FİLATELİ Öğr. Gör. Oğuz Han KURU

Transkript

1 Filatelik Kavramlar Ünite 4 Posta Hizmetleri Önlisans Programı FİLATELİ Öğr. Gör. Oğuz Han KURU 1

2 Ünite 4 FİLATELİK KAVRAMLAR Öğr. Gör. Oğuz Han KURU İçindekiler 4.1. ANMA PULLARI SÜREKLİ POSTA PULLARI RESMİ POSTA PULLARI ARTI DEĞERLİ ANMA PULLARI PUL EMİSYON PROGRAMLARI PULCULUKTA KULLANILAN DEYİM VE TANIMLAR DAMGALAR KİŞİSEL PUL KAYNAK

3 Filatelik Kavramlar Ünite ANMA PULLARI Belli bir olayı veya kişiyi anmak üzere genellikle o olay veya kişiye ait resim ve motifler basılan pullardır. Başta tarihi, sosyal ve kültürel varlıklarımız olmak üzere, yurtiçi ve yurtdışında meydana gelen önemli olayların 50.,100.,250.,500. ve yıldönümleri, ünlü kişiler, turizm varlıklarımız, endemik bitki ve hayvanlar gibi konular başta olmak üzere çok çeşitli konuları içermektedir. PTT tarafından bir yıl içerisinde en çok 13 ayrı konuda anma pulu çıkarılmaktadır. Anma pullarının tirajı olup, bu miktar sabittir. Anma pulları ile anma blokları satışa çıkış tarihinden itibaren 6 ay süre ile satışta kalmakta, ancak posta da sürekli geçerli olmaktadır SÜREKLİ POSTA PULLARI Posta gönderilerinin ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere bu isim altında ve çok sayıda ve çoğunlukla iki renkli olarak bastırılan pullardır. Bu pullarda başta Atatürk olmak üzere, Türk Meşhurları, Anadolu bitkileri, kır çiçekleri ve benzeri konulara yer verilmektedir RESMİ POSTA PULLARI Genel bütçeye giren dairelerle katma ve özel bütçeli dairelerin, belediyelerin ve bunlara bağlı idare ve kurumların postaya verdikleri her türlü posta gönderilerinin ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere 5584 sayılı Posta Kanununun 21 maddesi gereğince bastırılan pullardır ARTI DEĞERLİ ANMA PULLARI PTT tarafından yılda iki kez çıkarılan pullardandır. Bu pulların üzerinde yer alan artı değerler posta ücretlerinin ödenmesinde geçerli olmayıp, bu değerlerin tutarı gün ve 7127 sayılı yasa gereği yıl sonunda Kızılay ile Sosyal Hizmetler, Çocuk Esirgeme Kurumuna ödenmektedir. Bu pullarda satışa çıkış tarihinden itibaren takip eden yılın sonuna kadar satışta kalmaktadır. Artı değerli pullar ile anma bloklarının tirajı dir PUL EMİSYON PROGRAMLARI Yıllık olarak hazırlanmaktadır. Programda yer alacak konuların seçiminde Bakanlıklardan, Genelkurmaydan, Üniversitelerden, vakıf ve derneklerden, kamu kurumlarından alınan çeşitli öneriler ile şubemizin tespit ettiği önemli olayların yıldönümleri ve çeşitli konular, oluşturulan bir komisyonda değerlendirildikten sonra son şeklini almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına bağlı bakanlık onayından sonra kesin şeklini alan pul emisyon programı yurtiçi ve yurtdışındaki filatelistler ile posta işyerlerine duyurulmaktadır. Daha sonra, satışa çıkış tarihine göre pulların resimleri hazırlanmaktadır. Pul resimlerinde slayt, fotoğraf gibi materyaller yanında çoğunlukla ressamlar tarafından yapılan resimler ve grafikler 3

