T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

Transkript

1

2 T.C. İLLÎ EĞİTİ BAKANLIĞI EGEP (ESLEKÎ EĞİTİ VE ÖĞRETİ SİSTEİNİN GÜÇLENDİRİLESİ PROJESİ) ÖĞRETİ PROGRALARI VE ODÜLLER ÖĞRETİ UYGULAA KILAVUZU ANKARA EYLÜL 2006

3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... GİRİŞ... 1.ODÜLER ÖĞRETİ PROGRALARI... i

4 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Ülkemizde eğitimin, hayat boyu öğrenme yaklaşımıyla bilgiye ulaşma yol ve yöntemlerini öğreten, etkin bir rehberlik hizmetini içeren, yatay ve dikey geçişlere imkân veren, piyasa meslek standartlarına uygun, üretime ağırlık veren, yetki devrini esas alan, fırsat eşitliğini gözeten bir sistem bütünlüğü içerisinde yeniden düzenlenmesi için Bakanlığımızca pek çok çalışma yürütülmektedir. Hükümetimiz ile Avrupa Birliği arasında imzalanarak yürürlüğe giren, Türkiye de eslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (EGEP), eğitim sistemimizin çağdaş bir yapıya kavuşması açısından oldukça önemli bir çalışmadır. Proje kapsamında meslekî ve teknik eğitim her yönüyle ele alınmakta, eğitim sistemi, öğretim programları, öğretim materyalleri, eğitim kurumları ve uygulamalara yönelik olarak çok çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. EGEP Projesi çerçevesinde; meslekî ve teknik öğretim programlarını geliştirme ve modüler öğretim materyallerini (odül) hazırlama çalışmaları; Projeler Koordinasyon erkezi Başkanlığı ile Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı koordinesinde, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Erkek Teknik Öğretim Genel üdürlüğü, Kız Teknik Öğretim Genel üdürlüğü, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel üdürlüğü ile Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel üdürlüğü katılımları ile oluşan Ulusal Öğretim Programlarını Geliştirme Grubu tarafından yürütülmektedir. Program geliştirme, modül yazma ve diğer tüm çalışmalar, meslekî teknik öğretimden sorumlu genel müdürlüklere bağlı eğitim kurumlarındaki öğretmenler, sosyal ortaklardan temsilciler, üniversitelerden öğretim görevlileri, sektörden meslek elemanları, yerli ve yabancı uzmanlar ile iş birliği içinde gerçekleştirilmiştir. Bu kılavuz, EGEP kapsamında hazırlanan çerçeve öğretim programlarını okullarda uygulayacak olan yöneticilere, modüler öğretim materyallerini sınıf ve atölyelerde uygulayacak olan atölye ve meslek dersi öğretmenlerine, çeşitli kurumlarda görev yapan eğitimcilere bilgi vermek ve rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıştır. EGEP Ulusal Öğretim Programları Geliştirme Grubu ii

5 GİRİŞ GİRİŞ Dünyadaki değişmeler; bir yandan ekonomik büyüme ve refah ortamı sağlarken, diğer yandan da teknolojik gelişmeler yeni çalışma ortamlarına ve biçimlerine, bireylerin eğitim yoluyla hazırlanmasını zorunlu kılmaktadır. Eğitim sisteminin temel amacı; Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı, düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, demokratik değerlere bağlı, yeni fikirlere açık, kişisel sorumluluk duygusuna sahip, millî kültürü özümsemiş, farklı kültürleri yorumlayabilen ve çağdaş uygarlığa katkıda bulunabilen, bilim ve teknoloji üretimine yatkın ve beceri düzeyi yüksek bilgi çağı insanı yetiştirmektir. eslek alanlarında uygulanacak programlar sonucunda verilecek olan diploma ve sertifikanın ulusal ve uluslararası geçerliliğinin sağlanabilmesi amacı ile alan ve dal seçimlerinde sektör araştırma çalışmaları yapılarak sonuçlar, Uluslararası Eğitimin Sınıflandırılması Standardı na (ISCED 97) göre düzenlenmiştir. Proje ile Türkiye deki meslekî ve teknik eğitim sistemi, AB ve gelişmiş ülkelerdeki standartlara yükseltilecek, sosyo-ekonomik gereksinimler ve yaşam boyu öğrenme ilkeleri doğrultusunda bütünlüklü olarak güçlendirilecektir. İş piyasasının ihtiyaçlarına cevap verebilen, temel eğitim, genel orta öğretim ve yüksek öğretim sistemleri ile bütünlük içerisinde, modern, esnek ve kaliteli bir meslekî eğitim sistemi oluşmasına katkıda bulunacaktır. 3

6 ODÜLER ÖĞRETİ PROGRALARI 1.ODÜLER ÖĞRETİ PROGRALARI Ülkelerin ekonomisi uluslararası bir hâle gelmiştir. Bu durumla ancak insan kaynaklarını geliştirerek rekabet edebilir. Gelişen ekonomi ve teknoloji iş gücünde yeni yeterlikleri gerektirmektedir. Bu yeterlikleri meslekî eğitimin kazandırması beklenmektedir. Eğitim ile kazanılan uzmanlıkla meslekî uzmanlık arasındaki bağlantı genel olarak güçlendirilmelidir. Hepsinden önemlisi de, sektördeki meslek elemanlarının beceri gereksinimleri süratle değişmektedir. Değişen koşullara hızla uyum sağlayabilmek için meslekî ve teknik eğitimcilerin geniş bilgi ve beceri birikimine sahip olmaları gerekir. Geleceğin nitelikli iş gücünü yetiştirmeyi amaçlayan meslekî ve teknik eğitimin geniş tabanlı, meslekî yeterliklere dayalı, yenilenen ya da değişen mesleklere uygun biçimde, öğrenci/kursiyerlerin sürekli eğitimi için temel oluşturması gerekmektedir. Günümüzde mesleklerin değişim ile karşı karşıya olması ve daha karmaşık bir yapıda bulunmaya başlaması nedeniyle, meslekî yeterliklerin de geniş tabanlı bilgilere, becerilere ve tavırlara dayalı olmasını ve programların buna göre geliştirilmesini zorunlu hâle getirmektedir. Birbiri ile ilişkili alanlar ve meslekler bütünleştirilerek meslek grupları oluşturulmaktadır. eslek grupları, birbiriyle ilişkili birçok meslek alanını kapsayan sektörel bir bütündür. eslek grupları etrafında planlanan eğitimde, öğrenci/kursiyer/kursiyer kazandığı bilgi ve becerileri geniş bir alanda kullanabilmekte ve değişikliklere kısa sürede uyum sağlayabilmektedir. Programların modüler esasa dayalı olarak bir bütünlük içinde, meslek standartlarını da kapsayacak şekilde ele alınabilmesi için meslekler; meslek gruplarına, meslek alanlarına ve meslek dallarına göre sınıflandırılmalıdır. odüler program yaklaşımı;, değişikliklere kısa sürede cevap verebilen, esnek bir yapıya sahip olması nedeniyle tercih edilmektedir. odüler programların içerikleri modüllerden oluşmaktadır. odül; sonunda bir işin bir parçasını temsil eden bir yeterlik kazandıran, öğrenme bütününün bir parçasını kapsayan, öğrenme amaçlarına ve içeriklerine sahip bir öğrenme birimidir. EGEP çerçevesinde; 1. Ulusal ve uluslararası temel yeterliklere sahip meslek elemanları yetiştirmek, 2. Kurum ya da okul türü ayrımı yapılmaksızın tüm meslekî ve teknik eğitim kurumlarının hepsinde mesleğin gerektirdiği yeterlikleri kazandırmak, 4

