Neonatal Buzağı İshalleri: Patofizyoloji, Epidemiyoloji, Klinik, Tedavi ve Koruma

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Neonatal Buzağı İshalleri: Patofizyoloji, Epidemiyoloji, Klinik, Tedavi ve Koruma"

Transkript

1 DERLEME Neonatal Buzağı İshalleri: Patofizyoloji, Epidemiyoloji, Klinik, Tedavi ve Koruma İsmail ŞEN, a Hasan GÜZELBEKTEŞ, a Ramazan YILDIZ a a İç Hastalıkları AD, Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Konya Yazışma Adresi/Correspondence: İsmail ŞEN Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları AD, Konya, TÜRKİYE ismailsen@selcuk.edu.tr ÖZET Ne o na tal bu za ğı is hal le ri ne bir ve ya bir den da ha faz la et ken ne den ola bi lir. Me ta bo lik asido zis is hal li bu za ğı lar da yay gın ola rak gö zü kür. İshal le iliş ki li ölen bu za ğı lar ge nel lik le dü şük ve - nöz kan ph ya (6,50 ile 7,05) sa hip tir. Bu za ğı lar da is hal le iliş ki li ölü mün azal tıl ma sın da en önem li fak tör ler den bi ri uy gun oral ve ya in tra ve nöz sı vı la rın kul la nıl ma sı dır. Bi kar bo nat içe ren oral elektro lit so lüs yon lar ye ri ne, ase tat ve ya pro pi yo nat içe ren oral elek tro lit so lüs yon lar ter cih edil me li - dir. Oral elek tro lit so lüs yon lar kıs men de ol sa gas tro in tes ti nal sis tem fonk si yo na sa hip (öze lik le em me ref lek si olan) is hal li bu za ğı la ra ve ril me li dir. Sis te mik me ta bo lik asi do zi si si dü zelt mek için uy - gun al ka li ze ajan la rın kul la nıl ma sı ge rek mek te dir. Bi kar bo nat kan da ki H + iyo nu ile di rek re ak si - yo na gir di ğin den do la yı, bi kar bo nat içe ren in tra ve nöz sı vı lar şid det li asi de mi nin dü zel til me sin de ol duk ça et ki li dir. Lak tat lı rin ger ve ya ase tat lı rin ger so lüs yon lar ha fif-or ta de re ce de me ta bo lik asido zi si dü zelt me de ter cih edi lir. İshal li bu za ğı la rın in tra ve nöz sı vı te da vi sin de 1 ila 4 lit re izo to nik sod yum bi kar bo nat so lüs yo nu tav si ye edil mek te dir. Bu za ğı lar da em me ref lek si baş la dı ğın da, sı vı te da vi si ne oral elek tro lit so lüs yon ile de vam edil me li dir. Di lu e edil me miş hi per to nik sod yum bi karbo nat so lüs yon lar şid det li de hid re li is hal li bu za ğı lar da dik kat li kul la nıl ma lı dır. Anah tar Ke li me ler: Bu za ğı; is hal; me ta bo lik asi do zis; sı vı te da vi si ABS TRACT Di arr he a in ne o na tal cal ves is du e to one or mo re ca u ses. Me ta bo lic aci do sis is com mon in di arr he ic cal ves. Cal ves dying with di arr he a ge ne rally tend to ha ve low ve no us blo od ph (bet - we en 6.50 and 7.05). One of the most im por tant fac tors in dec re a sing mor ta lity as so ci a ted with diarr he a in cal ves is the pro per use of oral and in tra ve no us flu id the rapy Oral elec troly te so lu ti ons con ta i ning ace ta te or pro pi o na te are pre fer red over so lu ti ons con ta i ning bi car bo na te. Oral electroly te so lu ti ons are in di ca ted in any di arr he ic calf that has at le ast a par ti ally func ti o nal gas tro in - tes ti nal tract (es pe ci ally suck le ref lex). Inc lu si on of an al ka li ni zing agent is re qu i red to cor rect syste mic me ta bo lic aci do sis. Bi car bo na te-con ta i ning flu ids are mo re ef fec ti ve at ra pidly cor rec ting se ve re aci de mi a, sin ce bi car bo na te re acts di rectly with H + ions. Lac ta ted Rin gers so lu ti on or Ace - ta ted Rin gers so lu ti ons can be used to cor rect mild to mo de ra te aci do sis. Iso to nic so di um bi car bo - na te at a do se of 1 to 4 L is the re com men ded so lu ti on for IV tre at ment of cal ves with di arr he a. When a calf s suck le ref lex is re-es tab lis hed, furt her tre at ment can be gi ven orally. Un di lu ted hyper to nic so di um bi car bo na te so lu ti ons sho uld be used with ca u ti on in se ve rely dehy dra ted cal ves with di arr he a. Key Words: Calf; di arr he a; me ta bo lic aci do sis; flu id the rapy Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1):71-8 Copyright 2013 by Türkiye Klinikleri uzağı ishalleri hayvancılık işletmelerinde ölüm ve hastalığın en önemli sebebidir. İshaller tedavi ve profilaksi için yapılan masraflar, iş gücü, düşük performansa bağlı olarak gelişme geriliği ve ölümlere sebep olmasından dolayı süt sığırcılığında önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Olumsuz çev- Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1) 71

2 İsmail ŞEN ve ark. NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA resel faktörler, zayıf immünite ve enfeksiyöz etkenler buzağı ishallerinin gelişmesine katkı sağlar. Buzağı ishallerinin etiyolojisinde viral bakteriyal ve protozoal etkenler rol oynar. Miks enfeksiyonlar daha yayın olarak gözükür. 1-5 PATOFİZYOLOJİ Neonatal (doğumu takiben ilk 4 haftalık dönem) buzağılarda ishal sekresyon artışı veya azalan absorbsiyon sonucu görülür. Enterotoksijenik Escherichia coli (E. coli), Salmonella ve Campylobacter türleri sekrotorik, protozoa ve enterik viruslar ise malabsorbtif ishale neden olur. İshallerde sulu dışkı, süt alımında azalma, ince bağırsak florasında değişimler, ekstraselüler elektrolit (Sodyum, potasyum, klor) ve bikarbonat kaybı görülür. Bu değişimlerin sonucu olarak ishalli buzağılarda dehidrasyon, metabolik asidozis, elektrolit anormallikleri, hipotermi ve septisemi gözlenir. 2,3,6 DEHİDRASYON İshal buzağılarda sıvı ve elektrolit kaybına neden olmasından dolayı önemlidir. 1 İshalli buzağılarda ishalin şiddeti ve süresine bağlı olarak farklı derecelerde dehidrasyon gelişir. Neonatal buzağılarda ishale bağlı olarak gelişen dehidrasyonlarda hipovolemik şok, azotemi, ekstraselüler sıvıdan bikarbonat ve elektrolitlerin (Sodyum, Potasyum, Klor) kaybı gibi bazı fizyolojik ve metabolik bozukluklar meydana gelir. Plazma sodyum değerleri normaldir veya çoğu vakada orta derecede azalır. Plazma potasyum değerleri belirgin olarak artar, kan üre nitrojeni ve inorganik fosforun önemli düzeyde yükselmesi renal yetmezliği gösterebilir. 7,8 İshalli neonatal buzağılarda dehidrasyon ölümün en önemli sebebidir.dehidrasyon; asidozis, elektrolit dengesizliği, toksemi ve septisemi gibi diğer sistemik bulgular ile kombine olduğunda ölüm şekillenebilmektedir. 3 METABOLİK ASİDOZİS Sağlıklı buzağılarda venöz ph; 7,35-45 aralığındadır. Venöz ph 7,35 den düşük seviyede olması asidozisi gösterir. İshal, buzağılarda metabolik asidozisin (ph<7,35, HCO 3 ) en önemli sebebidir. 9,10 Metabolik asidozis genellikle hiponatremi, laktoz ve glikozun fermentasyonu sonucu D-laktat ve volatil yağ asitleri veya intestinal bikarbonat kaybı sonucu oluşur. Doku hipoksisine bağlı laktik asit üretimi ve dehidre buzağılarda yetersiz perfüzyona bağlı böbreklerden asit sekresyonunun azalması asiditeye katkı sağlar Ayrıca sağlıklı ve ishalli buzağılarda aynı şekilde dehidrasyona bağlı olarak orta derecede L-laktik asidozis oluşabilmektedir. 14,15 Metabolik asidozisde, özellikle plazma D-laktat konsantrasyonunun artığı durumlarda zamanla sentral sinir sistemi deprese olarak, emme refleksinde azalma, ataksi, yatma, koma ve sonrasında ölüm görülür. 3 Neonatal buzağılarda metabolik asidozis oluşumunda diğer bir neden de endotoksik şoktur. Metabolik asidozise bağlı olarak hayvanlarda kardiyopulmoner problem gelişir ve ventilasyon/perfüzyon yetersizliği sonucu doku hipoksisine neden olur. Kalbin kontraksiyon gücünün azalması, pulmoner hipertansiyon ve vasküler direncin artması sonucu gelişen hipovolemi nedeniyle dokulara yeterli oranda kan ve oksijen taşınamaz. Anaerobik bakteriler oksijensiz ortamda dokuda çoğalarak aşırı laktat üretirler (hiperlaktatemi) ve bunun sonucu olarak ta metabolik asidozis gelişir ELEKTROLİT DENGESİZLİKLER İntestinal elektrolit kaybı ve süt alımının azalması sonucu vücutta sodyum (Na ++ ), klor (Cl - ) ve potasyum (K + ) seviyesinde azalma görülür. İshalli buzağılarda serum Na ++ seviyesi genellikle düşüktür. Potasyum seviyesi ishalli buzağılarda değişkenlik gösterebilir ve bu yüzden serum K + seviyesi vücut depolarını tam olarak yansıtmayabilir. Serum potasyum seviyesi >5,8 mmol/l olması hiperkalemi olarak ifade edilmektedir. 20 Bazı araştırıcılar hiperkaleminin genellikle metabolik asidozisle (ph K ) ilişkili olduğunu belirtirken, Trefz ve ark. ishalli buzağılarda hiperkaleminin metabolik asidozisi gösteren parametrelerden (Base Excess veya venöz ph da düşme) ziyade, dehidrasyonla daha yakın ilişkili olduğunu vurgulamışlardır İshalli buzağılarda bradikardi (<90 atım/dakika) hiperkalemi, hipotermi veya hipoglisemiyi gösterebilir. Baptiste ve ark. hipoterminin hiperkalemi için bir risk faktörü olduğunu ifade etmiştir. 23 Fakat bradikardi her zaman hiperkalemiyi göstermeyebilir. 13,22 Başoğlu ve Aydoğdu, 7 günlük, 35 kg ağırlığında hiperkalemili (K + =9,5 meq/l) ishalli bir buzağıda bradikardinin olmadığını (kalp atım sayısı= 92 atım/dakika) tespit etmişlerdir. 24 Serum potasyum seviyesi 8 mmol/l ve üzeri olan ishalli buzağılarda genellikle aritmi, halsizlik ve hassasiyet gözlenir. 24 EPİDEMİYOLOJİ Buzağı ishalleri enfeksiyöz ve nonenfeksiyöz nedenler (işletmenin kötü yönetimi, olumsuz çevresel faktörler, kuru dönemde annelerin kötü beslenmesi, kalitesiz veya yetersiz kolostrum içirilmesi) sonucu oluşmaktadır. Bu- 72 Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1)

