COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ YARDIMIYLA ORMAN YOLLARINDA SANAT YAPISI İHTİYACININ VE KONUMUNUN BELİRLENMESİ

Transkript

1 544 COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ YARDIMIYLA ORMAN YOLLARINDA SANAT YAPISI İHTİYACININ VE KONUMUNUN BELİRLENMESİ Tolga ÖZTÜRK, Necmettin ŞENTÜRK, Mustafa AKGÜL İ.Ü.Orman Fakültesi, Orman İnşaatı ve Transportu Anabilim Dalı, ÖZET Orman yol şebekelerinin planlaması, orman köylerine ulaşım, üretim çalışmaları, rekreasyon alanlarına ulaşımı sağlayan sosyal ihtiyaçlara bağlı olarak, yani ormanların fonksiyonel kullanım amaçlarına göre yapılmaktadır. Sanat yapıları orman yolları için çok önemlidir. Bu yapılar, orman yollarının korunmasını ve uzun süreli kullanımı sağlamaktadır. Orman yollarında kullanılan sanat yapıları büz, menfez, köprü ve duvarlardır. Çalışma alanı olarak İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği seçilmiştir. Yapılan çalışma ile, çalışma alanındaki tüm orman yolları ve sanat yapılarının mevcut durumları belirlenmiştir. Arazi çalışmaları ile tüm veriler toplanmıştır. Bu veriler ArcGIS bilgisayar programı ile analiz edilmiştir. Yapılan bu analizler ile coğrafi bilgi sistemlerinin veri tabanı kapasitesi, veri güncellemesi ve sayısal arazi modelleri analizlerini gerçekleştiren ile son derece önemli bir araç olduğu belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Orman Yolu, Sanat Yapıları, CBS, Drenaj, GPS DETERMINATION OF LOCATION AND NECESSITY OF DRAINAGE CONSTRUCTION ON FOREST ROADS BY GIS ABSTRACT Planning forest road networks depends on social requirements and functional using criterium of forest since they provide access to forest villages, rural settlements, and recreational areas. Drainage constructions are very important for forest roads. The drainage constructions used to forest roads are pipes, culversts, bridges and walls. The study area is selected from the management zone of Kurtkemeri Forest Enterprise in İstanbul region. The situation of all forest roads and drainage constructions inside study area are determinated. The total data with done works are collected. This data are analysed with ArcGIS and NetCad 4.0 computer programme. These analyses that geographical information systems which has digital terrain model analysis, data update and database capacity is very important tools in transportation network system in forest areas. Keywords: Forest road, Drainage construction,gis, Drainage, GPS.GİRİŞ Son yıllara kadar yapılan ormancılık çalışmalarında, aşırı ve düzensiz kullanımı nedeniyle ormanlarımız dağların en üst noktalarına doğru çekilmiştir. Bu gibi yerlerde bulunan nitelikli ormanlara ulaşmak ve oralardan ürün alabilmek, hem taşıma tesislerininin hem de taşıma araçlarının yenilenmesini gerektirmektedir. Teknolojide meydana gelen gelişmeler ve son yıllarda orman ürünlerine olan ihtiyacın artması orman ürünlerinin üretildikleri yerden pazara taşınmasında, taşıma tekniklerinin ve tesislerinin gelişimini zorunlu kılmıştır (Çalışkan ve ark., 006). Orman yollarının yapım teknikleri ve yol standartlarının yanında yollarda kullanılan sanat yapıları da bu gelişmelerden payını almaktadır. Orman yollarının tam ve rasyonel olarak işlev görebilmesi, suların olumsuz etkilerinin yok edilmesine bağlıdır. Orman yolları yağmurlar sonrası oluşan yüzeysel sulardan, yer altı sularından ve dere geçişlerinde havzadan gelen sulardan etkilenmektedir. Bu etkilenme orman yollarının alt ve üst yapı malzemesinin tahribi şeklinde olmaktadır. Tüm orman yolları yapılmadan önce planlama çalışmalarının en iyi şekilde yapılması gerekmektedir. Orman yollarının planlaması çevresel ve ekonomik açıdan çok önemlidir. Yanlış yapılan planlamaların, ekonomik olmaması yanında çevreye verdiği zarar daha büyük olmaktadır (Anonim, 005; Ryan ve ark., 004). Orman yollarında, yapıldığı tarihten itibaren kullanım yoğunluğuna göre belirli periyotlarda bakım ve onarım çalışmaları yapılmalıdır. FAO (998) ya göre; orman yollarında üretim çalışmaları sonrasında meydana gelen deformasyonları ortadan kaldırmak ve yolların daha uzun süreyle hizmet verebilmesi için bakım periyodları belirlemek gerekir. FAO nun önerdiği bakım periyodları yoldan geçen araç sayısına bağlı olarak şu şekilde düzenlenmiştir; Yılda geçen araç sayısı Bakım zamanı > 0000 yıldan az yıl 544

