ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU. Proje Başlığı Opto Kuplajlı Vakum Tüplü Ses Sinyali Dinamik Alan Sıkıştırması

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU. Proje Başlığı Opto Kuplajlı Vakum Tüplü Ses Sinyali Dinamik Alan Sıkıştırması"

Transkript

1

2 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Proje Başlığı Opto Kuplajlı Vakum Tüplü Ses Sinyali Dinamik Alan Sıkıştırması Proje Yürütücüsünün İsmi Yrd.Doç.Dr. Hakkı Alparslan Ilgın Yardımcı Araştırmacıların İsmi Bilge Miraç ATICI Proje Numarası 13B Başlama Tarihi Bitiş Tarihi Rapor Tarihi Şubat Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara

3 RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden (alt kesimler de dahildir) oluşacaktır. I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri II. Amaç ve Kapsam III. Materyal ve Yöntem IV. Analiz ve Bulgular V. Sonuç ve Öneriler VI. Kaynaklar VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (varsa Kesim III'de yer almayan analiz ayrıntıları) d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar) (Altyapı Projeleri için uygulanmaz) e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler (Altyapı Projeleri için uygulanmaz) NOT: Verilen kesin rapor bir (1) nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD ile birlikte sunulacaktır. Kesin raporda proje sonuçlarını içeren, ISI nın SCI veya SSCI veya AHCI dizinleri kapsamında ve diğer uluslar arası dizinlerce taranan hakemli dergilerde yayınlanmış makaleler, III. Materyal ve Yöntem ve IV. Analiz ve Bulgular bölümleri yerine kabul edilir.

4 I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri OPTO-KUPLAJLI VAKUM TÜPLÜ SES SİNYALİ GENLİK SIKIŞTIRMA CİHAZI TASARIMI Ses sinyali genlik sıkıştırma cihazı (kompresör), giriş sinyalinin anlık yükselmelerinin genliğini azaltarak sinyalin dinamik alanını azaltan devrelerdir. Bu araştırmada kullanılan kompresör, bir LED tarafından direnci kontrol edilebilen foto-iletken devre elemanı içermektedir. Giriş sinyalinin tepe noktalarını tespit etmek ve cihazın etki sürelerini belirlemek için sıralı op-amplardan oluşan katı-hal devre; çıkış sinyalinin gerilimini arttırmak için ise 12AU7 vakum tüplü yükselteç devresi kullanılmıştır. Giriş ve çıkış katlarında trafo kullanılarak balanslı sistem tercih edilmiştir. Güç kaynağı olarak DC filtrelemeli güç kaynağı kullanılmıştır. Cihazın bilgisayar ortamında benzetimleri yapılmış, kontrol değişkenleri belirlenip gerekli revizyonlar yapıldıktan sonra devre basımına geçilmiş ve kasa içine yerleştirilmesi tamamlanmıştır. OPTO-COUPLED VACUUM TUBED AUDIO SIGNAL DYNAMIC RANGE COMPRESSION Audio signal compressor is a circuit that compresses the dynamic range of the signals by decreasing the amplitude of their transient peaks. The compressor that used in this project consist of an optocoupler, in which is a device that a LED controls the resistance of a photoconductive cell. A solid-state circuit is used to analyze the peaks of input signal. A 12AU7 vacuum tubed amplifier circuit is used to provide makeup gain. To get balanced input and output it uses transformer. DC filtered power supply is used to provide energy. Related simulations were carried out. After determining control parameters, the circuit and implementation in a chassis were completed.

5 II. Amaç Müzik endüstrisinde kullanılan kayıt ortamlarının dinamik aralığı, insan kulağına göre daha dardır. Bu nedenle, gerçek sinyallerin dinamik aralığının bu ortamlara göre uygun hale getirilmesi gerekir. Bunu yapmanın yollarından biri dinamik alan sıkıştırmasıdır. Dinamik alan, sinyalin en düşük ve en yüksek noktaları arasındaki orandır. İnsan kulağının dinamik aralığı, 20 Hz 20 khz aralığında 120 db olarak kabul edilmiştir. Dinamik alan sıkıştırmasıyla, kayıt edilen ses/enstrüman sinyallerinin anlık yükselmeleri engellenerek daha dengeli hale getirilmesi hedeflenir. Kompresörlerin kullanım alanları; olarak dinamik alan eşleştirme, dinamik alan azaltma, efekt amaçlı kullanım, sayılabilir. Örnek vermek gerekirse; 110 db dinamik aralığı olan bir sinyali, 80 db dinamik aralığı olan kayıt ortamına (örneğin makara bant) kayıt etmek istediğimizde seçimimiz iki farklı sonuç doğurur. İlk olarak giriş sinyali düşük tutularak kayıt esnasında oluşabilecek bozulmaların önüne geçilir. Ancak bu şekilde giriş sinyalinin en düşük noktası gürültü ile eşdeğer seviyeye geleceğinden veri kaybı yaşanır. İkinci olarak, giriş sinyali yüksek tutulursa en düşük nokta gürültü seviyesinin üzerinde kalarak sorunsuz kayıt alınır. Ancak bu durumda da en yüksek nokta kayıt ortamının dinamik aralığını aşacağından bozulmaya uğrar. Bu iki durumdan da kaçınmak için dinamik alan sıkıştırması yapılması en doğru sonucu verir. Özellikle radyo yayınlarında ve reklam jeneriklerinde; müzik ve dış sesin dengelenmesi veya konuşmacının en düşük ses seviyesinde konuşmasının anlaşılabilir olması için dinamik alanın azaltılması gerekir. Kompresör kullanılarak metni okuyan kişinin ses seviyesindeki değişimler azaltıldığı için seslendirme belli bir dinamik alana yerleşir ve sonuç daha dengeli hale getirilir. Kompresörün yeterince hızlı ve yüksek oranlarda sıkıştırması sağlandığında, sesin yapısında meydana gelen değişiklikler efekt amaçlı da kullanılabilmektedir. Müzik enstrümanları üzerinde kullanılarak farklı duyumlar elde edilebilmektedir.

6 III. Materyal ve Yöntem Bu araştırmada yol göstermesi amacıyla, Universal Recording Corporation (UREI) firmasının bir uzantısı olan Teletronix firmasının ürettiği LA-2A model kompresör baz alınmıştır. Müzik endüstrisinde sıkça kullanılan ve farklı revizyonları olan bu modelin model üretimlerindeki orjinal yapısı ele alınmıştır. Kullanılan malzemelerden bazıları, günümüz teknolojisinde üretilen eş değer devre elemanları ile değiştirilmiştir. Sıkıştırma işlemi için gereken genlik tespit devresi için op-amp ve diyotlardan oluşan katı-hal devre kullanılmasına karar verilmiştir. Bunun nedeni, genlik tespitinde kullanılan tüplü devrelerin katı-hal devrelere göre daha kararsız yapıda olması ve üretim maliyetlerinin daha fazla olmasıdır. Sıkıştırma sonucu oluşan kaybı telafi etmek için kullanılan yükselteç devresinde orjinal vakum tüplü tasarım tercih edilmiştir. Giriş ve çıkış katlarında, balansı sinyal iletimine olanak sağlayan trafolar kullanılmıştır. LA-2A modelinin orjinal devresi (Şekil 2.1) ve araştırma için yeniden tasarlanan devre (Şekil 2.2) aşağıda gösterilmiştir.

