Kemik Yapisi ve Kemik Metabolizmasinda Osteoprotegerin, RANKL ve RANK İlişkisi
|
|
- Göker Çatlı
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Kemik Yapisi ve Kemik Metabolizmasinda Osteoprotegerin, RANKL ve RANK İlişkisi Utku Kuyucu, Şeyhmus Alpağat, Onur Mert Bender, Emir İlkerli, Şükran İdil Köstem, Nazmiye Tansu Güler Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sacide Nur Coşar ÖZET Kemik kütlesi, iskeletin bütünlüğünü ve hareket yeteneğini sağlaması; kaslar için destek görevi görmesi ve kalsiyum hemostazını temin etmesi bakımından önemlidir. Kemik dokusu makroskopik olarak kortikal ve trabeküler kemikten oluşur. Kemik dokunun yaklaşık %30 unu kapsayan organik kısımını; başlıca tip 1 kollajen, kollajen olmayan proteinler ve lipidlerin oluşturduğu matriks ve kemik hücreleri meydana getirirken, inorganik bölümün çoğunluğunu kalsiyum hidroksi apatit kristalleri ve daha az oranda amorf kalsiyum fosfat kristalleri oluşturur. Kemik döngüsü, osteoblastların kemik oluşturucu hücresel aktivitesi ile ve kemik resorbe eden osteoklastların ilişkisi aracılığıyla hayat boyu devam eder. Bu yeniden yapılanma, kemik yapım ve yıkımı ile hücreler arasındaki bağlantılar tarafından sağlanır. Reseptör aktivatör nükleer kapa B ligand preosteoklastların üzerindeki reseptörü reseptör aktivatör nükleer kapa B e bağlanarak, preosteoklastların osteoklastlara dönüşmesini uyarır ve kemik resorpsiyonu oluşur. Osteoprotegerin ise reseptör aktivatör nükleer kapa B ligand için çözünebilir tuzak reseptör görevi görür ve kemik resorpsiyonunu inhibe eder. Kemiğin yeniden yapılanması sistemik hormonlar, osteoklast ve osteoblast kök hücrelerini etkileyen lokal faktörler tarafından düzenlenir. Dolaşımdaki hormonlar, sırasıyla kemik oluşumunu veya kemik rezorpsiyonunu uyaran veya baskılayan lokal büyüme faktörlerinin sentezini veya etkilerini değiştirerek iskelet hücreleri üzerinde ya doğrudan ya da dolaylı olarak etki edebilirler. GİRİŞ İskelet durmaksızın değişim ve rejenerasyona uğrayan dinamik bir organdır. Kemik, özelleşmiş hücreler, mineralize ve mineralize olmayan bağ dokusu matriksi ve kemik iliği kavitesi, vaskülar kanallar, kanalikuli ve osteositler içeren lakuna gibi boşluklar tarafından oluşturulur. İskelet hem yapısal hem de metabolik fonksiyonlara sahiptir: İskeletin yapısal fonksiyonu lokomosyon, respirasyon ve iç organların korunması için kritiktir. İskelet ve hematopoetik sistem arasındaki yapısal bağlantı iç içedir; bu iki sistem hem hücreleri hem de lokal regülatuar faktörleri paylaşır. İskeletin metabolik fonksiyonu ise kalsiyum, fosfor ve karbonat gibi bileşiklere depo olmaktır. İskelet ayrıca hidrojen iyonu 1
2 konsantrasyonundaki tamponlayıcı değilikliklere de katkı sağlayabilir. İSKELET BİLEŞENLERİ Omurga iskeleti aksiyel ve apendiküler alt bileşenlere ayrılmaktadır. Aksiyel bileşen kafatası, omurga, sternum ve kaburgalardan oluşmaktadır. Apendikülar bileşen ise uzun kemiklerden oluşmaktadır. Yetişkin iskeletinde iki major tip kemik bulunur (Şekil 1): Kortikal kemik yoğun ve kompaktır. Bütün iskelet yapılarının en dış kısmını oluşturur. Kortikal kemik iskelet ağırlığının yüzde 80 nini oluşturur. Kortikal kemiğin major fonksiyonu mekanik güç ve koruma sağlamaktır. Trabekülar (süngerimsi) kemik uzun kemiklerin, özellikle uç kısımlarının içerisinde, omurların gövdesinde, pelvisin iç kısımlarında ve diğer büyük yassı kemilerde bulunur. Trabekülar kemik, özellikle omurlarda olmak üzere mekanik desteğe önemli katkılar yapar. Ayrıca trabekülar kemik, kortikal kemikten metabolik olarak daha aktiftir ve mineral desteğini sağlar. Şekil 1 Kompakt (Kortikal) Kemiğin Osteonu ve Süngerimsi (Süngerimsi) Kemiğin Trabekülasının Şematik Görünümü Osteoblastlar Ostoblastlar mineralize olan ve kemiği oluşturan bağ dokusu matriksini yaparlar. Ostoblastların prekörsorleri, kemik iliği stromal hücreleri, kondrositler, kas hücreleri ve adipositleri de oluşturan multipotent mezenşimal kök hücrelerdir [1, 2, 3]. Osteoblast progenitörleri sadece kemik iliğinin stromal mezenşimal progenitörlerinden değil, ayrıca perisitlerden (damarların endoteliyal katmanına bağlı mesenşimal hücrelerden) de köken alabilirler [4]. Kan damarlarının dış yüzeyinde 2
3 bulunan osteoblastların mezenşimal kök hücre progenitörleri kan damarı oluşumu için de kritiktir. Osteositler Osteositlerin minezalize matriksin içerisine gömülmesi prosesinde, osteositler hücre gövdesinden yayılan ve osteositlere nöron hücresi görüntüsü veren yaklaşık 50 ince sitoplazmik proçes geliştirdiği dramatik bir morfolojik değişime uğrar [5]. Bu proçesler gap junction lar tarafından komşu osteositlere, astar hücreleri gibi kemik yüzeyinde bulunan hücrelere ve kemik iliğinin hücresel elemanları ve endotel hücrelerine bağlanırlar. Osteositler kemik gelişimini regüle eden büyüme faktörlerini salgılar. Erişkin osteositler kemik oluşumunun inhibisyonunun devamlılığının sağlanması için tonik olarak Sklerostin salgılar fakat mekanik güçler kemiğe uygulandığı zaman osteositler sklerostin salgılamayı bırakır ve kemik yüzeyinde kemik oluşumu başlar. Osteositler ve onların dendritik proçesleri periferal dolaşım ile devamlılık gösteren jel yapısındaki bir matriks ile çevirlidir [6, 7]. Osteoklastlar Ostoklastlar eşsiz bir şekilde kasifiye kemik matriksini sindirme kapasitesi olan özelleşmiş multi-çekirdekli hücrelerdir. Mononüklear monosit/makrofaj soyu prekorsörlerinin füzyonu sonucunda oluşurlar [8]. Receptor activator factor kappa B (NF-kB) ligandı (RANKL) ve makrofaj koloni stimüle edici faktör (M-CSF) osteoklastların