SÜLFÜRLÜ METALİK MADEN SAHALARININ SP ÇÖZÜMLERİNİN İNCELENMESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SÜLFÜRLÜ METALİK MADEN SAHALARININ SP ÇÖZÜMLERİNİN İNCELENMESİ"

Transkript

1 Uygulamalı Yerbilimleri Sayı: 1 (Haziran 009) 5-48 SÜLFÜRLÜ METLİK MDEN SHLRININ SP ÇÖZÜMLERİNİN İNCELENMESİ Examination of SP Solutions of Sulfureous Metalic Mining Fields Metin ŞÇI 1, Özgün Kamil ŞHİN 1 ve Cengiz KURTULUŞ 1 ÖZET Bu çalışmada, sülfürlü maden sahalarında SP yöntemiyle arama yaılırken ölçü alma ve haritalama aşamalarında dikkat edilmesi gereken noktaların yanında elde edilmiş SP haritalarına değerlendirme sırasında nasıl yaklaşılması gerektiğine dair bir örnek yaılmıştır. Bu amaçla değişik SP modellerinin verdiği sonuçlar incelenerek gerçek yer modeline nasıl gidilmesi gerektiğine dair bir yol ortaya konulmuştur. Yaılan çözümlemelerden, bir maden sahasında elde edilmiş iki boyutlu SP haritasına bakılarak gerçekleştirilecek çözümlerin her zaman gerçek ortamı yansıtmayacağı anlaşılmıştır. Sülfürlü metalik maden sahalarına genel bir bakışın nasıl yaılabileceğine dair bir öngörü bakır sahası için yaılmıştır. Başlangıçta dört adet SP anomalisi üreten kütle var zannedilirken aslında yedi adet kütlenin oluşturduğu bir SP haritasına bakıldığı anlaşılmıştır. Çalışmanın sonunda olası yer yaısının nasıl oduğuna dair bir model çizilmiştir. BSTRCT In this study, an examle was given about the aroach to SP mas while interretation besides the attention needed in maing and measuring stes while SP surveying in the sulfureous mining areas. For this aim, a way was determined about how to arrive a real earth model examining the results of different SP models. The solutions indicated that examination of D SP ma obtained in the mining area do not reflect the real earth model every time. rediction related to sulfureous matalic mining area has been done. lthough four sources were thought to roduce SP in the beginning, later it was understood that seven sources roducing SP anomalies located in a ma. lan was drawn at the end of the study showing about how the real earth structure was. GİRİŞ Gerek IP (Induced Polarization) ve gerekse SP (Self Potential) yöntemlerinin esas kaynaklarını oluşturan sülfürlü mineraller yer içinde genellikle karmaşık durumda bulunur. Bu tür maden yataklarında, oluşum koşullarına göre bileşiklerin çeşitli ve değişik kristal yaısı karşımıza çıkar. SP, doğrusal yayılan bir otansiyel türü olduğundan yüzeye ulaşan otansiyelin sülfürlü cevherin tam kütlesinin otansiyeli mi, yoksa cevher zonunun otansiyeli mi ya da bunlarla beraber cevher zonunun alterasyon zon etkisinin otansiyeli mi olduğu elde edilen sonuçlardan anlaşılamaz. Cevher tenörlerinin farklı jeolojik koşullardaki davranışları da SP yöntemi açısından anlaşılmış değildir. Başlıca olabilecek bu sorunlardan başka cevher zonu oluşum tilerinin de sayılan sorunlara eklenmesi durumu daha karmaşık hale sokar. Masif olmayan maden yataklarında mineralizasyonun değişimi homojen değildir. Bu durum yöne bağlı olduğundan komşu kayaçların sınırları önem kazanmaktadır. Bu tür cevherleşmelerin fay 1 Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Umuttee Kamüsü 41300, İzmit/ Kocaeli E-Posta: masci@kocaeli.edu.tr, ozgunkamil@gmail.com cengizk@kocaeli.edu.tr,

2 Maden aramalarında Self Potansiyel. zonlarında oluşabileceği düşünülürse karşılaşacağımız SP anomalisini oluşturan geometri için birkaç öneri verilebilir. Cevherleşmenin meydana geldiği kayaç boşlukları başlıca iki gru halinde incelenebilir. Bunlardan birincisi filon tii boşluklarda oluşan cevherleşmelerdir. Bu grubun içine, fay zonlarının içindeki cevherleşmeler, antiklinal ve senklinallerin kıvrımları arasındaki cevherleşmeler ve makaslanma zonlarında oluşan kırıkların içindeki cevherleşmeler eklenebilir. İkinci gru oluşan cevherleşmeler içine ise, gözenekli kayaçların bünyelerinde oluşan cevherleşmeler, antiklinallerin ve senklinallerin tavan ve tabanlarında gerilme çatlakları içinde oluşan cevherleşmeler, tortul kayaçların tabaka düzlemleri ve volkanik kayaçlardaki gaz boşluklarında oluşan cevherleşmeler olarak sayılabilir. Jeofizikte arazi verilerinin yorumlanması sırasında uygulanan matematiksel yaklaşımlar otansiyel kaynaklı gravite-manyetik gibi yöntemlerde başarılı olurken, aynı durumun SP yönteminde de olması oldukça zordur. Cevher yatağının büyüklüğüne bağlı olabilecek bozuşma zonunun varlığı, SP etkisinin oluşmasına neden olan yeraltı suyunun oluşturacağı elektrokinetik otansiyelin varlığı, tooğrafyanın ölçülere olacak etkisi gibi ayrımlanamayacak etkilerin olması, SP de yaılacak modellemeyi güçleştirmektedir (Çağlar, 1991). Genel olarak bir maden sahasında arazi ile ilgili sondajlar yaılmadan oluşum koşullarının ve geometrik durumunun bilinmeyeceği açıktır. Bu çalışmada, jeolojik şartları bilinmeyen bir maden sahasının ne şekilde ele alını nasıl yaklaşılması gerektiğine ait bir yaklaşım yaılmıştır. Değişik SP model türleri üzerinde yaılan çözüm sonuçları incelenerek elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Yöntem olarak en küçük kareler Marquardt (1963) çözüm tekniği kullanılmıştır. TEORİ Cevherleşme türleri modelleme aşamasında yine başlıca iki gruba sokulabilir. Birinci gruba düşey yada düşeye yakın (eğimli) damar tii cevherleşmeler, ikinci gruba ise daha geniş hacimsel kütleler gözüyle bakılabilir. Verilerin düzeltilmesi (yuvarlanması, süzülmesi) yerine çeşitli modellerle yaılacak yaklaşımlar ve elde edilen sonuçların tartışılması daha gerçekçi çözüme ulaşılmasını sağlayacaktır. Birinci grutaki model tilerine, modelleme sırasında tek nokta yük (Banerjee, 1970) (Şekil 1) ve Şekil 1. lt ucu sonsuza giden nokta yük SP modeli Figure 1. Point load SP model which lower end extends to infinity 6

3 şçı ve diğ otansiyel bağıntısı ise, V ( x,0,0) V ( x) M 1 (1) x h şeklinde verilir. Yan yana duran bir çift tek nokta yük (Banerjee, 1970) (Şekil ), Şekil. lt ucu sonsuza giden yan yana duran iki nokta yük SP modeli Figure. djacent two load SP models with lower ends extending to infinity otansiyel bağıntısı ise, 1 1 V ( x) M () h x d h x d şeklinde verilir. Eğimli dilim şeklinde yaılar (Roy ve Chowdhury, 1959) (Şekil 3) ve bunların Şekil 3. Eğimli dilim şekilli yaıların SP modeli. 7

4 Maden aramalarında Self Potansiyel. Figure 3. SP model of inclined sheet tyed structure otansiyel bağıntısı ise, x h V ( x) M log (3) e x a H olarak verilir. Düşey dilim şekilli yaılar (tchuta Rao ve Ram Babu, 1983) (Şekil 4), Şekil 4. Düşey duran dilimli yaıların SP modeli. Figure 4. SP model of vertical sheet tyed structure böyle yaıların otansiyel bağıntısı ise, x h V ( x) M log e (4) x H şeklinde verilir. Bu model tileri ilk gru cevher sınıflamasına sokulabilir. Dikkat edilmesi gereken cevherin alt ucunun sonsuza giden bir kütleye ya da sonlu bir kütleye mi ait olacağıdır. Jeolojik bilgiler ışığında bu karara varılabilir. Örneğin, cevher fay zonunun içinde bulunuyorsa alt ucu sonsuza giden bir model seçilebilir vb. gibi. Bu tür modellerde doğrultusu boyunca cevher uzanımın SP haritasını karakter olarak etkilemeyeceği bilinmektedir. nomalinin karakterini birinci derecede etkileyen arametre üst derinlik olduğu, ikincil etkileyen arametrenin L boyu olacağı açıktır (Çağlar, 1991). Tek doğrultuda seçilmiş kritere uygulanacak olan bu modellerin kütleyi doğru tanımlayabileceği düşünülmektedir. Tamamen negatif bir bölge altında yan yana duran kütlelerin oluşturduğu anomalilerin değerlendirilmesi sırasında veya bir kütlenin alt ucunun etkisinin başka bir kütle olarak algılanı algılanılmayacağı önemli bir sorun oluşturur. Başka bir değişle yan yana iki kaanım veren SP haritalarında küçük kaanımın negatif bölgede kalmış bir kuyruk anomalisi mi yoksa ikinci bir kütlenin varlığı mı sorusu değerlendirmedeki zorluğu oluşturur. İkinci gru mineral oluşumlarının değerlendirilmesi için seçilecek modeller küre ve yatay silindir modelleri (Bhattachurya ve Roy, 1981) (Şekil 5) te verilmektedir. Bu modellerin, 8