7 Şekil.1 LA-2A Devre Şeması Şekil.2 Tasarlanan Devre Şeması

8 III. I. Kontrol Değişkenleri III. I. I. Eşik Seviyesi (Threshold) Kompresörü tetikleyip devreye girmesini sağlayan giriş sinyalinin değerini belirleyen değişkendir. Örneğin eşik seviyesi 1 V ayarlandığında; 1 V nin altındaki giriş sinyali sıkıştırılmaz. Sinyal 1 V nin üzerine çıktığında kompresör tetiklenir, cihaz devreye girer ve çıkış sinyali azaltılır. Bu değişken genellikle db cinsinden ifade edilir. III. I. II. Giriş & Çıkış Süreleri (Attack & Release Time) Eşik seviyesini aşan giriş sinyali için, cihazın ne kadar süre sonra devreye gireceğini belirleyen değişkene Attack Time denir. Eşik seviyesinin altına düşen sinyale bağlı olarak cihazın ne kadar süre sonra devreden çıkacağını belirleyen değişkene ise Release Time denir. Giriş ve çıkış süreleri, gelen sinyalin karakterine göre değişkenlik gösterir. Örneğin anlık yükselme (transient) süresi kısa olan sinyaller için düşük attack süresi kullanılır. III. I. III. Oran (Ratio) Eşik seviyesini geçen giriş sinyalinin hangi oranda sıkıştırılacağını belirleyen değişkendir. Eşik seviyesi ve giriş sinyali arasındaki farkın ne kadar azaltılacağı bu oranla belirlenir. Örneğin eşik seviyesi 1 V ve 2:1 sıkıştırma oranına sahip kompresörde, 1.5 V giriş sinyali çıkışta 1.25 V olarak gözlemlenir. Yüksek sıkıştırma oranı, daha fazla sıkıştırmaya imkan tanır. Eğer oran :1 ayarlanırsa kompresör giriş sinyalini ayarlanan eşik seviyesine kenetler. Bu tip kullanıma Limiter denir. III. II. Çıkış Voltajı (Output Voltage) Sıkıştırma işlemi sonucunda çıkış gerilimi azalır. Bu kaybı telafi etmek için cihazın çıkışında bir yükselteç devresi bulunur. Make-up Gain denilen bu kazanç genellikle db cinsinden ifade edilir.

9 Şekil.3 İdeal Kompresörün Sinüs Sinyaline Etkisi Threshold: 2V, Ratio: 2:1, Attack Time: 0, Release Time: 0 III. III. Giriş Sıkıştırma (Compression) Cihazın girişinde trafo (transformatör) kullanıldığından balanslı sinyal girişine uygundur. Giriş sinyali T1 e uygulanmaktadır. Trafonun uçları arasına yerleştirilen direnç, empedans uyumluluğu için bağlanmıştır. Ayrıca trafonun frekans cevabını geliştirmektedir. Foto-iletken ve 100kΩ lık potansiyometre bir gerilim bölücü devre oluşturur ve giriş sinyali buraya seri bağlanan direnç üzerinden ulaşır. Çıkış potansiyometre üzerinden alınır. Foto-iletken üzerine LED tarafından ışık düşürülmediği süre boyunca direnci çok büyüktür. LED üzerinde gerilim oluşup foto-iletkene ışık verdiği zaman direnci azalır. Bu da çıkış gerilimini azaltır. III. IV. Telafi Kazancı (Make-up Gain) Çıkış katında bulunan yükselteç devresinde 2 adet twin-triode 12AU7 vakum tüp kullanılmıştır. Class-A formunda çalışan iki ayrı devre kapasitör kuplajlı olacak şekilde birbirlerine ardışık bağlanmıştır.

10 III. V. Geri Besleme Devresi Sıkıştırma işlemi geri besleme devresi tarafından kontrol edilmektedir. Giriş sinyalinin sıkıştırılması kullanılan opto-kuplajlı devre elemanının empedansını, dolayısıyla üzerine düşen gerilimi değiştirerek gerçekleşir. Belirlenen eşik seviyesinin altında gelen giriş sinyali herhangi bir sıkıştırmaya uğramaz. Bu seviyeyi aşan giriş sinyali için, LED üzerinde gerilim farkı oluşur, ışık yayar ve opto-kuplajlı elemanın empedansını değiştirir. Bu devre eşik seviyesini (threshold), sıkıştırma oranını (ratio) ve giriş-çıkış sürelerini (attack & release time) ayarlamaya imkan tanır. Şekil.4 Geri Besleme Devresi Tasarımı

11 IV. Analiz ve Bulgular IV. I. Genel Görünüm Kompresör cihazı, birbirinden bağımsız çalışan 2 ayrı bölümden oluşmaktadır. Bunlar Sinyal Yolu ve Geri Besleme Devresi olarak adlandırılmıştır. Sinyal yolu dinamik kazanç sağlayan basit iki katlı yükselteç devresinden oluşmaktadır. Yükseltecin kazancı giriş sinyalinin seviyesine bağlı olarak değişir ve eşik seviyesini aşan sinyal için sıkıştırma uygular. Geribesleme devresi giriş sinyalini eşik seviyesiyle karşılaştırır ve kazanç miktarını kontrol eder. Aşağıda sistemin blok diyagramı gösterilmiştir. (Şekil 3.1) Şekil.5 Kompresör Blok Diyagramı IV. II. Vakum Tüpler Kompresör cihazının birincil amacı ses sinyalini yükseltmek değildir. Ancak sıkıştırma işlemi sonrasında oluşan kaybı telafi etmek için yükselteç devresi kullanılır. Bu devrede yüksek kazançtan çok bozulmalardan kaçınılması önceliklidir. Bu nedenle düşük gerilim kazancı ve doğrusal karakteristik eğime sahip twin-triode 12AU7 vakum tüpler kullanılmıştır. 12AU7 tüplerin veri sayfasına bakıldığında plate akımı 7-12 ma, plate-katod gerilimi V aralığında değişmekte ve oldukça doğrusal bir davranış göstermektedir.

12 Yükselteç katının çalışma noktası için plate-katod geriliminin 150V, plate akımının 10mA olmasını sağlayacak direnç değerleri seçilmesine karar verilmiştir. Besleme gerilimi 220V olarak ayarlandığında toplam direnç miktarı aşağıdaki denklem ile bulunur. Eşitlik.1 Toplam Direncin Hesaplanması V supply = Besleme gerilimi V pk = Plate-Katod gerilimi Tüp, sırasıyla plate ve katoda bağlanmış iki direnç ile eğilimlenir. Plate bir direnç üzerinden toprağa bağlanır ve tüpün grid bacağından herhangi bir akım akmadığı varsayılır. Devrenin çalışabilmesi için katodun grid e göre daha yüksek potansiyel farka sahip olması gerekir. Katod direnci, bu gerilimi sağlamak amacıyla seçilir. 10mA plate akımı ile 470Ω luk direnç 4.7V luk bir gerilim farkı oluşturur ve bu gerilim istenilen değerler arasındadır. Olması gereken toplam direnç bilindiğinden plate direnci aşağıdaki denklem ile bulunur: Eşitlik.2 Plate Direncinin Hesaplanması R total = Toplam direnç R k = Katod direnci R p = Plate direnci Plate direnci ortalama 1 W lık gücü kaldırabilir olmalı. Bu nedenle piyasada bulunan, yukarıdaki değere en yakın 8.2 kω luk direnç seçilmiştir.