3 NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA İsmail ŞEN ve ark. zağılarda diyareye yol açan enfeksiyöz nedenler; bakteriler (E. coli, Salmonella, Cl. perfiringes, Campylobacter jejuni, Chlamydia), viruslar (Rotavirus, Coronavirus, BVD virusu, Adenovirus, Parvovirus, Astrovirus, Calcivirus, Bredavirus), protozoonlar [Cryptospiridium parvum (C. parvum), Coccidia, Giardia] ve helmintler (Neoaskaris vitullorum) olarak sıralanabilir. 25 E. coli hâlâ en önemli etiyolojik faktördür. E. coli nin patolojik serotipine kolibasilloz adı verilir. Kolibasillozisin septisemik ve enterik olmak üzere iki tipi vardır. İshale neden olan en yaygın entropatojenler enterotoksijenik E. coli (ETEC) dir. Doğumu takiben ilk iki gün de sıklıkla E. coli enterik septisemiye neden olur. Septisemik kolibasillozis agammagloblunemik neonatal buzağılarda daha yaygın olarak gözükür. İki günlükten büyük buzağılarda Rotavirus ve ETEC in birlikte seyrettiği vakalarda ölüme neden olabilecek ishal oluşturabilir. Son yıllarda buzağı ishallerin etyolojisinde C. parvum un önemi artmaya başlamıştır. C. parvum ile enfekte buzağılar asemptomatik olabileceği gibi, ishal ve dehidrasyonun klinik semptomlarını da gösterebilir. 26,27 KLİNİK BULGULAR Constable ve Smith, dehidrasyon derecesinin belirlenmesinde göz küresinin orbitaya çökme miktarı (enoftalmiya derecesi), boyun ve göğüs bölgesindeki deri elastikiyeti ve plazma protein konsantrasyonunun kullanılmasını önermişlerdir. 6,21 Enoftalmia, göz küresinin orbita içerisine çökme miktarının ölçülmesiyle belirlenir. Göz çukurluğundaki çökme, kronik kaşektik durumlarda doğru sonuç vermeyebilir. Gözün pozisyonu özellikle vücut yağ deposuna bağlı olduğu için, kronik ishalli buzağılarda hidrasyon durumunun tahmin edilmesinde sınırlı fayda sağlamaktadır. Bu buzağılarda muhtemelen hidrasyon durumunun belirlenmesinde en iyi gösterge, boyun bölgesi ya da göğüs bölgesindeki deri elastikiyetinin belirlenmesi olabilir. Metabolik asidozis ile ilişkili klinik bulgular spesifik olmayıp, belirsizdir. Ayrıca metabolik asidozisin şiddeti ile dehidrasyonun derecesi arasında her zaman tam bir korelasyon gözlenmez. 28 Metabolik asidozi belirlemede ve derecelendirmede altın standart kan gazı analizidir (ph, baz açığı). Kan gazı cihazı yoksa plazma veya serumdan total karbondioksit (tco 2 ) ölçümü baz açığını değerlendirmede kullanılabilir. Günümüzde serum biyokimya analizörlerinin pek çoğu tco 2 yi ölçebilmektedir. 11,13,29 Saha şartlarında rutin laboratuvar analizlerin yapılması mümkün olmadığından, metabolik asidozisin derecesi genellikle klinik bulgular temelinde değerlendirilmektedir. 17,30,31-35 Baz açığı (BE) ve dehidrasyon derecesi arasında çok zayıf bir ilişki vardır. 28 Metabolik asidozisin şiddetinin değerlendirilmesinde buzağının yaşı göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü aynı klinik bulgulara sahip buzağılardan yaşamının ilk haftasındaki buzağılar, bir haftalıktan büyük buzağılara kıyasla daha az asidemiktir. 31,32 Buna karşın, Bellino ve ark. ishalli buzağılarda metabolik asidozisin şiddeti ile buzağıların yaşları arasında ilişkinin olmadığını belirtmiştir. 33 Naylor emme refleksi ile BE arasında bir korelasyon olduğunu belirtmektedir. 31 Bellino ve ark.asidozisin şiddeti ile depresyon, koma, emme refleksi, hayvanın duruşu (sternal veya lateral yatış ve ayak ta durama çabası), enoftalmia ve ağız içi soğukluğu ile ilişkili olduğunu belirtmiştir. 33 Kasari ve Naylor depresyon skoru ile BE arasında önemli korelasyon olduğunu belirtmiştir. 14 Diğer taraftan, D- laktatemi ishalli buzağılarda sıklıkla gözlenmektedir ve metabolik asidozisin klinik bulgularının çoğu bu biyokimyasal parametre değişikliklerine bağlanmaktadır. 36 Palpebral refleksin az olması veya hiç olmaması yüksek D-laktat konsantrasyonu gösterir. 37,38 Ayrıca D-laktat seviyesi ile BE arasında önemli bir korelasyon olduğu da belirtilmektedir. 15 TEDAVİ İshalli buzağıların tedavisinde; beslenme, bakteriyemi/ septisemiyi önlemek, dehidrasyon, asit baz ve elektrolit dengenin düzeltilmesi esastır. İSHALLİ BUZAĞILARIN BESLENMESİ Süt ile beslenen ishalli buzağılar için en ideal gıda yine süttür. Ancak dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ishalli buzağılarda günlük süt miktarı 3 ile 4 öğüne bölünerek verilmelidir. Ayrıca ishale bağlı gelişebilecek elektrolit anormallikler ve enerji ihtiyaçları da uygun oral veya intravenöz sıvı uygulamalarıyla giderilmelidir. 3,39 İSHALLİ BUZAĞILARDA ANTİBİYOTİK KULLANIMI Neonatal koliform septisemili buzağıların tedavisi ciddi özen gerektirir. Septiseminin erken teşhisi ve uygun tedavi protokolünün uygulanması başarılı tedavide önemlidir. Antimikrobiyal (antibiyotik) ajanların ishalli buzağılara uygulanması için iki temel sebep vardır. 1) İnce bağırsakta E. coli bakteri sayısını azaltmak 2) muhtemel E. coli ye bağlı gelişen bakteriyemiyi tedavi etmektir. Genelde sistemik hastalıklı ishalli buzağıların yaklaşık %30 unda E. coli enfeksiyonuna bağlı Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1) 73

4 İsmail ŞEN ve ark. NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA bakteriyemi tablosu gelişebilmektedir. İshalli buzağılara uygulanacak antibiyotik ajanlar hem güvenli olmalı, hem de kan ve ince bağırsaktaki E. coli ye karşı etkili olmalıdır. 40 İshalli buzağılarda hem oral hem de paranteral yolla antibiyotik kullanılabilir. Fakat sistemik hastalığı olmayan ishalli buzağılara oral veya parenteral yolla antibiyotik kullanımı tavsiye edilmemektedir. Genelde geniş spektrumlu beta-laktam ve fluoroquinolone grubu antibiyotiklerin oral ve paranteral yolla uygulanması doğal olarak gelişen veya deneysel yolla oluşturulan ishallerin tedavisinde etkilidir. Amerika Birleşik Devletlerinde ishalli buzağılarda yaygın olarak kullanılan oral antibiyotikler; amoxicillin, chlortetracycline, neomycin, oxyteteracycline, streptomycin, sulfamethazine ve tetracyclindir. Sistemik hastalıklı ishalli buzağılarda yaygın olarak kullanılan paranteral antibiyotikler ise, fluoroquinolone, ceftiofur, amoxicillin veya ampicillin tryhidrate ve sulfanamidlerdir. Ceftiofur (2,2 mg/kg intra müskuler/derialtı, 12 saat aralıkla) ve amoxicillin veya ampicillin tryhidrate (10 mg/kg dozda intra müsküler, 12 saat aralıkla) en az üç gün hasta buzağılara uygulanmalıdır. Amoxicillin veya ampicillin boyun kas bölgesine uygulanmalıdır. Bu bölge ilacın emilimi için ideal bölge olduğu gibi, karkası en düşük seviyede hasara uğratır. Fluoroquinolone grubu antibiyotiklerden olan enroflaksisin (2,5-5 mg/kg, intramüsküler, 12 saat aralıkla) ve danofloksasin (1,25 2,5 mg/kg, intramüsküler, 12 saat aralıkla) gram-negatif bakterilere karşı oldukça etkilidirler SIVI TEDAVİSİ Neonatal diyareli buzağıların tedavisinde hastalığın seyri sırasında ortaya çıkan metabolik değişikliklerin düzeltilmesi ilk amaçtır. Bu amaç için farklı kompozisyondaki elektrolit solüsyonlar oral veya parenteral yolla kullanılmalıdır. Sıvıların uygulama yolu dehidrasyon derecesi ve emme refleksinin olup olmadığına göre tercih edilir. Dehidrasyon derecesi %8 den düşük (enoftalmia < 4 mm) ve emme refleksi olan ishalli buzağılarda oral elektrolit solüsyonlar tercih edilmelidir. Dehidrasyon derecesi %8 ve üzeri olan (enoftalmia 4 mm ve üzeri) ve emme refleksi olmayan ishalli buzağılarda ise intravenöz sıvılar kullanılmalıdır. İntravenöz sıvılar jugular veya auricular vene katater uygulayarak verilmelidir. 21,28,32, Sıvılar fiziksel yapılarına (kristalloid veya kolloid) ve ozmolaritelerine (hipoozmotik, izoozmotik, veya hiperozmotik) göre sınıflandırılır. Hiperozmotik kristalloid veya izoozmotik kolloid solüsyonlar çok spesifik şartlar altında tercih edilmelerine rağmen, izoozmotik kristalloid solüsyonlar daha yaygın olarak parenteral yolla kullanılmaktadır. 13,21,44 İntravenöz sıvı uygulanmasıyla dokulara oksijenin taşınması restore edilirken, aynı zamanda dokularda zayıf perfüzyon nedeniyle oluşan metabolik ürünlerde uzaklaştırılır. İntravenöz sıvı uygulamasının diğer endikasyonu ise; asfeksi ve solunummetabolik asidozise sahip şiddetli depresif buzağıları canlandırmak amacıyla kullanılmasıdır. Üstelik dehidrasyonla ilgili klinik belirtileri olmayan fakat asidemiye bağlı aşırı depresif buzağılara bozulmuş olan vücut fonksiyonlarının restorasyonu için alkali sıvılar intravenöz olarak verilmelidir. 4 Neonatal buzağılarda sıvı tedavisi için alkali ve alkali olmayan sıvının seçimi çok önemlidir. 21,46,47 İshali buzağılarda dehidrasyon derecesi ve gerekli sıvı miktarı pratik olarak; Dehidrasyon derecesi(%): 1.7 X enoftalmiya derecesi (mm) Gerekli sıvı (Litre): % dehidrasyon derecesi X vücüt ağırlığı (kg) gibi formüllerle hesaplanabilir. Kristalloid solüsyonlar orta derece (%6 ile 8) dehidreli buzağılarda 50 ml/kg dozda ilk 1 ile 2 saat içersinde IV verilmeli, takiben uygun oral elektrolit solüsyon buzağıya içirilmelidir. Şiddetli dehidreli (%10 ile 12) buzağılara ise 100 ml/kg dozda ilk 1 ile 2 saat içersinde 50 ile 80 ml/kg/saat hızda IV verilmeli, takiben 140 ml/kg dozda 8 ile 10 saat içersinde yaklaşık 20 ml/kg hızda IV uygulanmalıdır. 39 Dışkı ile bikarbonatın kaybolması sonucu oluşan metabolik asidozisi düzeltmek için diyareli neonatal buzağılarda alkalize ajanların kullanılması önemlidir. 4,18,48 Alkali solüsyonların uygulanması ile asideminin istenmeyen etkileri minimize edilecek ve emme refleksi iyileştirilecektir. Şiddetili metabolik asidozisin (ph<7,2, BE;>-10 mmol/l) tedavisinde alkalize ajan olarak sodyum bikarbonat solüsyonu yaygın olarak kullanılmaktadır. 4,33 Çünkü sodyum bikarbonat sodyum L-laktat ve sodyum asetat gibi alkalize ajanlara kıyasla kanda daha hızlı metabolize (HCO 3- + H + H 2 CO 3 H 2 O+CO 2 ) olmaktadır. Şiddetli metabolik asidozis olgularında alkalize ajan olarak sıklıkla izotonik (%1,3 NaHCO 3 ) ve hipertonik sodyum bikarbonat (%4,2, %5 ve %8,4 NaHCO 3 ) solüsyonları kullanılmaktadır. 4,12,49 Genellikle sodyum bikarbonat solüsyonları şiddetli asideminin tedavisinde (ph<7,20, BE >-10 meq/l veya TC0 2 <15 meq/l) tavsiye edilirken, asetat veya laktatlı ringer solüsyonları hafif-orta şiddetli metabolik asidozisin (ph>7,2, BE -10) tedavisinde önerilmektedir. 4,33 İshalli 74 Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1)

