Uzm. Dr. Mahcube Çubukçu Ardahan Hanak MSO Ekim 2009

Transkript

1 Uzm. Dr. Mahcube Çubukçu Ardahan Hanak MSO Ekim 2009

2 AMAÇ Bu sunum ile; vçocuk Sağlığı İzlemlerinin önemine dikkat çekmek, vbu izlemlerin çocuk ve dolayısıyla toplum sağlığının desteklenmesi ve geliştirilmesi için bir fırsat olduğu gerçeğinin görülmesini sağlamak amaçlanmaktadır.

3 ÇOCUK SAĞLIĞI İZLEMİNİN AMAÇLARI Sorunları saptamak ve oluşabilecek komplikasyonları önlemek için erken tedavilerle girişimde bulunmak, Bebek ve çocuk ölümlerini, Hastalık ve sakatlıkları azaltmak ve önlemek, Sağlıklı olma halini sürdürmek, Sağlığın geliştirilmesini ve desteklenmesini sağlamaktır. (Ailenin sağlıklı bir çocuk yetiştirebilmek için bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve desteklenmesi)

4 Türk Pediatri Kurumu İzlem Sıklığı Önerileri vdoğumda vdoğum sonrası ilk 48 saat içinde v15. günde v41. günde v2, 3, 4, 6, 9 ve 12. aylarda v1 3 yaş arası altı ayda bir kez v3 yaş sonrası yılda bir kez.

5 Sağlıklı Çocuk İçin Aile Kökenli Birincil Bakım Çocuğun ailesinin yanında, alışık olduğu ortamda, hastalıklardan korumak, sağlıklı halini devam ettirebilmektir. Bunun için Aile Hekimliği pratiğinde; Çocuğun; Büyüme ve gelişmesini izlenmek O anki ayına ve yaşına uygun beslenmesini sağlamak ve sürdürmek Aşılanma programını tamamlamak Öncelikle aile ve sonra yaşına uygun olarak kendisine sağlık eğitimi vermek Hedeflenmelidir.

6 ÇOCUK SAĞLIĞI İZLEMİ TEMEL BASAMAKLARI Görüşme/öykü Aile/çevre-çocuk ilişkisinin gözlenmesi Fizik muayene Gelişimin değerlendirilmesi Ek taramalar Aşı Sağlık eğitimi ve danışmanlık Annenin soruları,özetleme ve bir sonraki görüşme için randevu belirleme

7 GÖRÜŞME VE ÖYKÜ Çocuğun şikayeti ve ilgili öyküsü, Yakınma olmasa da, çocuk sağlığını etkileyecek her faktör (aşı,aşı yan etkileri, bakım, beslenme,uyku, ev ortamı, çevre ile ilişkiler vb) sorgulanmalıdır. Öykü, son sağlam çocuk kontrolünden sonra çocukta olan gelişmeleri kapsamaktadır.

8 GÖRÜŞME VE ÖYKÜ Bu sorgulama her ziyarette çocuğun yaşına uygun olarak tekrarlanmalı, İlk başvuruda detaylı prenatal, natal özgeçmiş ve soygeçmiş öyküsü alınmalı, her ziyarette güncellenmelidir. Bu görüşmeler, çocuğun sağlık durumuna, taşıdığı risk faktörlerine ve çocuğun fiziksel, sosyokültürel çevresine uygun olarak düzenlenmelidir. Çocuk ve ailesi için iletişim becerileri kullanılmalı, aileye özgüven ve destekleme kazandıracak bir yaklaşım modeli benimsenmelidir.

9 GÖZLEM İlk bir yıl, özellikle bebeğin anne, baba, veya bakıcı ile ilişkileri, çevreye olan ilgisi gözlenmelidir.

10 GÖZLEM İlk ziyaretlerde annenin emzirmesinin ve emzirme ile ilişkili diğer davranışların gözlenmesi, erken dönemde emzirmenin sonlanmasına sebep olacak davranışların erken tanınmasını ve düzeltilmesini sağlayacaktır. Picasso Maternity, 1905

11 GÖZLEM Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden bulgulara (bakımsız bebek, ilgisiz anne, annenin veya bakıcının bebeğe sert tavırlarına) dikkat edilmelidir. Şüpheli lezyonların varlığı atlanmamalıdır.