5 şçı ve diğ 9 Şekil 5. Küre ve yatay silindir SP modeli. Figure 5. SP model of shere and horizontal cyclinder otansiyel bağıntıları küre için, 3 / sin cos ) ( h x h x M x V (5) ve silindir için, sin cos ) ( h x h x M x V (6) şeklinde verilmektedir. Model çözümleri sırasında her bir modelin otansiyel bağıntılarının her bir arametresine göre kısmi türevleri alınarak türev matrisleri oluşturulmuş ve çözüm sırasında Marquardt (1963) sönümlü en küçük kareler çözüm yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem, g (7) m n m m m n n n g g g (8) g I T T 1 (9)

6 Maden aramalarında Self Potansiyel. şeklinde verilmiştir Marquardt (1963). Burada türev matrisini göstermektedir. Türev matrisinin sütunları arametrelerden oluşurken, satırları da gözlem sayısı kadardır. yrıca Δg, gözlemsel veri ile teorik veri arasındaki farkı, Δ ise arametrelerin düzeltme katsayılarını göstermektedir. Genelleştirilmiş ters çözüm işleminde tekil değer sorunu yani türev matrisinin asal köşegen değerlerinden herhangi birinin sıfıra yakınsaması veya sıfır olması halinde, türev matrisinin determinantının sıfır olması ve bu nedenle matrisin tersinin alınamaması sorunu ile karşılaşma riski mevcut olduğundan, Marquardt ın sönümlü en küçük kareler ters çözüm yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemde Marquardt faktörü olan λ birim matris (I) ile çarılarak türev matrisine eklenmiş, böylece; tekil değer sorunundan kaçınılmaya çalışılmıştır. λ bu çalışmada başlangıçta 0.01 olarak alınmış, her yakınsama durumunda bu değer ikiye bölünmüş, her ıraksama durumunda ikiyle çarılmıştır. UYGULM Coğrafi Konum İnceleme alanı Giresun ili kköy yakınlarında Boztekke bakır sahasıdır (Şekil 6). Şekil 6. Giresun ili ve civarındaki maden (Cu, Pb, Zn) yatakları (car, 1973). Figure 6. Ore (Cu, Pb, Zn) deosits in Giresun City and its vicinity (car,1973) İnceleme lanının Jeolojisi Giresun ilinin genelinde ve özellikle kuzeyinde Üst kretase volkanik fasiyesli alanlar geniş yer kalar. l orojenezi kökenli kıvrımlı dağlardan oluşan Giresun dağlarının çekirdeğini granadiyoritli bir temel oluşturur. İkinci (Mesozoyik) ve üçüncü (Senozoyik) zamanlar boyunca kıvrılmalar, kırılmalar ve bindirmeler oluşmuş, zaman zaman meydana gelen volkanizma olayları nedeniyle 500 m kalınlığa ulaşabilen üskürük bir dizi ile de örtülmüştür (Şekil 7). 30

7 şçı ve diğ Şekil 7. Giresun ve civarının jeolojisi (Boztuğ ve diğ. 004). Figure 7. Geology of Giresun and its environment (Boztuğ et. al.,004). Oluşan bakır yatakları düşük tenörlü yüksek rezervli dissemine denilen bir yaıda olabileceği gibi damar veya filon geometrisi olarak da oluşabilecektir. Cevherleşmeler bir fay zonunun içinde bulunabileceği gibi senklinal veya antiklinallerin kanatlarında da ortaya çıkabilecektir. Bu nedenle başlıca iki gru altına soktuğumuz cevherleşme tilerinin bir arada bulunabilmesi her zaman olasıdır. İnceleme alanında yaılan bir SP çalışmasının kontur haritası ve -, B-B, C-C, D-D kesit alınan rofiller (Şekil 8) de verilmektedir. SP anomalisi veren alanlar incelendiğinde hesinin bir doğrultuda dizilmiş olmaları bir fay zonu içinde oluştuklarını göstermektedir. Fay zonu içinde oluşmaları ilk bakışta fayın eğimi yönünde yada düşey konumda oluştuklarını ortaya koyar. ncak anomaliler incelendiğinde sadece C-C kesit anomalisinin bu düşünceye uygun olabileceği, -, B-B ve D-D anomalilerinin yatayla bir açı yatığı ve kuyruk anomalilerinin de olduğu görülür. Şekil 9 da - kesit anomalisi verilmektedir. 31

8 Maden aramalarında Self Potansiyel. Şekil 8. Giresun-Boztekke bakır sahası SP kontur haritası ve alınan rofiller. Figure 8. SP contour ma of Giresun-Boztekke coer field and rofiles. Şekil 9. - rofil anomalisi. Figure 9. nomaly of - rofile. nomalinin sağ tarafında ikinci bir kaanım gözlenmektedir. Bu kaanım kütlenin kuyruk anomalisi olabileceği gibi ikinci bir kütlenin verdiği anomali de olabilir Bunun dışında bu anomali yer altı suyu, boru hattı, eskiden işletilmiş maden boşlukları vs. den de kaynaklanabilir. Şekil 8 e dikkat edilirse, 3

9 şçı ve diğ Haritada kesitinin sol tarafında ve üst kısmında kontur değerlerinin sıklaştığı, haritanın sağ tarafına doğru kontur değerlerinin seyrekleştiği, gözlenir. nomalinin üst yüzeyinin negatif merkezin altında olduğu düşünülürse, anomalinin sağa doğru eğimli ve doğrultusunun haritanın alt bölgesine doğru olduğu, sağ tarafta kalan kaanımın da bu bilgiler ışığında ozitif merkez olması gerektiği ortaya çıkar. nomaliyi oluşturan kütle dışında bölgenin bir negatif etki altında olması durumunda kuyruk anomalisi kendini ozitif olarak gösteremeyecektir. nomali haritasının hemen üstünde sıfır konturunun bulunması bu tesiti geçersiz yamaktadır. Bu küçük kaanımın ikinci bir kütleden kaynaklandığı ve derinliğinin yüksek olduğu veya kütlenin sığda olu, hacimce küçük olduğu daha geçerli bir tesittir. Bu durumun araştırılması gerekmektedir. Şekil 10 da - kesitinin tüm model çözümleri görülmektedir. Model çözümlerinden aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir. Bütün model çözümleri bölgenin negatif bir etki altında olduğunu göstermektedir (c sayısından), Karesel hata (RMS) değerine bakarak eğimli damar, küre ve yatay silindir modelleri daha başarılı çözüm yamıştır. Öyleyse cevher düşey durmamaktadır, Derinlik çözümlerinde uyum olduğu söylenemez. Bunun nedeni damar modelleri üst derinliği verirken, küre ve yatay silindir modelleri merkez derinliğini vermektedirler, Eğim açısı veya olarizasyon açısı incelendiğinde bütün modeller cevher anomalisinin başlangıcında ozitif uç olduğunu göstermektedir. Bu sonuç haritaya bakarak yaılan tesitlere terstir. eğim açısı hesalayan bütün modeller cevherin kuyruk kısmının solda olduğunu göstermektedir. Kuyruk kısmının sağ tarafta çıkmamasının nedeni kuyruk anomalisinin negatif bölge içinde kalması veya orada ikinci bir kütlenin var olmasıdır nomali çevresel gürültülerin etkisi altında olabilir. Şekil-11 de iyi çözüm üretmiş modellerin rofilin 7 li ve 9 lu kayan ortalama ile düzgünleni modellenmiş durumları görülmektedir. Bu modeller incelendiğinde yaılan düzgünlemeden dolayı, Rejyonal etkide azalmalar meydana gelmiştir (t,c sayıları), Karesel hata (RMS) değerlerinde doğal olarak azalma görülmüştür, Derinlik (h) değerlerinde artmalar olmuş, Modelin geometrisinde bir değişim görülmemiştir çünkü olarizasyon açısının yönü değişmemiştir. Sonuç olarak yaılan düzgünleme sonucunda da üretilen çözümler ile anomali haritası birbirlerine ters düşmeye devam etmiştir. 33

10 Maden aramalarında Self Potansiyel. 1.model alt ucu sonsuz damar M h d t c rms model alt ucu sonsuz iki damar M h1 d t c rms h d model eğimli levha 4.model küre M h h alfa d t c rms M h alfa d t c rms model yatay silindir M h alfa d t c rms model küre M h alfa d t c rms Şekil rofiline uygulanan model çözümleri ve sonuçları. Figure 10. Model solutions and results alied in - rofile. 34

