleti çökmüş Yemen de bile hava harekâtıyla sadece sivil hedefleri vurabilen bir aktördür. Bu aktörün, etrafında toplanan varsa bile, Suriye de savaş deneyimi yüksek Rusya, İran ve Esad rejimi kuvvetlerine karşı ciddi bir alternatif olması olasılık dışıdır. Suudi Arabistan ve desteğindeki Körfez ülkelerinin Suriye de çözüme hizmet edebilmekten ziyade Selefi-Cihadist yapıların patronu olarak kaosun devamına katkı yapabilecekleri kıymetlendirilmektedir. Türkiye Ne Yapmalı Başkanlık sistemi, Anayasa, AYM kararı vb içsel konular üzerinden yürütülen iç siyasi mücadelenin Türkiye deki mevcut iç kutuplaşmayı fazlasıyla derinleştirdiğinin farkına varılmalıdır. Bu kutuplaşma 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı öncesinden çok daha yıkıcıdır ve Türkiye ulusal gücünü zayıflatmaktadır. Savaş durumunda Kıbrıs öncesinde olduğu gibi ortadan kalacağını varsaymak yanıltıcıdır. Kutuplaşmadan kurtulmak için asıl sorumluluk hükümetindir. Hükümetin öncelikle, kendisini kuşatmış olan rantiyeci takımından, savaş lobisinden, eklemlenmiş medyadan ve bilişsel kapanmadan kurtulması gerekir. Suriye krizinin ve Rusya-Türkiye hibrid savaşının arzuların ve isteklerin ötesinde gerçek dinamiklerinin kavranması elzemdir. Suriye krizi Türkiye nin iç meselesi değildir. Çoğu konuda taviz ve pazarlık söz konusudur. Çok boyutlu diplomasi yürütecek deneyimli bir kadro gereklidir. İç siyasetten soyutlanmış ancak iç aktörleri dışlamayan çatışma çözüm heyeti teşkili düşünülmelidir. Rusya nın Batı ile Meta Çatışmasının çözülemezliği, Rusya-Türkiye sınırlı işbirliği imkânını her zaman mümkün kılmaktadır. İki ülke arasındaki kriz, henüz çözülemezlik sınırını aşmamıştır. Ancak gerekli adım(lar) bu aşamada atılmadığında sonrası için etkisiz olacaktır. Türkiye nin Batı dan uzaklaşarak, Körfez den medet umması sorunların çözümüne zorlaştırmaktadır. Suudi Arabistan ın ve Körfez ülkelerinin Türkiye ye sağlayabileceği gerçek bir katkı bulunmamaktadır.