2 yıl yıl yıl < yıl da bir Özellikle üretim ormanlarında yol yoğunluğu ve yol standartları çok önemlidir. Bu alanlarda yolların sürekli açık tutulabilmesi için sanat yapılarının tip ve çeşitleri de önem kazanmaktadır. Yol güzergâhlarının akarsu yataklarını kestiği yerlerde inşa edilecek büz, menfez ve köprülere ait tip ve boyutların belirlenmesi, bu tesislerin ve dolayısıyla yolun güvenliği ve ekonomikliği bakımından büyük önem taşır (Bayoğlu, 994). Sanat yapılarının yolun belirli kısımlarına yapılması yeterli olmamaktadır. Aynı zamanda, bu yapıların belirli zamanlarda kontrol edilerek gerekliyse bakım ve onarımının yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü, Bahçeköy Orman İşletme Müdürlüğü, Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı içerisindeki tüm orman yolları ve sanat yapıları belirlenmiş ve arazi çalışmaları sonucunda toplanan tüm bilgiler bilgisayar ortamına aktarılarak CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) yardımıyla bir bilgi sistemi oluşturulmuştur. Alan üzerindeki tüm yol ve sanat yapıları hakkındaki güncel bilgiler bilgisayar ortamında sorgulamaya açık hale getirilmiş ve aynı zamanda orman yollarındaki sanat yapısı ihtiyacı sayı ve tip olarak ortaya konmuştur.. ARAŞTIRMA ALANININ TANITIMI Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı Bahçeköy Orman İşletme Müdürlüğü bünyesinde bulunmaktadır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği 4º4 4" " kuzey enlemleri ile 8º57 9" 8º53 6" doğu boylamları arasındadır. Bölgenin denizden yükseklik bakımından en alçak noktası 30 m, en yüksek noktası ise 6 m ile Kılçık Tepesi dir. Şeflik alanı içerisinde bir adet orman deposu, 3 adet mesire yeri ve bir adet su bendi bulunmaktadır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği ormanlarında bulunan asli orman ağaç türleri; Sapsız Meşe (Quercus petrea ssp. iberica), Macar Meşesi (Quercus frainetto), Saçlı Meşe (Quercus cerris), Doğu Kayını (Fagus orientalis), Adi Gürgen (Carpinus betulus), Kestane (Ceatanea sativa) ve Ihlamur (Tilia tomentosa) dır. Bu asli türler yanında pek çok ağaç ve ağaçcık türleri de alanda bulunmaktadır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği toplam