gelişimi, fonksiyonu ve hayatta kalması için esansiyel olan iki sitokindir [9, 10]. Osteoklastlar trabeküler yüzey üzerinde yada kortikal kemik içerisinde belli bir derinlik limitine kadar mineral ve matriksi ortadan kaldırır. Bu prosesi neyin durdurduğu bilinmemektedir fakat matriksten salınan kalsiyum ve diğer maddelerin yüksek lokal konsantrasyonları bu proseste görev alıyor olabilir [11, 12]. KEMİK MİNERAL MATRİKSİNİN BİYOKİMYASI Kemik, kalsiyum ve fosfatın hidroksiapatit formunu ve kollajen yapıyı içeren matriksten oluşmaktadır. Matriks ayrıca mineralizasyonun regülasyonu ve kolajen iskeletinin güçlenmesinde önemli olan non-kolajen proteinler içerir [13]. Kalsiyum bağlanma proteinleri gamma karboksiglutamik asit içeren osteokalsin (kemik Gla proteini) ve matriks gla proteinini içerir ve pıhtılaşma faktörlerine benzer bir şekilde K vitamini bağımlıdır. Bu proteinler mineralizasyonu geciktirir ve kemik matriksinin olgunlaşmasına izin verir. Kemik sialoprotein ve osteopontin ise hem kalsiyuma hem de kollajene bağlanır ve osteoklastların kemik yüzeyine bağlanmasında rol alabilirler. Kemik minerali kompleks ve genellikle tamamlanmamış hidroksiapatit kristallerinden oluşur. Kristaller iskeletin geliştiği çevreye bağlı olarak karbonat, flor, ve birçok diğer mineralleri barındırabilir. 3
4 KEMİK MODELİNG İ VE REMODELİNG İ Gelişim ve büyüme sırasında, iskelet modeling diye isimlendirilen bir proses ile kemiğin bir bölgesinden kemiğin kaldırılması ve başka bir bölgesinde deposite edilmesi ile şeklini ve büyüklüğünü kazanmak için yontulur. İskelet olgunluğa eriştikten sonra, rejenerasyon, eski kemiğin yeni kemikle aynı lokasyonda periodik olarak replesyonu ile devam eder [14]. Bu prosese remodeling denir ve her 10 yılda yetişkin iskeletinin tamamen rejenerasyona uğramasından sorumludur. Kemik remodelingi iskelet gelişiminin erken dönemlerinde başlar. Resorpsiyon osteoklastların görevidir. Yeni kemik oluşumu osteoblastların görevidir. Her iki proses de osteositler tarafından kontrol edilir [15]. Resorpsiyon Kemik remodeling döngüsü osteoklast jenerasyonu ve belli bir bölgeye gitmesi ile başlar. Fizyolojik şartlarda bu bölgenin onarım ihtiyacı olabilirken, patolojik durumlarda rasgele ya da uygunsuzca hedeflenebilinir. Reversal Osteoklastik resorpsiyon tamamlandıktan sonra, muhtemelen monosit/makrofaj soyundan gelen mononuklear hücrelerin kemik yüzeyinde belirdiği reversal faz başlar. Bu hücreler yeni osteoblastların kemik oluşumuna başlaması için kemik yüzeyini hazırlayabilirler. Resorbe olan yüzey üzerine yeni osteoblastların tutunacağı, glikoprotein bakımından zengin materiyal içeren bir katman oluşturulur [16]. Reversal bölgesinde bulunan hücreler ayrıca osteoblast farklılaşması ve göçü için sinyal sağlayabilir. Formasyon Peşpeşe osteosit dalgalarının, resorbe kemik tamamen replase olana kadar ve yeni kemik yapısal birimi tamamen oluşana kadar kemik üretmesinin gerçekleştiği formasyon fazı reversal fazı takiben başlar. Bu faz tamamlandığında, yüzey yassı astar hücreleri tarafından kaplanır ve yeni remodeling döngüsü başlayana kadar kemik yüzeyinde hücresel aktivitenin az olduğu, uzun dönemli bir dinlenme periyoduna geçilir. Mineralizasyon Yeni oluşmuş osteoid, yaklaşık iki hafta sonra mineralize olmaya başlar. Bu proses matriks moleküllerinin akümülasyonunu kapsar. Mineralizasyon ilk olarak hızlı başlar ve sonrasında yavaşlar. Kemik yapısal biriminin tamamen mineralize olması birkaç yıl alır. KEMİK HÜCRELERİNİN SİSTEMİK VE LOKAL REGÜLATÖRLERİ Bir çok sistemik hormon, sitokin, büyüme faktörü ve lokal sinyal kemik hücrelerinin doğumunu, ölümünü ve fonksiyonunu etkiler. Majör sistemik 4
5 regülatörler kalsiyum-regüle edici hormonlar, PTH, kalsitriol, büyüme hormonu/igf-1, glukokortikoidler, tiroid hormonları ve seks hormonlarıdır. IGF gibi diğer faktörler hem sistemik hem de lokal etkiye sahiptir ve ayrıca prostaglandinler, TGF-beta, kemik morfogenetik proteinler ve sitokinler gibi bazı faktörler ise temel olarak ya da yalnızca lokal etkilere sahiptir. Paratiroid Hormon Kalsiyum homeostazının en önemli regülatörüdür. Serum kalsiyum konsantrasyonlarını, kemik resorpsiyonunun stimulasyonu, renal tübülar kalsiyum reabsorbsiyonun artışı ve renal kalsitriol üretiminin artışı ile korumaktadır. PTH, aralıklarla verildiğinde kemik oluşumunu stimule eder fakat yüksek konsantrasyonlarda kolajen sentezini inhibe eder [17, 18]. Kesintisiz bir şekildiğinde verildiğinde ya da salgılandığında ise osteoklast aracılı bir prosesle kemik resorpsiyonunu stimule eder. PTH ayrıca bu hücrelerde gen ekspresyonunu stimule eder ve IL-6, IGF-1, IGF-bağlayıcı protein, IGF-BP-5 ve prostaglandinler gibi bir çok lokal faktörün üretimini arttırır. Kalsitriol: İntestinal kalsiyum ve fosfor absorpsiyonunu arttırarak kemik mineralizasyonunu teşvik eder. Seks Steroidleri Hem estrojenler hem de androgenler kemik homeostazı üzerinde önemli etkilere sahiptirler. Estrojenin hem osteoblastik hem de osteklastik soyu hücreleri üzerinde direk etkisi vardır [19, 20, 21] ve her iki cinsiyette de iskelet gelişimini etkiler. Ergenliğin geç döneminde, estrojenler kemik resorpsiyonunu inhibe ederek kemik turnover ini azaltırlar ve hem kadında hem de erkekte epifiz kapanması için gereklidir. Bu, estrojen reseptörünün ya da androjeni estrojene dönüştüren aromataz enziminin genetik kaybı bulunan erkeklerde gecikmiş kemik yaşı, azalmış kemik artışı ve gecikmiş epifiz kapanmasına neden olur [22]. Kalsitonin Farmakolojik dozlarda osteoklastları inhibe ederek kemik resorpsiyonunu azaltır. Yinede, yetişkin insan iskeletinde fizyolojik rolü azdır. Farmakolojik etkileri geçicidir. Bunun nedeni, muhtemelen reseptör down regülasyonudur. Büyüme hormonu ve IGFler GH/IGF-1 sistemi ve IGF-2 skeletal büyüme için, özellikle de cartilagious end plate bölgesindeki ve endokrondral kemik formasyonundaki büyüme için önemlidir. TGF-beta TGF-beta ve kemik morfogenetik protein ailesi bir çok farkli hücre tarafından üretilen en az 10 tane proteinden oluşan bir ailedir ve bu proteinler, büyüme ve gelişim üzerinde birçok etkiye sahiptirler [23, 24, 5