12 FİZİK MUAYENE Hiçbir şikayeti olmasa da her çocuğa, her ziyarette tam bir fizik muayene yapılmalıdır.

13 Aile Hekimliğinde Klinik Yöntem Aile Hekimliği pratiğinde klinik yöntemin temel bir parçası olan Rutin Araştırma yani ayrıntılı öykü, gözlem ve fizik muayene; sağlıklı çocuk izleminde yapılması gerekenlerin büyük bir çoğunluğu için yeterlidir.

14 FİZİK MUAYENE Antropometrik ölçümler vücut ağırlığı, boy ve baş çevresi her ziyarette standart bir şekilde yapılmalıdır.

15 FİZİK MUAYENE Sürekli izlemleri olan çocukların,vücut ağırlıklarının; sadece persentiller yerine; Büyüme İzlem Grafikleriyle izlenmesi, büyüme duraklamasının erken tanınmasını ve çocuk malnütrisyona girmeden girişimde bulunulmasını sağlayacaktır.

16 Büyüme İzlem Grafiklerinin Önemi Herhangi bir problemi olan çocukta; önce kilo alımı azalır ve durur. Çocuk ilk bir yılı içinde ise; İki ay içinde boy uzamasının durması takip eder. Çocuk 1 yaşından büyük ise; Boy uzamasının durması altı ay kadar sürebilir.

17 Grafikler Persentil tabloları ve büyüme grafiklerinin bir arada kullanarak en iyi sonuçlar elde edilir. Çocuğa özel bireysel bir grafik oluşturulmalıdır. Oluşturulan grafikler, persentil eğrileriyle kıyaslanarak, büyüme ve gelişme grafiklerinin daha da tutarlı olması sağlanabilir.

18 Değerlendirmede Aile nin Önemi Kanıta dayalı izlem düzenimiz içinde çocukla sürekli beraber olan AİLE nin büyüme ve gelişmenin değerlendirmesinde önemi büyüktür.

19 Değerlendirmede Aile nin Önemi Hekim değerlendirmeye ebeveynlerin aktif olarak katılmasını sağlamalı. Değerlendirmenin tüm aşamalarını yorumlarken, aile ile etkili iletişimi iyi kullanmalı. Ailenin de nelere dikkat etmesi gerektiğini, ebeveynlere hissettirmelidir.

20 GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME Çocukların fiziksel gelişiminin yanı sıra psikolojik, sosyal ve motor gelişimlerinin de takibi gerekir. Yaşına uygun sorgulama yapılabileceği gibi, Türkiye standardizasyonu yapılmış Denver Gelişimsel Tarama Testi de kullanılabilir.

21 Gelişim İzleme Rehberi Aileye çocukla alakalı sorular sorulur. Çocuğunuz ile ilgili; Gelişimi, işitmesi, konuşması,anlaşması, ellerini kullanması ve vücut hareketleri konusunda sizi endişelendiren bir durum var mı? İsteklerini size anlatabiliyor mu? Size neleri anlatmaya çalışıyor? Elleri parmakları ile neler yapıyor, bedenini nasıl kullanıyor? Aile bireyleri ile veya aileden olmayanlarla ilişkileri nasıl? Oynadığı oyunları anlatabilir misiniz?

22 DENVER

23 GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME Denver Gelişim Testi Kaba motor, ince motor, sosyal ve konuşma gelişimini, Güvenilirliği % 97, AAP, rutin olarak Denver Testi ile değerlendirilmeyi önermekte, Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B. The Denver II: a major revision and restandardiz ation of the Denver developmental screening test. Pediatrics 1992;89(1):91-7.

24 GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME Bu test çocuğun gelişiminin yaşına göre normal olup olmadığını değerlendiren bir tarama testidir ve anormal çıktığında ileri tetkikler yapılmalıdır. Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B. The Denver II: a major revision and restandardiz ation of the Denver developmental screening test. Pediatrics 1992;89(1):91-7.