3 546 bölmeden oluşmaktadır. Şefliğin toplam büyüklüğü 83 ha olup, bunun 690 ha ı ormanlık alan, 4 ha ı ise ormansız alandır (Anonim, 007). 3. YÖNTEM Belgrad Ormanı sınırları içerisinde bulunan, Kurtkemeri Orman İşletme Şefliğinde gerçekleştirilen bu çalışma, orman yollarında kullanılan sanat yapılarının mevcut durumlarının belirlenerek bir bilgi sistemi oluşturulmasına ve oluşturulan bu bilgi sistemine göre üretim, taşıma ve yol ve sanat yapılarının bakım-onarım amaçlı tüm çalışmaların planlanması ve gerçekleştirilmesine ışık tutması amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya işletme şefliğine ilişkin verilerin toplanması ve sayısal hale çevrilerek coğrafi bilgi sistemleri veri tabanına depolanması ile başlanmıştır. Mevcut veriler Bahçeköy Orman İşletme Müdürlüğü, Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği inde yapılan arazi çalışmalarından toplanmıştır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanına yönelik olarak coğrafi yapının belirlenmesi amacıyla sayısal arazi modeli oluşturulmuştur. Alana ait /5000 ölçekli topoğrafik haritalardan 50 m de bir geçen eşyükselti eğrileri sayısallaştırılarak, topoloji oluşturulmuş ve öznitelik verisi olarak yükseklik bilgileri girilmiştir. Alanın değişik açılardan görüntüleri ve uzunluk bilgileri, eğim ve bakı bilgileri içeren yeni katmanlar elde edilmiştir. Araştırma alanına ait, orman meşçere haritası sayısallaştırılmış ve kullanıma hazır hale getirilmiştir. Alan içersindeki su bendleri, dereler ve mevcut yollar da sayısallaştırılarak coğrafi bilgi sistemleri katmanları haline getirilerek veri tabanı sorgulamalarına hazır hale getirilmiştir. Haritaların sayısallaştırma işlemi NetCad 4.0 bilgisayar programında yapılmıştır. Coğrafi bilgi sistemi veritabanı oluşturmak için ise hem NetCad 4.0, hem de ArcView 9. yazılımları kullanılmıştır. Sayısallaştırma çalışmaları dışında çeşitli arazi çalışmaları da yapılmıştır. Arazide yapılan çalışmalarda, araştırma alanı içerisindeki tüm orman yolları ayrı ayrı incelenmiştir. Bu yolların uzunlukları, genişlikleri, eğimleri, üst yapı tipleri, belirli yerlerdeki enkesitleri alınarak yolların genel durumları belirlenmiştir. Bunların yanında, tüm bu yollar üzerindeki sanat yapıları tek tek incelenmiştir. Sanat yapılarının tipleri, genişlikleri, uzunlukları, yapım yılları, kullanılan malzemeler ve kullanım durumları ayrı ayrı belirlenmiştir. Ayrıca tüm sanat yapılarının yol üzerinde bulundukları konumlar Garmin Etrex marka GPS aleti ile koordinatları belirlenmiş ve bu koordinatlar sayısallaştırılmış haritalar üzerine aktarılmıştır. Tüm bunların yanında, alan içerisindeki orman yolları tek tek incelenerek yol güzergahları boyunca sanat yapısına ihtiyaç duyulan yerler işaretlenmiştir. Ayrıca bu alanlarda kullanılacak sanat yapılarının tipleri de belirlenmeye çalışılmıştır. Sanat yapılarının tiplerinin belirlenmesinde Talbot formülünden yararlanılmıştır. Talbot formülünde sadece arazinin topoğrafik yapısı esas alınmakta, yağış durumu dikkate alınmamaktadır. Talbot formülüne göre alanda gerekli sanat yapısının kesiti çeşitli formül ve tablolardan bulunmaktadır. Araştırma alanı içerisindeki tüm yolların ve üzerlerindeki sanat yapılarının son durumları dijital fotograf makinesi ile belirlenmiş ve bu görüntülerde yine bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Yolların ve sanat yapılarının son durumlarını gösteren bu fotograflar bilgisayar programı içerisine aktarılarak, alan ve üzerindeki yapılar hakkında sorgulama yapmak üzere kullanılmıştır. 4. BULGULAR Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı içerisinde toplam farklı kodlu yol bulunmaktadır. Bu yollar A tipi orman yolu ve B tipi orman yollarıdır. A tipi orman yolları karayolu şeklinde asfalt kaplama ile kaplıdır ve toplam 3 adettir. Bunun yanında B tipi orman yolları 8 adet olup, bunların 4 adeti üst yapıya sahiptir. Geriye kalan 4 adet yolda ise üst yapı bulunmamakta, yani toprak yoldur. Alan içerisinde bulunan yolların toplam uzunluğu 8663 m dir. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı içerisinde bulunan mevcut yollar üzerinde drenajı sağlamak, kazı ve dolgu şevlerindeki kaymaları önlemek için çeşitli tip ve boyutta sanat yapıları kullanılmıştır. Bu sanat yapıları; çeşitli çaptaki hazır büzler, yerinde sepet kulplu büzler, çeşitli tip ve boyutta menfezler, köprüler ve istinad duvarlarıdır (Tablo ). Alanda her bir sanat yapısının tipi, büyüklüğü, yapıldığı tarihler, tespit tarihindeki son durumları vb. tüm bilgiler arazi çalışmalarında belirlenerek bilgisayar ortamına girilmiştir. Alandaki tüm yollar üzerinde sanat yapısı mevcut değildir. Üzerinde sanat yapısı olan yollar; 3, 04, 05, 09, 00, 0, 03, 04, 07, 08 ve 0 kod numaralı yollardır. Tüm sanat yapılarının bakım ve onarım istekleri belirlenmiş ve listelenmiştir. Kurtkemeri 546

