TNSA-2008 in Sonuçlar Bölge Toplant 4

Transkript

1 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü TNSA-2008 in Sonuçlar Bölge Toplant 4 17 Aral k 2009, Adana Doç. Dr. Banu AKADLI ERGÖÇMEN, Ar. Gör. F. Hande TUNÇKANAT T.C. Sa k Bakanl Ana Çocuk Sa ve Aile Planlamas Genel Müdürlü ü T.C. Ba bakanl k Devlet Planlama Te kilat Müste arl Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlü ü Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Ara rma Kurumu 1

2 Sunu Plan Hanehalk nüfusunun özellikleri Ya yap Hanehalk büyüklü ü itim durumu Refah Düzeyi Çocuklar n nüfusa kay tl olma durumu Kad nlar n temel özellikleri 2

3 HANEHALKI NÜFUSUNUN ÖZELL KLER Görü me yap lan hanehalk say Hakk nda bilgi toplanan hanehalk üyesi say Türkiye Güney

4 Nüfusun Ya Yap ,0 5,0 3,0 1,0 1,0 3,0 5,0 7,0 Erkek Kad n TÜRK YE ,0 5,0 3,0 1,0 1,0 3,0 5,0 7,0 Erkek GÜNEY Kad n 4

5 Nüfusun Ya Yap 4,3 5,7 6,8 60,7 64,5 65,8 35,0 29,8 27,4 GNS-1990 GNS-2000 TNSA

6 Nüfusun Ya Yap 5,5 10,1 6,8 4,7 67,9 60,4 65,8 57,2 26,6 29,5 27,4 38,0 Kent r Türkiye Güney

7 Ortalama Hanehalk Büyüklü ü 5,3 4,8 4,5 4,3 4,1 3,

8 Ortalama Hanehalk Büyüklü ü 5,6 3,9 4,2 Kent r Güney 8

9 Ortalama Hanehalk Büyüklü ü Ortalama hanehalk büyüklü ü Türkiye de 3,9 dur. Güney de ise 5,6 d r. 3,7 3,1 3,6 3,7 3,7 5,1 3,8 5,8 3,5 3,6 5,6 5,7 9

10 Hanehalk Kompozisyonu 26,6 27,3 36,7 18,7 59,6 29,1 25,1 23,1 15,6 15,8 21,2 16,8 20,8 11,1 17,8 6,0 7,6 10,1 3,1 6,4 Kent r Güney Türkiye

11 Hanehalk Nüfusunun E itim Durumu ,4 (6 ve üzeri ya lar, Türkiye) 36,7 35, ,8 17,1 25,9 18, , itimi yok/ilkokulu bitirmemi lkö retim birinci kademe lkö retim ikinci kademe Lise ve üzeri Erkek Kad n 11

12 Hanehalk Nüfusunun E itim Durumu ,9 itimi yok/ilkokulu bitirmemi (6 ve üzeri ya lar, GÜNEY) 39,9 35,6 35,7 lkö retim birinci kademe 17,5 lkö retim ikinci kademe 21,2 13,8 14,6 Lise ve üzeri Erkek Kad n 12

13 Okulla ma Oranlar Erkek Kad n Toplam Cinsiyet Farkl Endeksi lkö retim Erkek Kad n Toplam Cinsiyet Farkl Endeksi Ortaö retim Türkiye Güney (6-13 ya ) (14-16 ya ) 13

14 Hanehalk Dayan kl Tüketim Mallar Seçilmi Dayan kl Tüketim Mallar TNSA-2003 TNSA-2008 nternet Bilgisayar Masaüstü Dizüstü Cep telefonu Araba

15 Hanehalk Refah Düzeyi 29,3 9,2 15,1 22,7 11,0 17,9 4,4 8,6 14,7 26,2 19,8 21,9 24,2 26,5 20,7 27,3 22,2 25,7 15,0 8,8 28,7 19,3 13,9 21,3 45,8 Bat Güney Orta Kuzey Do u En dü ük Dü ük Orta Yüksek En Yüksek 15

16 ÇOCUKLARIN NÜFUSA KAYITLI OLMA DURUMU TNSA-2008 de 1998 ve sonras nda do an çocuklar n annelerine; Çocuklar n nüfusa kay tl olup olmad klar ve er kay tl iseler, do umdan ne kadar süre sonra kay t edildikleri sorulmu tur. Analizlerde daha önceki ara rmalar ile kar la rma yapabilmek amac yla 5 ya alt ndaki çocuklar n bilgileri kullan lm r. 16

17 Nüfusa Kay tl Olmayan Çocuklar ,8 22, , ,

18 Nüfusa Kay tl Olmayan Çocuklar , ,4 4,5 5,2 7,4 5,4 8,4 6,3 2 0 < Erkek Kad n Kent K r Türkiye 18

19 Nüfusa Kay tl Olmayan Çocuklar Türkiye de be ya alt çocuklar n yüzde 6 s, Güney de ise çocuklar n yüzde 4 ü nüfusa kay tl de ildir. 5,3 1,5 2,0 5,2 2,8 12,3 4,9 3,8 12,6 6,6 3,8 10,1 19

20 KADINLARIN TEMEL ÖZELL KLER 20

21 Okuryazarl k Türkiye de evlenmi ya kad nlar n yüzde 89 u okuryazard r. Bu de er Güney de yüzde 90 a yükselmektedir. 94,3 92,3 94,6 96,0 89,5 71,4 94,3 98,4 91,1 58,6 89,7 62,3 21

