MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI"

Transkript

1 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI Osman BODUR * Öz Hadis ilminin en önemli konularının başında hiç şüphesiz müteşâbih hadîslerin anlaşılması ve yorumlanması gelmektedir. İlk dönemlerde müşkil başlığı altında ele alınıp yorumlanan müteşâbih hadîsler, özellikle İbn Fûrek sonrası dönemde değişik âlimler tarafından müstakil olarak incelenmiş, bu kabil rivâyetlerin yorumu noktasında bir takım ilke ve prensipler vaz edilmiştir. Bu ilke ve prensipler arasında en önemli yeri, temsil sanatı tutmaktadır. Çünkü temsil sanatı, mahiyet itibariyle metefizik âlem ile fizikî âlem arasındaki bilgi alışverişini sağlayan müteşâbih ifâdelerin yorumunda okuyucunun konuyu anlaması noktasında önemli bir yardımcı unsur olmaktadır. İşte bu makale, bizatihi müteşâbih hadîsleri konu edinen matbu ve mahtût nüshalardaki bilgilerden hareketle müteşâbih hadîslerin temsil sanatına göre yorumlandığına dair örnekleri konu etmektedir. Anahtar Kelimeler: Müteşâbih, Te vîl, Yorum, Temsil. Abstract The Art Of Representation Of The Interpretation Of The Allegorical Hadith The interpretation and the understanding of the allegorical hadith is one of the most important subjects of the study of hadith. At first, the allegorical hadith had been studied under the title onerous but later, especially after ibnfurek, it has been studied independent by many scholars. Many principles and doctrines have been generated about these kinds of narrations. The art of representation has the most important place in these principles and doctrines. Because the art of representation is an accessory element for the readers to understand the interpretation of allegorical expressions who provides the exchange of information between the physical and metaphysical universe. This article essentially implicates examples about the interpretation of the allegorical hadith in pursuant of the art of representation on the hand of the information from the written and printed edition about allegorical hadith. Keywords: Allegorical, Exegesis, Interpretation, Representation * osmanhisarcikli@hotmail.com Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 14, Sayı 3, 2014 ss db 14/3

2 OSMAN BODUR 36 db Giriş İslam dininin en önemli iki kaynağı Kur an ve hadistir. Tarih boyunca islâm âlimleri, hem ilâhî kelâmın hem de Hz. Peygamber in sözlerinin doğru anlaşılabilmesi için önemli gayretler ortaya koymuşlardır. Kur ân dan hareketle murad-ı ilahîyi anlama uğrunda ortaya konan gayretler neticesinde devasa bir tefsîr külliyâtı ortaya çıktığı gibi, Hz. Peygamber in sözlerini doğru anlama ve yorumlama hedefine matuf gayretlerin sonucunda da şerh edebiyatı ortaya çıkmıştır. Tefsir ve şerhlerde üzerinde önemle durulan hususlardan birisi müteşâbih kavramıdır. Kur an-ı Kerim de geçen bir kelime olduğu için tefsir kitaplarında müteşabih üzerinde önemle durulmuştur. Müteşabih kavramı hadîs ilminde ise daha ziyade Allah ın sıfatlarına dair rivâyetler için kullanılmıştır. 1 Hadislerde yer alan müteşâbih ifâdeler daha ziyade müşkil konusu altında tahlil edilmişse de. 2 İmâm Tahâvî ve İbn Fûrek gibi âlimler, hadîslerin de tıpkı Kur ân da olduğu gibi müteşâbih kısımlarının olduğunun altını çizmişlerdir. 3 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve Beyânüh adlı eseriyle hadiste müteşâbihât konusuna dair müstakil bir eser kaleme alarak bu alanın öncüsü olmuştur. İbn Fûrek sonrası dönemde müstakil olarak müteşâbih hadîslerin yorumunu konu edinen bazı eserler de kaleme alınmıştır. Bir kısmı yazma olan bu eserlerin listesini şu şekilde verebiliriz. 1 Örnek için bk. İbn Hacer, Ebü'l-fazl Şehâbeddîn Ahmed İbn Hacer el-askâlânî, Fethü'lbârî bi-şerhi sahihi'l-buhârî, thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Abdurrahman b. Baz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, MuhibbüddÎn el-hatîb, Beyrut: Dârü l-ma rife. XIII/401,432; Aynî, Ebû Muhammed Bedreddîn Mahmûd b. Ahmed b.mûsâ el-hanefî, Umdetü'l-kârî şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Beyrut: Dâru ihyâi -türâsi l-arabî, IX/305; XI/325; XIII/280; XXVI/351,356; XXVIII/420; XXXII/258; XXXIII/74,183,316,443; XXXIV/1; XXXV/332,431; XXXVI/11; XXXVI/62,120,127, 171, 173, 191,192,252; Aliyyü l-kârî, Nureddin b. Ali b. Muhammed, Mirkâtu l-mefâtîh şerhi mişkâti l-misbâh, Dâru l-fikr, Beyrut, 2010/1432, I/90; II/152; III/208; VI/192; XI/ Benzeri bir yorum için bk. bk. Selahattin Öz, Kâdı Abdülcebbâr ve Kâdî Beydâvî nin Müteşâbih Âyetlere Yaklaşımının Mukayesesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) M.Ü.S.B.F., İstanbul, 2011, s Ebû Ca fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-ezdî Tahâvî, Şerhu müşkili'l-âsâr, thk. Şuayb el-arnavût, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1994/1415, 1/ ; İbn Fûrek, Ebû Bekir Muhammed el-hasen el-isbahânî, Kitâbu müşkili l-hadîs ev Te vîlü l-ahbâri lmüteşâbihe, thk. Daniel Gimaret, Dımaşk, s.3; Ayrıca bkz. Abdullah Aydınlı, Hadîs Istılahları Sözlüğü, İFAV, 3. Basım, İstanbul, S ; M.Hayri, Kırbaşoğlu, Müteşâbihât Hakkındaki Yaklaşımların Değerlendirilmesi ve Yeni Bir Yaklaşım Önerisi" (1. Kur'ân Sempozyumu, Tebliğler-Müzakereler), s , Ankara s. 369;

3 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI 1. Beyhakî nin (ö.458/1066) el-esmâ ve s-sıfât Adlı Eseri 4 2. Fahreddin er-râzî nin (ö.606/1209) Esâsü t-takdîs Adlı Eseri 5 3. Kasrî (ö.608/ ), Tenbihü l-efhâm fî şerhi müşkili Hadîsihi adlı yazma nüshası 6 4. Muhyiddin İbn Arabî nin Reddü l-müteşâbih ile lmuhkem mine l-âyâti l-kur âniyyeti ve l-ehâdisi n-nebeviyye adlı eseri 7 5. İbn Bezize nin (ö.663/ ) Minhâcu l-avârîf ilâ rûhi l-meârif fî şerh-i müşkili l-hadîs isimli yazma nüshası 8 6. İbn Bezize nin İzâhus -sebîl ilâ menâhi t-te vîl ve telhîsu müşkil İbn Fûrek adlı yazma nüshası 9 7. İbnü l- Müneyyir in (ö.683/1284) Tefsîru müşkilâti ehâdis bi şekli zâhirihâ adlı yazma nüshası Kastallânî nin (ö.923/1517) ise Şerhu müşkili l-hadîs isimli eseri. 11 Listesini vermeye çalıştığımız bu eserlerin ortak özellikleri, müteşâbih hadîslerin anlaşılması konusunda selef âlimlerinin tefviz ve db 37 4 el-beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, el-esmâ ve s-sıfât, Kâhire: el-mektebe el- Ezheriyye, 1999/ Esâsu t-takdîs, thk. Ahmed Hicâzî es-sekka, Kahire: Mektebetü l-külliyâti l-ezheriyye, 1986; Fahreddin er-râzî nin bu eseri hakkında yapılan akademik çalışma için bkz. Budak, Ali, Haberi Sıfatlara Dair Rivâyetlerin Te vîl Yoluyla Çözümü Bağlamında Râzî nin Esâsu t-takdîs Adlı Eseri Hitit Üniv. İlah. Fak. Dergisi, 2011/1, c. 10, sayı: 19. s Ebû Muhammed Abdü l-celil b. Mûsâ el-kasrî, Tenbihü l-efhâm fî şerhi müşkili Hadîsihi Aleyhi s-salâtü ve s-selâm, Süleymaniye Kütüphesi Mahmut Paşa nr: İbn Arabî, Ebû Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali, Reddü'l-müteşâbih ile'lmuhkem mine'l-âyâti l-kur'âniyye ve'l-ehâdîsi n-nebeviyye, Kahire: Âlemü l-fikr, İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf ilâ rûhi l-meârif fî şerh-i müşkili l-hadîs, Yazma, Dâru lkütübi l-mısrıyye, Hadîs Bölümü, nr: İbn Bezîze, Abdü l-aziz b. İbrahim el-kureşî, İzâhus -sebîl ilâ menâhi t-te vîl ve telhîsu müşkil İbn Fûrek, Yazma, Dâru l-kütübi l-mısrıyye, Hadîs Bölümü, nr: İbnü l-müneyyir, Ahmed b. Muhammed b. Mansur el-mâliki, Tefsîru müşkilâti ehâdis bi şekli zâhirihâ, Yazma, Dâru l-kütübi l-kavmiyye, Mısır, Kastallânî nin bu eserinin İbn Fûrek in şerhi olduğu ifâde edilmiştir. (Ayhan Tekineş, Hadisleri Anlama Problemi, Işık Yay., İstanbul, 2002, s. 317) Ancak uzun araştırmalar neticesinde söz konusu bu eserin Mısır Yazma Eserler Kütüphanesinde kayıtlı olduğunu öğrenmiş olmakla birlikte, (Yazma, Dârul kütübi l-mısrıyye, Hadis bölümü, nr: 4211, vr.) irtibat neticesinde kütüphane yetkilileri tarafından eserin taşınma esnasında kaybolduğu bilgisi tarafımıza iletilmiştir. Bu sebeple biz de makale de müellifin Buhârî şerhinden istifade etmek istiyoruz.

4 OSMAN BODUR 38 db tevakkuf mesleğinden 12 farklı bir metodu takip ederek bu kabil rivâyetleri te vîl etme gayreti içerisine girmeleridir. İslâmî ilimlerin değişik sahalarında uzman olan bu âlimler, müteşâbih hadîslerin dildeki mecâzî ve edebî kullanımları dikkate alan bir yorum metodu geliştirdikleri görülmektedir. Bunlar arasında en ziyade kullanılan edebî sanat ise temsildir. Temsil sanatına göre yorumlanan hadîslere geçmezden evvel, arap dilinin zengin ve çok yönlü kullanımlarından olan temsil sanatı hakkında genel bir bilgi vermek istiyoruz. II. Temsîl Sanatı Hakkında Genel Bilgi Temsîl, luğat olarak aynı, benzer anlamına gelen el-mesel kelimesinden türemiş, te fil babında bir masdardır. 13 Bu kelimenin, formüle edilen anlamı ise örneklemek, bir şeyin benzerini getirmek, betimlemek şeklindedir. Belağat ilmindeki tanımı ise Cüz-i iki şey arasındaki ortak manadan dolayı, birinde bulunan hükmü diğeri içinde vermektir. şeklindedir. 14 Fıkıhçıların kıyas şeklinde isimlendirdikleri bu edebî söylem, 15 üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci cüz iye fer, ikinci cüz iye asıl, fer ile asıl arasındaki ortaklığa da illet denilmektedir. O halde teşbîh söylemi ile yakından ilgisi bulunan temsîl veya temsîlî anlatımı, 16 bir hakikatin, bir fikrin, bir konunun yani soyut karakterden bir değer imgesinin kendisi vasıtasıyla iyice açıklandığı, vuzûha kavuştuğu; etkili ve kalıcı olacak bir şekilde vurgulandığı 12 Selefin metodu için bkz. Gazzâlî, İlcâmu l-avâm an İlmi l-kelâm, Mecmûatü Resaili limâm el-gazzâlî, Beyrût: Dâru l-fikr 2010, s. 301 vd; Ahmed b. Abdu r-rahman b. Osman b. el-kâdî, Mezhebü Ehli -tefvîz fî nusûsi s-sıfât, 2. Baskı, Riyad: Dâru l-âsıma, 2003/1424, s.21-24; Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin el-beyhakî, Şuabu l-iman, thk. Muhammed es-saîd Besyûni Zağlûl, Beyrût: Dâru Kütübi l-ilmiye, 1410, I/95; Dahîlu llah b. Mahmud el-ezverî, et-te vîlu fî s-sıfâti l-ilâhiyyat ve mevkıfu s-selefi minh, Riyad, 1431; Metin Yurdagür, Haberi Sıfatları Anlamada Metod Erciyes Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, Kayseri, 1983, s. 262, 263; Mehmet Baktır, Mütekaddimun Selefiyye ve Düşünce Yapısı, Kelâm İlmi nin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyumu, Eylül, 2004, ( ) 13 İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-ensârî, Lisânü'l-arab, Beyrût: Dâru Sadır, 1414, XI/610; Zebîdî, Ebü'l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Muhammed, Tâcu l-arûs min cevâhiri'l-kâmûs, Dâru l-hidâye, ts, XXX/ Cürcani, Esrâru l-belâğâ, I/70,71, Ebû l-bekkâ, Eyyüb b. Mûsâ el-hüseynî Kefevî, el-külliyât Mu cem fi l-mustalahâti ve lfurûki l-luğaviyye, thk. Adnan Derviş, Muhammed el-mısrî, Beyrût: Müessetü r-risâle, 1998/1419, s Benzeri yorum için, İbnü l-esir, Ebû s-seâdât el-mübârek b. Muhammed el-cezerî, el- Meselü s-sâiru fî edebi l-kâtibi ve ş-şâiri, Beyrût: el-mektebe l-asriyye, 1995, I/373.