7 3. Bölgesel farklılıklar ve ihtiyaçlara cevap verecek esnek bir program yapısı oluşturmak, 4. Bireylerin farklılıklarına ve özelliklerine uygun seçenekler sunan program yapısı geliştirmek, 5. Öğrenci/kursiyer/kursiyerlere yatay ve dikey geçiş olanakları tanıyan esnek bir program yapısı tasarlamak, 6. Sektör beklentilerine cevap veren meslekî yeterliklere sahip meslek elemanları yetiştirmek, 7. Yaşam boyu öğrenme ilkesi doğrultusunda bireylere farklı koşullara göre seçenekler sunan programlar geliştirmek, 8. Uluslararası geçerliği olan meslekî ve teknik eğitim programları geliştirmek, 9. Her yaşta ve her düzeydeki bireye meslekî ve teknik eğitim olanakları sunan programlar geliştirmek, 10. Bireylerin yetenekleri, ilgileri, tercihleri ve kariyer beklentilerine yönelik imkânlar tanıyan programlar geliştirmek hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda programlar; Geniş tabanlı ve alan/dal ve sertifika esasına göre, Alan ve dal programları arasında esnek geçişleri imkân veren, Örgün eğitimle birlikte yaygın eğitimde ve hayat boyu eğitimde de etkili olarak kullanılabilme esnekliği olan, Yeterliğe göre değerlendirme ve yeni teknolojik gelişmeleri modüler öğretim programları sayesinde kısa sürede öğretime yansıtabilme özelliğine sahip, Öğrenci/kursiyer merkezli, öğrenci/kursiyer daha aktif olma ve kendi hızına göre öğrenme olanağı tanıyan, Program geliştirme sürecinde iş piyasasının ve sosyal ortakların aktif katılımına da yer verilerek geliştirilmiştir. Tüm alanlarda alanların altında yer alan diğer tüm meslekler için Sertifika Programı olarak kısa süreli kurslar düzenlenmiştir. Diploma ve Sertifika programlarında alandaki aynı modüller kullanılacaktır. esleğin seviyesine göre kazandırılması gereken yeterlikler hangi eğitim programında olursa olsun aynı modüller ile kazandırılacaktır. Böylelikle meslekî yeterliklere bağlı olarak mesleklerin seviyelerine göre, eğitimde yatay ve dikey geçişler ile meslekî belgelendirme kolaylıkla sağlanabilecektir. EGEP kapsamında programlar, uluslararası meslek sınıflandırması doğrultusunda, meslek standartları, eğitim standartları ve meslekî yeterliklere göre hazırlanmıştır. Bu nedenle uygulamalarda bu standartlar ve yeterlikler sürekli dikkate alınmalıdır. EGEP kapsamında; İSCED 97 ve İSCO 88 paralelinde ve sektörde yapılan iş piyasası araştırmaları doğrultusunda meslekî ve teknik eğitim programları yaklaşık 50 alanda toplanmıştır. (Tanıtım ve Yönlendirme odülünde yer verilen alan ve dallar) 5

8 1.1. Yeterliğe Dayalı odüler Öğretim Programı Geliştirme ÇALIŞA GRUBU eslek Elemanları Ulusal ve Uluslararası Uzmanlar Alan Öğretmenleri Program Uzmanı Sosyal Taraflar Diğer YÖNTE Tanımlar ve Seviyeler ESLEK ANALİZİ İşler ve Yeterlikler İşlemler İŞLELERİN ANALİZİ İş Yeterlik Ortam Standart İşlem Bas. Bilgi Beceri Anketler Tavır Görüşme Gözlem Literatür Tarama Anket KAYNAKLAR Diğer ODÜLLERİN İÇERİKLERİNİ OLUŞTURA İşlemleri Gruplandırma (Temel, Ortak ve eslekî Beceriler) Genel Amaç Amaçlar odül İçeriği Sektör eslek Standartları Eğitim Standartları eslekler Sözlüğü TTK Kararları Şura Kararları Kalkınma Planları Kanun veyönetmelikler Ulusal ve Uluslararası Yaklaşımlar İSCED İSCO SK Sosyal Taraflar (TİSK, TESK, İŞKUR, TOOB, vb.) Diğer GERİ BİLDİRİ DERSLERİ OLUŞTURA odülleri Gruplandırma ÇERÇEVE ÖĞRETİ PROGRAI HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ Temel Dersler DİPLOA PROGRAI Ortak Dersler PROGRA HAZIRLAA Dersleri Sıralama eslekî Dersler SERTİFİKA PROGRAI SERTİFİKA PROGRAI HAZIRLAA odülleri Gruplandırma odülleri Seçme ve Sıralama UYGULAA VE DEĞERLENDİRE Şema 1: EGEP program geliştirme süreci 6

9 1.2. Öğretim Programı Geliştirme Sektör araştırması, alanlar ve altında yer alan mesleklerin belirlenmesi eslek standartlarının incelenmesi eslek profillerinin belirlenmesi eslek tanımı ve seviyelerinin belirlenmesi eslek elemanının görev, iş, yeterlik ve işlemlerinin belirlenmesi İşlemlerden anketlerin oluşturulması Anketlerin uygulanması ve değerlendirilmesi Uygulanmış ve değerlendirilmiş anketlerin ve işlemlerin kontrol edilmesi ve düzeltilmesi eslek elemanlarının iş, işlem ve yeterliklerinin kontrol edilmesi esleklerin yeterlik tablosunun oluşturulması İşlemlerin analiz edilmesi İşlemlerin gruplandırılarak modüllerin oluşturulması 1. İşlemleri Gruplandırma Temel işlemleri gruplandırma (Tüm alanlar için ortak olan becerileri kazandıracak ve ilk yıllarda uygulanacak modüller) Alan ortak işlemleri gruplandırma (Alandaki tüm dallarda ortak olan becerileri kazandıracak ve öncelikle ilk yıllarda uygulanacak modüller) esleğe/dala özel işlemleri gruplandırma (eslekî ve uygulamaya yönelik becerileri kazandıracak ve son yıllarda uygulanacak modüller) 2. odülleri Oluşturma Her gruptaki işlemleri; birbiri ile ilişkili, birbirini takip eden veya birbirinin ön koşulu olacak ve sonuçta yeterlilik kazandıracak şekilde gruplandırarak modüllerin oluşturulması odüllerin amaçlarının ve içeriklerinin yazılması odül kitaplarının yazılması, basımı ve dağıtımının yapılması 3. Programı Oluşturma 3.2. Sertifika Programı Hazırlama eslekî yeterliklerin kontrol edilmesi Yeterliklere uygun modüllerin belirlenmesi/seçilmesi Programın süresinin planlanması 3.3. Program kitabını düzenleme 3.4. Uygulama, değerlendirme ve geri bildirim Program sürecinde yeterlikler önemlidir. Yeterlik tabloları iş hayatına paralel olarak sürekli güncellenerek gelişmeler programlara yansıtılır. Program geliştirme faaliyetlerinde bu sürecin gerektirdiği tüm aşamalar planlanarak ve uygulanarak çalışılmıştır. 7

