T Ü R K Y E B L M S E L V E T E K N O L O J K A R A fi T I R M A K U R U M U BÜLTEN A R A L I K

Transkript

1 TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU BÜLTEN ARALIK

2 Biz ygarl ktan, ilimden ve fenden kvvet al yor ve ona göre yürüyorz. Mstafa Kemal Atatürk 52 ARALIK 2005 Sahibi TÜB TAK ad na Baflkan V. Prof. Dr. Nüket Yetifl Sorml Müdür Gürcan Ozan Haber Merkezi Ayflen Özgentafl nci Songör Ali Özdemir (Foto raf) Grafik Tasar m ve Uyglama Aytaç Kaya Bask maj Ofset - Ankara AYDA B R YAYIMLANIR Adres: Atatürk Blvar /No: 221 Kavakl dere/ankara Tel: (1744) Fax: bhi@tbitak.gov.tr web:

3

4 Baflbakan Recep Tayyip ERDO AN TÜB TAK Gebze Yerleflkesini Ziyaret Etti Baflbakan Recep Tayyip ERDO AN ve beraberinde Milli Savnma Bakan Vecdi GÖNÜL, Çevre ve Orman Bakan Osman PEPE, Kocaeli Valisi Erdal ATA ve Kocaeli Belediye Baflkan brahim KARAOSMANO LU 18 Kas m 2005 tarihinde TÜB TAK Gebze yerleflkesini ziyaret etti. TÜB TAK-Sanayii flbirli i çerçevesinde destek verilen projeler hakk nda bilgi almak amac yla Marmara Araflt rma Merkezi ni (MAM) ziyaret eden Baflbakan ERDO AN, MAM Baflkan Vekili Önder YE- T fi ten krm yap s ve projeler hakk nda brifing ald. Brifingin ard ndan bir konflma yapan Baflbakan ERDO AN, TÜB - TAK Gebze merkezinin Türkiye nin en büyük teknoloji üssü old n belirtti. B özelli iyle de Türkiye'mizin gözbebe i gibidir. Bilim ve teknolojide ne kadar üretici olabilece imizi gösteren grr kayna m zd r diyen Baflbakan ERDO AN flöyle devam etti: Brada üretime, günlük hayata ve ülkemizin stratejik ihtiyaçlar na çok önemli katk lar yap lmaktad r. B bak mdan TÜB TAK Gebze merkezi, hem kamnn, hem de özel sektörün çözüm orta d r. Bgün art k sadece ülkemize de il dünyaya hitap eden, dünyaya Ar-Ge ihraç eden bir krmdr. Gebze merkezi, bütün b baflar lar yla özel bir yere sahiptir Dünyadaki geliflmifl ülkelerin zenginli i ve refah n n nitelikli insan gücü, üretme gücü, yönetme gücü old n söyleyen Baflbakan ERDO AN, as l gücün bilgiyi hayata aktarabilmekte, bilgi ile hayat blfltrabilmekte old n vrglad. Sanayi krlfllar m za verilen Ar- Ge desteklerini de anlatan Baflbakan ERDO AN 2002 de sanayimize Ar-Ge deste i olarak 25 milyon dolar verilirken, b rakam 2003 te 38 milyon dolara, 2004 te 46 milyon dolara yükselmifltir son itibariyle ise 110 milyon dolar destek vermifl olaca z. Yani sanayi Ar- Ge sine desteklerimizi 4 senede tam 4 kat artt rm fl blnyorz dedi. Baflbakan ERDO AN sözlerine flöyle devam etti. TÜB TAK gelece e yönelik çok önemli ad mlar atm flt r. Hem araflt rma ortam n iyilefltirmifl, hem de araflt rmac lar m z n ülkemizin güçlü gelece ine katk yapmas - na zemin haz rlam flt r. Gerek üniversitedeki, gerekse özel sektördeki araflt rmac lar m za verilen destekler büyük oranlarda art fl göstermektedir. Kam krlfllar m z da ilk defa kendi araflt rma programlar n olfltrp TÜB TAK tan destek almaya bafllad lar.b sene bafllayan stratejik çaba, ülkemizin gelecek yolcl nn önemli bir ad m d r. Ve güçlenerek sürecektir. Baflbakan ERDO AN, konflmas n n ard ndan TÜB TAK-MAM iflbirli iyle sanayii krlfllar nca yürütülen projelere ait ürünlerin sergilendi i alan gezerek, projeler hakk nda firma yetkililerinden bilgi ald. TÜB TAK-MAM n fieref Defteri ni imzalayan Baflbakan Recep Tayyip ERDO AN a günün an s na TÜB - TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi taraf ndan plaket snld. Baflbakan ERDO AN daha sonra Ulsal Elektronik ve Kriptoloji Araflt rma Enstitüsü ne (UEKAE) geçerek incelemelerde blnd. 4