11 şçı ve diğ Yatay silindir yedili düzgünleme M h alfa d t c rms Yatay silindir dokuzlu düzgünleme M h alfa d t c rms Küre yedili düzgünleme M h alfa d t c rms Küre dokuzlu düzgünleme M h alfa d t c rms Şekil rofil yedili ve dokuzlu düzgünleme yaılmış model çözümleri ve sonuçları. Figure 11. Solutions and results of seven-nine smoothed model in - rofile. Elde edilen son değerlere göre farklı kütlenin varlığından söz edilebilir. Bu nedenle küre bağıntısından düz çözüm yöntemi kullanarak anomali üreti üst üste tolandığında Şekil-1 deki çözüm elde edilir. İki anomalinin tolamından oluşan ortak anomali sağ taraftaki ik değeri yakalamış olmasına rağmen yine de açıklanması gereken gerilim farkları ortaya çıkmıştır. Bu durum da büyük anomalinin yönünün ters olmasından kaynaklanmaktadır. Küçük olan anomali ise düşeye yakın kutulanmıştır. Bu da iyi bir çözüm gibi görünmemektedir. 35

12 Maden aramalarında Self Potansiyel. M h d alfa M h d alfa Şekil 1. Küre modelinden türetilmiş teorik anomaliler ve birlikte tolanmış halleri. Figure 1. Derivative theoric anomalies derived from shere model and their gathered forms Başka bir çözüm yöntemi de ilk değerlendirilen anomalilerde elde edilen tx c etkisinin anomali değerlerinden atılı anomalinin gerçek sıfır mv çizgisinin nereden geçtiğini bularak yaılabilir. Bu şekilde yaılacak çözümler ilk yaılan çözümlerden farkı olmayacaktır. ncak SP anomalisinin sıfır çizgisindeki durumu görme fırsatı verecektir. Bu da karakteristik SP anomalileri açısından anomaliye bakma fırsatı ortaya koyacaktır. Buna göre yatay silindir çözümü ile elde edilen t 0. 9 ve c 105 değerleri ele alınarak 0.9x 105 denklem doğrusunun değerleri - rofili boyunca bulunarak bu doğru değerlerini aynı noktadaki rofil anomalisi değerlerinden çıkarılarak elde edilen anomalinin değerleri yeniden çizdirilmiştir. Elde edilen yeni rofil anomalisi sadece altında bulunan kütlelerin etkisi altındadır. Diğer negatif etkiler atılmış durumdadır. Bu sayede anomalinin sıfırının üzerindeki ozitif değerlerinden hangisinin kuyruk anomalisi olduğunu anlamak kolaylaşmıştır. Yaılan işlemlerden sonra karakteristik SP anomalilerine yakınsayan rofil kesiti modellendiğinde Şekil 13 deki çözüm elde edilir. Bu çözüm - kesit anomalisi için elde edilebilinecek en doğru çözüm olmalıdır. Fakat bu çözümde, elde edilen diğer modeller gibi SP anomalisinin kuyruk kısmını ters yönde göstermektedir. 36

13 şçı ve diğ M h alfa d t c rms Şekil 13. Rejyonal trendi atılmış diyebileceğimiz - rofili anomalisi ve çözümü. Figure 13. nomaly and solution of -rofile after removal of its regional trend. Elde edilen bu sonuçlara göre anomali haritasının tek bir kütleden kaynaklanmadığı iki ayrı kütlenin tolamı anomalisi olduğu sonucuna varılmıştır. Öyleyse şu ana kadar Şekil 1 nin en doğru çözümü verdiği söylenebilir. ncak - anomalisi yine de tam olarak çözümlenememiştir. İlk elde edilen tek bir kütle gibi çözen anomalilerin (Şekil 10) sonuçlarından teorik bir anomali türetili (Şekil 14), - kesit anomalisinden çıkartıldığında (Şekil 15), kalan anomalinin gürültüleri olan ilk kısımdaki genlikleri kısmak amacıyla - kesitinin son haline dokuzlu kayan ortalama uygulandığında Şekil 16 elde edilmiştir. 37

14 Maden aramalarında Self Potansiyel. Şekil 14. Eğimli damar çözümünden üretilmiş teorik SP anomalisi. Figure 14. SP anomaly derived from solution of inclined sheet. Şekil rofilinden eğimli damar teorik verisinin çıkartılmış hali Figure 15. inclined sheett theoretical data obtained from - rofile. Elde edilen son kesitte daha önce kütlesel olarak daha küçük olduklarından (yatay eksendeki uzunlukları) yüzey anomalisinde gözlemlenemeyen adet kütlenin yeri Şekil-16 da belirtilmiştir. Şekil-17 bu iki cevhere ait olan ve 1, olarak ifade edilen rofil anomalilerinin şekillerini göstermektedir. 38

15 şçı ve diğ Şekil rofilinden büyük genlik çıkartıldıktan sonra görünen iki adet SP anomalisi. Figure 16. Two SP anomalies obtained removing the biggest amlitude from - rofile. Şekil ve SP anomalileri. Figure 17. The SP anomalies l and Şekil 17 deki rofil anomalilerinin yatay silindir modeliyle modellenmesiyle en iyi sonuçlar ortaya çıkmıştır(şekil 18). 39

16 Maden aramalarında Self Potansiyel. M h alfa d t c rms M h alfa d t c rms Şekil ve SP anomalisi yatay silindir çözümleri. Figure 18. Horizontal cylinder solutions of 1 and SP anomalies. Bu şekilde tek bir anomaliden oluşmuş gibi görünen bir SP kesitinin aslında üç farklı anomaliden kaynaklandığı ortaya çıkmış olmaktadır. Benzer şekilde B-B kesit anomalisini Şekil 19 da verilmektedir. Şekil 19. B-B rofil anomalisi Figure 19. nomaly of 18 B-B rofile Yine bu anomali kesitinde bir kuyruk anomalisinin var olu olmadığı öncelikle belirlenmesi gereken en önemli noktalardan biridir. Bu önemden dolayı ilk önce B kesit anomalisini bütün modellerle modellenerek çözümlenmesi gerekir (Şekil 0). 40

17 şçı ve diğ 1.model alt ucu sonsuz damar.model alt ucu sonsuz iki damar M h d t c rms M h1 d t c rms h d model eğimli levha 4.model küre (Rao) M h1 h alfa d t c rms M h alfa d t c rms model yatay silindir 6.model küre(petrowski) M h alfa d t c rms M h alfa D t c rms Şekil 0. B-B rofilinin tüm modellere uygulanmış çözümleri. Figure 0. The solutions of B-B rofile anomaly. alied on all the models 41

18 Maden aramalarında Self Potansiyel. Şekil-0 deki model çözümleri incelendiğinde,. model hariç iyi çözümler olmadığı görülmektedir. Bunun nedeni yine arazi anomalisi ile teorik anomali modellerinin kuyruk anomalilerinin ters yönde olmalarıdır, Karesel hata (RMS) değerlerine bakıldığında da ikinci modelin en iyi çözüm olduğu anlaşılır. Haritada kuyruk anomalisi gibi görülen kaanımın ikinci bir kütleden kaynaklandığı ortaya çıkmıştır. Yine büyük genlikli anomaliyi B-B kesit anomalisinden çıkarırsak ve ortaya çıkacak ikinci anomalinin çözülmesiyle en doğru çözüme ulaşılmış olur. Şekil 1 de B-B rofil anomalisinden büyük genlikli anomalinin çıkartılmış hali görülmektedir. Şekil 9 lu kayan ortalama geçirilerek gürültü genliklerinin kısılmış halini göstermektedir. İkinci bir SP anomalisi (B1) varlığı Şekil 3 de görülmektedir. Şekil 1. B-B rofilinden büyük genlikli anomalinin çıkartılmış hali. Figure 1. The anomaly obtained after subtracting the large amlitude anomaly from B-B rofile 4

19 şçı ve diğ Şekil. B-B rofilinin büyük genliğin atılmış anomalisinin yuvarlatılmış hali. Figure. The smoothed shae anomaly of B-B rofile after removing the higgest anomaly. Şekil 3. B-B rofilinde bulunan ikinci bir SP anomalisi (B1 anomalisi). Figure 3. The second SP anomaly (B1) on B-B anomaly. Küre modeliyle modellenen B1 anomalisinden elde edilen sonuçların gerçekliğini karesel hata(rms) değerine bakıldığında anlaşılmaktadır (Şekil 4). 43

20 Maden aramalarında Self Potansiyel. M h alfa d t c rms Şekil 4. B1 SP anomalisi ve çözüm sonuçları Figure 4. B1 SP anomaly and its solutions result. Haritadan bakıldığında C-C rofil anomalisi kaanımlarının şekli itibariyle düşey ya da düşeye yakın bir SP modeliyle daha başarılı bir şekilde çözülecektir (Şekil 5). Şekil 5. C-C rofili SP anomalisi Figure 5. SP anomaly on C-C rofile. Bütün modeller için uygulanan çözümün sonucunda elde edilen veriler Şekil 6.da gösterilmiştir. 44