4 547 Orman İşletme Şefliği alanında bulunan toplam kodlu yol üzerinde toplam 3 adet sanat yapısı mevcuttur. Bu sanat yapılarının 76 adeti çeşitli tip ve boyuttaki büzler, 40 adeti çeşitli tip ve boyuttaki menfez, 5 adeti betonarme köprü ve adeti harçlıtaş istinad duvarıdır (Şekil ). Sıra No Tablo : Kurtkemeri Orman İşletme Şefliğindeki yol ve sanat yapısı durumu Yol Kodu Yol Uzunluğu (m) Yol Tipi A Tipi A Tipi A Tipi Üst Yapı Durumu Asfalt Asfalt Asfalt Stabilize Stabilize Stabilize Stabilize Yol üzerindeki sanat yapısı tipi ve sayısı Duvar Büz Menfez Köprü TOPLAM Sanat Yapısı Sayıları Miktar (Adet) Büz Menfez Köprü İstinad Duvarı Sanat Yapısı Tipi Şekil : Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği içerisindeki sanat yapılarının dağılımı 547

5 548 Alan içerisindeki tüm yollar ve mevcut sanat yapıları hakkında bilgisayar ortamına aktarılan tüm bilgi ve resimler yardımıyla, çalışanlar arazi çalışmalarına başlamadan önce alan hakkında tüm bilgilere ulaşabileceklerdir. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği sınırları içerisindeki yolların ve üzerlerindeki sanat yapılarının gösterimi Şekil de verilmiştir. 548

6 549 Şekil : Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği nin yol ve sanat yapısı durumu 549

7 550 Yol kod numaralarına göre yollarda ihtiyaç duyulan sanat yapılarının tipleri ve sayıları Tablo de gösterilmiştir. Tablo : Kurtkemeri Orman İşletme Şefliğindeki sanat yapısı ihtiyacı Sıra No Yol Kodu Üst Yapı Yol üzerindeki sanat yapısı tipi ve sayısı Durumu Duvar Büz Menfez Köprü Stabilize Stabilize Stabilize Stabilize 3 4 TOPLAM 3 9 Yollarda kullanılan büzler iki tiptir. Bunlar yuvarlak hazır büz veya PE plastik büzlerdir. Orman yollarında kullanılmış olan büzlerin büyük çoğunluğunda başduvar yapılmıştır. Ancak, yapım yılı eski olan büzlerin bazılarında başduvar yoktur. Çalışma alanı içerisindeki büzlerin onarım harcamaları fazla değildir. Sadece bakım çalışmaları yapılarak büzlerin özellikle giriş bölümlerinin temizlenmesi ve yol kenar hendekleri ile ilişkisinin kurulması gerekmektedir. Bazı büzlerin çıkış noktasında bulunan ve büzün alt kısmının oyulmasını önlemek için yapılan beton bölümler zarar gördüğünden yenilenmelidir. Şekil 3: 009 kod nolu yol üzerindeki kutu tabliyeli menfez (Foto: T.Öztürk) 550