5 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI üslup şeklinde tanımlamak mümkün görülmektedir. 17 Daha değişik bir şekilde ifâde edecek olursak, temsîl, metnin esas hedef ve teması olan mana ve hakikate bizi yönlendiren, kendisindeki lafzî ve sözsel unsurlar aracılığıyla bir hakikatin ufkuna bizi ulaştıran edebî bir bildirim tarzıdır. Bu özelliğinden dolayı, temsîlîn, mananın özünde bir değişiklik yapmadığı, sadece anlamın ifâde edildiği lafzı güzelleştirdiği ifâde edilmiştir. 18 Yani, temsîlde, bir manayı, o manayı ifâde eden ya da ona yakın kelimelerle ifâde etmekten daha ziyade, kastedilen anlama misal olabilecek farklı kelimelerle mesajı aktarma en temel hedef olarak dikkatleri çekmektedir. 19 Teşbîh ile temsîl arasındaki farka işaret eden Cürcani, konu ile ilgili şunları söylemiştir: Teşbîh, daha genel bir söylem olup, temsîl, ona nisbetle daha hususi bir kullanımdır. Her temsîl bir teşbîhtir; ama her teşbîh bir temsîl değildir. 20 Teşbîh ile temsîl arasında dikkat çeken bir diğer nokta ise, teşbîhin aklî olmaması durumunda temsîl diye isimlendirilmemesidir. Darb-ı meseller, aklî olduklarında buna temsîl ve misal denilebilir. Buna örnek olarak ise, Kur ân için nûr, ilim içinde hayat kelimelerinin kullanılmasını ifâde etmek mümkündür. 21 Temsîlî anlatımın temel gayesinin tefekkür ve tezekkürü tetiklemek olduğunu bizlere bizzat Kur ân-ı Kerim vurgulamaktadır. Zira âyet-i kerime de İşte bunlar, birtakım mesellerdir ki düşünüp ibret alsınlar diye biz onları insanlara sunuyoruz. 22 buyrulmakta, böylece temsîlîn en temel gayesinin ibret almak olduğu ifade edilmektedir. Yine bir başka âyet-i kerime de ise And olsun ki insanlar ibret alsınlar diye bu Kur ân da her türlü meseli zikrettik 23 şeklindeki ilâhî beyanla bu durum dikkatlere sunulmuştur. Allah Resûlü nden nakledilen bir rivâyette ise bu husus, Kur ân ı kerim, başlıca beş mânâ db Ali es-seyyid, İzzüddîn, el-hadîsü n-nebeviyye min vicheti l-belâğiyye, Beyrût: Dâru İkrâ, 1984/1404, s Sadık Kılıç, Kur ân ve Hadîslerde Temsili Anlatım Örnekleri, (İnsanî, İlahî ve Uhrevî Hakikatlerin Sunumu Bağlamında Semantik ve Pedagojik Bir Deneme), İslâmi İlimler Dergisi, Yıl: 5 Sayı 1, Bahar 2010, (11-40) s Ebû l-bekka, el-külliyât, s Cürcânî, Esrâru l-belâğâ, I/ Âdem Dölek, Hadîslerde Teşbîh ve Temsîller, İstanbul: Yeni Akademi Yay., 2006, s.44, 22 Haşr, 59/ Zümer, 39/27.

6 OSMAN BODUR 40 db üzere nazil olmuştur: Helal ve haram, Muhkem ve Müteşâbih, bir de meseller. şeklinde ifâde edilmiştir. 24 Dolayısıyla âyet ve hadîslerde sıklıkla görülen mesel ve temsîlî anlatım karşısında muhataba düşen en önemli vazifelerden birisi, temsîlîn zâhirîne takılıp kalmadan onun hakikatini idrak etme, anlama ve keşfetme hedefinde olmasıdır. Nitekim İbn Bezîze, Allah Resûlü nün ümmetine kolaylık olsun, anlaşılması güçlük arzeden meseleleri rahatça anlasınlar diye mesel ve temsîl getirme yoluna başvurarak bazı hakikatleri ifâde ettiğinin altını çizmiştir. 25 Allah Resûlü nden nakledilen pek çok rivâyette temsîlî anlatımın örneklerini görmek mümkündür. Çünkü o, Arapçayı mükemmel konuşan bir toplumda doğup büyümüş ve bu sayede, dilin bütün inceliklerine vâkıf olmuştur. 26 Allah Resûlü nün temsîlî anlatıma dair kelâmının çokluğunu göstermesi açısından Abdullah b. Amr b. As ın Resulullah tan 1000 mesel öğrendiğini ifâde etmesi 27 oldukça önemli bir delil olarak dikkatleri çekmektedir. 28 Zira Allah Resûlü, Arap toplumuna kendi dillerinin değişik kullanımlarından istifâde etmek sûretiyle hitap etmiştir. 29 O halde hadîslerde pek çok örneği bulunan temsîlî anlatımın, hadîslerin geneline bakıldığında başlıca iki türlü kullanımı olduğu dikkatleri çekmektedir. Bunların ilki, anlaşılması zor konuların Kur ân-ı Kerim de olduğu gibi mukayese usulüne dayanan bir temsîlle anlatılması, ikincisi ise veciz konuşma özelliğine sahip olan Hz. Peygamber (s.a.v.)in darb-ı mesel şeklinde yaygınlık kazanan özlü sözleri şeklindedir. 30 Yukarıda da dikkat çekildiği gibi, hadîslerde yaygın bir söylem olarak kullanılan temsîlî anlatıma müteşâbih hakikatlerin izâh edilmesinde daha ziyade ihtiyaç hissedildiği aşikârdır. Zira mahiyet- 24 Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed en-nîsâbûrî, el-müstedrek ale's-sahihayn, Haydarabad: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1915, II/290; İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-temîmî, Sahîhu İbn Hibbân, thk. Şuayb el-arnavût, Beyrût: Müessesetü r-risâle, 1993/1414, III/ İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:18a. 26 Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre es-sülemi Tirmizî, es-sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kahire: Mustafa el-babi el-halebi, 1978/1398, Birr Ahmed bin Hanbel, eş-şeybânî Ebû Abdi llah, el-müsned, nşr. Şuayb Arnavût ve Diğerleri, Beyrût: Müessesetü r-risâle, 1999/1420, XXIX/341(17806); Râmehürmüzî, Ebû l- Hasen b. Abdü r-rahman b. Hallâd, Emsâlü l-hadîs, thk: Ahmed Abdü l-fettâh Temmâm, Beyrût: Müessesetü l-kütübi s-sekâfiyye, 1409, s İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:18b. 29 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s M. Yaşar Kandemir, Mesel DİA, Ankara, 2004, IXX/297.

7 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI leri birbirinden farklı fizikî âlem ile metafizik âlem arasındaki bilgi akışını sağlayan müteşâbih nasslarda, temsîlî anlatıma duyulan ihtiyaç diğer konulara nispetle daha fazladır. Müteşâbih hadîslerdeki temsîlî anlatım sayesinde aklın idrak etmekten aciz kaldığı hakikatler, nispeten anlaşılır hale gelmektedir. 31 Temsîlî anlatım, müşahede ötesi olan konuların, anlaşılır ve idrak edilebilir bir şekilde sunulmasından ibaret olduğuna göre 32 onun müteşâbih ifâdelerin anlatımında önemli bir yerinin olduğu açıkça görülmektedir. Bu anlamda meseli veya temsîlî anlatımı, manevi durumların iyice anlaşılabilmesi için hissi bir örnekleme şeklinde tanımlamak mümkündür. 33 Daha farklı bir söylemle ifâde edecek olursak, temsîlî anlatım Delâletü ş-şâhid ale l-gâib şeklinde formüle edilen, görülenin delaleti ile görülmeyeni anlama ve fark etmede kullanılan edebî bir unsurdan ibarettir. 34 Allah Resûlü nden nakledilen müteşâbih beyanların, aklın verilerine muhalif bilgi içeriyor şeklinde bir gerekçeyle reddedilmesi veya böylesi nassların literalist bir bakış açısından kaynaklanan yanlış bir yöntemle ele alınmasını, asla uygun görmeyen başta İbn Fûrek ve onun izinde yürüyen, aynı metodu takip eden pek çok âlim, bu gibi nassların te vîlinde sadece bir vecih değil, dilde şâyi olan pek çok farklı yorum tekniklerinden istifâde ederek, hadîsleri aklî ve mantîkî şekillerde te vîl etmeye ihtimam göstermişlerdir. Temsil sanatıyla ilgili bu genel değerlendirmelerden sonra şimdi de müteşâbih hadîslerin te vîlini kabul eden âlimlerin eserlerinde, temsil sanatıyla izaha kavuşturdukları bazı hadîsleri zikretmek istiyoruz. III. Müteşâbih Hadîslerin Yorumunda Temsil Sanatı Örnekleri Müteşâbih hadîsler, mahiyet itibariyle metafizik âleme ait hususları beşerin dikkatine sunmasından ibaret olduğuna göre, bu tür db İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 194a,195; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:18a; Ayrıca bakınız: Muhyiddin İbn Arabî, Reddu l-müteşâbih ile l-muhkem, s Hâkim Tirmizî, Ebû Abdulah Muhammed b. Ali, el-emsalü mine l-kitâbi ve s-sünnet, thk. es-seyyid el-cemîlî, Beyrût: Dâru İbn Zeydûn, 1985, s.14; Ayrıca bakınız: Muhyiddin İbn Arabî, Reddu l-müteşâbih ile l-muhkem, s Gulvânî, Muhammed Cabir Feyyâz, el-emsâl fî l-hadîsi n-nebevî eş-şerif, 1. Baskı, el- Ma hedü l-islâmiyye li l-fikri l-islâmî silsiletü resâilü l-câmiati, 1993/1414, s Halife Keskin, Eş ârî nin Allah ın Sıfatları Ve Varlığı Hakkında Kullandığı Bazı Argümanların Değerlendirilmesi, Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, Temmuz- Aralık s.14.

8 OSMAN BODUR 42 db rivâyetlerin anlaşılmasında edebî sanatların önemi kaçınılmazdır. Bu başlık altında giriş bölümünde isimleri zikredilen eserlerde temsil sanatına göre yorumlanan hadîsleri tahlil etmek istiyoruz. 1. Haceru l-esved in Allah ın yerdeki eli olarak temsil getirilmesi Temsîlî yoruma vereceğimiz ilk örnek Allah Resûlü nden nakledilen Haceru l-esved, Allah ın yeryüzündeki sağ elidir. Allah kullarıyla onunla musafaha eder hadîsidir. 35 Hadîsin metninde Haceru lesved in Allah ın sağ eli olduğu vurgulanmış, ancak bunun te vîl edilmeksizin zâhirî üzere anlaşılması sakıncalı görülmüştür. 36 Bu anlamda ifâde edecek olursak, hadîse getirilen yorumlardan birisinde, hadîste temsîlî anlatım sanatının olduğuna dikkat çekilmiş ve hadîs Nasıl ki bir kimse, hükümdar ile tokalaşıp musafaha ettiğinde onun elini öper, aynı şekilde Haceru l-esved de hükümdara nispetle Allah ın sağ eli mesabesindedir, bu itibarla insanlar onu öper ya da selâmlarlar. şeklinde yoruma tabi tutulmuştur. 37 Kasrî nin ifâde ettiği gibi, Allah yeryüzünde, kendi zâtının yerine Kâbe yi evi, yed ine/eline bedel olarak ta Haceru l-esved i bir alamet olarak yaratmıştır. Bu durumda namaz kılarken Kâbe ye yönelen kimse aslında Allah a teveccüh etmiş bulunmakta, yine Haceru l-esved i öpen ya da selâmlayan kimse de sembolik olarak Allah ın yedini/elini öpmüş olmaktadır. 38 Allah Teâlâ nın zâtı itibariyle yeryüzünde var olan ve gözle görülebilen herhangi bir şeye benzemekten münezzeh olması, beşerin sınırlı bilgisi ve algısıyla Allah Teâlâ yı anlamaktan uzak bulunması, âli hakikatlerin anılan hadîste olduğu gibi değişik ifâde kalıplarıyla ortaya konulmasını zaruri kılmıştır Hâkim, el-müstedrek, I/456(1681); Taberânî, Ebû l-kasım Süleyman b. Ahmed, el- Mu cemü l-evsat, thk.tarık b. Ivadu l-llah b. Muhammed, Abdü l-muhsin b. İbrahim el- Hüseynî, Kahire: Daru l-haremeyn, 1415,I/177 (563); Abdü r-rezzâk, Ebû Bekir b. Hemmâm es-san ânî, el-musannef, thk. Habîb er-rahmân el-a zamî, Beyrût: el- Mektebetü l-islâmiyye, 1403, V/39 (8919); İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, 1.Baskı, Lübnan: Müessesetü l-kütübi s-sekâfiyye, 1408/1988, s İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s.141; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.117; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 14b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:13a,13b. 37 İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s.141; İbn Kuteybe, Garîbü l-hadîs, thk. Abdullah el-cebûrî, Bağdad: Matbaatü l-ânî, 1397, II/337; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.117; Beyhakî, el-esmâ ve s-sıfât, s.315; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 14b; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 64a; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:13a,13b. 38 İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 64a; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 14b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:13b. 39 Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 14.