4 Filateli kullanılmaktadır. Pulların resimlerinin hazırlanmasında yararlanmak amacıyla, pul çıkarılması için talepte bulunan kuruluşlardan konu ile ilgili döküman sağlanmaktadır. Pullar yanında PTT tarafından ilk ve özel gün zarfları da hazırlanarak satışa sunulmaktadır. Diğer bir hizmetimiz ise ilk ve özel gün damgalarıdır PULCULUKTA KULLANILAN DEYİM VE TANIMLAR Uçak Pulu Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır. Tematik Pul Kuş, çiçek, spor, meşhur adamlar, tablolar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır. Takse Pulu Postaya verildiği sırada ücreti hiç ödenmemiş veya eksik ödenmiş posta gönderilerinin alıcılarından veya gerektiğinde göndericilerinden alınan ücretler için kullanılan pullardır. Bunlar başka posta hizmetlerinde kullanılmaz. Halen bizde bu pul türü yoktur. İleride bastırılması mümkündür. Tet Bes Birbirine terk olarak basılmış olarak basılmış iki pula denir. Bunlar bas basa ters, yan yana ters ve ayak ayaga ters basılmış olabilir. Tet-bes pullar posta ücretlerinin ödenmesinde teker teker de kullanılabilirler yılında XXV. Milletlerarası Anti-alkolizm Kongresini anmak için bastırılan pullar bunlara bir örnektir. Föyye Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır. Sürsarj Değerli kağıtların veya pulun değerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için üzerlerine yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir. Varyete Bir pulun değişik şekillerde basılmasıdır. Erörden farkı varyetenin Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda olmasıdır. Santre Bir pulun karşılıklı marjlarının birbirine eşit olması yani pul resmini çevreleyen çerçevenin (formanın) pul kağıdının tam ortasına basılmış olması hali. 4

5 Filatelik Kavramlar Ünite 4 Portföy Bir anma pulu için bastırılan ve içinde söz konusu anma pulu, bununla ilgili FDC (ilkgün zarfı), kart veya öteki yayınlar bulunan filatelik dosyadır. Seri Aynı ad altında çıkarılan pulların her değerini içine alan takıma denir. Blok Birbirinden ayrılmamış, üst üste ve yan yana en az 4 pulun meydana getirdiği gruptur. Lejand Pul üzerindeki yazılar. Sarniyer Pulların albüme tutturulmasına yarayan küçük zamklı kağıt parçası. Filatelik Zarf İlk gün ve özel gün damgasını taşıyan özel zarflardır. İlk Gün Damgalı Zarf Üzerlerinde bir anma veya sürekli pul serisi yapıştırılıp konuya ait ilk gün damgası ile damgalanmış, yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır Özel Gün Zarfı Üzerlerine yapıştırılan pula özel bir filatelik damga basılan, damga konusu ile ilgili yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır. Marj Pul tabakalarının ve anma bloklarının kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır. Posta Kartı Üzerinde posta karti ibaresi ile alınacak ücreti gösterir pul vb. değer baskılı bulunan resimli veya resimsiz kartladır. Antiye Üzerinde pul baskısı bulunan posta kartlarına verilen isimdir. Perforaj Tabakalardaki ve anma bloklarındaki pulların birbirinden kolay ayrılabilmeleri için aralarının zımbalanması işlemidir. 5

