Alüminyum sanayisinin etki alanı dışında artan bu maliyete karşılık alması beklenen önlemler;

Transkript

1 Bilindiği üzere geçtiğimiz senenin ağustos ayında alüminyum ürünlerinin ithalatında Avrupa Birliği (AB) ülkeleri dışındaki üçüncü ülkelerden yapılan ithalatlarda Gümrük Vergisi istisnası kaldırılarak alüminyum ürünlerinin ihracatında Telafi Edici Vergi (TEV) uygulaması başlatıldı. Peki TEV, ithalatta ana pazarı AB dışındaki üçüncü ülkeler olan, ihracatta ise ana pazarı AB ülkeleri olan Türkiye'nin dış ticaretteki yönünü değiştirebildi mi? Türkiye, 2015 yılı Türkiye İstatistik Kurumu (Tüik) verilerine göre yaklaşık 2.37 milyar dolar ihracat ile ihracatta Dünya 19.su ülke, 3.33 milyar dolar ithalat ile ithalatta Dünya 15.si ülke ve toplam 5,7 milyar dolar ticaret hacmi ile de toplam ticaret hacminde Dünya 19.su ülke konumundadır. Türkiye toplam alüminyum ihtiyacının yaklaşık %85'ini yurt dışından temin etmekte, yurt dışından sağladığı alüminyumun ise %88'ini Avrupa Birliği ülkeleri dışındaki kaynaklardan temin eden etmektedir. Türkiye'nin ürettiği toplam alüminyum ürünlerinin %60 ından fazlasını ihraç ederken ana pazarını ise %64'lük pay ile AB ülkeleri oluşturmaktadır. Bu durum, 2015 yılının ağustos ayında yayınlanan tebliğ ile yürürlüğe giren TEV öncesi Türk alüminyum sanayisine dış pazarda rekabet gücü sağlarken sonrasında hammadde maliyetlerinde %3 ile %6 arasındaki artış ile derin bir darbe vurdu. Alüminyum sanayisinin etki alanı dışında artan bu maliyete karşılık alması beklenen önlemler; 1. Hammadde de vergisel avantajını yitiren üçüncü ülke kaynaklarına ilave kaynaklar yaratarak çeşitliliği artırmak, 2. AB ülkeleri dışında yeni pazarlar yaratmak 3. İlave maliyetini satış fiyatlarına yansıtmak olabilirdi. Peki alüminyum sanayicileri bunlardan hangilerini yapabilmiştir?

2 1. TEV sonrası Türkiye nin Alüminyum İthalatı Performansı Analizi Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun verilerine göre 2015 üçüncü çeyreği ile 2016 nın ikinci çeyreği arasındaki 1 yıl içerisinde toplam yaklaşık 1 milyon 405 bin ton alüminyum ithal etmiştir. İthal ettiği ürünler içerisinde ise ilk sırayı %80 lik oran ile Türkiye deki yarı mamul alüminyum sektörünün hammaddesi olan işlenmemiş alüminyum almaktadır. Onu %9 luk oranla Alüminyum yassı mamulleri takip etmektedir. TÜRKİYE'NİN ÜRÜNLERE GÖRE ALÜMİNYUM İTHALATI (2015 Q Q2) Unwrought aluminium Aluminium Plates, sheets and strip Other 9% 11% İthalatın %80 ini oluşturan ürün grubu olan işlenmemiş alüminyum ithalatında Türkiye, 2013 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren TEV in yürürlüğe girdiği 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar her çeyrek ortalama %3 büyüme göstermiştir. Bu büyümede TEV in uygulamaya alındığı 2015 yılının üçüncü çeyreği, işlenmemiş alüminyum ithalatındaki rekor olan ton ile kayıtlara geçmiş ardından işlenmemiş alüminyum ithalatı düşüşe geçmeye başlamıştır in son çeyreği ve onu takip eden ilk iki çeyrekte ortalama çeyrek başına düşüş %3 civarında olmuştur. Bununla birlikte AB dışı üçüncü ülkelerden olan ithalat, TEV in uygulamaya alındığı 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar toplam işlenmemiş alüminyum ithalatının %99 oranında iken bu oran TEV sonrası değişmemiş ve %99 da kalmıştır.