9 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI Ayrıca ifâde etmek gerekirse, hac ya da umre vazifesini yapmak maksadıyla kutsal topraklara giden Müslümanlar, Haceru l-esved i selâmlarken ruhlar âleminde Allah a vermiş oldukları ahdü peymanlarına atıfta bulunarak, Allahım! Sana iman ettim ve verdiğim sözü yerine getirdim demek sûretiyle bu vazifeyi yerine getirmektedirler. 40 Hadîse getirilen başka bir yorumda ise metinde zikredilen Haceru l-esved in Allaha yakınlık yollarından bir tanesi olduğuna dikkat çekilmiş, onu selâmlayan ve ona temas eden kimsenin Allaha itaat hususunda kurbiyet kazandığına temas edilmiştir. 41 Muhyiddin İbn Arabî, Reddü l-müteşâbih ile l-muhkem adlı eserinde Haceru lesved le ilgili hadîsten hareketle Allah ın sema ehli için semâvî bir yemini/eli bulunduğu gibi, yeryüzü ehli kimseler için de Haceru lesved taşı bulunduğunu ifâde etmiştir. 42 Dolayısıyla hadîste Hacerü l-esved in Allah ın eli şeklinde tesmiye edilmesi, kulları ile kendi arasında bir yakınlık unsuru olarak anlaşılmaktadır. Bu anlamda Hacerü l-esved, fizikî âlemde Allah a yakınlığın bir sembolü olarak algılanmaktadır. 2. Kadının evinde Allah a yakınlığının misali Allah Resûlü nden nakledilen bir rivâyette şöyle buyrulmaktadır: Şüphesiz ki kadın avrettir. Evinden dışarı çıktığı vakit, şeytan bakışlarını onun üzerine diker. Kadının Allah ın vechine/rızasına en yakın olduğu yer, evinin en ücra köşesidir. 43 rivâyetinde de görmek mümkündür. Hadîste ifâde edilen kurb/yakınlık mekânî olmayıp, manevi bir yakınlıktır. Yani, hadîste kadının evinin ücra köşesinde bulunması, onun Allah a yakın olmasından mesel olarak kullanılmıştır. 44 Ayrıca İbn Bezîze, hadîsin amellerin en makbul olanının Allah tan başka hiç kimsenin muttali olmadığı ibâdetler olduğuna tembihte bulunduğuna işaret etmiştir. Yine hadîs, gizli yapılan db bkz. İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s.141; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.117; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 64a; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:13a,13b. 41 bn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 13a,13b; Şerif Radi, el-mecâzâtü n-nebeviyye, s bkz. İbnü l-arabî, Reddü l-müteşâbih ile l-muhkem, s.152,153, İİbn Huzeyme, Muhammed b. İshak b. Huzeyme Ebû Bekir es-sülemî en-nîsâbûrî, Sahihu İbn Huzeyme, thk. Muhammed Mustafa el-a zamî, Beyrût: el-mektebetü lislâmiyye 1970/1390, III/93(1685);Taberânî, Ebû l-kasım Süleyman b. Ahmed, el- Mu cemu l-kebir, Musul: Mektebetü l-ulum ve l-hikem, 1404/1983, V/295 (9501). 44 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.376; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr:139b,140a; İbnü l-müneyyir, Tefsîru müşkilâti ehâdîs, vr: 18b.

10 OSMAN BODUR 44 db ibâdetlerin cehri yapılan ibâdetlere göre daha faziletli olduğuna delalet etmektedir. 45 Bu durumda kadının evinin en ücra/içi köşesinde Allah a yakınlık kazanması, maddî bir yakınlıktan öte manevî bir yakınlığın remzi olmaktadır. 3. Allah ın isim ve sıfatlarıyla her yerde olmasının misali Allah ın isim ve sıfatlarıyla her yerde olduğuna misal getirilen başka bir hadîs-i şerif te Allah Resûlü, Bir adamı yerin dibine bir iple sarkıtsanız, Allah ın üzerine düşer. buyurmuş arkasından O, (Allah), evvel, ahir, zâhir ve batındir. O her şeyi bilir. âyetini 46 okumuştur. 47 Hadîste iple sarkıtılan adamın, Allah ın üzerine düşeceğinin haber verilmiş olması, Allah ın yerin dibinde mekân edindiği anlamında olmayıp, onun her mekânda bulunmasından meseldir. 48 Yine Allah size bineklerinizin yularından/ipinden daha yakındır. 49 hadîsi de aynı kapsamda yoruma tâbi tutulmuştur. Ayrıca âyet-i kerime de Allah Teâlâ Ben size şah damarınızdan daha yakınım. 50 ilâhî hitâbıyla da bu yakınlığa işaret etmiştir. Müteşâbih hadîslerin anlaşılması ve yorumlanmasında pek müstesna bir yeri olan İbn Bezîze, bütün bu rivâyetlerin, Allah ın her yerde hâzır ve nâzır olduğunu haber vermek için kullanılan birer meselden ibâret olduğunu vurgulamıştır. Ona göre, Allah kullarına uzak değildir ki ona yaklaşsın. Fakat kulların kendi uzaklıklarını aşarak Allah a yaklaşmaları bu şekilde ifâde edilmiştir. 51 Öte yandan İbn Bezîze, bu ve benzeri rivâyetleri doğru bir şekilde anlamaya, ancak ilmin zâhirîni aşıp, batınına vakıf olmuş kimselerin muvaffak olabileceğine dikkat çekmiştir. 52 Muhyiddin İbn Arabî ye göre de hadîste, Allah ın, 45 bkz. İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr:139b-140a. Ayrıca bkz. Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s el-hadid, 57/3. 47 Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre es-sülemi Tirmizî, es-sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kahire: Mustafa el-babi el-halebi, 1978/1398, Tefsîr Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:30a; İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 158b; Hadisin izahıyla ilgili ayrıca bkz. Mübârekfûrî, Ebû l-ala Muhammed b. Abdirrahman b. Abdirrahim, Tuhfetü l-ahvezî bi şerhi Câmii t-tirmizî, Beyrut, Dâru l-kütübi l-ilmiyye, 9/ bkz. İbn Receb el-hanbelî, Câmiu l-ulûm ve l-hikem, Beyrût: Daru l-ma rife, 1408, وه و أ ق رب إ لي ك م م ن أع ناق رواح ل ك م şekildedir:.364.s Hadîsin Arapçası şu 50 Kaf, 50/ İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 158b 52 İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 158b. Hadîsin te vîli için ayrıca bkz. Âdem Dölek, Hadîslerde Teşbih ve Temsiller, s

11 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI kâinatta olan her şeyi ilmiyle ihâta ettiği, bu şekilde vurgulanmıştır. 53 O halde hadîste vurgulanmak istenen temel mesaj, Allah Teâlâ nın ilmi ve kudretiyle kâinatın bütününde hâzır ve nâzır olduğudur. 4. Allah ın kendisine dua edenleri eli boş çevirmemesinin misali Allah Resûlü nden nakledilen bir rivâyette Allah Teâlâ, ellerini açmış kendisine dua eden bir adamı, duasına icabet etmeksizin eli boş çevirmekten hayâ eder. şeklinde müteşâbih bir durum haber verilmiştir. 54 Hadîsin metninde yer alan utanma anlamına gelen Hayâ kelimesinin literal anlamını Zâtı Bâri hakkında kullanmak münasib görülmemiştir. İbn Bezîze bu noktalara temas ettikten sonra hadîsin bir mesel olduğuna dikkat çekmiş ve Allah Resûlü nün, bu ibareyle, hayâ duygusundan ötürü bir şeyleri yapmaktan imtinâ eden, sakınan kimselerin aksine, Allah Teâlâ nın, ellerini açmış kendisine dua dua yalvaran kullarının ellerini boş çevirmeyeceğinin ifâde edildiğini söylemiştir. 55 Ezcümle hadiste Allah Teâlâ nın kendisine dua eden kullarını eli boş çevirmeyeceği hususu böyle bir meselle dikkatlere arz edilmiştir Allah ın tevbeleri kabul etmesindeki sevincinin misali Temsîlî yorum kapsamında kritik edilip yorumlanan hadîslere örnek olarak verebileceğimiz bir diğer hadîs-i şerif ise şu şekildedir: Allah Teâlâ kulunun tevbe etmesine şu adamın sevincinden daha ziyade sevinir, razı olur. Yolculuk yapan bir adam, susuz çölde biniti olan devesini kaybeder, onu aramaya koyulur. (Uzun aramalar sonucu adam devesini bulmaya muvaffak olamaz.) İşin sonunda bitkin db Muhyiddin İbn Arabî, Reddu l-müteşâbih ile l-muhkem, s Tirmizî, Daavât 105; İbn Hıbbân, Sahih, 3/160 (876); el-beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, Sünenü l-kübra, thk. Muhammed Abdü l-kâdir Ata, Mekke: Dâru l-beyzâ, 1414/1994, II/211 (3271); Taberânî, el-mu cemü l-kebîr, VI/256 (6161); Abdü rrezzak, el-musannef, II/251 (3250). 55 İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 108b,109a; Ayrıca bkz. İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:28a. 56 Benzeri yaklaşım için bkz. el-aynî Bedreddin, Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed b. Musa b. Ahmed, Şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd, Riyad, Meketebetü r-rüşd, 1999/1420, 5/403.

12 OSMAN BODUR 46 db düşer ve elbisesini başına örterek uyumaya başlar. İyice ümidini yitirdiği bir anda devesinin ayak seslerini duyar, başından örtüyü alınca karşısında devesini görüverir. 57 Hadîsin metninden de açıkça görüldüğü gibi, devesini bulan adamın sevincinden hareketle Allah ın kullardan gelecek tevbeye karşı duyduğu sevinç temsîl ile anlatılmıştır. Devesini kaybeden ve hayattan ümidini kesen bir kimsenin böylesi elem verici bir durumda kaybettiği devesini birden karşısında görmesi, onu tarifi imkânsız bir sevince itmiştir. İşte günahlarından sıyrılarak Rabbisine yönelen kimsenin tevbesi karşında Allah ın kulundan razı olması bu şekilde bir temsîlle ifâde edilerek, Allah ın boyutları bilinemeyen, keyfiyeti idrak edilemeyen rızası ve sevinci akla takrib kabilinden böylece haber verilmiş olmaktadır. 58 Aksi halde beşeri sevinç ve mutluluğu ifâde etmede kullanılan ferah kelimesinin Cenab-ı Hakkın zâtı ile ilgili kullanılması, tenzîh düşüncesine zıt bir anlamı ortaya çıkarması sebebiyle kabul edilemez. 59 İbn Bezîze ve Kastallânî gibi âlimler de Allah Resûlü nün ümmetine, bazı hususları iyice fehmettirmek için mesel ve temsîlî anlatımı kullandığını, bu sebeple hadîste, tevbenin teşvik edilmesi, kulun Allah a yalvarmak ve ona dua etmek konusunda hüşyar olmasının temin edilmesi gibi faydalarının mülahazaya alındığını ifâde etmiştir Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîhü l-buhârî, thk. Mustafa Dîb el- Buga, Dımaşk: Daru İbn Kesîr, Beyrût: el-yemâme, 1990/1410, Daavât 4; Tirmizî, Kıyamet Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 42a, 42b; Kastallânî, Ebû l-abbâs Şihâbuddin Ahmed b. Muhammed, İrşâdu s-sârî li şerh-i sahîhi l-buhârî, Beyrût: Dâru l-kütübi l-ilmiyye, 1996, XIII/ ; Ayrıca bkz.âdem Dölek, Hadîslerde Teşbih ve Temsiller, s ; Muhammed es-sabbâğ, et-tasvîru l-fennî fi l-hadîsi n-nebevî, Beyrût: Mektebe lislâmiyye, 1988/1409, s İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh; Beyhakî, el-esmâ ve s-sıfât, s. 440; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 42a,42b; İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-askalânî, Fethu'l-bârî bi-şerhi Sahîhi'l-Buhârî, thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Abdurrahman b. Baz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Muhibbüddin el-hatîb, Beyrut: Dârü l-ma rife, ts, 11/ ;Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/ İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:18a; Kastallânî, hadîsin te vîlinde teşbih ve temsil gibi değişik edebî sanatlardan hareketle yorumlar yapıldığını ifâde ettikten sonra, hadîsin te vîlini yapmış (Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/311,312) hadîsin yorumu ile ilgili tercihini ise Bu hadîste temsil sanatı vardır. Allah ın kulundan razı olması, çölde kaybettiği devesini bulan kimsenin duyduğu sevinçle anlatılmıştır. Hadîste müşebbeh terk edilmiş, fakat müşebbeh bih zikredilmiştir. şeklinde değerlendirmelerde bulunmak sûretiyle temsilden yana kullanmıştır. (Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/313,314; Ayrıca bkz. Kazan, Ramazan, Edebî Üslup Açısından Hadîs Metinleri, (Basılmamış Doktora Tezi) Isparta: SDÜSBF, 2005, s.252, 253.