5 NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA İsmail ŞEN ve ark. buzağılarda gelişen metabolik asidozisin düzeltilmesi için gerekli sodyum bikarbonat ihtiyacı; NaHCO 3 (meq)= vücut ağırlığı (kg) X BE (meq/l) X 0,6 (L/kg) formülü ile hesaplanır. Izotonik ve hipertonik sodyum bikarbonat solüsyonlar dehidrasyon olan veya olmayan buzağılarda metabolik asidozisin tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. 49,50 Hipertonik sodyum bikarbonat solüsyonunun hızlı veya aşırı uygulanması sonucu ekstraselüler sıvının ozmolaritesinde artış, serobrospinal asidozis ve intrakranial hemorojiye neden olduğu ifade edilmektedir. 51,52 Ancak, Abeyesekara ve ark. sodyum bikarbonatın hızlı uygulamasının serebrosipinal sıvının asidozisine neden olmadığını belirtmişlerdir. 53 Randomize ve kontrollü klinik çalışmalarda ishalli buzağıların tedavisinde izoozmotik sodyum bikarbonat solüsyonunun asidozisi, dehidrasyonu ve normal selüler fonksiyonu hızlı bir şekilde düzelttiği ortaya konmuştur. 4,13,49,54 Diyareli ve metabolik asidozisli buzağıların intravenöz sıvı tedavisinde 1 ila 4 litre izotonik sodyum bikarbonat (%1,3 NaHCO 3 ) solüsyonu tavsiye edilmektedir. 4,55 Veteriner hekimliğinde asidozisin düzeltilmesi için ideal zaman genişliği ile ilgili bazı tartışmalar bulunmaktadır. Cornelius paradoksikal asidozisden kaçınmak için buzağılara gerekli olan bikarbonatın yavaş (48 saat) uygulanması gerektiğini bildirmiştir. 56 Buna karşılık, Abeysekara ve ark. deneysel asidemi oluşturulan buzağılarda gerekli bikarbonat miktarını formülle hesapladıktan sonra intravenöz yolla sodyum bikarbonat solüsyonlarını hızlı (4 saat) ve yavaş (24 saat) şekilde uygulamışlar ve asideminin hızlı düzeltilmesinin (4 saat) paradoksikal serobrospinal asidozise neden olmadığını belirtmişlerdir. 53 Ayrıca Coskun ve ark. şiddetli metabolik asidozisli ishalli buzağılarda hızlı (3 saat) izotonik sodyum bikarbonat solüsyonu uygulamasının herhangi bir olumsuz klinik semptoma ve kangaz parametrelerine neden olmadığını tespit etmişlerdir. 49 Suzuki ve ark.nın sağlıklı buzağılar üzerinde yaptıkları bir çalışmada, izotonik sodyum bikarbonat sölüsyonunun plazma onkotik basınç, hemodinamik durum ve solunum sisteminde değişiklik oluşturmaksızın metabolik asidozisin tedavisinde kullanılabileceğini ifade etmişlerdir. 54 Buzağı ishallerinde ölümün temel nedenlerinden olan metabolik asidozisi kompanze etmek için sodyum bikarbonatın yanı sıra, sodyum laktat ve sodyum asetat yaygın olarak kullanılmaktadır. Klinik çalışmalar glukonat ve D-laktatın dehidre buzağılarda etkili olmadığını asetat ve laktatında orta derecede etkili olduğunu göstermektedir. 57 Laktat ringer solüsyonu laktatın bikarbonata metabolize olması nedeniyle alkalinize özellik gösterir. Laktat ringer solüsyonu zayıf alkalize ajan olduğundan şiddetli asidemili buzağılarda tavsiye edilmemektedir. 15 Iwabuchi ve ark. doğal ishal gelişen buzağılarda meydana gelen orta derecede metabolik asidsidozis ve dehidrasyonun tedavisinde laktatlı ringer solüsyonunun (74,4 ±10,5 ml/kg) faydalı olduğunu belirtmiştir. 50 Laktatlı ringer solüsyonu neonatal buzağılarda dehidrasyon ve elektrolit anormalliklerinin tedavisinde yaygın kullanılmakla birlikte, büyük völümlü sıvı (dehidrasyon derecesine ve buzağının canlı ağırlığına bağlı olarak 2 ile 4 litre) uygulamanın zorluğu, hayvanın tutulması ve maliyet açısından bazı zorlukları bulunmaktadır. 6,43 Asetat ringer solüsyonu metabolize olabilen anyon (asetat) içerdiğinden strong ion difference (SID) etkisine sahiptir. Asetat metabolize olduğu zaman plazma SID değerini arttırmaktadır. Neonatal buzağılarda asetat ringer L-laktata eşit alkalize etki yapmaktadır, ancak asetat L-laktata göre daha hızlı metabolize olmakta ve bu yüzden kan ph sını daha hızlı oranda arttırmaktadır. 14,58 Buzağılarda glukonat yavaş metabolize olduğundan glukonat içeren solüsyonlar büyük miktarda verildiğinde strong iyon asidozisine neden olabilmektedir. 29,59 Nagakawa ve ark. deneysel olarak metabolik asidozis oluşturulan buzağılarda ticari sodyum asetat (80 ml/kg) ve sodyum laktat (80 ml/kg) solüsyonların etkilerini karşılaştırmışlar ve sodyum asetatın sodyum laktata göre BE konsantrasyonunu önemli derecede artırdığını tespit etmişlerdir. 60 Ayrıca aynı araştırmada asetat solüsyonun lakatat sölüsyonuna göre hafif metabolik asidozisin tedavisinde daha etkili olduğu da vurgulanmıştır. Dehidrasyon derecesi klinik görünümlere göre hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır. 11,16,28,61 Dehidrasyonlu neonatal ruminantlarda oral, intravenöz veya kombinasyon sıvı tedavisi tavsiye edilmektedir. 21,62-64 İshalli buzağılarda intravenöz sıvı uygulamasını takiben emme refleksi kısmen veya tamamen iyileşmiş ise, tedavi giderinin azaltılması ve ishale bağlı elektrolit kayıpların telafi edilmesi için buzağılara oral elektrolit solüsyonu verilmesi uygundur. 4,21,45,65 Hipertonik %7,2 sodyum klorür solüsyonu ruminantları hızla hayata döndürmek için kullanılmaktadır. Hipertonik sodyum klorür intravenöz 4-5 ml/kg dozunda 4-5 dakika gibi süre uygulanmaktadır. 4,21,57,66,67 Yavaş verilmesi isoosmotik solüsyonlarla karşılaştırıldığında avantaj sağlamazken, hızlı verilmesi hemodinamik kollapsa, vasodilatasyona ve kalbin kasılmasında azalmaya neden olmaktadır. 21 Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1) 75

