DİYET VE KANSER. Prof. Dr. İbrahim Güllü Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı

Transkript

1 DİYET VE KANSER Prof. Dr. İbrahim Güllü Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı

2 DİYET VE KANSER I - Alternatif Tedavi yöntemi olarak kullanım II - Bilimsel Öneriler 1. Tedavi sırasında 2. Preventif amaçlı

3 Alternatif Tedavi Tanımı: Belirli dönemlerde, bir toplumda, politik olarak dominant sağlık sisteminin dışında kalan, hastalıktan iyileşme veya korunmayı amaçlayan her türlü teori, yöntem, uygulama ve davranış biçimleri. Ortak özellik, şifa oranlarının genel olarak çok yüksek olduğu iddia edilir.

4

5 Dünyada Durum NCI bünyesinde OAM (Office of Alternative Medicine,1998) Bu kuruluş halen 20 KAT araştırma merkezini destekliyor.

6 Popüler Diyet-Bitki Tedavileri Livingston Beres Damlası Ukrain Rejimi Kanglaite Gerson Rejimi Kelley/Gonzales Misletoe Köpek Balığı Kıkırdağı Essiac rejimi SPES ve PC-SPES

7 Livingston Rejimi A.B.D. de Livingston Kanser Enstitüsünde uygulanmaktadır. Aşı +Havuç ağırlıklı Diyet +Multivitamin +LAVMAN Klinik çalışanları %90 başarı bildiriyor Tek Bilimsel matched-cohort çalışmada başarısız

8 Beres Damlası Plus Demir 2mgr, Çinko 1.1mgr, Mg 0.4mgr, Manganez 0.31 mgr, Bakır 0.25mgr, Nikel 0.11 mgr, Bor 0.1 mgr, florin.09mgr, Kobalt 0.025mgr Karışımdaki diger maddeler: gliserol,tartrat,glisin,suksinat, askorbat...

9 Ukrain Rejimi Chelidonium Majus bitkisinden elde edilen alkoloid. Bu bitki 3500 yıldır halk ilacı olarak kullanılıyor. 3 etki mekanizması var. 1) Antineoplastik 2) İmmünstimülan 3) Antiviral etki

10 Kanglaite Çin dilinde Kanglaite Zhusheye Coix Seed Oil Hayvan deneylerinde sitostatik etki İmmünstimulan etki de mevcut 200mlt/gün...yavaş iv infüzyon, 21 gün

11 Gerson Tedavisi Max B.Gerson: Alman fizikçi Kanser K ile Na dengesizliğinin sonucudur. Düşük Na, yüksek K içeren vejeteryan bir diyet + sığır karaciğeri ekstresi enjeksiyonu+ lavman

12 Kelley-Gonzales Dr. William Kelley, Dişhekimi, 1950 li yıllarda sempatik-parasempatik sinir sistemi arasında dengeyle ilgili teori ortaya attı Diyet + vitamin + mineraller + çiğ sığır organ ve bezleri + pankreatik enzimler + lavman

13 Köpek Balığı ve Sığır Kıkırdağı Kıkırdak ekstreleri MMP inhibitörleri (TIMP-1) içeriyor ( Science 1983:201) Kıkırdak dışında Karaciğer gibi organlar da kullanılıyor NEOVASTAT ve SQUALAMİNE

14 Essiac Karışımı Kanada lı Hemşire Rene Caisse tarafından popüler kılınmıştır Tek tek bitkilerin analizlerinde tekrarlanabilir in vitro antitümör etki gösterilmiştir.

15 Türkiye de Bitki-Diyet Tedavileri 1988 Zakkum Tedavisi 2000 Livingston Rejimi 2001 Isırgan Otu (Kütahya- E.Astsubay rejimleri) 2000 Beres Damlası, Kanglaite 2003 Ulusal Kanser Danışma Kurulu nda KAT alt kurulu

16 Bitki-Diyet HACETTEPE ARAŞTIRMA HÜTF Medikal Onkoloji Polikliniğine Ocak-Şubat 2004 aylarında başvuran hastalarla yapıldı. 140 hasta çalışmaya alındı

17 Kullanılan Rejimler-I Isırgan otu ve tohumu (%85) Zakkum Livingston rejimi Beres damlası Kanglaite Kefir

18 Kullanılan Rejimler- II Kurt pençesi Köpek balığı kıkırdağı Kambu çayı İsveç Şurubu (Isırgan otu, civan perçemi, aslan pençesi, biberiye, kekik, sinir otu, acı pelin, toros nanesi, kantron) Kaplumbağa kanı

19 Isırgan Otu (Urtıcaceae familyası) Dünyada 42 cins ve 600 e yakın türü var Türiye de 2 cinsi var: 1. Urtica Lienne 2. Parieteria Urtica L. nin 5 türü var: memranacea, hausknechtii, pilulifera, urens, dioica

20 Kimyasal Yapı Steroidal, terpenik, fenolik yapıda bileşikler (Flavanoitler, tanenler, kumarinler) Azotlu bileşikler (lektin, seramitler, kolin ve esterleri, sitokinler, enzimler) Diğerleri