6 25]. TGF-beta kemik resorpsiyonunu inhibe edebilir ve kemik oluşumunu stimule edebilir. Glukokortikoidler Kemik oluşumunun inhibisyonu glukokortikoid aracılı osteoporozun major nedenidir. Bunun nedeni osteoblastların ve osteositlerin hızlanmış apoptosizi olabilir [26]. Tiroid hormonları Tiroid hormonları hem kemik resporpsiyonunu hem de kemik oluşumunu stimule eder. Bu nedenler, hipertiroidizmde kemik turnover i artar ve kemik kaybı olabilir. Sikokinler Kemik hücreleri ve komşu hepatopoietik ve vasküler hücreler tarafından sentezlenen sitokinler, iskelet üzerinde bir çok regulatuar etkiye sahiptirler [27, 28, 29, 30, 31, 32]. Fibroblast Büyüme Faktörleri Fibroblast büyüme faktörleri skeletal gelişimde görev alan bir diğer protein ailesidir. Bu faktörler için olan reseptörlerdeki mutasyonlar, akondroplazia gibi abnormal iskelet fenotiplerine yol açarlar [24]. Vasküler-endoteliyal büyüme faktörü gibi diğer büyüme faktörleri kemikte üretilir ve kemik remodeling de rol oynayabilir. OOSTEOKLAST OLUŞUMU ve AKTİVASYONUNUN OPG, RANKL ve RANK ARACILI REGÜLASYONU Osteoklast oluşumunu ve aktivasyonunu regüle eden moleküler mekanizmaları anlamak, RANK/RANKL sinyal sisteminin keşfi ile büyük bir iğme kazandı. Progenitör hücrelerin osteoklastlara farklılaşması için osteoblastik stromal hücreler tarafından M-CSF ekspresyonu gerekmektedir fakat sadece M-CSF ekspresyonu osteoklast farklıllaşmasını tek başına yapmaya yetmez. Osteoklast farklılaşmasının tamamlanması için osteoblastik stromal hücrelerinden RANKL eksprasyonu, osteoklast prekörsorlerinden ise RANK ekspresyonu gerekir [33]. Osteoklast farklılaşması RANK/RANKL etkileşimi ile ilişkili birçok transkripsiyon faktörleri ve sinyal yolakları tarafından regüle edilir. Osteoklast farklılaşmasının RANKL tarafından tamamlanması için NF-kB, c- Fos ve NFATc1 transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları gerekir [34, 35, 33]. Ayrıca, osteoklastlar kemiği efektif bir şekilde eritmek için kendilerini aktin-zengini bir yapı olan podozomlar aracılığı ile kemik yüzeyine sıkıca bağlanmalıdır. Bunu yaparken, osteoklastlar RANK sinyali aracılığı ile birleşerek multinükleer yapılar oluştururlar [30]. RANKL Homotrimerik bir protein olan RANKL, osteoblastik membran üzerinde bulunur ve aktif T-hücreleri tarafından aktive edilir yada aktif T-hücreleri 6
7 gibi bazı hücreler tarafından sekrete edilir [36, 37, 38]. Osteoklast oluşumunu stimule eden birçok faktörün osteoblastik stromal hücreleri tarafından RANKL eksprasyonunu tetiklemektedir [36]. RANK RANK proteini, TNF reseptör süperailesinin homotrimeric, transmembran bir üyesidir. Preosteoklastlara RANKL ın bağlanmasını sağlayan tek reseptördür. Bugüne kadar, rank mutasyonunun insanda osteopetrosise neden olduğu saptanmamıştır. Fakat rank geninin, transgenic farede delesyonunun, farede osteopetrosise neden olduğu görülmüştür. Bu da bize, RANK ın osteoklastogenezdeki önemini göstermektedir [39]. OPG OPG genellikle osteoblast hücrelerinden salgılanan bir proteindir. Osteoblast tarafından RANKL ekspresyonunu indükleyen faktörler, genellikle OPG ekspirasyonunu da indüklerler [15, 40]. Genellikle, RANK ekspirasyonu indüklenirken, OPG ekspirasyonu inhibe edilir. Bu da, RANKL/OPG oranını değiştirerek osteoklastogenezi tetikler. Bir başka deyişle, osteoklast populasyonu ve aktivitesi RANKL/OPG oranına bağlı olarak değişir [36]. İnsanlarda OPG nin osteo-koruma rolü, Paget s hastalığında opg geninin homozigot kısmı delesyonlarının neden olduğu fenotipte görülen aşırı kemik resorpsiyonu ile desteklenmiştir [41]. Şekil 2 Osteoklastogenezde RANK, RANKL ve OPG İlişkisi REFERANSLAR 1.Friedenstein AJ, Chailakhyan RK, Latsinik NV, et al. Stromal cells responsible for transferring the microenvironment of the hemopoietic 7
8 tissues. Cloning in vitro and retransplantation in vivo.transplantation 1974; 17: Owen M, Lineage of osteogenic cells and their relationship to the stromal system. In: Bone and Mineral Research, Peck WA. (Ed), Elsevier, Amsterdam Vol 3, p.1. 3.Triffitt JT. The stem cell of the osteoblast. In: Principles of Bone Biology, Bilezikian JP, Raisz LG, Rodan GA. (Eds), Academic Press, San Diego p Schor AM, Canfield AE, Sutton AB, et al. Pericyte differentiation. Clin Orthop Relat Res 1995; Marotti G, Cane V, Palazzini S, et al. Structure-function relationships in the osteocyte. Ital J MinElectro Metab 1990; 4:93. 6.Hughes AE, Ralston SH, Marken J, Bell C, MacPherson H, Wallce RG, van Hul W, Whyte MP, Nakatsuka K, Hovy L (2000) Nat. Genet. 24, Wang L, Wang Y, Han Y, et al. In situ measurement of solute transport in the bone lacunarcanalicular system. Proc Natl Acad Sci U S A 2005; 102: Suda T, Nakamura I, Jimi E, Takahashi N. Regulation of osteoclast function. J Bone Miner Res1997; 12: Boyle WJ, Simonet WS, Lacey DL (2003) Nature 423, Takayanagi H, Kim S, Koga T, et al. Induction and activation of the transcription factor NFATc1 (NFAT2) integrate RANKL signaling in terminal differentiation of osteoclasts. Dev Cell 2002;3: Mentaverri R, Kamel S, Brazier M. Involvement of capacitive calcium entry and calcium store refilling in osteoclastic survival and bone resorption process. Cell Calcium 2003; 34: Nielsen RH, Karsdal MA, Sørensen MG, et al. Dissolution of the inorganic phase of bone leading to release of calcium regulates osteoclast survival. Biochem Biophys Res Commun 2007; 360: Robey, PG. Vertebrate mineralized matrix proteins structure and function. Connect Tissue Res 1996; 34-5: Knothe Tate ML, Niederer P, Knothe U. In vivo tracer transport through the lacunocanalicular system of rat bone in an environment devoid of mechanical loading. Bone 1998; 22:107. 8