8 55 PVC Büz 0% Büz Tipleri Hazır Büz 80% Şekil 4: Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği içerisindeki büz tipleri Çalışma alanında bulunan menfezler ise yine iki tiptir. Bunlar tabliyeli menfezler ve kutu menfezlerdir. Tabliyeli menfezler herhangi bir dolgu ihtiyacı olmayan menfezlerdir. Kutu menfezler ise dolgu altında yapılmaktadır ve bu alan içerisindeki kutu menfezlerde belli yükseklikteki dolgular altında kullanılmıştır. Kutu menfezlerin eski tarihte yapılanlarında genellikle başduvar olmamasına karşılık son yıllarda yapılan tüm kutu menfezlerde başduvar bulunmaktadır. Bu başduvarlar suyun geliş yönüne göre menfezi ve yolu suyun tahrip edici etkisinden korumaktadır. Menfezlerde de çıkış yönünde beton ayak ile menfez çıkışı korunmaya alınmıştır. Menfezlerde giriş ve çıkış ağızları genellikle açıktır ve menfezler işlevlerini yerine getirmektedir. Bu sanat yapılarında da özellikle giriş kısımları temizlenerek bakımlarının yapılması gerekmektedir. Tabliyeli menfezlerde en fazla karşılaşılan sorunlar tabliyelerin kırılması, kayması, tabliye aralıklarının açılması ve en önemlisi kenar ayaklarının kırılmasıdır. Bu sorunların giderilmesi menfezlerin uzun süreli kullanılması anlamına gelmektedir. Menfez Tipleri Kutu Menfez 30% Tabliyeli Menfez 70% Şekil 5: Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alan sınırları içerisinde bulunan yollardaki menfez tipleri Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanında bulunan toplam 5 adet köprünün hepsi betonarmedir. Bu köprülerin 4 tanesinde korkuluk bulunmamaktadır. Köprülerin genel durumları iyi olmakla birlikte kenar ayaklarının çevresinin temizlenmesi şeklinde bakımları yapılabilir. İstinad duvarı şeklindeki sanat yapıları harçlıtaş olarak yapılmıştır. Bu duvarlar yenidir ve herhangi bir kamı ve onarım isteği bulunmamaktadır. Bu sanat yapıları yolların kazı şevinde yapılmıştır ve yolları yukarıdan gelebilecek kaymalara karşı korumaktadır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanında arazi eğimleri düşüktür. Arazi eğimlerinin çok yüksek olmamasından dolayı, yapılan yollardaki kazı veya dolgu şevleri çok yüksek değildir ve istinad duvarı ihtiyacı fazla bulunmamaktadır. 55

9 55 Şekil 6. Sanat yapıları hakkındaki bilgi ve resimlerin sorgulama ile ekranda görüntülenmesi Çalışan teknik personel, bilgisayar ortamında ArcGIS veya NetCad gibi CBS programları yardımıyla bölgeyi gösteren haritalar üzerindeki yollara veya sanat yapılarına ait simgelere sorgulama yaptıklarında, o simgenin temsil ettiği yapıya ait tüm bilgi ve resimler ekrana aktarılmış olacaktır. Örneğin herhangi bir orman yolu ve üzerindeki sanat yapısı hakkında sorgulama yapıldığında istenen bilgiler Şekil 6 daki gibi ekrana gelmektedir. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Orman yol ağlarının tüm alanı uygun bir şekilde kaplaması ve alanın her tarafına eşit bir ulaşım sağlayabilmesi, yani ormanların iyi bir şekilde işletmeye açabilmesi için yolların planlama ve projelendirme çalışmaları tekniğine uygun olarak yapılmalıdır. Aynı zamanda, yolların uzun yıllar boyunca kendisinden beklenen görevlerini yerine getirebilmesi için drenaj tesislerinin ve sanat yapılarının yapımı ve projelendirmesi, bunların yanında, yolların periyodik bakım ve onarım çalışmalarının yapılması da büyük önem taşımaktadır. Bu araştırma projesi Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı üzerinde orman yollarında kullanılan sanat yapılarının bir bilgi sisteminin oluşturulması amacı ile hazırlanmıştır. Araştırmanın metodolojisi ile araştırma alanı üzerindeki orman yollarının, sanat yapılarının mevcut durumları, olması gerekenler ve yapılması gerekenler belirlenmiştir. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı içerisinde 3 adet asfalt A tipi orman yolu, 8 adet B tipi orman yolu belirlenmiştir. B tipi orman yollarının 4 adeti stabilize malzeme ile üst yapısı yapılmıştır. Ayrıca, alanda 76 adet büz, 40 adet menfez, 5 adet köprü ve adet istinad duvarı olmak üzere toplam 3 Adet sanat yapısı belirlenmiştir. Alan içerisinde çeşitli tarihlerde yapılmış olan bu sanat yapılarının toplam 94 adetinin bakım ve onarıma ihtiyacı bulunmaktadır. Alan içerisinde yapılan incelemeler sonucunda, toplam adet büz, 9 adet menfez, 3 adet duvar ve adet köprüye ihtiyaç bulunduğu tespit edilmiştir. Şefliğin toplam alanı 83 ha olup, alandaki toplam yol uzunluğu 83.3 km olarak bulunmuştur. Alanın yol yoğunluğu 8.83 m/ha olarak hesaplanmıştır. Bu oran ülkemiz orman yol yoğunluğu ortalamasından (0 m/ha) daha yüksek çıkmıştır. Yollar arasındaki aralıklar m arasında değişiklik göstermiştir. Yol aralıkları olması gereken mesafelerdedir. Alan içerisinde yeni yol yapımı gereken bir bölge bulunmamaktadır. Orman yolları bir ağ şeklinde şeflik alanını kaplamaktadır. Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği alanı içerisindeki asfalt yollar yıl içerisinde çok yoğun kullanıldığı ve üzerinden geçen araç sayısı 0000 den fazla olduğu için, bu yolların yılda bir kere bakım ve onarımının yapılması gerekmektedir. Asfalt yollar dışındaki orman yollarının kullanımı yılda 0000 araçtan daha azdır. Fakat, özellikle mesire yerlerinin bulunduğu alanlardaki yolların kullanımı oldukça yoğundur. Özellikle bu alanlardaki yolların bakım ihtiyacı iki yılda bir yapılmalıdır. 55

