TÜRKİYE NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ-I KIYI BÖLGELER: KARADENİZ, MARMARA, EGE, AKDENİZ BÖLGELERİ

Transkript

1 TÜRKİYE NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ-I KIYI BÖLGELER: KARADENİZ, MARMARA, EGE, AKDENİZ BÖLGELERİ

2 Abdulkadir Sadi nin Milli Coğrafya Kitabı nda Türkiye nin Garbi (Batı) Anadolu, Orta Anadolu ve Şarki (Doğu) Anadolu şeklinde bölümlenmesi İstanbul

3 Danyal Bediz e göre Türkiye nin Tabii Bölgeleri-1935 (C.R.Güsoy dan alınmıştır.)

4 Kilis

5 I- KARADENİZ MINTAKASI : Doğu Bölgesi Orta Bölge Batı Bölgesi II- MARMARA MINTAKASI : Istranca Bölgesi Ergene Bölgesi Çatalca-Kocaeli Bölgesi Cenup Marmara Bölgesi III- EGE MINTAKASI : İç Batı Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi IV- AKDENİZ MINTAKASI : Antalya Bölgesi Adana Bölgesi

6 V- İÇ ANADOLU MINTAKASI : Yukarı Sakarya Bölgesi Konya Bölgesi Orta Kızılırmak Bölgesi Yukarı Kızılırmak Bölgesi VI- DOĞU ANADOLU MINTAKASI : Erzurum-Kars Bölgesi Yukarı Murat -Van Bölgesi Yukarı Fırat Bölgesi Hakâri Bölgesi VII- CENUPDOĞU ANADOLU MINTAKASI : Dicle Bölgesi Orta Fırat Bölgesi

7 COĞRAFİ BÖLGELERİN BELİRLENMESİNİN İKİ TEMEL AMACI BULUNMAKTADIR 1. Öncelikle ilk ve orta öğretimde okutulan Türkiye Coğrafyası derslerinin belirlenen yeni coğrafi bölge sistematiğine göre daha verimli bir şekilde işlenmesi, (Burada coğrafi bölgelere daha çok pedagojik bir unsur olarak yaklaşılmış olup öncelikle birinci derecedeki büyük bölge sınırları belirlenmiş daha sonra alt bölgeler tespit edilmiştir).

8 2. Daha önceden coğrafyacılar tarafından münferit olarak yapılmış bölge ayrımlarının bilimsel tabana oturtularak jeolojik yapıya, yer şekillerine, iklime, bitki örtüsüne, hidrografyaya, beşeri ve iktisadi faaliyetlere göre belirlenmesi ve bölge ayrımı konusunda süre gelen kargaşanın önlenmesi.

9 COĞRAFİ BÖLGELERİN SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE BİRİNCİ COĞRAFYA KONGRESİ ÖZELLİKLE HANGİ HUSUSLAR ÜZERİNDE DURMUŞTUR?

10 Genelde doğal unsurlar; Jeolojik yapıyla birlikte yeryüzü şekilleri, İklim, Bitki örtüsü, Hidrografik koşullar belirleyici olmuştur.

11 Beşerî faaliyetlerin şekillenmesi temelde doğal faktörlere bağlı olduğu için, 1941 yılında coğrafî bölgelerinin taksimatıyla ilgili çalışmalar yapan coğrafyacılar ağırlıklı olarak doğal unsurları esas almışlardır.

12 COĞRAFİ BÖLGE SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE HANGİ HUSUSLAR ÜZERİNDE DURULMAMIŞTIR?

13 Coğrafi bölge sınırlarının belirlenmesinde beşeri ve iktisadi faaliyetlerin önemli bir kriter oluşturduğu belirtilirse de bu hususa fazlaca dikkat edilmemiştir. Bölge ayrımı yapılırken sistematiğin temelini oluşturan yörelere inilmemiş olup Darkot un belirttiği gibi, sonradan bölgelerin içinde yöreler aranmaya başlamıştır (Darkot, 1955: ).

