ALT EKSTREMİTE KIRIKLARININ PLAK İLE BİYOLOJİK TESPİTİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ALT EKSTREMİTE KIRIKLARININ PLAK İLE BİYOLOJİK TESPİTİ"

Transkript

1 T.C. Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği Şef : Prof. Dr. Ünal Kuzgun ALT EKSTREMİTE KIRIKLARININ PLAK İLE BİYOLOJİK TESPİTİ (Uzmanlık Tezi) Dr. Volkan Balcı İstanbul 2005

2 ÖNSÖZ Uzmanlık eğitimim süresince beni yetiştiren, bilgi ve tecrübelerinden faydalandığım, disiplin, mesleki ahlak ve prensipleri açısından kendime örnek aldığım çok kıymetli hocam Prof. Dr. Ünal Kuzgun a ve 2. Ortopedi ve Travmatoloji Klinik şefi Doç. Dr. İrfan Öztürk e sevgi, saygı ve şükranlarımı sunarım. Eğitimim sırasında bana her konuda destek olan klinik şef muavinimiz Doç.Dr. Yavuz Selim Kabukçuoğlu na; bilimsel ve cerrahi açıdan farklı bakış açısı kazandıran ağabeylerim Doç. Dr. Metin Küçükkaya, Doç.Dr. Osman Tuğrul Eren ve Op. Dr. Raffi Armağan a; ayrıca 2. Ortopedi ve Travmatoloji Klinik Şef Muavinleri Doç. Dr. Bülent Aksoy, Doç. Dr. Şenol Akman a ve değerli ağabeylerim Op. Dr. Mustafa Tekkeşin, Op.Dr. Faik Seçkin e teşekkür ederim. Ayrıca asistanlık eğitimimin malesef sadece bir döneminde beraber çalışma fırsatı bulduğum ve bu dönemlerde bana her konuda ağabeylik yapan Op. Dr. Mehmet Tezer ve Op. Dr. Talip Çağlar Koçkesen e de teşekkürü borç bilirim. Klinikte birlikte çalışmaktan zevk duyduğum asistan arkadaşlarıma, servis ve ameliyathane hemşirelerine, personellerine, sekreterlerine ve polikliniğimizin vazgeçilmezlerinden hemşire Azize Aksu ya teşekkür ederim. Kliniklerinde rotasyon yaptığım dönemde bilgi ve birikimlerinde faydalandığım 1. Genel Cerrahi Klinik Şefi Prof. Dr. Adil Baykan, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klinik Şefi Doç Dr. Banu Kuran ve 2. Anestezi ve Reanimasyon Klinik şefi Uzm. Dr. Ayşe Hancı ya ayrıca teşekkür ederim. Tüm bunların yanında her konuda desteğini ve anlayışını gördüğüm sevgili eşim Uzm. Dr. Tuğçe Balcı ya; tüm yaşamım boyunca yardımlarını hep yanımda hissettiğim aileme sonsuz teşekkür ederim. Dr. Volkan Balcı 2

3 KISALTMALAR: AO : Arbeitsgemeinschaft für Osteosynthesefragen DCU : Dynamic Compression Unit ( Dinamik kompresyon ünitesi ) DCP : Dynamic Compression Plate ( Dinamik kompresyon pla?? ) DCS: Dynamic Condylar Screw ( Dinamik kondiler vida ) LC-DCP : Low Contact Dynamic Compression Plate ( Dü?ük kontakl? dinamik kompresyon pla?? ) LISS : Less (Limited) Invasive Stabilisation System ( Limitli invazif stabilizasyon sistemi ) LCP : Locking Compression Plate ( Kilitlenen kompresyon pla?? ) MIPO : Minimally Invasive Plate Osteosynthesis ( Minimal invazif plak osteosentezi ) MIPPO : Minimally Invasive Percutan Plate Osteosynthesis ( Minimal invazif perkütan plak osteosentezi ) PC-Fix : Point Contact Fixator ( Nokta temasl? fiksatör ) TARPO: Transarticular Approach and percutaneous Plate Osteosynthesis ( Transartiküler giri?imle perkütan plak osteosentezi) 3

4 İÇİNDEKİLER Sayfa A) Giriş ve Amaç 4 B) Tarihçe 5 C) Genel Bilgiler 1. Kemiğin histolojisi 8 2. Kırık kaynaması ve aşamaları 12 I. Enflamasyon II. Tamir ve remodelasyon a. Rijit olarak tespit edilmeyen kırıklar b. Rijit olarak tespit edilmiş kırıklar 3. Kırık iyileşmesinde başarısızlık Kırık iyileşmesini etkileyen faktörler Plak ile internal tespit Plak ile biyolojik tespit 29 I. Biyolojik tespitte kullanılan plaklar 32 II. İndirek redüksiyon 38 III. Stabilizasyon 43 IV. İyileşme şekli 50 V. 50 Komplikasyonlar D) Hastalar ve yöntem 53 I. Hastalar 53 II. Cerrahi Teknik 56 E) Bulgular 60 F) Vakalarımızdan örnekler 65 G) Tartışma 73 H) Sonuçlar 81 I) Özet 83 J) Kaynaklar 84 4

5 A- G?R?? VE AMAÇ Geli?en teknoloji ve sanayile?me ile orant?l? olarak; ortopedi prati?imizde kar??la?t???m?z hasta toplulu?u içinde politravmatize hastalar?n oran?, gün geçtikçe artmaktad?r. Alt ekstremite ise bu hasta grubunda ço?unlukla kar??la?t???m?z bir bölgedir. Alt ekstremite travmalar?nda farkl? k?r?klar için çok çe?itli tedavi yöntemleri önerilmi?tir. Baz? k?r?klarda ço?u ortopedist genel olarak ayn? tedavi endikasyonu alt?nda birle?ebilirken; ço?u k?r?k için her cerrah kendi deneyimlerini, bulundu?u hastane?artlar?n? ve hasta uyumu konusunda ki?isel fikirlerini göz önünde bulundurarak çok çe?itli tedavi yöntemleri dü?ünebilmektedir. Bir k?r?k için en uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde, zaman içinde artan tecrübe ve tatbik edilen implantlar?n geli?mesi ile birlikte, daha az cerrahi hasar ve daha h?zl? kaynama elde edilmeye çal???lmaktad?r. K?r?k tedavisinde konservatif tedavinin ve gerekti?inde eksternal fiksatörün avantajlar?n? kullanarak uygulanabilen bir metot olan plak ile biyolojik tespit de bu ba?lamda giderek günlük uygulamalar?m?za girmektedir. Plak ile biyolojik tespit 1990 l? y?llarda uygulanmaya ba?layan ve 2000 li y?llarda sonuçlar? ile ümit vadeden bir tedavi metodudur. K?r?k biyolojisi ile mekanik stabilitenin dengesi üzerinde yo?un olarak çal???larak ortaya ç?kan yöntem, ülkemizde de say?l? merkezde uygulanabilmektedir. Bu tez çal??mas?nda, tüm dünyada uygun vakalarda yo?un olarak uygulanan yöntemi hastanemizde uygulayarak sonuçlar?n? ortaya koymay? ve literatür?????nda de?erlendirmeyi amaçlad?k. 5

6 B- TAR?HÇE Plak ile k?r?k tespiti ilk olarak 1886 y?l?nda Hamburg dan Hansmann taraf?ndan Komplike k?r?klarda fragmanlar?n tespiti için yeni bir metot ad? alt?nda ortaya at?lm??t?r. Kullan?lan bu ilk pla??n ucu k?vr?k ve cildin d???ndad?r. Kaynama sonras? pla??n ç?kar?lmas? amaçlanm??t?r. Plak her k?r?k fragman?na bir veya birkaç vida ile tespit edilmi?tir (?ekil 1). George Guthrie k?r???n direk tespitunu 1903 y?l?nda önermi? ve Ester, paslanmaz çelik plaklar? y?llarca uygulam??t?r. Şekil 1: 1886 y?l?nda Hamburg dan Hansmann?n Komplike k?r?klarda fragmanlar?n tespiti için yeni bir metot isimli yay?n?ndan Osteosentez terimi ise ilk olarak Lambotte ( ) taraf?ndan kullan?lm??t?r. Lambotte un k?r???n basitçe sütüre edilmesini de?il, stabil tespiti kastetti?i dü?ünülmektedir. Albin 1908 y?l?nda femur k?r??? olan 35 hastal?k serisinde plak vida osteosentez sonuçlar?n? bildirmi?tir. Daha sonra kendi plak dizayn? ile Shermann; femoral?aft k?r?klar?nda 78 vakal?k serisini yay?nlam??t?r. Modern osteosentezin babas? olarak kabul edilen Robert Danis ( ) 1904 y?l?nda çal??malar?na ba?lam??t?r. Danis; osteosentezin ba?ar?l? say?labilmesi için: 6

7 1) Bölge ve çevre eklemlerin erken ve aktif hareketi 2) Kemi?in orijinal?eklinin sa?lanmas? 3) Gözle görülen kallus olu?madan k?r???n primer iyile?mesi gereklidir demi?tir. Danis in osteosentez tekni?i k?r?k fragmanlar? aras?nda kompresyona dayanmaktad?r. Tedavi s?ras?ndaki amac?; k?r?k stabilizasyonunu olabildi?ince rijit bir?ekilde sa?lamak ve k?r??? yok farzederek etkilenen ekstremitenin di?er bölgelerinin fonksiyonunu korumaya çal??makt?r. E?er bölgede kallus olu?ursa yeterli stabiliteyi elde edemedi?ini dü?ünmü?tür y?l?nda Maurice Müller, Danis in çal??malar?ndan etkilenmi? ve k?r?klar?n internal tespiti teknikleri üzerinde bir kaç y?l Hans Willenegger, Robert Schneider ve Martin Allgöwer ile çal??m??t?r Mart 1958 tarihlerinde Chur Kantonsspital deki toplant?da osteosentez üzerine bir fikir birli?i olu?turmu?lar ve AO ortaya ç?km??t?r. Bu döneme kadar uzun kemik k?r?klar? ve k?smi eklem içi k?r?klar eklem sertli?i, artrit, deformite ve kronik enfeksiyon ile sonuçlanmaktayd?. Aç?k redüksiyon ve internal tespit tedavinin bir seçene?i de?il, son çare olarak görülmekteydi. K?r?k tedavisi için dü?ünülen 4 ilke; k?r??? saptama, redüksiyon, retansiyon ve rehabilitasyon idi. Ancak retansiyon a?amas?nda immobilizasyonun uzun sürmesi ve rehabilitasyona k?r?k kaynad?ktan sonra ba?lanabilmesi birçok komplikasyonu da beraberinde getirmekteydi. AO grubunun ortaya att??? felsefeye göre anatomik ve mutlak stabilitesi sa?lanm?? bir k?r?k sadece a?r?y? ortadan kald?racak kadar de?il ayn? zamanda fonksiyonel rehabilitasyona kaynama gecikmesi veya kaynamama risklerini içermeden izin verecek sa?laml?kta olmal?yd?. K?r?k hatt?na tatbik edilecek fragmanlar aras? kompresyon vidalar? (lag vidalar?) nötralizasyon plaklar? ile korumaya al?n?yor veya transvers k?r?klarda kompresyon plaklar? ile k?r?k hatt?nda kompresyon yap?lmaya çal???l?yordu. Parçal? k?r?klarda kortikal veya metafizer defektler kaynamay? h?zland?rma amac?yla kemik greftleri ile destekleniyordu. Aradan geçen 30 sene zarf?nda tam fonksiyonel geri dönü? amaçlardan biri olmaya devam ederken implantlarda ve cerrahi tekniklerdeki geli?me ile k?r?k tedavisinde ön planda tutulan mekanik faktörler biyolojik faktörlere do?ru kaym??t?r. Böylece k?r?k tedavisinde kemik ve yumu?ak dokular?n kanlanmas? daha ön planda tutulmaya ba?lanm??t?r (65). 7

8 1987 y?l?nda Mast ve ark. plak tespiti için indirek redüksiyon fikrini ve uygulamas?n? öne sürmü?lerdir y?l?nda Kinast ve ark. (39) osteosentez s?ras?nda k?r???n kaynamas? ve iyile?me için anatomik redüksiyonun gerekli olmad??? fikrini ispatlam??lard?r y?l?nda Perren ve ark. periost tabakas?n?n k?r?k kaynamas? s?ras?ndaki fonksiyonunu öne sürerek geli?tirdikleri, kemik temas yüzeyi çentikli olan LC-DCP ile ilgili çal??malar?n? yay?nlam??lard?r (58). Bu biyolojik teknikleri kullanarak Bolhofner 1996 y?l?nda femur suprakondiler k?r?kl? 57 vakal?k serisini bildirmi?tir (7). Submusküler plaklama tekni?i ise ilk olarak Krettek ve ark. taraf?ndan uygulanm?? ve yay?nlanm??t?r (42). Biyolojik tespitte klasik DCP, LC-DCP gibi plaklar kullan?ld??? gibi dinamik kondiler plaklar veya 95 lik AO plaklar? da kullan?lm??t?r. K?r?k tedavisinde periostun fonksiyonunu korumak için LC-DCP lerden sonra vidalar? pla?a kilitlenen birinci ve ikinci jenerasyon PC-Fix ler k?r?k tespitine yeni bir boyut getirmi?tir. Daha sonra 1990 l? y?llar?n sonlar?na do?ru AO taraf?ndan femur distal uç ve tibia proksimal uç k?r?klar?nda kemik konturlar?na uygun olarak dizayn edilen LISS ile biyolojik tespit daha da geli?mi?tir y?l?nda ise klasik DCP ile LISS kar???m? olarak kabul edilen LCP kullan?ma sunulmu?tur. LCP de bulunan kombo (kombine) deliklerden hem klasik kortikal vida ile kemi?in proksimal ve distal korteksini tutmak; hem de pla?a kilitlenerek ve tek korteks tutarak osteosentez yapmak mümkündür. LCP, plak ile biyolojik tespitte gelinen son noktad?r. Ortopedi dünyas?nda yayg?n bir?ekilde ilgi gören plak ile biyolojik tespit yönteminin klasik osteosentez metotlar?n?n yerini tamamen al?p alamayaca?? zaman içinde cevaplanacak bir sorudur. 8

9 C- GENEL BİLGİLER 1- KEMİĞİN HİSTOLOJİSİ Kemik son derece iyi organize olmuş bir dokudur. Sahip olduğu moleküler, hücresel yapı ve dokusal düzeni; dökme demire yakın gerilme gücü sağlar. Bu özelliğinin yanında 3 kat hafiftir ve vücut şeklini destekler. Kemik homojen değildir. Matriksi organik ve inorganik yapılardan oluşan hücreler arası madde, hücreler ve kanaliküllerden oluşur. Mikroskopik olarak kemik iki şekildedir. 1) Örgümsü kemik 2) Lameller kemik. Örgümsü kemik immatür, primitif kemiktir. Embriyoda, yeni doğanda, kırık kallusunda ve büyüme sürecinde kemiğin metafizer bölgesinde bulunur. Bu durumların dışında kemikte normalde bulunmayan tümör dokusunda, osteogenesis imperfekta ve Paget hastalığında bulunur. Örgümsü kemik veya primer kemik iri tanelidir ve kemik kollajen lifleri düzensiz, üniform olmayan şekilde bulunur. Lameller kemiğe göre aynı hacimde daha fazla hücre bulunur. Mineral içeriği değişkendir. Nispeten düzensiz kollajen dizilimi izotropik mekanik karakter sağlar ve test edildiğinde örgümsü kemiğin mekanik davranışı maruz kaldığı strese bağlı olarak değişmez. Lameller kemik doğumdan 1 ay sonra oluşmaya başlar. 1 yaş civarı aktif olarak örgümsü kemiğin yerini alır. Yaklaşık 4 yaşında tüm normal kemikler lameller kemiktir. Yüksek organize, stres bağımlı kollajen, lameller kemiğe anizotrop özellik kazandırır. Mekanik cevabı etki eden güce göre farklılık gösterir ve en yüksek etkiyen güç yönünde uzunlamasına dizilir (10). Örgümsü ve lameller kemik yapısal olarak trabeküler (spongioz) ve kortikal (dens veya kompakt) olabilir. Kortikal kemik küboid kemiklerde örtü gibi bulunur ve uzun kemiklerin diafizlerini oluşturur. Kortikal kemik bükülme, dönme ve kompresif güçlere maruz kalır. Kortikal kemik dokusu içinde kemiğin uzun ekseni boyunca ve birbirine paralel olarak uzanan kanallar mevcuttur. Bu kanallara Havers kanalları denir. Havers kanalları içinde bağ dokusu ile çevrili 9

10 nörovasküler yapılar bulunur. Bu yapı lameller kemik tarafından çepeçevre sarılmış durumdadır. Kemiğin damarsal kanal çevresindeki bu kompleks düzenine osteon denir. Periost altından başlayarak kompakt dokuyu enlemesine geçen diğer bir kanal yapısı daha mevcuttur. Bu kanallara Volkmann kanalları denir. Osteonlar genelde kemiğin uzun aksı doğrultusundadır ve kortikal kemiğin ana yapı ünitesidir. Kortikal kemik sonuç olarak birçok komşu osteon ve onların intertisyel ve çevreleyen kanallarının kompleksidir. Osteonun santral kanalındaki kapillerlerin taban zarları hız sınırlayan veya seçici iyon geçiren bariyerlerdir. Bu bariyerin varlığı kalsiyum ve fosfat iyon transportunda ve mekanik yüklenmelere kemiğin cevabının açıklanmasında önemlidir. Santral kanaldaki kapilerler kemiğin ana nutrisyonel arterlerinden, metafizer veya epifizyel arterlerden gelişir. Trabeküler kemikler kural olarak uzun kemiklerin metafiz ve epifizlerinde ve vertebra gibi küboid kemiklerde bulunur. Trabeküler kemiğin iç huzmeleri 3 boyutlu olarak stres yönünde dizilim gösterir ve sayısı değişir. Böylece kemik maruz kaldığı strese karşı yeniden şekillenmiş olur. Bu olaya Wolff yasası denir. Kemiğin dış yüzeyi periost ve iç yüzeyi de endost olarak isimlendirilen ve kemik oluşturan hücreler ve bağ dokusundan oluşan zarlarla döşenmiştir. Periostun dış katmanı kollajen lifleri ve fibroblast içerir. Periosteal kollajen lifler kemik matriksine doğru penetre olurlar ve periost ile kemiği birbirine bağlar. Bu bağlantılara Sharpey lifleri denmektedir. Periostun hücresel açıdan zengin olan iç tabakası ise osteoblastlara mitoz yolu ile bölünerek farklılaşma potansiyeli olan hücrelerden oluşmaktadır. Bu osteoprogenitör hücreler bulundukları bölge, şekil ve içerdiği organellerle karakterizedir ve kemik büyümesi ve kırık iyileşmesinde önemli rol üstlenmektedirler. Endost ise kemiğin tüm iç yüzeyini kaplar. Periosta göre daha incedir ve tek kat osteoprogenitör hücre ve az miktarda bağ dokusu içerir. Endost ve periostun ana görevi; kemik dokusunun beslenmesi, tamiri ve büyümesi için gerekli olan yeni osteoblastlar için devamlı bir depo sağlamaktır. Kemik dokusu; hücreler, hücreler arası madde ve kanaliküllerden oluşur. Hücreler arası madde matriks, inorganik tuzlar ve sudan oluşur. Matriks kemiğin organik maddesi olup kollajen, glikoprotein ve polisakkarit içerir. Havers kanallarını osteositleri bulunduğu kovuklar sarar. Kanaliküllerde damar ve yer yer sinir paketi bulunur. 10

11 Kemiğin ana hücreleri osteoblast, osteosit ve osteoklastlardır. Kemik yapan hücreler osteoblast ve osteositlerdir (Şekil 2),(Şekil 3). Şekil 2: Kortikal kemiğin histolojik yapısı I) OSTEOBLAST: Embriyoda kemik yapan osteoblastlar; sklerotom veya baş bölgesindeki nöral krestten (ektomezenkim) orijinini almış olan mezenkimal hücrelerden farklılaşır. Ancak erişkinde osteoblastların ana kaynağı indüklenebilen, periost ve kemik iliğinde bulunan osteoprogenitör hücrelerdir. Osteoblastlar kemik üretilen bölgelerde epitel hücrelerine benzer şekilde dizilmişlerdir. Epitel hücrelerinin aksine komşu hücre membranları arasındaki intersellüler boşluklar sıkı bağlantılar yoktur. Bunun tersine osteositlerin sitoplazmik uzantıları ile osteoblastlar arasında intersellüler haberleşmeyi de sağlayan gevşek bağlantılar mevcuttur. Düz endoplasmik retikulumları çok gelişmiştir. Bol miktarda golgi vezikülleri ve yüksek metabolik aktiviteyi karşılayacak miktarda mitokondriumları ve kapillerleri mevcuttur. Osteoblastlar ile osteositler arasındaki temel ayrım yerleşim yerleridir. Osteoblastlar kemiğin yüzeyinde yerleşir. Osteoblastlara yapıca benzer olan ancak kemiğin yüzeyinden uzakta olan hücreler bazen preosteoblast olarak adlandırılır. Osteoblastların en farklı özelliği ışık ve elektron mikroskobunda yeni kemiğe komşu olarak görülebilir. Işık mikroskobunda 11

12 aktif osteoblastlar kuvvetli bazofilik olarak boyanırlar. Polarize olarak görülürler ve çekirdekleri egzantirik olarak kemik yüzeyinden uzakta yerleşmiştir. Kemiğin organik intersellüler maddesini (matriks) sentezleyerek salgılar. Kalsifiye olmamış bu dokuya osteoid doku denir. Bu dokulara daha sonra inorganik tuzların çökmesine kalsifikasyon denir. Periostun kambiyum tabakasında bulunan osteoblastlar kemiğin enine büyümesini sağlar. Osteoid maddenin yapımına ve sonrasında kalsifikasyonuna yardımcı olan alkali fosfotaz enziminin osteoblastlar tarafından yapıldığı histokimyasal çalışmalarla gösterilmiştir. II) OSTEOSİT: Osteoblast sonrasında mineralize olmak üzere bir kere kemik matriks ile çevrelendiğinde nükleus /sitoplazma oranı yükselir ve organelleri azalır. Bulunduğu yere Howship lakünaları (kovuk) denir. Işık mikroskobunda incelendiğinde osteonun santral lümeni çevresinde ve lamellerin arasında konsantrik olarak dizilidir. Osteositler düzenli olarak lamellerin longitüdinal ve radial akslara uygun olarak düzenli olarak dizilmişlerdir. III) OSTEOKLAST: Çeşitli büyüklük ve sayıda çekirdeklere sahip ve kemik yıkımından sorumlu hücrelere osteoklast denir. Hemopoetik monositlerden köken alır. Osteoklastlar hem hücreler arası matriksi hem de mineralleri abzorbe eder. Paratiroid hormon tarafından direk olarak uyarıldığında osteoklast prekürsörlerinden osteoklast farklılaşması artar ve kemik rezorpsiyonu artar. Kalsitonin osteoklast oluşumunu ve aktivasyonunu azaltır (10). Şekil 3: Osteoblast, osteoklast ve osteosit arasındaki ilişki 2- KIRIK KAYNAMASI VE AŞAMALARI 12

13 Dıştan veya içten gelen zorlanmalarla kemik dokusunda olan ayrılmaya, yani kemiğin bütünlüğünün bozulmasına KIRIK denir. Kemikteki bozukluk ufak bir çatlaktan bir veya birçok kemiğin parçalanmasına kadar olabilir. Kırığı meydana getiren kuvvet veya zorlama kemiği kırıncaya kadar çevredeki cilt, kas, tendon, ligaman, damar, sinir veya organları da hasara uğratır. Bazen bu hasarlara kırılan kemiklerin uçları neden olur. Kemiğin kırılması esnasında hücreler, kemik matriksi, periost da travmanın şiddeti ile doğru orantılı olarak hasar görür. Kırık sonrası kemik iliğinde, kortekste, periostda ve çevre yumuşak dokuda; kırığın bölgesine, kırığın tipine ve uygulanan tedavi metoduna bağlı olarak cevap gelişir (20,22). Yaralanan dokunun yerini fibröz skar dokusunun aldığı yumuşak doku iyileşmesinin tersine, kemik dokusundaki iyileşme yeni kemik dokusu oluşumu ile sonlanır. Eğer kemik dokusunun iyileşmesi sonucunda fibröz doku oluşmuşsa, bu olay kırığın iyileşmemiş olduğunu gösterir. Kırık iyileşmesi olayı makroskopik olarak 19. yüzyıl sonlarına doğru, mikroskopik olarak ise 20. yüzyıl ortalarına doğru aydınlatılmaya başlanmıştır. Ancak günümüzde gelinen son noktada dahi tam olarak açıklık kazanmamış bölümler mevcuttur. Kırık iyileşmesi kırığın olduğu anda başlar ve olgun organize kemik dokusu ile kemik uçları bütünleşinceye kadar devam eder. Bu dönem 1984 yılında Sarmiento tarafından 5 ve 1998 yılında Dandy-Edward tarafından 7 aşama altında incelenmiştir. Ancak klasik olarak 3 ana aşama ve alt grupları altında incelenmektedir. Kemiğin kırılması 1) Enflamasyon, 2) Tamir 3) Remodelasyon aşamalarının sıra ile oluşmasını tetikler (Şekil 4). Bu üç dönem birbirinin içine girmiş bir şekildedir ve en uzun dönem remodelasyon dönemidir. Enflamasyon travmayı takiben hemen başlar ve tamir aşaması bu olayı takip eder. Tamir aşaması ile hasar görmüş olan hücreler ve matriks yerine yenileri yapıldıktan sonra uzamış bir remodelasyon fazı başlar. Kırık iyileşmesi için enerji ihtiyacı enflamasyon safhasında hızla yükselir. Bu ihtiyaç tamir aşamasında kallus içindeki hücreler çoğalırken ve matriks sentezlenirken en yüksek değere ulaşır. Remodelasyon aşamasının başlamasına kadar kırık iyileşmesi için de enerji ihtiyacı yüksek olarak devam eder ve sonra düşmeye başlar. 13

14 REMODELASYON FAZI TAMİR FAZI CEVAP MİKTARI ENFLAMASYON FAZI ZAMAN Şekil 4: Kırık kaynamasının zamana göre evreleri 1) ENFLAMASYON Kırık oluşmasına sebep olan bir travma sonrası hücrelerle birlikte damarlar, kemik matriksi, periost ve kasları içeren çevredeki yumuşak dokular da hasar görür. Medüller kanalda kırık uçları arasında ve korteksten ayrılmış periostun altında hematom oluşur. Bu hematom kırık uçlarını ilk aşamada bir arada tutan bir köprü görevi görür. Kan damarlarının hasar görmesine bağlı olarak osteositler beslenemezler ve kırık uçlarındaki osteositler ölürler. Ciddi hasar görmüş periost, medüller kanal ve çevre yumuşak dokular da kırık sahasında nekrotik yapıları arttırır (Şekil 5). yırtılmış periosteum hematom Şekil Ölü kemik Nekrotik kemik İntakt periosteum 14 5: Kırık oluştuğu anda başlayan ve periostun yırtılması kırık hattında osteositlerin ölmesi ve yer yer nekrotik dokuların görülmesi ile devam eden enflamasyon fazı

15 Trombositlerden ve ölü hücrelerden salınan enflamatuar mediatörler kan damarlarının dilatasyonuna ve plazma eksüdasyonuna sebep olarak kırığın erken safhasındaki enflamasyona öncülük eder. Bölgeye enflamatuar hücrelerden polimorfonükleer lökositler (PNL) ve takiben makrofaj ve lenfositler göç eder. Bu hücreler anjiogenezden sorumlu sitokinleri salgılarlar. Enflamatuar cevap azalırken nekrotik doku ve eksüda rezorbe olur. Fibroblast ve kondrositler bölgede görülmeye başlar ve yeni matriks yapımıyla kırık kallusu oluşmaya başlar. Kırık tamirini uyaran faktörler muhtemelen enflamasyon fazında kırık sahasından serbestlenen kemotaktik faktörleri ve kemiğin bütünlüğünün bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkan sitokinleri içermektedir. Elektriksel uyarılmanın da bu olayda rol oynadığı düşünülmektedir. Taze kırık sahasında elektronegativite tespit edilmiştir ve osteogenezi uyardığı düşünülmektedir (45). Kırık sonrası oluşan enflamasyon hemen hemen tüm kırıklarda aynı sırayı takip etmesine rağmen tamir dokusu miktarı ve tamir hızı her kırık için farklıdır. Bu farklılık kırığın spongioz kemikte, epifizde, metafizde, diafizde ve primer kortikal kemikte olmasına, kemiği çevreleyen yumuşak doku hasarına ve hastaya ait faktörlere, travma türüne ve tedavi metotlarına bağlı olarak değişir. 2) TAMİR VE REMODELASYON a) RİJİT OLARAK TESPİT EDİLMEYEN KIRIKLAR Travma esnasında kemikteki kan damarları, kemik iliği, periost ve yumuşak doku hasarı sonucu kırık bölgesinde kanama ve hematom oluşur. Bu hematomun organizasyonu kırık tamirinin ilk aşaması olarak kabul edilir (Şekil 5). Deneysel çalışmalar bu hematomun kaybının kemik iyileşmesini kötü yönde etkilediğini göstermektedir (35,73). Kırık hematomunun kırık iyileşmesini nasıl etkileyebildiği halen araştırılmaktadır. Ancak fibrin bir çatı oluşturarak tamir hücrelerinin migrasyonunu kolaylaştırdığı tahmin edilmektedir. Buna ek olarak büyüme faktörleri, trombosit ve kırık hematomu bölgesindeki 15

16 hücrelerden salınan diğer proteinler, kırık iyileşmesinde hücre migrasyonuna, proliferasyonuna ve matriks sentezine öncülük ettiği düşünülmektedir. Kırık sonrası etkilenen ekstremitenin kanlanması muhtemel vazodilatasyona bağlı olarak kısa bir dönem artmaktadır. Bu bölgede vasküler proliferasyon da olmaktadır. Normal şartlarda kemik iyileşmesinin erken safhasında periostal damarlar bölgeyi besleyen kanın büyük miktarını alırken, sürecin sonraki aşamalarında besleyici medüller arter daha büyük önem kazanır. Kırık bölgesinde kırık uçları kanlanamayarak nekroza gider ve sonrasında rezorbe olur. Bazı kırıklarda bu olaya bağlı olarak birkaç hafta içinde veya daha sonrasında radyolojik olarak görülebilen boşluk oluşabilir. Pluripotent mezenkimal hücreler muhtemelen ortak orijinle; kırık bölgesindeki fibröz doku, kıkırdak ve kemiğin oluşmasını sağlar. Bu hücrelerin bazıları hasar gören dokudan orijin alırken diğerleri kan damarları ile bölgeye gelirler. Periost kambiyum tabakasındaki hücreler öncül kemiği oluşturur. Periostal hücreler özellikle çocuk kırıklarında önemli rol oynar. Çünkü periost kalın ve hücresel olarak zengin bir yapıya sahiptir. Yaş ilerledikçe periost incelir ve kemik iyileşmesine katılımı azalır. Endostal yüzden gelişen osteoblastlar kemik formasyonunda yer alır ancak osteositler tamir dokusu oluşturmazlar. Osteogenezden sorumlu çoğu hücre kırık iyileşmesi sırasında hematomun yerine geçen granülasyon dokusu ile birlikte bölgede tespit edilir. Kırık sahasında mezenkimal hücreler prolifere olur, farklılaşır ve fibröz doku, kıkırdak ve örgümsü kemikten oluşan kırık kallusunu oluşturur (Şekil 6). Kırık kallusu kırık bölgesini doldurur ve çevreler. İyileşmenin erken evresi; 1) Yumuşak veya fibröz kallus 2) Sert veya kemik kallus olmak üzere ikiye ayrılır. Kallusun periferinde erken dönemde intramembranöz kemikleşme ile oluşturulan kemik sert kallustur. Yumuşak kallus merkezde düşük oksijenli bölgededir ve primer olarak kıkırdak ve fibröz doku içerir. Zaman içinde kıkırdak, tedrici olarak endokondral ossifikasyon süreci ile kemiğe dönüşür. Sert kallus genişler ve kırığın stabilitesi artar. Bu süreç yeni kemik kırık sahasını köprüleyene kadar devam eder (22). Kallus matriksinin biyokimyasal içeriği tamir süreci ile değişir. Hücreler fibrin pıhtıyı glikozaminoglikan (GAG), proteoglikan ve tip 1 ve tip 3 kollajen içeren dağınık fibröz 16

17 matrikse değiştirir. Çoğu bölgede bu doku daha sert fibrokartilaj veya hyalin benzeri kıkırdağa çevrilir. Hyalin benzeri kıkırdağın oluşması ile tip 2 kollajen, kıkırdak spesifik proteoglikanlar ve bağlayıcı protein içeriği artar. Endokondral ossifikasyon ve intramembranöz kemik formasyou sırasında tip 1 kollajen konsantrasyonu, Alkalen fosfataz (ALP) ve kemik spesifik proteinler matriksin mineralizasyonuna kadar artar. Yeni oluşan örgümsü kemik lameller kemiğe dönüşür. Remodelasyon ile beraber kollajen ve diğer proteinler normal seviyeye döner. Kırık tamirinin hücresel analizi yapıldığında; hücre içinde kan damarları, kıkırdak, kemik spesifik proteinler için genlerin aktivasyonu ile granülasyon dokusu, kıkırdak ve kemik oluşumu arasında yakın bir birliktelik görülmektedir (10,63). Bu birliktelik; kırık iyileşmesinin gen ekspresyonunun düzenlenmesine bağlı olduğunu göstermektedir. Aynı anda kondrogenez, endokondral ossifikasyon ve intramembranöz kemik formasyonunun kırık kallusunun farklı bölgelerinde oluşması, lokal mediatörler ve mikroçevredeki farklılıklar, ki buna mekanik stresler de dahildir, hangi genin eksprese edileceği ve hangi tip dokunun tamir dokusu tarafından oluşturulacağını belirler. Kompresyon fibröz dokunun oluşumunu engeller. Aralıklı makaslama (shearing) gücü yeni oluşan fibrokartilajın kalsifikasyonunu arttırır, diğer yandan aralıklı hidrostatik stres kalsifikasyonu engeller. Biyomediatörler ve bölgedeki oksijen oranı tamir sürecindeki hücre fonksiyonunu etkiler. Biyomediatörler hücre bölünmesi, matriks sentezi, ve doku farklılaşması gibi olaylarda hücrelerarası bağlantıda rol alırlar. Hedef hücrelerdeki özel reseptörlere bağlanarak hücre içinde bir sinyal iletim sistemini tetikler. Bu sinyal çekirdeğe ulaşarak biyolojik yanıtı oluşturur ve hedef hücrede bir dizi protein sentezi başlar. Asidik fibroblast büyüme faktörü (afgf), bazik fibroblast büyüme faktörü (bfgf) kondrosit yapımını, kıkırdak formasyonunu, osteoblast çoğalmasını ve kemik sentezini arttırır. Transforme eden büyüme faktörü-ß (TGFß) trombositlerden travmay? takiben sal?n?r ve kallus olu?umuna öncülük eder. TGF- ß sentezi ayr?ca endokondral ossifikasyon yüzeylerinde k?k?rdak hipertrofisi ve kalsifikasyonu ile ili?kilidir. Oksijen bas?nc? kemik veya k?k?rdak olu?um ayr?m?nda önemlidir. Dü?ük oksijen bas?nc?nda, muhtemelen kan damarlar?na olan mesafeye ba?l? olarak k?k?rdak olu?ur. Yeterli oksijen ula?an bölgelerde ise yeterli mekanik ve elektriksel uyaran ile kemik olu?ur (8). Hücre aktivite zincirinin bir sonucu olarak k?r?k kallusu mineralize olur. Osteoblastlar tip 1 kollajenden zengin bir matriks sentezler. Sonra kollajen fibrillerinde kalsiyum 17

18 hidroksiapatit kristalleri y???n? depolanmas?n? yani mineralizasyonu artt?racak ortam? yarat?r. Mineralizasyon iki hücre fonksiyonuna ihtiyaç duyar.?lki; hücreler mineralizasyonu engelleyecek fibrokartilaj kallus matriksindeki yüksek GAG konsantrasyonu içeren lokal ortam?n uzakla?t?r?lmas?d?r.?kincisi de hücreler matriksi mineralizasyona haz?rland?ktan sonra, kondrositlerin ve sonra da osteoblastlar?n paketlenmi? kalsiyum-fosfat komplekslerini matrikse salg?lamas?d?r. Bu hücre zar? kaynakl? veziküller, nötral proteaz ve ALP enzimi ta??r. Etki etti?inde proteaglikandan zengin matriksi parçalar ve ATP yi ve di?er yüksek enerjili fosfat esterlerini hidrolize ederek kalsiyumun çökmesini sa?lar. Kallus mineralize olmaya ba?lad?ktan sonra nötral proteazlar ve ALP aktivite ile paralel olarak artar ve en üst seviyeye ula??r. K?r?k fragmanlar?n?n stabilitesi internal ve eksternal kallus ile giderek artar. Sonuçta klinik olarak kaynama olur. Klinik olarak kaynama k?r?k sahas?n?n stabil ve a?r?s?z olmas?d?r. Radyolojik kaynama trabekül görüldü?ünde veya kortikal kemik k?r?k sahas?n? köprüledi?inde olu?ur. Genelde klinik kaynama radyolojik kaynamadan önce olur. Ancak radyolojik kaynama sa?land???nda bile iyile?me süreci tamamlanmam??t?r.?mmatür k?r?k kallusu normal kemi?e göre güçsüzdür. Kemik tam gücünü remodelasyon safhas? esnas?nda kazan?r. Kaynaman?n son safhas? tamir dokusunun remodelasyonu ile olur. Remodelasyon örgümsü kemik ile lameller kemi?in yer de?i?tirmesi ve gereksiz kallus dokusunun rezorpsiyonu ile ba?lar.yap?lan radyoizotop çal??malar? ile k?r?k sahas?nda tam fonksiyonel kazan?m ve düz grafide kaynama olmas?na ra?men artm?? aktivite tespit edilmektedir. Bu aktivitede klinik ve radyolojik kaynamadan sonra remodelasyonun y?llarca devam etti?ini göstermektedir. Elektriksel alanlar?n k?r?k remodelasyonunu etkiledi?i dü?ünülmektedir. Kemik strese maruz kald???nda konveks yüzeyde elektronegatiflik, konkav yüzeyde elektropozitiflik görülür. Elektropozitif aktivite osteoklastik aktivite ile ve elektronegatiflik ise osteoblastik aktivite ile ili?kilidir. Kemi?in mimarisindeki de?i?im etki eden yükle ba?lant?l?d?r. Bu duruma Wolff yasas? denmektedir. Her ne kadar k?r?k kallus remodelasyonu hücre ve matriksteki de?i?iklikler zinciri olsa da; hasta için en önemli fonksiyonel sonuç mekanik stabilitedeki art??t?r. K?r?k stabilitesindeki progresif art?? 4 a?amada incelenebilir (78). 1. a?amada torsiyonel teste maruz 18

19 kalan kemik k?r?k hatt?ndan yumu?ak?ekilde yetersizli?e u?rar. 2. a?amada kemik yine k?r?k bölgesinden yetersiz kal?r ancak daha yüksek bir sertlik gösterir. 3. a?amada k?smen eski k?r?k sahas?ndan, k?smen normal olan kemikten yüksek sertlikte yetersiz kal?r. 4. a?amada ise yetersizlik eski k?r?k hatt?ndan olmaz. Bu son a?ama k?r?k sahas?ndaki yeni dokunun normal dokuya göre mekanik özelliklerini ikiye katland???n? göstermektedir. Mükemmel k?r?k iyile?mesine ra?men etkilenen ekstremitede kemik yo?unlu?u de?erleri y?llar içerisinde dü?ebilir (80). b) R?J?T OLARAK TESP?T ED?LEN KIRIKLAR Sekonder kemik iyile?mesinde k?r?k hatt?nda belli limitlerde olu?an hareket alt?nda k?r?k kallusu progresif olarak olu?ur ve k?r??? stabilize eder. Ancak hem spongioz hem de kortikal kemikte k?r?k iyile?mesi kallus geli?meden olabilir. Bunun için k?r?k yüzeyleri rijit olarak kontak halinde olmal?d?r. Bu?ekildeki kaynama PR?MER KEM?K?Y?LE?MES? olarak adland?r?l?r. Bu?ekildeki kaynamada k?r?k kallusu olu?maz ve rezorbe olmaz. Ço?u impakte epifizyel, metafizyel ve vertebra cisim k?r?klar?nda k?r?k uçlar? primer kemik iyile?mesi için yeterli stabiliteyi sa?lar. Schenck ve Willenegger iki?ekilde primer kemik iyile?mesi tarif etmi?lerdir. 1) Gap (bo?luk) iyile?mesi 2)Haversiyen remodelasyon. Bu iki?ekil iyile?me rijit olarak stabilize edilmemi? k?r?klarda tamir ve remodelasyon safhalar?na kar??l?k gelmektedir. Çal??malar?nda kompresyon pla?? ile rijit olarak tespit sonras? tüm kortikal kemik uçlar?n?n yak?n kontak içinde olmay?p, k?r?k sahas?nda yer yer bo?luklar?n oldu?unu göstermi?lerdir. Kaynama mekanizmas?, iyile?me dokusunun yap?s? ve yeni kemik olu?um h?z? bu bo?luklar?n boyutuna ba?l?d?r. E?er kortikal kemik uçlar?nda direk kontak mevcut ise lameller kemik direk olarak k?r?k hatt?n? kemi?in uzun aks?na paralel olarak geçer. Bu olay osteonlar?n geni?lemesi ile olur. Osteoklast y???n? k?r?k hatt?n? keser. Osteoklastlar? takiben osteoblastlar yeni kemik depolarlar. Kan damarlar? osteoblastlar? takip eder. Bu yeni kemik matriks, çevrelenmi? osteositler ve kan damarlar? yeni haversiyen sistemi veya primer osteonlar? olu?turur. Bu sürece kontak iyile?me denir. 19

20 ?m aras? mesafedeki veya yakla??k osteonun d?? çap? kadar olan küçük bo?luklarda hücreler kemi?in uzun aks?na dik olacak?ekilde lameller kemik yaparlar. 200?m-1 mm aras? mesafedeki büyük bo?luklarda hücreler defekti örgümsü kemik ile doldurur. Bo?luk iyile?mesini takiben Haversiyen remodelasyon ba?lar ve normal kortikal kemik yap?s? tekrar kazan?l?r. Osteoklastlar? içeren kesim bölgelerini osteoblastlar ve kan damarlar? takip eder ve k?r?k bo?lu?undaki yeni kemi?i enlemesine geçer. Lameller kemik depolar ve k?r?k hatt?n? geçen kortikal kemik kanlanmas?n? yeniden sa?lar. Haversiyen remodelasyon nekrotik damarlar?n izini takip eder ve yeni kan damarlar?n? keser. E?er kortikal kemikte büyük bir segment nekrotik ise osteonlar?n direk geni?lemesi ile yine de iyile?ebilir. Ancak bu olay daha yava? olur ve nekrotik kemik alanlar? remodelasyona u?ramam???ekilde uzun bir süre kal?r. Organize hematom Şekil Granülasyon dokusu erken yeni kemik formasyonu kıkırdak 6: Organize olmuş hematom içerisinde kıkırdak ve kemik adacıklarının mevcut olduğu tamir safhası Persistan kıkırdak Şekil Persistan kıkırdak fiber kemik 20 7: Kırık kallusu ile progresif olarak kırık iyileşmesi; Kırık fragmanları köprülenmiş durumda.

21 3- KIRIK?Y?LE?MES?NDE BA?ARISIZLIK Uygun tedaviye ra?men baz? k?r?klar daha yava? kaynar veya hiç kaynamaz (48). Bir k?r???n kaynamas? gereken zaman? kesin olarak belirlemek güçtür. Ancak e?er bir k?r???n iyile?me süreci genel ortalamadan daha uzun sürüyorsa bu olaya gecikmi? kaynama veya yava? kaynama denmektedir. Kemik iyile?mesinde yetersizlik veya nonunion ise iyile?me sürecinin bir a?amada kesilmesi demektir (48,62). Bir k?r?k için gecikmi? kaynama veya yava? kaynama ifadelerini kullan?rken k?r?k hatt?n?n radyolojik olarak tam görülebilir olmas?, fragmanlar?n tamamen deplase olmamas?, yüzeylerin kavitasyonunun olmamas?, kalsifikasyon veya sklerozun görülmemesi gereklidir. Bu hadise travman?n?iddetine, etkilenen bölgeye, hastaya ve tedavi?ekline ba?l?d?r. K?r?k kaynamam?? de?ildir. Daha çok normal iyile?menin farkl? bir yoludur (8). 4- KIRIK?Y?LE?MES?N? ETK?LEYEN FAKTÖRLER Kaynama gecikmesi veya kaynamama genelde bir nedene ba?lanamaz. Ço?u durumda sebepler: 1) travmaya ba?l? faktörler 2) hastaya ba?l? faktörler 3) dokuya ba?l? faktörler 4) tedaviye ba?l? faktörler olmak üzere 4 ana ba?l?k alt?nda incelenebilir. 1) TRAVMAYA BA?LI FAKTÖRLER:?) Aç?k k?r?k: Ciddi aç?k k?r?klar yumu?ak doku yaralanmas?, k?r?k deplasman? ve baz? durumlarda kemik kayb?na sebep olabilir. Geni? yumu?ak doku hasar? k?r?k sahas?ndaki kanlanmay? engeller. Nekrotik kemik ve yumu?ak doku yarat?r. K?r?k hematomunun bo?almas?n? sa?lar veya olu?mas?n? engeller. Tamir dokusu olu?umunu geciktirir. Enfeksiyon için ortam haz?rlar (8,20).??) Travman?n?iddeti: Ciddi k?r?klar aç?k veya kapal? olabilir. Geni? yumu?ak doku yaras?, yumu?ak doku kayb?, k?r?k fragmanlar?n?n deplasman? ve parçalanmas?, k?r?k sahas?n?n kanlanmas?n?n azalmas? ile ba?lant?l? olabilir. Parçal? k?r?k fragmanlar? ayn? zamanda geni? yumu?ak doku hasar?n?n bulundu?unu gösterir. K?r?k fragmanlar?n?n deplasman? ve yumu?ak doku travmas?n?n?iddeti k?r?k iyile?mesini yava?lat?r. Nekrotik doku hacmi artmaktad?r. Mezenkimal hücre migrasyonu ve vasküler invazyon kötü yönde etkilenir (8,20). 21

22 ???)?ntraartiküler k?r?klar: Enzimler içeren sinovyal s?v? ba?lang?çta k?r?k kallusunun matriksini bozar. K?r?klar eklem yüzüne uzand???nda eklem hareketi ve yüklenme de k?r?k hatt?nda harekete sebep olur (20). Ço?u eklem içi k?r?k iyile?ir ancak e?er dizilim ve eklem yüzey uyumu sa?lanmazsa, eklem anstabil olabilir. Baz? durumlarda özellikle k?r?k rijit olarak stabilize edilmezse iyile?me gecikebilir veya nonunion geli?ebilir. Di?er yandan eklem içi k?r???n oldu?u eklemde uzayan hareketsizlik s?kl?kla eklem sertli?ine sebep olabilir. Bu nedenlerle stabil olmayan eklem içi k?r?klar redükte edilerek güvenle tespit edilmelidir. Bu yakla??m ideal olarak eklem uyumunu restore ederek k?r???n iyile?mesi esnas?nda en az?ndan bir miktar eklem hareketine izin verir. Eklem dizilimini, uyumunu elde etmek ve stabilitesini sa?lamak için ciddi eklem içi k?r?klarda geni? cerrahi giri?im gereklidir. Geni? cerrahi giri?im de k?r?k sahas?ndaki kanlanmay? bozar. Redüksiyon ve yeterli erken stabilizasyona ra?men eklem içi k?r?klar yüksek transartiküler güçlere ba?l? olarak deplase olabilirler. Stabilizasyon yetersiz kalabilir veya subkondral spongioz kemik çökebilir. Bu geç redüksiyon kayb? s?kl?kla proksimal tibian?n eklem içi parçal? k?r?klar?nda görülür (8).?v) Segmenter k?r?klar: Uzun kemi?in segmenter k?r??? orta fragman?n intramedüller kanlanmas?n? bozar. E?er k?r??a ciddi yumu?ak doku travmas? da e?lik ediyorsa periostal kanlanma da bozulabilir. Bu nedenle proksimal veya distal k?r?k hatt?nda kaynama gecikmesi veya kaynamama riski artar. Bu problem s?kl?kla tibia k?r?klar?nda görülür (81). Segmenter k?r?kta internal tespit uygulanacaksa orta fragman?n yumu?ak doku örtümü mümkün oldu?unca korunmal?d?r (8,20,62). v) Yumu?ak dokunun araya girmesi (interpozisyonu): Kas, fasya, tendon ve nadiren sinir ve damar interpozisyonu k?r?k iyile?mesini engeller. E?er kemik fragmanlar? kapal? redüksiyonla kar??l?kl? getirilemiyorsa yumu?ak doku interpozisyonundan?üphelenilmelidir. Böyle bir durumda aç?k redüksiyon uygulanmal?d?r (8,20). v?) Kanlanman?n hasar görmesi: Yetersiz kanlanma kaynama gecikmesi veya kaynamama sebebi olabilir. Ciddi yumu?ak doku ve kemik hasar?nda, geni? cerrahi diseksiyon sonucu k?r?k hatt?n?n kanlanmas? bozulabilir. Özellikle yumu?ak doku örtümünün az oldu?u tibiada geni? yumu?ak doku hasar? ve geni? cerrahi diseksiyon kaynamay? etkiler (8,20). 22

23 2) HASTAYA BA?LI FAKTÖRLER:?) Ya?: Hastan?n ya?? k?r?k iyile?me h?z?n? belirgin olarak etkiler. Bebeklerde en h?zl? iken, kemikle?me (iskelet geli?imi) tamamlan?ncaya kadar bu h?z dü?er. Ancak iskelet geli?imi tamamland?ktan sonra ya? ile k?r?k kaynama h?z? de?i?mez (8,20).??) Beslenme: K?r?k iyile?mesi için gerekli olan hücre migrasyonu, ço?almas? ve matriks sentezi için enerji gereklidir. Di?er yandan büyük miktarlarda kollajen, proteoglikan ve di?er matriks makromoleküllerinin sentezi için hücrenin belli miktarda protein ve karbonhidrat temini gereklidir. Sonuç olarak hastan?n metabolik aktivitesi hasar?n sonucunu etkileyebilir. Ciddi olarak besin eksikli?i bulunan hastada normal?artlarda iyi beslenmi? hastalarda iyile?ebilecek bir hasar?n iyile?mesi etkilenebilir. Travma ve majör cerrahi giri?im nisbi malnutrisyona ve immünitede yetersizli?e sebep olabilece?inden beslenme ve metabolik dengeye multitravmal? hastalarda dikkat edilmelidir. Leung ve ark. tav?anlarda 2 hafta boyunca yapt?klar? deneysel çal??mada k?r?k kallusunun normal kemi?in metabolik aktivitesine göre 1000 kat fazla ATP ye ihtiyaç duydu?unu göstermi?lerdir (46). Tek bir k?r?k metobolik aktiviteyi %20-25 artt?r?rken, multipl travma ve enfeksiyon ile bu oran %50 lere kadar ç?kmaktad?r (32). Artan enerji ihtiyac? kar??lanmad???nda enfeksiyon, yara iyile?me problemleri gibi cerrahi komplikasyonlar ile mortalitenin artmas? ve rehabilitasyonda gecikme olabilir (8,20).???) Sistemik hormonlar: Kortikosteroidler; mezenkimal hücrelerin osteoblastlara farkl?la?mas?n? inhibe ederek ve kemik organik matriksinin sentezini bozarak k?r?k iyile?mesini kötü yönde etkiler. Büyüme hormonunun; kemik üzerine etkisi direk (osteoblast üzerindeki reseptörlere etki ederek) veya indirek (karaci?erden somatomedin sal?n?m?n? artt?rarak) yollardan olmaktad?r. Bu hormonun k?r?k iyile?mesi üzerine olumlu veya olumsuz etkisi halen belirsizdir (11). Tiroid hormonu, kalsitonin, insülin ve anabolik steroidlerin deneysel çal??malarla k?r?k iyile?mesini artt?rd??? gösterilmi?tir. Diabet, D hipervitaminozu ve ra?itizmin deneysel çal??malarda k?r?k iyile?mesini yava?latt?klar? gösterilmi?tir. Di?er yandan klinik deneyimler hormonal bozuklu?u olan hastalarda k?r?k iyile?mesinin daha yava? olabilece?ini göstermektedir (10).?v) Nikotin: Klinik çal??malar sigara kullan?m?n?n k?r?k iyile?mesini olumsuz yönde etkiledi?ini göstermektedir. Nikotinin k?r?k iyile?mesine etki mekanizmas? bilinmemektedir. 23

24 Ancak hayvan modellerinde yap?lan çal??malarda damarsal yap?lardaki nikotinik reseptörlerin uyar?lmas? sonucunda k?r?k bölgesindeki kan ak?m?n?n azalmas?n?n ön planda etkili oldu?u dü?ünülmektedir. Nikotinin ayr?ca kemik hücresel proliferasyonunu ve fonksiyonunu do?rudan inhibe etti?i gösterilmi?tir (60,62). v) E?lik eden hastal?k: Sistemik enfeksiyonlar, kan hastal?klar?, metabolik hastal?klar, maligniteler, diyabet, anemi, tüberküloz, nörotrofik hastal?lar, di?er kronik hastal?klar ile beslenme bozukluklar? k?r?k iyile?mesini olumsuz yönde etkiler. Bunun yan?nda radyoterapi ve kemoterapinin de olumsuz etkileri vard?r (62). v?)?laç kullan?m?: Travmal? hastalarda kullan?lan klasik heparin k?r?k iyile?mesi üzerine olumsuz etki yaparken profilaktik dozda dü?ük molekül a??rl?kl? heparinin kullan?m?n?n inhibe edici etkisi saptanmam??t?r. Ameliyat öncesi ba?lanan ve ameliyat sonras? 1 hafta kadar devam eden klasik heparin ile antikoagülan tedavi kaynama gecikmesine sebep olur (62). Analjezik-antienflamatuar ilaçlar?n ise k?r?k iyile?mesine inhibitör etkileri oldu?u ve bu etkinin baz? ilaçlarda geri dönü?ümsüz oldu?u bildirilmi?tir (20). Siprofloksasinin kondrotoksik oldu?u bilinmektedir. Ayn? zamanda k?r?k kallusunda selülariteyi bozarak ve matriks dejenerasyonuna sebep olarak kaynamay? kötü yönde etkiler. Kortikosteroidler osteoporoz yapt??? gibi mezenkimal hücrelerin osteoblastlara farkl?la?mas?n? bozarak k?r?k kaynamas?n? olumsuz yönde etkiler (62). 3) DOKUYA BA?LI FAKTÖRLER:?) Kemi?in yap?sal tipi: Spongioz ve kortikal k?r?klar?n iyile?mesi yüzey alan farkl?l?klar?, hücresel zenginlik ve vaskülarite gibi nedenlerden dolay? farkl?l?k gösterir. Kar??l?kl? duran spongioz kemik uçlar? h?zl? bir?ekilde kaynar. Çünkü spongioz kemik kan ve hücreden zengindir ve birim alana dü?en kemik temas yüzeyi daha fazlad?r. Spongioz kemik temas noktalar?nda olu?an örgümsü kemik k?r?k hatt?n? geçer. Özellikle impakte k?r?klarda k?r?k fragmanlar?n?n trabekülleri iç içe girdi?i için, çok az miktarda veya hiç görünmeyen eksternal kallus olu?ur. Kaynamama çok nadirdir. K?r?k spongioz uçlar? impakte de?ilse, fragmanlar aras?ndaki temas noktalar?ndan kallus olu?ur. E?er fragmanlar aras?nda hareket mevcutsa eksternal kallus görülebilir. Di?er yandan kortikal kemi?in birim hacminde daha küçük yüzey 24

25 alan? ve daha az kanlanmas? mevcuttur. Nekrotik kortikal kemik yeni kemik olu?umu öncesi ortamdan uzakla?t?r?lmal?d?r.??) Kemik nekrozu: Normal?artlarda kaynama kemi?in her iki ucundan ilerler. Ancak bir fragman kanlanmas?n? kaybederse kaynama tamamen beslenen fragmandan ve çevre yumu?ak dokudan kapiller büyüme ile olur. Böyle bir durumda k?r?k kaynayabilir. Ancak her iki fragman?n iyi kanland??? bir k?r??a göre daha yava? bir kaynama olur. E?er k?r?k uçlar?n?n her ikisi de avasküler ise kaynama?ans? daha da azal?r. Travmatik veya cerrahi olarak kanlanman?n bozulmas?, enfeksiyon, uzun bir dönem kortikosteroid kullan?m?, radyasyon tedavisi kemik nekrozu ile sonuçlanabilir (48,53).???) Lokal patoloji özellikleri: Patolojik k?r?k; dejenerasyon, metabolik bir hadise, tümöral olu?um, enfeksiyon zemininde ve radyasyon uygulanm?? bir bölgede normal kemi?in k?r?lmas? için gereken güçten çok daha az? ile olu?an k?r?klard?r. Patolojik k?r?klar içinde en s?k görülenleri; osteoporoz, osteomalazi, primer malign kemik tümörü, metastatik kemik tümörü, benign kemik tümörü, kemik kisti, osteogenezis imperfekta, fibröz displazi, Paget hastal???, hiperparatiroidizm ve enfeksiyondur. Primer veya sekonder malignite zemininde geli?en patolojik k?r?klar, neoplazm tedavi edilmedi?inde genelde iyile?mez. Enfeksiyon zemininde olu?an k?r?k için de ayn? problem k?smen söz konusudur. Bu nedenlerden tümör veya enfeksiyon zeminindeki k?r?klar genelde altta yatan hadisenin tedavisini ve etkilenen kemik bölgesinin ç?kar?lmas?n? gerektirir. Osteoporoz k?r?k iyile?mesini bozmaz. Ancak azalm?? olan kortikal ve spongioz kemik kontak alanlar? nedeniyle normal kemi?in gücüne eri?mek için gereken süre uzayabilir (8,20).?v) Enfeksiyon: Enfeksiyon k?r?k kaynamas?n? yava?latabilir veya bozabilir. K?r?k bölgesinde enfeksiyon geli?ebilir veya k?r?k enfeksiyon zemininde olu?abilir. Enfeksiyonu ortadan kald?rmak için bir çok hücre bölgeye göç eder ve enerji ihtiyac? artar. Di?er yandan enfeksiyon normal dokuda nekroz, ödem, mikrovasküler tromboza sebep olarak iyile?meyi geciktirir. Bölgenin debridman? da ayr?ca doku hasar?na sebep olarak kaynamay? kötü yönde etkiler. Her ne kadar enfeksiyon k?r?k iyile?mesini engellese de, enfeksiyon bask?lanarak stabilize edilen bir k?r?k kaynayabilir. Böyle bir durumda kronik osteomyelit geli?ebilir. Ço?u durumda kronik osteomyelit, enfekte psödoartroza göre daha iyi bir sonuçtur (8,20). 25

26 4) TEDAV?YE BA?LI FAKTÖRLER:?) Redüksiyonun ba?ar? durumu: Redüksiyon yeterli de?il ise k?r?k uçlar? aras?ndaki bo?lu?un büyük bir kemik dokusuyla köprülenmesi gereklidir. Bu köprünün kemik dokusuna dönü?mesi uzun zaman al?r veya hiç kemikle?me olmayabilir. Tekrarlayan redüksiyon denemeleri ve manipülasyon; k?r?k uçlar? aras?ndaki damar a??zla?malar?n?, granülasyon dokusunu ve yeni kemikle?me için ön ko?ul olan fibrinli yap?y? veya çevreyi bozarak onar?m? zorla?t?r?r. Ayn? zamanda de?i?ik aralarla yap?lan redüksiyon denemelerinin her tekrarlan???nda yeni bir kanama ve olu?an çat?n?n y?k?m?ile kemik kaynamas? bozulur (8,20).??) Stabilizasyonun ba?ar? durumu: K?r???n redüksiyon sonras? herhangi bir yöntemle stabilize edilmesi onar?m dokusunu tekrarlayan hasardan korur. K?r???n stabilitesi özellikle yumu?ak doku yaralanmas?n?n fazla oldu?u k?r?klarda, k?r???n kanlanmas? kritik düzeyde ise ve k?r?k sinovyal eklem ile ili?ki içinde ise daha da önem kazan?r. K?r?ktaki a??r? hareket ise hematom, granülasyon ve kallus dokular?n?n yap?s?n? bozarak k?r?k iyile?mesini geciktirir veya engeller. K?r?k iyile?mesinde stabilitenin önemine ra?men baz? k?r?klarda k?r?k hatt?n?n hareketi kaynama problemi yaratmaz.?mmobilizasyonun baz? dezavantajlar? da göz önünde bulundurulmal?d?r. Özellikle eksternal tespitte; eklem hareketlerinde k?s?tlanma, kan ak?m?nda bozulma ve osteopeni geli?ebilir (8,20).???) Yüklenme ve mikrohareket: Ekstremite denervasyonu k?r?k iyile?mesini geciktirir. Egzersiz ise k?r??a olan yüklenmeyi artt?rarak k?r?k iyile?mesi üzerine olumlu etkide bulunur. Erken, kontrollü yüklenme ve hareket k?r?k iyile?mesini h?zland?r?rken; yükten kurtarman?n k?r?k kaynamas?n? yava?latt??? hem deneysel hem de klinik çal??malarda gösterilmi?tir. Genellikle k?r?k bölgesindeki fazla hareket ve olu?an periosteal kallus dokusunun boyutu aras?nda do?ru orant? vard?r. K?r?k hatt?nda 2 mm. nin üzerinde bo?luk bulunmas? kaynamay? bozar (36,37,52,62). Erken yüklenme medüller kanal içi bas?nc? artt?rarak osseöz venöz bas?nc? da artt?r?r. Bunun sonucunda kapiller filtrasyonu artar, osteoblast beslenmesi artar ve kaynama olumlu yönde etkilenir (72).?v) Cerrahi redüksiyon: Cerrahi redüksiyon yap?l?rken yumu?ak doku ve periost kesilece?inden, kemi?e ula?an arterler kopar veya s?yr?l?r. Bunun sonucunda k?r?k bölgesinin beslenmesi bozulur. Ayn? zamanda k?r?k uçlar?n?n redüksiyonu yap?l?rken uçlar aras?ndaki 26

27 k?r?k hematomu ve kallus geli?imi için ortam bozulur. Tespit amaçl? fazla materyal kullan?m?nda bu özellikler daha da önem kazanmaktad?r (8,20). v) Kemik grefti, kemik ili?i ve demineralize kemik matriksi: Taze damars?z kemik otogreftleri yeni kemi?i do?rudan olu?turacak hücreleri ve bunun yan?nda baz? büyüme faktörlerini içerirler. Spongioz otogreftler k?r?k iyile?mesi stimüle ederken, kortikal otogreftler ise mekanik destek sa?lar.?mplantasyondan sonra greft hücreleri diffüzyonla beslenirler. Damarl? greftler ise beslenme aç?s?ndan çok daha?ansl?d?rlar. Kemik ili?i osteoblastlara farkl?la?abilen mezenkimal prekürsör hücreler içermektedir. Psödoartroz tedavisinde kullan?lmaktad?r. Deneysel çal??malarda demineralize kemik matriksinin farkl?la?mam?? mezenkimal hücrelerin göçünü ve bunlar?n kondrositlere dönü?ümünü stimüle etti?i gösterilmi?tir (20). v?) Elektrik alanlar?: Normal canl? kemikte metabolik aktivite sonucu sürekli direk ak?m, mekanik deformasyon sonucu ise zamana ba??ml? elektrik alan? zaten vard?r. Elektrik alanlar? hücre proliferasyonu ve sentez fonksiyonunu h?zland?rarak k?r?k iyile?mesi üzerine olumlu etki yaparlar (45). v??) Ultrason: Deneysel ve klinik çal??malar dü?ük?iddette ses dalgalar?n?n uzun kemiklerde k?r?k iyile?mesini h?zland?rd???n?göstermi?tir (20). v???)hiperbarik Oksijen: Günde 2 saat 2-3 atmosferlik oksijen uygulamas? k?r?k iyile?mesini stimüle ederken, fazlas?n?n olumsuz etkileri olabilece?i bildirilmi?tir (20). 27

28 5- PLAK?LE?NTERNAL TESP?T Travmaya ba?l? k?r?k tedavisinde amaç tam, aktif ve a?r?s?z hareket kazanmakt?r. Bu?ekilde kemik ve yumu?ak dokular?n normal kanlanmas? h?zl? bir?ekilde geri döner. Ayr?ca elde edilen hareket, sinovyal s?v? ile eklem k?k?rdak beslenmesinin art???na yard?mc? olur. Sonuçta travma sonras? geli?en osteoporoz büyük ölçüde azalt?larak kemik yap?m ve y?k?m aras?ndaki denge sa?lan?r. K?r???n kaynamas? ve hastan?n konforu için tam, aktif ve a?r?s?z hareketin kazan?lmas? AO nun klasik görü?üne göre tam rijit stabilitede bir osteosentez ile amac?na ula??r. K?r?k kaynamas? için AO nun öne sürdü?ü 4 temel prensip; 1) Anatomik redüksiyon 2) Stabil internal tespit 3) Cerrahi s?ras?nda kanlanman?n korunmas? 4) Erken aktif a?r?s?z harekettir. Anatomik redüksiyon; tüm k?r?klar?n tedavisinde geçerli bir kurald?r. Uzunluk, rotasyon, metafiz ve diafiz aks?n?n düzenlenmesi demektir. Stabil tespit; cerrahi olarak tedavi edilen tüm k?r?klarda anatomik redüksiyonun devam? için gereklidir. Nötralizasyon pla?? kullan?ls?n veya kullan?lmas?n fragmanlar aras? kompresyon vidas? ile optimal iyile?me için stabilitenin sa?lanmas? gereklidir. Direk anjiojenik (Haversiyen) köprüle?me olur. Bu vakalarda dumanl? kallus görülmesi stabilite kayb? olarak de?erlendirilir. Bu durum k?r?k hatt?na yük vermenin azalt?lmas? gerekti?ini gösterir. Plak ve vida ile osteosentezde stabilite, plak ile kemi?in aras?ndaki sürtünme ile sa?lan?r (?ekil 8). Bu güç maksimum 1200 Newton olabilir (19). Stabilite, pla??n kal?nl???ndan, uzunlu?undan ve her bir fragmana uygulanan vida say?s?ndan etkilenmektedir (47). Şekil 8: Kortikal vida ve konvansiyonel plaklama tekniğinde stabilite plak ile kemiğin arasındaki sürtünme kuvvetine bağlıdır. 28

Organizmanın en sert dokusudur. Kemik dokusunun hücreler arası maddesinin içinde kollajen teller ve inorganik elemanlar bulunur. İnorganik elemanlar

Organizmanın en sert dokusudur. Kemik dokusunun hücreler arası maddesinin içinde kollajen teller ve inorganik elemanlar bulunur. İnorganik elemanlar KEMİK DOKUSU Organizmanın en sert dokusudur. Kemik dokusunun hücreler arası maddesinin içinde kollajen teller ve inorganik elemanlar bulunur. İnorganik elemanlar hidroksiapatit kristalleri olarak tanımlanır.

Detaylı

Kemik dokusu, yapısı ve işlevi. Dr. Kutay Engin Özturan

Kemik dokusu, yapısı ve işlevi. Dr. Kutay Engin Özturan Kemik dokusu, yapısı ve işlevi Dr. Kutay Engin Özturan Kemik dokusunun görevleri Mekanik destek ve çatı Hayati organların korunması Mineral depolanması ve homestazisi Kemik iliği için ev sahipliği Hareket

Detaylı

TİBİA DİAFİZER VE METADİAFİZER KIRIKLARDA KÖPRÜ PLAKLAMA İLE BİYOLOJİK İÇTEN TESPİT UYGULAMALARIMIZ VE SONUÇLARI

TİBİA DİAFİZER VE METADİAFİZER KIRIKLARDA KÖPRÜ PLAKLAMA İLE BİYOLOJİK İÇTEN TESPİT UYGULAMALARIMIZ VE SONUÇLARI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BALTALİMANI METİN SABANCI KEMİK HASTALIKLARI EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ II. ORTOPEDİ ve TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Klinik Şefi Prof. Dr. Eyüp Selahattin KARAKAŞ TİBİA DİAFİZER VE METADİAFİZER

Detaylı

YARA İYİLEŞMESİ. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger

YARA İYİLEŞMESİ. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger YARA İYİLEŞMESİ Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger YARA Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Akut Yara: Onarım süreci düzenli ve zamanında gelişir. Anatomik ve fonksiyonel bütünlük

Detaylı

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI 1- Vücuda şekil vermek 2- Kaslara bağlantı yeri oluşturmak ve hareketlerin yapılmasına olanaksağlamak 3- Vücut ağırlığını taşımak 4- Vücudun yumuşak kısımlarını korumak

Detaylı

SERT DOKUNUN SULU (KĠSTĠK) LEZYONU. Dr Arzu AVCI ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ PATOLOJİ KLİNİĞİ 17 Kasım 2011

SERT DOKUNUN SULU (KĠSTĠK) LEZYONU. Dr Arzu AVCI ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ PATOLOJİ KLİNİĞİ 17 Kasım 2011 SERT DOKUNUN SULU (KĠSTĠK) LEZYONU Dr Arzu AVCI ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ PATOLOJİ KLİNİĞİ 17 Kasım 2011 OLGU 9 Y, K Sağ humerus proksimali 2 yıl önce kırık Doğal iyileşmeye bırakılmış

Detaylı

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu II. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu II. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 207 Kinezyoloji I Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu II yrd.doç.dr. emin ulaş erdem EKLEMLERDEKİ BAĞ DOKUSUNU OLUŞTURAN BİYOLOJİK MATERYALLER Eklemlerdeki bağ dokusunu oluşturan biyolojik materyallerin

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 2 Lokomotor sistemi oluşturan yapılar içinde en fazla stres altında kalan kıkırdaktır. Eklem kıkırdağı; 1) Kan damarlarından, 2) Lenf kanallarından, 3) Sinirlerden yoksundur.

Detaylı

Destekleme Koruma Hareket. Kemik dokusunun Fonksiyonları. Mineral depolama (Ca, P) Kan yapımı Enerji depolama (kemiklerdeki sarı kemik iliği)

Destekleme Koruma Hareket. Kemik dokusunun Fonksiyonları. Mineral depolama (Ca, P) Kan yapımı Enerji depolama (kemiklerdeki sarı kemik iliği) KEMİK DOKUSU Destekleme Koruma Hareket Kemik dokusunun Fonksiyonları Mineral depolama (Ca, P) Kan yapımı Enerji depolama (kemiklerdeki sarı kemik iliği) Hücrelerarası madde (matriks) I. Organik maddeler

Detaylı

Kemik Doku. Prof.Dr.Ümit Türkoğlu

Kemik Doku. Prof.Dr.Ümit Türkoğlu Kemik Doku Prof.Dr.Ümit Türkoğlu 1 Kemik Dokusu İskelet sistemi başlıca işlevleri: Mekanik destek Hareket için kasların yapışma yerlerini sağlama Medüllasında yer alan, hemapoetik sistem elemanı kemik

Detaylı

Osteoporoz Rehabilitasyonu

Osteoporoz Rehabilitasyonu Osteoporoz Rehabilitasyonu OSTEOPOROZ Kemik kitlesinde azalma, kemik mikroyapısında bozulma sonucu kemik kırılganlığının artması olarak tanımlanır. Kemik yaşayan, dengeli bir şekilde oluşan yıkım ve yapım

Detaylı

KIKIRDAK ve KEMİK DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN

KIKIRDAK ve KEMİK DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN KIKIRDAK ve KEMİK DOKUSU Prof. Dr. Levent ERGÜN Kıkırdak Dokusu Yumuşak dokulardan oluşmuş organlara (burun, gırtlak, hava borusu, akciğerler, kulak kepçesi) desteklik sağlar. Eklem yüzlerini örterek kayganlık

Detaylı

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin

Detaylı

PROF. DR. OKTAY ARDA

PROF. DR. OKTAY ARDA PROF. DR. OKTAY ARDA 2 BAĞ DOKUSU? OLUŞUR HÜCRELER LİFLER ARA MADDE 3 KEMİK ÖZELL BİR BAĞ DOKUSUDUR 4 KEMİĞİN DİĞER BAĞ DOKULARINDAN FARKI ARA MADDESİ YAPISI 5 KEMİK ARA MADDESİ KALSİFİYE SERT DİFÜZYON

Detaylı

Slayt 1. Slayt 2. Slayt 3 YARA İYİLEŞMESİ YARA. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger. Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir.

Slayt 1. Slayt 2. Slayt 3 YARA İYİLEŞMESİ YARA. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger. Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Slayt 1 YARA İYİLEŞMESİ Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger Slayt 2 YARA Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Slayt 3 Akut Yara: Onarım süreci düzenli ve zamanında gelişir. Anatomik

Detaylı

PELVİS KIRIKLARI. Prof. Dr. Mehmet Aşık

PELVİS KIRIKLARI. Prof. Dr. Mehmet Aşık PELVİS KIRIKLARI Prof. Dr. Mehmet Aşık PELVİS KIRIKLARI Pelvis, lokomotor sistemin en fazla yük taşıyan bölümüdür. İçindeki majör damar, sinir ve organ yapıları nedeniyle pelvis travmaları kalıcı sakatlık

Detaylı

KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof. Dr. Hatice Gökalp

KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof. Dr. Hatice Gökalp KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. Hatice Gökalp KAFATASI KAFA KAİDESİ MAKSİLLA MANDİBULA Kartilajın doku oluşumudur kartilajdan kemik oluşmasıdır Undiferansiye mezenşimal

Detaylı

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı

Detaylı

KEMİK DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI - 1

KEMİK DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI - 1 KEMİK DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI - 1 KEMİK DOKUSU Vücudun en sert dokusudur. Destek dokular arasında gerçek anlamda destekleme görevi yapan doku budur. Vücut ve organları için; 1.Destek ve koruma, 2.Kalsiyum

Detaylı

Plato Tibia ve ÖĞRENCİ DERS NOTLARI. Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı

Plato Tibia ve ÖĞRENCİ DERS NOTLARI. Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Plato Tibia ve Patella Kırıkları ÖĞRENCİ DERS NOTLARI Prof.Dr.Mehmet.Mehmet Rıfat R ERGİNER İ.Ü.Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Plato Tibia Kırıkları İnsidans Bütün

Detaylı

Total Kalça Protezi. Prof. Dr. Önder Yazıcıoğlu İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı

Total Kalça Protezi. Prof. Dr. Önder Yazıcıoğlu İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Total Kalça Protezi Prof. Dr. Önder Yazıcıoğlu İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Koksartroz Primer Önceden geçirildiği bilinen bir hastalık yok Genelde yaşlanmaya bağlı Eklemde

Detaylı

FİZYOTERAPİDE KLİNİK KAVRAMLAR. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

FİZYOTERAPİDE KLİNİK KAVRAMLAR. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ FİZYOTERAPİDE KLİNİK KAVRAMLAR Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ İNFLAMASYON VE ONARIM İNFLAMASYON Yaralanmaya karşı dokunun vaskülarizasyonu yolu ile oluşturulan bir seri reaksiyondur. İltihabi reaksiyon.? İnflamatuar

Detaylı

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri

Detaylı

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine

Detaylı

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 207 Kinezyoloji I Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu yrd.doç.dr. emin ulaş erdem GİRİŞ İki ya da daha fazla kemiğin pivot noktasına ya da kavşağına eklem denir. Vücudun hareketi kemiklerin bireysel

Detaylı

OMUZ VE DİRSEK BÖLGESİ YARALANMALARI

OMUZ VE DİRSEK BÖLGESİ YARALANMALARI OMUZ VE DİRSEK BÖLGESİ YARALANMALARI Doç. Dr. Nuri Aydın İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı nuri.aydin@istanbul.edu.tr YARALANMA TravmaRk Ani fiziksel

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 Dik postürü oluşturan rijit dokuyu kemikler oluşturmaktadır. Kemik, hareket sistemi için esas olan kaldıraç sistemini ve desteği oluşturmasının yanında iç organları ve

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ŞİŞLİ ETFAL EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ 1.ORTOPEDİ ve TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Şef Prof. Dr. Ünal Kuzgun

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ŞİŞLİ ETFAL EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ 1.ORTOPEDİ ve TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Şef Prof. Dr. Ünal Kuzgun T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ŞİŞLİ ETFAL EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ 1.ORTOPEDİ ve TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Şef Prof. Dr. Ünal Kuzgun ATEŞLİ SİLAH YARALANMALARINA BAĞLI FEMUR KIRIKLARININ EKSTERNAL FİKSATÖR İLE

Detaylı

KEMİK VE DİŞ ETİ SORUNLARI İÇİN EN GÜVENİLİR VE EN ETKİLİ ÇÖZÜM

KEMİK VE DİŞ ETİ SORUNLARI İÇİN EN GÜVENİLİR VE EN ETKİLİ ÇÖZÜM DOKU YENİLENMESİNDE OTOLOG ÇÖZÜM TÜRKİYEDE TEK DENTAL PRP KİTİ KEMİK VE DİŞ ETİ SORUNLARI İÇİN EN GÜVENİLİR VE EN ETKİLİ ÇÖZÜM YENİLENMEK KENDİ İÇİMİZDE ONARICI DOKU YENİLENMESİNİ HIZLANDIRAN YENİLİKÇİ

Detaylı

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.

Detaylı

HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi

HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi Hareket sistemi iki kısımdan oluşur: iskelet sistemi ve kas sistemi. İskelet sistemi; kemikleri, eklemleri ve ligamentleri (bağları) içerir. Kas sistemi de; kasları ve

Detaylı

TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ

TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ DR. FZT. AYSEL YILDIZ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI Talasemi; Kalıtsal bir hemoglobin hastalığıdır. Hemoglobin

Detaylı

ORTOPEDİDE MASİF ALLOGREFT KULLANIMI

ORTOPEDİDE MASİF ALLOGREFT KULLANIMI ORTOPEDİDE MASİF ALLOGREFT KULLANIMI Prof. Dr. Harzem ÖZGER İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji ABD. ALLOGREFT Chips Strüktürel İnterkaler Osteoartiküler Masif allogreftler,kemikler de

Detaylı

1.ÖZET. Dr.Alper GÜLTEKİN Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Balçova-İZMİR

1.ÖZET. Dr.Alper GÜLTEKİN Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Balçova-İZMİR .ÖZET İnsan Amniyotik Sıvısının Tek Başına ve İnsan Amniyotik Membranı İle Birlikte Uygulanmasının Ratlarda Kırık İyileşmesi Üzerine Etkileri (Deneysel Çalışma ) Dr.Alper GÜLTEKİN Dokuz Eylül Üniversitesi

Detaylı

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya HEMATOPOETİK SİSTEM Hematopoetik Sistem * Periferik kan * Hematopoezle ilgili dokular * Hemopoetik hücrelerin fonksiyon gösterdikleri doku ve organlardan meydana gelmiştir Kuramsal: 28 saat 14 saat-fizyoloji

Detaylı

oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri

oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Osteoporoz Tanı ve Tedavi oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Prensipleri Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

08.10.2013 DEFORMİTE. Sagittal Plan Analizleri (Diz Kontraktürleri) DEFORMİTE (Tedavi Endikasyonlari) DEFORMİTE. Tedavi Endikasyonlari (klinik)

08.10.2013 DEFORMİTE. Sagittal Plan Analizleri (Diz Kontraktürleri) DEFORMİTE (Tedavi Endikasyonlari) DEFORMİTE. Tedavi Endikasyonlari (klinik) DEFORMİTE Ekstremitenin normal anatomisinden sapması Sagittal Plan Analizleri (Diz Kontraktürleri) Uzunluk farkı Angulasyon Rotasyon Translasyon Eklem kontraktürleri Dr. Mustafa KURKLU GATA Ort. ve Trav.

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011 Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını

Detaylı

OSTEOMİYELİT CERRAHİ TEDAVİSİ NE ZAMAN? NASIL? Dr. Murat ÖZTÜRK Ege Üniversitesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D.

OSTEOMİYELİT CERRAHİ TEDAVİSİ NE ZAMAN? NASIL? Dr. Murat ÖZTÜRK Ege Üniversitesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D. OSTEOMİYELİT CERRAHİ TEDAVİSİ NE ZAMAN? NASIL? Dr. Murat ÖZTÜRK Ege Üniversitesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D. Tanım Kemik dokusunda (periost, meduller kavite, korteks) çeşitli mikroorganizmalara bağlı

Detaylı

LENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR!

LENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR! LENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR! Lenfödem, lenf sıvısının dolaşımındaki yetersizlik yüzünden dokular arasında proteinden zengin sıvı birikimine bağlı olarak şişlik ve ilerleyen

Detaylı

BİRİNCİL KEMİK KANSERİ

BİRİNCİL KEMİK KANSERİ BİRİNCİL KEMİK KANSERİ KONDROSARKOM (KS) PROF. DR. LEVENT ERALP Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı İÇİNDEKİLER Kondrosarkom Nedir? KS dan kimler etkilenir? Bulgular nelerdir? KS tipleri nelerdir? Risk faktörleri

Detaylı

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki

Detaylı

5. SINIF 1.KURUL 3.Döngü

5. SINIF 1.KURUL 3.Döngü 5. SINIF 1.KURUL 3.Döngü DERS PROGRAMI H A R E K E T S İ S T E M İ H A S T A L I K L A R I 1 5. S I N I F - 1. D E R S K U R U L U - 3. D Ö N G Ü H A R E K E T S İ S T E M İ H A S T A L I K L A R I ( 0

Detaylı

OSTEOPOROZ. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC

OSTEOPOROZ. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC OSTEOPOROZ Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ Kemik mineral (inorganik matriks), organik matriks, su ve hücrelerden oluşur Kemiğin %30 u su geri kalan kısmı ise organik ve inorganik maddelerden oluşur. Su dışında

Detaylı

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak

Detaylı

KIKIRDAK. Prof. Dr. Oktay Arda

KIKIRDAK. Prof. Dr. Oktay Arda KIKIRDAK Prof. ıkırdak Özel Bağ Dokusu Eksraselüler Matrisk Belirgin Artış: Glikozaminogılikanlar Proteoglikanlar Liflerle Etkileşim:»Kolajen» Elastik 2 ıkırdak Türleri Matriks Bileşenlerinin Değişkenliği

Detaylı

Metakarp Kırıkları ve Tedavileri

Metakarp Kırıkları ve Tedavileri Metakarp Kırıkları ve Tedavileri Dr. Zekeriya TOSUN Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik, Rek. ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı & El Cerrahisi Bilim Dalı PROF. DR. RIDVAN EGE TEMEL EL CERRAHİSİ KURSLARI-9

Detaylı

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir?

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? On5yirmi5.com İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? Yayın Tarihi : 16 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 1/4/2017) A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek

Detaylı

SİNOVİTLER. Dr. Güldal Esendağlı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji AD 16 Ekim 2015

SİNOVİTLER. Dr. Güldal Esendağlı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji AD 16 Ekim 2015 SİNOVİTLER Dr. Güldal Esendağlı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji AD 16 Ekim 2015 Sinovyal Dokunun Non-tümöral ve Tümör-benzeri Lezyonları Non-tümöral Lezyonlar Reaktif Tümör-benzeri Lezyonlar

Detaylı

ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ

ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ Diz eklemi çepeçevre bağlarla desteklenen ve cildin altında kaslarla çevrili olmadığı için de travmaya son derece açık olan bir eklemdir. Diz ekleminde kayma, menteşe ve dönme

Detaylı

HABİS KEMİK TÜMÖRLERİNDE ORTOPEDİK CERRAHİ YAKLAŞIM. Prof.Dr.Murat HIZ İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D.

HABİS KEMİK TÜMÖRLERİNDE ORTOPEDİK CERRAHİ YAKLAŞIM. Prof.Dr.Murat HIZ İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D. HABİS KEMİK TÜMÖRLERİNDE ORTOPEDİK CERRAHİ YAKLAŞIM Prof.Dr.Murat HIZ İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji A.B.D. Habis Kemik Tümörleri Nadir görülen tümörler olmasına rağmen ( tüm kanserlerin

Detaylı

ENDOTEL VE BİYOKİMYASAL MOLEKÜLLER

ENDOTEL VE BİYOKİMYASAL MOLEKÜLLER ENDOTEL VE BİYOKİMYASAL MOLEKÜLLER Endotel Damar duvarı ve dolaşan kan arasında tek sıra endotel hücresinden oluşan işlevsel bir organdır Endotel en büyük endokrin organdır 70 kg lik bir kişide, kalp kitlesix5

Detaylı

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA KOLONİ VE DOKULAŞMA Yeryüzünde çok sayıda tek hücreli canlı vardır ve bunlar basit yapılıdır. Oysaki çok hücreli olmak gelişmiş canlı olmanın gereklerindendir. Çünkü tek hücreli bir canlı (örneğin Euglena

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 EKLEM 2 EKLEM Vücudumuza stresle en çok karşı karşıya kalan yapılardan biri eklemdir. Kas fonksiyonundan kaynaklanan gerilim ve gravitasyonel reaksiyonlardan kaynaklanan

Detaylı

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

OTOLOG YENİLENME HIZLANDIRICISI KAS VE İSKELET SİSTEMİNİ ONARICI, SPOR TRAVMA VE ORTOPEDİK RAHATSIZLIKLARIN TEDAVİLERİNDE YENİLKÇİ BİR PROGRAM

OTOLOG YENİLENME HIZLANDIRICISI KAS VE İSKELET SİSTEMİNİ ONARICI, SPOR TRAVMA VE ORTOPEDİK RAHATSIZLIKLARIN TEDAVİLERİNDE YENİLKÇİ BİR PROGRAM OTOLOG YENİLENME HIZLANDIRICISI YENİLENMEK KENDİ İÇİMİZDE KAS VE İSKELET SİSTEMİNİ ONARICI, SPOR TRAVMA VE ORTOPEDİK RAHATSIZLIKLARIN TEDAVİLERİNDE YENİLKÇİ BİR PROGRAM DENSITY PLATELET GEL ONARICI TIPTA

Detaylı

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.

Detaylı

Tedavi. Tedavi hedefleri;

Tedavi. Tedavi hedefleri; Doç. Dr. Onur POLAT Tedavi DVT tanısı konduktan sonra doğal gidişine bırakılırsa, ölümcül komplikasyonu olan PE ve uzun dönemde sakatlık oranı son derece yüksek olan posttromboflebitik sendrom ve Pulmoner

Detaylı

Kemik iliği yapısı Miyeloretiküler Bağ Dokusu

Kemik iliği yapısı Miyeloretiküler Bağ Dokusu Kemik iliği yapısı Miyeloretiküler Bağ Dokusu Doç. Dr. Sinan Özkavukcu Histoloji-Embriyoloji AD Öğretim Üyesi Üremeye Yardımcı Tedavi ve Eğitim Merkezi Laboratuvar Sorumlusu Kemik İliği Kemik iliği çok

Detaylı

Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran

Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı İlhan Onaran Doku organisazyonu: Hücrelerin bağlanması 1- Hücre-matriks bağlantıları: ekstraselüler matriks tarafından hücrelerin bir arada tutulması 2- Hücre-hücre

Detaylı

Doç. Dr. Fatih ÇALIŞKAN Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fak. Metalurji ve Malzeme Mühendisliği EABD

Doç. Dr. Fatih ÇALIŞKAN Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fak. Metalurji ve Malzeme Mühendisliği EABD BİYOUYUMLULUK (BIO-COMPATIBILITY) 10993-1 Bir materyalin biyo-uyumluluğunun test edilmesi için gerekli testlerin tümünü içerir. (Toksisite, Hemoliz, sitotoksisite, sistemik toksisite,...vs.) Hammaddelerin

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler:

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler: LÖKOSİT WBC; White Blood Cell,; Akyuvar Lökositler kanın beyaz hücreleridir ve vücudun savunmasında görev alırlar. Lökositler kemik iliğinde yapılır ve kan yoluyla bütün dokulara ulaşır vücudumuzu mikrop

Detaylı

Biyolojik Biyomekanik İmplant Başarısızlığı İmplant Başarısızlığı Krestal Kemik Kaybı Protez Komplikasyonları Mekanik Süreçler

Biyolojik Biyomekanik İmplant Başarısızlığı İmplant Başarısızlığı Krestal Kemik Kaybı Protez Komplikasyonları Mekanik Süreçler F. Emir Biyolojik İmplant Başarısızlığı Cerrahi başarısızlık İyileşme Krestal Kemik Kaybı Periosteal Refleksiyon(kaldırma) Otoimmün (bakteriyel etki) Biyolojik mikro aralık Protez Komplikasyonları Vida

Detaylı

Epitel hücreleri glikokaliks denen glikoprotein örtüsü ile çevrilidir. Epitel hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar. Epitel hücrelerinin üzerine

Epitel hücreleri glikokaliks denen glikoprotein örtüsü ile çevrilidir. Epitel hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar. Epitel hücrelerinin üzerine EPİTEL DOKU EPİTEL DOKU Birbirine bitişik hücrelerden yapılmıştır. Hücreler arası madde çok azdır. Ektoderm, mezoderm ve endoderm olmak üzere her üç embriyon yaprağından köken alır. Epitel dokusu mitoz

Detaylı

Kemik ve Eklem Enfeksiyonları. Dr Fahri Erdoğan

Kemik ve Eklem Enfeksiyonları. Dr Fahri Erdoğan Kemik ve Eklem Enfeksiyonları Dr Fahri Erdoğan KEMİK VE EKLEM ENFEKSİYONLARI Erken tanı ve tedavi Sintigrafi, MRI Artroskopik cerrahi Antibiyotik direnci Spesifik M.Tuberculosis M. Lepra T.Pallidumun Nonspesifik?

Detaylı

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017-2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I DOKU BİYOLOJİSİ I. DERS KURULU ( 18 EYLÜL 2017 27 EKİM 2017) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

GONARTROZ UZM.FZT.NAZMİ ŞEKERCİ

GONARTROZ UZM.FZT.NAZMİ ŞEKERCİ GONARTROZ UZM.FZT.NAZMİ ŞEKERCİ Gonartroz, diz ekleminde progresif olarak ortaya çıkan kıkırdak yıkımı, osteofit oluşumu ve subkondral skleroz ile karakterize noninflamatuvar, kronik, dejeneretif bir hastalıktır.

Detaylı

MENİSKÜS ZEDELENMELERİ

MENİSKÜS ZEDELENMELERİ MENİSKÜS ZEDELENMELERİ Diz eklemi uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemikleri arasında kusursuz bir uyum içinde çalışır. Bu uyumun sağlanmasında, diz içerisinde yer alan menisküs denilen yarım ay şeklindeki

Detaylı

OSTEOARTRİT. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

OSTEOARTRİT. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ OSTEOARTRİT Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ Eklem kıkırdağından başlayıp, eklemlerde mekanik aşınmaya ve dejenerasyona yol açan kronik bir eklem hastalığıdır. LİTERATÜRDEKİ İSİMLERİ ARTROZ DEJENERATİF ARTRİT Yavaş

Detaylı

İnsanda Destek ve Hareket Sistemi

İnsanda Destek ve Hareket Sistemi İnsanda Destek ve Hareket Sistemi A. HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET Canlı vücuduna desteklik görevi yapan, vücudun çeşitli kısımlarını koruyan ve hareketi sağlayan sisteme destek ve hareket sistemi denir.

Detaylı

REPLANTASYONDA KEMİK TESPİT YÖNTEMLERİ. Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji AD.

REPLANTASYONDA KEMİK TESPİT YÖNTEMLERİ. Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji AD. REPLANTASYONDA KEMİK TESPİT YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji AD. DEBRİDMAN Başarının altın anahtarı debridmandır Tüm yapılar debride edildikten

Detaylı

YARA TEDAVİSİNDE YENİLİKLER KÖK HÜCREDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE

YARA TEDAVİSİNDE YENİLİKLER KÖK HÜCREDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE YARA TEDAVİSİNDE YENİLİKLER KÖK HÜCREDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE A.Kayataş,B.Çetin,D. Ahras,İ. Sarıbıyık,İ.Okşak,O.Kaplan Prof.Dr. Ali Barutçu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ II. ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Klinik Şefi: Prof. Dr.

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ II. ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Klinik Şefi: Prof. Dr. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ II. ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ Klinik Şefi: Prof. Dr. Osman Arslan BORA SIÇANLARDA FORMALİNE MARUZ BIRAKILMIŞ KEMİKTE KIRIK SONRASI

Detaylı

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez II.Hayvansal Dokular Hayvanların embriyonik gelişimi sırasında Ektoderm, Mezoderm ve Endoderm denilen 3 farklı gelişme tabakası (=germ tabakası) bulunur. Bütün hayvansal dokular bu yapılardan ve bu yapıların

Detaylı

Göğüs Cerrahisi Alkın Yazıcıoğlu. Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi

Göğüs Cerrahisi Alkın Yazıcıoğlu. Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi Mediastenin Nadir Görülen Tümörleri Tüm mediastinal kitlelerin %10 dan azını meydana getiren bu lezyonlar mezenkimal veya epitelyal kökenli tümörlerden oluşmaktadır. Journal of linical and nalytical Medicine

Detaylı

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler

Detaylı

Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle

Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle Doç. Dr. Onur POLAT Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle gelişirken, spor yaralanmalarında hem dış

Detaylı

Multipl Myeloma da PET/BT. Dr. N. Özlem Küçük Ankara Üniv. Tıp Fak. Nükleer Tıp ABD

Multipl Myeloma da PET/BT. Dr. N. Özlem Küçük Ankara Üniv. Tıp Fak. Nükleer Tıp ABD Multipl Myeloma da PET/BT Dr. N. Özlem Küçük Ankara Üniv. Tıp Fak. Nükleer Tıp ABD İskelet sisteminin en sık görülen primer neoplazmı Radyolojik olarak iskelette çok sayıda destrüktif lezyon ve yaygın

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: HİSTOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL HİSTOLOJİ TEKNİKLERİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: HİSTOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL HİSTOLOJİ TEKNİKLERİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: HİSTOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL HİSTOLOJİ TEKNİKLERİ...1 Prof. Dr. Nesrin ÖZFİLİZ IŞIK MİKROSKOPİDE KULLANILAN HİSTOLOJİ TEKNİĞİ...1 Histoloji Tekniğinde Temel Aşamalar...2 Materyalin Alınması...2

Detaylı

Kıkırdak Doku Kemik Doku

Kıkırdak Doku Kemik Doku Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Kıkırdak Doku Kemik Doku Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK Kıkırdak Doku Destek dokulardandır Burun, gırtlak, hava borusu, akciğerler,

Detaylı

T.C BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ ANABİLİM DALI

T.C BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ ANABİLİM DALI T.C BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ ANABİLİM DALI PLATELET DEN ZENGİN PLAZMA NIN (PRP) TAVŞANLARDA OLUŞTURULAN KIRIK İYİLEŞMESİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI UZMANLIK TEZİ Dr.

Detaylı

BAĞ DOKUSU. Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu

BAĞ DOKUSU. Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu BAĞ DOKUSU BAĞ DOKUSU Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu Yağ Dokusu Kan Dokusu Müköz Bağ Dokusu Destek Bağ Dokusu Kıkırdak Dokusu (Hiyalin, Elastik, Fibröz) Kemik

Detaylı

Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım

Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım Dr. Ayşegül Örs Zümrütdal Başkent Üniversitesi-Nefroloji Bilim Dalı 20/05/2011-ANTALYA Böbrek kistleri Genetik ya da genetik olmayan nedenlere bağlı olarak, Değişik

Detaylı

MİKROSKOBİ DÜZEYİNDE KIRIK İYİLEŞMESİ

MİKROSKOBİ DÜZEYİNDE KIRIK İYİLEŞMESİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ MECMUASI Cilt 55, Sayı 2, 2002 143-150 MİKROSKOBİ DÜZEYİNDE KIRIK İYİLEŞMESİ Sibel Serin Kılıçoğlu* ÖZET Günümüzde artan trafik ve iş kazaları nedeniyle kırık iyileşmesi

Detaylı

Magnezyum (Mg ++ ) Hipermagnezemi MAGNEZYUM, KLOR VE FOSFOR METABOLİZMA BOZUKLUKLARI

Magnezyum (Mg ++ ) Hipermagnezemi MAGNEZYUM, KLOR VE FOSFOR METABOLİZMA BOZUKLUKLARI Magnezyum (Mg ++ ) MAGNEZYUM, KLOR VE METABOLİZMA BOZUKLUKLARI Dr Ali Erhan NOKAY AÜTF Acil Tıp AD 2009 Büyük kısmı intraselüler yerleşimlidir Normal serum düzeyi: 1.5-2,5 meq/l Hücre içinde meydana gelen

Detaylı

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı

Detaylı

Kas Dokusunun Gelişimi. Doç.Dr. E.Elif Güzel

Kas Dokusunun Gelişimi. Doç.Dr. E.Elif Güzel Kas Dokusunun Gelişimi Doç.Dr. E.Elif Güzel Kasların çoğunluğu mezodermden gelişir paraksiyal mezoderm lateral mezodermin somatik ve splanknik tabakaları neural krest hücreleri Paraksiyal mezoderm İskelet

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS

METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE FİZİKSEL PERFORMANS Aerobik Antrenmanlar Sonucu Kasta Oluşan Adaptasyonlar Miyoglobin Miktarında oluşan Değişiklikler Hayvan deneylerinden elde edilen sonuçlar dayanıklılık antrenmanları

Detaylı

2. Kanun- Enerji dönüşümü sırasında bir miktar kullanılabilir kullanılamayan enerji ısı olarak kaybolur.

2. Kanun- Enerji dönüşümü sırasında bir miktar kullanılabilir kullanılamayan enerji ısı olarak kaybolur. Enerji Dönüşümleri Enerji Enerji; bir maddeyi taşıma veya değiştirme kapasitesi anlamına gelir. Enerji : Enerji bir formdan diğerine dönüştürülebilir. Kimyasal enerji ;moleküllerinin kimyasal bağlarının

Detaylı

TİBİA KAYNAMA YOKLUĞUNDA EKSTRAKORPOREAL ŞOK DALGA TEDAVİSİNİN (ESWT) KIRIK İYİLEŞMESİNE ETKİSİ

TİBİA KAYNAMA YOKLUĞUNDA EKSTRAKORPOREAL ŞOK DALGA TEDAVİSİNİN (ESWT) KIRIK İYİLEŞMESİNE ETKİSİ T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ ANABİLİM DALI Tez Yöneticisi Yrd.Doç. Dr. Mert ÇİFTDEMİR TİBİA KAYNAMA YOKLUĞUNDA EKSTRAKORPOREAL ŞOK DALGA TEDAVİSİNİN (ESWT) KIRIK İYİLEŞMESİNE

Detaylı

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar 5.111 Ders Özeti #12 Bugün için okuma: Bölüm 2.9 (3. Baskıda 2.10), Bölüm 2.10 (3. Baskıda 2.11), Bölüm 2.11 (3. Baskıda 2.12), Bölüm 2.3 (3. Baskıda 2.1), Bölüm 2.12 (3. Baskıda 2.13). Ders #13 için okuma:

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Doç. Dr. İlker

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ 05-06 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 0: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: / Histoloji Embriyoloji Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: / Tıbbi / Dersin AKTS

Detaylı

HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE

HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE A.Kayataş,B.Çetin,D. Ahras,İ. Sarıbıyık,İ.Okşak,O.Kaplan Prof.Dr. Ali Barutçu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Yara

Detaylı

Ödem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Ödem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Ödem, hiperemi, konjesyon Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 1 Hemodinamik bozukluklar Ödem Hiperemi / konjesyon Kanama (hemoraji) Trombüs / emboli İnfarktüs Şok 2 Hemodinamik bozukluklar Ödem 3 Ödem Tanım: İnterstisyel

Detaylı