25 GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME Gelişimsel değerlendirme yaparken, ailenin eğitim durumu, tutumlar ve ev ortamı da değerlendirilmelidir. Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B. The Denver II: a major revision and restandardiz ation of the Denver developmental screening test. Pediatrics 1992;89(1):91-7.

26 FİZİK MUAYENE Çoğu hastalığın tarama yöntemidir. Konjenital anomaliler, büyüme- gelişme geriliği, gelişimsel kalça displazisi, kalp anomalileri, inmemiş testis, umbilikal ve inguinal herni vs

27 TARAMALAR Çocuk sağlığı izleminde, öykü, gözlem, fizik muayene ile günümüzde pek çok hastalık taranabilmektedir. Taramalar ile hastalıklara henüz bulgu vermeden ve sekel bırakmadan, erken dönemde müdahale etmek mümkün olmaktadır.

28 TARAMALAR İlk beş yılda önerilen taramalar: Fenilketonüri, Hipotiroidi, Biotidinaz, Risk grupları için diğer yeni doğan taramaları, Görme ve duyma taramaları, Gelişimsel kalça displazisi, Anemi, Kurşun, Tüberkülin testi, Hiperlipidemi ve Kan basıncı taramaları

29 Yenidoğan Muayenesi Yenidoğan döneminde tespit edilebilecek önemli pek çok hastalık bebek geldiği anda ofiste tanınabilir. SORUN YAPILAN İŞLEM Hidrosefali Baş çevresi ölçümü Yarık damak yarık dudak Yenidoğanın FM si Konjenital kalp hastalıkları Yenidoğanın FM si Herniler Yenidoğanın FM si İnmemiş testis Yenidoğanın FM si Hipospadias Yenidoğanın FM si Konjenital Hipotiroidi FM + Topuk Kanı Taraması Fenilketonüri Topuk Kanı Taraması İşitme - Görme FM + objektif, subjektif testler Current diagnosis & treatment in pediatrics New York : Lange Medical Books/McGraw-Hill, 2007.

30 TARAMALAR Her bir tarama testi için önerilen ideal yaşlar vardır. Fenilketonüri, hipotiroidi ve biotidinaz yaşamın ilk haftasında (3-7. gün) yapılan taramalardır. USPSTF: G uide to Preventive Clinical Services. Baltimore, M.D,Williams& Wilkins, 1996

31 TARAMALAR İdeal olan, bu hastalıklara en kısa zamanda tanı konularak tedavinin başlanmasıdır. Ancak;

32 TARAMALAR Çocuk sağlığı izlemleri sırasında özellikle ilk üç ay içinde (bir yıla kadar uzatılabilir) gördüğümüz bebeklerin hipotiroidi, biotidinaz ve fenilketonüri tarama testleri yönünden sorgulanması ve eksik olanların tamamlanması gereklidir.

33 Topuk Kanı Taramaları Aile Hekimlerinin günlük pratikte sıkça karşılaştıkları sözlerden bir tanesi de.. Uygunsuz Topuk Kanı Numunesi Bu durumda yeniden örnek istenir. Sebebini tam olarak biliyor musunuz?

34 Topuk Kanı Taramaları Hipotiroidi Micro Plate ELISA yöntemi ile tarama yapılır. Eğer TSH miu/l ise Uygunsuz Örnek olarak adlandırılıp, topuk kanı tekrarı istenir..

35 Topuk Kanı Taramaları Fenilketonüri Gutrie Bakteriyel İnhibisyon Testi ile taranır. Test pozitif veya şüpheli ise tekrarı yapılmaz. Tandem Kütle Spektrometrisi ile doğrulama bakılır. Bebeğe fenilalanin kısıtlı diyet verilmesi için kan fenilalanin düzeyinin 20 mg/dl üzerinde olmalıdır. Bu sebeple, anne sütünü kesmek hemen önerilmez.

36 GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ (GKD) Yeni doğan döneminde, fizik muayene bulguları normal olsa dahi, her ziyarette GKD açısından değerlendirilmelidir. (AAP 2000) GKD intrauterin gelişebildiği gibi postnatal zamanda da oluşabilir.