3 Miktar (kg) İthalat içindeki payı Türkiye İşlenmemiş Alüminyum İthalatı 99% 99% 99% 99% 99% 99% 98% 99% 99% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 1% 1% Europe Other Europe % Other % Bu durum gösteriyor ki alüminyum hammadde pazarı açısından vergisel avantajını yitirse de AB dışı üçüncü ülkeler halen cazibesini kaybetmemiş veya alüminyum sanayi hammadde pazarında çeşitlilik yaratmayı tam olarak başaramamıştır. Maalesef elimizdeki veriler bu seçeneklerden hangisinin firmaların karar verme konusunda tercihini yaptığı konusunda yeterli değildir. Fakat şu nettir ki TEV hammadde pazarının yönünü değiştirememiştir. 2. TEV sonrası Türkiye nin Alüminyum İhracat Performansı Analizi Türkiye, Tüik verilerine göre 2015 üçüncü çeyreği ile 2016 nın ikinci çeyreği arasındaki 1 yıl içerisinde toplam yaklaşık 678 bin ton alüminyum ihraç etmiştir. İhraç edilen ürünler içerisinde ise ilk sırayı %29 luk oranı ile yassı alüminyum ürünleri almaktadır. Onu %23 lük oranı ile ekstrüzyon ürünleri ve %12 lik oranla alüminyum folyo takip etmektedir. TÜRKİYE'NİN ÜRÜNLERE GÖRE ALÜMİNYUM İHRACATI 2015 Q Q2 Aluminium Extrusion 23% Aluminium foil 12% Others 36% Aluminium Plates, sheets and strip 29%

4 Miktar (kg) Toplam İhracat İçerisindeki Payı Miktar (kg) Toplam İhracat İçerisindeki Payı Türkiye, tüm alüminyum ürünleri ihracatında 2013 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren TEV in yürürlüğe girdiği 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar her çeyrek ortalama %1 büyüme göstermiştir in son çeyreği ve onu takip eden ilk iki çeyrekte ortalama çeyrek başına büyüme %0 olarak yerinde saymıştır. Bununla birlikte AB ülkelerine olan ihracat TEV in uygulamaya alındığı 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar toplam alüminyum ihracatının %60 ı oranında iken bu oran TEV sonrası %65 e yükselmiştir. TEV sonrası alüminyum ihracatını değerlendirdiğimizde, pazar çeşitlendirme anlamında bir değişimin aksine AB ülkelerine olan ihracatta oran açısından artış görülmektedir. Türkiye Alüminyum İhracatı % 58% 53% 57% 64% 61% 63% 64% 61% 65% 65% 65% 39% 42% 47% 43% 36% 39% 37% 36% 39% 35% 35% 35% Europe Other Europe % Other % Durumu ürün bazlı değerlendirecek olursak, Türkiye nin alüminyum ihracatının ilk sırasında yer alan yassı alüminyum ürünleri ihracatında 2013 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren TEV in yürürlüğe girdiği 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar her çeyrek ortalama %1 büyüme göstermiştir in son çeyreği ve onu takip eden ilk iki çeyrekte ortalama çeyrek başına büyümesini %4 e çıkarmıştır. Bununla birlikte AB ülkelerine olan ihracatı TEV in uygulamaya alındığı 2015 yılının üçüncü çeyreğine kadar toplam alüminyum ihracatının ortalama %87 si oranında iken bu oran TEV sonrası %90 e yükselmiştir. Türkiye'nin Yassı Alüminyum İhracatı % 87% 87% 85% 86% 87% 87% 88% 88% 89% 16% 13% 13% 15% 14% 13% 13% 12% 12% 11% Other Europe Other % Europe %