10 SERTİFİKA PROGRALARININ UYGULANASI 2. SERTİFİKA PROGRALARININ UYGULANASI Program geliştirme sürecinde; sektör tarama ve inceleme çalışmaları sonucunda ülkemizdeki sektörler ve sektörlerde faaliyet gösteren meslekler saptanmıştır. Bu mesleklerin seviyeleri ve meslek elamanlarının yeterlikleri tespit edilmiştir. Sektörde çalışan kişilerin görüş ve önerilerinden yola çıkılarak her meslek dalına ait anketler hazırlanmış, anketler Türkiye genelinde otuz ilde uygulanmıştır. Bu anketler sonucunda sektörün eğitim ihtiyaçları ve beklentileri tespit edilmiştir. esleklere özgü yeterlilikler ayrıntılı olarak çıkarılmış ve yeterlik tabloları hazırlanmıştır. esleklere ilişkin saptanan bu yeterlikler program çalışmalarının temelini oluşturmuştur. Program geliştirme sürecinin her aşamasında, sektörden meslek elemanları ve öğretim üyeleri ile iş birliği yapılmıştır. Bu firmaların eğitim sorumluları ve çeşitli meslek elemanları ile iletişim kurulmuş, bu kişilerin program çalışmalarına katkıları sağlanmıştır. Böylelikle sektör beklentileri programa yansıtılmıştır. Ulusal ve uluslararası düzeyde meslek elemanlarından beklenen yeterlikler, çeşitli araştırmalar ve yerli/yabancı uzman görüşlerine göre tespit edilmiş ve program çalışmalarına aktarılmıştır. Bu doğrultuda alanlar altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası standartlara uygun, her yaşta ve her düzeyde bireye eğitim olanağı sağlayan program hazırlamak hedeflenmiştir. Alanların altındaki mesleklerde orta öğretime devam eden öğrenci/kursiyer/kursiyerlere diploma programı ile eğitim ve öğretim verilirken, her yaşta ve her düzeyde diğer bireylere bölgesel ve sektörel talepler doğrultusunda yetişkinlere yönelik sertifika programları ile eğitim ve öğretim verilmektedir. Bu amaçla geliştirilen modüllerden sertifika programları da hazırlanmıştır. Sertifika programları ile tüm mesleki teknik eğitim kurumlarında her yaşta ve her düzeyde bireylere meslekî yeterlikleri kazandıracak eğitim ve öğretim olanağı sunulmuştur. Teknolojik gelişmelere paralel olarak, sektörün beklentileri doğrultusunda geliştirilen diploma ve sertifika programları gelişmelere göre sürekli güncellenmeye uygun bir yapıda tasarlanmıştır. Böylece gelişme ve yenilikleri kısa sürede programlara yansıtmak mümkün olabilecektir. Bireyler kazandıkları meslekî yeterlikler doğrultusunda istihdam edilebilecektir. Sertifika programları; meslekî ve teknik orta öğretim kurumlarında uygulanmak amacıyla geliştirilen diploma programları ile birlikte illî Eğitim Bakanlığı bünyesinde merkezde hazırlanabileceği gibi bölgesel olarak da geliştirilebilmektedir. Yerel yönetimler, eğitim kurumları, işletmeler, her türlü kurum ve kuruluşlar, çevrenin talep ve eğitim ihtiyaçları doğrultusunda sertifika programı hazırlayabilir. esleklerin yeterliklerini kazandırmaya yönelik olarak geliştirilen programlarda, mevcut programların modülleri kullanılabilir, yeni modüller hazırlanabilir ve modüllerde gerekli değişiklikler yapılabilir. 8

11 2.1. eslek/dal (Sertifika) Öğretim Programları eslek/dal sertifika programlarında; meslek elemanlarının sahip olduğu yeterlikleri kazandırmaya yönelik eğitim ve öğretim verilir. Bu programlarda mesleğin yeterliklerine sahip meslek elemanları yetiştirmek amaçlanmaktadır. Sertifika öğretim programlarıyla; genç ve yetişkinlere yönelik mesleki ve teknik eğitim veren örgün ve yaygın eğitim kurumları, sektördeki işletmeler, birlik ve odalar olmak üzere tüm eğitim kurumlarında eğitim verilmektedir. Sertifika programlarından; mesleklerin gerektirdiği bedensel ve zihinsel özelliklere, eğitim düzeyi ve diğer koşullara sahip tüm bireyler yararlanabilir. Eğitimini tamamlayan bireyler mesleğin seviyesine göre yeterliliklerini ispatlayarak sertifika almaya hak kazanır ve ilgili iş yerlerinde çalışabilirler. Sertifika öğretim programlarının sonunda; mesleğin meslek standartları ve eğitim standartları doğrultusunda dala/mesleğe yönelik olarak bireyler; esleğin ait olduğu alanlardaki temel, bilgi ve becerileri kazanabilecektir. esleğin temel meslekî yeterliklerine sahip olabilecektir. esleğin gerektirdiği görev ve işleri yapabilecektir. esleğin gerektirdiği özel meslekî yeterlikleri kazanabilecektir. Eğitim sırasında ve sonunda çeşitli ölçme araçları kullanılarak; Her modül sonunda ölçme ve değerlendirme yapılacaktır. odüller ile bireylerin kazandıkları bilgi, beceri ve tavırları ölçülecektir. odüllerin sonunda bireylerin kazandığı yeterlikler ölçülecektir. Bireylerin eğitim kurumunda, işletmede ve kendi kendilerine yaptıkları tüm öğrenim faaliyetleri değerlendirilecektir. Bireylerin program sonunda kazandıkları meslekî yeterlikler ölçülecektir. Sertifika öğretim programı sürecinde bireylerin tamamladığı modüller, aldığı eğitimin tümü ve kazandıkları yeterlikler belgelendirilir. Öğretim programının sonunda mesleğin yeterliklerini kazanan bireylerin aldığı belgeler mevzuat doğrultusunda sertifikada değerlendirilir. Böylece bireyler mesleğin düzeyine göre isterse mesleğinde sertifika alabilir. Programlarda; mesleğe yönelik geniş tabanlı yeterlikler kazandırmak hedeflenmiştir. Bireyler gelecekte meslek değiştirmek veya mesleğin ilişkili olduğu diğer mesleklere geçmek amacıyla eğitim almak isterse kazandığı yeterlikler değerlendirilecektir. Fark modüllerini tamamlayarak ikinci bir meslekte kendini yetiştirebilecektir. Öğretim programından ayrılan bireyin kazandığı yeterlikler belgelendirilerek istendiğinde diğer sertifika programlarında değerlendirilir. Ayrıca; eğitimin sonunda mesleğinde sertifika alan birey, gerektiğinde fark eğitimi alarak diploma programını tamamlayabilir. eslek programının eğitim süresi, bireylerin alacağı modüllere ve yapacağı tüm uygulamalara göre ortalama olarak toplam saat verilmiştir. Bu eğitim süresinin okul, işletme 9

12 ve bireysel öğrenme için ayrılmış dağılımı, modüller ile ilgili açıklamalarda belirtildiği gibi planlanarak uygulanır. Bireylerin meslek seçimlerinde bölgesel gelişmeler araştırılmalı ve çevrenin istihdam olanakları dikkate alınarak yönlendirme yapılmalıdır. Eğitim kurumlarında programın toplam süresi planlanırken veya uygulanırken eğitim alacak bireylerin, geçmiş yaşantıları, sektör deneyimleri ve daha önce aldıkları eğitimler dikkate alınmalıdır. Bireyler, programın gerektirdiği öğretim faaliyetleri, istihdam olanakları ve planlama konularında; çevredeki üniversiteler, sivil toplum örgütleri, işletmeler ve meslek elemanları ile iş birliği yapılarak yönlendirilmelidir. Eğitim ve öğretim aktivitelerinde, bireylerin kendi özelliklerine göre öğrenme imkânı sağlayarak meslekî yeterlik kazandırmaya, başarılarını arttırmaya ve modüler öğretime yönelik bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanmalıdır. Bu amaçla; Eğitimciler bireylere rehberlik etmelidir. Bireyler kendi kendine öğrenmeye teşvik edilmelidir. Bireylerin aktif olması sağlanmalıdır. Bireyler araştırmaya yönlendirilmelidir. Bireylerin kendi kendilerini değerlendirebilmesi sağlanmalıdır. Programın süresi ve içeriği zümre öğretmenleri tarafından planlanır ve uygulanır. Bu programlarda modüllerde öngörülen eğitim öğretim faaliyetleri uygulanır. 10

13 ODÜLER ÖĞRETİ 3.ODÜLER ÖĞRETİ odüler öğretim, modüler programlar doğrultusunda modüler bir sistemi gerektirmektedir. odüler sistem, eğitim programının modüllerden oluşmasıdır. odüllerin bölümleri hiyerarşiktir veya belirli bir sıra takip eder. Her modül ile bir yeterliğe yönelik bilgi ve beceriler kazandırılır. Neden odüler Sistem? Ekonomiktir. Sosyal açıdan geniş kitleleri kapsar. Bireysel talepleri karşılar. Bölgesel farklılıklara cevap verir. Yerel yönetimler ve tüm taraflarca uygulanabilir. odüler sistemi tutarlı bir eğitsel tasarım yapan özellikler şunlardır. Öğrenme sürecini ve öğrenci/kursiyer/kursiyernin gelişimi net bir şekilde belirlenmiştir. Öğretim etkinlikleri öğretim süreci üzerinde etkili olmaktadır. Kurallar, standartlar, değerlendirme, rehberlik, belgeleme her modülün yapısında ve tüm sistemde yer almaktadır. odül, bireysel öğretime dayalı, başlangıcı ve sonu olan, kendi içinde bütünlük gösteren, bir sistematik çerçevede düzenlenmiş öğretim yaşantılarından oluşmaktadır. Öğrenci/ kursiyerlerin, belirli hedefe ulaşmasını sağlamaya yönelik olarak her modül, birbiri ile uyumlu çalışan belirli parçalardan oluşmaktadır. odül, öğrenci/ kursiyerin kendi hızında ilerlemesine ve kaydettiği başarının, kendisine anında bildirilmesine olanak sağlamaktadır. Geleneksel yaklaşımda içerik, konu, ünite, ders olarak gruplaşırken, modüler yaklaşımda ise içerik, modüller çerçevesinde oluşmaktadır. odüler sistem; Farklı sistemlerde, farklı eğitsel profillerde ve eğitsel yollarda uygulanabilir. Öğrenci/kursiyer farklılıklarına uyum gösterebilir. Sistem içerisinde çok çeşitli modüller birlikte kullanılabilir odüler Sistemin Özellikleri Esneklik odüler sistemin esnekliğinin dört boyutu vardır: 11