13 IV. III. Geri Besleme Devresi Sıkıştırma işleminin esas kontrol edildiği kısım geri besleme devresidir. Foto-iletken elemanın empedansının değişimi içerisinde eşlenmiş LED in gerilimi ile kontrol edilir ve sinyalin sıkıştırılması gerçekleşir. Devre yukarıda belirtilen kontrol değişkenlerini içerecek şekilde tasarlanmıştır. IV. IV. Giriş ve Çıkış Süreleri Kontrolü Ticari amaçla üretilmiş bir çok sıkıştırıcı devresinde attack ve release süreleri kullanıcı tarafından ayarlanabilir olarak tasarlanır. Bu, cihaza daha geniş bir kullanım alanı sağlar. Örneğin anlık yükselişi fazla olan seslerde attack süresi kısa tutularak bu yükselmeler bastırılır. Bunun yanında gitar kaydında kontrol edilmek istenen anlık yükselişler değil de sinyalin gövdesi olabilir. Bunun için de uzun attack süresi seçilir. Cihazda bunu kontrol eden tasarım basit bir seri bağlı RC devresi ve onun dolma-boşalma süreleridir. Eşitlik.3 Dolma ve Boşalma Gerilimleri V in = Giriş sinyali V 0 = Kapasitör başlangıç gerilimi R = Eşdeğer direnç C = Kapasitör V charge = Dolum Gerilimi (Giriş süresi için) V discharge = Boşalma Gerilimi (Çıkış süresi için)

14 Geri besleme devresinin sonuna uygulanabilecek olan tasarım ise aşağıdaki gibidir. Şekil.6 : Giriş & Çıkış Süresi Kontrol Devresi Kapasitör dolma süresi seri bağlı R 1 ve R 2, boşalma süresi R 3 ve R 4 dirençleri ile kontrol edilir. Kullanıcı ihtiyaçları göz önünde bulundurularak ve klasikleşmiş sıkıştırıcı cihazları incelenerek attack ve release süre aralıkları aşağıdaki gibi seçilmiştir. Çizelge.1 Giriş ve Çıkış Süreleri En Az En Çok Attack 500 µs 5 ms Release 50 ms 1 s Bu değerlere en yakın sonuçların alındığı direnç ve kapasitör değerleri ise tabloda verilmiştir. Çizelge.2 Seçilen Devre Elemanları Devre Elemanı Değer R 1 R 2 R 3 R 4 5 kω Doğrusal Pot 560 Ω 1 MΩ Doğrusal Pot 56 kω C 1 1 µf

15 Yukarıda verilen devre elemanları ile kurulmuş olan tasarımın matematiksel analizi aşağıdadır. Çizelge.3 Hesaplanan Giriş-Çıkış Süreleri Kontrol Değişkeni Eşitlik Değer Attack Süresi (min) R 2 C µs Attack süresi (max) (R 1 + R 2 )C ms Release süresi (min) R 4 C 1 56 ms Release süresi (max) (R 3 + R 4 )C s Attack ve Release kontrollerinin bağımsız olarak çalışabilmesi için tasarımda giriş ve çıkışın yüksek empedanslı seçilmesi gerekir. Bu nedenle tasarımın çıkışına tampon opamp koyulmalıdır. IV. V. Eşik Seviyesi ve Sıkıştırma Oranı Kontrolleri Geribesleme devresi foto-iletkene giden akımı kontrol etmesi amacıyla seri bağlantılı op-amplar içermektedir. Yüksek empedanslı giriş sağlayan bu op-amplar, devreye gerilim bölücü devreden önce bağlandığı için giriş empedansına etki etmezler. Geribesleme devresinin çıkışı foto-iletken elemanın LED ine direnç ağı üzerinden bağlanır. Bunun amacı LED üzerine giden akımın sınırlandırılmasıdır. Tampon yükselteç görevi gören op-amplardan sonra sinyalin tüm değerlerini ölçmesi için tasarlanan tam dalga doğrultmaç devresi vardır. Bunu ayarlanabilir kazançlı çevirici yükselteç (inverting amplifier) takip eder. Bu yükselteç geribesleme devresinin uç kısmında yer almaktadır. Bu devrenin kazancı ayarlanırken, giriş sinyalinin farklı değerleri çevirici yükseltecin çıkışında 2 V lik bir sinyal oluşturur. Bu gerilimin üzerindeki değerler için LED üzerine düşecek gerilim empedansı değiştirecektir. Düşük empedans için, akan akım fazla olur ve sıkıştırma işlemi artar. Yüksek empedans için, akan akım azalacağından sıkıştırmanın etkisi de azalır. Çevirici yükselteç devresinin kazancını ayarladığımız potansiyometre kompresörün eşik seviyesini belirler. Aynı şekilde yükselteç devresinin çıkışında bulunan direnç ağındaki potansiyometre ise kompresörün sıkıştırma oranını belirler.

16 IV. VI. Opto-kuplaj Karakteristiği Opto-kuplör; giriş ve çıkış arasında optik bir bağ kuran, iki adet bağlantı noktası olan analog devre elemanıdır. Girişi bir LED ve çıkışı bir foto-iletkendir. Foto-iletken etkisi logaritmik olarak değişen bir potansiyometre gibi çalışır. Eşlenik halde bulunan bu cihazlarda, LED üzerinde bir gerilim oluşturulmadığı sürece karanlık bölge olarak adlandırılan konum geçerlidir. Bu karanlık bölgenin amacı foto-iletkenin, LED ışığına çok daha duyarlı olabilmesidir. Bu sayede LED in ışımalarına daha hızlı cevap verebilmektedir. Kuplör kapalı konumdayken maksimum direnç, açık konumdayken minumum direnç değerlerine sahiptir. LED üzerinden akım geçip foto-iletken elemanın direnci değiştirildiğinde sıkıştırma işlemi başlar. Bu direnç değişimi kompresörün karakterine doğrudan etki etmektedir. Direnç değişimindeki artış eğrisi çıkışta bulunan yükselteç devresinin nasıl devreye gireceğini belirler. Aynı şekilde, LED üzerine düşen gerilimin azalmasıyla artan foto-iletken direnci kompresörün devreden çıkış karakteristiğini de belirler. Bir ses sinyalinin zarfları Attack-Decay-Sustatin-Release olarak adlandırılmıştır. Kompresörün Attack ve Release süreleri de sinyalin bu değerlerine göre belirlenir. Yanlış ayarlanan değerler çıkışta istenmeyen sonuçlar doğurur. Örneğin giriş sinyalinin anlık yükseliş süresine göre daha yavaş ayarlanmış kompresör attack süresi, bu tepe noktalarını işlememize engel olur. Aynı şekilde giriş sinyaline kıyasla çok kısa belirlenmiş release süresi, çıkışta istenmeyen pop seslerine sebep olur. Bu nedenle seçilen opto-kuplör elemanın direnç değişimi, öncesinde bir RC devresi ile sürülerek kontrol altına alınır.

17 IV. VII. Deney Sonuçları IV.VII.I. Giriş ve Çıkış Trafoları Aşağıdaki osiloskop görüntüsünde sarı renk giriş trafosuna uygulanan sinyali, mavi sinyal 56k ohm ikincil sarım direncine sahip trafo çıkış sinyalini göstermektedir. Test sinyali olarak 10kHz sinüs sinyali uygulanmıştır. Şekil.7 Giriş Trafosu Analizi

18 Aşağıdaki osiloskop görüntüsünde sarı renk çıkış trafosuna uygulanan sinyali, mavi renk ise 18k ohm ikincil sarım direncine sahip trafo çıkış sinyalini göstermektedir. Şekil.8 Çıkış Trafosu Analizi IV.VII.II. Sıkıştırma Etkisi Aşağıdaki osiloskop görüntüsünde cihaza uygulanan giriş sinyali sarı, çıkış sinyali ise mavi gösterilmiştir. Cihaz açıkken hiç bir sıkıştırma işleminin olmadığı durum test edilmiştir. Test sinyali olarak 1 khz sinüs sinyali uygulanmıştır.