9 15.Hofbauer LC, Schoppet M (2004) JAMA 292, McKee MD, Nanci A. Osteopontin at mineralized tissue interfaces in bone, teeth, and osseointegrated implants: ultrastructural distribution and implications for mineralized tissue formation, turnover, and repair. Microsc Res Tech 1996; 33: Dempster DW, Cosman F, Parisien M, et al. Anabolic actions of parathyroid hormone on bone. Endocr Rev 1993; 14: Dobnig H, Turner RT. The effects of programmed administration of human parathyroid hormone fragment (1-34) on bone histomorphometry and serum chemistry in rats. Endocrinology 1997;138: Martin-Millan M, Almeida M, Ambrogini E, et al. The estrogen receptoralpha in osteoclasts mediates the protective effects of estrogens on cancellous but not cortical bone. Mol Endocrinol 2010; 24: Nakamura T, Imai Y, Matsumoto T, et al. Estrogen prevents bone loss via estrogen receptor alpha and induction of Fas ligand in osteoclasts. Cell 2007; 130: Taxel P, Kaneko H, Lee SK, et al. Estradiol rapidly inhibits osteoclastogenesis and RANKL expression in bone marrow cultures in postmenopausal women: a pilot study. Osteoporos Int 2008; 19: Carani C, Qin K, Simoni M, et al. Effect of testosterone and estradiol in a man with aromatase deficiency. N Engl J Med 1997; 337: Chang H, Brown CW, Matzuk MM. Genetic analysis of the mammalian transforming growth factor-beta superfamily. Endocr Rev 2002; 23: Chen L, Li C, Qiao W, et al. A Ser(365)-->Cys mutation of fibroblast growth factor receptor 3 in mouse downregulates Ihh/PTHrP signals and causes severe achondroplasia. Hum Mol Genet 2001; 10: Lieberman JR, Daluiski A, Einhorn TA. The role of growth factors in the repair of bone. Biology and clinical applications. J Bone Joint Surg Am 2002; 84-A: Weinstein RS, Jilka RL, Parfitt AM, Manolagas SC. Inhibition of osteoblastogenesis and promotion of apoptosis of osteoblasts and osteocytes by glucocorticoids. Potential mechanisms of their deleterious effects on bone. J Clin Invest 1998; 102: Horowitz MC. Cytokines and estrogen in bone: anti-osteoporotic effects Science 1993; 260:626. 9
10 28.Kawaguchi H, Nemoto K, Raisz LG, et al. Interleukin-4 inhibits prostaglandin G/H synthase-2 and cytosolic phospholipase A2 induction in neonatal mouse parietal bone cultures. J Bone Miner Res 1996; 11: Kimble RB, Bain S, Pacifici R. The functional block of TNF but not of IL- 6 prevents bone loss in ovariectomized mice. J Bone Miner Res 1997; 12: Yang S, Chen W, Stashenko P, Li YP (2007) J. Cell. Sci. 120, Miyaura C, Onoe Y, Inada M, et al. Increased B-lymphopoiesis by interleukin 7 induces bone loss in mice with intact ovarian function: similarity to estrogen deficiency. Proc Natl Acad Sci U S A 1997; 94: Onoe Y, Miyaura C, Kaminakayashiki T, et al. IL-13 and IL-4 inhibit bone resorption by suppressing cyclooxygenase-2-dependent prostaglandin synthesis in osteoblasts. J Immunol 1996; 156: Yoshida H, Hayashi S, Kunisada T, Ogawa M, Nishikawa S, Okamura H, Sudo T, Shultz LD (1990) Nature Takayanagi H, Kim S, Koga T, Nishina H, Isshiki M, Yoshida H, Saiura A, Isobe M, Yokochi T, Inoue J (2002) Dev. Cell 3, Yamashita T, Yao Z, Li F, Zhang Q, Badell IR, Schwarz EM, Takeshita S, Wagner EF, Noda M, Matsuo K (2007) J. Biol. Chem. 282, Kearns AE, Khosla S, Kostenuik P (2007) Endocr. Rev. 37.Takayagi H, (2007) Nat. Rev. Immunol. 7, Wada T, Naskashima T, Hiroshi N, Penninger JM (2006) Tends Mol. Med. 12, Karpur RP, Yao Z, Lida MH, Clarke CM, Doggett B, Xing L, Boyce BF (2004) J. Bone Miner. Res. 19, Li Y, Toraldo G, Li A, Yang X, Zhang H, Quian WP, Weitzmann MN (2007) Blood 109, Whyte MP, Obrecht SE, Finnegan PM, Jones JL, Podgornik MN, McAlister WH, Mumm S (2002) N. Eng. J. Med. 347,
Kemik Doku. Prof.Dr.Ümit Türkoğlu
Kemik Doku Prof.Dr.Ümit Türkoğlu 1 Kemik Dokusu İskelet sistemi başlıca işlevleri: Mekanik destek Hareket için kasların yapışma yerlerini sağlama Medüllasında yer alan, hemapoetik sistem elemanı kemik
DetaylıİNFLAMASYON ve KEMİK METABOLİZMASI
İNFLAMASYON ve KEMİK METABOLİZMASI AR. GÖR. FUNDA TAMER HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ BESLENME ve DİYETETİK BÖLÜMÜ Beslenme İlintili Hastalıklarda Metabolik ve Biyokimyasal Değişiklikler SUNUM PLANI Kemik-immün
DetaylıİSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI
İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI 1- Vücuda şekil vermek 2- Kaslara bağlantı yeri oluşturmak ve hareketlerin yapılmasına olanaksağlamak 3- Vücut ağırlığını taşımak 4- Vücudun yumuşak kısımlarını korumak
DetaylıOrganizmanın en sert dokusudur. Kemik dokusunun hücreler arası maddesinin içinde kollajen teller ve inorganik elemanlar bulunur. İnorganik elemanlar
KEMİK DOKUSU Organizmanın en sert dokusudur. Kemik dokusunun hücreler arası maddesinin içinde kollajen teller ve inorganik elemanlar bulunur. İnorganik elemanlar hidroksiapatit kristalleri olarak tanımlanır.