14 1. Eğitim yoluyla elde edilen becerinin bireysel esnekliği: Eğitimin, iş piyasasının belirsizlikleri ile baş edebilecek, çeşitli mesleklerde ve ortamlarda çalışabilecek ve yeni becerileri çabucak kazanabilecek bireyler yaratması beklenmektedir. 2. Eğitim programı esnekliği: Eğitim programı esnekliğini zaman, ortam (mekân) ve birey boyutunda tanımlayabilmekteyiz, anacak bu esnekliğin birden fazla boyutu bulunmaktadır. Eğitim programının zaman esnekliği, değişen beceri gereksinimlerine göre programının güncelleştirilebilirlik kapasitesidir. Eğitim programının ortam esnekliği, programın yerel koşullara ve yerel iş piyasasına uygun şekilde biçimlendirilebilir olması anlamına gelmektedir. Eğitim programının bireysel esnekliği ise programın,öğrenci/ kursiyerin tercihlerine göre veya öğrenci/ kursiyerin belli ihtiyaçlarına göre, özellikle de dezavantajlı durumda olanların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde biçimlendirilebilir olmasıdır. Eğitim programının esnekliği, eğitim programının modüllerden oluşması veya programın yapısında gerçekleştirilecek diğer değişikliklerle, eğitimin kontrolünün merkeziyetçilikten uzaklaştırılmasıyla, ekonomik değişikliklere daha iyi cevap verebilmek için iş hayatının koşullarını dikkate alan düzenlemelerle, uluslar arası, ulusal ve yerel düzeyde çalışma yaşamı ile daha sıkı bağlar kurularak sağlanabilir. 3. Sunum esnekliği: Bu esneklik, farklı öğrenci/kursiyerlerin aynı eğitim programını farklı öğrenme yöntemleri ile farklı kurumsal bağlamlarda ve farklı zaman birimlerinde takip edebilmelerini sağlar. Sistemin, farklı geçmişleri olan, farklı ortamlardan gelen öğrenci/kursiyerlerin, özellikle, yetişkinlerin, dezavantajlı öğrenci/kursiyerlerin, sistemden ayrılanların veya ayrılma riski içinde olanların, geleneksel öğrenme yöntemleri kendilerine uygun olmayan bireylerin ilgisini çekmesini sağlar. 4. İzlenecek yolların esnekliği: Bu esneklik eğitime ulaşımın serbest olması, farklı disiplinlerdeki öğrenci/kursiyerler arasında uçurumlar bulunmaması, geçişlerin kolay olması ve her bir yolun çok sayıda iş ve eğitim hedefine açılması anlamına gelmektedir. Böylece meslekî eğitimden daha fazla bireyin yararlanmasını sağlamak, meslekî eğitim gelecekteki beceri gereksinimlerinin belirsizliği ile daha iyi başa çıkabilecek, bireysel seçeneklere açık olacak ve meslekî eğitimin statüsü yükselecektir. İzlenecek yolların esnekliği müfredatın kapsamını genişletmek, meslekî eğitim ile genel eğitim arasındaki sınırları azaltmak ve aralarında köprüler kurmak, giriş için kolaylaştırıcı düzenlemeler yapmak, önceden öğrenilenleri saymak ile sağlanabilir odüler Sistemin Aşamaları ve odülün Sistem İçerisinde İşlevi Öğrenci/kursiyer/kursiyer modül alırken öncelikle temel olan ön koşul modüllerinden başlar. Seçimlerine göre diğer alanlardan alacağı farklı seçmeli modüller ile meslekî yeterliklerini genişletebilir. Bazı modüller öğrenci/kursiyer/kursiyerleri tüm alan ve mesleklerde kullanabilecekleri ortak beceriler konusunda eğitir. Bu ortak beceri modülleri tüm bireylerden ve meslek elemanlarından ulusal ve uluslararası düzeyde beklenen temel yeterlikleri kazandıracaktır. 12

15 Öğrenme Hızında Farklılık Belirli sınırlar içerisinde her öğrenci/kursiyer kendi hızında öğrenmelidir. Bunun öğretmen veya eğitmenin planlama ve uygulama çalışmaları ile öğrenci/kursiyer/kursiyernin eğitim aktivitelerinin düzenlenmesine etkileri olacaktır Önceki Çalışmaların Dikkate Alınması odüler sistemlerde önceki çalışmalarla kazanılan bilgi ve becerileri ödüllendirmek mümkündür. Bu bazen eğitim süresinin kısaltılmasını sağlar odüler Eğitim Sistemi ve İş Piyasası Yeterlilikleri Pek çok ülkede başlangıç düzeyinde meslekî eğitim ve yetiştirme yaşam boyu öğrenme sistemlerine dahil edilmiştir. Yaşam boyu süren odüler eslekî Eğitim Sistemi, meslekî yeterlilik sistemi ile birlikte düzenlenmektedir. Eğer bir öğrenci/kursiyer/kursiyer meslekî eğitimi başlangıç düzeyini tamamlamadan terk ederse, elinde tamamladığı modüllerin belgeleri olacaktır. Yetişkin eğitimi, öğrenci /kursiyerlere yeterliliklerini iş başında eğitimle sağlamaktadır. Bu koşullar altında daha önce eğitimden ayrılanlar eğitimlerini tamamlayarak işlerinde ve yaşantılarında ekonomik ve sosyal açılardan yaşam standartlarını yükseltebilirler. Bu durumda modüler öğretim sistemi meslekî yeterlilikler, akademik beceriler ve bireysel yetenekler ile birleşmiş olmaktadır. Deneyimler de modül ya da yeterlik olarak kabul görebilmektedir. odüler sistemin tasarımı ulusal düzeyde işveren kuruluşları, ticarî kuruluşlar ve meslekî eğitim kurumları arasında iş birliğini gerektirmektedir. Bu etkinlikler bir veya birkaç meslek sektöründe başlar, sonra ulusal düzeyde yasallaşır ve etkinlikler diğer alanlara aktarılır. odüler sistemin meslekî eğitimde uygulanması bazı taleplerin karşılandığını varsayar. Bu talepler; öğrenci/ kursiyerlerin uygunluğunun sağlanması için öğretim yöntem ve teknikleri ile öğrenme ortamlarının düzenlenmesidir. 13