21 Kullanım Yerleri Diüretik, Purgatif Antiromatizmal Antiviral, Antitussif Hipoglisemik Afrodiziak, iştah açıcı Diğer (BPH, Hb yükseltici, Saç çıkarıcı)

22 Sitotoksisite çalışmaları 1. Farklı kanser hücre kültürlerinde MTT deneylerinde sitotoksisite gözlenmedi 2. Nitrik Oksit düzeylerinde azalma sağlıyor

23 Bitkisel Tedavilerde Yan Etkiler PS-SPES: östrojenik yan etkileri Gerson tedavisi: Complobakter fetus sepsisi Kambu çayı: kardiak arrest Ginger-Sarımsak: warfarinle etkileşim, trombosit agregasyonunda azalma Zakkum: kusma,ishal,kalp yetmezliği,ölüm Isırgan Otu: beyin ödemi

24

25

26 DİYET VE KANSER I - Alternatif Tedavi yöntemi olarak kullanım II - Bilimsel Öneriler 1. Tedavi sırasında 2. Preventif amaçlı

27 DİYET VE KANSER İleri evrelerde hastaların %60-80 inde tümöre bağlı kilo kaybı vardır. KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA; Beslenme tedavisinin amacı; kilo kaybını önlemek, yaşam kalitesini düzeltmektir

28 Kanser hastalarında bazı mikro besin öğelerinin eksikliği görülmektedir. Vitamin B6 Vitamin B12 Vitamin C Vitamin E Folik asit Niasin Çinko Demir

29 Tümöre bağlı kilo kaybı olan hastalar 1. Kalorisi fazla, 2. Artan protein gereksinimini karşılayan, 3. Fazla yağlı olmayan, 4. Posalı gıdalardan, 5. Vitamin-mineral yönünden zengin bir diyet tüketmelidirler.

30 Tümöre bağlı kilo kaybı olan hastalar 6. Bol sıvı tüketilmeli 7. Alkol ve sigara kullanılmamalı 8. Kolalı ve kafein içeren içecekler çok az tüketilmelidir. 9. Gerek duyulursa TPN uygulanmalıdır.

31 Aktivite kısıtlama sendromu Eskiden kanserli hastalarda fiziksel aktiviteyi kısıtlamak önerilirdi. Egzersiz, fiziksel ve psikolojik fonksiyonları desteklemekte etkin görülmektedir.

32 Meme kanseri Demark-Wahnefried ve ark. Sağlık promosyon programlarının (egzersiz, sağlıklı diyet vb) çok güçlü bir etkisi olduğunu saptamışlardır.

33 Prostat kanseri Segal ve arkadaşları Kuvvet egzersizlerinin tedaviye bağlı yorgunluk semptomlarına ve yaşam kalitesine olumlu etkiler yaptığını bulmuşlardır.

34 Özel Yetişmiş Diyet uzmanları Tedavi dönemlerinde ve sonralarında hastaların beslenmelerinin desteklenmesinde önemli rolleri bulunmaktadır. Hekimler bu konuda kendilerini yetkili görmemelidirler.

35 DİYET VE KANSER I - Alternatif Tedavi yöntemi olarak kullanım II - Bilimsel Öneriler 1. Tedavi sırasında 2. Preventif amaçlı

36 Karsinojen olduğu gösterilen çevresel faktörler Sigara, Alkol Beslenme alışkanlıkları - Diyet Meslek Güneş ışığı İyonize radyasyon İlaçlar Üreme alışkanlıkları ve sosyal davranışlar.

37 DİYET- KANSER İLİŞKİSİ 1- Sıcak içecek: Oral kavite, farinks, özofagus 2- Şişmanlık: Kolorektal, meme, endometrium 3-Alkol: Oral kavite, farinks, ösefagus, karaciğer, meme 4-Japon tipi beslenme (Tütsülenmiş gıda vb.) Ösefagus, mide

38 Kanser mortalitesinin nedenleri Sigara % 30 ( ) Alkol % 3-13 ( 2-14 ) Diyet (WHO 2000) % 43 ( ) Üreme ve seksüel davranışlar % 7 ( 1-13 ) Meslek % 4 ( 2-8 ) Hava kirliliği % 2 ( 1-5 ) Endüstriel ürünler % 1 ( 1-2 ) İlaç ve tıbbi uygulamalar % 1 ( 0,5-3 )

39 Kanserin önlenmesinde 8 tedbir Sigara ve alkol içilmemesi Diyet alışkanlıklarında yapılacak değişiklikler Pestisitler, insektisitlere dikkat Kontrolsüz hormon ve gübre kullanımına dikkat Kimyasal toz ve dumandan korunma Güneş ışığından korunma Gereksiz ilaç ve film çekiminden kaçınma

40 EN UYGUN DİYET AKDENİZ DİYETİ GENEL ÖZELLİKLERİ Kırmızı et ve ürünleri az tüketilir, Balık fazla tüketilir Doymuş yağ yerine, tekli doymamış yağlar (zeytinyağı vb) yoğun tüketilir, Kuru baklagil tüketimi fazladır, Meyve/sebze tüketimi fazladır,

41 İtalya da yaklaşık kişi ile yapılmış epidemiyolojik çalışmada: Akdeniz diyeti ile, %20 kolorektal, %15 meme, %10 pankreas ve prostat kanserlerinin önlenebildiği saptanmıştır.