37 GKD Yeni doğan döneminde; Ortolani ve Barlow testi pozitif olanlar (muayene sırasında klunk sesinin duyulması) ortopediste danışılmalıdır. Ortolani test(+): Femur başının asetabulum içine girerken yarattığı ses Barlow test(+): Femur başının asetabulum dışına çıkarken yarattığı ses Eğer testlerin pozitifliği şüpheliyse, bebek iki haftalık olduğunda testler tekrarlanır.

38

39 GKD Kalça çevresindeki kasların güçlenmesi nedeni ile 8-12 haftadan sonra Ortolani ve Barlow testlerinin geçerliliği kalmamakta bu durumda en güvenilir test; abduksiyon kısıtlılığı olmaktadır.

40 GKD Yeni doğan döneminden sonra bulgu saptananlar arasında dört aydan küçüklere kalça ultrasonografisi, Altı aydan büyüklere ise radyolojik değerlendirilme önerilmektedir.

41 GÖRME TARAMALARI Görme taramalarının amacı; Yetersiz görmesi olan çocuklarda vakaların erken tanınması ve, Görmenin normal gelişimini engelleyecek risk faktörlerinin tanımlanmasıdır.

42 Normal Görmenin Muayenede Değerlendirilmesi 1-3 ay: Bebekler bu dönemde ışığa ve şekillere yanıt vardır. Hareketli objeleri kısa süreli olarak takip edebilirler. Yüze odaklanabilirler. 3-7 ay: Alışkın olduğu yüz ve objeleri tanırlar. Çevreyi inceler. Görme sahasındaki objeleri takip edebilirler ay: Görme keskinliği ve akomodasyon bu dönemdeki bebeklerde iyidir. Yüz mimiklerini izleyip, taklit edebilirler. 1-2 yaş: Bu dönemde görme becerileri iyice gelişmiştir. Resimleri işaret edebilirler, tanıyıp benzerlerini çizmeye çalışabilirler. 2-4 yaş: Bebekler bu yaş grubunda uzaktaki objeleri inceler, hareketleri taklit edebilecek şekilde tanıyıp, renk ve şekilleri birbirlerinden ayırabilir, yada benzerleri bir araya getirebilirler.

43 Göz Muayeneleri ve Taramalar Kırmızı Refle Muayenesi Oftalmoskopla yapılan muayenede eğer patolojik beyaz refle alınırsa retinoblastom, retrolental fibroplazi gibi hastalıklar söz konusu olabilir. Lens opasiteleri Konjenital kataraktarın en sık sebebi TORCH dur. Konjenital Glokomlar, Kornea ışık testi Strabismus Her iki göz ekseninin paralelliğinin bozulmuş olmasıdır. Her iki gözde bulunan 6 adet kasın uygunsuz çalışması sorun olabilir.

44 GÖRME TARAMALARI ABD de okul çağı çocuklarında ambliyopi sıklığı % 5 7, Ambliyopinin önlenmesi ciddi tarama programı gerektirir. 9 yaşına kadar tanı ve tedavisi başlamazsa kalıcı sekel bırakmaktadır. Monte D. MILLS. M.D. The eye in childhood, September 1, p. 907, AAFP

45 GÖRME TARAMALARI Özellikle okul başarısına etkisi nedeniyle görme keskinliği üç yaşından itibaren değerlendirilmeli; Ülkemiz şartlarında da en azından ilkokula başlarken çocukların görme keskinliği değerlendirilmelidir.