16 3.2. odüler Öğretim Yöntem Ve Teknikleri odüler bir program uygulamadan önce öğrenci/kursiyer ile ilgili bazı soruların sorulması gerekir. Bu öğrenci/ kursiyerler bağımsız çalışabiliyorlar mı? Çalışamıyorlar ise ne yapmalı? Bağımsız çalışmayı takdir ve tercih edecekler mi? Etmeyeceklerse ne yapmalı? Bu öğrenci/kursiyerlerin okuma becerileri metin hâlindeki yönergeleri takip etmek için yeterli mi? Bu yöntemle öğrenmek için yeterli zamanları var mı? Yoksa bunu aşmak için ne yapmalı? Öğrenci/ kursiyerler kendilerinden ne beklendiğini biliyorlar mı? Bu tür bir öğrenmeye başlamadan önce uygulamalarla birleştirilmiş bir yönerge var mı? Bu öğrenme yöntemi öğrenci/kursiyer/kursiyerlerin toplam iş yükünü nasıl etkiler? Bu sorular daha sonra değerlendirmede faydalı olacak sorulara yol açmalı fakat aynı zamanda modülerin uygulanmasından önce planlama aşamasında da bir şeyler düşündürmelidir. Öğretmen veya eğitmenin öğrenme ortamının bir parçası olduğu açıktır. Öğretmen ya da eğitimci farklı eğitim ortamlarını nasıl değerlendireceğini bilmelidir. Öğrenme süreci içerisinde öğretmen veya eğitmenin yeri de sorgulanmalıdır. Öğretmen veya eğitmenin görevi her modül veya modül dizisi için uygun eğitsel yöntemleri tasarlamak, oluşturmak ve uygulamaktır. Bunun için önce öğrenci/ kursiyerlerin bireysel özelliklerine ve öğrenme stillerine uygun öğrenme yaklaşımları benimsenmeli ve öğrenci/kursiyer/kursiyerlere en uygun öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanmalıdır. odüler Öğretimde Ölçme ve Değerlendirme odüler öğretim uygulayan öğretim kurumlarında öğrenci/ kursiyerlerin; odüllerin sonunda kazandığı yeterlik ölçülmelidir Dersin sonunda modüller ile kazandıkları tüm yeterlikler ölçülmelidir Okulda, işletmede ve kendi kendilerine yaptıkları tüm öğrenim faaliyetleri değerlendirilmelidir. Bu amaçla öğrenci/kursiyerler, modüldeki faaliyetlerde kazandıkları bilgi ve becerileri bu bölümde yer alan ölçme araçları ile; Ölçme soruları ile bilgiye dayalı kazanımlarını ölçerler. Uygulamalı testler ile de öğrenme faaliyetindeki uygulamalarda kazandıkları becerileri ölçerler. 14

17 Ölçme sonucunda öğrenci/kursiyer/kursiyerler faaliyetlerin sonundaki kazanımlarını belirlerler. Değerlendirme sonucunda öğrenci/kursiyer/kursiyerler bir sonraki faaliyet veya modüle geçerler. Öğretmenler gerekli gördüğü takdirde öğrenci/ kursiyerlere yeni ölçme ve değerlendirme araçları hazırlayarak uygulayabilirler. Öğretmenler; Öğrenci/kursiyerlerin, cevaplarını modülün arkasındaki cevap anahtarı ile karşılaştırarak kendi kendilerini ölçmelerine rehberlik eder Öğrenci/kursiyerlerin, yanlış ve doğru cevapların sayısına göre kendini değerlendirmelerine yardımcı olur. Öğrenci/kursiyerlerin, eksik olduğu noktaları tamamlamalarını sağlar. Öğrenci/kursiyerlerin, başarılı ise bir sonraki faaliyet veya modüle geçmeleri için yönlendirir odüler Öğretimde Öğrenme Ortamı Öğrenme ortamı kavramı, çalışılan yer, öğrenme atölyesi, vb. yerine kullanılır. Eğitimin amaçları çok çeşitli olabilmekte ve belirli öğretim bileşenleri çerçevesinde, bilgi, beceri ve tutumlarla ilgili öğrenme süreçlerine karşılık gelmektedir. Öğrenme sürecinde istenilen sonuçlara ulaşmak için bir öğrenme ortamının gerekli olduğu açıktır. Öğrenme ortamı öğrenme sürecinin bir aracıdır, çünkü öğrenme sürecinin düzgün ve etkin yürümesi için gerekli koşulları yaratır. Öğrenme ortamı kavramı eğitim veya öğretim amaçları ile ilişkilidir. Farklı eğitim ve öğretim amaçlarına bağlı olarak öğrenme ortamları çeşitlilik gösterir. Aslında, her eğitim ortamı öğrenmeye uygun hâle getirilebilir. Öğrenme sürecini desteklemek açısından çevre/ortam şu taleplere cevap vermelidir: Ortam, amaçlanan öğrenme etkinliklerini gerçekleştirebilmek için gerekli tüm bileşenlere sahip olmalıdır. Ortam gerekli zihinsel ve öğrenme etkinliklerini uyarmalıdır. Ortam olabildiğince gerçekçi olmalıdır. Ortam modeller içermeli ve destek sağlamalıdır. Ortam öğrenme sürecinin yönlendirilmesini öğrenci/kursiyer/kursiyerye bırakmalıdır. Ortam öğrenci/ kursiyere süreç konusunda bilgi edinme olanağı tanımalıdır. Sözü edilen bu talepler, modülün uygulanmasından önce ve sonra cevaplanması gereken uygun sorulara dönüştürülebilir. 15

18 Eğitim ve Öğretim Ortamları Öğretimin gerçekleştirilmesinde yararlanılan ders kitabı, modüller, televizyon programı, deney, bilgisayar destekli öğretim, seminer, okul, sınıf, atölye, laboratuar gibi donanım, araç-gereç ve etkinliklerin her birine öğretim ortamları denir. Öğrenme ortamları geniş ve çeşitlidir. Öğretmen destekli öğrenme ortamları: Öğretmen, belirleyici, denetleyici kişidir. Öğrenci/ kursiyer, öğretmenin aktardığı bilgilere bağımlıdır. Öğretmen hem uzman hem de bilgi kaynağı ve yönlendiricidir. İş birliğine dayalı öğrenme ortamları: İşbirliği, bu öğrenme kategorisinin anahtar sözcüğüdür. Öğrenci/ kursiyerler arasında olduğu kadar öğretmen ile öğrenci/kursiyer/kursiyerler arasında da iş birliğini ve öğretmenin etkinliklere eşit katılımını gerektirir. Kendi kendine öğrenme ortamları: Kendi kendini motive etmek anahtar sözcüktür. İlke olarak öğretmen hizmet veren değil yönlendiren konumundadır. Öğretmen öğrenci/kursiyere yardımcı olan rehber kişidir. Öğrenci/kursiyer bilgiyi ve beceriyi, bağımsız olarak, çeşitli öğretim materyallerini ve iletişim teknolojilerini kullanarak edinir ve uygular. Öğrenci/kursiyerler öğrenmeye karşı isteklidirler ve öğrenme potansiyeline sahiptirler. Öğrenci/kursiyer merkezli öğretim yöntemlerini kullanan öğretmenler öğrenci/ kursiyerlerin öğrenebildiklerine inanmakta ve bütün öğrenci/ kursiyerlerin öğrenebileceği bir öğrenme ortamı yaratmaktadır Başlıca Eğitim ve Öğretim Ortamları Eğitim ve öğretim ortamlarının planlanmasında dikkat edilecek adımlar: 1. Adım: Fizikî ortamın dersin içindeki modüllerin durumuna göre aktif öğrenmeye uygun olarak hazırlanması. 2. Adım: Eğitim için düzenlenmiş bir öğretim ortamının ne zamana kadar bu şekilde kalacağının belirlenmesi. 16