21 şçı ve diğ 1.model alt ucu sonsuz damar 4.model küre (Rao) M h d t c rms M h alfa d t c rms model yatay silindir 6.model küre(petrowski) M h alfa d t c rms M h alfa d t c rms Şekil 6. C-C rofiline uygulanan modeller ve çözümleri. Figure 6. The models and their solutions alied on C-C rofile. Şekil 6 daki model çözümleri incelendiğinde, Eğimli ve düşey damar modelleri iyi sonuçlar göstermemiştir. lt ucu sonsuz damar modeli, küre ve yatay silindir modelleri iyi sonuçlar vermiştir. Polarizasyon açılarını 45 den yüksek civarlarında olması kutulanmanın düşeye yakın oluştuğunu doğrulamaktadır. Profil anomalisinin sıfır değerine çok yakın olması t ve c değerlerinin küçük çıkmasını ortaya koymuştur. 45

22 Maden aramalarında Self Potansiyel. Eğimli damar modelinin çözüm vermemesi cevherleşmenin küre veya yatay silindir tiinde olduğu ve düşeye yakın kutulandığını ortaya koyar. D-D anomalisi Şekil 7 de görülmektedir. Görülen anomali haritası oldukça gürültüden uzak bir görünümdedir. Kesit anomalisinin genişliği ve ürettiği gerilim değerlerine bakılarak derin kütleye sahi olduğu, bu kütlenin bir damar yaısından çok küre veya yatay silindir biçimli bir geometriye sahi olduğu söylenebilir. yrıca bu anomalinin, yataya yakın bir kutulanma gösterdiği negatif ile ozitif bölgelerinin birbirine çok yakın olmasından dolayı söylenebilir. O halde bu D-D kesitini çözmek için yatay silindir ve küre modellerini kullanmamız yeterli olacaktır (Şekil 8). Şekil 7. D-D rofili SP anomalisi Figure 7. SP anomaly of D-D rofile. 5.model yatay silindir 6.model küre(rao) M h alfa d t c rms M h alfa d t c rms Şekil 8. D-D rofili anomalisi ve model çözümleri Figure 8. D-D rofile anomaly and model solutions. 46

23 şçı ve diğ Çözümlerden de görüleceği üzere kutulanma açısı oldukça yataya yakın, yaklaşık 5-30 metre derinliğinde bir kütlenin oluşturduğu anomalidir. RMS değerleri oldukça düşmüştür. Bu da kesit anomalisi ile teorik anomalinin uyumunun iyi olduğunun bir göstergesidir. Diğer modeller bu anomalileri çözememiştir. Gerek bölgenin jeolojisi dikkate alınarak gerekse ürettiğimiz çözümlerin konumlarına bakıldığında, inceleme alanının Üst kretase volkaniklerinin içinde bulunan lt Kretase-Orta Eosen yaşlı orfiri türünde Cu oluşumu olduğu ortaya çıkmaktadır Porfiri tür bakır yatakları saçınım halinde mineralleşme türü için kullanılır. Bu tür cevherleşmeler düşük tenörlü eijenetik ve mağmatik sokulumlarda oluşur. Porfiri bakır yatakları genellikle üç türlüdürler. Volkanik tür yataklarda mineralleşme hem volkanik kayalarda hem de eş oluşumlu lütonlar içerinde oluşur. Plütonik orfiri bakır yatakları batolitler içerisinde oluşur. Klasik tür yataklar ise sığ yerleşimli dağ oluşum sonrasında stoklarla ilişkili olarak bulunur. Bu stoklar çevre kayaları kesi yerleşmiştir. Mineralleşme tümüyle stok içerisinde gelişmiştir. SP anomalisi üreten bu kütleler Şekil 9 da basit bir kroki ile gösterilmiştir. Şekil 9. Elde edilen sonuçlardan inceleme alanının olası yer yaısı. Figure 9. roximate cross-section of the investigation area determined from the solutions. SONUÇLR Sülfürlü mineral aramalarında, SP çalışmalarında yaılmış haritalara bakılarak cevherin konumu belirlenmeye çalışılır. Bu eskiden beri kullanılan geçerli bir yöntemdir. ncak maden yataklarının oluşum biçimleri bu tarz değerlendirmeyi hatalı kılar. Bu çalışmada inceleme alanındaki SP kaanımlarına bakıldığında öngörülecek cevher konumları ile hesalanan cevher konumları genellikle ters çıkmıştır. Maden yatağının oluşum şekli, daha sonrada tektonizmayla ileri gelen faylanmalar ve kıvrımlanmalar bu tarz bir sonuç doğurabilmektedir. SP haritalarının değerlendirilmeleri aşamasında SP nin rejyonal bir etkiye sahi olmadığı unutulmamalıdır. Bununla birlikte SP nin cevher dışı bir çok kaynaktan etkileneceği de unutulmamalıdır. Gravitemagnetik çalışmalarında yaıldığı gibi cevher anomalisin düzgünlenmesi, süzgeçlenmesi SP etkisini veren kütlenin bilgilerini ortadan kaldıracaktır. Bu durumdan kaçınmak için öncelikle SP haritaları incelenmelidir. Haritada görülebilecek herhangi bir olağan dışılık durumunda kabul edilebilecek bir yöntemle haritaların incelenmesi yaılmalıdır. Bu çalışmada dört adet SP kaanımı olan bir harita incelenmiş gerçekte yedi adet kütleye karşılık gelebileceği ortaya konmaya çalışılmıştır. 47

24 Maden aramalarında Self Potansiyel. TEŞEKKÜR Kullandığımız verilerden ötürü Maden Tetkik rama (MT) Genel Müdürlüğü ne teşekkür ederiz. KYNKLR CR, E., Doğu Karadeniz Bölgesi Giresun İli Dahilindeki Bazı Bakır-Kurşun-Çinko Madenlerinin İz Elementler Yönünden Önemi. MT Dergisi, No:8, , nkara. BOZTUĞ, D., JONCKHEERE, R., WGNER,G.., YEĞİNGİL, Z., 004. Slow Senonian and fast Palaeocene Early Eocene ulift of the granitoids in the Central Eastern Pontides, Turkey: aatite fission-track results. Tectonohysics 38, MRQURDT, D.W, n algorithm for least squares estimation of non linear arameters, Journal of the Society of Industrial and lied Mathematics. 11, ÇĞLR, İ., Jeofizikte Doğal Polarizasyon (SP) Yöntemi. İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası Gümuşsuyu İstanbul. BHTTCHURY, B.B., ve ROY, N., note on the use of a nomogram for Self-Potential anomalies, GP 9, BNERJEE, B., 1970 Quantitative interretation of self-otential anomalies of some secific geometric bodies. PGEOPH, ROY,., ve CHOWDHURY, D.K., Interretation of self-otential data for tabular bodies. J. Sci. Eng. Res. 3, TCHUT RO, D., ve RM BBU, H.V., Quantitative interretation of self-otential anomalies due to two-dimensional sheet-like bodies. GE 48,

KAMP STAJI HAZIRLIK NOTU (SP)

KAMP STAJI HAZIRLIK NOTU (SP) İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAMP STAJI HAZIRLIK NOTU (SP) Araş. Gör. Gülten AKTAŞ İstanbul, Ağustos, 2014 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 3 2. Doğal Gerilim Yöntemi

Detaylı

GRAVİTE-MANYETİK VERİLERİNE ÇEŞİTLİ MODELLERLE YAKLAŞIM AN APPROACH FOR THE GRAVITY-MAGNETIC DATA WITH VARIOUS MODELS

GRAVİTE-MANYETİK VERİLERİNE ÇEŞİTLİ MODELLERLE YAKLAŞIM AN APPROACH FOR THE GRAVITY-MAGNETIC DATA WITH VARIOUS MODELS GRAVİTE-MANYETİK VERİLERİNE ÇEŞİTLİ MODELLERLE YAKLAŞIM AN APPROACH FOR THE GRAVITY-MAGNETIC DATA WITH VARIOUS MODELS AŞÇI, M. 1, YAS, T. 1, MATARACIOĞLU, M.O. 1 Posta Adresi: 1 Kocaeli Ünirsitesi Mühendislik

Detaylı

MADEN ARAMALARINDA GRAVİTE VE MANYETİK ÇÖZÜMLERİN İNCELENMESİ

MADEN ARAMALARINDA GRAVİTE VE MANYETİK ÇÖZÜMLERİN İNCELENMESİ Uygulamalı Yerbilimleri Sayı: (ayıs-haziran 008) 46-59 DEN RLRIND GRVİTE VE NYETİ ÇÖZÜLERİN İNCELENESİ Investigation of Gravity and agnetic Solutions in Ore Exloration ehmet Onur TRCIOĞLU ve etin ŞÇI ÖZET

Detaylı

JFM316 Elektrik Yöntemler Mart 2010 DU Yöntemi

JFM316 Elektrik Yöntemler Mart 2010 DU Yöntemi 5.1. DU ÖLÇÜLERİNİ ETKİLEYEN NEDENLER DU ölçülerini etkileyen nedenler şunlardır (Çağlar, 1991) 5.1. İklim Yeraltı su yüzeyi doğal uçlaşma değişimini etkileyen başlıca etkendir. Yeraltı su seviyesi yağışlarla