6 İsmail ŞEN ve ark. NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA Koch ve Kaske genellikle hipertonik sodyum klorür verildikten sonra ph da 0,08 den küçük bir azalma olduğunu belirtmişlerdir. 68 Bundan dolayı asid-baz dengesi üzerine hipertonik sodyum klorürün etkisi olduğu klinik olarak düşünülmemektedir. Fakat oral elektrolit solüsyon ile kombine edildiğinde laktat ringer solüsyonun yaptığı etkiye benzer etki gösterebileceği belirtilmektedir. 32,43 Hipertonik sodyum klorür solüsyonu laktatlı ringer sölüsyonuna göre daha ucuz ve daha kolay uygulanabilmektedir. 32 Hipertonik sodyum klorür solüsyonlar plazma volümünü hızlı bir şekilde genişleterek dehidrasyon derecesini azaltır ve kalp atışlarını iyileştirir. 3,21 Hafif-orta asidemik buzağılarda hipertonik sodyum klorür solüyonunu takiben oral alkalize ajan (asetat, propoyanat) içeren solüsyonların kullanılması tavsiye edilmektedir. 4 KORUMA Yenidoğan buzağılarda ishalden korunmak için iki temel prensip vardır, bunlar; 1. Buzağıların savunma sistemini (immünite) iyileştirmek, 2. Yenidoğan buzağılarda enfeksiyonun gelişimine katkı sağlayacak çevresel faktörleri azaltmaktır. 1) Buzağıların savunma sistemini (immünite) iyileştirmek: a) Kolostrum: Neonatal buzağıların yaşaması ve sağlıklı olmaları yeterli oranda ve zamanında kaliteli kolostrum almasına bağlıdır. Buzağıların immün durumu kolostrumun verilme zamanı, emilme miktarı ve kalitesi ile yakından ilişkilidir. Kolostrumun kalitesi içermiş olduğu yüksek IgG miktarı ile ilişkilidir. Fakat annenin yaşı, ırkı gibi faktörler kolostrumun kalitesini etkilemektedir. Kolostrumdaki total immünglobulinin %85 ile 90 IgG, %5 i IgA ve %7 i ise IgM dir. Yeni doğmuş buzağılara verilmesi gereken kolostrumun miktarı buzağıların vücut ağırlığının yaklaşık %10 ile 12 arasındadır. İdeal kolostrum verilme zamanı; günlük verilmesi gereken kolostrum miktarının yarısının doğumu takiben ilk 3-4 saat içersinde, diğer yarısının ise yaşamının ilk 6 ile 12 saati içerisinde biberonla veya temiz bir mide sondası ile buzağılara verilmesi gerekmektedir. Böylece günlük verilmesi gereken total kolostrum miktarı buzağı yaşamının ilk 12 saati içersinde verilerek buzağının kolostrumdan en yüksek seviyede yararlanması sağlanmış olur. Doğumu takiben 24 ile 48 saat sonrası buzağı serum IgG seviyesi 10 mg/ml den az ise zayıf savunma sistemine (pasif kolostral transfer yetersizliği) sahip demektir. 39,69 b) Aşılama: Buzağı ishallerin etiyolojisinde yer alan ETEC, rota ve corona virusa karşı aşılar etkilidir. Gebe ineklerin aşılanmasıyla kolibasillozis, rota ve corona virusa karşı buzağıların immünizasyonu sütçü işletmelerde önemlidir. Özellikle aşılanmamış işletmelerde hastalıkla ilgili salgın görüldüğünde, doğumu takiben ilk 12 saat içeresinde buzağılara K99 a spesifik monoklonal antikorun oral uygulanması öldürücü ETEC insidansını azaltmada etkili metottur. Gebe ineklerin aşılanması kuru dönemde iki kez 4 er hafta aralıklarla yapılması, E. coli K99 karşı kolostral antikor titresini artırabilir. Fakat corona ve rota virus a karşı oluşan antikor titreleri E. coli K99 a karşı oluşan antikor titrelerine göre daha azdır Çevresel Faktörler: Buzağıların barındırılacağı alanların, buzağı kulübelerinin ve beslenmede kullanılan araç ve gereçlerin temizliği oldukça önemlidir. İshal insidansı bireysel kulübelerde düşük olduğundan, buzağılar yaşamın ilk haftalarında ayrı ayrı kulübelerde barındırılmalıdır. 39 KRİPTOSPİRODİOSİZİN TEDAVİSİ Kriptospirodiosiz özellikle kaliteli kolostrum almayan, soğuk veya yetersiz beslenme gibi stres altında olan buzağılarda oldukça yaygındır. Kriptospirodiosizin elimine edilmesinde çevresel şartların ve besleme kaplarının temizlik ve dezenfeksiyonu önemlidir. Sığırlarda kriptospirodioisizin etkili tedavisi olmamakla birlikte, sıvı elektrolit tedavi ile birlikte, nitazoxanide, lasalocid, halofuginon laktat veya paromomisin kontrol ve tedavi amaçlı olarak tavsiye edilmektedir. 42,70,71 76 Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1)

7 NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA İsmail ŞEN ve ark. 1. Argenzio RA. Pathophysiology of neonatal calf diarrhea. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1985;1(3): Basoglu A, Sen I, Sevinc M, Simsek A. Serum concentrations of tumor necrosis factor-alpha in neonatal calves with presumed septicemia. J Vet Intern Med 2004;18(2): Radostits OM, Gay CC, Hinchcliff KW, Constable PD. Veterinary Medicine. A textbook of the diseases of cattle, sheep, pigs, goats, and horses. ISBN 13: th ed. London, England: WB Saunders Company; 2007, 2156 pages. 4. Berchtold J. Treatment of calf diarrhea: intravenous fluid therapy. Vet Clin North Am Food Anim Pract 2009;25(1): Ok M, Güler L, Turgut K, Ok U, Sen I, Gündüz IK, et al. The studies on the aetiology of diarrhoea in neonatal calves and determination of virulence gene markers of Escherichia coli strains by multiplex PCR. Zoonoses Public Health 2009;56(2): Smith WG. Treatment of calf diarrhea: oral fluid therapy. Vet Clin North Am Food Anim Pract 2009;25(1): Tennant B, Harrold D, Reina-Guerra M. Physiologic and metabolic factors in neonatal eteric enfections in calves. J Am Vet Med Assoc 1972;161(9): Kocabatmaz M, Aslan V, Sezen Y, Nizamlioğlu M. İshalli neonatal buzağıların prognozu ve tedavisi. Selçuk Üniversitesi Vet Fak 1998;4(1): Grove-white D. Practical intravenous fluid therapy in the diarrhoeic calf. In Pract 2007; 29: Constable PD, Stämpfli HR, Navetat H, Berchtold J, Schelcher F. Use of a quantitative strong ion approach to determine the mechanism for acid base abnormalities in sick calves with or without diarrhea. J Vet Intern Med 2005;19(4): Constable PD, Walker PG, Morin DE, Foreman JH. Clinical and laboratory assessment of hydration status of neonatal calves with diarrhea. J Am Vet Med Assoc 1998;212(7): Kasari TR. Metabolic acidosis in calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1999; 15(3): Constable PD. Clinical assessment of acidbase status. Strong ion difference theory. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1999; 15(3): Kasari TR, Naylor JM. Clinical evaluation of sodium bicarbonate, sodium L-lactate, and sodium acetate for the treatment of acidosis in diarrheic calves. J Am Vet Med Assoc 1985;187(4): KAYNAKLAR 15. Lorenz I. D-Lactic acidosis in calves. Vet J 2009;179(2): Roussel AJ. Principles and mechanics of fluid therapy in calves. Compend Cont Educ Pract Vet 1983;5: Grove-whıte DH, White DG. Diagnosis and treatment of metabolic acidosis in calves: a field study. Vet Rec 1993;133(20): Berchtold J. Intravenous fluid therapy of calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1999;15(3): Kasari TR. Metabolic acidosis in calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1999;15(3): Trefz FM, Lorch A, Feist M, Sauter-Louis C, Lorenz I. The prevalence and clinical relevance of hyperkalaemia in calves with neonatal diarrhoea. Vet J pii: S (12) X. 21. Constable PD. Fluids and Electrolytes. In: Brumbaugh GW, ed. Clinical Pharmacology. Veterinary Clinics of North America, Food Animal Practice. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; p.19(3): Lorenz I, Klee W. Neonatal calf diarrheasomething old, something new. BCVA 2007; 15(2): Baptiste KE, Campbell J, Schumann F. Investigation into factors associated with hyperkalemia in diarrhoeic neonatal bovine calves. In: Proceedings of the 9 th International Symposium on Veterinary Epidemiology and Economics, Breckenridge, Colorado, USA; p Basoglu A, Aydogdu U. Terminal atrial standstill with ventricular escape rhythm in a neonatal calf with acute diarrhea. Tubitak, 2012, in press. 25. Turgut K, Ok M. Veteriner Gastroenteroloji, 2. Baskı. Konya: Bahçıvanlar; p Beam AL, Lombard JE, Kopral CA, Garber LP, Winter AL, Hicks JA, et al. Prevalance of failure of passive transfer immunity in newborn heifer calves and associated management practices on US dairy oparations. J Dairy Sci 2009;92(8): De Waele V, Speybroeck N, Berkvens D, Mulcahy G, Murphy TM. Control of cryptosporidiosis in neonatal calves: use of halofuginone lactate in two different calf rearing systems. Prev Vet Med 2010;96(3-4): Guzelbektes H, Coskun A, Sen I. The relationship of dehydration degree with base excess and anion gap in dehydrated calves with diarrhoea. Bull Vet Inst Pulawy 2007;51: Constable PD. Clinical assessment of acidbase status: comparison of the Henderson- Hasselbalch and strong ion approaches. Vet Clin Pathol 2000;29(4): Nakagava M, Suzuki K, Taguchi K. Relationship between depression score and acid-base status in japanese black calves with diarrhea. J Vet Med Sci 2007;69(5): Naylor JM. A retrospective study of the relationship between clinical signs and severity of acidosis in diarrheic calves. Can Vet J 1989;30(7): Naylor J. Neonatal ruminant diarrhea. In: Large animal internal medicine, 2 nd ed. St Louis, Mosby; p Bellino C, Arnaudo F, Biolatti C, Borrelli A, Gianella P, Maurella C, et al. Development of a diagnostic diagram for rapid field assesment of acidosis severity in diarrheic calves. J Am Vet Med Assoc 2012;240(3): Gentile A, Lorenz I, Sconza S, Klee W. Experimentally induced systemic hyperchloremic acidosis in calves. J Vet Intern Med 2008;22(1): Trefz FM, Lorch A, Feist M, Sauter-Louis C, Lorenz I. Metabolic acidosis in neonatal calf diarrhea-clinical findings and theoretical assessment of a simple treatment protocol. J Vet Intern Med 2012;26(1): Trefz FM, Lorch A, Feist M, Sauter-Louis C, Lorenz I. Construction and validation of a decision tree for treating metabolic acidosis in calves with neonatal diarrhea. BMC Vet Res 2012;8: Lorenz I. Investigations on the ınfluence of serum D-lactate levels on clinical signs in calves with metabolic acidosis. Vet J 2004;168(3): Lorenz I, Gentile A, Klee W. Investigations of D-lactate metabolism and the clinical signs of D-lactataemia in calves. Vet Rec 2005; 156(13): Boersema SJ, Silva JC, Mee J, Noordhuzien J. Infectious calf diarrhoea and septicemia in Farm health and productivity management of dairy young stock. ISBN: st ed. Netherland Wageningen Academic Publishers, Constable PD. Antimicrobial use in the treatment of calf diarrhea. J Vet Intern Med 2004;18(1): Brown SA, Chester ST, Robb EJ. Effects of age on the pharmacokinetics of single dose ceftiofur sodium administered intramuscularly or intravenously to cattle. J Vet Pharmacol Ther 1996;19(1): McGuirk SM. Disease management of dairy calves and heifers. Vet Clin North Am Food Anim Pract 2008;24(1): Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1) 77