14 Mülki idare alanlarına (il ve ilçelere) ait sınırların bütünüyle coğrafi bölge sınırları ile çakıştırılmaması yüzünden, mülki idarede ve planlamada coğrafi bölgeler kullanılamamıştır. Ülkemizde Avrupa Birliği standartlarına uygun planlı bir idari bölünüş yapılmadığı için, mevcut 81 ilden 53 ü bütünüyle bir coğrafi bölge içinde kalırken 28 ilin idari alanı birden fazla coğrafi bölgede yer kaplamaktadır. Coğrafi bölgeler aynı zamanda 15 ilçenin idari alanını uygun olamayan biçimde ikiye bölmektedir

15

16 TÜRKİYE NİN İDARİ VE COĞRAFİ BÖLGELERİ

17 İLiN ADI İL MERKENİN VE İLİN İDARİ ALANININ BÜYÜK BİR KISMININ İÇİNDE YER ALDIĞI COĞRAFİ BÖLGE İLE ÂIT IDARI ALANA YER VEREN KOMŞU COĞRAFI BÖLGE-BÖLGELER 1.ÇANAKKALE Marmara Ege 2-BALIKESİR Marmara Ege 3-BURSA Marmara Ege 4-BİLECİK Marmara Karadeniz-Orta Anadolu-Ege 5-SAKARYA Marmara Karadeniz 6-ESKİŞEHİR Orta Anadolu Karadeniz 7-ANKARA Orta Anadolu Karadeniz 8-ÇANKIRI Orta Anadolu Karadeniz 9-YOZGAT Orta Anadolu Karadeniz 10-ÇORUM Karadeniz Orta Anadolu 11-TOKAT Karadeniz Orta Anadolu 12-SİVAS Orta Anadolu Doğu Anadolu-Karadeniz 13-ERZİNCAN Doğu Anadolu Karadeniz 14-ERZURUM Doğu Anadolu Karadeniz 15-MUĞLA Ege Akdeniz 16-DENİZLİ Ege Akdeniz 17-AFYON Ege Akdeniz-Orta Anadolu 18-KONYA Orta Anadolu Akdeniz 19-KARAMAN Orta Anadolu Akdeniz 20-NİĞDE Orta Anadolu Akdeniz 21-KAYSERİ Orta Anadolu Doğu Anadolu-Akdeniz 22-KAHRAMANMARAŞ Akdeniz Doğu Anadolu 23-GAZİANTEP Güneydoğu Anadolu Akdeniz 24-ADIYAMAN Güneydoğu Anadolu Anadolu-Akdeniz 25-DİYARBAKIR Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu 26-BATMAN Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu 27-SİİRT Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu 28-ŞIRNAK Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu

18

19 İLÇENİN ADI BAĞLI OLDUĞU İL İLÇE MERKEZİYLE BİRLİKTE İLÇE ALANININ BİR KISMININ YER ALDIĞI 1. COĞRAFİ BÖLGE İLÇE ALANININ GERİYE KALAN KISMININ YER ALDIĞI 2.COĞRAFİ BÖLGE 1.NALLIHAN ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU 2.KIZILCAHAMAM ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU 3.TOKAT MERKEZ İLÇESİ TOKAT KARADENİZ ORTA ANADOLU 4.REFAHİYE ERZİNCAN KARADENİZ DOĞU ANADOLU 5.BEYPAZARI ANKARA ORTA ANADOLU KARADENİZ 6.ZARA SİVAS ORTA ANADOLU KARADENİZ 7.KANGAL SİVAS ORTA ANADOLU DOĞU ANADOLU 8.YAHYALI KAYSERİ ORTA ANADOLU AKDENİZ 9.KARAMAN MERKEZ İLÇESİ KARAMAN ORTA ANADOLU AKDENİZ 10.GÜNEYSINIR KONYA ORTA ANADOLU AKDENİZ 11.BOZÖYÜK BİLECİK ORTA ANADOLU EGE 12.GERGER ADIYAMAN DOĞU ANADOLU GD.ANADOLU 13.BOLVADİN AFYON EGE ORTA ANADOLU 14.ÇAY AFYON EGE ORTA ANADOLU 15-GÖKSUN K.MARAŞ AKDENİZ DOĞU ANADOLU