19 3.4. Öğrenme Ortamında Öğretmen ve Öğrenci /kursiyernin Değişen Rolleri Öğretmenin Rolü Öğrenci/kursiyerlerin bağımsız öğrenme yeteneklerini arttırma hedefi, öğretmenin görevlerinin daha çeşitli, yoğun ve daha değişken olmasını gerektirmektedir. Her modüle ilişkin hazırlıklar, öğrenci/kursiyer/kursiyerye sunulmadan önce tamamlanmalıdır. Öğretmenin öğrenmeyi, öğrenme süreci için önemli olan iki soruyu önceden incelemesi gerekmektedir. Öğrenci/ kursiyerlerin, öğrenme faaliyetlerini bağımsız olarak gerçekleştirmeye ne kadar istekli ve ne kadarını yapabilirler? Öğrenci/kursiyerlerin, bağımsız öğrenme yeteneğini geliştirmek için ne tür ve hangi derecede dış kontrol gereklidir? Öğretmenin giderek artan biçimde bir uzman olarak davranması yanında öğrenme süreçlerinin bir düzenleyicisi ve denetleyicisi olarak da davranmakta olduğu gözlenmektedir. Öğretmenin yeni bir öğrenme ortamı oluşturma ile ilgili görevleri aşağıdaki gibi açıklanabilir. Bilgi Sağlayıcı Öğretmen, öğrenci/kursiyerlerini modülün öğrenim görevlerine doğru yöneltir. Öğrenme sürecine ilişkin olarak öğrenci/kursiyerlere, öğrenme hedefleri ve çalışma yöntemi hakkında açıklama yaparak destek sağlar. Öğrenme süreleri ve öğrenci/kursiyerin belirli ödevleri sunması gereken zamanlar hakkında bilgi verir. Öğretmen öğrenci/kursiyerlerin öğrenim görevlerinin (bağımsız biçimde) uygulanması için yeterli bilgisi olup olmadığını kontrol eder; Öğretmen programlanmış olan ders ve iletişim saatleri, sunulacak olan belgeler ya da yapılacak olan testleri bildirir. Uzman ve Rehber Öğretmen, bir uzman olmanın yanı sıra yardım sağlayan bir ustadır. Öğrenme sürecini gerçekleştirmesinde öğrenci/kursiyeri destekleyen ve öğrenme faaliyetleri hakkında inceleme yapan bir çalıştırıcı ve dert ortağıdır. Beklentilerin neler olduğunu açık biçimde ifade eder. Kendi katkısını belirtir ve öğrenci/ kursiyerin kendi sorumluluğunun ne olduğunu açıklar. Öğrenci/ kursiyer ile yeterli bir çalışma ve denetleme ilişkisi kurar. Öğretmenin görevleri ve öğrenci/ kursiyerin kendisinin sorumlu olduğu öğrenim görevlerine göre açık bir ayırım yapar. Öğrenci/ kursiyerlerin çalışma yöntemini gözlemler ve öğrenmesini iyileştirmek için yardım sağlar. Kolaylaştırıcı Öğretmen öğrenci/kursiyer/kursiyerlerinin bilgiye erişimlerinde doğru eğitimsel araçlara sahip olup olmadığını ve bu araçların iyi uygulanıp uygulanmadığını inceler gerektiğinde ortam ya da ekipmanlar hakkında ilave bilgiler sağlar. Öğrenci/ kursiyerlerin yeni ortam ve donanıma ne kadar aşina olduğunu araştırır; 17

20 odül için gerekli olan elektronik öğrenme materyallerinin olup olmadığını ve verilip verilemeyeceğini kontrol eder. Kalite izleyicisi Öğretmen, öğrenimin denetleyicisi olarak öğrenme sürecini zaten sürekli değerlendirmektedir. Öğrenme boyunca eğitimin kalitesini yükselmek amacıyla sürekli biçimde, öğrenme ortamının uygun hâle getirilmesi ve iyileştirilmesi üzerine de çalışır. Öğrenme şartlarını ve eksiklikleri sürekli izler. Öğrenme rotası izleyicisi Denetleyici öğretmen öğrenci/kursiyer/kursiyernin ilerlemesini sürekli izler ve bunu öğrenci/kursiyer ile ilgili kayıtlara iletir. Öğrenimin sonuçlarını, kayıtları ve değerlendirmesine ilişkin yapılan düzenlemeleri gözlemler Öğrenci/ kursiyerin Rolü Öğrenci/kursiyer/kursiyernin kendi öğrenme sürecine ilişkin sorumluluğu artar. Kendi öğrenme ortamını oluşturur ve giderek artan biçimde kontrol eder. Ancak öğrenci/ kursiyer kendine aşağıdakiler gibi bir dizi soru sormayı öğrenirse başarılı olabilir Öğrenim bileşeninin üstesinden tek başıma ya da diğerleri ile birlikte nasıl gelebilirim? Öğrenim faaliyetini zaman boyunca nasıl planlarım? Öğrenmeye ilişkin sorularımı ve sorunlarımı nasıl formüle ederim? Nereden ve kimden geri bildirim alabilirim? Hâlen hangi problemlerim vardır? Öğrenim görevini sonraki adım için nasıl daha iyi düzenleyebilirim? Bu sorular öğrenme ortamının geliştirilmesi için talimatlar şeklinde olabilir. Öğrenci/kursiyer İçin İp Uçları olur. Öğretmen öğrenci/ kursiyere aşağıdaki önerileri vererek ve bunları tartışarak yardımcı Belirtilen tüm eğitim araçlarına sahip olduğunuzdan emin olunuz. Öğrenim prospektüsleri ve modül broşürleri neye ihtiyacınız olduğunu belirler. Zamanında yapınız! Zamanınızı düzenleyiniz ve zaman baskısından kaçınınız. Öğrenme faaliyetlerini planlamanın aksamalar durumunda uyarlanabileceği bir biçimde planlayınız. Son tarih için bir pay bırakın ve diğer bileşenlerin öğrenim yükünü de değerlendiriniz. Gerekli ise planlamanızı yeniden yapınız. 18

21 Öğrenme ortamını tüm modül için hazırlayınız. Planlanan öğrenim görevleri üzerinde tek başınıza mı yoksa diğerleri ile birlikte mi çalışmak istediğinize ve bunun ne zaman ve nerede yapacağınıza karar veriniz. Bu amaç için verilen öğrenim programını inceleyin ve kendi planlamanızı buna uygun olarak yapınız. Çalışma ortamını seçiniz. İstediğiniz altyapıya sahip çalışma alanının birkaç yerde mevcut olması muhtemeldir. Bilgisayarlar sadece tesislerin merkezlerinde değil ayrıca bilgisayar dersliklerinde de bulunur. Evde kullanımınızda olan bilgisayar ve görsel-sesli ekipmanlar da uygun olabilir, böylece yazılımı ödünç alarak evde de çalışabilirsiniz. Eksikliklerinizin çalışmanıza engel olmasına izin vermeyiniz. Görevlerin uygulanmasına başlamadan önce ekipmanlar, ortamlar ve araçların çalışmasını bildiğinizden emin olunuz. Kendinizi zamanında bilgilendiriniz. Ekipmanlar, ortamlar ve araçlarla öğrenme görevlerini gerçekleştirmeden önce eksikliklerinizi tamamlayınız. Elektronik öğrenme materyalleri hakkında kendinizi önceden bilgilendiriniz. Hangi yazılım ya da sesli-görsel materyallere sahip olduğunuzu inceleyiniz. Yapısı nasıldır? Öğrenme görevini gerçekleştirmek için her şeyin üzerinden mi yoksa belirli parçaların üzerinden mi geçmeniz gereklidir? ateryaldeki doğrulama, geri bildirim ve yardım seçeneklerini kontrol ediniz. Sosyal öğrenme ortamını planlayınız. Öğrenme görevlerinin aynı anda ve diğer öğrenci/kursiyer/kursiyerlerle birlikte yapılmasının öğrenme süreci için avantajlı olup olmadığını kontrol ediniz. Yardım ve rehberlik olanaklarını belirleyiniz. Neler için ilave yardım ve rehberlik ihtiyacı duyacağınızı değerlendiriniz. Konuya ilişkin olanaklar seçtiğiniz ortama bağlı olabilir. Yardım ve rehberlik istediğiniz anlarda kimlere danışılabileceğini belirleyiniz. 19