46 DUYMA TARAMALARI Amaç; işitme kaybının, üç aydan önce tanınması, altı aydan önce tedavi edilmesidir.

47 Muayene Şartlarında Subjektif İşitme Taraması v 0 28 Gün (YD): Auropalpebral refleks ( seslere göz kırparak yanıt verme) Morro refleksi (seslere irkilerek yanıt verme) v 1 Ay: Morro refleksi, Besleniyorsa durma v 3 4 Ay: Ses kaynağına doğru başını çevirme v 4 7 Ay: Ses kaynağına tam olarak döner v 7-13 Ay: Ses kaynağının yönünü ve yerini bulma v Ay: Sözlü uyarama kısa cümle ile yanıt FETAL AND INFANT HEARING: BASIC CONCEPTS AND PERSPECTIV ES Dr. Fahri OVALI Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD, Yenidoğan Ünitesi, Turkiye Klinikleri J Pediatr 2005, 14:

48 İşitme Kaybı Yönünden Yüksek Riskli Bebek Ve Çocuklar: 1. Herediter sensorinöral işitme kaybı öyküsü 2. İntrauterin enfeksiyon 3. Doğum ağırlığı < 1500 gr olanlar 4. Kan değişimi gerektiren indirekt hiperbilirubinemi 5. Bakteriyel menenjit

49 İşitme Kaybı Yönünden Yüksek Riskli Bebek Ve Çocuklar: 6. 1.dk APGAR skoru 5 in altında ve 5.dk APGAR 7 nin altı 7. Beş günden uzun süren mekanik ventilasyon 8. İşitme kaybı veya kafatası kırığı ile sonuçlanan kafa travması 9. Tekrarlayan ototoksik ilaç kullanımı ve bunların loop diüretikleri ile kullanılması 10. En az üç ay devam eden efüzyonlu, tekrarlayan veya persistan otitis media

50 İşitme Taramalarını Kimlere Yapalım? Objektif işitme tarama testleri sadece riskli gruba uygulanırsa, çalışmalarla çocukların %20 sinde işitme kayıplarının atlandığı gösterilmiştir. Bu nedenle tüm yenidoğanlara tarama yapılır.

51 DUYMA TARAMALARI 2000 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hastanelerde yeni doğan işitme tarama programı başlatılmıştır. Ulusal yeni doğan işitme tarama programı için çalışmalar devam ediyor.

52 Objektif İşitme Taraması Tüm yenidoğanlara ilk 48 saat içinde otoakustik emisyon (OAE) testi uygulanmalı. İç kulak pasif bir organ değildir ve kendisi de ses üretir. Bu sesin dış kulak yolundan kaydedilmesi tekniğine Otoakustik Emisyon denir. OAE başarısız ise 2 ay sonra tekrarı yapılır. Yine başarısız sonuç alınırsa Beyinsapı Cevaplı Odiometri (BERA ya da ABR) yapılır. Bu test sesli uyarana karşı iç kulak ve beyinsapının verdiği yanıtları değerlendirir dergi.kbb-bbc.org.tr/download_pdf.php?id=356

53 DUYMA TARAMALARI Ciddi iki taraflı işitme kaybı, konuşma ve kognitif gelişimi olumsuz etkilemektedir. Objektif duyma taramaları yeni doğan ve 3, 4, 5 ve 10 yaşında önerilmektedir. AAP. Commitee on Practice and Ambulatory Medicine. Recommendations for preventive pediatric health care. Pediatrics 96: 373, 1995c

54 ANEMİ Miadında doğan, anne sütü ile beslenen tüm bebeklere 4. aydan itibaren, Prematürelere ise 2. aydan itibaren demir profilaksisi önerilmektedir.

55 ANEMİ ABD de 1-2 yaş çocuklarda demir eksikliği prevalansı %7 Ülkemizde 6 aylık bebeklerde demir eksikliği prevalansı % 36, yaş demir eksikliği prevalansı % 86,9 NHANES(Ulusal Sağlık ve Beslenme Değerlendirme Çalışması), Kara B; Cal S;Aydogan A;Sarper N. The prevalence of anemia in adolescents: a study from Turkey. Department of Pediatrics. Kocaeli University. J.Pediatr Hemato Oncol 2006; 28( 5 ):

56 ANEMİ Demir İlaçları Profilaksi dozu: 1-2 mg/kg Tedavi dozu: 3 mg/kg

57 ANEMİ Demir eksikliği anemisi sıklığının % 10 dan fazla olduğu ülkelerde sağlıklı çocuklarda 6. ve 12. ayda, 5-6 yaş, yaşta hemoglobin/ hematokrit taramaları önerilmektedir. Yeni doğan döneminde bir kez kan sayımının yapılması önerilmektedir.