Detaylı

BOUGUER ANOMALİLERİNDEN ÜSTÜ ÖRTÜLÜ FAYLARIN SAPTANMASI VE İSTANBUL-SİLİVRİ BÖLGESİNİN YERALTI YAPISININ MODELLENMESİ

BOUGUER ANOMALİLERİNDEN ÜSTÜ ÖRTÜLÜ FAYLARIN SAPTANMASI VE İSTANBUL-SİLİVRİ BÖLGESİNİN YERALTI YAPISININ MODELLENMESİ PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİ SLİK FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİSLİK Bİ L İ MLERİ DERGİSİ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 2001 : 7 : 3 : 389-393 BOUGUER

Detaylı

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle

Detaylı

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA DÜZLEMİNİN TEKTONİK KONUMU Tabaka düzleminin konumunu belirlemek için tabakanın aşağıdaki özelliklerinin

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER, STRATİGRAFİ,

Detaylı

SÜRMENE-KUTLULAR (Trabzon) BAKIR YATAĞININ MODELLENMESİ. Modelling of copper deposit of Sürmene-Kutlular (Trabzon)

SÜRMENE-KUTLULAR (Trabzon) BAKIR YATAĞININ MODELLENMESİ. Modelling of copper deposit of Sürmene-Kutlular (Trabzon) Uygulamalı Yer Bilimleri Sayı:1 (Ocak-Şubat 2013) 39- SÜRMENE-KUTLULAR (Trabzon) BAKIR YATAĞININ MODELLENMESİ Modelling of copper deposit of Sürmene-Kutlular (Trabzon) Metin AŞCI 1, Selin YAVUZYILMAZ 2

Detaylı

Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi

Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi Yöntemin Esasları ve Kullanım Alanları Yapay uçlaşma yöntemi, yer altına gönderilen akımın aniden kesilmesinden sonra ölçülen gerilim

Detaylı

4. FAYLAR ve KIVRIMLAR

4. FAYLAR ve KIVRIMLAR 1 4. FAYLAR ve KIVRIMLAR Yeryuvarında etkili olan tektonik kuvvetler kayaçların şekillerini, hacimlerini ve yerlerini değiştirirler. Bu deformasyon etkileriyle kayaçlar kırılırlar, kıvrılırlar. Kırıklı

Detaylı

FAALİYETTE BULUNDUĞU İŞLETMELER

FAALİYETTE BULUNDUĞU İŞLETMELER FAALİYETTE BULUNDUĞU İŞLETMELER - GÜMÜŞHANE HAZİNE MAĞARA ÇİNKO, KURŞU, BAKIR YERALTI İŞLETMESİ - GÜMÜŞHANE ÇİNKO, KURŞUN, BAKIR FLOTASYON TESİS İŞLETMESİ - NİĞDE BOLKARDAĞ MADENKÖY ALTIN, GÜMÜŞ, KURŞUN,

Detaylı

MADEN ARAMALARINDA DES VE IP YÖNTEMLERİ TANITIM DES UYGULAMA EĞİTİM VERİ İŞLEM VE SERTİFİKA PROGRAMI

MADEN ARAMALARINDA DES VE IP YÖNTEMLERİ TANITIM DES UYGULAMA EĞİTİM VERİ İŞLEM VE SERTİFİKA PROGRAMI MADEN ARAMALARINDA DES VE IP YÖNTEMLERİ TANITIM DES UYGULAMA EĞİTİM VERİ İŞLEM VE SERTİFİKA PROGRAMI a) Zaman b) V P c) V P V P V(t 1 ) V M S V(t 1 ) V(t 2 ) V(t 3 ) V(t 4 ) Zaman t 1 t 2 V(t ) 4 Zaman

Detaylı

Yapısal Jeoloji: Tektonik

Yapısal Jeoloji: Tektonik KÜLTELERDE YAPI YAPISAL JEOLOJİ VE TEKTONİK Yapısal Jeoloji: Yerkabuğunu oluşturan kayaçlarda meydana gelen her büyüklükteki YAPI, HAREKET ve DEFORMASYONLARI inceleyen, bunları meydana getiren KUVVET ve

Detaylı

MANYETİK YÖNTEMLE DOĞRULTU ATIMLI FAY GEOMETRİSİNİN ORTAYA ÇIKARILMASI

MANYETİK YÖNTEMLE DOĞRULTU ATIMLI FAY GEOMETRİSİNİN ORTAYA ÇIKARILMASI Uygulamalı Yerbilimleri Sayı:2 (Ekim-Kasım 2008) 47-61 MANYETİK YÖNTEMLE DOĞRULTU ATIMLI FAY GEOMETRİSİNİN ORTAYA ÇIKARILMASI Deducing the Geometry of Strike-Slip Faulting by Using Magnetic Method Metin

Detaylı

BİLGİ DAĞARCIĞI 15 JEOTERMAL ÇALIŞMALARDA UYGU- LANAN DOĞRU AKIM YÖNTEMLERİ

BİLGİ DAĞARCIĞI 15 JEOTERMAL ÇALIŞMALARDA UYGU- LANAN DOĞRU AKIM YÖNTEMLERİ BİLGİ DAĞARCIĞI JEOTERMAL ÇALIŞMALARDA UYGU- LANAN DOĞRU AKIM YÖNTEMLERİ Hayrettin KARZAOĞLU* Jeotermal kaynakların ülke ekonomisine kazandırılmasında jeolojik ve jeofizik verilerin birlikte değerlendirilmesinin

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 27.02.2018 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 27.02.2018 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER,

Detaylı

MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI

MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI Altan İÇERLER 1, Remzi BİLGİN 1, Belgin ÇİRKİN 1, Hamza KARAMAN 1, Alper KIYAK 1, Çetin KARAHAN 2 1 MTA Genel Müdürlüğü Jeofizik

Detaylı

MEVZİİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

MEVZİİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU SINIRLI SORUMLU KARAKÖY TARIMSAL KALKINMA KOOP. MEVZİİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU ÇANAKKALE İLİ BAYRAMİÇ İLÇESİ KARAKÖY KÖYÜ Pafta No : 1-4 Ada No: 120 Parsel No: 61 DANIŞMANLIK ÇEVRE

Detaylı

3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI

3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI 1 3. T VRMI ve V-URLI Tabaka nedir? lt ve üst sınırlarıyla bir diğerinden ayrılan, kendine has özellikleri olan, sabit hidrodinamik koşullar altında çökelmiş, 1 cm den daha kalın, en küçük litostratigrafi

Detaylı

VIII. FAYLAR (FAULTS)

VIII. FAYLAR (FAULTS) VIII.1. Tanım ve genel bilgiler VIII. FAYLAR (FAULTS) Kayaçların bir düzlem boyunca gözle görülecek miktarda kayma göstermesi olayına faylanma (faulting), bu olay sonucu meydana gelen yapıya da fay (fault)

Detaylı

Teori ve Örneklerle. Doç. Dr. Bülent ORUÇ

Teori ve Örneklerle. Doç. Dr. Bülent ORUÇ Teori ve Örneklerle JEOFİZİKTE MODELLEME Doç. Dr. Bülent ORUÇ Kocaeli-2012 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Sayısal Çözümlemeye Genel Bakış 1 1.2. Matris Gösterimi. 2 1.2. Matris Transpozu. 3 1.3. Matris Toplama ve

Detaylı

3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI

3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI 1 3. T VRMI ve V-URLI Tabaka nedir? lt ve üst sınırlarıyla bir diğerinden ayrılan, kendine has özellikleri olan, sabit hidrodinamik koşullar altında çökelmiş, 1 cm den daha kalın, en küçük litostratigrafi

Detaylı

TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI

TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI Eğim Hesaplama - İki nokta arasındaki yükseklik farkının bu iki nokta arasındaki yatay uzaklığa oranına eğim denir. Yüzde veya binde olarak hesaplanır. Eğim (E)= Yükseklik farkı (h) Yatay uzaklık (L) x100

Detaylı

Jeofizik Mühendisliği Eğitimi Sertifika Programı

Jeofizik Mühendisliği Eğitimi Sertifika Programı Jeofizik Mühendisliği Eğitimi Sertifika Programı Giriş: Gravite Yöntemi Gravite, en basit anlamda kütleleler arasındaki çekim kuvvetidir. Yerküre, bu kütlelerden birini oluşturmaktadır. Yerin çekimi ivmesindeki

Detaylı

ÇOK EVRELİ KIVRIMLAR. Yaşar EREN-2003 ÜSTELENMIŞ KIVRIMLAR (ÇOK EVRELI KIVRIMLANMA)

ÇOK EVRELİ KIVRIMLAR. Yaşar EREN-2003 ÜSTELENMIŞ KIVRIMLAR (ÇOK EVRELI KIVRIMLANMA) ÜSTELENMIŞ KIVRIMLAR (ÇOK EVRELI KIVRIMLANMA) Çok evreli kıvrımlanmanın nedenleri 1-Bir çok orojenik zonlarda, kıvrımlar geometrik olarak oldukça karmaşık bir yapı sunar. Çoğu kez bu karmaşıklık daha

Detaylı

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Dr. Öğr.Üyesi Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan-arkoc 2 BÖLÜM 13 JEOFİZİK VE JEOFİZİKTE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ-İNŞAAT

Detaylı

JEOLOJİK HARİTALAR Jeolojik Haritalar Ör:

JEOLOJİK HARİTALAR Jeolojik Haritalar Ör: JEOLOJİK HARİTALAR Üzerinde jeolojik bilgilerin (jeolojik birimler, formasyonlar, taş türleri, tabakalaşma durumları, yapısal özellikler vbg.) işaretlendiği haritalara Jeolojik Haritalar denir. Bu haritalar

Detaylı

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale www.madencilik-turkiye.com

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale www.madencilik-turkiye.com Makale www.madencilik-turkiye.com Seyfullah Tufan Jeofizik Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ seyfullah@madenarama.com.tr Adil Özdemir Jeoloji Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ adil@madenarama.com.tr

Detaylı

Potansiyel. Alan Verileri ile. Maden aramacılığı; bölgesel ön arama ile başlayan, Metalik Maden Arama. Makale www.madencilik-turkiye.