19 Şekil.9 Çıkış Sinyalinde Sıkıştırmanın Etkisi Aşağıdaki osiloskop görüntüsünde 3:1 Oran ile devrede olan cihazın giriş-çıkış karşılaştırılması yapılmıştır. Şekil.10 Sıkıştırma Etkin İken Giriş-Çıkış Sinyalleri Oran = 3:1

20 Avid Pro Tools 11 ve Waves InPhase yazılımları kullanılarak gerçekleştirilen analizde, cihazın herhangi bir sıkıştırma işlemi yapmadığı durumdaki faz ilişkisi gösterilmiştir. Şekil.11 InPhase Yazılımı ile Yapılan Faz Analizi (Sıkıştırma Yok)

21 Avid Pro Tools 11 ve Waves InPhase yazılımları kullanılarak yapılan analizde, 3:1 Oran ile sıkıştırma yapan cihazda giriş-çıkış sinyallerinin faz ilişkisi incelenmiştir. Şekil.12 InPhase Yazılımı ile Yapılan Faz Analizi (Sıkıştırma Var)

22 IV.VII.III. Giriş ve Çıkış Süreleri Aşağıdaki osiloskop görüntüsünde giriş sinyalinde oluşan ani yükselmeye karşı cihazın verdiği anlık tepki kayıt edilmiştir. İlk değişim noktasında geçen süre Attack (giriş), ikinci değişim noktasında geçen süreye ise Release (çıkış) adı verilmektedir. Şekil.13 Ani Değişimlerde Ölçülen Giriş-Çıkış Süreleri Avid Pro Tools 11 programı kayıt edilen sinyallerde farklı Attack ve Release süreleri ile karşılaştırma yapılmıştır. Şekil.14 Avid Pro Tools ile Gözlemlenen Giriş-Çıkış Süreleri

23 Şekil.15 Değiştirilen Giriş-Çıkış Süreleri (Attack 560 µs, Release 270 ms) Şekil.16 Değiştirilen Giriş-Çıkış Süreleri (Attack 3 ms, Release 72 ms)

24 V. Sonuç ve Öneriler İncelenen ve ihtiyaçlara göre yeniden tasarlanan devre, ses sinyali genlik sıkıştırması için uygulanabilir yolları göstermiştir. Farklı tasarımlar ve ticari uygulamalar olabileceği gibi, genel sinyal akışının yeterli bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Vakum tüp ve katı-hal devrelerin ortaklaşa kullanıldığı bu tip devrelerde; tüplü devrelerin karakteristik ve tercih edilen davranışları, daha kararlı ve az maliyetli çözümler ile birleştirilmiştir. Tüplü devreler, sinyali kendine has bir bozulmaya uğratmasına rağmen bu bozulmanın müzikal ve sanatsal amaçlara hizmet etmesi nedeniyle ilk üretimlerinden itibaren tercih sebebi olmuşlardır. Bilgisayar ortamındaki benzetim sonuçlarından yola çıkılarak üretilecek kompresörün çeşitli ses sinyalleri ile test edilmesine karar verilmiştir. Ticari müzikler, enstruman kayıtları ve seslendirme kayıtları ağırlıklı olmak üzere, temel dalga biçimleri (sinüs, kare, testere dişi) ve gürültü sinyalleri test girişi olarak seçilmiştir. Yükselteç devresinde kullanılan vakum tüpler ile benzer özellikler taşıyan farklı marka/model tüplerin kıyaslanarak sonuca nasıl etki ettiği tartışılacaktır. Bununla birlikte, kullanılabilecek farklı opto-coupler devre elemanlarının doğrudan sese etki ettiği gözlemlenmiş; bu nedenle devre elemanına göre cihaz karakteristiği ve sound un istenilen yönde değiştirilebileceği kanısına varılmıştır. Geri besleme devresinde kullanılan ayrık tasarımlı op-amp serisi yerine quad op-amp kullanılarak maliyet ve alan tasarrufuna gidilebilir.

25 VI. Kaynaklar Önen, U Ses Kayıt ve Müzik Teknolojileri. Ankara, 426, Türkiye. Zeren, A Müzik Fiziği. İstanbul, 351, Türkiye. Pfund, D., Sousa, A., McCabe, H., Deckard, C Design of an Opto-Coupled Vacuum Tube Audio Compressor. The University of Washington, 37, The USA. Rudolph, T Mixing and Mastering Audio Recording For Beginners. 9, The USA. Eric Hawkins, İnternet sitesi. Erişim Tarihi : Owsinski, B The Mixing Engineer's Handbook. 288, The USA Katz, B Mastering Audio: The Art and the Science. 319, The USA Massey, H Behind the Glass Pohlmann, K.C Principles of Digital Audio Everest, F. A The Master Handbook of Acostics Izhaki, R Mixing Audio Huber, D. M Modern Recording Techniques Kadis, J The Science of Sound Recording Howard, D Acoustics and Psychoacoustics Ballou, G A Sound Engineers Guide to Audio Test and Measurement Ballou, G Handbook for Sound Engineers Watkinson, J Art of Digital Audio Rumsey, F Sound and Recording Ballora, M Essentials of Music Technology Boulanger, R The Audio Programming Book. 920.

26 VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları 2 EKONOMİK SINIFLANDIRMA MİKTARI ÖLÇÜ BİRİMİ TAHMİNİ BEDEL 03-2 TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 1 VTL5C2 Opto 2 ADET 15$ Isolator 2 LM318N Opamp 6 ADET 6.42$ CT Voltage 2 ADET 6.92$ Regulator CT Voltage 2 ADET 3$ Regulator 5 NTE5319 Rectifier 1 ADET 3.2$ 6 12AU7 Vacuum 2 ADET 94$ Tube 7 12AX7A Vacuum 2 ADET 41.5$ Tube 8 JT-11SSP-6M 2 ADET 132$ Transformer 9 JT-11SS-DLCF 2 ADET 72$ Transformer 03-5 HİZMET ALIMLARI 1 Baskı devre yaptırma 3 ADET 400$ ücreti 06-1 MAMUL MAL ALIMLARI 1 Hafızalı Dijital Osiloskop 1 ADET 846.3$ Toplam $ ( TL)

27 b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar Proje kapsamında makine ve teçhizat kalemi 1 adettir. Bahsi geçen bir adet hafızalı dijital osiloskop olup, Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünde kullanılacaktır. c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar Gerekli açıklamalar kesim III'te yapılmıştır. d) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler Proje nihayetinde yazılan rapor, bilimsel makale formatında İngilizceye çevrilip Communications dergisine gönderilecektir. Bahsi geçen makale henüz yazım aşamasında olup yayınlandığı ayki sayısı BAP Ofisine bildirilecektir. e) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar)

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme BÖLÜM X OSİLATÖRLER 0. OSİLATÖRE GİRİŞ Kendi kendine sinyal üreten devrelere osilatör denir. Böyle devrelere dışarıdan herhangi bir sinyal uygulanmaz. Çıkışlarında sinüsoidal, kare, dikdörtgen ve testere

Detaylı

Şekil 5.1 Opamp Blok Şeması ve Eşdeğer Devresi

Şekil 5.1 Opamp Blok Şeması ve Eşdeğer Devresi DENEY NO :5 DENEYİN ADI :İşlemsel Kuvvetlendirici - OPAMP Karakteristikleri DENEYİN AMACI :İşlemsel kuvvetlendiricilerin performansını etkileyen belli başlı karakteristik özelliklerin ölçümlerini yapmak.