5 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Dr. M. Hilmi GÜLER TÜB TAK-MAM Ziyaret Etti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Dr. M. Hilmi GÜLER, 11 Kas m 2005 tarihinde TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi ni (MAM) ziyaret etti. MAM da yap lan çal flmalar ve enstitüler hakk nda yetkililerden bilgi alan Bakan GÜLER, TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi ile birlikte bas n toplant s düzenledi. Türkiye nin dünya bor rezervinin %72 sine sahip old n belirten GÜLER, bor ve hidrojen konsnda yürütülen çal flmalar hakk nda bilgi verdi. Türkiye nin dünya bor pazar nda iyi bir yer edinmeyi amaçlad n söyleyen Bakan GÜLER, bor madeninin seramik, tekstil, savnma, tar m, ka t, hidrojen, demir çelik vb. sektörlerde de erlendirilebilece ini belirtti. Dr. Hilmi GÜLER, TÜB TAK MAM n Ar-Ge konsnda çok önemli bir merkez old n ifade ederek, Ar- Ge harcamalar için TÜB TAK a ayr lan bütçeye dikkat çekti. TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi de konflmas nda TÜB TAK MAM daki Enerji Enstitüsü bünyesinde hidrojen ve biokütle gazlaflt rma alanlar nda mükemmelliyet merkezleri olfltrlmas yla ilgili iki projenin AB 6. ÇP taraf ndan desteklendi ini söyledi. Yine AB 6. ÇP kapsam nda enstitünün bgüne kadar yedi adet enerji konl proje kazand n belirten Prof. YET fi, AB den elde edilen destek miktar n n 3 Milyon Ero y bld n kaydetti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Dr. Hilmi GÜLER in yan s ra Ulsal Bor Araflt rma Enstitüsü (BO- REN) Baflkan Erk NGER, HEAfi- HAM TABAT Genel Müdürü Nri fier FO LU, Elektrik Üretim A.fi. (EÜAfi) Genel Müdürü Sefer BÜ- TÜN, Türkiye Atom Enerjisi Krm (TAEK) Baflkan Okay ÇA- KIRO LU ile Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekan ve BOREN Yönetim Krl Üyesi Prof. Dr. Hasan MANDAL ile TÜB TAK üst düzey yöneticilerinin haz r blnd ziyarette, Enerji Enstitü sünde (EE) krlmakta olan, Ergimifl Karbonat Yak t Pili santralinin montaj çal flmalar incelendi. Ergimifl Karbonat Yak t Pili Santrali tamamland - nda Japonya ve spanya da blnan santrallerle birlikte, dünyan n en büyük 3 yak t pili santral ndan birisi olacak. Ziyaret kapsam nda Enerji Bakan ve beraberindeki heyete, Enerji Enstitüsü ile Kimya ve Çevre Enstitüsü nde (KÇE) yürütülen Sodym Bor Hidrür Üretimi ve Sodym Bor Hidrürlü Yak t Pili projeleri ile Malzeme Enstitüsü (ME) taraf ndan üretilen ve Hamidabat ve Ambarl santrallerinde kllan lan gaz türbin parçalar, seramik izolatörü, gaz türbini premiks yak c hava yönlendiricisi kanat ve ringleri ile Etibor A.fi. taraf ndan kllan lan zay f asit salmastra brçlar tan t ld. Malzeme Enstitüsü nün hayata geçirdi i b proje ile, ülkemizin yrtd fl na ba ml old parçalar n yerli üretimi yap ld ve ülke ekonomisine önemli bir katk sa land. 5

6 TÜB TAK ve TASSA Ortak Güz Çal fltay Düzenlendi TÜB TAK ve Türk Amerikan Bilim nsanlar ve Akademisyenleri Derne i (TASSA) iflbirli iyle, Kas m 2005 tarihleri aras nda, TÜSS DE tesislerinde Ortak Güz Çal fltay düzenlendi. Toplant n n aç l fl konflmas n yapan TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi, 2010 y l nda TASSA üyelerinin %10 nn hem ABD de hem Türkiye de ofisleri olmas beklentisinde old n söyledi. Prof. Dr. Nüket YET fi, iflbirli i çal flmalar n n büyümesi, sürekli ve kal c olmas gerekti ini belirterek, geçmiflte de benzer çal flmalar yap ld n ancak baflar ya lafl lamad n söyledi. B çal flman n baflar yla sonçlanaca na inand n dile getiren Prof. Dr. YET fi, Sadece ABD deki de il, di er ülkelerdeki bilim insanlar n da b olflmn içine çekebilmeliyiz. Dünyada bilim insan olan herkese b iflbirli ini açmal y z'' dedi. Prof. Dr. Nüket YET fi den sonra söz alan TASSA Baflkan Süleyman GÖKO LU, bir ilki gerçeklefltirmek üzere yola ç kt klar n belirterek, misyonlar n n, iki ülke aras ndaki e itim, bilim ve teknoloji köprüsünü krmak old n söyledi. Göko l, ''Türkiye'nin bilim politikalar n n olflmas nda ne katk m z olabilece ini düflünüyorz. B do rltda 2006 y l n n Mart ay nda yap lacak konferans m zda TÜB TAK' tan tmak istiyorz dedi. TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi Baflkan Vekili Önder YET fi de konflmas nda, Türkiye'de bilim alan nda ciddi çal flmalar bafllat ld n belirtti ve Amerika'daki bilim insanlar yla birlikte neler yap labilece inin çal fltayda flekillenece ini söyledi. ABD, üniversiteler ve TÜB TAK enstitülerinden 55 bilim insan n n kat ld çal fltayda, kat l mc lar n zmanl k alanlar na göre enerji, çevre, genetik, nanoteknoloji ve yer bilimleri konlar nda grplar olfltrld. Grp çal flmalar, Amerika dan gelen bilim insanlar n n snmlar yla bafllad. ki gün süren grp çal flmalar sonnda ortaya ç kan projeler bütün kat - l mc larla paylafl ld. Çal fltay n kapan fl nda, ilk ortak çal fltay n de erlendirilmesi yap ld ve kat l mc lar n görüflleri al nd. TÜB TAK, BTP-UP nin Uyglanmas n n zlenmesi ve Koordinasyon Projesi ni Bafllatt Bilim ve Teknoloji Yüksek Krl nn, 10 Mart 2005 tarihinde düzenlenen 11. toplant s nda verdi i görev gere ince TÜB TAK, Bilim ve Teknoloji Politikalar Uyglama Plan n n (BTP-UP) yglanmas n koordine etmek ve izlemek amac yla bir proje bafllatt. Türkiye Araflt rma Alan ndaki (TA- RAL) mevct drmn analiziyle bafllayan, ard ndan TARAL aktörlerinin kendi ifade ettikleri sornlar birbirleri ve TÜB TAK ile iflbirli i içerisinde çözmeye çal flacaklar zn erimli bir çal flma olarak tasarlanan b projenin, ilk aya olan anket çal flmas bafllat ld. Türkiye nin çeflitli illerinde blnan üniversite, teknoloji gelifltirme merkezi, sanayici ve ifladamlar dernekleri, sanayi odalar, kam krmlar vb. kesimlerden 142 krm ve krlfla ziyareti içeren b çal flma, Bilim ve Teknoloji Politikalar Dairesi taraf ndan yürütülmektedir. Çal flmaya ayr ca, AB Çerçeve Programlar Birimi, Bilim ve Teknik Dergisi Yaz flleri Müdürlü ü, Popüler Bilim Kitaplar, nsan Kaynaklar Müdürlü ü ve Biliflim Müdürlü ü çal - flanlar anketin yglanmas sürecinde katk sa lamaktad r. Anket çal flmas na yönelik etkinlikler, 5-6 Aral k tarihlerinde gerçeklefltirilecek e itim toplant lar na ek olarak, ilki 16 Kas m 2005 tarihinde yap lan ve ikincisi 7 Aral k 2005 tarihinde yap lacak krm içi bilgilendirme toplant lar yla sürdürülmektedir. 6