58 Demir Eksikliği Yönünden Riskli Bebek Ve Çocuklar: Preterm ve düşük doğum ağırlıklı bebekler, İki aydan uzun süreli demirden fakir mama ile beslenenler, On iki aydan önce inek sütü alanlar, Altı aydan uzun süre sadece anne sütü ile beslenenler, Günde 750 ml den fazla inek sütü tüketenler, Demir emilimini engelleyen ilaç kullananlar, Kronik enfeksiyonu olanlar, İnflamatuar hastalığı olanlar, Fazla miktarda kan kaybetmiş olanlar,

59 TARAMALAR İdrar yolu enfeksiyon taraması beş yaştan önce önerilmemektedir.

60 Hipertansiyon Çocukluk çağında prevalansı % 1 3. Uç organ hasarı yaratan komplikasyonları önemlidir. Sağlıklı çocuklarda tansiyon ölçümü 3 yaşında başlamalı ve FM parçası olarak her muayenede tekrarlanmalı Riskli çocuklarda ise 3 yaş kriteri aranmaksızın her muayenede ölçüm yapılmalıdır.

61 Çocuklarda Hipertansiyon Risk Faktörleri YD döneminde göbek arter kateterizasyon öyküsü Çocukta diyabet Çocukta Obesite Çocuk veya ailede hiperlipidemi Ebeveynlerde hipertansiyon varlığı Birinci ve ikinci derece yakınlarda erken kalp krizi, ve inme öyküsü benzeri hikayeler.

62 Arteriyal Tansiyon Ölçüm Sonuçlarının Değerlendirmesi Erişkinlerden farklı olarak çocuklarda tansiyon takipleri, tansiyon ölçüm persentillerine göre değerlendirilir. Ülkemiz çocukları için yeniden gözden geçirilmiş persentiller Tümer ve Arkadaşlarının yaptığı çalışma sonuçlarına göredir. Buna Göre; persentil değerleri önemlidir. TA < 90 persentil altı ise TAKİPSİZ TA persentil aralığında Semptom YOK ise İZLEM TA persentil aralığında Semptom VAR ise TETKİK ve TEDAVİ TA >95 persentil üzeri ise ETYOLOJİYE YÖNELİK TEDAVİ, İZLEM Tümer ve ark. Blood pressure nomograms for children an d adolescents in Turkey. Pedi atr Nephrol (1999) 13:

63 TARAMALAR Hiperlipidemi taraması iki yaşından sonra önerilmektedir. Yüksek kan kolesterol düzeyi aterosklerotik kalp hastalıklarının en önemli risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Ateroskleroz açısından kilo fazlalığının iki yaşından itibaren risk oluşturduğu bildirilmiştir.

64 Hiperlipidemi Açısından Yüksek Riskli Bebek Ve Çocuklar: Ailesinde 55 yaştan önce koroner veya periferik arter hastalığı olanlar, Anne/ babasında kolesterol düzeyi 240 mg/dl nin üstünde olanlar, Ailesinde sigara içme, hipertansiyon, hareketsizlik, şişmanlık veya diyabeti olanlar yüksek riskli kabul edilmekte tarama önerilmektedir.

65 Hiperlipidemi Taraması Risk taşıyanlarda tarama için TOTAL KOLESTEROL düzeyine bakılır. Eğer Total kolesterol 200 mg/dl üzerinde ise lipoprotein alt tiplerine bakılır. LDL < 110 mg/dl LDL = mg/dl LDL > 130 mg/dl ise ise ise 5 yılda bir tetkik Yılda bir tetkik Diyet programı ve hastanın izlemi

66 AŞILAMA Çocuk sağlığı izlemlerinin ayrılmaz bir parçası, Sadece aşılama yapmak ile çocuk sağlığı izlemlerinin tamamlandığı düşünülmemelidir.