8 İsmail ŞEN ve ark. NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİ: PATOFİZYOLOJİ, EPİDEMİYOLOJİ, KLİNİK, TEDAVİ VE KORUMA 43. Smith G. Fluid Therapy In Neonatal Calves, Proceeding of the NAVC North American Veterinary Conference, Orlonda,Florida; 2005; Roussel AJ, Kasari TR. Using fluid and electrolyte replacement therapy to help diarrheic calves. Vet Med (Praha) 1990;85: Sen I, Altunok V, Ok M, Coskun A, Constable PD. Efficacy of oral rehydration therapy solutions containing sodium bicarbonate or sodium acetate for treatment of calves with naturally acquired diarrhea, moderate dehydration, and strong ion acidosis. J Am Vet Med Assoc 2009;234(7): Perez Garcia J. A practitioner s views on fluid therapy in calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 1999;15(3): Suzuki K, Abe I, Iwabuchi S, Tsumagari S, Matsumoto T, Asano R. Evaluation of isotonic sodium bicarbonate solution for alkalizing effects in conscious calves. J Vet Med Sci 2002;64(8): Grove-White DH, Michell AR. Iatrogenic hypocalcemia during parenteral fluid therapy of diarrhoeic calves. Vet Rec 2001;149(7): Coskun A, Sen I, Guzelbektes H, Ok M, Turgut K, Canikli S. Comparison of the effects of intravenous administration of isotonic and hypertonic sodium bicarbonate solutions on venous acid-base status in dehydrated calves with strong ion acidosis. J Am Vet Med Assoc 2010;236(10): Iwabuchi S, Suzuki K, Abe I, Asano R. Comparison of the effects of isotonic and hypertonic sodium bicarbonate solutions on acidemic calves experimentally induced by ammonium chloride administration. J Vet Med Sci 2003;65(12): Hartsfield SM, Thurmon JC, Corbin JE, Benson GJ, Aiken T. Effects of sodium acetate, bicarbonate and lactate on acid-base status in anaesthetized dogs. J Vet Pharmacol Ther 1981;4(1): Bailey JE, Pablo LS. Practical approach to acid-base disorder. Vet Clin North Am Small Anim Pract 1998;28(3): Abeysekara S, Zello GA, Lohmann KL, Alcorn J, Hamilton DL, Naylor JM. Infusion of sodium bicarbonate in experimentally induced metabolic acidosis does not provoke cerebrospinal fluid (CSF) acidosis in calves. Can J Vet Res 2012;76(1): Suzuki K, Kato T, Tsunoda G, Iwabuchi S, Asano K, Asano R. Effect of intravenous infusion of isotonic sodium bicarbonate solution on acidemic calves with diarrhea. J Vet Med Sci 2002;64(12): Bleul UT, Schwantag SC, Kähn WK. Effects of hypertonic sodium bicarbonate solution on electrolyte concentrations and enzyme activities in newborn calves with respiratory and metabolic acidosis. Am J Vet Res 2007; 68(8): Cornelıus LM. Fluid, electrolyte, acid-base balance and nutritional management. In: Bojrab MJ, ed. Pathophysiology in Small Animal Surgery. Philadelphia, Pennsylvania, Lea and Febiger; p Şentürk S. Buzağı ishallerinde sıvı tedavisi. J Fac Vet Med 2001;20: Naylor JM, Forsyth GW. The alkalinizing effects of metabolizable bases in the healthy calf. Can J Vet Res 1986;50(4): Constable PD. Calculation of variables describing plasma nonvolatile weak acids for use in the strong ion approach to acid-base balance in cattle. Am J Vet Res 2002;63(4): Nakagava M, Suzuki K, Takahashi F, Kamikatano K, Koiwa M, Taguchi K. Comparison of the alkalizing effects of bicarbonate precursors in calves with experimentally induced metabolic asidosis. J Vet Med Sci 2009;71(6): Bywater RJ. Comparison between milk deprivation and oral rehydration with glucoseglycine-electrolyte formulation in diarrhoeic and transported calves. Vet Rec 1980;107 (24): Naylor JM, Petrie L, Rodriguez MI, Skilnick P. A comparison of three oral electrolyte solutions in the treatment of diarrheic calves. Can Vet J 1990;31(11): Nappert G, Zello GA, Naylor JM. Intestinal metabolism of glutamine and potential use of glutamine as a therapeutic agent in diarrheic calves. J Am Vet Med Assoc 1997;211(5): Michell AR. Why has oral rehydration for calves and children diverged: direct vs. indirect criteria of efficacy. Res Vet Sci 2005; 79(3): Sen I, Constable PD, Marshall TS. Effect of suckling isotonic or hypertonic solutions of sodium bicarbonate or glucose on abomasal emptying rate in calves. Am J Vet Res 2006; 67(8): Moon PF, Kramer GC. Hypertonic saline-dextran resuscitation from hemorrhagic shock induces transient mixed acidosis. Crit Care Med 1995;23(2): Batmaz H, Yılmaz Z, Topal A, Görgülü S, Sentürk S. Effects of hypertonic sodium chloride, hypertonic sodium chloride + sodium bicarbonate and hypertonic sodium chloride + ringer s lactate solution in the treatment of dogs with experimentally induced endotoxaemia. Turk J Vet Anim Sci 2003;27: Koch A, Kaske M. Clinical efficacy of intravenous hypertonic saline solution or hypertonic bicarbonate solution in the treatment of inappetent calves with neonatal diarrhea. J Vet Intern Med 2008;22(1): Godden S. Colostrum management for dairy calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 2008;24(1): De Waele V, Speybroeck N, Berkvens D, Mulcahy G, Murphy TM. Control of cryptosporidiosis in neonatal calves: use of halofuginone lactate in two different calf rearing systems. Prev Vet Med 2010;96(3-4): Traş B, Yazar E, Elmas M. Veteriner ilaç. Konya: Olgun-Çelik baskı; p Turkiye Klinikleri J Vet Sci 2013;4(1)

İshallerin En Yaygın 6 Nedeni

İshallerin En Yaygın 6 Nedeni 21 Günden Küçük ük Buzağılarda ğ Meydana Gelen İshallerin En Yaygın 6 Nedeni Enterotoksijenik E. coli (< 4 gün), Rotavirus (4-21 gün), Coronavirus (4-21 gün), Cryptosporidium parvum (5-28 gün) Salmonella

Detaylı

DEHİDRE KÖPEKLERDE BİKARBONATLI SODYUM KLORÜR SOLÜSYONUNUN HEMATOLOJİK VE BİYOKİMYASAL PARAMETRELERE ETKİSİ

DEHİDRE KÖPEKLERDE BİKARBONATLI SODYUM KLORÜR SOLÜSYONUNUN HEMATOLOJİK VE BİYOKİMYASAL PARAMETRELERE ETKİSİ T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI VİH-YL 2007 0002 DEHİDRE KÖPEKLERDE BİKARBONATLI SODYUM KLORÜR SOLÜSYONUNUN HEMATOLOJİK VE BİYOKİMYASAL PARAMETRELERE

Detaylı

Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri. Dengeli ve Ekonomik Besleme

Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri. Dengeli ve Ekonomik Besleme Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri Buzağılar Sürünün Geleceğidir. Buzağı yetiştiriciliğinde anahtar noktalar! Doğum Kolostrum (Ağız Sütü) Besleme Sistemi Sindirim Sağlık Doğum ile ilgili anahtar noktalar

Detaylı

Neonatal Buzağı İshalleri ve Tedavisi

Neonatal Buzağı İshalleri ve Tedavisi Neonatal Buzağı İshalleri ve Tedavisi Neonatal buzağı ishalleri hayvancılık işletmelerinde rastlanılan en önemli hastalıklardan biri olup, neonatal dönemde ölüm ve kayıplara yol açan ana sorunların başında

Detaylı

Buzağı İshallerinde Sıvı Tedavisi

Buzağı İshallerinde Sıvı Tedavisi 161 J Fac Vet Med 20 (2001) 161-167 Buzağı İshallerinde Sıvı Tedavisi Sezgin ŞENTÜRK * Geliş Tarihi: 29.05.2000 Özet: İshalli buzağılarda ölümün en yaygın nedenleri dehidrasyon ve asidozisdir. Öncelikli

Detaylı

Gü ven ce He sa b Mü dü rü

Gü ven ce He sa b Mü dü rü Güvence Hesabı nın dünü, bugünü, yarını A. Ka di r KÜ ÇÜK Gü ven ce He sa b Mü dü rü on za man lar da bi lin me ye, ta nın ma ya S baş la yan Gü ven ce He sa bı as lın da ye - ni bir ku ru luş de ğil.

Detaylı

Sıvı-Elektrolit ve Asit Baz Denge Farmakolojisi

Sıvı-Elektrolit ve Asit Baz Denge Farmakolojisi Sıvı-Elektrolit ve Asit Baz Denge Farmakolojisi Prof.Dr. Ender Yarsan A.Ü.Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı Normal hidratasyon dengesi İçecek ve yiyecekler; oksidasyon sonucu

Detaylı

STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI

STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 22 STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 406 A GRUBU STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 22 A GRU BU STAJ ARA DÖ NEM DE ER LEN D R ME S AY RIN TI LI SI NAV KO NU LA

Detaylı

Magnezyum (Mg ++ ) Hipermagnezemi MAGNEZYUM, KLOR VE FOSFOR METABOLİZMA BOZUKLUKLARI

Magnezyum (Mg ++ ) Hipermagnezemi MAGNEZYUM, KLOR VE FOSFOR METABOLİZMA BOZUKLUKLARI Magnezyum (Mg ++ ) MAGNEZYUM, KLOR VE METABOLİZMA BOZUKLUKLARI Dr Ali Erhan NOKAY AÜTF Acil Tıp AD 2009 Büyük kısmı intraselüler yerleşimlidir Normal serum düzeyi: 1.5-2,5 meq/l Hücre içinde meydana gelen

Detaylı

Tarım ve hayvancılıkta doğru analiz ve doğru yönlendirme verimi birebir etkiler!