3 REJİM KUVVETLERİ HİZBULAH ve İRAN YPG RUSYA ÖZGÜR SURİYE ORDURU (ÖSO) ve MÜTTEFİKLERİ REJİM ve MÜTTEFİKLERİ 19. Ateş kes ilanından 24 saat sonra PYD/YPG yi desteklemek maksatlı olarak kuzeyi ve batısına, Cisr El Şugur a, Rejim ve MÜTTEFİKLERİ KOALİSYON KUVVETLERİ 1. Haseke civarında 11 hava taarruzu 2. El Havl da 13 hava taarruzu 3. Ayn İssa civarında 6 hava taarruzu 13. Azez- arasında kalan bölgede YPG ve Rejim Kuv. arasında sıkışmışlığı aşabilmek için Idlib den Azez e kişilik kuvvet kaydırma. 14. in 50 km. güney doğusunda Hama ile irtibatı sağlayan yol üzerinde Haneser kasabasını den geri aldı (28 ŞUB) 15. ve Şam da 16 hava bombardımanı (29 ŞUB) 17. ve Şam daki muharebelerde 4. Deyrizor da 2 hava taarruzu 5. Rakka da, 4 hava taarruzu 6. Munbic de 5 hava taarruzu 7. Tel Abyat da 6 hava taarruzu 8. Ebu Kemal de 3 hava taarruzu 9. Mer a da 8 hava taarruzu 10. Tüdmür de 1 hava taarruzu 11. S.Arabistan Hv. Unsurlarının (4 ad. F15) İncirlik e intikali (27 ŞUB) 12 kırsalına, Tel Abyat a PYD/YPG ye Türk topçu ateşi (29 ŞUB) ABD nin hava harekâtlarının 49 unu PYD/YPG nin kara harekâtına destek, 9 unu doğrudan in Rakka, Deyrizor ve Ebu Kemal deki mevzilerine, 1 ini Tüdmür de Rejime destek sağlamaya yönelik olarak icra edilmiştir Lübnan sınırında; Zabadani, Nabk, Furkus YPG, Haseke de münferit olarak, te, SDF içinde faaliyet göstermektedir. 18. Tel Abyad da Nus Tal ve Ayn El Aroz u hava desteği ile ele geçirdi (27 ŞUB) 11 Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP - Önemli Askerî Gelişmeler High Negotiations Council (HNC) Rusya Hizbullah PYD/YPG + SDF El Nusra ÖSO Kuv. ni desteklemek maksatlı Hama kuzeyine, Qaptan El Cabal, Andan, Hreitan, Kfar Hamra and Ma aret al-arteek bölgelerinde sivil hedefler de dahil olmak üzere 10 hava bombardımanında 96 hedef (yasaklı misket bombası) (27 ŞUB) bölgesinde (Tadif, Abo Jabar, El-Medyine) 18 hava saldırısı (4 MAR). 21. Haseke ve Ayn El Arab güneyinde YPG ile temasta 22. kuzey doğusunda SDF ve Rejim Kuv. ile iki cephede temasta 23. Tüdmür de ve Humus doğusunda. Helep batı ve doğusunda çatışmalarda alan kaybediyor. Dönem İçerisindeki Başlıca Siyasi Gelişmeler: 27 ŞUB dan geçerli olmak üzere, Düşmanca Tutumları Sonlandırma kararı uygulanmaya başlamıştır. BM yetkilileri Rejim ve mütefiklerinin ılımlı muhaliflere ait saldırıların devam ettiğini açıklamıştır (29 ŞUB) 25 ŞUB 16 da Başlaması planlanan BM barış görüşmelerinin önümüzdeki hafta yapılabileceği bildirilmiştir

4 Kuzeyi Türkiye Sınırı Arasında Kalan Bölge 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP Kilis Sığınmacı Kampı Arab Viran Demir ışık El Bab Arasında Kalan Bölge 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP Akıncı Samarin El Bab Kalafatlı Aykadah Tadif Bab El Selam Samaniya Bafliyun El Meduna El Şeyh Dan Maran Uwasiya Arran Ebu Cabbar El Kabira Maarrin Savran Maneh Sandaf Afrin Fah Nasır Allah El Afseh 21 ŞUB 16 da Rejim Kuv.nin ele geçirdiği bölge Ihtaymilat Kaljibrin Bijan Qatar Şuwayrin Kadiş Kafr Kalbin Multafita Abdullah El Sin Rail Rasın El Şiran Tall Battal Niyara Sizaraz Şamir Tall Maksur Kafir Kaan Dudiyan Azez Barlehiye Rasım El Abd Beşiriye Hawar Killis Yazı Bağ El Bab Ardıçlı Dabik Türkmen Bari Tilalyan Aktarin Mare Tall Rifat Şeyh İsa Kuweires Dayr Jamal Balat Humaymah Rayyan Halabiya Harbul Kafr Naya Şeyh Ahmed Ziyara Marat Kiffin Miskan Ahras Tall Aran Nubl Umm El Quraa Mayer arın Devam Ettiği Yerler 7 Km Rejim Kuvvetleri Kontrolünde Hardatin Qarah El Zahara Rityan Konrtolünde Biyanun PYD/YPG Konrtolünde ÖSO Konrtolünde Azez Tannura Bazı bölgelerde Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile diğer gruplar birlikte hareket etmektedir. PYD/YPG Haseke Vilayeti nde münferit olarak, Vilayeti nde ise Suriye Demokratik Güçleri (SDF) ile birlikte hareket etmektedir. Hayyan Duwayr El Zeytun 8 Km PYD/YPG +SDF ÖSO

5 Kuzeyi Afrin Arasında Kalan Bölge 04 MAR 16 DURAP Maryamayn Maneg Kalcibrin Tilalyan Türkmen Bareh Afrin Tal Rıfat Mare Arşak Aktarin Basuta Aiba Kafr Naya Harbul Abla El Ziyara Barad Burc El Qass Nubl El Zahraa Muarrasat El Han Tall Cibbin Başköy Tal Qara Fatin Bab Innis Anadan Handarat Maqbala Huraytan Şeyh Necr Babis Kafr hamrah SDF Dana Nayrabiya Marran Şamit Tukad Anjara Fah Kafr Taal Tall Şegeb Balat Anaz Haddadin Türkan Zerbeh Zitan ÖSO + vd El Safira 9 Km. PYD/YPG + SDF