10 553 Çalışma alanına ait yapılan bu çalışma ile, bu alanda çalışma yapacak olan teknik personele alan hakkında tüm bilgiler bilgisayar ortamında sunulmuş olmaktadır. Teknik personel veya araştırmacılar alanda yapacakları çalışmalar öncesinde alanın mevcut durumunu bilgisayar başında analiz ederek, arazi çalışmalarına buna göre başlayacaklardır. Orman yolları ve üzerlerindeki sanat yapılarının durumu, üretim başta olmak üzere alanda yapılacak olan her türlü ormancılık çalışması için önem teşkil etmektedir. Bu yolların genel durumu hakkında alınacak olan doğru bilgiler, yapılacak çalışmaların daha hızlı ve ekonomik olmasını sağlayacaktır. Çalışma alanındaki mevcut yapıların bakım ve onarım isteğine göre yapılan planlama ve projelendirme çalışmaları ile daha iyi ve düzenli olacaktır. Sürekli güncellenen ve yenilenen bir Orman Transport Bilgi Sistemi ile çalışmalar daha kolay, daha hızlı ve ekonomik olacaktır. 6. TEŞEKKÜR Bu çalışma İ.Ü.Rektörlüğü Araştırma Projeleri Birimi tarafından 43/ numaralı proje ile desteklenmiştir. 7. KAYNAKLAR ANONİM, (005), Private Access Road Construction, in the Southern Appalachian Mountains, USDA Natural Resources Conservation Service, Second Edition, NC. ANONİM, (007), Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği Amenajman Planı BAYOĞLU, S.; HASDEMİR, M. (004), Orman Yolarında Tesis Edilen Küçük Hidrolik Sanat Yapılarının Seçimi ve Boyutlandırması, İ.Ü.Orman Fakültesi Dergisi, B, 4 (3-4). BAYOĞLU, S. (994), Orman Transport Tesisleri ve Taşıtları, İ.Ü.Orman Fakültesi Yayın No.494, İstanbul. ÇALIŞKAN, E.; ŞENTÜRK, N.; ACAR, H.H. (006), Orman Yollarında Hidrolik Sanat Yapısı İhtiyacının GIS ve GPS Kullanılarak Araştırılması, İ.Ü.Orman Fakültesi Dergisi, A, 56 (): FAO, 998. A Manuel for the Planning, Design and Construction of Forest Roads in Steep Terrain. Food and Agriculture Organization of the United Nations. KRAMER, W.B., 00: Forest Road Contracting, Construction and Maintenance for Small Forest Woodland Owners, Oregon State University, Forest Research Laboratory, Research Contribution 35. Oregon, USA. RYAN, T.; PHILLIPS, H.; RAMSAY, J.; DEMPSEY, J. (004), Forest Road Manual, Guidelines for the Design, Construction and Management of Forest Roads, COFORD, Natural Council for Research and Development, Dublin, 004. SEÇKİN, Ö.B., ACAR, H.H., ŞENTÜRK, N., GÜMÜŞ, S., ÖZTÜRK, T. 00: Altındere Vadisi Milli Park Alanında Orman Yol Geçki Planının Coğrafi Bilgi Sistemleri Yoluyla Belirlenmesi, İ.Ü.Bilimsel Araştırma Projeleri, Proje No.80/050599, İstanbul. SEDLAK, O, 985: Logging and Transport in Step Terrain, FAO Forestry Paper, No.4, Rome. YOMRALIOĞLU, T., 000: Coğrafi Bilgi Sistemleri Temel Kavramlar ve Uygulamaları, Akademi Kitabevi Yayınları, Trabzon. 553