NG L ZCE. 380 Ayr Anadilin Konufluldu u Amerika Birleflik Devletleri nde Tek Ortak ve Resmi Dil:

Transkript

1 Otopsi Cengiz Özak nc 380 Ayr Anadilin Konufluldu u Amerika Birleflik Devletleri nde Tek Ortak ve Resmi Dil: NG L ZCE 1990 y l nüfus say m nda ABD yurttafllar na soruldu: Etnik rk, soy kökeniniz nedir? V erilen yan tlar ABD yurttafllar n n 500 dolay nda de iflik soy ve rklardan geldiklerini ortaya ç kard. (Belgelerini geçen ayki yaz mda yay mlad m.) Ayn say mda ABD yurttafllar na flu da sorulmufltu: Evinizde hangi dili konufluyorsunuz? Verilen yan tlar, ABD yurttafllar - n n, evlerinde ngilizce d fl nda 380 dolay nda ayr anadil konuflmakta olduklar n ortaya ç kard. ABD resmi raporlar nda hangi eyalette kaç de iflik anadil konufluldu- u da saptan yor nüfus say m na göre: 4,779,736 nüfuslu Alabama da 114 ayr dil; 710,231 nüfuslu Alaska da 109 ayr dil; 6,392,017 nüfuslu Arizona da 152 ayr dil; 2,915,918 nüfuslu Arkansas da 89 ayr dil; 37,253,956 nüfuslu California da 13

2 BD OCAK ABD nüfus say m nda evde konuflulan anadil sorusuna verilen yan tlar. (Sayfa1) 213 ayr dil; 5,029,196 nüfuslu Colorado da 128 ayr dil; 3,574,097 nüfuslu Connecticut da 107 ayr dil; 897,934 nüfuslu Delaware de 81 ayr 14 dil; 18,801,310 nüfuslu Florida da 162 ayr dil; 9,687,653 nüfuslu Georgia da 141 ayr dil; 1,360,301 nüfuslu Hawaii de 104 ayr dil; 1,567,582

3 nüfuslu Idaho da 107 ayr dil; 12,830,632 nüfuslu Illinois da 140 ayr dil; 6,483,802 nüfuslu Indiana da 114 ayr dil; 3,046,355 nüfuslu Iowa da 113 ayr dil; 2,853,118 nüfuslu Kansas da 111 ayr dil; 4,339,367 nüfuslu Kentucky de 109 ayr dil; 4,533,372 nüfuslu Louisiana da 99 ayr dil; 1,328,361 nüfuslu Maine da 86 ayr dil; 5,773,552 nüfuslu Maryland da 145 ayr dil; 6,547,629 nüfuslu Massachusetts de 142 ayr dil; 9,883,640 nüfuslu Michigan da 141 ayr dil; 5,303,925 nüfuslu Minnesota da 123 ayr dil; 2,967,297 nüfuslu Mississippi de 85 ayr dil; 5,988,927 BD OCAK 2014 nüfuslu Missouri de 133 ayr dil; 989,415 nüfuslu Montana da 80 ayr dil; 1,826,341 nüfuslu Nebraska da 106 ayr dil ayr dil; 2,700,551 nüfuslu Nevada da 114 ayr dil; 1,316,470 nüfuslu New Hampshire da 83 ayr dil; 8,791,894 nüfuslu New Jersey de 136 ayr dil; 2,059,179 nüfuslu New Mexico da 114 ayr dil; 19,378,102 nüfuslu New York ta 173 ayr dil; 9,535,483 nüfuslu North Carolina da 136 ayr dil; 672,591 nüfuslu North Dakota da 77 ayr dil; 11,536,504 nüfuslu Ohio da 128 ; 3,751,351 nüfuslu Oklahoma da 131 ayr dil; 3,831,074 nüfuslu Oregon da ve 2000 y llar nda ABD nüfus say m nda evde konuflulan anadil sorusuna verilen yan tlar n karfl laflt rmas. 15