Detaylı

ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI. NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz.

ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI. NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz. Deneyin Amacı: Kullanılacak Materyaller: ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI LM 741 entegresi x 1 adet 22kΩ x 1 adet 10nF x 1 adet 5.1 V Zener Diyot(1N4655) x 1 adet 100kΩ potansiyometre

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç:

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç: KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ Amaç: Bu laboratuvarda, yüksek giriş direnci, düşük çıkış direnci ve yüksek kazanç özellikleriyle

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deney, tersleyen kuvvetlendirici, terslemeyen kuvvetlendirici ve toplayıcı

Detaylı

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ Amaç: İşlemsel yükselteç uygulamaları Kullanılan Cihazlar ve Devre Elemanları: 1. Dirençler: 1k, 10k, 100k 2. 1 adet osiloskop 3. 1 adet 15V luk simetrik

Detaylı

Şekil 7.1. (a) Sinüs dalga giriş sinyali, (b) yarım dalga doğrultmaç çıkışı, (c) tam dalga doğrultmaç çıkışı

Şekil 7.1. (a) Sinüs dalga giriş sinyali, (b) yarım dalga doğrultmaç çıkışı, (c) tam dalga doğrultmaç çıkışı DENEY NO : 7 DENEY ADI : DOĞRULTUCULAR Amaç 1. Yarım dalga ve tam dalga doğrultucu oluşturmak 2. Dalgacıkları azaltmak için kondansatör filtrelerinin kullanımını incelemek. 3. Dalgacıkları azaltmak için

Detaylı

DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI. Malzeme ve Cihaz Listesi:

DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI. Malzeme ve Cihaz Listesi: 1 DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 70 direnç 1 adet. 1 k direnç adet. 10 k direnç adet 4. 15 k direnç 1 adet 5. k direnç 1 adet. 47 k direnç adet 7. 8 k

Detaylı

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER VE UYGULAMALARI 1. 741 İşlemsel yükselteçlerin özellikleri ve yapısı hakkında bilgi veriniz. 2. İşlemsel yükselteçlerle gerçekleştirilen eviren yükselteç, türev

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deneyde terslemeyen kuvvetlendirici, toplayıcı kuvvetlendirici ve karşılaştırıcı

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#6 İşlemsel Kuvvetlendiriciler (OP-AMP) - 2 Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY

Detaylı

DENEY NO 3. Alçak Frekans Osilatörleri

DENEY NO 3. Alçak Frekans Osilatörleri DENEY NO 3 Alçak Frekans Osilatörleri Osilatörler ürettikleri dalga şekillerine göre sınıflandırılırlar. Bunlardan sinüs biçiminde işaret üretenlerine Sinüs Osilatörleri adı verilir. Pek çok yapıda ve

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ

Detaylı

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME Amaç Elektronikte geniş uygulama alanı bulan geribesleme, sistemin çıkış büyüklüğünden elde edilen ve giriş büyüklüğü ile aynı nitelikte bir işaretin girişe gelmesi

Detaylı

DEVRE ANALİZİ LABORATUARI DENEY 6 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIM DAVRANIŞI

DEVRE ANALİZİ LABORATUARI DENEY 6 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIM DAVRANIŞI DEVRE ANALİZİ LABORATUARI DENEY 6 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIM DAVRANIŞI DENEY 6: KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIMDA DAVRANIŞI 1. Açıklama Kondansatör doğru akımı geçirmeyip alternatif akımı

Detaylı

Yukarıda bilgileri yazılı olan projemin sonuç raporunun e-kütüphanede yayınlanmasını;

Yukarıda bilgileri yazılı olan projemin sonuç raporunun e-kütüphanede yayınlanmasını; EK-11 Sonuç Raporu Formatı ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE Proje Türü Proje No Proje Yöneticisi : Altyapı Projesi (AYP) : 13A4347001 : Doç. Dr. Ayşe

Detaylı

Ölçü Aletlerinin Tanıtılması

Ölçü Aletlerinin Tanıtılması Teknoloji Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği 2017-2018 Bahar Yarıyılı EEM108 Elektrik Devreleri I Laboratuvarı 1 Ölçü Aletlerinin Tanıtılması Öğrenci Adı : Numarası : Tarihi : kurallarını okuyunuz.

Detaylı

DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ

DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ Numara : Adı Soyadı : Grup Numarası : DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ Amaç: Teorik Bilgi: Ġstenenler: Aşağıda şemaları verilmiş olan 3 farklı devreyi kurarak,

Detaylı

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI Öğr. Gör. Oğuzhan ÇAKIR 377 42 03, KTÜ, 2010 Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI 1. Deneyin

Detaylı

DENEY-8 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIMDA DAVRANIŞI

DENEY-8 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIMDA DAVRANIŞI DENEY-8 KONDANSATÖRÜN VE BOBİNİN DOĞRU AKIMDA DAVRANIŞI Teorinin Açıklaması: Kondansatör doğru akımı geçirmeyip alternatif akımı geçiren bir elemandır. Yükselteçlerde DC yi geçirip AC geçirmeyerek filtre

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ

Detaylı

DENEY 5- TEMEL İŞLEMSEL YÜKSELTEÇ (OP-AMP) DEVRELERİ

DENEY 5- TEMEL İŞLEMSEL YÜKSELTEÇ (OP-AMP) DEVRELERİ DENEY 5 TEMEL İŞLEMSEL YÜKSELTEÇ (OPAMP) DEVRELERİ 5.1. DENEYİN AMAÇLARI İşlemsel yükselteçler hakkında teorik bilgi edinmek Eviren ve evirmeyen yükselteç devrelerinin uygulamasını yapmak 5.2. TEORİK BİLGİ

Detaylı

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları DENEY 12-1 Aktif Yüksek Geçiren Filtre DENEYİN AMACI 1. Aktif yüksek geçiren filtrenin çalışma prensibini anlamak. 2. Aktif yüksek geçiren filtrenin frekans tepkesini

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I

T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I DENEY 2: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ VE AC-DC DOĞRULTUCU UYGULAMALARI Ad Soyad

Detaylı

FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL)

FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL) FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL) 1-Temel Bilgiler Faz kilitlemeli çevrim (FKÇ) (Phase Lock Loop, PLL) dijital ve analog haberleşme ve kontrol uygulamalarında sıkça kullanılan bir elektronik devredir. FKÇ,

Detaylı

ANALOG FİLTRELEME DENEYİ

ANALOG FİLTRELEME DENEYİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG FİLTRELEME DENEYİ Ölçme ve telekomünikasyon tekniğinde sık sık belirli frekans bağımlılıkları olan devreler gereklidir. Genellikle belirli bir frekans bandının

Detaylı

KOB Statik Giriş Direnci. Kollektörü Ortak Yükselteç (KOB) Kollektörü Ortak Yükseltecin (KOB) Statik Karakteristikleri

KOB Statik Giriş Direnci. Kollektörü Ortak Yükselteç (KOB) Kollektörü Ortak Yükseltecin (KOB) Statik Karakteristikleri Kollektörü Ortak Yükselteç (KOB) Kollektörü ortak baglantılı yüselteçte, kollektör hem girişte hem de çıkışta ortaktır "Kollektörü ortak bağlantının" ilk harfleri alınarak "KOB" kısaltması üretilmiştir.