Tarım ve hayvancılıkta doğru analiz ve doğru yönlendirme verimi birebir etkiler! Tarım ve hayvancılıkta doğru analiz ve doğru yönlendirme verimi birebir etkiler! VETERİNER TEŞHİS HİZMETLERİ Hassas ölçümler... Sağlıklı sonuçlar... Akılcı öneriler! 2011 yılında hayata geçirdiğimiz Veteriner

Detaylı

Enteritisli köpeklerde metabolik asidozisin mikro CO 2 sistemi ile ölçümü ve sağaltımı*

Enteritisli köpeklerde metabolik asidozisin mikro CO 2 sistemi ile ölçümü ve sağaltımı* Ankara Üniv Vet Fak Derg, 53, 2006 123 Ankara Üniv Vet Fak Derg, 53, 123-127, 2006 Enteritisli köpeklerde metabolik asidozisin mikro CO 2 sistemi ile ölçümü ve sağaltımı* Başak HANEDAN, Arif KURTDEDE Ankara

Detaylı

[embeddoc url= /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ]

[embeddoc url=  /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ] VÜCUT SIVILARI [embeddoc url= http://enfeksiyonhastaliklari.com/wp-content/uploads/2015 /10/VÜCUT-SIVILARI.docx download= all viewer= microsoft ] SODYUM ( Na+) Na+; Sodyum klor ile birlikte serumun en

Detaylı

T.C. AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AKUT İSHALLİ NEONATAL BUZAĞILARDA İNTRAVENÖZ İZOTONİK SODYUM BİKARBONAT UYGULAMASININ VENÖZ ASİT-BAZ DURUMU VE RENAL FONKSİYON ÜZERİNE ZAMANA

Detaylı

Kocatepe Veteriner Dergisi * Kocatepe Veterinary Journal

Kocatepe Veteriner Dergisi * Kocatepe Veterinary Journal Kocatepe Veteriner Dergisi * Kocatepe Veterinary Journal Başer DF, Civelek T Kocatepe Vet J (2013) 6(1): 25-31 DOI: 10.5578/kvj.5516 Kabul Tarihi : 22.05.2013 ARAŞTIRMA MAKALESİ RESEARCH ARTICLE Akut İshalli

Detaylı

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı. Fizyoloji Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri Dr. Deniz Balcı deniz.balci@neu.edu.tr Ders İçeriği 1 Vücut Sıvı Bölmeleri ve Hacimleri 2 Vücut Sıvı Bileşenleri 3 Sıvıların Bölmeler Arasındaki HarekeF Okuma

Detaylı

Tokat Bölgesindeki Neonatal Buzağı İshallerinin Etiyolojisinin Belirlenmesi

Tokat Bölgesindeki Neonatal Buzağı İshallerinin Etiyolojisinin Belirlenmesi Manas J Agr Vet Life Sci, 2018, 8 (1), 75 80 Tokat Bölgesindeki Neonatal Buzağı İshallerinin Etiyolojisinin Belirlenmesi Uğur KAYA 1 Alparslan COŞKUN 2* 1 Yeşilyurt Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü,

Detaylı

İSHAL AKUT İSHALDE HEMŞİRELİK BAKIMI. Akut İshal. 14 günden kısa sürer. Dehidratasyona yol açar (ölüm nedenidir) Malnütrisyonu kolaylaştırır.

İSHAL AKUT İSHALDE HEMŞİRELİK BAKIMI. Akut İshal. 14 günden kısa sürer. Dehidratasyona yol açar (ölüm nedenidir) Malnütrisyonu kolaylaştırır. AKUT İSHALDE İSHAL Dışkının normalden daha fazla su içermesi SULU DIŞKILAMA 24 saatte 3 ya da daha fazla sayıda sulu dışkılama 20.04.2016 2 Akut İshal İshal gelişmekte olan ülkelerde önemli bir morbidite

Detaylı

Neonatal İshalli Buzağılarda Hematolojik, Biyokimyasal ve Elektrokardiyografik Bulgular

Neonatal İshalli Buzağılarda Hematolojik, Biyokimyasal ve Elektrokardiyografik Bulgular Neonatal İshalli Buzağılarda Hematolojik, Biyokimyasal ve Elektrokardiyografik Bulgular Cumali ÖZKAN Yakup AKGÜL Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı-VAN ÖZET Bu

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

Arter Kan Gazı Değerlendirmesi. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı

Arter Kan Gazı Değerlendirmesi. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı Arter Kan Gazı Değerlendirmesi Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı Asit-Baz Dengesine Farklı Yaklaşımlar Seifter JL: N Engl

Detaylı

Türkçe Dil Bilgisi B R N C BÖ LÜM SES B L G S. a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER. Gazi Üniversitesi 17

Türkçe Dil Bilgisi B R N C BÖ LÜM SES B L G S. a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER. Gazi Üniversitesi 17 B R N C BÖ LÜM SES B L G S a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER Gazi Üniversitesi 17 1-ALFABE Tür ki ye Türk çe sinin alfabesinde 29 harf var d r. A a (a) ayakkab B b (be) bebek C

Detaylı

Olgular. Kan Gazı Değerlendirilmesi Sunum planı. AKG Endikasyonları

Olgular. Kan Gazı Değerlendirilmesi Sunum planı. AKG Endikasyonları Sunum planı Olgularla Kan Gazı Değerlendirilmesi Dr. Ayhan ÖZHASENEKLER Acil Tıp Uzmanı Diyarbakır Devlet Hastanesi Neden Arteryel Kan Gazı ( AKG)? Değerlendirilen Parametreler Neler? Asit-Baz Dengesi

Detaylı

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır.

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır. POTASYUM K+; Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır. Potasyum

Detaylı

Akut böbrek hasarının (ABH) önlenmesi: hangi sıvıyı tercih edelim? Doç.Dr. Halil Yazıcı İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı

Akut böbrek hasarının (ABH) önlenmesi: hangi sıvıyı tercih edelim? Doç.Dr. Halil Yazıcı İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Akut böbrek hasarının (ABH) önlenmesi: hangi sıvıyı tercih edelim? Doç.Dr. Halil Yazıcı İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı ABH nın önlenmesi neden önemli >2 kreatinin tayini yapılmış, 9210 yoğun

Detaylı

SIVI GEREKSİNİMİ ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ. Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010. Vücut Sıvılarının Dağılımı

SIVI GEREKSİNİMİ ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ. Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010. Vücut Sıvılarının Dağılımı ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010 Doğumda vücut ağırlığının %75 i su iken, büyük çocuklarda bu oran %60 dır Yaşla birlikte HDS azalırken HİS artar Akut dehidratasyon

Detaylı

mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi

mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi al mak için ka fası nı sok tu. Ama içer de ki za rif

Detaylı

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ BELGELENDİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI YENİ DÜNYANIN YENİ YÖNETİM SİSTEMLERİ TSE İZMİR BELGELENDİRME MÜDÜRLÜĞÜ 1 TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ 13.03.2014 TSE İZMİR BELGELENDİRME MÜDÜRLÜĞÜ

Detaylı

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Olgularda Akut Böbrek Hasarı ve prifle Kriterlerinin Tanı ve Prognozdaki Önemi. Dr.

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Olgularda Akut Böbrek Hasarı ve prifle Kriterlerinin Tanı ve Prognozdaki Önemi. Dr. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Olgularda Akut Böbrek Hasarı ve prifle Kriterlerinin Tanı ve Prognozdaki Önemi Dr. Aslı KANTAR GİRİŞ GENEL BİLGİLER Akut böbrek hasarı (ABH) yenidoğan yoğun bakım

Detaylı

Çocuklarda sıvı ve elektrolit tedavisi. Prof. Dr. Aydın Ece Dicle Üniv. Tıp Fak. Çocuk Sağ ve Hast AD

Çocuklarda sıvı ve elektrolit tedavisi. Prof. Dr. Aydın Ece Dicle Üniv. Tıp Fak. Çocuk Sağ ve Hast AD Çocuklarda sıvı ve elektrolit tedavisi Prof. Dr. Aydın Ece Dicle Üniv. Tıp Fak. Çocuk Sağ ve Hast AD Dehidratasyonda sıvı tedavisi Tedavinin amaçları Şoku önlemek için dolaşan sıvı hacmini düzelt (%10-%15

Detaylı

27/04/16. Sunu Planı YANIKLI NON-SEPTİK HASTADA VOLÜM REPLASMANI. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Yanık tipleri Patofizyoloji Volüm Replasmanı

27/04/16. Sunu Planı YANIKLI NON-SEPTİK HASTADA VOLÜM REPLASMANI. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Yanık tipleri Patofizyoloji Volüm Replasmanı Sunu Planı YANIKLI NON-SEPTİK HASTADA VOLÜM REPLASMANI Selim TURHANOĞLU Mustafa Kemal Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı Yanık tipleri Volüm Replasmanı Hesaplanması Uygulanması Takibi

Detaylı

YENİDOĞAN BUZAĞILARIN İSHALLERİ. Prof. Dr. Aslan KALINBACAK Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

YENİDOĞAN BUZAĞILARIN İSHALLERİ. Prof. Dr. Aslan KALINBACAK Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı YENİDOĞAN BUZAĞILARIN İSHALLERİ Prof. Dr. Aslan KALINBACAK Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı TANIM Buzağılarda doğumu izleyen dönemde görülen ishal durumudur. Amerika

Detaylı

Hasar Kontrol Cerrahisi yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır.

Hasar Kontrol Cerrahisi yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Doç. Dr. Onur POLAT Hasar Kontrol Cerrahisi 1992 yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Hasar Kontrol Cerrahisi İlk aşama; Kanama ve kirlenmenin

Detaylı

İslam da İhya ve Reform, çev: Fehrullah Terkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006.