4 BD OCAK 2014 ayr dil; 12,702,379 nüfuslu Pennsylvania da152 ayr dil; 1,052,567 nüfuslu Rhode Island ta 81 ayrı dil; 4,625,364 nüfuslu South Carolina da 105 ayr dil; 814,180 nüfuslu South Dakota da 79 ayr dil; 6,346,105 nüfuslu Tennessee de 117 ayr dil; 25,145,561 nüfuslu Texas da 170 ayr dil; 2,763,885 nüfuslu Utah da 123 ayr dil; 625,741 nüfuslu Vermont da 78 ayr dil; 8,001,024 nüfuslu Virginia da 135 ayr dil; 6,724,540 nüfuslu Washington da 166 ayr dil; 1,852,994 ABD de U.S.English vakf n n yay mlad Census American Community Survey raporu. 16 nüfuslu West Virginia da 84 ayr dil; 5,686,986 nüfuslu Wisconsin de 124 ayr dil; 563,626 nüfuslu Wyoming de 61 ayr dil ve 601,723 nüfuslu District of Columbia da 94 ayr dil konuflulmakta oldu u; yap lan say m sonucu resmen belirlenmifl bulunuyor y l say m nda, ABD nüfusunun yüzde 16,3 ünü oluflturan 50,500,000 (elli milyon beflyüz bin) kiflinin evlerinde anadil olarak Hispanic ( spanyolca) konufltuklar ; bunlar n ço unun 1960 lardan bafllayarak ve say s her y l katlanarak büyüyen göç dalgalar yla Meksika dan, Küba dan, vs. AB- D ye göçmen olarak geldikleri; k rk y l sonra 2050 y l na do ru ABD nüfusunun yüzde 30 unu oluflturacaklar ; bunlar n Amerikan yurttafll na girmifl olmalar na karfl n, ezici ço unlu unun Amerikan ulusuyla kaynaflmad klar ve ülkenin ortak dili ngilizce yi ö renmedikleri, konuflmad klar resmen saptanm fl durumda 2008 de ölen ABD li akademisyen Samuel P. Huntington, Foreign Policy dergisinin 2004 Mart say s nda yay mlanan Hispanic Challenge bafll kl yaz s ve ayn y l yay mlanan Biz Kimiz? (Who Are We?) adl kitab nda, Ame-

5 rikan ulusuyla kaynaflmayan yüzde 16,3 lük Hispanic nüfusun, bu ço alma h z yla 2050 y l na do ru ABD yi etnik bölünmeye sürükleyebilece ini; bunu önlemenin biricik yolunun ise, onlar n rüyalar n bile ngilizce görecekleri düzeyde ngilizce konuflmalar n sa lamak oldu unu savunuyordu. Bundan sonra Amerika - da pek çok köfle yazar 2050 öngörülerini yazmaya bafllad. Türk Huntington u diyebilece imiz kimi yerli Bat papa anlar da Huntington a ait olan ABD nin 2050 y l nda Hispanic ler taraf ndan parçalanaca kehaneti ni sanki kendi bulufllar ym fl gibi sunan yay nlar yapt lar. Çeflitli etnik kökenlerden gelen anadilleri farkl topluluklar n bir ulus oluflturabilmesinin, ortak bir dil kullanmalar na ba l oldu u, ABD nin yaflayarak ö rendi i bir gerçeklik. Huntington un de inmedi i bir gerçek de flu: ABD nin geçmiflinde, bugünün yüzde 16 l k Hispanic lerinden çok daha a r, 1890 larda ABD nüfusunun yüzde 53 ünü oluflturan Alman kökenli yurttafllar sorunu vard. O y llarda, sokaktaki her iki ABD yurttafl ndan biri Alman kökenliydi. Bunlar, ABD de bütün derslerin Almanca okutuldu u okullar aç yor, Almanca gazeteler, dergiler, kitaplar yay ml yor; Alman tiyatrolar, Alman kabareleri, Alman birahaneleri, Alman flirketleri BD OCAK 2014 ABD nin anadili spanyolca olan Hispanic nüfusunun artmas sonucu 2050 ye do ru parçalanabilece i öngörüsünde bulunan Samuel P. Huntington, 2004 y l nda Dünya Ekonomik Forumu nda. aç yor; ve caddeleri, sokaklar Almanca iflyeri tabelalar yla donat lan Amerika, h zla Almanlafl yordu. Dahas, 1890 larda ABD nüfusunun ço unlu- unu oluflturan bu Alman kökenliler d fl politikay bile etkiliyor, ABD ye Almanya n n düflman na düflman, dostuna dost bir politika izlemesini dayat yorlard. Ancak, bu durum 1890 lar n ikinci yar s nda de iflecek ve ABD nüfusunun ço unlu unu oluflturan Alman kökenliler, 1896 da ABD deki Alman kanaat önderlerinin önerisiyle, ABD nin ortak dili olan ngilizce yi ö renip günlük yaflamlar nda kullanarak Amerikan ulusunun ayr cal ks z yurttafllar olmaya yöneleceklerdi. Bu yöneliflten yüz y l sonra yap lan ABD nüfus say mlar nda, etnik kökenini Alman olarak tan mlayan ABD yurttafllar n n say s tüm nüfusa oranla yüzde 25 lere 17