Detaylı

4.1. Deneyin Amacı Zener diyotun I-V karakteristiğini çıkarmak, zener diyotun gerilim regülatörü olarak kullanılışını öğrenmek

4.1. Deneyin Amacı Zener diyotun I-V karakteristiğini çıkarmak, zener diyotun gerilim regülatörü olarak kullanılışını öğrenmek DENEY 4: ZENER DİYOT (Güncellenecek) 4.1. Deneyin Amacı Zener diyotun I-V karakteristiğini çıkarmak, zener diyotun gerilim regülatörü olarak kullanılışını öğrenmek 4.2. Kullanılacak Aletler ve Malzemeler

Detaylı

DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ

DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ 1- Kırpıcı Devreler: Girişine uygulanan sinyalin bir bölümünü kırpan devrelere denir. En basit kırpıcı devre, şekil 1 'de görüldüğü gibi yarım

Detaylı

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği ZENER DİYOT VE AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Küçük sinyal diyotları, delinme gerilimine yakın değerlerde hasar görebileceğinden, bu değerlerde kullanılamazlar. Buna karşılık, Zener diyotlar delinme gerilimi

Detaylı

DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER

DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Anabilim Dalı Elektronik I Dersi Laboratuvarı DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER 1. Deneyin Amacı Yarım

Detaylı

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM)

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) 9.1 Amaçlar 1. µa741 ile PWM modülatör kurulması. 2. LM555 in çalışma prensiplerinin

Detaylı

bölüm POWER AMPLIFIERS

bölüm POWER AMPLIFIERS bölüm POWER AMPLIFIERS T H E S O U N D R E I N F O R C E M E N T H A N D B O O K Power amplifiers 1990 (second editions) by YAMAHA corporation of America and Gary Dacis & Associates Hal Leonard Publishing

Detaylı

DERS NOTLARI. Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi

DERS NOTLARI. Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi DERS NOTLARI Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Ders-3 11.10.2016 555-Zaman Entegresi 555 Zaman Entegre Devresi monastable multivibratör (asimetrik kare dalga osilatör), astable

Detaylı

6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ

6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ 6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ 6.1. TEORİK BİLGİ 6.1.1. JONKSİYON TRANSİSTÖRÜN POLARMALANDIRILMASI Şekil 1. Jonksiyon Transistörün Polarmalandırılması Şekil 1 de Emiter-Beyz jonksiyonu doğru yönde polarmalandırılır.

Detaylı

Op-Amp Uygulama Devreleri

Op-Amp Uygulama Devreleri Op-Amp Uygulama Devreleri Tipik Op-amp devre yapıları şunları içerir: Birim Kazanç Arabelleği (Gerilim İzleyici) Evirici Yükselteç Evirmeyen Yükselteç Toplayan Yükselteç İntegral Alıcı Türev Alıcı Karşılaştırıcı

Detaylı

T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I

T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I T.C. YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ESM 413 ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI I DENEY 6: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ VE AC-DC DOĞRULTUCU UYGULAMALARI Ad Soyad

Detaylı

ĠġLEMSEL YÜKSELTEÇLER (ELEKTRONİK II)

ĠġLEMSEL YÜKSELTEÇLER (ELEKTRONİK II) ĠġLEMSEL YÜKSELTEÇLER (ELEKTRONİK II) - + İsmail Serkan ÜNCÜ ŞUBAT-2013 DERS KAYNAKLARI http://www.softwareforeducation.com/wikileki/index.php/inverting_amplifier Elektronik Devre Tasarımında. ~ OP AMP

Detaylı

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM)

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) İÇİNDEKİLER KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) 1. BÖLÜM GERİBESLEMELİ AMPLİFİKATÖRLER... 3 1.1. Giriş...3 1.2. Geribeselemeli Devrenin Transfer Fonksiyonu...4 1.3. Gerilim - Seri Geribeslemesi...5

Detaylı

EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular

EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular Kaynak: Fundamentals of Microelectronics, Behzad Razavi, Wiley; 2nd edition (April 8, 2013), Manuel Solutions. Bölüm 5 Seçme Sorular ve Çözümleri

Detaylı

Bu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır.

Bu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır. Bu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır. Uygulama -1: Dirençlerin Seri Bağlanması Uygulama -2: Dirençlerin Paralel Bağlanması Uygulama -3: Dirençlerin Karma Bağlanması Uygulama

Detaylı

Deneyle İlgili Ön Bilgi:

Deneyle İlgili Ön Bilgi: DENEY NO : 4 DENEYİN ADI :Transistörlü Akım ve Gerilim Kuvvetlendiriciler DENEYİN AMACI :Transistörün ortak emetör kutuplamalı devresini akım ve gerilim kuvvetlendiricisi, ortak kolektörlü devresini ise

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir.

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. BÖLÜM 6 TÜREV ALICI DEVRE KONU: Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM: Multimetre (Sayısal veya Analog) Güç Kaynağı: ±12V

Detaylı

DENEY 8. OPAMP UYGULAMALARI-II: Toplayıcı, Fark Alıcı, Türev Alıcı, İntegral Alıcı Devreler

DENEY 8. OPAMP UYGULAMALARI-II: Toplayıcı, Fark Alıcı, Türev Alıcı, İntegral Alıcı Devreler DENEY 8 OPAMP UYGULAMALARI-II: Toplayıcı, Fark Alıcı, Türev Alıcı, İntegral Alıcı Devreler 1. Amaç Bu deneyin amacı; Op-Amp kullanarak toplayıcı, fark alıcı, türev alıcı ve integral alıcı devrelerin incelenmesidir.

Detaylı

ÖN BİLGİ: 5.1 Faz Kaymalı RC Osilatör

ÖN BİLGİ: 5.1 Faz Kaymalı RC Osilatör DENEY 7 : OSİLATÖR UYGULAMASI AMAÇ: Faz Kaymalı RC Osilatör ve Schmitt Tetikleyicili Karedalga Osilatörün temel çalışma prensipleri MALZEMELER: Güç Kaynağı: 12VDC, 5VDC Transistör: BC108C veya Muadili

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#8 I-V ve V-I Dönüştürücüler Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY 8 I-V ve

Detaylı

DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ 1.1. DENEYİN AMACI Bu deneyde diyotların akım-gerilim karakteristiği incelenecektir. Bir ölçü aleti ile (volt-ohm metre) diyodun ölçülmesi ve kontrol edilmesi (anot ve katot

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 3 Deney Adı: Seri ve Paralel RLC Devreleri Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan AKDOĞAN

Detaylı

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Elektronik Mühendisliği Bölümü. ELK232 Elektronik Devre Elemanları

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Elektronik Mühendisliği Bölümü. ELK232 Elektronik Devre Elemanları T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ ELK232 Elektronik Devre Elemanları DENEY 2 Diyot Karekteristikleri Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serkan TOPALOĞLU Elektronik Devre Elemanları Mühendislik Fakültesi Baskı-1 ELK232

Detaylı

Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri

Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri 14.1 DENEYİN AMACI (1) Temel OPAMP karakteristiklerini anlamak. (2) OPAMP ın ofset gerilimini ayarlama yöntemini anlamak. 14.2 GENEL BİLGİLER 14.2.1 Yeni

Detaylı

OHM KANUNU DENEY 1 OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMACI

OHM KANUNU DENEY 1 OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMACI DENEY 1 OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMACI Bu deneyde, Ohm kanunu işlenecektir. Seri ve paralel devrelere ohm kanunu uygulanıp, teorik sonuçlarla deney sonuçlarını karşılaştıracağız ve doğrulamasını yapacağız.