67 Doğumda 1.Ayın sonu 2.Ayın sonu 3.Ayın sonu 4.Ayın sonu I II III R I II III R I II III BCG I DBT Hib OPV 6.Ayın sonu I I II ay İlköğr. 1 R KKK Hepatit B 12.ay III İlköğ. 8 R R I-II-III * Td Kızamıkcık * Eksik aşılı ara kohort tamamlanana kadar *

68 Yapılabilecek Ek Aşılar Su çiçeği: Canlı aşıdır. 0.5 ml SC veya IM 1-12 yaş 1 doz, >12 yaş 4-8 hafta ara ile 2 doz uygulanır. Kimlere yapılmalıdır? 12 ay-13 yaş, sağlıklı adölesan, Ev içi temas, immün suprese hastalar, Kronik hastalığı olanlar, radyoterapi görenler

69 Yapılabilecek Ek Aşılar Rotavirüs Aşısı: Canlı, attenüe, insan rotavirüs aşısıdır. 2, 4 ve 6. aylarda üç doz yapılması önerilir. Oral ve enjektabl 2 formu var. Çocuk doktorları arasında enjektabl form yaygın. Rotavirüs aşısının ilk dozu 6-12 haftalık iken uygulanmalıdır. Sonraki dozlar 4-10 hafta ara ile verilerek, üç doz aşılama 32 haftaya kadar tamamlanmalıdır. Aşı, 32. haftadan sonra uygulanmamalıdır.

70 Aşılamada Hep Aklımızda Olmalı Aşılanması gerekmesine rağmen sağlık hizmeti için başvurmuş kişinin, hekim yada sağlık kuruluşu personelince aşılanmamış olması Kaçırılmış Aşılama Fırsatıdır. Kaçırılmış fırsatların en sık nedeni gerçek kontrendikasyon olmadığı halde varmışçasına aşılama yapmamış olmaktır. Yanlış Kontrendikasyonlar Gerçek Kontrendikasyonlar 2000 g üstünde prematürelik Yenidoğan dönemi hiperbilirubinemileri Malnutrisyon Alerji, astım, allerjik rinit tanıları Aile bireylerinde konvülsiyon öyküsü Aşıdan sonraki 7 günde ortaya çıkan nedeni Ailede daha önceden ani bebek ölümü öyküsü bilinmeyen ansefalopati öyküsü, Kronik hastalıkların olması Subfebril ÜSYE ve/ve ya ishaller Antibiyotik tedavisi almak Orta ve ağır hastalık durumlarının olması Önceki aşı uygulaması sırasında gelişen anafilaktik şok Canlı aşılara karşı immun yetmezliklerin olması

71 Çocuk Örselenmesi ve İhmali Çocuk örselenmesi, çocukların, sağlıklarına zarar veren, fiziksel, duygusal, zihinsel ya da sosyal gelişimlerini olumsuz etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalmalarıdır. İhmal ise çocuğun beslenme, bakılma, korunma gibi temel gereksinimlerinin ailesi tarafından yeterince karşılanmamasıdır.

72 Fiziksel Örselenme Bulguları Yaş ağaç kırıkları, yassı kemik ve metafiz kırıkları 1 yaşına kadar olan bir çocuklarda motor gelişime uymayan yaralar. Simetrik lezyonlar, iki taraflı göz çevresi ekimozlar. Çorap eldiven benzeri yanıklar, izler Subkonjuktival ve ağız yaralanmaları

73 Duygusal Örselenme Büyüme ve gelişmede duraklama Temel becerilerin gelişmemesi Düşük benlik kaygısı, içe dönüklük, güvensizlik. İlişki kurmada zorluk, anti sosyal kişilik Depresyon ve suisid düşünceleri

74 Cinsel Örselenme Bulguları Depresyon ve düşük benlik kaygısı Güvensizlik, utanç, kızgınlık, öfke tepkileri Kendisine dokundurtmama. Ani başlayan gece korkuları, kabuslar ve idrar ve gaita inkontinansı. Gelişimine uygun olmayan, öğrenilmiş cinsel davranışlar.