5 Miktar (kg) Toplam İhracat içeirsindeki Payı Miktar (kg) Toplam İhracat İçeirindeki Payı Türkiye nin alüminyum ihracatının yaklaşık %23 ü ile ikinci sırasında alüminyum ekstrüzyon ürünleri yer almaktadır. Ekstrüzyon ürünleri ihracatta 2013 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren TEV öncesi her çeyrek ortalama %1 büyüme göstermişken, TEV sonrası çeyrek başına büyümesini %2 ye çıkarmıştır. Bununla birlikte AB ülkelerine olan ihracatı TEV sonrası aynı dönemler içerisinde, toplam alüminyum ekstrüzyon ürünleri ihracatının ortalama %56 si oranında iken bu oran TEV sonrası %58 e yükselmiştir. Türkiye Alüminyum Ekstrüzyon İhracatı % 51% 53% 58% 54% 59% 57% 59% 55% 44% 49% 47% 42% 4 46% 41% 43% 41% 45% Europe Other Europe % Other % Türkiye nin alüminyum ihracatının üçüncü sırasında ise %12 lik pay ile alüminyum folyo ürünü yer almaktadır. Türkiye nin alüminyum folyo ihracatı 2013 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren TEV öncesi her çeyrek ortalama %4 büyüme göstermiş, TEV sonrası ortalama çeyrek başına büyümesi ise %3 e gerilemiştir. Türkiye nin alüminyum folyoda AB ülkelerine olan ihracatı TEV öncesi toplam alüminyum folyo ihracatının %84 ü oranında iken bu oran TEV sonrası %86 ya yükselmiştir. Türkiye Alüminyum Folyo İhracatı % 86% 84% 82% 86% 85% 85% 86% 85% 86% 84% 86% % 14% 16% 18% 14% 15% 15% 14% 15% 14% 16% 14% 1 Europe Other Europe % Other %

6 MİKTAR (KG) BİRİM FİYAT (USD/TON) Alüminyum ürünlerinin ihracatına yönelik genel ve ürün bazlı analizlerin tamamı göstermektedir ki TEV ihracatın yönünde de bir değişikliğe neden olamamıştır. Halen talep konunda en güçlü ve yakın pazarımız olan AB, Türkiye'nin vazgeçemeyeceği bir pazar olma özelliğini artan rekabet koşullarına rağmen devam ettirmektedir. 3. İhracat Birim Fiyat Analizi Bu makalede alınabilecek önlemlerin son maddesi artan maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtılması olarak değerlendirilmiş ve Türkiye'nin bu konudaki performansı ihracat birim fiyatlarının analizi ile TEV öncesi ve sonrası olarak karşılaştırılmıştır. Analizde alüminyum fiyatlarının içerindeki en büyük paya ve değişkenliğe sahip olan Londra Metal Borsası Alüminyum fiyatları (LME) ve Metal Bulletin dergisi tarafından belirlenen haftalık hammadde primlerinin (MBR) etkisi, fiyatlardan arındırılmış ve analiz olabildiğince üretici ve satıcıların gerçek katma değerlerini yansıtması amaçlanmıştır Türkiye Yassı Alüminyum İhracatı Birim Fiyat Analizi $0,938$0,937 $0,801 $0,755 $0,621 $0,566 $0,602 $0,829 $0,885 $0,787$0,784 $0,761 $1,000 $0,900 $0,800 $0,700 $0,600 $0,500 $0,400 $0,300 $0,200 $0,100 $0,000 Aluminium Plates, Sheet and Strip Quantity Aluminium Plates, Sheet and Strip Toplam Premium Average (LME ve MBR Hariç) İhracatın ilk sırasında yer alan yassı alüminyum ürünlerinin birim fiyat analizini değerlendirdiğimizde TEV' e kadar olan dönemde ortalama 770 $/ton olan primler TEV sonrasında ortalama 777 $/ton seviyesine çıkarak ortalama 7 $'lık bir artış göstermiştir. Artan maliyetin kullanılan hammaddenin alaşımlı veya alaşımsız olması durumuna göre 50 ile 100 $/ton arasında olması fiyatlardaki 7 $/tonluk atışı karşılamadığı açıkça görülmektedir. Trend açısından değerlendirildiğinde ise 2014 dördüncü çeyreğinden itibaren başlayan ortalama çeyrek başına %17'lik fiyat artışı trendi, TEV 'in uygulamaya alındığı 2015 yılının üçüncü çeyreğinde durmuş, TEV sonrasında fiyatlar yatay bir seyir izlemeye başlamıştır.