13 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI Açıkça görüldüğü üzere bu hadiste, Hz. Peygamber, îlâhî kudretin kullarından gelen tevbeler karşısındaki yaklaşımını böylesi bir temsille ümmetinin dikkatine sunmuştur. 6. Allah ın isimlerinin insanda tecelli etmesinin misali Hz. Peygamber den nakledilen bir rivâyette Allah Âdem i kendi sûretinde yarattı. 61 buyurulmuştur. İbn Fûrek, bu hadîsin tam anlamıyla anlaşılabilmesi için sebeb-i vurud olarak zikredilen şu rivâyetin göz ardı edilmemesi gerektiğini ifâde etmiştir. Buna göre Allah Resûlü, oğlu ya da kölesinin yüzüne tokat atıp şöyle diyen bir adama rastladı: Allah senin ve senin yüzüne benzeyen yüzleri rezil etsin. Bunun üzerine Nebiyy-i Muhterem şöyle buyurmuştur: Sizden birisi kölesinin yüzüne tokat attığı vakit, yüzüne vurmaktan sakınsın. Zira Allah Âdem i kendi sûretinde yarattı. 62 Benzeri başka bir rivâyette ise Allah, Âdem i Rahmân ın sûretinde yarattı. şeklinde kayd edilmiştir. 63 Hadîs etrafında değişik görüşler ileri sürülmüştür. 64 Ancak hadîsin temsîlî anlatım kapsamında yorumlandığı da db bkz. Buhârî, İsti zan 1; Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-kuşeyri en-nîsâbûrî Müslim b. el- Haccâc, Sahihi Müslim, İstanbul: el-mektebetü'l-islâmiyye, ts, Birr 115; İbn Hıbbân, Sahih, XII/419 (5605); Abdu r-rezzâk, el-musannef, X/384 (19435) 62 Müslim, Birr 115; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 49; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, 113; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:2b; Batalyevsî, el-insâf, s ; Hadîsle alakalı izahları görmek için bkz. Gazzâlî, İlcâmu l-avâm, s. 303; Osman Oruçhan, Hadîste Metin Tenkidi İlkesi Olarak Pozitif Bilimlere Aykırılık ismiyle hazırlamış olduğu ve Hadîs ve Bilim şeklinde basılan doktora çalışmasında Hz. Âdem le alakalı bu rivâyeti tahlil etmiş ve hadîsi pozitif ilimlere aykırı bulduğu gerekçesiyle te vîl etmenin boşa uğraş olduğunu vurgulamıştır. (bkz. Osman Oruçhan, Hadîs ve Bilim, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011, s ) İbn Fûrek, bazı kaynaklarda hadîsin sebebi vurudü olarak bu hadîsenin zikredildiğini, ancak bazı râvilerin, ihtisar sebebiyle bu ziyadeyi nakletmediklerini ifâde etmiştir. Hadîsteki işkalin ortadan kalkması için, ihtisar şeklinde nakledilen rivâyetin, müfesser rivâyet üzerine hamledilmesi gerektiğini ifâde etmiştir. (bkz. İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 49: İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:2b.) 63 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh., s bkz. İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s ; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:8b; İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 10b,11a;İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:2b,3a; Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/229; el-batalyevsî, Ebû Muhammed b. Abdullah b. Muhammed İbnü s-seyyid, el-insâf fi t-tenbîh ale l-meânî ve l-esbâbi l-elleti evcebe l-ihtilâfi beyne lmüslimin fî erâihim, thk. Muhammed Rıdvan ed-dâye, Dımaşk: Dâru l-fikr, 2003/1424, s ; Zamirin Âdem e râci olması durumunda hadîste şöyle mühim bir noktaya dikkat çekme de söz konusudur. Şöyleki, Hz. Âdem in nutfe, tenasül ve zamanla yetişip büyüme gibi durumlar söz konusu olmadan Allah ın ona takdir ettiği bir sûrette yaratılması, İnsan nutfe olmadan meydana gelemez. diye faraziyeler öne süren Dehriye nin görüşlerini nakzetmektedir. (bkz. İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 52; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:8b; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s.114;

14 OSMAN BODUR 48 db görülmektedir. Buna göre, hadîs, en güzel sıfatlarla muttasıf olan Allah ın, kendisinde bulunan sıfatların her birinden bir nüveyi Hz. Âdem e vermesinden bir mesel olmaktadır. 65 Tenbîhü l-efhâm isimli eseriyle müteşâbih hadîslerin yorumuna dair önemli izâh ve te vîllerine şahit olduğumuz Kasrî, bu hadîsin Allah ın isimlerinin insanda tecelli etmesine dair zikredilen bir mesel olduğunu ifâde etmiştir. Buna göre hadîste ise Allah ın mülkiyet/her şeye sahip olma sıfatından bir nüvenin Hz. Âdem e yani tüm insanlığa verilmiş olduğuna dikkat çekilmiştir ki bu sayede insan kâinatta emrine verilen eşyaya müdahale etmeye muktedir olur. Kâinatta her ne varsa hepsi Allah ın tasarrufu ve bilgisi dâhilinde olup O, mülkünde istediği gibi adalet ve lutfüyla tasarruf sahibidir. İşte Allah Teâlâ kendi yerine yeryüzünde halife olsun diye Âdemi yaratmış, kendisinde de en mükemmel şekliyle bulunan, mesela; basir, âlim ve semi gibi sıfatlarından bir nüveyi Hz. Âdem e vermek suretiyle onu yeryüzünün halifesi kılmıştır. 66 Aynı şekilde insanoğlu da kendisine verilen akıl, fikretmek, maslahatlarını gözetme gibi hususiyetler sayesinde yeryüzünün bir anlamda halifesi konumundadir. 67 İbn Bezîze, insanın kendisine verilen bu hilafet sırrının farkında olması gerektiğini ifâde etmiş, zira bazı hadîslerde Allah ın nafile ibâdetlerle kendisine yakınlaşan kimselerin; tutan eli, gören gözü, yürüyen ayağı olacağı, mümin kulunun kalbine sığacağı gibi nakillerin de bu hilafet sırrını açıkça vurguladığına dikkat çekmiştir. 68 İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 11a; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:3a; Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/228.) Ayrıca, Hz. Âdem in uzun bir zaman geçmeden, tabiatın, gece gündüz ve felek gibi değişik unsurların bir takviyesi olmaksızın Allah ın takdiri ile kendine mahsus bir sûrette yaratılması, tabiatçılar ve filozoflar tarafından dile getirilen İnsan, varlık ve unsur aracalığıyla uzun müddet ve zamanda tekevvün eder. şeklindeki görüşlerine bir reddiye mahiyetindedir. Nitekim bazı kimselerce, Hz. Âdem in bütün azalarını, Allah ın yaratmadığı, bazı kısımlarının tabiat ve varlığın müdahalesi ile vucüd bulduğu şeklinde birtakım safsatalar uydurulmuştur. (bkz. İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.53-54; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:8b; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s. 114; İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 11a,11b; İbn Bezîze, İzâhu ssebîl, vr:3a, 4a.) 65 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s ; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, 115; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:8b; İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 12b; Kastallânî, İrşâdu s-sârî, 13/229; Batalyevsî, el-insâf, s ; Hadîsin yorumu için ayrıca bkz. İzzüddin Ali es-seyyid, el-hadîsü n-nebeviyye min vicheti l-belâğiyye, s Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:8b-9a;ibn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 12b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 4a. 67 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.55-57: Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:9a; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 12b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebil, vr:4a. 68 İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 13a; İbn Bezîze, Daha önce kimsenin böyle bir yorum da bulunduğunu görmedim. diyerek hadîse şu yorumu da eklemiştir: Hz. Âdem, sadece kalıptan ibaret olmayıp, onun hissi ve manevi bir yanı da vardır. Hz.

15 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI Özetle ifâde etmek gerekirse, Allah ın Âdem i kendi sûretinde yaratması, kendisine ait bir takım sıfatların nüvelerini kullarına ihsan etmesinden bir mesel olmaktadır Allah ın işitme ve görme sıfatlarının misali Bir hadîs-i nebevilerinde Allah Resûlü, Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğinizde adalete uygun tarzda hüküm vermenizi emreder. Allah bununla, size ne de güzel öğüt veriyor! Şüphe yok ki Allah semî ve basîrdir (sözlerinizi de, hükümlerinizi de hakkıyla işitir, bütün yaptıklarınızı hakkıyla görür) âyetini okumuş, 70 Ebû Hureyre bu rivâyeti naklederken, başparmağı ile kulaklarını, diğer parmaklarıyla da gözlerini kapamış ve Allah Resûlü nün âyeti okurken bu şekilde yaptığını aktarmıştır. 71 Teşbîh fikrine kâil olanlar, Allah Resûlü nün böyle yapmasını delil getire- Peygamber bu ifâdesiyle Hz. Âdem in sûretinin manevi âlemde kemale erdiği gibi maddi âlemde de kemal bulduğunu haber vermiş olmaktadır. Nitekim Allah Resûlü, cennete girecek ilk zümrenin babaları Hz. Âdem in sûretinde olacaklarını haber vererek bu hususiyete dikkat çekmiştir. (bkz. İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 3b.) Ayrıca zamirin Allah a raci olması, teşrif ve tekrim kabilinden olduğuna dikkat çekilmiştir. Nasıl ki Kâbe ye şerefini artırmak için Beytullah/Allah ın evi denilmişse, Hz. Âdem in bu sıfatının şerefini artırmak için de sûretihi terkibiyle durum ifâde edilmiştir. (bkz. İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.58-59; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s.116; İbn Bezîze, Minhâcü l-avârîf, vr: 13a; İbn Bezîze, İzâhu s-sebil, vr:4a; Sûret hadîsi ile ilgili Kastallânî nin şu değerlendirmelerini kayd etmeden geçemeyeceğiz: Şöyleki, bu hadîs hakkında temelde iki farklı temayül ortaya çıkmıştır. İlki, Teşbihi nefyedip, te vîlden uzak duranlar ve bu konudaki bilgiyi Allah a havale edenler. İkincisi ise, sûretihi terkibindeki izâfeti, Hz Âdem in şerefine yüceliğine işaret kabilinden kabul edip hadîsi te vîl edenler. Sûret hadîsinin başka rivâyet tariklerinde Hz Âdem in boyunun altmış zira olduğunun haber verilmesi, onun kendine mahsus bir yaratılış keyfiyetinin bulunduğunu göstermektedir. (bkz. Kastallânî, İrşâdu s-sârî, XIII/229; Öte yandan Batalyevsî, sûret hadîsiyle ilgili olarak, rivâyetin hazf edilen kısmının da dikkate alınması gerektiğini ifâde etmiştir. Ona göre, hadîste yer alan zamir, kula dönmektedir, Allah a değil! Zira hadîsin râvisi, sebeb-i vurûdu nakletmediğinden ötürü, ilgili hadîs zâhiren Allah hakkında kabul edilemeyecek bir anlama dönüşmüştür.(bkz. Batelyevsî, el-insâf, s.179.) 69 Sûret hadisiyle alakalı derli toplu bilgi almak için şu çalışmalara da bakılabilir:kahraman, Hüseyin, Sûret Hadisi Üzerine Bağlam Esaslı Bir Tahlîl Denemesi, Hadis Tetkikleri Dergisi, 2003, cilt: I, sayı: 1, s ; Kahraman, Hüseyin, W. Montgomery Watt ın İslâm ve Hadis Algısı Bağlamında Tanrı Sûretinde Yaratılma İsimli Makâlesinin Tahlîl ve Tenkîdi, Marife: Bilimsel Birikim, 2006, cilt: VI, sayı: 1, s ; Bu konuda ülkemizde bir yüksek lisans çalışması da bulunmaktadır. Bkz. Zekiye Duran, Allah Âdem i Kendi Sûretinde Yarattı Hadisinin İncelenmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Cumhuriyet Üniv. Sosyal Bil. Enstitüsü, en-nisa, 4/ Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-ezdî es-sicistânî, es-sünen, haz. Heysem b. Nizar Temim, Beyrût: Dâru l-erkâm, 1999, Sünne 19; İbn Hıbbân, Sahih, I/498(265) db 49