7 Technology Foresight for Organizers-Organizatörler çin Teknoloji Öngörüsü E itimi TÜSS DE de Düzenlendi Türkiye Cmhriyeti ve Tayland Krall Aras nda Bilimsel ve Teknolojik flbirli i Anlaflmas TÜB TAK ile Birleflmifl Milletler S nai Kalk nma Teflkilat (United Nations Indstrial Development Organization - UNIDO) taraf ndan, Sanayi ve Ticaret Bakanl n n finansman ve T KA n n katk lar yla, Kas m 2005 tarihlerinde TÜSS DE Gebze Tesislerinde Technology Foresight for Organizers - Organizatörler çin Teknoloji Öngörüsü konl e itim düzenlendi. E itimin aç l fl nda bir konflma yapan TÜ- B TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi e itiminin TÜB TAK taraf ndan tamamlanan Teknoloji Öngörüsü Vizyon 2023 çal flmalar kapsam nda elde edilen bilgi ve tecrübeler fl nda düzenlendi ini ifade etti. Prof. Dr. YET fi teknoloji öngörüsü tekniklerinin tan t laca e itimde kat l mc lara, ülkelerinin teknolojik geleceklerini olfltrmak için gerekli donan mlar n kazand r lmas n n hedeflendi ini belirtti. Aç l flta ayr ca, Sanayi ve Ticaret Bakanl AB Koordinasyon Genel Müdürü smail KAYIPLAR, UNIDO Türkiye Direktörü Celal ARMANG L, T KA ad na Teknik Yard m Uzman Yeflim BAKTIR da birer konflma yapt lar. Teknoloji öngörüsü tekniklerinin tan t ld e itimde kat l mc lara, ülkelerinin teknolojik geleceklerini olfltrmak için gerekli donan mlar n kazand r lmas hedeflenmifltir. Tayland Baflbakan Thaksin SHINAWATRA, Kas m 2005 tarihlerinde ülkemizi ziyaret etti. Ziyaret kapsam nda, çeflitli anlaflmalar n yan s ra, Tayland ve Türkiye aras nda bilimsel ve teknolojik iflbirli i anlaflmas yap ld. Thaksin SHINAWATRA n n ziyaretinin ikinci günü yap lan anlaflmay, Türkiye Cmhriyeti ad na Sa l k Bakan Dr. Recep AKDA, Tayland Krall ad na da Bilim ve Teknoloji Bakan Pravich RATANAPIEN imzalad. Bilimsel ve teknolojik iflbirli inin, eflitlik ve karfl l kl yarar ilkelerine dayanarak geliflmesi ve güçlenmesi hedefiyle yap lan anlaflma, ortak araflt rma ve gelifltirme projeleri ile bnlar n sonçlar n n paylafl m ve bilim insan, zman ve araflt rmac lar n de iflimini; ortak bilimsel toplant, konferans, sempozym, krs, çal fltay ve farlar n düzenlenmesi ve bnlara kat l m ; bilimsel ve teknolojik bilgi ve belge de iflimini; araflt rma ve gelifltirme donan mlar n n ve bilimsel gereçlerin ortak kllan m n ve bilimsel ve teknolojik iflbirli inin, karfl l kl anlaflma soncnda olfltrlabilecek di er flekillerini kaps yor. Türkiye ve Tayland bnlar n yan s ra, kam krlfllar, araflt rma krmlar, bilimsel dernekler, yüksek ö retim krmlar ve di er bilimsel, teknik ve endüstriyel krlfllar aras nda iflbirlikleri olfltrlmas n teflvik edecek. 14 farkl ülkeden 27 kiflinin kat ld e itimin dördüncüsü Mart ay nda Slovakya da düzenlenecek. Anlaflman n yglanmas için, taraflarca atanacak temsilcilerden olflan, bir Ortak Komite krlacak. 7

