VAN-BTLS YÖRESNN GEOFTLER (So&anl), yumrulu, rizomlu bitkileri) TEHLKELER VE KORUMA

Transkript

1 ALLIUM AKAKA / KUZUKULAI (Fotograf. 1) Haziran-temmuz aylarnda çiçeklenir. ALLIUM SCABRISCAPUM / SRM (Fotograf.2) Haziranda çiçeklenir. Özellikle erozyona kar önemli bir koruyucu nitelii bulunduundan doal ortam olan çakll ve kuru tepe yamaçlar için son derece önemli bir ileve sahiptir. En bol yayld yer saylabilecek Zernek Baraj için barajn verimliliini sürdürebilmesi açsndan hayati önemi vardr. Güzel ve gösterili çiçekleri olan bir yabani soan çeididir. Ender türlerdendir.

2 ALLIUM SCHOENOPRASUM / SRK, SRM, ÇAYIR SOANI (Fotograf.3) Haziran, austos arasnda çiçeklidir. Yörenin ünlü otlu peynirine katlan bitkidir. Yapraklar salatalara lezzet katar. Çayrlk alanlarda bol yetiir. ALLIUM SHATAKIENSE / ÇATAK SOANI (Fotograf.4) Haziranda çiçek açar. Yöreye has, dünyada sadece Erzurum, Van, Bitlis, Hakkâri çevrelerinde yetien endemik bir bitkidir. +lk kez 1939 ylnda Çatak çevresinden topland için ismi yöre ile anlr.kurutulan yapraklar yemeklere ve otlu peynire konur. Ender türlerdendir.

3 BELLEVALIA RIXII / MOR SÜMBÜL (Fotograf.6) Maysta açar. Van çevresine özgü endemik bir bitkidir.+lk defa 1972 de Çuh Geçidi nde Rix - adl bilimadam tarafndan tesbit edilmitir. Ender türlerdendir. BELLEVALIA FORNICULATA / ÇAYIR SÜMBÜLÜ (Fotograf.5) Mays, haziranda çiçeklenir. Kuzeydou ve Dou Anadolu, Erzurum, Kars, Erzincan, Van çevrelerine has endemik bir türdür. Gruplar halinde yayldndan açt yerlerde mavi bir hal gibi görünür. Ender türlerdendir.

4 FRITILLARIA ALBURYANA / TERSLÂLE (Fotograf.7) Mays, temmuz arasnda çiçeklenir. Dou Anadolu da Erzurum, Bingöl, Bitlis, Van çevrelerine has endemik bir bitkidir. Ender türlerdendir. FRITILARIA IMPERIALIS / =EMDNL LÂLES, =AHTUU, KRAL LÂLES, =EREFEL LÂLE, ALAYAN GELN (Fotograf.8) Mart,mays arasnda çiçeklenir.görkemli çiçekleri nedeniyle çok uzun zamandr bahçe süs bitkisi olarak kullanldndan bata Hollanda ya olmak üzere Avrupa ya ihraç edilmektedir. Doadan sökümü yasaktr. Adyaman çevresinde üretilmektedir. Doaya zarar vermeden üretilmesi yöre ekonomisine katk salayacaktr. Soanlar bazan kaçak olarak satlmaktadr. Buna kesinlikle izin verilmemelidir. Tehlikedeki türler arasndadr.

5 FRITILLARIA MINIMA / SARI KAR LÂLES, ARTOS LÂLES, KÜÇÜK LÂLE (Fotograf.10) Haziran,temmuzda çiçeklenir. Van çevresine has endemik bir bitkidir.1954 ylnda Artos Da ndan toplanp 1971 ylnda ad dünyaya tantlmtr. Çok yaygn deildir de bölgede ticari amaçla ve kaçak yolla topland bilinmektedir. Zarar görebilecek niteliktedir. FRITILLARIA MICHAILOVSKYI / BOYNUBÜKÜK LÂLE, TERSLÂLE (Fotograf.9) Mays,haziranda çiçeklenir.kars, Erzurum, Ar, Van çevresinde görülen endemik bir bitkidir. Süs bitkisi olarak kullanlr. Ender türlerdendir.

6 FIRTILLARIA MINUTA / KAHVERENG KAR LÂLES (Fotograf.11) Nisan,temmuz aras çiçek açar. Güzel çiçekleriyle dikkati çeker. Korunmas gereken türlerdendir. MERENDERA KURDICA / KAR ÇÇE (Fotograf.12) Mays,temmuz arasnda çiçeklenir. Çok güzel çiçek ve koyu yeil yapraklar nedeniyle süslemede kullanlabilir. Süs bitkisi amacyla doadan toplanan bir bitkidir. Ender rastlanr.