20 Kilis

21 Belirtilen sınırlar içinde km 2 lik bir yüzölçüme sahip olan Karadeniz bölgesi kapladığı alan bakımından Doğu ve Orta Anadolu bölgelerinden sonra üçüncü sırada yer almakta ve kapladığı alan bakımından Türkiye'nin % 17'sini oluşturmaktadır. COĞRAFİ BÖLGELER Bölge Yüzölçümü (km 2 ) 1- DOĞU ANADOLU BÖLGESİ ORTA ANADOLU BÖLGESİ KARADENİZ BÖLGESİ AKDENİZ BÖLGESİ EGE BÖLGESİ MARMARA BÖLGESİ GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ TÜRKİYE TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ

22 COĞRAFİ BÖLGELERDEKİ TARIM ALANLARININ BÖLGE YÜZÖLÇÜMLERİNE GÖRE ORANSAL DEĞERİ Toplam tarım alanı (Ha) Bölgenin yüzölçümü içinde tarım alanı % 1. GD. ANADOLU ORTA ANADOLU MARMARA EGE BÖLGESİ AKDENİZ BÖLGESİ KARADENİZ DOĞU ANADOLU TÜRKİYE TOPLAMI

23

24 KARADENİZ BÖLGESİ

25 HİDROGRAFİK ANLAMDA KARADENİZ BÖLGESİ

26 Büyük beş ırmak Karadeniz'e dökülür: Dinyeper, Dinyester, Don Irmağı, Kuban Irmağı, bütün doğu ve orta Avrupa yı kapsayan Tuna. Tuna tek başına her yıl 203 kilometre küp tatlı suyu Karadeniz e taşır. Bu miktar Kuzey Denizi ne akan bütün tatlı sulardan fazladır. Türkiye'den ise belli başlı dört ırmak Karadeniz'de sonlanır: Sakarya, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çoruh (sonuncusunun büyük bölümü Türkiye'de olmasına karşın Gürcistan'da Batum'dan denize dökülür). Bu denize dökülen Avrupa ve Asya akarsularıyla birlikte Karadeniz havzasının alanı denizin kendisinden 5 kat daha geniştir ve yaklaşık 2.2 milyon km 2 'dir.

27 MAJOR RIVERS OF THE BLASK SEA Karadeniz e dökülen önemli akarsular Uzunluğu Length, km Yıllık toplam akımı Total Runoff, km 3 /year Taşıdığı sediment Sediment Discharge, 10 6 t/year Tuna (Danube) ,7 Dinyeper(Dnieper) ,2 2,12 Dinyester (Dniester) ,2 2,50 Güney Buh (Southern Bug) 857 3,0 0,53 Çoruh (Chorokh) 500 8,69 15,13 Riyon (Rioni) ,8 7,08 İngur (Inguri) 221 4,63 2,78 Kodor (Kodori) 84 4,08 1,01 Yeşilırmak 416 4,93 18,0 Kızılırmak ,02 16,0 Sakarya 790 6,38

28

29

30 KARADENİZ DERİNLİK HARİTASI

31

32 Karadeniz bölgesinin kuzey sınırını bütünüyle Karadeniz kıyıları oluşturur. Batıda Sakarya ırmağı ağzı doğusunda yer alan Kocaali kasabasının batısından başlayan kuzey sınır, doğuda Türkiye-Gürcistan devlet sınırındaki Sarp köyünde sona ermektedir. Bu iki nokta arasında Karadeniz bölgesi içinde kalan kıyıların uzunluğu yaklaşık 1340 kilometredir. - Karadeniz kıyılarının Türkiye sınırları içinde kalan toplam uzunluğu 1695 km olup, bunun 335 km.si Marmara bölgesine; 1340 km. si Karadeniz bölgesine âittir.

33

34

35

36 Karadeniz den Hazar denizine kadar uzanan bölgeye KAFKASYA denilmektedir. «Kafkasya» adını buradaki dağlardan almaktadır. Karadeniz-Hazar arasında uzanan Riyon-Kura vadilerinin kuzeyinde BÜYÜK KAFKASLAR; güneyinde ise GÜNEY KAFKASLAR yer almaktadır.

37

38

39 TÜRKİYE-GÜRCİSTAN SINIRINDAKİ SARP KÖYÜ

40