Detaylı

Şekil 3-1 Ses ve PWM işaretleri arasındaki ilişki

Şekil 3-1 Ses ve PWM işaretleri arasındaki ilişki DARBE GENİŞLİK MÖDÜLATÖRLERİ (PWM) (3.DENEY) DENEY NO : 3 DENEY ADI : Darbe Genişlik Modülatörleri (PWM) DENEYİN AMACI : µa741 kullanarak bir darbe genişlik modülatörünün gerçekleştirilmesi.lm555 in karakteristiklerinin

Detaylı

ZENER DİYOTLAR. Hedefler

ZENER DİYOTLAR. Hedefler ZENER DİYOTLAR Hedefler Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Zener diyotları tanıyacak ve çalışma prensiplerini kavrayacaksınız. Örnek devreler üzerinde Zener diyotlu regülasyon devrelerini öğreneceksiniz. 2

Detaylı

EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI

EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 02: ZENER DİYOT ve AKIM GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney Tarihi:

Detaylı

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT DENEY 3 SERİ VE PARALEL RLC DEVRELERİ Malzeme Listesi: 1 adet 100mH, 1 adet 1.5 mh, 1 adet 100mH ve 1 adet 100 uh Bobin 1 adet 820nF, 1 adet 200 nf, 1 adet 100pF ve 1 adet 100 nf Kondansatör 1 adet 100

Detaylı

EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular

EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular EEM220 Temel Yarıiletken Elemanlar Çözümlü Örnek Sorular Kaynak: Fundamentals of Microelectronics, Behzad Razavi, Wiley; 2nd edition (April 8, 2013), Manuel Solutions. Bölüm 3 Seçme Sorular ve Çözümleri

Detaylı

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Notlar kapalıdır, hesap makinesi kullanılabilir, öncelikle kağıtlardaki boş alanları kullanınız ve ek kağıt gerekmedikçe istemeyiniz. 6 veya 7.ci sorudan en

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ LABORATUARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ LABORATUARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ LABORATUARI DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI:

Detaylı

Deney 3: Opamp. Opamp ın (işlemsel yükselteç) çalışma mantığının ve kullanım alanlarının öğrenilmesi, uygulamalarla pratik bilginin pekiştirilmesi.

Deney 3: Opamp. Opamp ın (işlemsel yükselteç) çalışma mantığının ve kullanım alanlarının öğrenilmesi, uygulamalarla pratik bilginin pekiştirilmesi. Deneyin Amacı: Deney 3: Opamp Opamp ın (işlemsel yükselteç) çalışma mantığının ve kullanım alanlarının öğrenilmesi, uygulamalarla pratik bilginin pekiştirilmesi. A.ÖNBİLGİ İdeal bir opamp (operational-amplifier)

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. M.

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ

Detaylı

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. Maksimum güç transferi teoreminin geçerliliğinin deneysel

Detaylı

Elektrik Devre Lab

Elektrik Devre Lab 2010-2011 Elektrik Devre Lab. 2 09.03.2011 Elektronik sistemlerde işlenecek sinyallerin hemen hepsi düşük genlikli, yani zayıf sinyallerdir. Elektronik sistemlerin pek çoğunda da yeterli derecede yükseltilmiş

Detaylı

İşlemsel Yükselteçler

İşlemsel Yükselteçler İşlemsel Yükselteçler Bölüm 5. 5.1. Giriş İşlemsel yükselteçler aktif devre elemanlarıdır. Devrede gerilin kontrollü gerilim kaynağı gibi çalışırlar. İşlemsel yükselteçler sinyalleri toplama, çıkarma,

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

BÖLÜM 2 İKİNCİ DERECEDEN FİLTRELER

BÖLÜM 2 İKİNCİ DERECEDEN FİLTRELER BÖLÜM İKİNİ DEEEDEN FİLTELE. AMAÇ. Filtrelerin karakteristiklerinin anlaşılması.. Aktif filtrelerin avantajlarının anlaşılması.. İntegratör devresi ile ikinci dereceden filtrelerin gerçeklenmesi. TEMEL

Detaylı

SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ

SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Lab. SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ.Ön Bilgiler. Schmitt Tetikleme Devreleri Schmitt tetikleme devresi iki konumlu bir devredir.

Detaylı

Multisim ile İlgili Temel Bilgiler

Multisim ile İlgili Temel Bilgiler Analog Elektronik Dr. Erhan Akdoğan Multisim ile İlgili Temel Bilgiler Düzenleyen: Ahmet Taha Koru 1 Multisim ile İlgili Temel Bilgiler Multisim Programı ile ilgili Temel Bilgiler 1. Devre Elemanlarının

Detaylı

KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ

KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ 1. AMAÇ: Endüstride kullanılan direnç, kapasite ve indüktans tipi konum (yerdeğiştirme) algılama transdüserlerinin temel ilkelerini açıklayıp kapalı döngü denetim

Detaylı

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRİK DEVRELERİ I LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 6 GEÇİCİ DURUM ANALİZİ

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRİK DEVRELERİ I LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 6 GEÇİCİ DURUM ANALİZİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRİK DEVRELERİ I LABORATUVARI DENEY RAPORU Deney No: 6 GEÇİCİ DURUM ANALİZİ Yrd. Doç. Dr. Canan ORAL Arş. Gör. Ayşe AYDIN YURDUSEV Öğrenci: Adı

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER ADI SOYADI: ÖĞRENCİ NO: GRUBU: Deneyin

Detaylı

BC237, BC338 transistör, 220Ω, 330Ω, 4.7KΩ 10KΩ, 100KΩ dirençler ve bağlantı kabloları Multimetre, DC güç kaynağı

BC237, BC338 transistör, 220Ω, 330Ω, 4.7KΩ 10KΩ, 100KΩ dirençler ve bağlantı kabloları Multimetre, DC güç kaynağı DENEY 7: BJT ÖNGERİLİMLENDİRME ÇEŞİTLERİ 7.1. Deneyin Amacı BJT ön gerilimlendirme devrelerine örnek olarak verilen üç değişik bağlantının, değişen β değerlerine karşı gösterdiği çalışma noktalarındaki

Detaylı

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri 1. Amaç Bu deneyin amacı; alternatif akım devrelerinde, direnç-kondansatör birleşimi ile oluşturulan RC filtre

Detaylı

Transformatör nedir?