7 PUSCHKINIA SCILLOIDES / KAR SÜMBÜLÜ, KAR ÇÇE, DA SÜMBÜLÜ, SERH=N (Fotograf.13) Nisan,austos arasnda çiçek açar. Mavimsi-beyaz tiplerinin yansra beyaz veya sarms-beyaz çiçek açan tipleri de vardr. Yörede boldur ama sökümü yasaktr. TULIPA HUMILIS / ÇOBAN LÂLES (Fotograf.14) Nisan,haziran arasnda çiçeklenir. Eskiden Toros Dalar ndan sökülerek Hollanda ya ihraç edilmise de u srada sökülmemektedir. Ülkenin baka bölgelerinde deiik renklerine de rastlanr. Pembe, bazen krmz çiçekleriyle güzel bir bitkidir.

8 TULIPA JULIA / YABAN LÂLE (Fotograf.15) Maysta çiçek açar. Parlak krmz çiçekleriyle etkileyici bir lâle türüdür. Yörede pek yaygn deildir. CROCUS CANCELLATUS / SONBAHAR ÇDEM (Fotograf.16) Eylül,kasm arasnda çiçeklenir. Bütün Güneydou Anadolu Bölgesi nde yumrular toplanarak yenir.

9 IRIS BARNUMAE / MOR SÜSEN (Fotograf.17) Mays, haziranda açar. Koyu erguvan rengi çiçekleri ile çok gösterilidir. Sar renkli olanlar da vardr. Bahçe süslemesinde çok güzel görünür. Kolay ürer. Ender görülen rizomlu bitkilerdendir. IRIS IBERICA / KURT KULAI,SÜSEN (Fotograf.18) Mays, haziranda çiçeklenir. Süsenlerin en gösterililerindendir. Rengi farkl olan bir alt türü Yüksekova ve Aemdinli de yetiir. Denetimsiz toplanmas halinde zarar görebilir.

10 IRIS PARADOXA / HO=AP NAVRUZU, KURT KULAI (Fotograf.19) Nisan, haziran arasnda çiçeklenir. Tip örnei Hoap civarnda topland için ad yöreyle anlr. Dikkat çekici bir güzelliktedir. Ender bitkilerimizdendir. IRIS PSEUDOCAUCASICA / NAVRUZ (Fotograf.20) Mart, nisan arasnda çiçek açar. Irs caucasica ya çok benzerse de yapsndaki ufak farkllklarla ayrlabilir. Ender rastlanan türlerdendir.

11 IRIS RETICULATA / ME=E NAVRUZU, CÜCE NAVRUZ, MOR NAVRUZ (Fotograf.21) Mart, haziran arasnda çiçek açar. Çiçekleri krmz mor renklidir. Avrupa da bahçe düzenlemelerinde süs bitkisi olarak kullanlmaktadr. STERNBERGIA CLUSIANA / VAHVAH ÇDEM, VARGT GÜLÜ, KARA ÇDEM (Fotograf.22) Ekim,kasmda çiçeklenir. Van Gölü nün güney kylarnda bolca rastlanr. Soanlar Bat ve Güney Anadolu dan sökülerek ihraç edilmektedir.

12 ORCHIS ANATOLICA / ANADOLU SALEPOTU (Fotograf.23, 23 a) Mart,mays aylar arasnda çiçek açar. Yumrular salep- adyla içecek olarak kullanlmaktadr. Ar söküm varln tehdit ettiinden korunmas gerekmektedir. Van Gölü nün güney sahillerindeki yamaçlarda seyrek olarak görülmektedir. Bölgede toplanmaktadr oysa bütün salep türlerinin sökümü ve ihracat yasaktr. Zarar görebilir.

13 PAEONIA MASCULA / =AKAYIK ÇÇE, AYI GÜLÜ (Fotograf.25) Haziran,temmuzda çiçek açar. +ri çiçekleri çok gösterilidir. Bu nedenle baz yerlerde az da olsa sökülerek satlmaya balanmtr. Zarar görebilir. ORCHIS SIMIA / PÜSKÜLLÜ SALEPOTU (Fotograf.24) Nisan,maysta çiçeklenir. Yumrular salep yapmnda kullanlr. Ar toplama sözkonusudur. Van-Bitlis yöresinde az miktarda vardr. Bu nedenle toplanmamas gerekir. Zarar görebilir.