8 Jeolojik Kaynakl Tehlike ve Afetleri Araflt rma Topll Krld Topll n Baflkanl na Doç. Dr. Sedat NAN Getirildi TÜSS DE Ar-Ge Mühendisli i Uzmanl k Sertifika Program n n Sekizincisini Gerçeklefltirdi Jeolojik kaynakl afetlerin irdelenmesi konl 4. Dresden Sempozym, Eylül 2005 tarihlerinde Almanya da yap ld. TÜB - TAK temsilen, Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü (YDBE) Müdürü Doç. Dr. Sedat NAN ve Uzman Araflt rmac Cemil SEY S in kat ld sempozymda, Jeolojik Kaynakl Tehlike ve Afetleri Araflt rma Topll nn (International Geo-Hazards Research Society-IGRS) olfltrlmas na karar verildi. Türkiye Sanayi Sevk ve dare Enstitüsü (TÜSS DE), sanayi krlfllar n n rekabet edebilirli ini ve sürdürülebilir baflar s n sa lamak için gerekli olan Ar-Ge faaliyetleriyle ilgili temel becerileri kazanmalar amac yla bafllatt Ar-Ge Mühendisli i Uzmanl k Sertifika Program n n sekizincisini, Kas m 2005 tarihleri aras nda Gebze tesislerinde gerçeklefltirdi. Bafll ca araflt rma alanlar depremler, heyelan, tsnami ve volkanlar olan topll n baflkanl na oybirli iyle Doç. Dr. Sedat NAN, genel sekreterli ine Almanya'dan Dr. Thomas STREIL, sözcülü üne de Ynanistan'dan Prof. Dr. Constantin PAPASTEFA- NOU getirildi. Topll a ayr ca Slovenya, Romanya, Ynanistan, spanya, Hindistan, Filipin, Endonezya, talya, Almanya, Lüksembrg, Tayvan, Meksika ve Türkiye den temsilciler seçildi. Jeolojik Kaynakl Tehlike ve Afetleri Araflt rma Topll nn misyon "jeolojik kaynakl tehlike ve afetlerin araflt r lmas konsnda lslararas iflbirli ini gelifltirerek, çok disiplinli yglamal ve temel bilim araflt rmalar n n yayg nlaflt r lmas na katk ve b konlardaki araflt rmalara kaynak sa lamak olarak belirlendi. Önümüzdeki aylarda, topll n çal flma fleklinin belirlenmesi ve üye say s n n art r lmas için çal flmalar yap lmas planlan yor. Otomotiv, kimya, demir çelik, g da, elektronik ve mobilya gibi farkl sektörlerde çal flmakta olan 16 mühendisin kat l m yla gerçekleflen programda, dünyan n önde gelen teknoloji flirketlerinin ifl ak fllar nda takip etti i süreçler ve her bir sürecin alt nda yglad klar mühendislik metotlar somt ad mlar halinde gösterildi. Farkl sektörlerden kapsaml örnekler verildi ve anlat lan teorik bilgilerin bir Ar-Ge departman nda nas l yglamaya geçirilece i çal fltaylar arac l yla ö retildi. E itim sonnda çal fltay program n n de erlendirmesi niteli inde yglanan bir s navla Ar-Ge çal flmalar nda somt ad mlar atacak yetkinli e eriflen baflar l kat l mc lara Ar-Ge Uzman sertifikas verildi. KOB ler ile kariyer hedeflerini Ar-Ge üzerine odaklayan mühendislerin yararlanabilmesi için bireysel kat l ma aç k olarak düzenlenen program, TÜSS DE Ürün Gelifltirme Koordinatörü Dr. Sat Genç taraf ndan verilmektedir. 8

9 AB 6. Çerçeve Program CASES Projesi Sürdürülebilir Enerji Sistemleri için Maliyet De erlendirmesi TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü nde (EE) Sürdürülebilir Enerji Sistemleri için Maliyet De erlendirmesi (Cost Assessment for Sstainable Energy Systems) - CASES isimli yeni bir proje bafllat ld. Avrpa Birli i 6. Çerçeve Program n n Sürdürülebilir Enerji Sistemleri tematik alan kapsam nda bafllat lan ve 30 ay sürecek olan projede Avrpa Birli i ve aday ülkelerden 26 ayr krm ve krlfl görev al yor. Toplam bütçesi olan proje için MAM a ayr ld. TÜB TAK MAM Enerji Enstitüsü, CASES Projesi kapsam nda enerji kllan m senaryolar n n haz rlanmas, insan sa l ile iliflkili enerjinin endirekt maliyetlerinin belirlenmesi, s ve elektrik üreten teknolojilere özel maliyetlerin irdelenmesi, Türkiye de lsal seviyede enerji üretiminin çevresel maliyetlerinin analizi ve strateji belirleme araçlar n n ortaya konlmas ifl paketlerinde görev alacak. Enerji Enstitüsü nün çal flmalar çerçevesinde enerji kayna olarak, ülkemiz için potansiyel aç dan önemli ve kritik olan yerli kömür ve biyodizel yak tlar seçildi. CASES projesi ile, önümüzdeki 25 y lda, bafll ca enerji üretim teknolojileri ve de iflik enerji kaynaklar na ait maliyet tahminlerinin yap lmas ve farkl ülkelerdeki mevct maliyetlerin analiz edilerek gelece e yönelik de iflimlerin hesaplanmas, enerji güvenli i maliyetlerinin ortaya ç kar larak de ifliminin incelenmesi, çevresel maliyetler, gelece e ait belirsizlikler ve Ar-Ge alanlar n n belirlenmesi amaçlan yor. Kömür ve biyodizel ile ilgili birçok Ar-Ge projesini yürütmekte olan TÜB TAK MAM Enerji Enstitüsü, b projeler ile ülkemize önemli katma de er yaratacak yerli kömür ve biyodizel teknolojilerini gelifltirmeyi ve Türkiye nin AB projelerindeki katk s n art rmay hedefliyor. 9