6 Filateli Değer Postada kullanılan değerli kağıtların üzerlerinde rakam ve bazılarında ayrıca yazı ile gösterilen ve bunların postadaki satış fiyatını belirten para tutarı veya bir serideki pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri. Dantel Perforaj işlemi sonunda pulların kenarlarında meydana gelen dişlerdir. Emisyon Bir değerli kağıdın veya pulun tedavüle çıkarılması. Erör Değerli kağıtların basımı veya zımbalanması sırasında meydana gelen hata. Ese Baskı durumunu, pulu bastıran kuruluşa göstermek için hazırlanan provalardır. Bunlara hazırlık örnekleri de denebilir. Pulun hazırlanmasını görmek yönünden önemlidir. Eseler yalnız Posta İdarelerinin müze veya arşivlerinde bulunur satılmazlar. Forma Pul üzerindeki resmin (marj hariç) milimetre olarak boyutu (25X40 mm gibi). Tiraj Pul ve değerli kağıtların baskı adedi. Filigran Bazı pulların kağıdında bulunan ve ışığa tutulduğu zaman görülen yazı, çizgi, şekil veya motif gibi özel bir belirtidir. Pulun sahtesinin basılmasını önlemek için kullanılır. Maksimum Kart Üzerinde büyütülmüş olarak bir posta pulundaki resim bulunan ve ayrıca basılmış veya yapıştırılmış olarak pulun kendisini taşıyan özel damgalı filatelik kart DAMGALAR Normal Damga: Pullar postada ancak bir defa kullanılırlar. Bunu sağlamak için pullar yapıştırıldıktan sonra posta damgası ile (normal, ilk gün veya özel damga) damgalanarak iptal edilirler. İlk gün Damgası: Posta pullarının tedavüle çıkarıldıkları gün, pulların konusuyla ilgili yerlerdeki Posta işyerlerinde yalnız bu pulların iptalinde kullanılmak üzere yaptırılan ve üzerlerinde konuya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgaları. 6

7 Filatelik Kavramlar Ünite 4 Özel Gün Damgası: Anma pulu çıkarılmamış bazı önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki açık Posta İşletmesi işyerlerinde, geçerlikte bulunan herhangi bir posta pulunu veya anma bloğunu iptal etmek üzere yaptırılan ve üzerlerinde ilgili olduğu olaya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgalarına denir KİŞİSEL PUL Çeşitli ülkelerde pulculuğa yeni bir boyut getirmek ve posta idarelerine kaynak yaratmak amacıyla başlatılan kişisel pul hizmeti, Türk pulculuğunda bir yenilik olarak PTT tarafından 165. Kuruluş Yıldönümü kutlamaları çerçevesinde tarihinde uygulamaya konulmuştur. Bu uygulama kapsamında gerçek ve tüzel kişiler tarafından gönderilen görsel objeler pul olarak basılacak ve gerek hatıra amaçlı gerekse postada kullanılabilecektir. Söz konusu objeler (kuruluş yıldönümünü kutlamak, belli bir olayı anmak, ticari bir ürünün tanıtımını yapmak, doğum günü, evlilik yıldönümü, anneler günü, babalar günü, mezuniyet töreni, hatıra, v.b.) amaçlı olabilmektedir. Kişisel Pul Basımı İçin; 1. Kişisel Pul başvurusu yapmak için PTT İşyerinden Kişisel Pul broşürü temin edilmelidir. 2. Kişisel Pula uygun Pul objesini seçilmelidir. Kişisel pul basımında kullanılması istenilen pul objesi Başvuru Formuna eklenmelidir. Pul objesi yatayda 3,5X2,5 cm dikeyde ise 2,8X3,3 cm olmalıdır. Fotoğraf kalitesi pul basımına uygun netlikte ve yeterince aydınlık, dijital kopyalar ise en az 300 DPI değerinde taranmış, TIFF, JPEG, PSD vb. ortamında kaydedilmiş olmalıdır. Pul objesinin teknik bakımdan pul basımına uygun olmaması halinde başvuru reddedilecektir. Basım süresinin kısaltılması açısından objenin CD kaydının da başvuruya eklenmesi tercih edilir. Her bir sipariş için tek bir pul objesine izin verilir. Birden fazla pul objesinin kişisel pul olarak basımı istendiği takdirde her fotoğraf için ayrı kişisel pul başvurusu yapılmalı ve sözleşme imzalanmalıdır. Görüntü fotoğraf boyutuna uygun şekilde ortalanmış olmalıdır. Pulun tasarımı sırasında kalitesini yükseltmek amacıyla gerekli değişiklikler yapılabilir. Mevzuatımız gereğince, basılan ve müşteriye teslim edilen pullara ait objeler üç yıl saklanmak zorunda olduğundan başvuru sahibine iade edilmez. Bu nedenle başvuru formuna sanat değeri taşıyan resim, karikatür gibi eserlerin orijinali değil fotoğrafı eklenmelidir. Kişisel Pullar üzerinde kesinlikle adres ve telefon numarası gibi bilgilere yer verilmemektedir. Bunun dışında obje üzerinde yer alması istenilen ibare mutlaka belirtilmelidir. 3. İmzalar Kişisel Pul Broşürünün 5. ve 6. sayfalarında yer alan Kişisel Pul Sözleşmesi ile Kişisel Pul Başvuru Formunun ilgili yerlerinin müşteri tarafından imzalanması zorunludur. Sözleşme- 7