6 BD OCAK 2014 ABD Senatosu na sunulan ngilizce Dil Birli i Yasa Tasar s. 18 gerilemifl, ngilizce bilmeyen Alman kökenli Amerikal say s ise yok denecek ölçüde azalm flt larda ABD nüfusunun ço unlu unu oluflturan Alman kökenlileri ortak dil ngilizce ile Amerikanlaflt ran ABD nin, bugünün %16 l k Hispanic lerini ayn yöntemlerle Amerikan ulus potas nda kaynaflt rmas olanaks z de il Nitekim, Tek Dil ngilizce Ak m (English-Only Movement) ngilizce nin ABD de hem tek ortak dil ve hem de tek resmi dil olarak benimsenmesi için çal flmakta lar Türkiyesi nde Vatandafl Türkçe Konufl kampanyalar na benzer kampanyalar; bugün ABD de ulusal dil ngilizce için yürütülüyor y l nda Kongre ye sunulan ngilizce Dil Birli i Yasa Tasar s (English Language Unity Act) yasalaflma yolunda çeflitli aflamalardan geçerek, 5 Mart 2013 günü ABD Senatosu na, 6 Mart 2013 günü Temsilciler Meclisi ne sunuldu. Yasa tasar - s, ABD de resmi dil ngilizce dir maddesiyle bafll - yor. Tasar ya göre, tüm AB- D yurttafllar Ba ms zl k Bildirgesi nin özgün ngilizce metnini, ABD Anayasas n ve yasalar n okuyup anlayacak ölçüde ngilizce bilecekler; bu düzeyde ngilizce bilmeyen göçmenler, ABD yurttafll na al nmayacak; devlet dairelerindeki bütün ifllemler ngilizce olacak; yurttafllar özel yaflamlar nda ise diledikleri dili kullanabilecekler Evet, ABD de Mart 2013 itibariyle son durum bu. Peki, Türkiye de son durum ne? ABD de Tek Resmi Dil: ngilizcedir, Vatandafl ngilizce Konufl! demek, Demokratik Cumhuriyetçiliktir; buna karfl l k Türkiye de Tek Resmi Dil Türkçedir, Vatandafl Türkçe Konufl! derseniz, birileri sizi an nda Irkç Faflist olarak damgalayacakt r. ABD ve di er Bat ülkelerinde Demokratik say lan n, Türkiye de Irkç Faflizm say lmas ; Bat da Anarfli olarak tan mlanacak türden görüfl ve uygulamalar n, Türkiye de Demokrasi olarak yutturulmas ; bence, ülkemizin tüm sorunlar ndan çok daha önemli bir sorundur. cengizozakinci@butundunya.com.tr