16 OSMAN BODUR 50 db rek, Allah ın kulağı ve gözü olduğunu ifâde etmişler ve islâm dininin olmazsa olmaz ilkelerinden olan tevhit anlayışına münâfi bir şekilde hadîsi yorumlamaya kalkışmışlardır. 72 Açıkça bilindiği gibi, uzuv anlamı çağrıştıran bir şekilde hadîsin yorumlanması sakıncalı bir durumdur. Çünkü hadîste, Allah ın görme ve işitme sıfatlarına sahip olduğu vurgulanmış, bu sıfatların beşerinkine mevcut bir eylem şeklinde tahakkuk etmediğine, Allah ın kendine ait sem i/işitmesi ve yine kendine ait ru yeti/görmesi olduğuna dikkat çekilmiştir. 73 O halde hadîsten kastedilen, Allah ın görme veya işitme uzvuna sahip olduğu ya da bu sıfatlarının övülmesi değildir, bilakis hadîsten murad Allah ın görme ve işitme sıfatlarına sahip olduğudur. 74 Nitekim Arap dilinde ف ال ن إ ال ش س و ق م ر و ب د ر Falan kimse ancak güneştir, aydır. şeklinde bir söylem dikkatleri çekmektedir. Bu ifâde ile kastedilen anlam, o şahsın yüce ahlâkının ve değerinin bu şekilde bir temsîl ile ifâde edilmesinden ibarettir. 75 Ayrıca metafizik âlem hakkında somut bir takım söylemler geliştirerek Allah ın tıpkı insanların sahip olduğu gibi değişik uzuvlara malik olduğunu iddia etmek yerine, bu hadîsi, temsîl kabilinden değerlendirip, onun gizli açık her ne varsa her şeyi işitmesinden ve sonsuz ilmiyle her şeyden haberdar olmasından bir mesel olarak te vîl etmek islâmın tevhit ilkeleri açısından da oldukça yerinde bir anlayıştır. Nitekim Kur ân-ı Kerim de münafıkların sıfatlarından bahsedilirken sağır, dilsiz ve kör olduklarından dolayı hakka dönemedikleri ifâde edilmiştir. 76 Görüldüğü üzere, âyette, onların göz kulak ve dil gibi uzuvlarının olmadığına değil, manevi anlamda bu sıfatlara sahip olmadıkları vurgulanmış olmaktadır. O halde, normal şartlarda uzva sahip 72 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.250; bkz. Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:37a,37b,38a; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 23b; İbnü l-müneyyir, Tefsîru müşkilâti ehâdîs, vr: 17a. 73 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s ; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 23b; İbnü l-müneyyir, Tefsîru müşkilâti ehâdîs, vr: 17a. 74 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.251; İbn Bezîze, bu rivâyeti teşbih ve tecsîme kail olarak yorumlayan Mücessime ve Müşebbihe nin bu düşüncelerinin kötü niyetlerinden kaynaklandığını, onların bu te vîllerinin mahza hata olduğuna dikkat çekmiştir. (bkz. İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 23b,38b.) 75 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.252; Ayrıca Kasrî, hususi ile Allah ın bu iki sıfatına dikkat çekilmiş olmasının çok manidar olduğunu ifâde etmiştir. Şöyleki, insan bunun sayesinde Allah ın her daim kendisini gördüğünü ve sözlerini işittiğini idrak edecek, hayatını daha sistemli ve rızayı ilâhî yönünde geçirmeye gayret edecektir. (bkz. Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr: 38b.) 76 el- Bakara, 2/18.

17 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI oldukları halde, münafıklar hakkında kullanılan bu ifâdeyi mecâza hamletmek mümkün ise, her türlü uzuvdan münezzeh olan Allah Teâlâ hakkında kullanılan benzeri bir ibâreyi mecâza hamletmek, diğerine nispetle daha uygundur Allah ın her türlü eksik sıfatlardan uzak olmasının misali Öte yandan Hz. Peygamber den gelen başka bir hadîs-i nebevi de Muhakkak Deccal, şaşıdır, sizin rabbiniz asla şaşı değildir. şeklinde bir başka müteşâbih beyan nakledilmiştir. 78 Hadîste Allah Teâlâ nın her şeyi görüp gözeten/basir sıfatına sahip olduğu vurgulanmıştır. Yoksa burada Allah a uzuv isnâd etmek gibi bir gaye güdülmemiştir. Allah Teâlâ nın Deccal gibi şaşı olmadığının özellikle vurgulanması, Allah ın her türlü noksan sıfatlardan münezzeh olduğunu açıkça beyan etmek için zikredilmiştir. Zira şaşılık mahiyeti itibariyle kusur, arıza demektir. 79 Bu kapsamda ifâde etmek gerekirse, Allah ın her türlü noksan sıfatlardan münezzeh olması, fehme takrib kabilinden temsîl sanatı kullanılarak bu şekilde ifâde edilmiş olmaktadır. Yoksa hadîste bilinen anlamı ile herhangi bir uzuv kasd edilmiş değildir. 80 Özetle vurgulamak gerekirse, Deccâl in şaşı olduğunun vurgulanması ve akabinde Allah Teâlâ nın böyle bir durumdan fersah fersah münezzeh olduğuna dikkat çekilmesi, Cenâb-ı Hakk ın her türlü eksik ve kusur arzeden durumlardan uzak olmasına bir mesel şeklinde algılanmıştır. 9. Allah ın günahlardan razı olmamasının misali Başka bir hadîsi şerifte ise Resul-ü Ekrem, Allah Teâlâ nın gayur/kıskanç olmasından söz etmiş, hatta onun bu özelliğinin insanlarda bulunan bu duygudan daha baskın ve fazla olduğunu ifâde etmek sûretiyle müteşâbih bir beyan da bulunmuştur. Allah tan daha fazla kıskanan kimse yoktur. Bundan dolayı kötülüklerin gizli db İbnü l-müneyyir, Tefsîru müşkilâti ehâdîs, vr:17a. 78 Buhârî, Tevhîd 17; Müslim, İman 274; Ebû Dâvûd, Melâhim 14; Tirmizî, Fiten 60; Hâkim, el-müstedrek, IV/530(8613); İbn Hıbbân, Sahih, XV/183(6780); Ahmed b. Hanbel, el- Müsned, V/48(2852) 79 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 253; bkz. Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:37a,37b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:38b. Ayrıca Deccal le ilgili rivâyetlerin geniş tahlili için bkz. İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 226a, vd); Kastallânî, İrşâdu s-sâri, XV/ İbn Hacer, Fethu l-bârî, XIII/390; Kastallânî, İrşâdu s-sâri, XV/373.

18 OSMAN BODUR 52 db olanınıda aşikâr olanını da haram kılmıştır. Allah tan daha fazla methe layık hiç kimse yoktur. 81 Allah kıskanır. Mümin de kıskanır. Allah ise mü minin Allah ın kendisine haram kıldığı şeyleri yapmasını kıskanır. 82 Sizin efendiniz olan Sa d b. Ubâde muhakkak çok kıskançtır. Bilin ki ben ondan daha kıskancım, Allah ise benden de kıskançtır. gibi rivâyetlerde nebevi beyanlarda bu hususa işaret edilmiştir. 83 Metinde geçen ve kıskançlık anlamına gelen gayret kelimesi, beşeri anlamdaki bir duygu ve heyecan anlamını ifâde ettiğinden, hadîsin bu meyanda anlaşılması ve yorumlanması tevhîd ilkesine münafi olmaktadır. 84 Te vîle konu edilen bu hadîsin, Allah ın kullarının işlediği günahlardan razı olmadığını ifâde etme adına kullanılan bir temsîl olduğuna dikkat çekilmiş, Allah Resûlü nün sebebi zikretmek sûretiyle müsebbebi (neticeyi) ifâde etmiş olduğuna işaret edilmiştir. 85 Yani, Allah ın gayretinden kastedilen asıl nokta, kullarının yapmış olduğu şeylerden razı olmamasıdır. 86 Dilimizde yaygın bir kullanım olan gayretullah a dokunma terkibindeki söylemde bu anlamdaki bir yorumun neticesi olsa gerektir. Başka bir bakış açısı ile ifâde edecek olursak, arap dilinde birbirinin lazımı olan iki durum aynı anda zikredilebilmekte, bu durumda gayret kelimesi ile asıl vurgulanan nokta, onun bir neticesi olan yasaklanan şeylerden zecretme/uzaklaştırma anlamı olmaktadır. 87 Bunun benzeri bir kullanımı Allah Teâlâ nın sabırlı olduğunu haber veren rivâyetlerde görmek mümkündür. Arap dilinde sabır, intikam duygusunu bastırma anlamına geldiği gibi onun lâzımi manası ise ceza vermeyi terk etmek, sakınmak gibi değişik anlamlara gelmekte ve 81 Müslim, Tevbe Müslim, Tevbe Buhârî, Nikâh İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.95; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s.210; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr: 55b; İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:10b. Ayrıca Allah a gayret ifâde eden hadîslerde yer alan Şey Ehad Şahs gibi kelimelerin Allah Teâlâ hakkında kullanılmaları mevzûsu, âlimler arasında medar-ı münakaşa olmuştur. Özetle ifâde edecek olursak, mevcut bir nesne hakkında kullanılan Şey lafzının var olan Hak Teâlâ hakkında kullanılmasında bir beis olmasa da Ehad ve Şahs gibi kelimelerin mutlak anlamda Allah için kullanılmasının mahzurlu olduğuna işaret edilmiştir. (bkz. İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:10b; Ayrıca bkz. Kastallânî, İrşâdu s-sâri, XV/383.) 85 İbn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr:10b,11a. 86 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.95; Beyhakî, el-esmâ ve s-sıfât, s İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.95; Fahreddin er-râzî, Esâsu t-takdîs, s.210; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr:55b.

19 MÜTEŞÂBİH HADÎSLERİN YORUMUNDA TEMSÎL SANATI Allah Teâlâ ile ilgili kullanılınca söz konusu bu lâzımi anlam üzerinden bu sıfatın te vîl edilmesi gerekmektedir. 88 O halde hadîsin te vîlini, temsîlî anlatım kapsamında yoruma tabi tutarak ve gayret kelimesinin lazımi anlamını dikkate alarak Allah, kullarını yasaklardan en çok menedendir ve o, asla kullarının yasak bir fiil işlemelerine razı değildir. şeklinde yapmak mümkün görülmektedir Kalplerin Allah ın tasarrufunda olmasının misali Yine Allah Resûlü nden nakledilen Müminin kalbi Allah ın parmaklarının iki parmağı arasındadır. 90 hadîsinin yorumunda da temsîlî anlatım dikkatleri çekmektedir. Zira hadîsin muhtevasına bakıldığında, bu gibi ifâdelerle kastedilen anlamın, kalblerin Allahın tasarrufunda olduğuna dair bir mesel olduğu ortaya çıkmaktadır. 91 Nitekim Arapların söylemlerinde dikkati çektiği üzere, bir kişi, başkası üzerindeki güç ve kuvvetini vurgulamak isteğinde bu durumu, Falan kişi benim serçe parmağımdadır. şeklinde beyan eder. 92 Yine kendi malı üzerinde tasarruf yetkisine sâhip kimseye Falanın kendi malı üzerinde parmağı var denilir. 93 Arap dilindeki başka bir kullanımda ise bir başkasına iyilikte ve lütufta bulunan kimsenin durumu, Fulanun ala ısbain hasenin şeklinde ifâde edilmiştir. 94 Ayrıca bizim dilimizde de herhangi bir işte bir kimsenin dahli olduğunu beyan etmek için Falancanın bu işte parmağı var. şeklinde db İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr:56a. 89 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s.95; İbn Bezîze, Minhâcu l-avârîf, vr:56a; Kastallânî, İrşâdu s-sârî, 15/ Hâkim, el-müstedrek, II/289 (3140); Ahmed b. Hanbel, el -Müsned, XI/130 (6569); Bezzar, el-müsned, VI/431 (2460); Taberânî, el-mu cemü l-evsat, II/147(1530) 91 bkz. İbnü l-esir, Ebû s-seâdât el-mübârek b. Muhammed el-cezerî, en-nihâye fî garîbi l-hadîs, thk. Tâhir Ahmed er-râzî, Mahmûd Muhammed et-tenâhî, Beyrût: el- Mektebetü l-ilmiye, 1399, III/9; Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, el-fâik fî garîbi l-hadîs, thk. Ali Muhammed el-becâvî, Muhammed Ebû l-fadl İbrâhim, 2. Baskı, Beyrût: Dâru l-ma rife, II/282; İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s.138; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s ; Beyhakî, el-esmâ ve s-sıfât, s.321; Kasrî, Tenbîhü lefhâm, vr:16b; Hadîsin yorumu için bkz. Gazzâlî, İlcâmu l-avâm, s.302, 303; Ayrıca bakınız: Ebû Bekr Muhammed b. Abdullah b. Muhammed Meâfîrî, İbnü l-arâbî, Kânunu t-te vîl, thk. Muhammed Süleymânî, Cidde: Dâru l-kıble, 1986/1406, s. 575, İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s. 138; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s ; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:16b. 93 İbn Kuteybe, Te vîlü muhtelifi l-hadîs, s. 138; İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 238; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:16b. 94 İbn Fûrek, Müşkilü l-hadîs ve beyânüh, s. 239; Kasrî, Tenbîhü l-efhâm, vr:16b;ibn Bezîze, İzâhu s-sebîl, vr: 22b.