10 enstitülerimiz... enstitülerimiz... TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi YER VE DEN Z B L MLER ENST TÜSÜ (YDBE) Analog Sismogram kay tç lar (Kay tlar, sisteme ba l olan kamera taraf ndan srekli olarak web ortam na akatr lmaktad r bkz. Analog Sismograf kay tç s n n yak ndan görünümü TÜB TAK MAM bünyesinde blnan Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü ileri teknoloji kllanan, ölçme ve bilgisayar destekli modellemeye dayal stratejik araflt rmalar yapan bir araflt rma ve teknoloji merkezidir. Ulsal ve lslararas standartlara göre gerçeklefltirdi i bilimsel araflt rmalarla özellikle kam krlfllar ve yerel yönetimlere öncülük yapmakta, disiplinleraras çal flmalar gelifltirmektedir. YDBE nin misyon Aktif tektonik ve yeralt zenginliklerinin araflt rmalar konlar nda Türkiye de Mükemmelliyet Merkezi olmak t r. YDBE nin görevleri de Aktif tektonik ve yeralt zenginlikleri alanlar nda ölçmeye ve modellemeye dayal çok disiplinli yaklafl mlarla toplmsal fayda odakl yglamal araflt rmalar gerçeklefltirmek ve elde edilen bilginin yayg nlaflmas n sa lamak t r. nsan Kaynaklar Toplam 36 olan enstitü personelinin %8 i destek eleman, %14 ü teknisyen kalan %78 i araflt r c d r. Araflt r c lar n zmanl k düzeyine göre da l m ise %39 doktora, %22 yüksek lisans ve %17 lisans fleklindedir. 10

11 enstitülerimiz... enstitülerimiz... YDBE Stratejik fl Birimleri (S B) 1. Deprem Süreçleri Stratejik fl Birimi: Deprem Sismolojisi Sismik Mikro-zonlama Kabk Deformasyon ve Yap s Deprem Risk Çal flmalar Aktif Tektonik 2. Jeofizik Süreçler Stratejik fl Birimi: Sismik Veri Toplama ve flleme Gravite-Manyetik Yöntemler Elektrik-elektromanyetik Yöntemler Maden/Petrol Aramalar na Yönelik Yöntemler Deniz Jeofizi i Deniz çi Deniz Taban Ölçüm Teknikleri Gelifltirme Arkeo-jeofizik Uyglamalar Heyelan ve Deformasyon Analizi Jeodezik Uyglamalar 3. Jeolojik ve Jeokimyasal Süreçler Stratejik fl Birimi: Biojeokimyasal ve Jeokimyasal yglamalar Petrol ve Do al Gaz Araflt rmalar Diyajenez, Katajenez, Metajenez ile Gömülme ve Termal Tarihçe Kantitatif Sedimenter Basen Analizi ve Modellenmesi Hidrojeokimya YDBE de Uyglanan Teknikler: YDBE de araflt rma ve çal flmalarda yglanan teknikler flnlard r: Uzay Jeodezisi (GPS, InSAR), Uzaktan Alg lama, Co rafi Bilgi Sistemi (CBS) Uyglamalar, Yer çi Görüntüleme Yöntemleri, Deformasyon zleme Yöntemleri, Sismik Modelleme, Tektonik ve Jeolojik Haritalama, Ky Loglar, Organik Jeokimya ve Organik Petroloji, Basen Modelleme. Deprem ile ilgili Araflt rmalar Deprem gerçe i ile karfl karfl ya olan ülkemizde çok disiplinli deprem araflt rmalar nda öncü bir enstitü olarak YDBE, 1999 Marmara depreminden sonra Marmara Bölgesi nde araflt rmalar n yo nlaflt rm fl ve stanbl Büyükflehir Belediyesi nin iflbirli i ile ülkemizde ilk kez sistematik bir flekilde depremi kestirmeye yönelik yeni metodlar yglamaya bafllam flt r. Deprem kestirimi konsnda gelinen noktada, cesaretlendirici bilgiler toplanm fl ve çal flmalar n kapsam geniflletilerek devam ettirilmesi yönünde ciddi bilimsel gerekçeler elde edilmifltir. B çal flmalar n amac, zn solkl ve sab r gerektiren çal flmalar sonras nda depremi kestirmeye yönelik bilimsel anlamda güvenilir yeni yöntemleri elde etmektir. B kapsamada, Marmara Bölgesi nde yap lan araflt rmalar sayesinde elde edilen deneyimin, ülkemizin deprem aç s ndan riskli, yüksek nüfs yo nl ve endüstriyel aç dan önemli di er bölgelerinde de Bay nd rl k ve skan Bakanl Afet flleri Genel Müdürlü ü ve 16 bölge üniversitesi ile iflbirli i halinde yglanmas ve yayg nlaflt r lmas hedeflenmifltir. B amaçla, TÜB TAK Akademik Proje Destekleri kapsam nda bir proje Kas m 2005 te bafllat lm flt r. Do al Kaynaklar ile ilgili Araflt rmalar YDBE, ülkemizde hidrokarbon kaynakl do al zenginliklerini Trakya Do al Gaz Havzas, Zongldak Kömür Havzas ve Güneydo Anadol Petrol Bölgesi baflta olmak üzere detayl bir flekilde ve zn süren y llar boynca, yglamac krlfllar MTA, TTK, TPAO ile iflbirli i halinde araflt rm flt r. B çal flmalardan, ülkemiz için en fayda sa layan ve somt sonç üreteni, Zongldak Kömür Gaz havzas nda yap lan kömür kökenli do al gaz potansiyelinin ekonomik olarak ciddi boytlarda olabilece inin tespiti çal flmalar olmfltr. YDBE Laboratvarlar Çevre ve Petrol Jeokimyas Laboratvar (ÇPJL) mevct insan kayna, bilgi birikimi ve cihaz/aletsel altyap ya ek olarak TÜB TAK MAM'a ba l di- er enstitülerdeki cihaz/aletsel altyap y da kllanarak Çevre ve Petrol Jeokimyas alan nda detayl ve kap- 11