Potansiyel. Alan Verileri ile. Maden aramacılığı; bölgesel ön arama ile başlayan, Metalik Maden Arama. Makale www.madencilik-turkiye. Makale www.madencilik-turkiye.com Seyfullah Tufan Adil Özdemir Mühendislik ve Sondaj Jeofizik Yüksek Mühendisi seyfullah@adilozdemir.com Adil Özdemir Adil Özdemir Mühendislik ve Sondaj Jeoloji Yüksek Mühendisi

Detaylı

FAYLAR FAY ÇEŞİTLERİ:

FAYLAR FAY ÇEŞİTLERİ: FAYLAR Fay (Fault); kayaçlarda gözle görülecek kadar kayma hareketi gösteren kırıklara verilen genel bir isimdir. FAY, Yerkabuğundaki deformasyon enerjisinin artması sonucunda, kayaç kütlelerinin bir kırılma

Detaylı

Yaşar EREN-2003. Altınekin-Konya. Altınekin-Konya. Meydanköy-Konya

Yaşar EREN-2003. Altınekin-Konya. Altınekin-Konya. Meydanköy-Konya Altınekin-Konya Altınekin-Konya Meydanköy-Konya Yaşar EREN-2003 Tabakalı kayaçlar homojen olmayan gerilmelerle kıvrımlanırlar. Kıvrımlar kayaç deformasyonunun en göze çarpan yapılarındandır. Meydanköy-Konya

Detaylı

Kırıklar, Eklemler, Damarlar

Kırıklar, Eklemler, Damarlar Kırıklar, Eklemler, Damarlar Kırıklar ve eklemler hemen hemen her yüzlekte bulanan mezoskopik yapılardır. Kayalar kırık yüzeyleri boyunca parçalara ayrılabilir. Bu parçalanma özelliği kayaların duraylılık

Detaylı

TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Tokat ili, Karadeniz Bölgesinde Orta Karadeniz bölümünün iç kısımlarında yer alır. Tokat ili Devecidağ ile Köroğlu Dağı arasında uzanan tektonik hattın kuzey ve güneyinde

Detaylı

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU AR TARIM SÜT ÜRÜNLERİ İNŞAAT TURİZM ENERJİ SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU ÇANAKKALE İLİ GELİBOLU İLÇESİ SÜLEYMANİYE KÖYÜ TEPELER MEVKİİ Pafta No : ÇANAKKALE

Detaylı

İNTERNET SİTESİ İÇİN GERÇEK RAPORDAN EKSİLTMELER YAPILARAK YAYINLANMIŞTIR

İNTERNET SİTESİ İÇİN GERÇEK RAPORDAN EKSİLTMELER YAPILARAK YAYINLANMIŞTIR Bu Raporda Ocak-Şubat 2011 de Özçelik Enerji ve Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ye ait Kömür Sahası Ruhsatı içerisinde yer alan sahada gerçekleştirilmiş olan Kömür Tabakalarına Yönelik Rezistivite-IP Yöntemi

Detaylı

BÖLÜM 2 JEOLOJİK YAPILAR

BÖLÜM 2 JEOLOJİK YAPILAR BÖLÜM 2 JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu

Detaylı

ĠSTANBUL TEKNĠK ÜNĠVERĠSTESĠ MADEN FAKÜLTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

ĠSTANBUL TEKNĠK ÜNĠVERĠSTESĠ MADEN FAKÜLTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ ĠSTANBUL TEKNĠK ÜNĠVERĠSTESĠ MADEN FAKÜLTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADENCĠLĠKTE ÖZEL KONULAR II DERS PROJESĠ MICROMINE PAKET PROGRAMI ĠLE ÜÇ BOYUTLU MADEN PLANLAMASI 505121007 HAKAN ALTIPARMAK Proje

Detaylı

Yapısal Jeoloji. 2. Bölüm: Gevrek deformasyon ve faylanma

Yapısal Jeoloji. 2. Bölüm: Gevrek deformasyon ve faylanma MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 12.113 Yapısal Jeoloji 2. Bölüm: Gevrek deformasyon ve faylanma Güz 2005 Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms

Detaylı

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ 2. HAFTA Arş. Gör. Dr. Kıymet DENİZ GENEL BİLGİLER Petrografi Ve Petroloji Nedir? Latince Petr- taş kelimesinden türetilmiş petrografi ve petroloji birbirini

Detaylı

SİSMİK DALGALAR. Doç.Dr. Eşref YALÇINKAYA (4. Ders) Sismogramlar üzerinde gözlenebilen dalgalar sismik dalgalar olarak adlandırılır.

SİSMİK DALGALAR. Doç.Dr. Eşref YALÇINKAYA (4. Ders) Sismogramlar üzerinde gözlenebilen dalgalar sismik dalgalar olarak adlandırılır. SİSMİK DALGALAR Doç.Dr. Eşref YALÇINKAYA (4. Ders) Sismik dalgalar Sismogramlar üzerinde gözlenebilen dalgalar sismik dalgalar olarak adlandırılır. Sismik dalgalar bir kaynaktan ortaya çıkarlar ve; hem

Detaylı

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine

Detaylı

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK)

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK) YENİLME KRİTERİ Yenilmenin olabilmesi için kayanın etkisinde kaldığı gerilmenin kayanın dayanımını aşması gerekir. Yenilmede en önemli iki parametre gerilme ve deformasyondur. Tasarım aşamasında bunlarda

Detaylı

Normal Faylar. Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar.

Normal Faylar. Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar. Normal Faylar Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar. 1 2 Bir tabakanın normal faylanma ile esnemesi (stretching).

Detaylı

4. BÖLÜM DOĞRUSAL DENKLEM SİSTEMLERİ

4. BÖLÜM DOĞRUSAL DENKLEM SİSTEMLERİ 4. BÖLÜM DOĞRUSAL DENKLEM SİSTEMLERİ Doğrusal Denklem Sistemi x 1,x 2,,x n ler bilinmeyenler olmak üzere, doğrusal denklemlerin oluşturduğu; a x a x a x b 11 1 12 2 1n n 1 a x a x a x b 21 1 22 2 2n n

Detaylı

UYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI

UYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI UYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI Diskordans nedir? Kayaçların stratigrafik dizilimleri her zaman kesiksiz bir seri (konkordan seri) oluşturmaz. Bazen, kayaçların çökelimleri sırasında duraklamalar,

Detaylı

BÖLÜM BEŞ LEVHA SINIRLARI

BÖLÜM BEŞ LEVHA SINIRLARI BÖLÜM BEŞ LEVHA SINIRLARI 5.1 YERKABUĞU ÜZERİNDEKİ LEVHA SINIRLARI Levha tektoniğine göre dünyayı saran yerkabuğu üzerinde 8 büyük (Avrasya, Afrika, Pasifik, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Antartika, Avustralya)

Detaylı

SIĞ KROM YATAKLARINDA MİKROGRAVİTE YAKLAŞIMI

SIĞ KROM YATAKLARINDA MİKROGRAVİTE YAKLAŞIMI SIĞ KROM YATAKLARINDA MİKROGRAVİTE YAKLAŞIMI Can BAYAT 1, Metin AŞÇI 2 1 Jeofizik Müh. Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, SAKARYA-TÜRKİYE 2 Yrd. Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik,

Detaylı

x 1,x 2,,x n ler bilinmeyenler olmak üzere, doğrusal denklemlerin oluşturduğu;

x 1,x 2,,x n ler bilinmeyenler olmak üzere, doğrusal denklemlerin oluşturduğu; 4. BÖLÜM DOĞRUSAL DENKLEM SİSTEMLERİ Doğrusal Denklem Sistemi x,x,,x n ler bilinmeyenler olmak üzere, doğrusal denklemlerin oluşturduğu; a x + a x + L + a x = b n n a x + a x + L + a x = b n n a x + a

Detaylı

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER Dersin ipuçları Harita bilgisi Ölçek kavramı Topografya haritaları ve kesitleri Jeoloji haritaları ve kesitleri Jeolojik kesitlerin yorumları Harita, yeryüzünün

Detaylı

KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI

KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI Katman (tabaka) uyumlu Pb-Zn yatakları Cevher, çok kalın karbonatlı istifler içerisinde bulunur. Katman, mercek, damar, karstik boşluk dolgusu şekillidir.