Müteşâbih Hadîslerin Yorumu Bağlamında İbnü l-müneyyir in (ö. 683/1284) Tefsîru müşkilâti ehâdîs bi şekli zâhirihâ Adlı Eseri

Müteşâbih Hadîslerin Yorumu Bağlamında İbnü l-müneyyir in (ö. 683/1284) Tefsîru müşkilâti ehâdîs bi şekli zâhirihâ Adlı Eseri Müteşâbih Hadîslerin Yorumu Bağlamında İbnü l-müneyyir in (ö. 683/1284) Tefsîru müşkilâti ehâdîs bi şekli zâhirihâ Adlı Eseri Osman BODUR * Öz:. İslâmî ilimlerin hemen hepsinde oldukça önemli bir yer tutan

Detaylı

EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ.

EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ. EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ www.almuwahhid.com 1 Müellif: Şeyhu'l-İslam İbni Teymiyye (661/728) Eser: Mecmua el-feteva, cilt 4 بسم هللا الرحمن الرحيم Selefin, kendilerinden sonra gelenlerden daha alim, daha

Detaylı

Sabah akşam tevâzu içinde yalvararak, ürpererek ve sesini yükseltmeden Rabbini an. Sakın gâfillerden olma! (A râf sûresi,7/205)

Sabah akşam tevâzu içinde yalvararak, ürpererek ve sesini yükseltmeden Rabbini an. Sakın gâfillerden olma! (A râf sûresi,7/205) Zikir, hatırlayıp yâd etmek demektir. İbâdet olan zikir de Yüce Allah ı çok hatırlamaktan ibârettir. Kul, Rabbini diliyle, kalbiyle ve bedeniyle hatırlar ve zikreder. Diliyle Kur ân-ı Kerim okur, duâ eder,

Detaylı

Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI. Journal of Islamic Research البحوث االسالمية

Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI. Journal of Islamic Research البحوث االسالمية Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI Journal of Islamic Research البحوث االسالمية Yıl 3 Sayı 1 Mayıs 2010 .. / Özet: Hadislerin anlaşılmasında aklın putlaştırılması Batıyla geniş bir etkileşim

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Tefsir II ILH

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Tefsir II ILH DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Tefsir II ILH 204 4 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

O, hiçbir sözü kendi arzularına göre söylememektedir. Aksine onun bütün dedikleri Allah ın vahyine dayanmaktadır.

O, hiçbir sözü kendi arzularına göre söylememektedir. Aksine onun bütün dedikleri Allah ın vahyine dayanmaktadır. İslam çok yüce bir dindir. Onun yüceliği ve büyüklüğü Kur an-ı Kerim in tam ve mükemmel talimatları ile Hazret-i Resûlüllah (S.A.V.) in bu talimatları kendi yaşamında bizzat uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Detaylı

Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998

Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı ve Soyadı :Muammer BAYRAKTUTAR 2. Ünvanı : Yrd. Doç. Dr. 3. Görevi : Öğretim Üyesi/Dekan Yrd. 4. Görev Yeri : Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5. İletişim : muammerbayraktutar@hotmail.com

Detaylı

MÂTÜRÎDÎ KELÂMINDA TEVİL

MÂTÜRÎDÎ KELÂMINDA TEVİL Önsöz Klasik ilimler geleneğimizin temel problemlerinden birine işaret eden tevil kavramını en geniş anlamıyla inanan insanın, kendisine hitap eden vahyin sesine kulak vermesi ve kendi idraki ile ilâhî

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ I Ders No : 00700400 : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi Ön Koşul

Detaylı

İçindekiler. Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15

İçindekiler. Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15 İçindekiler Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15 Ebû Mansûr el-mâtürîdî 1. Hayatı 21 2. Siyasî ve İlmî Çevresi 25 3. İlmî Şahsiyeti 28 4. Eserleri 31 4.1. Kelâm ve Mezhepler Tarihi 31 4.2.

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II -Ders Planı- Dersin konusu: istinbat metotları ve va z olunduğu mana bakımından lafızlar [hâs] Ön hazırlık: İlgili tezler: ibrahim özdemir

Detaylı

HZ. PEYGAMBER (S.A.V) İN HOŞGÖRÜSÜ VE AFFEDİCİLİĞİ

HZ. PEYGAMBER (S.A.V) İN HOŞGÖRÜSÜ VE AFFEDİCİLİĞİ ب س م الله الر ح من الر ح يم الل ه ل نت ل ه م و ل و ك نت ف ظ ا غ ل يظ ال ق ل ب ف ب م ا ر ح م ة م ن لا نف ض وا م ن ح و ل ك İmran, 159) (Al-i HZ. PEYGAMBER (S.A.V) İN HOŞGÖRÜSÜ VE AFFEDİCİLİĞİ Muhterem Müslümanlar!

Detaylı

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : abulut@fsm.edu.tr

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : abulut@fsm.edu.tr AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Ali Bulut İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (01) 51 81 00 Mail : abulut@fsm.edu.tr. Doğum - Tarihi : 1.0.1973

Detaylı

فضل صالة الرتاويح اسم املؤلف حممد صالح املنجد

فضل صالة الرتاويح اسم املؤلف حممد صالح املنجد 1436 TERÂVİH NAMAZININ FAZÎLETİ فضل صالة الرتاويح باللغة الرتكية Muhammed Salih el-muneccid اسم املؤلف حممد صالح املنجد Çeviren Muhammed Şahin ترمجة حممد شاهني Gözden Geçiren Ali Rıza Şahin مراجعة يلع

Detaylı

İçindekiler. Önsöz 11 Kısaltmalar 15

İçindekiler. Önsöz 11 Kısaltmalar 15 İçindekiler Önsöz 11 Kısaltmalar 15 EBÛ MANSÛR EL-MÂTÜRÎDÎ 17 Hayatı 17 Siyasî ve İlmî Çevresi 20 İlmî Şahsiyeti 22 Eserleri 25 a. Kelâm ve Mezhepler Tarihi 25 b. Usûl-i Fıkıh 29 c. Tefsir ve Kur an İlimleri

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid ALLAH TEÂLÂ'NIN İSİMLERİ DOKSAN DOKUZ İLE SINIRLI DEĞİLDİR أسماء االله عاىل غ صورة ف سعة و سع ا س م ا ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ مد صالح املنجد Terceme: IslamQa koordinasyon:

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS TEFSİR V İLH 403 7 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar

1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar 1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar İÇİNDEKİLER KUR AN NEDİR? KUR AN-IN AMACI? İNANÇ NEDİR İBADET NEDİR AHLAK NEDİR KISSALAR AYETLER KUR AN NEDİR? Kur an-ı Hakîm, alemlerin Rabbi olan Allah ın kelamıdır.

Detaylı

Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok

Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok Question Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok kez karşılaşmaktayız, bu iki kavramdan maksat nedir? Answer: Kuran müfessirleri ayet ve rivayetlere

Detaylı

الصيام برؤية واحدة اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني

الصيام برؤية واحدة اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني 1436 HİLALİN BİR YERDE GÖRÜLMESİYLE ORUCA BAŞLAMAK الصيام برؤية واحدة باللغة الرتكية Muhammed b. Salih el-useymîn اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني Çeviren Muhammed Şahin ترمجة حممد شاهني Gözden Geçiren

Detaylı

İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ. Bu Beldede İlim Ölmüştür

İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ. Bu Beldede İlim Ölmüştür İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ Bu Beldede İlim Ölmüştür Rivayet edildiğine göre Süfyan es-sevrî (k.s) Askalan şehrine gelir, orada üç gün ikamet ettiği halde, kendisine hiç kimse gelip de ilmî bir mesele hakkında

Detaylı

İçindekiler. Giriş Konu ve Kaynaklar 13 I. Konu 15 II. Kaynaklar 19

İçindekiler. Giriş Konu ve Kaynaklar 13 I. Konu 15 II. Kaynaklar 19 Önsöz Kur an tefsirleri üzerine yapılan araştırmalar bir hayli zenginleşmesine karşın, yüzlerce örneğiyle sekiz-dokuz asırlık bir gelenek olan tefsir hâşiyeciliği, çok az incelenmiştir. Tefsir hâşiye literatürü;

Detaylı

3 Her çocuk Müslüman do ar.

3 Her çocuk Müslüman do ar. TAHR C * 1 Sözlerin en güzeli Allah ın kitabı, yolların en güzeli Muhammed in yoludur. Buhari, Edeb, 70; tisam, 2. z Müslim, Cuma, 43. z Nesai, Iydeyn, 22. z bn Mace, Mukaddime, 7. z Darimî, Mukaddime,

Detaylı

Hadis Istılahları. ADL: Râvînin hadîsi bozmadan rivâyet eden dürüst bir müslüman olması. AHZ: Bir şeyhden hadîs almak.

Hadis Istılahları. ADL: Râvînin hadîsi bozmadan rivâyet eden dürüst bir müslüman olması. AHZ: Bir şeyhden hadîs almak. Hadis Istılahları Her ilim dalının bir terminolojisi olduğu gibi hadîs ilimlerinin de ıstılahları vardır. Hadîs ıstılahları anlaşılmadıkça hadîs usûlü de anlaşılamaz. Hadîs ıstılahları çok sayıda olduğu

Detaylı

İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A.

İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A. İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A. Eski Kavimlerde Miraç...18 1. Çeşitli Kabile Dinleri...19 2.

Detaylı

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız 4. SINIFLAR (PROJE ÖDEVLERİ) Öğrenci No 1- Dinimize göre Helal, Haram, Sevap ve Günah kavramlarını açıklayarak ilgili Ayet ve Hadis meallerinden örnekler veriniz. 2- Günlük yaşamda dini ifadeler nelerdir

Detaylı

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şu an hayatta ve yeryüzünde hazır mıdır? Abdulkerim el-hudayr

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şu an hayatta ve yeryüzünde hazır mıdır? Abdulkerim el-hudayr Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şu an hayatta ve yeryüzünde hazır mıdır? ] تريك Turkish [ Türkçe Abdulkerim el-hudayr Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 0-43 هل لرسو صىل الله عليه

Detaylı

Kadınların Dövülmesi. Konusuna Farklı Bir Bakış. (Nisa [4] 34)

Kadınların Dövülmesi. Konusuna Farklı Bir Bakış. (Nisa [4] 34) Nisa [4] 34 Nuşûz Darabe Boşanmadan Önceki İşler Hz. Muhammed Hiç Kimseyi Dövmemiştir Dövmek Yasaklanmış Eşini Döven Hayırsızdır Ayetin Mantığı Kaynakça Kadınların Dövülmesi (Nisa [4] 34) Konusuna Farklı

Detaylı

Yard.Doç. Aralık 2000 İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi. Doktora Ekim 1998 M.Ü.S.B. E. Temel İslam Bilimleri Hadis Anabilim Dalı

Yard.Doç. Aralık 2000 İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi. Doktora Ekim 1998 M.Ü.S.B. E. Temel İslam Bilimleri Hadis Anabilim Dalı Adı Soyadı: Mustafa KARATAŞ Ünvanı: Doç.Dr. Ana Bilim Dalı: Hadis Ana Bilim Dalındaki Konumu: Öğretim Üyesi E-Posta: mkaratas@istanbul.edu.tr Web: www.mustafakaratas.com ÖĞRENİM DURUMU VE AKADEMİK ÜNVANLAR

Detaylı

1.Birlik ilkesi: İslam inancına göre bütün varlıklar, bir olan Allah tarafından yaratılmıştır.