7 Miktar (kg) Birim Fiyat (USD/ton) Miktar (kg) Birim Fiyat (USD/ton) Türkiye Ektrüzyon Ürünleri İhracatı Birim Fiyat Analizi $2,231$2,223 $2,070$1,949 $2,023 $2,165 $2,104$2,112 $2,044 $1,797 $1,665 $1,583 $2,500 $2,000 $1,500 $1,000 $0,500 $0,000 Aluminium Extrusion Quantity Aluminium Extrusion Toplam Premium Average (LME ve MBR Hariç) Ekstrüzyon ürünlerinde TEV öncesi ortalama $/ton olan primler, TEV sonrası $/ton seviyesine yerini sabitlemiş görünmektedir. Arada oluşan 120 $/tonluk fark alüminyum ekstrüzyon sektörünün artan maliyetinin karşılığını alabildiğini gösterir gibi dursa da trend açısından bakıldığında 2014 ün dördüncü çeyreğinden itibaren başlayan fiyat artışı trendi TEV sonrasında durmuş böylelikle ekstrüzyon sanayicileri artan katma değerlerinin faydasından kısıtlı istifade edebilmiştir. Türkiye Alüminyum Folyo İhracatı Birim Fiyat Analizi $1,798 $1,878 $1,678 $1,507 $1,306$1,324 $1,228 $1,438 $1,491 $1,414$1,380$1,393 $2,000 $1,800 $1,600 $1,400 $1,200 $1,000 $0,800 $0,600 $0,400 $0,200 $0,000 Aluminium Foil Quantity Aluminium Foil Toplam Premium Average (LME ve MBR Hariç) Değerlendirmenin son ürünü olan folyo açısından bakıldığında ise TEV'e kadar ortalama $/ton olan folyo primleri TEV sonrasında $/ton'a gerilemiş 122 $'lık bu gerilemeye ilave gelen TEV yükü en önemli kaybı alüminyum folyo ürününde yaşatmış gözükmektedir.

8 Sonuçlar Türkiye, hammadde de dışa bağımlılığını halen devam ettirmektedir ve hammadde temininde enerjinin ucuz olduğu AB dışı üçüncü ülkeler, Türkiye için TEV sonrası cazibesini halen kaybetmemiş durumdadır. AB, Türkiye'nin alüminyum pazarında en büyük pazarıdır ve TEV bunun değişmesine neden olmamıştır. Aksine AB 'ye ihracat artarak devam etmektedir. Alüminyum tüketiminin, endüstriyel altyapının var olduğu, sanayileşmenin tamamlandığı, gelişmiş ekonomilerde yüksek oluşu sebebiyle AB, ilerleyen dönemde de alüminyum tüketimi aşısından en büyük üç pazardan biri olarak varlığını devam ettireceğini göstermektedir. Bu da ilerleyen dönemde AB 'ye ihracatımızın artacağına işaret etmektedir. Ancak Türkiye, alüminyum pazarında fiyat belirleyici konumda olmadığından TEV sonrası oluşan maliyetleri fiyatlarına yansıtamadığı gibi ilerleyen dönemde de iç talebinin çok üzerinde olan kapasitesi ile ihracat pazarında agresif olaya devam edecek gibi gözükmektedir. Kaynaklar: Tüik, International Trade Centre, Talsad, Metal Bulletin, London Metal Exchange