42 Sebze ve Meyvelerde Bulunan Antikarsinojenler Antikarsinojen Mikrobesinler Flavonoidler Antosiyanidin Flavon Flavonol İsoflavon Sinnamik asit Organosülfür Genistein Kaynak Yiyecek SEBZE MEYVELER SEBZE MEYVELER Üzüm,kiraz Maydanoz, Turunçgiller Sebze,tahıl,soğan,çay Soya fasulyesi Meyve, sebze, kahve Soğan,sarımsak Soya fasulyesi ve filizi

43 Mikro besinler ve Kanser Kanserlerden korunmada antikarsinojen etkisi olduğu bildirilen; A vitamini (B-karoten) C vitamini E vitamini Selenyum

44 Vitamin A Vitamin A (retinol) ya bitkilerdeki betakarotenden ya da hayvansal ürünlerden elde edilir. Vitamin A takviyesinin kanser riskini azaltmadığı bilakis yüksek doz takviyenin akciğer kanseri riskini arttırdığı gösterilmiştir.

45 Beta-karoten Bir anti-oksidan olan beta-karoten sebze ve meyvelerde bulunur Kanserden korunmak amacıyla yüksek doz sentetik beta-karoten kullanılan üç önemli klinik çalışmanın ikisinde beta-karoten kullanımı akciğer kanseri riskini arttırmıştır.

46 Likopen Likopen domateste yüksek oranlarda bulunan karotenoid yapıda bir antioksidandır. Birçok çalışma, domates ürünlerinin tüketiminin bazı kanser risklerini azalttığını rapor etmiştir.

47 Rafine olmayan Tahıl Ürünleri Tam tahıl ürünlerini tüketenlerde, birçok kanser türüne yakalanma riski azalmaktadır. Mide, Kolorektal Meme

48 Diyet-Fizik Aktivite ve Kanser İlişkisi Kanıt Riski Riski düzeyi azaltan arttıran İnandırıcı Fiziksel aktivite Şişmanlık (yüksek) Eksersiz Alkol alımı Japon-Çin tipi beslenme aflotoksin Olası (Orta) Sebze ve meyve Kırmızı et Tuzlu gıdalar Çok sıcak içecekler Yetersiz Posa, soya,balık, Hayvansal yağlar karoten,vitaminb2,b6,b12, nitrosaminler C,D,E vit.,selenyum

49 Beslenme ve Kanser (ACS önerileri) Sigara ve Alkolün bırakılması Bitkisel kaynaklı yiyeceklere ağırlık verilmesi : Hergün 3 porsiyon veya daha fazla sebze ve meyve tüketilmesi Ekmek,diğer tahıllar,soya,pirinç,bakla,fasulye gibi yiyeceklerin günlük alınması Özellikle hayvansal kaynaklı yağlı yiyeceklerden sakınma : Az yağlı yiyeceklerin seçilmesi Et tüketiminin azaltılması Fiziksel aktivitenin arttırılması,ideal kiloda kalınması

50

51 Beslenme ve Kanser Önerileri-1 Düzenli Eksersiz Erişkinlerde ortalama BMİ 21-23, arası tutulması Alkol kullanılmamalı (BİRA, ŞARAP DAHİL) Sebze ve meyveler: günde 4-6 porsiyon tüketilmesi Tahılların tam tahıl olarak tüketilmeleri Günlük kalorinin %45-55 nin karbohidratlardan sağlanması, rafine şekerden kaçınılması

52 Beslenme ve Kanser önerileri-2 Toplam yağdan gelecek enerjinin %20-30 sınırları arasında kalması Omega yağ asit oranına dikkat edilmeli (omega 6:omega-3 oranı birbirine yakın olmalı) Kırmızı et tüketiminin azaltılması ve kırmızı etten gelen kalorinin %10 un altında olması (kömür ızgarasından kaçınılması) Günlük posa alımının gram arasında tutulması Günlük tuz alımı 6 gramdan az olmalı

53 Beslenme ve Kanser Önerileri-3 Çok sıcak ve soğuk içilip yenilmemesi Yiyeceklerine doğru koşullarda saklanılması (aflatoksin içerebilecek gıdalara dikkat) Yiyeceklerdeki insektisit,pestisitlerin vb. kimyasalların ve katkı maddelerinin güvenli sınırlarda olması Gıdaların doğal, hormonsuz, mevsiminde ve gübre-ilaç kullanımına dikkat edilerek üretilmiş olanları tercih edilmeli (organik gıdalar) Organik gıdaların yapılarını oluşturan besin öğelerinin bileşimi ve oranları insan organizması için en uygun olanıdır.

54