1.Birlik ilkesi: İslam inancına göre bütün varlıklar, bir olan Allah tarafından yaratılmıştır. İnsanın toplumsal bir varlık olarak başkaları ile iyi ilişkiler kurabilmesi, birlik, barış ve huzur içinde yaşayabilmesi için birtakım kurallara uymak zorundadır. Kur an bununla ilgili ne gibi ilkeler

Detaylı

EY İMAN EDENLER! Allah ın emrine uygun yaşayın

EY İMAN EDENLER! Allah ın emrine uygun yaşayın EY İMAN EDENLER! Allah ın emrine uygun yaşayın Ey iman edenler! Allah'ın emrine uygun yaşayın, O'na (yakın olmaya) vesile/imkan arayın. O'nun yolunda (malınızla, canınızla) cihad edin ki kurtuluşa eresiniz.

Detaylı

Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır.

Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır. BÜYÜKLERİN HİKMETLİDEN SÖZLERİ Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır. Buyruldu ki; Faziletli kimseler için (hiçbir yer) gurbet sayılmaz. Cahilin ise

Detaylı

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri 1 ) İlahi kitapların sonuncusudur. 2 ) Allah tarafından koruma altına alınan değişikliğe uğramayan tek ilahi kitaptır. 3 ) Diğer ilahi

Detaylı

ÖNCESİNDE BİZ SORDUK Editör Yayınevi LGS Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Yeni Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55

ÖNCESİNDE BİZ SORDUK Editör Yayınevi LGS Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Yeni Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55 Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55 8 Ey insanlar! Rabbiniz birdir, atanız (Âdem) da birdir. Hepiniz Âdem densiniz, Âdem ise topraktan yaratılmıştır. Allah katında en değerli olanınız, O na karşı gelmekten

Detaylı

dinkulturuahlakbilgisi.com amaz dinkulturuahlakbilgisi.com Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com

dinkulturuahlakbilgisi.com amaz dinkulturuahlakbilgisi.com Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com amaz Memduh ÇELMELİ NAMAZ: AYET ve HADİSLER «Namazı kılın; zekâtı verin ve Allah a sımsıkı sarılın...» (Hac, 78) Namazı kılın; zekâtı verin; Peygamber e itaat edin ki merhamet göresiniz. (Nûr, 56) «Muhakkak

Detaylı

ALLAH TEÂLÂ'NIN ARŞA İSTİVÂ ETMESİ

ALLAH TEÂLÂ'NIN ARŞA İSTİVÂ ETMESİ ALLAH TEÂLÂ'NIN ARŞA İSTİVÂ ETMESİ استواء االله عرشه ] تر [ Türkçe Turkish Abdurrahman el-berrâk Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 00-43 استواء االله عرشه» باللغة ال ية «عبد الر ن ال اك

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : KELAM TARİHİ Ders No : 0070040093 Teorik : 3 Pratik : 0 Kredi : 3 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : DİNLER ARASI İLİŞKİLER Ders No : 0070040203 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili

Detaylı

Birinci İtiraz: Cevap:

Birinci İtiraz: Cevap: Bazı din bilginleri tutulmalarla ilgili bazı itirazlarda bulunarak bu konuda şüpheler uyandırmaya çalışmışlardır. Ulemaların itirazlarından bazıları cevaplarıyla birlikte aşağıya sıralanmıştır. Birinci

Detaylı

İmam-ı Muhammed Terkine ruhsat olmayan sünnettir der. Sünnet-i müekkededir.[6]

İmam-ı Muhammed Terkine ruhsat olmayan sünnettir der. Sünnet-i müekkededir.[6] K U R B A N Şartlarını hâiz olub,allah a yaklaşmak amacıyla kesilen kurban;hz. Âdem in çocuklarıyla başlayıp [1],Hz. İbrahim-in oğlu İsmail-in kurban edilmesinin emredilmesi[2],daha sonra onun yerine koç

Detaylı

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TEFSİR II Ders No : 0070040090 Teorik : 4 Pratik : 0 Kredi : 4 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi

Detaylı

Kur'an ve Anlam. Yazarlar Mürsel Ethem Yusuf Topyay Mehmet Akın. Editörler İsmet Eşmeli Mehmet Akın ISBN:

Kur'an ve Anlam. Yazarlar Mürsel Ethem Yusuf Topyay Mehmet Akın. Editörler İsmet Eşmeli Mehmet Akın ISBN: Kur'an ve Anlam Yazarlar Mürsel Ethem Yusuf Topyay Mehmet Akın Editörler İsmet Eşmeli Mehmet Akın ISBN: 978-605-2233-19-1 1. Baskı Aralık, 2018 / Ankara 2000 Adet Yayınları Yayın No: 284 Web: grafikeryayin.com

Detaylı

Selamın Veriliş Şekli: Selam verildiği zaman daha güzeliyle veya aynısıyla karşılık vermek gerekmektedir. Allah

Selamın Veriliş Şekli: Selam verildiği zaman daha güzeliyle veya aynısıyla karşılık vermek gerekmektedir. Allah Arapça da barış, esenlik ve selamet gibi anlamlara gelen selam kelimesi, ilk insan ve ilk peygamber Âdem den (a.s.) beri vardır: Allah Ademi yarattığı vakit, git şu oturan meleklere selam ver, selamını

Detaylı

Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu

Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu Question Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu belirtir misiniz? Kur an ın lafızdan soyut olduğu bir merhale var mıdır? Answer: Her şeyin lâfzî

Detaylı

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ Kur an-ı Kerim : Allah tarafından vahiy meleği Cebrail aracılığıyla, son Peygamber Hz. Muhammed e indirilen ilahi bir mesajdır. Kur an kelime olarak okumak, toplamak, bir araya

Detaylı

Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ

Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ Giriş Ana hatlarıyla İslam dini programı, temel sayılan programlardan sonra daha ileri düzeylere yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu programı takip edecek ders

Detaylı

Ö zürsüz oruç tutmayan kimseye kaza gerekir mi? Muhammed b. Salih el-useymîn

Ö zürsüz oruç tutmayan kimseye kaza gerekir mi? Muhammed b. Salih el-useymîn Ö zürsüz oruç tutmayan kimseye kaza gerekir mi? [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2012-1433 هل ىلع تارك الصيام نو غري عذر قضاء «باللغة

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ YRD. DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM KUTLAY

ÖZGEÇMİŞ YRD. DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM KUTLAY ÖZGEÇMİŞ YRD. DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM KUTLAY 1. Adı Soyadı : Halil İbrahim KUTLAY. Doğum Tarihi : 0 / 10/ 197 3. Unvanı : Yrd. Doç. Dr.. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Yüksek

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid Abdest Alırken Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin Allah Katındaki Makamı ile Dua Etmek لاعء أثناء الوضوء ب ا ه ليب ص االله عليه وسلم ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ

Detaylı

ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?)

ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?) 1436 ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?) إذا لم ير اهلالل يللة اثلالثني من شعبان باللغة الرتكية Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn اسم املؤلف عبد اهلل بن عبد الرمحن اجلربين Çeviren

Detaylı

Üstadımızın mezkûr beyanında, Kur'an ın her ayetinin üç hükmü içine aldığı belirtilmiştir. Bu hükümler şunlardır:

Üstadımızın mezkûr beyanında, Kur'an ın her ayetinin üç hükmü içine aldığı belirtilmiştir. Bu hükümler şunlardır: Sorularlarisale.com "Kur'an ın her kelamı üç kaziyeyi müştemildir. Birincisi, bu Allah ın kelamıdır. İkincisi, Allah ca murad olan mana budur. Üçüncüsü, mana-yı murad budur..." İzah eder misiniz? "Kur'an

Detaylı

TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ. Prof. Dr. Yusuf Ziya KESKİN Hadis Anabilim Dalı

TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ. Prof. Dr. Yusuf Ziya KESKİN Hadis Anabilim Dalı TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ Prof. Dr. Yusuf Ziya KESKİN Hadis Anabilim Dalı Eposta : yzkeskin@harran.edu.tr : yzkeskin@gmail.com Telefon (Cep) : 90 536 626 56 56 (Sabit): 90 414 318 34 98 ÖĞRENİM VE AKADEMİK

Detaylı

Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Yayın No. 756 İSAM Yayınları 202 İlmî Araştırmalar Dizisi 90 Her hakkı mahfuzdur.

Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Yayın No. 756 İSAM Yayınları 202 İlmî Araştırmalar Dizisi 90 Her hakkı mahfuzdur. Mustafa Bülent Dadaş, Dr. 1979 da Adana da doğdu. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ni bitirdi (2002). Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü nde Mecelle de Bulunan Hukuk-Dil İlişkisine Yönelik

Detaylı

3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler

3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler 3. ÜNİTE: EN GÜZEL ÖRNEK HZ. MUHAMMED İN İBADETLERİ 3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler KAZANIMLARIMIZ O Bu ünitenin sonunda öğrenciler Hz. Muhammed'in: O 1. Öncelikle bir kul olarak davrandığını kavrar.

Detaylı

TEFSİR TARİHİ VE USULÜ

TEFSİR TARİHİ VE USULÜ TEFSİR TRİHİ VE USULÜ DİKKT Bu testte 25 soru bulunmaktadır. Cevaplarınızı, cevap kâğıdınızın Tefsir Tarihi ve Usulü testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. yet sayısı yüzden az olan surelere verilen

Detaylı

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua DUANIN ÖNEMİ Dua, insanda doğuştan var olan bir duygudur. Bu sebeple bütün dinlerde dua mevcuttur. Üstün bir varlığa inanan her insan, hayatının herhangi bir anında dua ihtiyacını hisseder. Çünkü her insan,

Detaylı

KUREYŞ SÛRESİ Nuzul 21 / Mushaf 106

KUREYŞ SÛRESİ Nuzul 21 / Mushaf 106 KUREYŞ SÛRESİ Nuzul 21 / Mushaf 106 Surenin Adı: Kureyş sûresi, adını, Kur an da geçtiği tek yer olan ilk âyetinden alır. Kureyş kelimesi iki köke nispet edilir. Birincisi; köpek balığı anlamına gelen

Detaylı

Kolaylaştırınız, güçleştirmeyiniz, müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz. Buhârî, İlm, 12; Müslim, Cihâd, 6.

Kolaylaştırınız, güçleştirmeyiniz, müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz. Buhârî, İlm, 12; Müslim, Cihâd, 6. 40 HADİS 1 ( : : ) (Allah Rasûlü) Din nasihattır/samimiyettir buyurdu. Kime Yâ Rasûlallah? diye sorduk. O da; Allah a, Kitabına, Peygamberine, Müslümanların yöneticilerine ve bütün müslümanlara diye cevap

Detaylı

TİN SURESİ. Rahman ve Rahim Olan Allah ın Adıyla TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ. 3 Bu güvenli belde şahittir;

TİN SURESİ. Rahman ve Rahim Olan Allah ın Adıyla TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ TİN SURESİ. 3 Bu güvenli belde şahittir; Rahman ve Rahim Olan Allah ın Adıyla 3 Bu güvenli belde şahittir; 1 4 1 İNCİR AĞACI ve zeytin (diyarı) şahittir! 4 Doğrusu Biz insanı en güzel kıvamda yaratmış, 2 İncir ile Hz Nuh un tufan bölgesi olan

Detaylı

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ 5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ Allah İnancı Ünite/Öğrenme Konu Kazanım Adı KOD Hafta Tarih KD1 KD2 KD3 KD4 KD5 KD6 Allah Vardır ve Birdir Evrendeki mükemmel düzen ile Allahın (c.c.) varlığı ve birliği

Detaylı

MERYEM SURESİNDEKİ MUKATTAA HARFLERİ كهيعص

MERYEM SURESİNDEKİ MUKATTAA HARFLERİ كهيعص MERYEM SURESİNDEKİ MUKATTAA HARFLERİ كهيعص Ünlü İslam bilgini Taberi, tefsirinde, mukattaa harfleri ile ilgili, Abdullah b. Abbas, Said b. Cübeyr ve Abdullah b. Mesud dan şu görüşü nakletmiştir: Her bir

Detaylı

NOT : İMAM-I RABBANİ Hz. bundan önceki mektuplar gibi. bunu da büyük şeyhi Bakibillah'a yazmıştır.

NOT : İMAM-I RABBANİ Hz. bundan önceki mektuplar gibi. bunu da büyük şeyhi Bakibillah'a yazmıştır. 4.MEKTUP MEVZUU : a) Mübarek ramazan ayının faziletleri. b) Hakikat-ı Muhammediye'nin (kabiliyet-i ulâ) beyanı.. Ona ve âline salât, selâm ve saygılar.. c) Kutbiyet makamı, ferdiyet mertebesi.. NOT : İMAM-I

Detaylı

SELÂMIN ŞEKLİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

SELÂMIN ŞEKLİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin SELÂMIN ŞEKLİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 صفة لسلا لسلا» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني مر

Detaylı

İslam İtikadında Sünnet: Hamdi GÜNDOĞAR /

İslam İtikadında Sünnet: Hamdi GÜNDOĞAR / İslam İtikadında Sünnet: Hamdi GÜNDOĞAR / Çıra Yayınları, İstanbul, 2006/240 sayfa Tanıtan: Muzaffer BARLAK 1 İnsanların en hayırlısı, insanlara faydalı olandır. Yüce Allah, ilahi hitabının birçok yerinde

Detaylı

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir?