12 enstitülerimiz... enstitülerimiz... saml hizmet verebilme yetene ine kavflmfltr. Laboratvar, ülkemizde ilk ve tek olma özelli ini birçok analiz ve yglama kabiliyeti aç s ndan sürdürmektedir. TÜB - TAK MAM' n misyon do rltsnda müflteri odakl ve sanayiinin gereksinimlerini karfl layacak proje ve di er endüstriyel hizmetleri snmaktad r. Laboratvarda çal flmalar ve süreçler ISO 9001 gereklerine ygn yürütülmektedir. Laboratvardaki cihaz altyap s ve analiz kapasitesi afla da verilmektedir: zotop Oran Kütle Spektrometresi (EA/GC-C-IRMS): zotop Oran Kütle Spektrometre Cihaz (EA/GC-C-IRMS) B cihaz (Micromass) esasen üç ayr cihaz n birbirlerine ba l (online) halde blndklar bir sistemi teflkil eder. B sistemin parçalar elemental analiz cihaz, gaz kromatograf ve kütle spektrometresi cihazlar d r. B sistemde kat, s v ve gaz haldeki maddelerde dyarl izotop analizleri yap lmaktad r. Dyarl izotop analizleri, organik ve inorganik maddede Karbon (C), Azot (N), Oksijen (O) ve Kükürt (S) için yap lmaktad r. B sistemde ayr ca, kar fl m maddelerinde gaz kromatografta ayr lan her bileflik için (compond specific) 13C izotop oran analizleri yap lmaktad r. Gaz Kromatografi Kütle Spektrometresi (GC-MS): Gaz Kromatografi Kütle Spektrometre Cihaz (GC-MS) B sistem (Micromass Qadropole) bileflik tan mlamas nda ve bilefliklerin köken çal flmalar nda yayg n olarak kllan lmaktad r. B sistemdeki analizler fosil yak tlar n köken tespiti ve korelasyonlar ile çevre kirlili inin kaynaklar n n tespitinde önemli ipçlar elde etme do rltsnda yap lmaktad r. Gaz Kromatograf (GC): B cihaz (Shimadz 17A) fosil yak tlarda ve/veya rafine edilmifl petrol ürünlerinde veya bnlar n kirletti i toprak s gibi çevre malzemesinde aromatik ve doymfl hidrokarbon fraksiyonlar n n analizinde kllan lmaktad r. Ortamda adsorblanm fl halde blnan gaz faz ndaki hidrokarbonlar da cihaz n headspace ünitesi yard m ile analiz edilebilmektedir. Rock-Eval Piroliz (RE): B sistemde (Vinci Rock Eval 6 - Standard) piroliz ve oksidasyon f r nlar blnmaktad r. Rock Eval piroliz analizinde örnekteki organik maddenin boll, türü ve olgnl- tespit edilir. B analiz, petrol aramac l nda ve çevre araflt rmalar nda h zl ve güvenilir sonçlar sa lad ndan, detayl organik jeokimyasal analizler öncesi bir tarama analizi olarak tercih edilmektedir. Yüksek Performans S v Kromatograf (HPLC): B cihaz (Biochrome) do al petrol veya rafine edilmifl petrol türevinde hidrokarbon ve hidrokarbon olmayan fraksiyonlar n ayr lmas ve petrol/bitüm ve s örneklerinde PAH ve ayr ca s örneklerinde anyonlar n tan mlanmas nda kllan lmaktad r. Fotometreli Araflt rma Mikroskob: B mikroskop sistemi (Leitz Orthoplan MPV SP) ile sedimenter kaya, kömür ve toprak örneklerindeki sedimenter organik maddenin görsel tan mlanmas çal flmalar gerçeklefltirilmektedir. Ayr ca, fotometre ünitesi yard m ile kömür aramac l - ve teknolojisinde ve petrol aramac l nda önemli bir parametre olan organik maddede olgnlk tespiti "vitrinit yans mas " yap lmaktad r. Mikroskopta mavi fl k (UV) düzene i de mevcttr. B düzenekte hem yans mal hem de geçirgen fl kta analiz ve gözlem mümkündür. Deprem Araflt rmalar Laboratvar nda çal flmalar ve süreçler ISO 9001 gereklerine ygn yürütülmektedir. Laboratvardaki temel cihaz altyap s afla da verilmektedir: 12