Transformatör nedir? Transformatörler Transformatör nedir? Alternatif akımın gerilimini veya akımını alçaltmaya veya yükseltmeye yarayan devre elemanlarına "transformatör" denir. Alternatif akım elektromanyetik indüksiyon

Detaylı

Şekil Sönümün Tesiri

Şekil Sönümün Tesiri LC Osilatörler RC osilatörlerle elde edilemeyen yüksek frekanslı osilasyonlar LC osilatörlerle elde edilir. LC osilatörlerle MHz seviyesinde yüksek frekanslı sinüsoidal sinyaller elde edilir. Paralel bobin

Detaylı

EEM 311 KONTROL LABORATUARI

EEM 311 KONTROL LABORATUARI Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 311 KONTROL LABORATUARI DENEY 01: OPAMP KARAKTERİSTİĞİ 2012-2013 GÜZ DÖNEMİ Grup Kodu: Deney Tarihi: Raporu Hazırlayan

Detaylı

Doğru Akım Devreleri

Doğru Akım Devreleri Doğru Akım Devreleri ELEKTROMOTOR KUVVETİ Kapalı bir devrede sabit bir akımın oluşturulabilmesi için elektromotor kuvvet (emk) adı verilen bir enerji kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır. Şekilde devreye elektromotor

Detaylı

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEYİN AMACI 1. IC zamanlayıcı NE555 in çalışmasını öğrenmek. 2. 555 multivibratörlerinin çalışma ve yapılarını öğrenmek. 3. IC zamanlayıcı anahtar devresi yapmak. GİRİŞ

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. Sümeyye

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri)

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) 1. DENEYİN AMACI ÜÇ FAZ EVİRİCİ 3 Faz eviricilerin çalışma

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Dirençler ve Kondansatörler

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Dirençler ve Kondansatörler YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 1 Deney Adı: Dirençler ve Kondansatörler Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan AKDOĞAN

Detaylı

AREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ

AREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ AREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER DR. GÖRKEM SERBES İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ İşlemsel kuvvetlendirici (Op-Amp); farksal girişi ve tek uçlu çıkışı olan DC kuplajlı, yüksek kazançlı

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

ELM 232 Elektronik I Deney 3 BJT Kutuplanması ve Küçük İşaret Analizi

ELM 232 Elektronik I Deney 3 BJT Kutuplanması ve Küçük İşaret Analizi ELM 232 Elektronik I Deney 3 BJT Kutuplanması ve Küçük İşaret Analizi I. Amaç Bu deneyin amacı; BJT giriş çıkış karakteristikleri öğrenerek, doğrusal (lineer) transistör modellerinde kullanılan parametreler

Detaylı

BÖLÜM 1 RF OSİLATÖRLER

BÖLÜM 1 RF OSİLATÖRLER BÖÜM RF OSİATÖRER. AMAÇ. Radyo Frekansı(RF) Osilatörlerinin çalışma prensibi ve karakteristiklerinin anlaşılması.. Osilatörlerin tasarlanması ve gerçeklenmesi.. TEME KAVRAMARIN İNEENMESİ Osilatör, basit

Detaylı

DENEY: 1.1 EVİREN YÜKSELTECİN DC DA ÇALIŞMASININ İNCELENMESİ

DENEY: 1.1 EVİREN YÜKSELTECİN DC DA ÇALIŞMASININ İNCELENMESİ DENEY: 1.1 EVİREN YÜKSELTECİN DC DA ÇALIŞMASININ İNCELENMESİ HAZIRLIK BİLGİLERİ: Şekil 1.1 de işlemsel yükseltecin eviren yükselteç olarak çalışması görülmektedir. İşlemsel yükselteçler iyi bir DC yükseltecidir.

Detaylı

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP Amaç: Bu deneyin amacı, öğrencilerin alternatif akım ve gerilim hakkında bilgi edinmesini sağlamaktır. Deney sonunda öğrencilerin, periyot, frekans, genlik,

Detaylı

SERVOMOTOR HIZ VE POZİSYON KONTROLÜ

SERVOMOTOR HIZ VE POZİSYON KONTROLÜ SERVOMOTOR HIZ VE POZİSYON KONTROLÜ Deneye Hazırlık: Deneye gelmeden önce DC servo motor çalışması ve kontrolü ile ilgili bilgi toplayınız. 1.1.Giriş 1. KAPALI ÇEVRİM HIZ KONTROLÜ DC motorlar çok fazla

Detaylı

BÖLÜM 3 OSİLASYON KRİTERLERİ

BÖLÜM 3 OSİLASYON KRİTERLERİ BÖLÜM 3 OSİİLATÖRLER Radyo sistemlerinde sinüs işaret osilatörleri, taşıyıcı işareti üretmek ve karıştırıcı katlarında bir frekansı diğerine dönüştürmek amacıyla kullanılır. Sinüs işaret osilatörlerinin

Detaylı

DENEY 5 TRANSİSTOR KUTUPLAMA KARARLILIK ve DC DUYARLILIk

DENEY 5 TRANSİSTOR KUTUPLAMA KARARLILIK ve DC DUYARLILIk DENEY 5 TRANSİSTOR KUTUPLAMA KARARLILIK ve DC DUYARLILIk AMAÇLAR Bipolar transistorleri kullanarak güncel bazı kutuplama devreleri tasarımı ve analizi. Kutuplama devrelerinin sıcaklığa karşı kararlılık

Detaylı

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir.

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir. Tristörlü Redresörler ( Doğrultmaçlar ) : Alternatif akımı doğru akıma çeviren sistemlere redresör denir. Redresörler sanayi için gerekli olan DC gerilimin elde edilmesini sağlar. Büyük akım ve gerilimlerin

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK - II YÜKSEK GEÇİREN FİLTRE

ANALOG ELEKTRONİK - II YÜKSEK GEÇİREN FİLTRE BÖLÜM 7 YÜKSEK GEÇİREN FİLTRE KONU: Opamp uygulaması olarak; 2. dereceden Yüksek Geçiren Aktif Filtre (High-Pass Filter) devresinin özellikleri ve çalışma karakteristikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM:

Detaylı

LT SPlCE. 1.Kurulumu: Google dan LTSpice aratıp, Linear Technolog nin anasayfasına gidiniz.

LT SPlCE. 1.Kurulumu: Google dan LTSpice aratıp, Linear Technolog nin anasayfasına gidiniz. LT SPlCE 1.Kurulumu: Google dan LTSpice aratıp, Linear Technolog nin anasayfasına gidiniz. http://www.linear.com/designtools/software/ Yukarıda verilen adresi açtığınızda şağıda sayfa ile karşılaşacaksınız.

Detaylı

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL ELEKTRONİK LAB. DENEY FÖYÜ DENEY 4 OSİLATÖRLER SCHMİT TRİGGER ve MULTİVİBRATÖR DEVRELERİ ÖN BİLGİ: Elektronik iletişim sistemlerinde

Detaylı

1.1. Deneyin Amacı Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi.

1.1. Deneyin Amacı Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi. DNY 1: DİYOT KARAKTRİSTİKLRİ 1.1. Deneyin Amacı Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi. 1.2. Kullanılacak Aletler ve

Detaylı

DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi

DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi DENEYİN AMACI 1. Schmitt kapılarının yapı ve karakteristiklerinin anlaşılması. GENEL BİLGİLER Schmitt kapısı aşağıdaki karakteristiklere sahip olan tek lojik kapıdır: 1.

Detaylı

DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ

DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ DENEYİN AMAÇLARI DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ RC devresinde kondansatörün şarj ve deşarj eğrilerini elde etmek Zaman sabiti kavramını öğrenmek Seri RC devresinin geçici cevaplarını incelemek Deney Malzemeleri:

Detaylı

DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN)

DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN) DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN) A. DENEYİN AMACI : Bu deneyin amacı, pasif elemanların (direnç, bobin ve sığaç) AC tepkilerini incelemek ve pasif elemanlar üzerindeki faz farkını

Detaylı

Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri

Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri DENEY 10-1 Fark Yükselteci DENEYİN AMACI 1. Transistörlü fark yükseltecinin çalışma prensibini anlamak. 2. Fark yükseltecinin giriş ve çıkış dalga şekillerini

Detaylı