İslam da İhya ve Reform, çev: Fehrullah Terkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006. Faz lur Rah man: 21 Ey lül 1919 da Pa kis tan n Ha za ra şeh rin de doğ du. İlk öğ re ni mi ni Pa kis tan da Ders-i Niza mî ola rak bi li nen ge le nek sel med re se eği ti mi şek lin de biz zat ken di

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Süt sığırı işletmelerindeki en önemli sorunlarda birtanesi periparturient

Detaylı

Viral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler

Viral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış Viral Hepatitler İnfeksiyöz Viral hepatitler A NANB E Enterik yolla geçen Dr. Ömer Şentürk Serum B D C F, G, TTV,? diğerleri Parenteral yolla geçen Hepatit Tipleri A B

Detaylı

PERİTON DİYALİZ HASTALARINDA SIVI KONTROLÜ

PERİTON DİYALİZ HASTALARINDA SIVI KONTROLÜ PERİTON DİYALİZ HASTALARINDA SIVI KONTROLÜ LALE AKKAYA Periton Diyaliz Hemşiresi CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ 25. ULUSAL BÖBREK HASTALIKLARI DİYALİZ VE TRANSPLANTASYON HEMŞİRELİĞİ

Detaylı

Kesici Delici Alet Yaralanmaları ve Takibi

Kesici Delici Alet Yaralanmaları ve Takibi Kesici Delici Alet Yaralanmaları ve Takibi Dr. Şükran KÖSE Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Sunum Planı Kesici-delici alet yaralanmalarında

Detaylı

DEHİDRASYON: Vaka Temelli İnteraktif Tartışma

DEHİDRASYON: Vaka Temelli İnteraktif Tartışma DEHİDRASYON: Vaka Temelli İnteraktif Tartışma Prof. Dr. Ergin ÇİFTÇİ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları BD DEHİDRASYON SINIFLAMASI Hafif sıvı açığı Orta düzeyde sıvı açığı

Detaylı

İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri

İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri Prof. Dr. Öner Süzer Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dalı www.onersuzer.com Son güncelleme: 10.03.2009

Detaylı

SÜT HUMMASI (Milk Fever-Parturient Paresis)

SÜT HUMMASI (Milk Fever-Parturient Paresis) SÜT HUMMASI (Milk Fever-Parturient Paresis) Fazla süt veren yaşlı ineklerde, buzağılamadan sonraki ilk üç gün içinde yani ilk 6-48.saat içinde oluşur. Kan kalsiyum düzeyinin düşmesi (Hypocalcemia), adale

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor.

İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor. Her yıl milyonlarca kişiyi etkileyen bir solunum yolu enfeksiyonu olan grip, hastaneye yatışı gerektirecek kadar ağır hastalık tablolarına neden olabiliyor. Grip ve sonrasında gelişen akciğer enfeksiyonları

Detaylı

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK 13 298 YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE

Detaylı

ÇOCUKTA AĞIZDAN SIVI TEDAVİSİ

ÇOCUKTA AĞIZDAN SIVI TEDAVİSİ ÇOCUKTA AĞIZDAN SIVI TEDAVİSİ Prof. Dr. Ergin ÇİFTÇİ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları BD DEHİDRASYON SINIFLAMASI (IV) Hafif sıvı açığı Orta düzeyde sıvı açığı Ağır sıvı

Detaylı

De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz.

De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz. 01-10 NÜHAL: 01-10 NÜHAL 03.09.2008 12:46 Sayfa 1 De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz. Alfa 166nız, Al fa Ro meo ya öz gü; gü ven lik, kon for ve sü rüş mem nu

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Rabia SAĞLAM 2. Doğum Tarihi : 17. 10. 1984 3. Unvanı : Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Hemşirelik Atatürk Üniversitesi 2003-2007 Toplum

Detaylı

AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ

AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ Böbrek Yetmezliği; ABY; Acute Renal Failure; ARF; Böbrek fonksiyonlarının aniden durmasıdır. Böbrekler vücudumuzdaki atık maddeleri kandan süzerek atan ve sıvı dengesini sağlayan

Detaylı

Ruminant. Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim

Ruminant. Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim KONU İLGİ Düvelerin beslenmesi Sütten kesimden tohumlamaya kadar olan dönemde besleme ve yönetimsel pratikler TERCÜME VE DERLEME

Detaylı

Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI İKBÜ Sağlık Hizmetleri M.Y.O.

Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI İKBÜ Sağlık Hizmetleri M.Y.O. Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI İKBÜ Sağlık Hizmetleri M.Y.O. Kan Gazı Nedir? Kanın a s i t ve b a z d u r u m u n u b e l i r l e m e a m a c ı y l a kan gazı değerlerinin belirlenmesi gerekir. Ortaya çıkan

Detaylı

Anestezide Sıvı Tedavisi, Hesaplamalar ve Temel İlkeler

Anestezide Sıvı Tedavisi, Hesaplamalar ve Temel İlkeler Anestezide Sıvı Tedavisi, Hesaplamalar ve Temel İlkeler Anestezi yönetiminde hemodinamik anlamda stabilizasyonun en iyi şekilde sağlanmasının yolu, doğru sıvı tedavisinin uygulanmasından geçer. Hangi aşamada

Detaylı

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem Prof.Dr.Mitat KOZ Mikrodolaşım? Besin maddelerinin dokulara taşınması ve hücresel atıkların uzaklaştırılması. Küçük arteriyoller her bir doku

Detaylı

MANDALARIN SIK KARŞILAŞILAN HASTALIKLARI. Doç. Dr. Bülent Elitok İç Hastalıkları A.B.D.

MANDALARIN SIK KARŞILAŞILAN HASTALIKLARI. Doç. Dr. Bülent Elitok İç Hastalıkları A.B.D. MANDALARIN SIK KARŞILAŞILAN HASTALIKLARI Doç. Dr. Bülent Elitok İç Hastalıkları A.B.D. Anavatanı Hindistan ve Güney Asya olan manda, boynuzlugiller familyasının sığırlar alt familyasına ait olup, genellikle

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA LVS 2 III. 3 3 4 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü

Detaylı

ya kın ol ma yı is ter dim. Gü neş le ısı nan top rak üze rinde ki çat lak la rı da ha net gö rür düm o za man. Bel ki de ka rın ca la rı hat ta yağ

ya kın ol ma yı is ter dim. Gü neş le ısı nan top rak üze rinde ki çat lak la rı da ha net gö rür düm o za man. Bel ki de ka rın ca la rı hat ta yağ SAKARKÖY Uzun boy lu bir can lı ol ma yı ben is te me dim. Ben, doğ du ğum da da böy ley dim. Za man la da ha da uzadım üs te lik. Bü yü düm. Ben bü yü dük çe di ğer can lılar kı sal dı lar, kü çül dü

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 10. IIF KOU ALATIMLI 2. ÜİTE: ELEKTRİK VE MAYETİZMA 4. Konu MAYETİZMA ETKİLİK ve TET ÇÖZÜMLERİ 2 Ünite 2 Elektrik ve Manyetizma 2. Ünite 4. Konu (Manyetizma) A nın Çözümleri 3. 1. Man ye tik kuv vet ler,

Detaylı

Arter Kan Gazı Analizi

Arter Kan Gazı Analizi Arter Kan Gazı Analizi Arter kan gazı Akciğerlerden O2 => CO2 değişimi durumu yansıtır. Dr.Turgut DENĐZ Kırıkkale Üniversitesi Acil Tıp AD Arter kan gazı Klinik yaklaşımı belirlemek ve çözüme ulaşmak için

Detaylı

Cerrahpa şa Tıp Fakültesi Çocuk Sağ lı ğı ve Has ta lıkları Anabilim Dalı Adolesan. Adolesan Polikliniğinin Hasta Dağılımı

Cerrahpa şa Tıp Fakültesi Çocuk Sağ lı ğı ve Has ta lıkları Anabilim Dalı Adolesan. Adolesan Polikliniğinin Hasta Dağılımı İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi No: 43 Mart 2005; s. 183-187 Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Adolesan

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

Kan Gazı. Dr.Kenan Ahmet TÜRKDOĞAN Isparta Devlet Hastanesi. II. Isparta Acil Günleri Solunum Acilleri, 19 Ocak 2013 Isparta

Kan Gazı. Dr.Kenan Ahmet TÜRKDOĞAN Isparta Devlet Hastanesi. II. Isparta Acil Günleri Solunum Acilleri, 19 Ocak 2013 Isparta Kan Gazı Dr.Kenan Ahmet TÜRKDOĞAN Isparta Devlet Hastanesi II. Isparta Acil Günleri Solunum Acilleri, 19 Ocak 2013 Isparta Normal Değerler ph 7.35-7.45 (ort. 7.40) ph 7.35 ise Asidoz 7.45 ise Alkaloz ph

Detaylı

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14)

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14) 7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ TEST 1 1. I. (15) (1) II. (1) (6) III. (+8) (1) IV. (10) (1) Yukarıda verilen işlemlerden kaç tanesinin sonucu pozitiftir? A) 4 B) 3 C) 2 D) 1

Detaylı

GAZ BASINCI. 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, + h.d cıva

GAZ BASINCI. 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, + h.d cıva . BÖÜ GZ BSINCI IŞTIRR ÇÖZÜER GZ BSINCI 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, P +.d cıva.g Düzenek yeterince yüksek bir yere göre götürülünce azalacağından, 4. Y P zalır zalır ve nok ta

Detaylı

Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve. Laktasyon başlangıcında yüksektir

Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve. Laktasyon başlangıcında yüksektir Ketozis Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve aseton) Laktasyon başlangıcında yüksektir Tip 1: Postpartum Tip 2: Prepartum Tip 3: Bütirik ketozis Tipi bilinmez

Detaylı

Yenidoğanlarda Hipernatremi

Yenidoğanlarda Hipernatremi - TIBBĐ EĞĐTĐM Yenidoğanlarda Hipernatremi Dr. Mehmet MUTLU, a Dr. Elif BAHAT, b Dr. Yakup ASLAN a a Neonatoloji BD, b Çocuk Nefrolojsi BD, Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, TRABZON Ge liş Ta

Detaylı

Asidik suyun özellikleri. Alkali suyun özellikleri. ph > 11 ORP < -800mV Cl içermez. ph < 2,7 ORP < 1100mV Cl derişimi: 10-80 ppm

Asidik suyun özellikleri. Alkali suyun özellikleri. ph > 11 ORP < -800mV Cl içermez. ph < 2,7 ORP < 1100mV Cl derişimi: 10-80 ppm Et Endüstrisinde Elektrolize Yükseltgen Su Uygulaması Cem Okan ÖZER, Birol KILIÇ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ Elektrolize yükseltgen su Kontaminasyon=problem Bakteriler otostopçudur.

Detaylı

International Guidelines for Management of Severe Sepsis and Septic Shock: Dr. Merve Gü eş Öza dı

International Guidelines for Management of Severe Sepsis and Septic Shock: Dr. Merve Gü eş Öza dı International Guidelines for Management of Severe Sepsis and Septic Shock: 2012 Dr. Merve Gü eş Öza dı 03.11.2015 Ta ı Sepsis; keli e olarak Yu a lıları kulla dığı putrid kokuş a de türetil iştir. The

Detaylı

Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri

Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri - ORĐJĐNAL ARAŞTIRMA Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri Dr. Esra UĞUR, a Dr. Süheyla ABAAN b a Hemşirelik Hizmetleri Eğitim Koordinatörü, Yeditepe Üniversitesi Hastanesi,

Detaylı

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi?