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Question Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Answer: Bazı özellikler değişik ve birçok şey ve bireylerde

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998

ÖZGEÇMİŞ. Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı ve Soyadı : Muammer BAYRAKTUTAR 2. Ünvanı : Yrd. Doç. Dr. 3. Görevi : Öğretim Üyesi/Dekan Yrd. 4. Görev Yeri : Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5. E-Mail : mbayraktutar@kilis.edu.tr

Detaylı

İÇİNDEKİLER. G r 17 I. YÖNTEM ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 17 II. TERMİNOLOJİ 23

İÇİNDEKİLER. G r 17 I. YÖNTEM ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 17 II. TERMİNOLOJİ 23 İÇİNDEKİLER KISALTMALAR 11 ÖNSÖZ 13 G r 17 I. YÖNTEM ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 17 II. TERMİNOLOJİ 23 B r nc Bölüm KLASİK İSLÂMÎ PARADİGMA ve ORYANTALİST PARADİGMA 25 I. ORYANTALİST PARADİGMA ve KURUCU

Detaylı

Yaşadığı dönemde çok önemli İslam düşünürleri yaşamış. Bunlardan birisi de hocası İbni Teymiyyedir.

Yaşadığı dönemde çok önemli İslam düşünürleri yaşamış. Bunlardan birisi de hocası İbni Teymiyyedir. 13. yüzyılın başlarında dünyaya gelmiş 14. yüzyılda Memluklu Devletinde yaşamıştır. Başka bir ifade ile Hicri 691 (M.1292) yılında dünyaya geliyor ve 751 (M.1350) yılında vefat ediyor. Yaşadığı dönemde

Detaylı

AİLEYE MUTLULUK YAKIŞIR! HAYAT SEVİNCE VE SEVİLİNCE GÜZEL

AİLEYE MUTLULUK YAKIŞIR! HAYAT SEVİNCE VE SEVİLİNCE GÜZEL AİLEYE MUTLULUK YAKIŞIR! HAYAT SEVİNCE VE SEVİLİNCE GÜZEL Ey İnsanlık! Sizi bir tek canlı varlıktan yaratan, ondan da eşini var eden ve her ikisinden de bir çok erkek ve kadın üreten Rabbınıza karşı sorumluluğunuzun

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri -Ders Planı- Dersin konusu: islamda kadının giyim-kuşamı [tesettür- örtünme] Ön hazırlık: İlgili tezler: ismail yıldız nesibe demirbağ

Detaylı

Terceme : Muhammed Şahin

Terceme : Muhammed Şahin Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in doğum gününde oruç tutmanın hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2014-1436 حكم صيام يوم ميالد

Detaylı

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10 DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. 5-6, 1-), 5-6, 2-) 5-6 3-) 40 HADİS YARIŞMASI 5-6, 4-) 5-6, 5-) 5-6, 6-) 5-6, 7-) 5-6, 8-) 5-6, 9-) 5-6, 10-) 5-6, 11-) 5-6, 12-)

Detaylı

1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir.

1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir. İBADET 1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir. 2 İslam ın şartı kaçtır? İslam ın şartı beştir.

Detaylı

8. KÂFİRÛN SÛRESİ ÖĞRENELİM

8. KÂFİRÛN SÛRESİ ÖĞRENELİM SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ 8. KÂFİRÛN SÛRESİ ا ل ا ع ب د ما ت ع ب دو ن 1 ق ل ي ا ا ي ها ال كا ف رو ن و ا ل ا ن ا ع ا ب د 3 و ا ل ا نت م ع ا ب دو ن ما ا ع ب د 2 5 و ا ل ا نت م ع ا ب دو ن ما ا ع

Detaylı

Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü

Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

Detaylı

İLH107 HADİS TARİHİ VE USULÜ (ARAPÇA)

İLH107 HADİS TARİHİ VE USULÜ (ARAPÇA) Ankara Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Açık Ders Malzemeleri Ders izlence Formu Dersin Kodu ve İsmi Dersin Sorumlusu Dersin Düzeyi İLH107 HADİS TARİHİ VE USULÜ (ARAPÇA) YRD. DOÇ.

Detaylı

AİLE: HAYATA AÇILAN PENCERE

AİLE: HAYATA AÇILAN PENCERE AİLE: HAYATA AÇILAN PENCERE Aile, tek başına olmaktan kurtulup, can yoldaşına kavuşmaktır Aynı çatı altında yalnızlık ve yabancılık değil! Ve O, iki eşi, erkeği ve kadını yarattı. (Necm, 53/45) Kadınlar,

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid Tevhidi Nasıl Gerçekleştirebilirim? Vaat edilmiş Olan Karşılık Nedir? كيف ح ق ق تلوحيد وا هو جلزاء لوعود ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ د صالح النجد Terceme: IslamQa koordinasyon:

Detaylı

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK (MAZERET) SINAVI 14 ARALIK 2013 Saat: 11.20

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK (MAZERET) SINAVI 14 ARALIK 2013 Saat: 11.20 T.C. 8. SINIF I. DÖNEM ORTK (MZERET) SINVI 14 RLIK 2013 Saat: 11.20 DİN KÜLTÜRÜ VE HLK BİLGİSİ 1. Biz herşeyi bir ölçüye göre yarattık. (Kamer suresi, 49. ayet) Güneş ve ay bir hesaba göre hareket eder.

Detaylı

ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi

ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? ] ريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432

Detaylı

PEYGAMBERLİKTEN SONRA EN YÜCE MAKAM ŞEHÂDET Cumartesi, 28 Şubat :06

PEYGAMBERLİKTEN SONRA EN YÜCE MAKAM ŞEHÂDET Cumartesi, 28 Şubat :06 Şehâdet kelimesi sözlükte tanıklık etmek, huzurda bulunmak, idrak etmek, haber vermek, muttali olmak ve bilmek anlarına kullanılmıştır. Dini ıstılahta ise, Allah ın dinini en yüce tutmak için bu uğurda

Detaylı

Cidde'de yaşayan ve hac için Mekke'den ihrama giren kimsenin hükmü. Muhammed Salih el-useymîn

Cidde'de yaşayan ve hac için Mekke'den ihrama giren kimsenin hükmü. Muhammed Salih el-useymîn Cidde'de yaşayan ve hac için Mekke'den ihrama giren kimsenin hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2012-1433 حكم نو يعيش يف حدة أحرم للحج

Detaylı

Yasin sûresini okuduktan sonra duâ etmek için toplanmanın hükmü. Abdulaziz b. Baz

Yasin sûresini okuduktan sonra duâ etmek için toplanmanın hükmü. Abdulaziz b. Baz Yasin sûresini okuduktan sonra duâ etmek için toplanmanın hükmü [ ثريك Turkish ] Türkçe Abdulaziz b. Baz Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2012-1433 االججهاع ىلع قراءة يس عدة مرات ثم ادلاعء

Detaylı

MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ

MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ م تعليق اتلماي م ] ريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim 0Terceme0T 0T: 0TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-142 م تعليق اتلماي م» اللغة الرت ية

Detaylı

İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen

İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen Muâz b. Cebel'in Hz. Peygamber in (s.a.v.) sorduğu

Detaylı

NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ. Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid. Terceme edenler. Muhammed Şahin. Tetkik edenler Ümmü Nebil

NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ. Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid. Terceme edenler. Muhammed Şahin. Tetkik edenler Ümmü Nebil NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ حكم الصلاة مع الجماعة ] باللغة التركية [ Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid ألفه الشيخ: محمد صالح المنجد Terceme edenler Muhammed Şahin ترجمه: محمد

Detaylı

Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar. Muhammed Salih el-muneccid

Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar. Muhammed Salih el-muneccid Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 هل شتط ف ملسح ع خلمار للمرأة شرتط للمسح ىلع» اللغة

Detaylı

Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki:

Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: Question Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: Ruh, Rabbimin emrindendir. Size pek az ilim verilmiştir. (İsra, 85). Birincisi, neden Hz. Peygamber (s.a.a)

Detaylı

TEMİZLİK HAZIRLAYAN. Abdullah Cahit ÇULHA

TEMİZLİK HAZIRLAYAN. Abdullah Cahit ÇULHA TEMİZLİK HAZIRLAYAN Abdullah Cahit ÇULHA TEMİZLİK MADDİ TEMİZLİK MANEVİ TEMİZLİK İslam dini, hem maddî, hem de manevî temizliğe büyük bir önem vermiştir. Bu iki kısım temizlik arasında büyük bir ilgi vardır.

Detaylı

Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir?

Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Rahman ve Rahim Olan Allah ın Adıyla Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Kısacası

Detaylı

7. KEVSER SÛRESİ ÖĞRENELİM

7. KEVSER SÛRESİ ÖĞRENELİM SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ 7. KEVSER SÛRESİ ف ص ل ل ر ب ك و ح 1 اك ال ك وث ر ا ن ا ا ع ط ين 2 ان ر ا ن شا نئ ك ه و ا 3 ال ب ر ت ÖĞRENELİM ANLAMI Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. 1. (Resulüm!)

Detaylı

İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 0-43 فضل تعليم جگا عوتهم ىل خلري»

Detaylı

حديث توسل آدم نليب وتفس : {وابتغوا يله الوسيلة} şeyh Muhammed Salih el-muneccid

حديث توسل آدم نليب وتفس : {وابتغوا يله الوسيلة} şeyh Muhammed Salih el-muneccid Âdem aleyhisselamın Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem ile Tevessül Etmesi Hadisi ve «Sizi O na yaklaştıracak vesile arayın» Âyetinin Tefsiri حديث توسل آدم نليب وتفس : {وابتغوا يله الوسيلة} ] ريك

Detaylı

(Seni sevdiğim için eğer benden bedel isterlerse, iki cihânın mülkünü versem bile bu bedeli ödemeye yetmez.)

(Seni sevdiğim için eğer benden bedel isterlerse, iki cihânın mülkünü versem bile bu bedeli ödemeye yetmez.) Ben seni sevdiğim için eğer bahâ derler ise İki cihân mülkün verem dahı bahâsı yetmeye (Seni sevdiğim için eğer benden bedel isterlerse, iki cihânın mülkünü versem bile bu bedeli ödemeye yetmez.) İki cihân

Detaylı

Ebû Dâvûd un Sünen i (Kaynakları ve Tasnif Metodu) Mehmet Dinçoğlu

Ebû Dâvûd un Sünen i (Kaynakları ve Tasnif Metodu) Mehmet Dinçoğlu Ebû Dâvûd un Sünen i (Kaynakları ve Tasnif Metodu) Mehmet Dinçoğlu Cilt/Volume: II Sayı/Number: 1 Yıl/Year 2016 Meridyen Derneği hadisvesiyer.info Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 2012, 472 sayfa.

Detaylı

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu.

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu. Türk İslam Bilginleri: İslam dini insanların sadece inanç dünyalarını etkilemekle kalmamış, siyaset, ekonomi, sanat, bilim ve düşünce gibi hayatın tüm alanlarını da etkilemiş ve geliştirmiştir Tabiatı

Detaylı

İsra ve Miraç olayının, Mekke de artık çok yorulmuş olan Resulüllah için bir teselli ve ümitlendirme olduğunda da şüphe yoktur.

İsra ve Miraç olayının, Mekke de artık çok yorulmuş olan Resulüllah için bir teselli ve ümitlendirme olduğunda da şüphe yoktur. Alıntı; FarukBeşer İsra Suresi hicretten bir yıl önce indirilmiş. Yani Hicret yakındır ve artık Medine de Yahudilerle temas başlayacaktır. Sure sanki her iki tarafı da buna hazırlıyor gibidir. Mescid-i

Detaylı

Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır

Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır Tevafuk birbirine denk gelmek, birbiriyle uygun vaziyet almak demektir. Tevafuklu Kur anda tam 2806 Allah lafzı pek az müstesnalar

Detaylı

HÜCCETİN İKAMESİ VE ANLAŞILMASI

HÜCCETİN İKAMESİ VE ANLAŞILMASI HÜCCETİN İKAMESİ VE ANLAŞILMASI ŞEYH MUHAMMED NASIRUDDİN EL-ELBANİ 1 KİTAB VE SÜNNETE DAVET YAYINLARI 1435 HÜCCETİN İKAMESİ VE ANLAŞILMASI ŞEYH MUHAMMED NASIRUDDİN EL-ELBANİ irtibat kitabvesunnet@gmail.com

Detaylı

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- nurdan mı yaratılmıştır? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- nurdan mı yaratılmıştır? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- nurdan mı yaratılmıştır? ] تريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 هل خلق جگيب صىل

Detaylı