22 ODÜLER ÖĞRETİ ATERYALLERİ 4. ODÜLER ÖĞRETİ ATERYALLERİ Programı geliştirilen alanlarda öğretim materyali olarak meslekî yeterlik kazandırmayı amaçlayan modüller geliştirilmiştir odül odül aşağıdaki öğeleri içeren bir öğrenme birimidir: Öğrenme süresi toplam 40 saattir. Kazandırılacak yeterliğe bağlı olarak her modül 40/8, 40/16, 40/24, 40/32 ve 40/40 olabilir. 40/32: 40 saat faaliyetlerin tümü için gerekli olan toplam öğrenme süredir. odüllerde önerilen bu süreler öğrenme faaliyetlerdeki teorik ve uygulamalı tüm içeriği kapsar. Bir öğrenme bütününün tutarlı bir parçasıdır. Öğrenme amaçlarına ve içeriklerine sahiptir. Sonunda bir işin bir parçasını temsil eden bir yeterlik kazandırır. Öğrenmenin içeriğini eğitim öğretim amaçları belirler. Amaçlar gereklidir fakat öğrenme aktiviteleri sırasında öğrenci/kursiyer ve öğretmen tarafından açıkça kullanılmaz. Amaçlar, sonuçta kazanılan bilgi, beceri ve tavırları belirtmek, durumları, verileri, formülleri ve süreçleri tutarlı bir şekilde açıklamak amacı ile içerikte gerçekleştirilmiş metinlere, çizimlere, görüntülere yedirilmiştir. Bir modülün öğrenme içeriği ile ilgili olarak: İçerik tüm amaçları kapsamaktadır. İçerik tüm öğrenenlerin anlayabileceği biçimdedir. Öğrenme içeriği amaçlara aktarılmıştır. Aktarım uygun değilse içeriğin gözden geçirilmesi gerekir. Öğretmenler gerektiğinde yeni modül hazırlayabilir ya da bir modülün değişen faaliyetini yeniden geliştirebilirler. Amaçlar şunları içerir: Öğrenci/kursiyer/ davranışı bir fiil ile ifade edilir. İçerikte öğrenci/kursiyer/kursiyer davranışının özünü tanımlayan bir yön bulunur. Davranışın sergileneceği koşullar belirtilir. Standart ve öğrenci/kursiyer davranışının göstereceği ölçütler yer alır. Öğrenme süreci içeriğin düzenlenmesini kolaylaştırır. Öğrenci/kursiyer/kursiyer veya modül ile ilgili açıklamalar bulunur. Süreçle ilgili öneriler verilir. Değerlendirme bölümü bulunur. 20

23 Değerlendirmeyi ilgilendiren sorular: Değerlendirmenin nasıl yapılacağını öğrenci/kursiyer/kursiyer net olarak biliyor mu? Öğrenci/kursiyer/kursiyer hangi koşullarda geçip kalacağını önceden biliyor mu? Öğrenci/kursiyer/kursiyer hangi koşullarda geçip kalacağını net olarak biliyor mu? Öğrenci/kursiyer/kursiyernin kendi kendisini değerlendirmesi için bir araç var mı? 4.2. odül Çeşitleri Ortak modüller (Tüm alanlar için ortak) Alan/dal modülleri (Alandaki tüm dallar için ortak) eslekî modüller (esleğe özel) Seçmeli modüller (Bölgesel ve bireysel ihtiyaçlara göre) 4.3. odülün Yapısı Her modül öğrenci/kursiyer/kursiyerler için bir rehberdir. Bu rehber şunları içermektedir: odülün içeriğinin kısa bir sunumu için giriş bölümü bulunur. Başlangıç şartları. Öğrenci/ kursiyerin modüle başlamadan önce sahip olması gereken bilgi ve becerileri ile ilgili ön koşullar belirtilir. Çalışma yükü saatlere göre tanımlanır. Gerekli araçlar belirtilir. Öğrenmenin amaçları ve içeriği açıklanır. Çalışma görevleri, yönergeleri, öneriler ve ipuçları verilir. Yararlanılabilecek kaynaklar önerilir. Değerlendirme yöntemi ve değerlendirme standartları öğrenci/kursiyer/kursiyerye net olarak belirtilir odülün İçeriğinin Tasarlanması odüler sistemin avantajı, meslekî gerçeklerin, modüller içerisinde gelişmiş bir eğitsel yöntemle sunulabilmesidir. odüler sistem, meslekî ve genel konuların mantıklı bir bütünlük içerisinde birleştirildiği sistemdir. odüllerin tasarım süreci ancak aynı meslek alanındaki öğretmen ve yetiştiriciler arasında yapıcı iş birliği ile mümkündür. Eğitim programındaki tüm zorunlu meslekî konuları kapsayabilmesi için modüllerin dikkatle hazırlanması gerekmektedir. odüller uygulanırken rehberlik ve yönlendirmenin meslek öğretmenleri ve diğer eğitimciler tarafından yapılması gerekecektir. 21

24 odüler sistemin en basit oluşumu, konuların içeriğinin öğrenme adımları dâhilinde tutarlı birimlerden meydana gelmesidir. odüler sistemde her konunun içeriği sırayla özümsenecek faaliyetlere ayrılmıştır. odüllerin bireysel ya da grup çalışmasına uygun olması gerekir. Her öğrenci/ kursiyere kendi hızında ilerleme fırsatını tanımak için çeşitli dönemlerde değerlendirme yapılmalıdır. Yeni bir modüle geçmeden önce mevcut modül değerlendirilmemişse başlangıç koşullarına özellikle dikkat etmek gereklidir. Eğitsel etkinliklerin düzenlenmesi öğretmen merkezli değil öğrenci/kursiyer merkezli düzenlenmelidir. Bu durumda sınıf içinde modülü erken bitirenler ve modül tekrarı yapanlar için özel düzenlemeler gerekecektir. Her meslekî ve teknik öğretim programında: Ortak ve temel modüller; Alanda temel ve zorunlu modüller, eslekî temel ve zorunlu modüller, esleğe özel modüller, Seçmeli modüller, İş başında eğitim zamanları bulunur. odüllerin tasarımı: Farklı alanlarda öğretmenler arasında işbirliğini; Alan/Dal öğretim programının dikkatle incelenmesini, Yönlendirme etkinlikleri konusunda öğretmenlerin hazırlanmasını, Araştırma ve sektör ile iş birliğini, Bakanlığın onayını gerektirmektedir. odüler sistemin en önemli faydası öğrenci/kursiyerleri motive etmesi ve meslekî uygulamalarla gerçekçi bağlar kurmasıdır. odülün içeriği; yaratıcı konular içermeli, esnek ve güncel olmalıdır. odüller gerektiğinde birden fazla alanda kullanılabilirler. Bu nedenle modüllerin öğrenci/kursiyerlerin motivasyonunu artıracak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca uygulamalar sırasında gerektiğinde modüllerde yeniden bir tasarım gerekebilir İyi Bir Öğretim ateryalinin Özellikleri Hedeflere uygunluk Bilgide kesinlik Bilgide güvenirlik ve doğruluk İlgi çekme düzeyinde yükseklik Teknik kalite Kullanıma teşvik edicilik 22

25 Etkililik Öğrenci/kursiyer düzeyine uygunluk Kullanılabilirlik Grubu yönlendirmeye uygunluk Bilişsel, duyuşsal ya da psikomotor davranışlara uygunluk gibi özelliklere sahip olmalıdır Öğretim ateryalleri Tasarım İlkeleri Tasarım Anlamlı sıralama için bilinçli şekilde harcanan çabadır. Herhangi bir öğretim materyalinde kullanılan her türlü yazı, resim, grafik, hareket ve renk öğrenme üzerinde etkilidir. Doğru tasarlanmış öğretim materyali; Öğrenmeye yön verici, kolaylaştırıcı, araştırmaya yönlendirici, öğrenme süresini kısaltıcı olmalıdır. Öğrenci/ kursiyerlerde estetik duygusunu geliştirmelidir. ateryalde kullanılan her türlü unsur ne çok büyük, ne de çok küçük olmamalıdır. Bir bütünlük içinde olmalı, ne bir şey eklenebilmeli, ne de çıkartılabilmelidir. Objelerin yerleşiminden renklere kadar en küçük detay dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Görsel ateryallerin Seçim Kriterleri Görsel öğretim materyalleri seçiminde aşağıdaki özellikler aranmalıdır. Beklenen hedef davranışın kazanılması için uygun olmalı, Kendi içinde anlamlı bir sıra izlemeli Sınıf düzeyleri ve öğrenci/kursiyer seviyeleri için denenmiş olmalı, Etkililiğini destekleyen veriler olmalı, Grup içi iletişimi ve insan ilişkilerini geliştirmede katkısı olmalı, Daha etkili kullanılabilmesi için yazılı bir rehberi bulunmalı, ateryalin kullanılması öğretime gerçek bir katkı sağlamalı, Öğrenci/ kursiyerleri sorgulayıcı ve düşünmeye yönlendirici olmalı, Fiziksel ve estetik açıdan yeterli olmalı, ateryalin sunumunda kullanılan araçlar kolay ulaşılıp taşınabilir olmalı, Harcanan zaman, para ve emek açısından kullanılmaya değer olmalıdır. odül Hazırlama Yöntem ve Aşamaları Alan çerçeve öğretim programını inceleme (modül amaçları ve içerikleri) odülün çerçevesini belirleme Konular ile ilgili araştırma yapma Sektör araştırması yapma odül içeriğini tasarlama Öğretim faaliyetlerini yazma Ölçme ve değerlendirme araçlarını yazma odülü içerik ve biçim olarak düzenleme odülün incelenmesi (Türkçe ve alan uzmanları) Düzeltme ve grafik tasarım 23