Detaylı

Kapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu

Kapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu Çifteharman, Karakuyu, h. Kapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu Bu raporda Nevma Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ye ait Kömür Sahalarında, Haziran Ağustos 2011 tarihlerinde

Detaylı

Saha Jeolojisi Ödevi Açıklamaları

Saha Jeolojisi Ödevi Açıklamaları Saha Jeolojisi Ödevi Açıklamaları 24 Kasım 2015, Saha Jeolojisi dersi kapsamında yürüttüğümüz arazi çalışmaları genel anlamıyla jeolojik haritalama ile ilgilidir. Elimizdeki topografik haritalara jeolojik

Detaylı

Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi

Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi 17 Ağustos 1999, Mw=7.4 büyüklüğündeki Kocaeli depremi, Marmara Denizi içine uzanan Kuzey Anadolu Fayı nın

Detaylı

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan ELASTİSİTE TEORİSİ I Yrd. Doç Dr. Eray Arslan Mühendislik Tasarımı Genel Senaryo Analitik çözüm Fiziksel Problem Matematiksel model Diferansiyel Denklem Problem ile ilgili sorular:... Deformasyon ne kadar

Detaylı

İçindekiler Jeofizikte Modellemenin Amaç ve Kapsamı Geneleştirilmiş Ters Kuram ve Jeofizikte Ters Problem Çözümleri

İçindekiler Jeofizikte Modellemenin Amaç ve Kapsamı Geneleştirilmiş Ters Kuram ve Jeofizikte Ters Problem Çözümleri İçindekiler Jeofizikte Modellemenin Amaç ve Kapsamı 1 Giriş 1 Tanımsal ve Stokastik Taklaşımlarla Problem Çözümlerinin Temel İlkeleri 2 Tanımsal Yaklaşımda Düz Problem Çözümlerinde Modelleme ilkeleri 4

Detaylı

Ek Form 9 DETAY ARAMA FAALİYET RAPORU. RAPORUN BAŞLIĞI: Başlık raporun konusunu ve içeriğini kısaca, açık ve yeterli bir biçimde ifade edecektir.

Ek Form 9 DETAY ARAMA FAALİYET RAPORU. RAPORUN BAŞLIĞI: Başlık raporun konusunu ve içeriğini kısaca, açık ve yeterli bir biçimde ifade edecektir. Ek Form 9 DETAY ARAMA FAALİYET RAPORU RAPORUN BAŞLIĞI: Başlık raporun konusunu ve içeriğini kısaca, açık ve yeterli bir biçimde ifade edecektir. HAZIRLAYAN MÜHENDİS/MÜHENDİSLERİN: Adı ve Soyadı : Unvanı

Detaylı

Yapısal jeoloji. 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik. Güz 2005

Yapısal jeoloji. 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik. Güz 2005 MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 12.113 Yapısal jeoloji 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik Güz 2005 Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak

Detaylı

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Bitlis ili, Doğu Anadolu Bölgesinde yer almakta olup, engebeli bir topoğrafyaya sahiptir. Ahlat Ovasıyla, bir düzlük gibi Bitlis in kuzeydoğusundan Van Gölüne doğru

Detaylı

KIRIKLAR VE FAYLAR NORMAL FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003

KIRIKLAR VE FAYLAR NORMAL FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003 NORMAL FAYLAR Yaşar ar EREN-2003 NORMAL FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR 50 O den fazla eğimli ve eğim atım bileşenin doğrultu bileşenine göre oldukça büyük olduğu faylardır. Normal faylarda tavan bloku taban

Detaylı

7. Self-Potansiyel (SP) Yöntemi...126 7.1. Giriş...126

7. Self-Potansiyel (SP) Yöntemi...126 7.1. Giriş...126 İÇİNDEKİLER l.giriş...13 1.1. Jeofizik Mühendisliği...13 1.1.1. Jeofizik Mühendisliğinin Bilim Alanları...13 1.1.2. Jeofizik Mühendisliği Yöntemleri...13 1.2. Jeofizik Mühendisliğinin Uygulama Alanları...14

Detaylı

Topoğrafya Haritaları, Yorumlanması ve Topoğrafik Kesit Alma

Topoğrafya Haritaları, Yorumlanması ve Topoğrafik Kesit Alma Uygulama 1 1.Topoğrafya Haritaları Topoğrafya Haritaları, Yorumlanması ve Topoğrafik Kesit Alma Ar.Gör. Cengiz Zabcı 1.1 Giriş Kontur çizgisi, belirli bir parametreye göre aynı değere sahip noktalardan

Detaylı

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Kompozit Malzemeler ve Mekaniği Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 2 Laminanın Makromekanik Analizi Kaynak: Kompozit Malzeme Mekaniği, Autar K. Kaw, Çevirenler: B. Okutan Baba, R. Karakuzu. 2 Laminanın Makromekanik

Detaylı

SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-1 (GİRİŞ) DOÇ.DR. HÜSEYİN TUR

SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-1 (GİRİŞ) DOÇ.DR. HÜSEYİN TUR SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-1 (GİRİŞ) DOÇ.DR. HÜSEYİN TUR JEOFİZİK NEDİR? Fiziğin Temel İlkelerinden Yararlanılarak su küre ve atmosferi de içerecek biçimde Dünya, ayrıca ay ve diğer gezegenlerin araştırılması

Detaylı

DOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR

DOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR DOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR Hareket vektörü fayın doğrultusuna paralel, eğim yönüne dik olan faylardır. Sapma Açısı: 00 o 1 http://www2.nature.nps.gov/geology/usgsnps/jotr/pic00015sm.jpg 2 3 http://www.geo.umn.edu/courses/1001/summer_session/crops_offset.jpg

Detaylı

DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003

DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003 DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR Yaşar ar EREN-2003 6.DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR Bu faylar genellikle dikçe eğimli, ve bloklar arasındaki hareketin yatay olduğu faylardır. Doğrultu atımlı faylar (yanal,

Detaylı

Bilindiği gibi lateritleşme, ılıman ve yağışlı

Bilindiği gibi lateritleşme, ılıman ve yağışlı Nikel Lateritlerin Aranmasında Jeofizik Yöntemler - Gördes Ferda ÖNER Meta Nikel Kobalt A.Ş. Jeoloji Y. Mühendisi ferda.oner@metanikel.com.tr Tuğrul TOKGÖZ Zeta Proje Mühendislik Jeofizik Y. Mühendisi

Detaylı

4. LINEASYON, LINEER YAPILAR ve KALEM YAPISI

4. LINEASYON, LINEER YAPILAR ve KALEM YAPISI 4. LINEASYON, LINEER YAPILAR ve KALEM YAPISI Tektonitlerin önemli bir özelliği de çizgisel yapılar içermeleridir. Cloos (1946), Lineasyonu, kayaç içinde veya üstündeki herhangibir çizgisellik olarak tanımlar.

Detaylı

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA NEDİR? Harita; yer yüzeyinin bir düzlem üzerine belirli bir oranda küçültülerek bir takım çizgi ve

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Temel Ödev I: Koordinatları belirli iki nokta arasında ki yatay mesafenin

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Temel Ödev I: Koordinatları belirli iki nokta arasında ki yatay mesafenin Temel ödevler Temel ödevler, konum değerlerinin bulunması ve aplikasyon işlemlerine dair matematiksel ve geometrik hesaplamaları içeren yöntemlerdir. öntemlerin isimleri genelde temel ödev olarak isimlendirilir.

Detaylı

CBAE-05 numaralı sondaj 51.60mile 53.50m arasında 1.90m kalınlığında %1.45 Sb ve 48.10m ile m arasında 3.50m kalınlığında 0.