DetaylıKemik dokusu, yapısı ve işlevi. Dr. Kutay Engin Özturan
Kemik dokusu, yapısı ve işlevi Dr. Kutay Engin Özturan Kemik dokusunun görevleri Mekanik destek ve çatı Hayati organların korunması Mineral depolanması ve homestazisi Kemik iliği için ev sahipliği Hareket
DetaylıKuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya
HEMATOPOETİK SİSTEM Hematopoetik Sistem * Periferik kan * Hematopoezle ilgili dokular * Hemopoetik hücrelerin fonksiyon gösterdikleri doku ve organlardan meydana gelmiştir Kuramsal: 28 saat 14 saat-fizyoloji
DetaylıKALSİYOTROPİK İLAÇLAR
KALSİYOTROPİK İLAÇLAR Kalsiyumun vücut için önemi: Hücrede; membran, mitokondri, Endoplazmik retikulumda bağlı halde ve; stoplazmada serbest halde bulunur. Hücrenin canlılığı ve fonksiyonları için önemlidir.
DetaylıTİP 1 VE TİP 2 DİYABETTE KEMİK METABOLİZMASI DEĞİŞİKLİKLERİ
TİP 1 VE TİP 2 DİYABETTE KEMİK METABOLİZMASI DEĞİŞİKLİKLERİ Prof. Dr. Alper Gürlek HÜTF Endokrinoloji BD 53. Ulusal Diabet Kongresi, 21.4.2017, Kıbrıs DM ve kırık riski Tip1 DM de kırık riski ciddi şekilde
DetaylıOsteoporoz Rehabilitasyonu
Osteoporoz Rehabilitasyonu OSTEOPOROZ Kemik kitlesinde azalma, kemik mikroyapısında bozulma sonucu kemik kırılganlığının artması olarak tanımlanır. Kemik yaşayan, dengeli bir şekilde oluşan yıkım ve yapım
DetaylıJAK STAT Sinyal Yolağı
The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi
Detaylıİskelet ve kemik çeşitleri nelerdir?
On5yirmi5.com İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? Yayın Tarihi : 16 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 1/4/2017) A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek
Detaylıoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri
Osteoporoz Tanı ve Tedavi oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Prensipleri Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp
DetaylıDoksorubisin uygulanan PARP-1 geni silinmiş farelerde FOXO transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları spermatogenez sürecinde değişiklik gösterir
Doksorubisin uygulanan PARP-1 geni silinmiş farelerde FOXO transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları spermatogenez sürecinde değişiklik gösterir Çiler Çelik-Özenci*, Nilay Kuşcu*, Nayçe Bektaş*, Ece
DetaylıRomatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011
Romatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011 Cell growth differentiation Inflamation Cytokine production Extracellular-regulated
DetaylıHÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ
HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini
DetaylıKronik Böbrek Hastalığı Olan Çocuklarda Artmış FGF23 ve Kemik Mineral Metabolizması ile İlişkisi
Kronik Böbrek Hastalığı Olan Çocuklarda Artmış FGF23 ve Kemik Mineral Metabolizması ile İlişkisi Çağla Serpil Doğan, Sema Akman, Elif Çomak, Arife Uslu Gökçeoğlu,Sabahat Özdem, Mustafa Koyun FGF23 FGF
DetaylıPUBERTE ÖNCESİ YOĞUN EGZERSİZİN DİŞİ VE ERKEK SIÇANLARDA PUBERTE VE ERİŞKİN DÖNEM KEMİK YOĞUNLUĞUNA ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FİZYOLOJİ ANABİLİM DALI DOKTORA PROGRAMI Tez Yöneticisi Yrd. Doç. Dr. Mevlüt YAPRAK PUBERTE ÖNCESİ YOĞUN EGZERSİZİN DİŞİ VE ERKEK SIÇANLARDA PUBERTE
DetaylıOSTEOPOROZ. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC
OSTEOPOROZ Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ Kemik mineral (inorganik matriks), organik matriks, su ve hücrelerden oluşur Kemiğin %30 u su geri kalan kısmı ise organik ve inorganik maddelerden oluşur. Su dışında
DetaylıHORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara
DetaylıVİTAMİN D DÜZEYİ NE OLMALI. PROF.DR.TEVFİK SABUNCU Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı
VİTAMİN D DÜZEYİ NE OLMALI PROF.DR.TEVFİK SABUNCU Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı D vitamini eksiklik düzeyleri Lips et al. Clinical Endocrinology, 2010 DURUM 25 OH D Düzeyi
DetaylıSerçin Güven, Harika Alpay, Neslihan Çiçek, Ali Yaman, Pınar Vatansever, İbrahim Gökçe
KRONİK BÖBREK HASTALIĞI OLAN ÇOCUKLARDA SKLEROSTİN VE OSTEOPROTEGRİN SEVİYELERİ: KEMİK MİNERAL METABOLİZMASINDA YENİ BELİRTEÇLER Serçin Güven, Harika Alpay, Neslihan Çiçek, Ali Yaman, Pınar Vatansever,
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıMEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ
MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ Prof. Dr. A. Eser ELÇİN 1 İÇERİK 1. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELER 2. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN TANIMLANMASI 3. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN HÜCRE YÜZEY MARKERLARI 4. MEZENKİMAL KÖK
DetaylıENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler
ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN
DetaylıHİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin
HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA KORONER ARTER KALSİFİKASYON PROGRESYONU VE OSTEOPROTEGERIN / RANKL
HEMODİYALİZ HASTALARINDA KORONER ARTER KALSİFİKASYON PROGRESYONU VE OSTEOPROTEGERIN / RANKL Abdullah Özkök¹, Yaşar Çalışkan 1, Tamer Sakacı 2, Gonca Karahan 3, Çiğdem Kekik 3, Alper Özel 4, Abdulkadir
DetaylıDersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.
Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin
DetaylıOsteoprotegerin, Rank ve Rank Ligandı
Türk Biyokimya Dergisi (Turkish Journal of Biochemistry Turk J Biochem) 2007; 32 (4) ; 78 84. Derleme Makale (Review Article) Yayın tarihi 30 Aralık, 2007 TurkJBiochem.com (Published online 30 December,
DetaylıYARA İYİLEŞMESİ. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger
YARA İYİLEŞMESİ Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger YARA Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Akut Yara: Onarım süreci düzenli ve zamanında gelişir. Anatomik ve fonksiyonel bütünlük
DetaylıDr. Fatih Mehmet Azık Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Fatih Mehmet Azık Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Yara iyileşmesi Üst düzey organize edilmiş bir kaskad Hemostaz, inflamasyon, proliferasyon ve remodeling Hasarlı dokunun normal mimarisini
DetaylıÖzel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!
Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!
DetaylıDestekleme Koruma Hareket. Kemik dokusunun Fonksiyonları. Mineral depolama (Ca, P) Kan yapımı Enerji depolama (kemiklerdeki sarı kemik iliği)
KEMİK DOKUSU Destekleme Koruma Hareket Kemik dokusunun Fonksiyonları Mineral depolama (Ca, P) Kan yapımı Enerji depolama (kemiklerdeki sarı kemik iliği) Hücrelerarası madde (matriks) I. Organik maddeler
DetaylıTransforming growth factor ß. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
Transforming growth factor ß Hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda gelişimin düzenlenmesinde önemli işlevleri vardır. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
DetaylıKanser Tedavisi Kemiğe
Kanser Tedavisi Kemiğe Zararlıdır Prof. Dr. Zeynep CANTÜRK Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Prostat ve meme kanseri dünya çapında en sık görülen tümörler olup,
DetaylıHipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009
F i z 2 0 8 S i s t e m l e r i n Ko n t r o l M e k a n i z m a l a r ı Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri Adnan Kur t Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 Motivasyon:
DetaylıGLOBİN GEN REGÜLASYONU
GLOBİN GEN REGÜLASYONU GLOBİN GENLERİN REGÜLASYONU Her bir globin genin dokuya ve gelişime spesifik ekspressiyonu regülatör dizilimdeki transkripsiyon faktörlerinin etkisi ile sağlanmaktadır. Globin
DetaylıROMATİZMAL HASTALIKLARDA SİTOKİN HEDEFLİ TEDAVİLER
ROMATİZMAL HASTALIKLARDA SİTOKİN HEDEFLİ TEDAVİLER H. Direskeneli Marmara Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı İnflamasyon Doku Yanıtı (McInnes, Nature Clin Prac Rheumatol 2005; 31) RA da Sitokin Ağı (Firestein,
DetaylıKEMİK DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI - 1
KEMİK DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI - 1 KEMİK DOKUSU Vücudun en sert dokusudur. Destek dokular arasında gerçek anlamda destekleme görevi yapan doku budur. Vücut ve organları için; 1.Destek ve koruma, 2.Kalsiyum
Detaylıİ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin
DetaylıKas ve İskelet Metabolizması. Uzman Diyetisyen Burcu Aksoy 27.06.2015
Kas ve İskelet Metabolizması Uzman Diyetisyen Burcu Aksoy 27.06.2015 Lucy (Australopithecus) 1974 Etiyopya Yaş: 3.2 Milyon Yıl İnsan iskeleti Biyoantropoloji Kemik Bilim OSTEOPOROZ En önemli sonucu kalça
DetaylıHücre Farklılaşması. Prof.Dr. Gönül Kanıgür
Hücre Farklılaşması Prof.Dr. Gönül Kanıgür Diploid canlılar yaşam süreçlerinde eşeyli çoğalma gereği tek hücreli bir evreden(döllenmiş yumurta hüc) geçerler Döllenmiş yumurta hücresinin on üzeri on-on
DetaylıTRANSLASYON ve PROTEİNLER
TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya
DetaylıOral antidiyabetikler ve kemik
Oral antidiyabetikler ve kemik Dr. Erman ÇAKAL Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği Giriş Tip 2 diyabette
DetaylıOrganizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir.
İSKELET SİSTEMLERİ Organizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir. A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek
DetaylıFOSFOR DENGESİ ve HİPERFOSFATEMİNİN KLİNİK SONUÇLARI
FOSFOR DENGESİ ve HİPERFOSFATEMİNİN KLİNİK SONUÇLARI Dr. Dilek TORUN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı 13-17 Kasım 2013 30. Ulusal Nefroloji Hipertansiyon Diyaliz ve Transplantasyon
DetaylıOSTEOPOROZDA GÜNCELLEME. Prof. Dr. Alp Çetin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı 15 Mart 2014
OSTEOPOROZDA GÜNCELLEME Prof. Dr. Alp Çetin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı 15 Mart 2014 İçerik Osteoporoz tanımı Nasıl değerlendiriyoruz DXA Kimleri
DetaylıKök Hücre ve Farklılaşma
Kök Hücre ve Farklılaşma Kök Hücre Erişkin ve embriyonik kök hücreler farklılaşarak soma7k hücreleri oluştururlar. Kök hücre Progenitör hücre Farklılaşmış hücre Neden Farklılaşmaya İh7yaç Duyulur Tek hücreli
DetaylıTİP I HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONU. Prof. Dr. Bilun Gemicioğlu
TİP I HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONU Prof. Dr. Bilun Gemicioğlu HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONLARI TİP I TİP II TİPII TİPIII TİPIV TİPIV TİPIV İmmün yanıt IgE IgG IgG IgG Th1 Th2 CTL Antijen Solübl antijen Hücre/
DetaylıKARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ
KARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ Karbonun önemi Hücrenin % 70-95ʼ i sudan ibaret olup, geri kalan kısmın çoğu karbon içeren bileşiklerdir. Canlılığı oluşturan organik bileşiklerde karbon atomuna
DetaylıKolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı
Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet
DetaylıDAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık
ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX
DetaylıGüncel Kılavuzlar Eşliğinde KBH Komplikasyonlarının Yönetimi. D Vitamini. Dr. Nur Canpolat İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı
Güncel Kılavuzlar Eşliğinde KBH Komplikasyonlarının Yönetimi D Vitamini Dr. Nur Canpolat İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Çocuk Nefroloji 2016 Güncelleme Toplantısı 8 Nisan 2016
DetaylıÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ
ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE
DetaylıBakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar.
Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Vücutta küçük miktarda bakır varlığı olmaz ise demirin intestinal yolaktan emilimi ve kc de depolanması mümkün değildir. Bakır hemoglobin yapımı için de
DetaylıD Vitaminin Relaps Brucelloz üzerine Etkisi. Yrd.Doç.Dr. Turhan Togan Başkent Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
D Vitaminin Relaps Brucelloz üzerine Etkisi Yrd.Doç.Dr. Turhan Togan Başkent Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bruselloz Brucella cinsi bakteriler tarafından primer olarak otçul
DetaylıDÜŞÜK SICAKLIK STRESİ
DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ Düşük sıcaklık stresi iki kısımda incelenir. Üşüme Stresi Donma stresi Düşük sıcaklık bitkilerde nekrozis, solma, doku yıkımı, esmerleşme, büyüme azalışı ve çimlenme düşüşü gibi etkiler
DetaylıRomatoid Artrit Patogenezinde SitokinAğı
Romatoid Artrit Patogenezinde SitokinAğı Prof. Dr. Ahmet Gül İ. Ü. İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Romatoid Artrit Kronik simetrik poliartrit q Eklemde İnflammasyon
DetaylıKök Hücre ve Doku Mühendisliği
Kök Hücre ve Doku Mühendisliği 22 Mayıs 2000 Time Dergisi Geleceğin en popüler meslekleri; 1. Doku Mühendisleri 2. Gen Programlayıcıları 3. ÇiBçiler 4. Frankenfood takipçileri 5. Bilgi Madencileri (Data
DetaylıPROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU. ve REGÜLASYONU. (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler)
PROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU ve REGÜLASYONU (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler) Nihal EYVAZ (050559015) Şerife OKAY (050559025) Prof. Dr. Figen ERKOÇ Gazi Eğitim Fakültesi Gen
Detaylıb. Amaç: Hücre zarının yapı ve fonksiyonları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır.
TIBBİ BİYOLOJİ I-DERS TANIMLARI 1-Tanım: Hücre ve Komponentlerinin öğretilmesi. b. Amaç: Hücrenin yapı, işlev ve çeşitliliği ile ilgili genel bilgi öğretilmesi c. Öğrenim Hedefleri: Prokaryot ve ökaryot
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı
Dönem I. 2. Ders Kurulu II. HÜCRE BİLİMLERİ-I Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Prof. Dr. Alirıza ERDOĞAN Yrd. Doç. Ders Kurulu
DetaylıİNSÜLİN DİRENCİ NEDEN VE NASIL GELİŞİR?
İNSÜLİN DİRENCİ NEDEN VE NASIL GELİŞİR? rof. Dr. Serdar Güler Hitit Üniversitesi & ANEAH Endokrinoloji 26.06.2015, Ankara Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Günleri V. Mezuniyet Sonrası Eg itim Kursu İNSÜLİN
Detaylıİskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ
İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki
DetaylıDÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ
DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın
DetaylıHücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın
Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.
Detaylı15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ
15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ İyonlaştırıcı radyasyonların biyomoleküllere örneğin nükleik asitler ve proteinlere olan etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Ancak, nükleik asitlerden
Detaylıİnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas
Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine
DetaylıKANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ
KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ Gökhan Erdem GATA Tıbbi Onkoloji BD 19 Mart 2014 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, 19-23 Mart 2014, Antalya EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyoloji, sağlık olaylarının görünme
DetaylıISBN: 978-605-63275-0-6
ISBN: 978-605-63275-0-6 Osteoporozda Tanı ve Tedavi 2012 Editörler Prof. Dr. Jale Meray Prof. Dr. Özlen Peker Editör Yardımcıları Prof. Dr. Özlem El Doç. Dr. Zafer Günendi ISBN: 978-605-63275-0-6 Adres
Detaylı«DM Patogenezinde unutulan riskler» Endokrin Bozucular & Çevresel Etkenler
«DM Patogenezinde unutulan riskler» Endokrin Bozucular & Çevresel Etkenler Dr. Özlem ÜSTAY TARÇIN Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesi Endokrin Bozucular Endokrin
DetaylıRANK-RANKL KEMİK YIKIMI VE ÖNLENMESİ
RANK-RANKL KEMİK YIKIMI VE ÖNLENMESİ Dr. Aşkın ATEŞ Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Reseptör Aktivatör Nükleer Faktör Kappa B (RANK) TNF reseptör r süper s ailesinin bir üyesidir. İntrasellülerler
DetaylıSunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları
Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Hipofiz bezi (hypophysis) Hipofizial çukurlukta bulunur (sella turcica) 9 adet hormon üretir İki bölümü vardır: Anterior
DetaylıHÜCRELERARASI İLETİŞİM
HÜCRELERARASI İLETİŞİM Bazı sorular!!! Bitki hücreleri ne hakkında konuşur? Bir hücre diğerine ne söyler ve diğer hücre buna nasıl cevap verir? Bu sorulara, önce mikroorganizmalar arasındaki iletişime
DetaylıHücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran
Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı İlhan Onaran Doku organisazyonu: Hücrelerin bağlanması 1- Hücre-matriks bağlantıları: ekstraselüler matriks tarafından hücrelerin bir arada tutulması 2- Hücre-hücre
DetaylıKemik iliği yapısı Miyeloretiküler Bağ Dokusu
Kemik iliği yapısı Miyeloretiküler Bağ Dokusu Doç. Dr. Sinan Özkavukcu Histoloji-Embriyoloji AD Öğretim Üyesi Üremeye Yardımcı Tedavi ve Eğitim Merkezi Laboratuvar Sorumlusu Kemik İliği Kemik iliği çok
DetaylıRenal Osteodistrofi Patojenezi Dünden Bugüne Değişenler. Dr. Yalcin Solak SEAH Sakarya
Renal Osteodistrofi Patojenezi Dünden Bugüne Değişenler Dr. Yalcin Solak SEAH Sakarya ERKEN TARİHÇE Böbrek hastalığında kemik semptomları ve patolojisi yaklaşık 100 yıldır biliniyor Virchow ilk kez 1850
DetaylıTelomeraz enzim eksikliğinin tedavisinde yeni yaklaşımlar. Prof. Dr. Fatma İnanç Tolun 08.11.2013 / Kahramanmaraş
Telomeraz enzim eksikliğinin tedavisinde yeni yaklaşımlar Prof. Dr. Fatma İnanç Tolun 08.11.2013 / Kahramanmaraş Sunum Akışı DNA replikasyonu Telomer Telomeraz Telomeraz eksikliğinde görülen hastalıklar
Detaylı2013 NİSAN TUS DAHİLİYE SORULARI
2013 NİSAN TUS DAHİLİYE SORULARI Doğru cevap: B Referans: e-tus İpucu Serisi Dahiliye Ders Notları Cilt 2 Sayfa: 10 Doğru cevap: A Referans: e-tus İpucu Serisi Dahiliye Cilt 1 Ders Notları Sayfa: 233
DetaylıPODOSİT HÜCRE MODELİNDE PROTEİNÜRİDE, SLİT DİYAFRAM PROTEİNLERİ GENLERİNİN EKSPRESYONU VE FARMAKOLOJİK MODÜLASYONU
PODOSİT HÜCRE MODELİNDE PROTEİNÜRİDE, SLİT DİYAFRAM PROTEİNLERİ GENLERİNİN EKSPRESYONU VE FARMAKOLOJİK MODÜLASYONU Mesude Angın 1, Ender Hür 1, Çiğdem Dinçkal 1, Cenk Gökalp 1, Afig Berdeli 1, Soner Duman
DetaylıAdaptif İmmünoterapi. Prof.Dr.Ender Terzioğlu Akdeniz Üniversitesi Antalya
Adaptif İmmünoterapi Prof.Dr.Ender Terzioğlu Akdeniz Üniversitesi Antalya Adaptif immünoterapi İmmün Sistemin kanser oluşumunda koruyucu rolü daha iyi anlaşılmıştır. Monoklonal antikor teknolojisi, Tümör
DetaylıFetal Spina Bifida: Tanı ve Yaklaşım. Prof. Dr. E. Ferda Perçin Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik AD. Ankara- 2018
Fetal Spina Bifida: Tanı ve Yaklaşım Prof. Dr. E. Ferda Perçin Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik AD. Ankara- 2018 Dünya çapında her ~ 0.5-1/ 1000 doğumda meydana gelen myelomeningosel; En sık
DetaylıKONAK MODÜLASYON TEDAVİSİ
KONAK MODÜLASYON TEDAVİSİ Konak modülasyon tedavisi (KMT); konak-bakteri etkileşiminin konak tarafını desteklemek anlamına gelir. Tedaviden çok doku yanıtını düzenlemektir. Periodontal hastalık, biofilm
DetaylıCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38405 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Balcıoğlu, Hayri Emrah Title: Role of integrin adhesions in cellular mechanotransduction
DetaylıAnatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri
Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri
DetaylıMEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ
MEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ Sait Murat Doğan, A. Pınar Erçetin, Zekiye Altun, Duygu Dursun, Safiye Aktaş Dokuz Eylül Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü, İzmir Slayt 1 / 14 Meme Kanseri
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıKEMĠK YAPIM YIKIM BELĠRTEÇLERĠ. Prof. Dr. Beyhan Ömer Ġstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD
KEMĠK YAPIM YIKIM BELĠRTEÇLERĠ Prof. Dr. Beyhan Ömer Ġstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD İskelete yapısal destek sağlar Metabolik ihtiyaçta serbestleşen Ca, P gibi iyonlar için depo görevi yapar
DetaylıHÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE
HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE A.Kayataş,B.Çetin,D. Ahras,İ. Sarıbıyık,İ.Okşak,O.Kaplan Prof.Dr. Ali Barutçu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Yara
DetaylıPI3K/AKT/mTOR Yolağı
PI3K/AKT/mTOR Yolağı PI3K/AKT/mTOR Yolağı Phospha'dilinositol 3-kinaz/protein kinaz B/mammalian target of rapamycin (PI3K/Akt/mTOR) Normal hücresel fonksiyonların yerine ge'rilebilmesi için gerekli olan
DetaylıHORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI Prof. Dr. Orhan Turan KAYNAKÇA: 1.Stephen J. McPhee, Gary D.Hammer eds. Pathophysiology of Disease. 6th ed. Mc Graw Hill; 2010. 2.Damjanov I. Pathophisiology. 1st ed. Saunders
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.
DetaylıDOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri
DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin
DetaylıBöbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır?
Böbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır? Çağlar Ruhi 1, Nilgün Sallakçı 2, Fevzi Ersoy 1, Olcay Yeğin 2, Gültekin
DetaylıHematopoetic Kök Hücre ve Hematopoez. Dr. Mustafa ÇETİN 2013-2014
Hematopoetic Kök Hücre ve Hematopoez Dr. Mustafa ÇETİN 2013-2014 Konunun Başlıkları 1. Hematopoetik sistem 2. Hematopoez 3. Hematopoetik kök hücre Karekteristiği Klinik kullanımı Hematopoetik Sistem Hemato
DetaylıKanser Tedavisi: Günümüz
KANSER TEDAVİSİNDE MOLEKÜLER HEDEFLER Doç. Dr. Işık G. YULUĞ Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü yulug@fen.bilkent.edu.tr Kanser Tedavisi: Günümüz Geleneksel sitotoksik ilaçlar ve
DetaylıMİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI
MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar
DetaylıOSTEOPOROZUN ANNE KARNINDA ATILAN TEMELLERİ
OSTEOPOROZUN ANNE KARNINDA ATILAN TEMELLERİ Doç.Dr.Ferit Saraçoğlu FemCARE Kadın Sağlığı Kliniği Osteoporoz Kemik kütlesinde azalma ve mikro mimarisinde bozulmaya neden olan kemik hastalığıdır Consensus
DetaylıHücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı
DetaylıİLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİ MEKANİZMALARI. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL
İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİ MEKANİZMALARI Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Vücudun İlaçlara Etkisi (Farmakokinetik Etkiler) Farmakokinetik vücudun ilaca ne yaptığını inceler. İlaçlar etkilerini lokal veya sistematik
Detaylı1.YARIYIL, DERS KURULU II: TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ II
.YARIYIL, DERS KURULU II: TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ II GÜNLER SAATLER 09-0 0- - -3 3-4 4-5 5-6 6-7 6 KASIM BİYOFİZİK BİYOFİZİK TIB.BİY.VE GEN. TIB.BİY.VE GEN. MES.İNG. SEÇMELİ DERS SEÇMELİ DERS 7 KASIM
Detaylı