13 enstitülerimiz... enstitülerimiz... Say sal sismograflar ile srekli kaydedilen yer sars nt lar n n anl k görüntüsü Sismoloji Çal flmalar v Genifl band sismometreler v M DAS Say sal deprem kay tç lar (YDBE taraf ndan gelifltirilmifltir) v 16-bit ve 24-bit çok kanall say sal deprem kay tç lar Deformasyon Çal flmalar v Tek ve çift frekansl GPS al c lar v Mikrogravite ölçüm cihazlar Jeokimya Çal flmalar v Toprak radon gaz sürekli ölçüm cihazlar v S radon gaz sürekli ölçüm cihazlar v Toprak radon gaz spot ölçüm cihaz v S s cakl k, ph ve iletkenlik ölçüm cihazlar v Yüksek performans s v kromatograf Var olan cihaz altyap s ile deprem aç s ndan stratejik bölgelerdeki tektonik problemler, projeler çerçevesinde krlan çok parametreli ve sürekli gözlem yapan geçici gözlem a lar ile araflt r lmakta, özellikle mikro-deprem etkinli i ve bnn var olan tektonik rejimler ile iliflkisi ele al narak, deprem olay n anlamaya ve kestirmeye yönelik bilimsel anlamda güvenilir yeni yöntemler olfltrmaya çal fl lmaktad r. Uzaktan Alg lama ve Co rafi Bilgi Sistemleri Laboratvar nda zaktan alg - lama ve görüntü iflleme, güncel arazi örtüsü s n fland rma ve de ifliklik belirleme, çeflitli ölçeklerde yüksek çözümlemeli yd görüntüsü yglamalar, s kirlili i ve çevresel de ifliklik belirleme çal flmalar, k y alanlar nda de ifliklik belirleme dok analizi çal flmalar, co rafi bilgi sistemleri ve karar destek sistemleri, altyap çal flmalar ve krmsal dan flmanl k, Co rafi Bilgi Sistemleri girifl ve yglama e itimleri, çeflitli tematik yglamalar ve haritalama, tematik haritalama çal flmalar kapsam nda hizmet verilmektedir. Türkiye Uyd Görüntüleri Arflivi nde (TUGA) bütün Türkiye yi üç farkl zaman diliminde örten, LANDSAT yd görüntüleri blnmaktad r. Bnlar; LANDSAT MSS görüntüleri, 1984 LANDSAT MSS görüntüleri, LANDSAT TM görüntüleri ve ço- nl 1990 sonras çekilmifl proje çal flma alanlar na ait Frans z SPOT yds (XS/Pankromatic), Avrpa ERS1 radar ve Hindistan IRS (C/D, LISS/PAN) görüntüleri de blnmaktad r. Marmara Uyd Görüntüsü Al m stasyon efl zamanl olarak günde 4-5 kez 1.1 km x 1.1 km çözümlemeli ve 5 bantl Amerikan NOAA yd görüntülerini almaktad r. Seçti imiz görüntülerden bir zaman serisi olfltrmakta ve TÜ- B TAK MAM merkez olmak üzere 2000 km çevre znlkl Kzey Afrika ve Avrpa dan Arap yar madas na zanan genifl bir alan n görüntüleri arflivlenmektedir. B istasyon taraf ndan al nan görüntüler her gün Internet sitesinde ( yay nlanmaktad r. Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü nün Gerçeklefltirdi i Projelerden Örnekler Türkiye nin Jeo-straetjik Bölgelerinde Deprem Davran fl n n Çok Disiplinli Yöntemlerle Araflt r lmas (Kas m ) FORESIGHT Freqent Observation-driven Realistic Evalation and Simlation of Interacting Geophysical Hazard Triggers ( ) MERP Projesi Kapsam nda Yalova Yerleflim Merkezi çin Sismik Bölgeleme ve CBS Çal flmalar ( ) Gebze-Tzla Aras ndaki Bölgenin Mikrodeformasyon Özellikleri ( ) Marmara Bölgesi nde Radon Gaz ve Di er Yöntemler ile Deprem Kestirimi Çal flmalar ( ) IBB Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü ü ne Ait Deprem stasyon A n n flletilmesi ve Gelifltirilmesi Projesi ( ) Kzey Anadol Fay n n Bat ve Orta Kesimlerinin Dinamik Özelliklerinin Belirlenmesi ( ) Salt Ortam Gürültüsü Ölçümü ve De erlendirmesi ve Deniz Taban S n fland rmas (2) ( ) Bol linde Co rafi Bilgi Sistemi nin Krlmas ve Yeni Yerleflim Yerlerinin UA ve CBS Yöntemleri ile Belirlenmesi ( ) Zongldak Taflkömür Havzas nda Kömür Kökenli Do al Gaz Potansiyelinin Araflt r lmas ( ) Türkeyinin Petrol ve Do al Gaz Bölgelerinin Farkl Yaklafl mlarla Yeniden De erlendirilmesi ( ) Hazar Havzas n n Afla Kra Depresyonnda (Azerbaycan) petrol olflm ( ) 13

14 Teknoloji Ödülleri Sahiplerini Blyor... VI. Teknoloji Kongresi ve Teknoloji Ödülleri Töreni 6 Aral k 2005 Tarihinde Yap l yor TÜB TAK, TTGV, TÜS AD taraf ndan ülkemizde yarat c düflünceyi yenilikçi ürüne dönüfltürme çabalar n teflvik etmek, yenilikçi ürün gelifltirmenin rekabetçi pazarlarda baflar için kaç n lmaz old konsnda Türkiye nin genç sanayiini bilinçlendirmek amac yla ortaklafla olfltrlan Teknoloji Kongresi ve Teknoloji Ödülleri nin alt nc s, 6 Aral k 2005 tarihinde stanbl Kadir Has Üniversitesi Kongre Merkezi nde yap l yor. Teknoloji Ödülleri Töreni öncesinde AB Sürecinde Araflt rma, Teknoloji Gelifltirme ve novasyon ana temal Teknoloji Kongresi düzenlenecek. Ayr ca kongrede Dünyayla rekabet için bilim, teknoloji ve yenilikçilik üçgeni ve Ne kadar yenilikçi olabiliriz?-ürünler, süreçler ve oynclar bafll klar nda iki otrm gerçeklefltirilecek. Büyük Ödül ve Baflar Ödülü kategorilerinde verilecek olan VI. Teknoloji Ödülleri nde finale kalan firmalar ve ürünleri flöyle s ralan yor. BÜYÜK ÖDÜL F NAL STLER 1 ARÇEL K A.fi. BULAfiIK MAK NES filetmes EKOLOJ ST BULAfiIK MAK NASI 2 ASELSAN PRC-9651 YAZILIM TABANLI TELS Z (SOFTWARE RADIO) 3 EÖS ECZACIBAfiI ÖZGÜN K MYASAL ÜRÜNLER SAN. ve T C. A.fi. KEM K ER MES TEDAV S NDE KULLANILAN ALENDRONAT Ç N GEL fit R LEN ÜRET M PROSES 4 NFORM ELEKTRON K SAN. ve T C. A.fi. NIRVANA PROJES IGBT DO RULTUCULU ÜÇ FAZ KES NT S Z GÜÇ KAYNA I 5 KAREL ELEKTRON K SAN. ve T C. A.fi. DS10 LET fi M SUNUCUSU BAfiARI ÖDÜLÜ F NAL STLER 1 BYM B LG SAYAR LE YÖNET M ve MÜHEND SL K A.fi. e-sim: SUPERCOMPUTER & ONLINE SIMULATION CENTER 2 EL MKO LTD. fit. E-AC-10 A IRLIK ÖLÇÜM ve KONTROL C HAZLARI A LES 3 H MTAfi HAR TA NfiAAT MÜHEND SL K T C. A.fi. ZM R METROPOL TEN ALANI ve YAKIN ÇEVRES N N GIS, GPS ve UZAKTAN ALGILAMA S STEM NE DAYALI KARAYOLLARI NAV GASYON A ININ KURULMASI P LOT PROJES 4 H T T B LG SAYAR H ZMETLER LTD. fit. CRANE CRM/FF 5 NTERFARMA TIBB MALZEMELER SAN. ve T C. A.fi. SO UK BANDAJ 6 KONSAN B LG ve TEKNOLOJ ÜRET M SAN. T C. A.fi. GELENEKSEL HARÇTAN "SOFTHARÇ"A 7 ÖRNEK MAK NA SAN. ve T C. KOLL. fit. PRC-9651 YAZILIM TABANLI TELS Z (SOFTWARE RADIO) 8 S STEM TEKN K ENDÜSTR YEL ELEKTRON K S STEMLER SAN. ve T C. LTD. fit. GENEL AMAÇLI VAKUM ISIL filem FIRINI 9 SYS TELEKOMÜN KASYON B LG SAYAR ELEKTRON K SAN. ve T C. A.fi. VIASES 10 TELPAfi TELEKOMÜN KASYON SAN. ve T C. A.fi TELPAfi PROGRAMLANAB L R TELEFON 14