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi? ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE FARMAKODİNAMİK FARKLILIKLAR 17.12.2004 ANKARA Prof.Dr. Aydın Erenmemişoğlu ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE 2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru

Detaylı

Enfeksiyon Hastalıkları Tanısında Sendromik Yaklaşım: Avantaj ve Dezavantajları: İshal

Enfeksiyon Hastalıkları Tanısında Sendromik Yaklaşım: Avantaj ve Dezavantajları: İshal Enfeksiyon Hastalıkları Tanısında Sendromik Yaklaşım: Avantaj ve Dezavantajları: İshal Ahmet Çağkan İnkaya Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı inkaya@hacettepe.edu.tr

Detaylı

Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017

Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017 Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017 Buzağılama döneminde kalsiyum metabolizması Hipokalsemi riski yaş ilerledikçe büyür Klinik hipokalsemi: İlk laktasyon:

Detaylı

GASTROENTERİT YAPAN VİRUSLAR VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMALARI

GASTROENTERİT YAPAN VİRUSLAR VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMALARI GASTROENTERİT YAPAN VİRUSLAR VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMALARI GASTROENTERİT YAPAN VİRÜSLER Viral gastroenteritler fekal oral yolla bulaşmaları nedeniyle, alt yapı yetersizliği bulunan gelişmekte olan

Detaylı

36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA

36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA 36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA 1983 MİL Lİ TA IM SEÇ ME LE Rİ Al man ya, Wi es ba den 1983 Av ru pa Şam pi yo na sı için mil li ta kım seç me le ri, yi ne ba zı yö ne ti ci le rin is te

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

ESERLER LİSTESİ. Kuzu rasyonlarına katılan organik selenyumun besi performansı, karkas

ESERLER LİSTESİ. Kuzu rasyonlarına katılan organik selenyumun besi performansı, karkas ESERLER LİSTESİ Doktora Tez Çalışması Kuzu rasyonlarına katılan organik selenyumun besi performansı, karkas kalitesi ve GSH-Px aktivitesi üzerine etkisi Projelerde Yaptığı Görevler 1. Bıldırcınlarda galeopsis

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Murat Sarıtemur Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2014

Yrd. Doç. Dr. Murat Sarıtemur Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2014 Yrd. Doç. Dr. Murat Sarıtemur Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2014 Neden kan gazı analizi? Oksijenizasyon ve ventilasyonun değerlendirilmesi Asit-baz dengesini değerlendirmek ph / P a CO

Detaylı

BUZAĞILARIN BESLENMESİ Prof. Dr. Ahmet ALÇİÇEK E. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı

BUZAĞILARIN BESLENMESİ Prof. Dr. Ahmet ALÇİÇEK E. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı BUZAĞILARIN BESLENMESİ Prof. Dr. Ahmet ALÇİÇEK E. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı 1 2 BU GÜNÜN DİŞİ BUZAĞISI YARININ SÜT İNEĞİDİR 3 BUZAĞI BARINAKLARI Buzağıların

Detaylı

Acil Serviste Akılcı Antibiyotik Kullanımının Temel İlkeleri Dr. A. Çağrı Büke

Acil Serviste Akılcı Antibiyotik Kullanımının Temel İlkeleri Dr. A. Çağrı Büke Acil Serviste Akılcı Antibiyotik Kullanımının Temel İlkeleri Dr. A. Çağrı Büke Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji 12/o4/2014 Akılcı antibiyotik kullanımı Antibiyotiklere

Detaylı

İntradiyalitik Sıvı Elektrolit Bozuklukları

İntradiyalitik Sıvı Elektrolit Bozuklukları İntradiyalitik Sıvı Elektrolit Bozuklukları Doç. Dr. Eyüp KÜLAH Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hastanesi Kronik Böbrek yetmezliği (KBY) sıvı, asit-baz

Detaylı

MENOPOZ. Menopoz nedir?

MENOPOZ. Menopoz nedir? MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona

Detaylı

DETAYLI KADIN CHECK- UP

DETAYLI KADIN CHECK- UP DETAYLI KADIN CHECK- UP Detaylı kadın check-up programında : tam kan sayımı anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, tam idrar tahlili, açlık kan şekeri, 3 aylık kan şekeri bilançosu,

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin enfeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve hastane

Detaylı

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ÖLÜ ÜRESEL YNLR OEL SORU - Eİ SORULRN ÇÖZÜLERİ 4 a a a d Şe kil de ö rül dü ğü i bi, ve ışık ışın la rı yansı ma lar so nu u ken di üze rin den e ri dö ner CEVP Şekilde örüldüğü ibi, aynalar arasındaki

Detaylı

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz:

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz: 001-023 TÜRKÇE N HAL:001-023 TÜRKÇE N HAL 08.08.2008 13:30 Sayfa 1 Değerli Müşterimiz, Fiat Stilo yu seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Bu kitab, yeni otomobilinizin tüm özelliklerini tan man za ve onu mümkün

Detaylı

BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM HEMŞİRELİĞİ ASİT-BAZ DENGESİ / DENGESİZLİKLERİ

BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM HEMŞİRELİĞİ ASİT-BAZ DENGESİ / DENGESİZLİKLERİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM HEMŞİRELİĞİ ASİT-BAZ DENGESİ / DENGESİZLİKLERİ Asit-baz dengesi denilince hidrojen yoğunluğu akla gelir. Hidrojen:

Detaylı

Çocukta Kusma ve İshal

Çocukta Kusma ve İshal Tanım Çocukta Kusma ve İshal Dr. Hasan Kaya Acil Tıp AD Akut gastroenterit 24 saat içinde 3 ten fazla ya da anne sütü ile beslenen bebeklerde her zamankinden daha sık ve daha sulu dışkılamadır. Yenidoğan

Detaylı

Şok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu. Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Şok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu. Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Şok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Şok; kan dolaşımı ve doku perfüzyonunun azalması sonucu, Oksijen ve diğer hayati

Detaylı

-gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di

-gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di -gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di ne: Sen gü neş li so kak lar da do laşı yor sun, is

Detaylı

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır.

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır. POTASYUM K+; Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır. Potasyum

Detaylı

Hemşirelik Mesleğinin Erkek Üyelerine Toplumun Bakış Açısı

Hemşirelik Mesleğinin Erkek Üyelerine Toplumun Bakış Açısı ORİJİNAL ARAŞTIRMA Hemşirelik Mesleğinin Erkek Üyelerine Toplumun Bakış Açısı Seher ÜNVER, a Emine DİRİ, b İlker ERCAN c a Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

KÜRESEL AYNALAR BÖLÜM 26

KÜRESEL AYNALAR BÖLÜM 26 ÜRESE AYNAAR BÖÜ 6 ODE SORU DE SORUARN ÇÖZÜER d d noktası çukur aynanın merkezidir ve ışınlarının izlediği yoldan, yargı doğrudur d noktası çukur aynanın odak noktasıdır d olur yargı doğrudur d + d + dir

Detaylı

RENAL PREOPERATİF DEĞERLENDİRME. Dr. Mürvet YILMAZ SBÜ. Bakırköy Dr. Sadi Konuk SUAM

RENAL PREOPERATİF DEĞERLENDİRME. Dr. Mürvet YILMAZ SBÜ. Bakırköy Dr. Sadi Konuk SUAM RENAL PREOPERATİF DEĞERLENDİRME Dr. Mürvet YILMAZ SBÜ. Bakırköy Dr. Sadi Konuk SUAM SBÜ. İÇ HASTALIKLARI KONGRESİ-2018 ABH-KBY Böbrek fonksiyonları bozuk olan hastalarda ABH/KBY ayırımı yapılmalıdır. ABH

Detaylı

Multipl organ yetmezliği ve refrakter hipotansiyon

Multipl organ yetmezliği ve refrakter hipotansiyon SEPSİS S VE TANI KRİTERLER TERLERİ Orhan ÇINAR Yrd.Doç.Dr..Dr. GATA Acil Tıp T p Anabilim Dalı XI. Acil Tıp Güz Sempozyumu Samsun 2010 Epidemiyoloji ABD de yılda 750.000 hasta Her gün 500 ölüm %20-50 mortalite

Detaylı

Prof. Dr. Adnan ŞEHU. Ankara Üniversitesi. Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı

Prof. Dr. Adnan ŞEHU. Ankara Üniversitesi. Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Blanc blue Prof. Dr. Adnan ŞEHU Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Buzağı ölmemeli Sağlıklı ğ gelişmeliş V i b l k d Verim vermeye başlayana kadar

Detaylı

Üriner Sistem Taş Hastalığında Metabolik Değerlendirmede Kullandığım Algoritmler

Üriner Sistem Taş Hastalığında Metabolik Değerlendirmede Kullandığım Algoritmler Üriner Sistem Taş Hastalığında Metabolik Değerlendirmede Kullandığım Algoritmler Hikaye: aşağıdaki özellikler sorulmalıdır. Diyet ve sıvı alımı ( et, süt, sodyum, potasyum, askorbik asit ) İlaç alımı :

Detaylı

Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu

Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu Dr.Meltem Pekpak İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi 34.Ulusal Nefroloji, Hipertansiyon, Diyaliz ve Transplantasyon 18-22 Ekim,Antalya

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ İdrar oluşturmak... Üriner sistemin ana görevi vücutta oluşan metabolik artıkları idrar yoluyla vücuttan uzaklaştırmak ve sıvı elektrolit dengesini korumaktır. Üriner

Detaylı

Hipoglisemi-Hiperglisemi. Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul

Hipoglisemi-Hiperglisemi. Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul Hipoglisemi-Hiperglisemi Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul Diabetin Acil Sorunları Hipoglisemi Diabetik Ketoz ( veya Ketoasidoz) Hiperosmolar Nonketotik Durum Laktik Asidoz Hipoglisemi

Detaylı

VEKTÖRLER BÖLÜM 1 MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ MODEL SORU - 2 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

VEKTÖRLER BÖLÜM 1 MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ MODEL SORU - 2 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖÜ 1 VETÖE ODE SOU - 1 DEİ SOUAI ÇÖZÜEİ ODE SOU - DEİ SOUAI ÇÖZÜEİ 1. Bir vektörün tersi doğrultu ve büyüklüğü aynı yalnızca yönü ters olan vektördür:. = olacağından, I. eşitlik yanlıştır. II. eşitlik

Detaylı

SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA

SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA YÖNETMELİK 23 424 SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ

Detaylı

SİYAH ALACA SIĞIRLARDA KOLOSTRUM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ

SİYAH ALACA SIĞIRLARDA KOLOSTRUM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SİYAH ALACA SIĞIRLARDA KOLOSTRUM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YÖNETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI TEMMUZ 2006 KAHRAMANMARAŞ SİYAH ALACA SIĞIRLARDA KOLOSTRUM

Detaylı