8 Filateli nin 5. sayfasındaki diğer imza bölümü PTT A.Ş. ye ait olup, PTT A.Ş. adına Değerli Kağıtlar Dairesi Başkanı tarafından imzalanacağından kesinlikle siparişi kabul eden personel veya merkez müdürü tarafından imzalanmayacaktır. 4. Ücretin Ödenmesi Kişisel pul siparişi için ödenmesi gereken ücret, hizmet bedeli ve gönderi türü ücretinin toplamının sipariş edilen pul miktarı ile çarpımı sonucu bulunan ücret olup, bu şekilde tespit edilecek toplam ücret Kişisel Pul Posta Çeki Hesabına yatırılacaktır. Pulun hangi gönderi türü için talep edildiği ve talep edilen toplam adet Kişisel Pul Başvuru Formunun 2. maddesinde açık olarak belirtilmelidir. Siparişlerin en az 50 adet olmak üzere 50 ve katları şeklinde olması gerekmektedir adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,90.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,65.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,40.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,20.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,15.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) adet arasındaki siparişlerde bir pul için hizmet bedeli 0,10.-TL + (Gönderi Türü Ücreti) 5. Başvuru Ücretin yatırıldığını belgeleyen alındı ve ilgili bölümleri doldurulup imzalanmış Kişisel Pul Broşürü ile PTT İşyerine başvurulacaktır. Başvurunun geçerli olması ve siparişinizin yerine getirilebilmesi için; Kişisel Pul Başvuru Formunun ve Sözleşmesinin eksiksiz doldurulmuş ve imzalanmış olması zorunludur. Başvuruya nüfus cüzdanı, sürücü belgesi ve pasaport belgelerinden birinin fotokopisi mutlaka eklenmelidir. Müşteri kamu hukuku tüzel kişisi ise başvuru, yetki belgesinin bir örneği başvuruya eklenerek kurum yetkilisi tarafından yapılır. Kurum yetkilisi adına başka bir görevli tarafından başvurulması halinde ise başvuruda bulunan kişiye verilen yetki belgesinin de Kişisel Pul Başvurusuna eklenmesi gerekmektedir. Müşteri özel hukuk tüzel kişisi ise başvurular tüzel kişilik yetkilisinin yetki belgesi ile imza sirküsü veya vekaletname ile görevlendirilen temsilci tarafından yapılabilir. Bu nedenle Başvuru Formuna şirketler için ticaret siciline kayıtlı olduğunu gösterir belgenin, diğer tüzel kişilikler için yetkili mercilerce verilmiş belgenin, başvuruda bulunan tüzel kişilik yetkilisi dışında bir şahıs ise ayrıca vekaletnamenin bir örneğinin eklenmesi gerekmektedir. Başvurunun takibi için ücretin yatırıldığını belgeleyen Çek Yatırma Havalesi Alındısı ile APG etiketinin birleştirerek saklanması gereklidir. 6. Siparişin Gerçekleştirilmesi ve Pulların Teslimi Kişisel Pul Servisine ulaşan başvurular en kısa süre içerisinde değerlendirilerek başvuru formunda belirtilen adrese gönderilir. Pulların başka bir şahsa teslimi ancak vekâletname ya da yetki belgesi ibrazi ile mümkündür. 8

9 Filatelik Kavramlar Ünite KAYNAK 9

10 Filateli 10