75 Çocuk İhmali Ebeveyn yada bakıcının unutkanlık ve bilgisizlik sonucu çocuğu muhtemel tehlikelere karşı korumamalarını veya barındırma, beslenme, koruma ve benzeri temel yükümlülüklerini yerine getirmemelerini ifade eden davranış biçimidir. Ancak bazı durumlarda ihmal edilmiş olan çocuklar bundan ağır biçimde zarar görmektedirler

76 DANIŞMANLIK ve SAĞLIK EĞİTİMİ Çocuk sağlığı hizmetlerinin önemli bir parçasıdır. Hastalıkların önlenmesinde oldukça etkin bir yöntemdir. Öneriler çocuğun yaşına uygun, aile ve çocuğun özelliklerine yönelik olmalıdır.

77 Aile Hekimliğinde Sağlık Eğitimi Etkili iletişim kurmak, Empatik yaklaşım, Kesin ve açık bir dille konuşmak, Emredici, hükmedici ve yargılayıcı ifadeler kullanmamak, Yapılandırılmış geribildirim tekniğini kullanmak, (Sandviç modeli önce doğruları övme, ardından yanlışları düzeltme) Tavsiyelerin ailenin düzenine uygunluğuna dikkat etmek, Çocuğun yaşına uygun önerilerde bulunmak, Ailenin söylenenleri anladığının kontrolünü yapmak, Pratik uygulamalar tarif etmek, Hasta eğitim materyallerinin kullanımı ile pekiştirmek.

78 DANIŞMANLIK ve SAĞLIK EĞİTİMİ Kazalar: 1-3 yaş çocuklarda, ölüm nedenlerinin başındadır. Beslenme: 2.aydan itibaren D vitamini 400U/gün desteği önerilmektedir.(aap) Sigara: Pasif sigara dumanına maruz kalmanın çocuklarda ani ölüm,solunum yolu enfeksiyon sıklığında artma,otitis media ve astım riskini arttırdığı ailelere anlatılmalıdır. %100 Dumansız Hava Sahası kampanyasının önemi vurgulanmalıdır. Diş sağlığı: Biberon çürükleri anlatılmalı ve üç yaşından itibaren diş macunu ile fırçalama önerilmelidir.

79 Normal Bireyler İçin Korunma Doğumdan 10 Yaşa Kadar Danışma (Sağlığı geliştirme) Kazalardan korunma; Bebek güvenliği için araç koltuğu (yaş < 5) Emniyet kemeri ve destek (5 yaş) Karşıdan karşıya geçme Bisiklet kaskı, trafikte bisiklet kullanma (13 yaşından önce yolda kullanamaz) Duman detektörü, yangın söndürücü, kolay tutuşmayan giyecek, kaymalara karşı zemin, küvet zemini

80 Normal Bireyler İçin Korunma 11 ve 24 Yaş Arası Bağışıklama Td (11-16 yaş) Hepatit B MMR (11-12 yaş) Varicella (11-12 yaş) Rubella (kız >12 yaş)

81 Normal Bireyler İçin Korunma 11 ve 24 Yaş Arası Danışma Kazalardan korunma; Gövde/ omuz emniyeti Bisiklet/ motor kaskları Duman detektörü Yangın malzemeleri, giyecekler

82 Normal Bireyler İçin Korunma 11 ve 24 Yaş Arası Diyet ve egzersiz Yağ ve kolesterolü kısıtla; kalori dengeyi kur, tahıl, meyve önemini vurgula. Sebzeleri konuş. Yeterli kalsiyum alımını sağla (1000 mg kız) Düzenli fizik aktivite Madde kullanımı Sigara kullanımından kaçın. İçki ve bağımlılık yapıcı madde kullanma. Alkol ve ilaç alımından araç sürerken, yüzerken vb kaçının.

83 Normal Bireyler İçin Korunma 11 ve 24 Yaş Arası Danışma Üreme sağlığı konusu; CYBH korunma Yüksek riskli davranışlardan kaçının Kondom/ Spermisidli bariyer yöntemi İstemsiz gebelik: korunma

84

85 SON SÖZ Çocuk sağlığı izlemi, birinci basamak çocuk sağlığı ve hastalıkları hizmetinin temelini oluşturur. Bu hizmetten yararlanmak her çocuğun en doğal hakkıdır.

86

87