CBAE-05 numaralı sondaj 51.60mile 53.50m arasında 1.90m kalınlığında %1.45 Sb ve 48.10m ile m arasında 3.50m kalınlığında 0. ODAŞ Enerji nin %100 iştiraki olan Suda Maden A.Ş. ye ait Cebrail sahasında yapılan sondajlı arama çalışmalarında önemli olabilecek Antimuan (Sb) ve Altın (Au) değerleri kesilmiştir. En önemlileri aşağıdaki

Detaylı

KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI

KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI Herhangi bir düzlem üzerinde doğrultuya dik olmayan düşey bir düzlem üzerinde ölçülen açıdır Görünür eğim açısı her zaman gerçek eğim açısından küçüktür Görünür eğim

Detaylı

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Projeleri. TÜBİTAK Projeleri

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Projeleri. TÜBİTAK Projeleri Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Projeleri Baraj Tipi Büyük Yapılarda Kayaçlardaki Ayrışmaya Bağlı Direnç Azalmasının İyileştirilmesi, 2003 (97K12048), Ayhan Koçbay, R.Pelin Bilgehan. Özet: Obruk baraj

Detaylı

MAĞMATİK-HİDROTERMAL MADEN YATAKLARI

MAĞMATİK-HİDROTERMAL MADEN YATAKLARI MAĞMATİK-HİDROTERMAL MADEN YATAKLARI A) Porfiri Yataklar 1) Porfiri Cu 2) Porfiri Mo 3) Porfiri Sn B) Skarn Yatakları C) Volkanojenik Masif Sülfit Yatakları D) Kordilleran Damar Tip Yataklar Porfiri Maden

Detaylı

Ön Söz Çeviri Editörünün Ön Sözü

Ön Söz Çeviri Editörünün Ön Sözü vii İçindekiler Ön Söz Çeviri Editörünün Ön Sözü x xi 1 GİRİŞ 1 1.1 Seçilmiş Genel Kitaplar ve Jeoloji Üzerine Kaynak Malzemeler 2 1.2 Jeolojik Saha Teknikleri ile İlgili Kitaplar 3 2 ARAZİ DONANIMLARI

Detaylı

p 2 p Üçgen levha eleman, düzlem şekil değiştirme durumu

p 2 p Üçgen levha eleman, düzlem şekil değiştirme durumu Üçgen levha eleman düzlem şekil değiştirme durumu Üçgen levha eleman düzlem şekil değiştirme durumu İstinat duvarı basınçlı uzun boru tünel ağırlık barajı gibi yapılar düzlem levha gibi davranırlar Uzun

Detaylı

5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA

5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA 5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA KONULAR 1. İzdüşüm Metodları 2. Temel İzdüşüm Düzlemleri 3. Cisimlerin İzdüşümleri 4. Görünüş Çıkarma BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? İz düşümü yöntemlerini, Görünüş

Detaylı

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN İŞLETME/REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN İŞLETME/REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN İŞLETME/REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ HAZIRLAYAN (Jeoloji Mühendisi) Adı Soyadı : Oda Sicil No (*) : AY-YIL Ruhsat

Detaylı

Laboratuvar 8: Kıvrımlar ve harita görünümleri. Güz 2005

Laboratuvar 8: Kıvrımlar ve harita görünümleri. Güz 2005 Laboratuvar 8: Kıvrımlar ve harita görünümleri Güz 2005 1 Kıvrımlar, deforme kayaçlarda gelişen en yaygın tektonik yapılardan biridir. Kıvrımlar, tortul tabakalanma, metamorfik şist ve gnayslardaki litolojik

Detaylı

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ HAZIRLAYAN/TEKNİK SORUMLU (1) (Jeoloji Mühendisi) : Adı Soyadı : Oda Sicil No (*) : AY-YIL Talep/Ruhsat Sahibinin:

Detaylı

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Farklı sonlu eleman tipleri ve farklı modelleme teknikleri kullanılarak yığma duvarların

Detaylı

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM Yavaş değişen akımların analizinde kullanılacak genel denklem bir kanal kesitindeki toplam enerji yüksekliği: H = V g + h + z x e göre türevi alınırsa: dh d V = dx dx

Detaylı

SONLU FARKLAR GENEL DENKLEMLER

SONLU FARKLAR GENEL DENKLEMLER SONLU FARKLAR GENEL DENKLEMLER Bir elastik ortamın gerilme probleminin Airy gerilme fonksiyonu ile formüle edilebilen halini göz önüne alalım. Problem matematiksel olarak bölgede biharmonik denklemi sağlayan

Detaylı

GENİŞ BANT İKİ HALKA ELEKTROMANYETİK YÖNTEM

GENİŞ BANT İKİ HALKA ELEKTROMANYETİK YÖNTEM GENİŞ BANT İKİ HALKA ELEKTROMANYETİK YÖNTEM Ahmet Tolga TOKSOY* Çift yatay halka elektromanyetik (EM) yöntem, iki adet yatay halka (loop) ya da bobin kullanılarak uygulanan frekans ortamı EM bir yöntemdir.

Detaylı

Bu bölümde Coulomb yasasının bir sonucu olarak ortaya çıkan Gauss yasasının kullanılmasıyla simetrili yük dağılımlarının elektrik alanlarının çok

Bu bölümde Coulomb yasasının bir sonucu olarak ortaya çıkan Gauss yasasının kullanılmasıyla simetrili yük dağılımlarının elektrik alanlarının çok Gauss Yasası Bu bölümde Coulomb yasasının bir sonucu olarak ortaya çıkan Gauss yasasının kullanılmasıyla simetrili yük dağılımlarının elektrik alanlarının çok daha kullanışlı bir şekilde nasıl hesaplanabileceği

Detaylı

DEFORMASYON, DAĞ OLUŞUMU

DEFORMASYON, DAĞ OLUŞUMU BÖLÜM 9 DEFORMASYON, DAĞ OLUŞUMU 1 Deformasyon kayaçların şekil veya hacim ya da her ikisinde birden olan değişimler için kullanılan genel bir terimdir. Bir başka deyişle kayaçlar, gerilimin sonucunda

Detaylı

Giriş. Radyoaktivite bir atomun, ve ışınları yayarak başka bir elementin atomuna dönüşmesi olayıdır.

Giriş. Radyoaktivite bir atomun, ve ışınları yayarak başka bir elementin atomuna dönüşmesi olayıdır. Giriş Radyoaktivite bir atomun, ve ışınları yayarak başka bir elementin atomuna dönüşmesi olayıdır. Bu özellikteki elementlere radyoaktif element denir. Doğada bulunan kayaçlar farklı oranlarda radyoaktif

Detaylı

Yapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR

Yapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR TOPOĞRAFİK HARİTALAR EŞ YÜKSELTİ EĞRİLERİ TOPOĞRAFİK HARİTALAR Yapılma Yöntemleri:» Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) HARİTALAR ve ENİNE KESİT HARİTALAR Yeryüzü şekillerini

Detaylı

BBP JEOLOJİ. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

BBP JEOLOJİ.  Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü BBP JEOLOJİ http://i44.tinypic.com/9rlwea.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü I.HAFTA Jeoloji hakkında temel bilgiler, dalları, tarihçe, jeoloji mühendisinin uğraş alanları, jeoloji

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan-arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 Barajlar ve Baraj inşaatlarında

Detaylı

Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir.

Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir. KIVRIM VE KIVRIM TİPLERİ Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir. Deniz veya okyanus diplerinde (jeosenklinallerde)

Detaylı

MÜHENDİSLİK JEOLOJİ. Prof. Dr. Şükrü ERSOY SAATİ : KREDİ : 3

MÜHENDİSLİK JEOLOJİ. Prof. Dr. Şükrü ERSOY SAATİ : KREDİ : 3 MÜHENDİSLİK JEOLOJİ Prof. Dr. Şükrü ERSOY SAATİ : 3.0.0 KREDİ : 3 KONULAR 1. Giriş ve Yerin Genel Özellikleri YERİN İÇ OLAYLARI (İÇ DİNAMİK) 1. Mineraller ve Kayaçlar 2. Tabakalı Kayaçların Özellikleri

Detaylı

Denklem (3.1) deki ikinci dereceden diferensiyel denklemin çözüm fonksiyonun + ve, gibi iki tane keyfi sabit vardır. Bu keyfi

Denklem (3.1) deki ikinci dereceden diferensiyel denklemin çözüm fonksiyonun + ve, gibi iki tane keyfi sabit vardır. Bu keyfi 3. ÖZDEĞERLER VE ÖZVEKTÖRLER Özdeğerler ( karakteristik değerler) ve özvektörleri (karakteristik özvektörler), fiziksel bir sistemin sahi olabileceği özel değerlerde nasıl davrandıklarını belirlemek için

Detaylı

Ters ve Bindirme Fayları

Ters ve Bindirme Fayları Ters ve Bindirme Fayları Ters ve bindirme fayları sıkışmalı tektonik rejimlerin (compressional / contractional tectonic regimes) denetimi ve etkisi altında gelişirler. Basınç kuvvetleri, kayaçların dayanımlılıklarını

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Dr.Öğr.Üyesi Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan.arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 12.1.Baraj nedir? Barajlar

Detaylı

İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji

İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Hafta_5 İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Haritalar ve kesit çıkarımı (Jeoloji-Mühendislik Jeolojisi ve topografik haritalar) Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım ÖLÇME BİLGİSİ Dersin Amacı Öğretim Üyeleri Ders Programı Sınav Sistemi Ders Devam YRD. DOÇ. DR. HAKAN BÜYÜKCANGAZ ÖĞR.GÖR.DR. ERKAN YASLIOĞLU Ders Programı 1. Ölçme Bilgisi tanım, kapsamı, tarihçesi. 2.

Detaylı

5.11.2015 JFM 301 SİSMOLOJİ. 1. Oluş Zamanı 2. Episantr Koordinatları 3. Odak Derinliği 4. Magnitüd

5.11.2015 JFM 301 SİSMOLOJİ. 1. Oluş Zamanı 2. Episantr Koordinatları 3. Odak Derinliği 4. Magnitüd JFM 301 SİSMOLOJİ 1. Oluş Zamanı 2. Eisantr Koordinatları 3. Odak Derinliği 4. Magnitüd Prof. Dr. GÜNDÜZ HORASAN 1. OLUŞ ZAMANI: t o Gün ay, ve yıl yazıldıktan sonra oluş zamanı saat, dakika ve saniye

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı