SAÇTA MADDE ANALİZİ. Dr. Ebru GÜRLEYİK Tıbbi Biyokimya Uzmanı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SAÇTA MADDE ANALİZİ. Dr. Ebru GÜRLEYİK Tıbbi Biyokimya Uzmanı"

Mehmed Ocak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SAÇTA MADDE ANALİZİ Dr. Ebru GÜRLEYİK Tıbbi Biyokimya Uzmanı

2 2 Sunum içeriği Giriş Saç ve Saçın Yapısı Saç Analizinin Aşamaları Tespit Edilen Maddeler

3 3 GİRİŞ Saç (kıl), madde kullanımı ve madde bağımlılığının tespitinde önemli bir örnektir. Maddenin kullanım zamanı ve sıklığı hakkında bilgi verir. Bunun yanında adli bilimler açısından kronik zehirlenme, cinayet, ırza geçme, kimlik tespiti gibi birçok olayda kıllar çok önemli bilgiler vermektedir. Bu nedenle saç (kıl) önemli bir DELİLdir. Saç analizi çok önemli veriler sunar.

Bunun yanında adli bilimler açısından kronik zehirlenme, cinayet, ırza geçme, kimlik tespiti

4 4

5 Madde ve metabolitlerinin tespitinde teknolojinin ilerlemesi yeni analiz yöntemlerinin gelişmesi açısından büyük faydalar sağlamaktadır. Her geçen gün saç, tükürük, tırnak, ter örneği gibi biyolojik materyallerde madde analizi yönünde yapılan araştırma ve çalışmalar artmaktadır. 5

Her geçen gün saç, tükürük, tırnak, ter örneği gibi biyolojik

6 lerde atomik absorbsiyon spektrometri ile arsenik, civa, kurşun gibi toksik ağır metallerin analizleri yapılmakta iken şimdilerde kromatografik (GC-MS, LC-MS) yöntemlerle ilaç etken maddeleri uyutucu-uyuşturucu-uyarıcı maddeler ile metabolitleri, alkol (etanol) metabolitleri (EtG,EtS) saç örneklerinde analiz edilebilmekte ve değerlendirilebilmektedir. 6

ilaç etken maddeleri uyutucu-uyuşturucu-uyarıcı maddeler ile metabolitleri, alkol (etanol)

7 7 Madde analizlerinde saç örneği kullanılmasının kan veya idrar örneklerine göre en büyük avantajı saçın uzunluğuna bağlı olarak uzun bir zaman aralığı (hafta-ay) hakkında bilgi vermesidir. Kronik kullanımın tespiti Buna karşın kan veya idrar 2 ile 5-6 gün gibi bir zaman aralığını yansıtır.

bir zaman aralığı (hafta-ay) hakkında bilgi vermesidir.

8 8

9 9 SAÇIN YAPISI Saçlar uzun, keratin içerikli yapılardır. Keratin tespih gibi dizilen aminoasitlerin birleşmesinden oluşmuş büyük dayanıklı bir moleküldür. Tek bir saç telinin çapı, kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte 0,05-0,09 mm arasındadır. Erişkin bir bireyde toplam kıl folükülü yaklaşık 5 milyon (1 milyonu kafada olmak üzere) civarındadır.

10 Epidermis derinin en dış tabakasıdır. Her saç teli epidermisteki bir çentikten çıkar. 10

11 Saç iki bölümden oluşur: 1. Saç kökü 2. Saç gövdesi 11

12 12 1. Saç kökü: Saç teli buradan büyümeye başlar. Saç kökünün çevresinde ve bitişiğinde salgı bezleri bulunur. Salgı bezleri saçları kayganlaştıran sebum salgılarlar. Dermal papilla: Saç soğanın en dip kısmıdır. Damar yumağı içerir. Saçları besler, büyütür

Salgı bezleri saçları kayganlaştıran sebum salgılarlar.

13 13 2. Saç gövdesi: Saç gövdesi keratine dönüşmüş ölü hücreler, bunları bir arada tutan bazı maddeler ve bir miktar sudan ibarettir.

14 14 Saç gövdesi 3 tabakadan oluşur 1. Medulla(Medula): En içteki tabakadır. Sadece uzun ve kalın saçlarda bulunur. 2. Korteks(Cortex): Saçın orta tabakasıdır. Keratin liflerinden oluşur. Saç teline esneklik, sağlamlık ve renk veren katmandır. 3. Kütikül(Cuticle): Saç gövdesinin en dış tabakasıdır. Ölü hücre kalıntıları 6-10 kat halinde birbirlerinin üzerine sarılmıştır. Renksiz ve ince tabakadır. Saç korteksini korur.

Keratin liflerinden oluşur. Saç teline esneklik, sağlamlık ve renk veren katmandır. 3.

15 15 Saç döngüsü: 1. Anajen evre: Kılların aktif olduğu evredir. Kısaca bu evre kılların büyüme ve gelişme evresidir. 2. Katajen evre: Bu evre kıllar için dinlenme dönemine geçiş evresidir. Kök içerisindeki canlı hücrelerin aktivitesi yavaşlar, yapıları değişir. 2 hafta 3. Telajen evre: Artık kılın uzaması durmuştur, kıl kökten ayrılmıştır. Kılın kendiliğinden dökülmesi bu evrede gerçekleşir. 10 hafta

Katajen evre: Bu evre kıllar için dinlenme dönemine geçiş evresidir.

16 Saç aylık olarak yaklaşık 1 cm kadar uzar ve 2-6 yıl boyunca bu büyümeyi sürdürebilir. Sonrasında 1-1,5 aylık sürede büyüme sona erer ve saç teli ölür. Sağlıklı bir insanda ortalama günde 100 saç teli dökülmesi normal olarak kabul edilir. Saçın yaklaşık %85 kadarı büyüme evresinde iken %15 i dinlenme fazındadır. 16

Sağlıklı bir insanda ortalama günde 100 saç teli dökülmesi normal olarak kabul

17 17 Vücuda alınan maddelerin saça geçişi: 1. Olgun kıl hücresine dışarıdan ilaç buharı ya da tozlarının difüzyonu 2. Termal papillayı besleyen kan akışından aktif ya da pasif difüzyon 3. Ter ya da diğer salgılardan büyüyen ya da olgun kıl fiberlerine difüzyon

18 18 Saçta maddelerin stabilitesi: Bir çok çalışmada saçta maddelerin uzun süreyle stabil kaldığı gösterilmiştir. Şair John Keats in ölümünden 167 yıl sonra opiat varlığı (Baumgartner et al. 1989) Mumyalarda benzoilekgonin (Cartmell et al. 1991)

Şair John Keats in ölümünden 167 yıl sonra opiat varlığı

19 Saça uygulanan boyama, perma gibi işlemler saç yapısına zarar verdiği için madde konsantrasyonunu ve maddenin stabilitesini etkilemektedir. 19

20 20 SAÇ ANALİZİNİN AŞAMALARI Dava geçmişi ve amacı hakkında araştırma Uygun analiz yöntemin in seçimi Saç örneği alınması Örnekleme işleminin belgelenmesi (kime ait olduğu, ne zaman ve nereden alındığı gibi) Uygun saklama koşulları ve transfer

alınması Örnekleme işleminin belgelenmesi (kime ait olduğu,

21 21 Neden saç örneği? Saç, idrar ve kana göre daha avantajlı; çünkü toplanması kolay (non-invaziv), Stabil (kolay kolay bozulmuyor) uzun süreli saklanması kolay Nedir bu farklar? Eğer bir idrar testi bir ilaç için pozitifse, saç analizi tek kullanım mı yoksa uzun süreli kullanım mı olduğunu ayırt edebilir.

22 Segmentler şeklinde yapılabilir; dolayısıyla ilaç alımının sıklığını ve geçmişini gösterir. Tekrar analiz yapmak için defalarca saç örneği toplanabilir. Yanlış negatifliği düşüktür. 22

23 23 Bu nedenle; Adli vakalarda şüphelinin madde bağımlısı olup olmadığı ya da bilinen suç tarihinde herhangi bir madde kullanımının olup olmadığı gibi konularda bilgi vermesi nedeniyle saç uygun bir örnektir.

24 24 Analiz için saç örneğinin toplanması: Başın arka üst bölgesinden(verteks posterior) en az 300mg ağırlığında Mümkün olduğunca kafa derisine yakın yerden örnek alınmalı alüminyum folyo, kağıt zarf ya da plastik tüpte oda sıcaklığında saklanmalı

25 25 Saç örneği alındıktan sonra uygun şekilde belgelenmeli Delil teslim zinciri

26 Örneğin kime ait olduğu, nereden ne zaman nerede kimler tarafından alındığı kayıt edilmeli TUTANAK 26

27 Örnek usulüne uygun bir şekilde analiz laboratuarına ulaştırılmalı 27

28 28 Örneğin laboratuvara ulaştırılması Saklama Saçın analize hazırlanması ANALİZ

29 29 Analizlerden önce uygulanan yöntemler; Dekontaminasyon: Yıkama işlemi Hazırlama: Saçın parçalara ayrılması İnkübasyon: Analiz için saçın hazırlanması Ekstraksyon: (Saç matriksinin ekstraksiyonu ya da parçalanması) Katının mikro ekstraksyonu

30 kalitatif ya da kantitatif 30

31 31 TESPİT EDİLEN MADDELER OPİAT Kodein, morfin, 6-MAM, dihidrokodein, etilmorfin, metadon, fentanil, buprenorfin KOKAİN Kokain, benzoilekgonin, metilekgonin AMFETAMİN Metamfetamin, amfetamin, MDMA(ekstazi), MDA, MBDB

32 KANNABİNOİD THC, THC-COOH JWH-, katinon, MDPV, AM-, RCS-, mefedron gibi sentetik kannabinoidler BENZODİAZEPİN Diazepam, alprazolam, flunitrazepam, klonazepam, lorazepam, oksazepam, 32

33 33 Doz-konsantrasyon ilişkisi Maddenin pka, lipid çözünürlüğü, metabolizması ve saçın yapısı (melanin konsantrasyonu, büyüme evreleri) gibi faktörler kullanılan maddenin kan dolaşımından saça geçişini etkilediğinden kullanılan madde konsantrasyonu ile saçtaki konsantrasyonunu arasında anlamlı bir doz-konsantrasyon ilişkisi gösterilememiştir.

34 34 Saçlarınız, yaşadığınız yeri söylüyor ABD de Utah Üniversitesinden bir grup araştırmacının ülkedeki kuaför salonlarından topladıkları saç örnekleri ve aynı bölgelerdeki musluk suyu örnekleri üzerinde yaptıkları çalışmalarda: Saç numunelerinin oksijen ve hidrojen izotopu içeriğindeki farklılıkların %85 inin içme suyu bileşenlerinin farkından kaynaklandığı, farklı coğrafi bölgelere ve saç numunelerine ilişkin yapılacak sistematik bir çalışma ile kişilerin yaşadıkları yerin belirlenmesini sağlayacak bilgilere ulaşılabileceği belirtiliyor.

35 35 KAYNAKLAR Clarke s Analytical Forensic Toxicology,2008, Sue Jickells and Adam Negrusz GAA Cooper. The Society of Hair Testing (SoHT) Guidelines for Drug Testing in Hair. Forensic Science International Volume 218, Issues 1 3, 10 May 2012, Pages Krause, K; Foitzik, K (2006). "Biology of the Hair Follicle: The Basics". Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery 25: 2. State of the art in hair analysis for detection of drug and alcohol abuse. Fritz Pragst a, Marie A. Balikova b. Institute of Legal Medicine, University Hospital Charité, Hittorfstr. 18, D Berlin, Germany, K. S. Stenn and R. Paus (January 1, 2001). Controls of Hair Follicle Cycling. Physiological Reviews 81 (1): Forensic hair analysis: The case against the underemployment of scientific evidence, 1982, Edward J. Imwinkelried Hair analysis for drug sof abuse, 1992, Nakahara, Y., Takahashi, H., et al. Hair analysis for drugs of abuse, 2011,Ping, X.

Benzer belgeler

ADLİ KİMYA SAÇTA UYUŞTURUCU VE ALKOL ANALİZİ BURCU ALPTEKİN 090090025 ILGIN IŞILTAN 090080402 NESLİŞAH TÜZER 090080706 TİJEN DUVACI 090080382

ADLİ KİMYA SAÇTA UYUŞTURUCU VE ALKOL ANALİZİ BURCU ALPTEKİN 090090025 ILGIN IŞILTAN 090080402 NESLİŞAH TÜZER 090080706 TİJEN DUVACI 090080382 SAÇTA MADDE ANALIZI Saçta uyuşturucu, uyarıcı madde ve uyutucu