26 odülün basımı ve uygulama için dağıtımı 24

27 ODÜLÜN UYGULANASINA İLİŞKİN AÇIKLAALAR 5. ODÜLÜN UYGULANASINA İLİŞKİN AÇIKLAALAR eslekî ve teknik eğitim bünyesinde, diplomaya yönelik eğitim ve öğretim veren örgün eğitim kurumları ile sertifikaya yönelik eğitim veren yaygın eğitim kurumları bulunmaktadır. EGEP kapsamında geliştirilen programlar ve modüller, ülkemizde meslekî ve teknik eğitim hizmeti veren tüm eğitim kurumlarında uygulanmaktadır. eslekî ve teknik orta öğretim kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programları derslerden oluşmaktadır. Öğrenme materyali olan modüller bu derslerin altında yer almaktadır. Okulda derslerin ve modüllerin uygulanması, kazanımların ölçülmesi, değerlendirilmesi ve kayıt tutulması Sınıf Geçme Yönetmeliğine göre yapılmaktadır. Her yaşta ve her düzeyde yetişkinlere yönelik eğitim veren meslekî ve teknik eğitim kurumlarında uygulanan Sertifika Programları ise sadece modüllerden oluşmaktadır. Bu eğitim kurumunda modüllerin uygulanması, değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi yaygın eğitim kurumları ile ilgili mevzuata göre yapılmaktadır. Örgün ya da yaygın meslekî teknik eğitim veren tüm eğitim kurumlarında meslek standartlarına ve eğitim standartlarına yönelik meslekî yeterlikler kazandırmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla her alanda yer alan tüm meslekleri kapsayan yeterlikleri kazandıracak modüller hazırlanmıştır. Bireyler hangi kurum ya da programda eğitim ve öğretim alırsa alsın aynı meslekler için aynı yeterlikleri kazandıracak aynı modüller kullanılacaktır. odülde; açıklamalar, öğrenme faaliyetleri, ölçme araçları, değerlendirme ve kaynaklar yer almaktadır. Her modülde alanın ve mesleklerin özellikleri, konunun kapsamı doğrultusunda en az iki öğrenme faaliyeti bulunmaktadır. Öğrenme faaliyetlerinde yeterliğin bir parçası (işlem) için gerekli bilgi ve uygulamalar ile ölçme araçları yer almaktadır. Öğrenme faaliyetleri ile kazanılan becerilerin bütünü modülün sonunda bir yeterlik oluşturmaktadır. Yani modülün sonunda bir işin bir parçası olan bir ürün ya da hizmet ortaya çıkmaktadır. odül uygulamaları ile ilgili daha geniş bilgiler aşağıda verilmiştir. 25

28 ODÜLÜN BÖLÜLERİ 6. ODÜLÜN BÖLÜLERİ İÇİNDEKİLER AÇIKLAALAR GİRİŞ ÖĞRENE FAALİYETLERİ AAÇ ARAŞTIRA BİLGİ KONULARI UYGULAALAR ÖLÇE VE DEĞERLENDİRE OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇE SORULARI) UYGULAALI TEST UYGULAA DEĞERLENDİRESİ ODÜL DEĞERLENDİRE OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇE SORULARI) PERFORANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇE) DEĞERLENDİRE CEVAP ANAHTARLARI ÖNERİLEN KAYNAKLAR KAYNAKÇA 26

29 AÇIKLAALAR 8.1. Açıklamalar KOD ALAN DAL/ESLEK ODÜLÜN ADI ODÜLÜN TANII SÜRE ÖN KOŞUL ODÜL İLE KAZANDIRILACAK YETERLİK odülün ait olduğu alan yazılmaktadır. odülün ait olduğu meslek yazılmaktadır. odül ile kazandırılacak yeterliği temsil eden kısa ve öz bir ad yazılmaktadır. Farklı modüller aynı adı taşımamaktadır. Çerçeve Öğretim Program ında yer alan modül adı ile aynıdır. odülün içeriği ve kapsamı hakkında bilgiler içerecek şekilde yazılmaktadır. 40/8 40/16 40/24 40/32 40/40 Çerçeve Öğretim Program ında modül için önerilen süre ile aynıdır. Teorik-Uygulama (40/24): Öğretmenin kontrolünde veya rehberliğinde, sınıfta, atölyede, laboratuvarda; çevrede bulunan diğer okulların atölyelerinde, çevredeki işletmelerde veya farklı bireysel öğrenme ortamlarında yapılan eğitim ve öğretimdir. Kendi kendine öğrenme (40-24:16): Öğretmen rehberliğinde, okulda veya okul dışında kendi kendilerine yapacakları; bireysel ve grup çalışmaları, araştırmalar, işletme gezileri, proje hazırlama, ev ödevi, vb. bireysel öğrenme faaliyetleridir. Not: Zümre öğretmenleri konuyla ilgili öneriler geliştirebilir. odülü başarabilmek için daha önce alınması gereken modül/modüllerin adları ve öğrenci/kursiyer/kursiyernin hazır bulunma koşulları yazılmaktadır. odül ile öğrenci/kursiyere kazandırılacak yeterlik yazılmaktadır. Yeterlikler Çerçeve Öğretim Programı ile aynıdır. 27

30 ODÜLÜN AACI EĞİTİ ÖĞRETİ ORTALARI VE DONANILARI ÖLÇE VE DEĞERLENDİRE EĞİTİCİLER YÖNTE VE TEKNİKLER Genel Amaç: odül ile kazandırılacak yeterliği kapsayan öğrenci/kursiyer/kursiyer, koşul, standart, davranış öğelerini içeren bir genel amaç cümlesi yazılmıştır. Amaçlar: odüldeki faaliyetler ile ilgili amaçlar yazılırken işlemler esas alınır. Her işleme karşılık standart öğesini de içeren bir amaç cümlesi yazılmıştır. Çerçeve Öğretim Program ında yer alan amaçlar ile aynıdır. odülde önerilen ortam, donanım, öğretme araçları ve materyaller sağlanmalıdır. Gerektiğinde çerçeve öğretim programlarından yararlanılır. odüllerde, modül ile kazandırılacak yeterliğin, öğrenci/kursiyer/kursiyer tarafından kazanılıp kazanılmadığını ölçen ölçme araçları ve değerlendirme kriterleri hakkında bilgi ve öneriler verilmiştir. Faaliyetlerin ve modülün sonunda öğrenci/kursiyer/kursiyerlerin kendi kendilerini ölçebileceği ve sizin onları ölçebileceğiniz ölçme araçları hazırlayarak uygulayabilirsiniz. Faaliyet sonunda ve modül sonunda öğrenci/kursiyer/kursiyerleri değerlendirerek yönlendiriniz. odülün uygulanmasında alanında lisans öğrenimi yapmış ve sektör deneyimi olan öğretmenler görev almalıdır. Gerektiğinde; alanında sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. odül uygulama faaliyetleri sırasında bireysel öğrenmeye yönelik olarak; Gösteri, anlatım, problem çözme, soru cevap, grup çalışması, tartışma, uygulamalı gösteri, söyleşi, sohbet, konferans, panel, vb. Gerçek yaşantı ortamlarında gözlem yapma, gezi, simülasyon, deney, araştırma, görüşme, proje hazırlama, uygulama, rol yapma, vb. Yöntem ve teknikleri uygulayabilirsiniz. 28