15 k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... TÜB TAK Bilim Adam Yetifltirme Grb (BAYG) tarafindan düzenlenen XIII. Ulsal Bilim Olimpiyatlar 9-13 Aral k 2005 tarihlerinde yap lacak. XIII. Ulsal Bilim Olimpiyatlar nda dereceye giren ö renciler, 13 Aral k 2005 tarihinde TÜB TAK Feza Gürsey Konferans Salon nda düzenlenecek törende ödüllerini alacak. Törende, X. Ulsal Ilkögretim Matematik Olimpiyat nda dereceye giren ö rencilerin yan s ra, 2005 Y l Ulslararas Bilim Olimpiyatlar nda Türkiye yi temsil eden ö renciler de ödüllendirilecek. k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü (EE) taraf ndan, 2 Aral k 2005 tarihinde TÜB TAK Feza Gürsey Konferans Salon nda Türkiye de Biyodizel Üretimindeki Mevct Drm, Sornlar ve Öneriler Çal fltay düzenlenecek. TÜ- B TAK Temsilcilerinin yan s ra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl -, Tar m ve Köyiflleri Bakanl ve Çevre ve Orman Bakanl ndan yetkililerin kat laca çal fltayda biyokütle üretimi, biyodizel kllan m, standart ve yönetmeliklerin yan s ra özel sektörün konya yaklafl m ele al nacak. k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) fl Gelifltirme Birimi ( GB) taraf ndan, 9 Kas m 2005 tarihinde, Ar-Ge için verilebilecek mali destek programlar hakk nda bilgilendirme toplant - s düzenlendi. MAM da gerçekleflen toplant - n n aç l fl konflmas n yapan MAM Baflkan Dan flman Mehmet DEM REL Merkez tan t m - n n ard ndan, TÜB TAK Teknoloji zleme ve De erlendirme Baflkan Yard mc s Deniz BAYHAN söz alarak, T DEB destek ve faaliyetleri ile yenilenen yönetmelik hakk nda bilgi verdi. Toplant da, Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf (TTGV) taraf ndan verilen Ar-Ge destekleri, TÜB TAK Teknoloji Serbest Bölgesi (TEKSEB) ve TÜB TAK Teknoloji Gelifltirme Bölgesi (TEK- GEB) tan t m da yap ld. Toplant ya 80 kifli kat ld. k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... TÜB TAK ve Otomotiv Sanayi Derne i (OSD) iflbirli iyle, MAM Gebze Yerleflkesi nde OSD Çevre Komitesi ve Biliflim Komitesi toplant lar yap ld Kas m 2005 tarihlerinde düzenlenen toplant lara, MAM Baflkan Dan flman Mehmet DEM REL, MAM fl Gelifltirme Birim Yöneticisi Dr. Sibel Sain ÖZDEM R, Biliflim Teknolojileri Enstitüsü (BTE), Kimya ve Çevre Enstitüsü (KÇE), Enerji Enstitüsü (EE) ve Malzeme Enstitüsü (ME) yetkililerinin yan s ra çeflitli firmalardan davetliler kat ld. Biliflim Komitesi toplant s soncnda, olas iflbirli i konlar belirlendi ve projelendirme kapsam nda toplant lara devam edilmesine karar verildi. Toplant dan sonra, bir firma ile ifl gelifltirme çal flmas bafllat ld. k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... k sa k sa... TÜB TAK Popüler Bilim Kitapl na bir kitap daha eklendi: Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri. 40 y ll k bir çal flma sonc ortaya ç kan Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri nde, ülkemizin zengin biyoçeflitlili i içinde önemli yeri olan sürüngen ve krba a grplar na ait türler tan t l yor. Ülkemizdeki farkl yaflam ortamlar nedeniyle çok say da türü olan sürüngen ve amfibilerin do al yaflam ortamlar - n, foto raflar n, yap sal özelliklerini ve blndklar co rafi bölgeleri detayl olarak okycya aktaran kitap Prof. Dr. brahim BARAN taraf ndan haz rland ve 7,00 YTL fiyatla sat fla snld. 15

16 TÜB TAK - Ulsal Metroloji Enstitüsü Karikatür Yar flmas n 2002 n Ölçüm ve Günlük Hayat m z Osman Trhan