6 Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 DURAP Genel askerî Durum Rusya Hizbullah PYD/YPG El Nusra ÖSO

7 26 ŞUB -04 MAR 16 OLAYLAR Suriye İç Savaşı 26 ŞUB -04 MAR 16 İNSANİ DURAP 1. Ateş kes kararının ilk günü, ülke genelinde 183 (89 u ) ölüm (27 ŞUB ) Ateş kese riayeti takip edecek mekanizma yok. Fransa DİB, kararın ihlal edildiğine kanıtlar bulunduğundan Rejim den bilgi talep etmiştir Rus Karargahı Türkiye nin ateş kes kararını ihlal edildiğini ABD Kh. na rapor etmiştir (29 ŞUB) Rusya ateş kes kararının 15 kez ihlal edildiğini açıkladı (01 MAR) NATO deniz gücü Ege Denizi nde mülteci takip görevine başladı (02 MAR) EYL 15 den bu yana Rus hava saldırılarında (1733 ü sivil ) ölü (03 MAR) 7. İç savaşın başından bu yana ilk kez ülke çapında elektrik kesintisi yaşanmıştır (04 MAR) Fu ah Kefreya Lazkiye Banyas Tartus Idlib Hama Humus Rakka Haseke Deyrizor KUŞATMA ALTINDA KALANLAR Tüdmür 1. BM tahminlerine göre, tam kuşatma altında, 4 milyon ise ulaşılması güç bölgelerde mahsur durumdadır. Kafr Batna 2. BM 236 araçla kuşatılmış bölgelerdeki 115 bin insana yardım götürülmüştür in kuzeyinde Rejim kuvvetlerinin kuşatması altıdaki bölgeye insani yardım ulaştırılamamıştır. Nadaya Moadamiya ŞAM BM nin Deyrizor da in kuşatması altında olan ve rejim kuvvetleri tarafından da bölgeyi terk etmelerine izin verilmeyen kişiye havadan insani yrd.malzemesi atma hrk. başarısız olmuştur. ÖLÜM Toplam 271,138 kayıtlı (tahmini, ) ölüm ( sivil olmak üzere kayıtlı) Sivil: çocuk kadın kalkışmacı Rejim kuvvetleri: Rejim yanlısı yarı askerî kuvvetler: Hizbullah: Rejim yanlısı yabancı savaşçılar: ve benzeri aşırıcı örgütler: Rejim tarafından kaçırılan ele geçirilen , tarafından kaçırılan 5.000, muhalif gruplar tarafından kaçırılan (rejim yanlısı), ve benzeri örgütler tarafından kaçırılan (rejim yanlısı) kişinin akıbeti bilinmemektedir. SIĞINMACI Suveyde 91 SIĞINMACI HAREKETLİLİĞİ MAR MAR 16 KAYIPLAR Toplam Kayıtlı Sığınmacı: Not: Kaynak belgede önceki döneme oranla kayıplarda azalma gösterecek şekilde düzenlemeye gidilmiştir. MSE nin bir önceki DURAP ına da yansıyan tenakus bu kapsamda dikkate alınmalıdır. Kaynak: Türkiye: Irak: Ürdün: Mısır: Lübnan: Sırbistan : Almanya: İsveç: Macaristan: Avusturya: Hollanda: Danimarka: Bulgaristan: Belçika: Fransa: İngiltere: Yunanistan: yılında Suriyeli, Avrupa ülkelerine sığınmaya teşebbüs etmiştir. Avrupa ya sığınmacı başvurusu: Dönem içerisinde büyük ölçekli hareketlilik kaydedilmemiştir. KAYNAKLAR: UNHCR, Vdc The Violations Documenting Center in Syria YERİNDEN EDİLEN HAREKETLİLİĞİ Dönem içerisinde büyük ölçekli hareketlilik kaydedilmemiştir. EKİ 2015 itibariyle yerlerinden edilenlerin 7,6 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir. Syria Humanrights Watch,