22 Kad nlar n E itim Durumu itimi yok/ilkokulu bitirmemi lkö retim birinci kademe Türkiye lkö retim ikinci kademe Güney Lise ve üzeri 22

23 Çal ma Durumu Halen çal yor Tar m Sanayi Hizmet Kent r Türkiye Güney 23

24 Sosyal Güvenlik ve Sa k Sigortas Yok SSK Emekli Ba kur Di er Yok SSK Emekli Ba kur Sand Sand 14 Türkiye Güney 18 Ye il Kart 1 1 Di er Sosyal güvenlik Sa k sigortas 24

25 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü TNSA-2008 in Sonuçlar Bölge Toplant 4 17 Aral k 2009, Adana Do urganl k ve Anne-Çocuk Sa Doç. Dr. Banu AKADLI ERGÖÇMEN T.C. Sa k Bakanl Ana Çocuk Sa ve Aile Planlamas Genel Müdürlü ü T.C. Ba bakanl k Devlet Planlama Te kilat Müste arl Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlü ü Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Ara rma Kurumu 25

26 Sunu Plan Do urganl k Do urganl k tercihleri Do urganl n belirleyicileri Gebeli i önleyici yöntem kullan Dü ükler Evlenme Anne ve çocuk sa Do um öncesi ve sonras bak m lanma Erken ya ölümleri Emzirme ve ek g da yotlu tuz kullan Çocuklar n ve annelerin beslenme durumu Son sözler... 26

27 DO URGANLIK VE DO URGANLIK TERC HLER TNSA-2008 de do urganl k h zlar ara rmadan önceki 3 y l için hesaplanm r. Do urganl k h zlar n yakla k referans tarihi Haziran 2007 dir. Toplam Do urganl k H Kad n ba na dü en ortalama canl do um say 27

28 Toplam Do urganl k H 2,68 2,00 2,16 Kent r Türkiye 28

29 Toplam Do urganl k H ndaki De meler Shorter-Macura TNSA GNS-2000 TNSA

30 Toplam Do urganl k H ndaki De meler 5,0 4,0 4,33 4,04 3,0 2,0 3,02 2,65 2,61 2,23 2,16 1,0 0,0 30

31 Do urganl kta Yenilenme Seviyesi Kad n ba na 2.1 çocu un dü tü ü nüfus Her kad n yerine ancak 1 k z çocu u rak r Bu durumda bir sonraki neslin say sal büyüklü ü 1 k z çocu u b rakan annenin nesline e it olur Nüfus, do urganl yüksek eski nesillerin etkisi ile birkaç nesil daha artmaya devam eder Daha sonra ise önce dura anla r, sonra da azal r Türkiye nin do urganl k seviyesindeki azalma bu ekilde devam ederse, nüfusumuz 2050 li y llarda milyon seviyesinde dura anla acak ve daha sonra da azalmaya ba layacak 31

32 Dünyada Do urganl k Seviyesi 32

33 Toplam Do urganl k H ndaki De meler 3,5 3,0 2,5 2,0 2,37 2,39 2,06 2,00 3,10 3,08 2,65 2,68 1,5 1,0 0,5 0,0 Kent r TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

34 Toplam Do urganl k H

35 Toplam Do urganl k H Türkiye de do urganl k düzeyi 2,16 seviyesine yani nüfusun kendisini yenileyebilece i düzeyin hemen üstüne kadar gerilemi tir. Ancak bölgesel farkl klar devam etmektedir

36 Ya a Özel Do urganl k H zlar TDA-1978 TNSA-1988 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

37 Ya a Özel Do urganl k H zlar Türkiye Güney 37

38 Tahmini Do um Say lar Türkiye de tahmini do um say 1,292,698 dir. 32, , ,116 64,518 30,545 46, , ,065 63,900 94, , ,284 38

39 Do um Aral klar 60+ Ay % Ay % Ay % Ay % Ay % Ay %21 39

40 Do um Aral klar n De imi ,4 35,5 36,4 29,7 24,1 23,6 22,0 20,8 16,6 16,5 14,9 14,7 13,5 13,1 13,7 14,4 12,5 13,2 10,9 9,

41 sa Do um Aral klar (< 24 ay) , ,4 13,3 18,5 15,8 18,

42 Ortanca lk Do um Ya 22,5 22,3 22,0 21,5 21,0 20,8 21,1 21,3 20,5 20,

43 Ortanca lk Do um Ya ya lar ndaki kad nlar için ortanca ilk do um ya Türkiye de 22,3; Güney de ise 22,7 dir. 22,9 22,5 23,1 22,0 22,8 21,5 22,0 22,2 21,0 21,8 22,7 21,4 43

44 Adölesan Annelik ,2 9,3 8 7,5 6 5,

45 Adölesan Annelik ya lar nda çocuk do urmaya ba layan kad nlar n yüzdesi Türkiye de 5.9; Güney de ise 4.5 dir

46 Do urganl k Tercihleri 2 y l içinde çocuk istiyor 9,9% 2 y ldan sonra çocuk istiyor 13,6% stiyor, zaman için karars z 0,9% Karars z 3,1% 2 y l içinde istiyor 11,5% 2 y ldan sonra istiyor 14,3% stiyor, zaman için karars z %0,6 Karars z 2,8% Do um yapmas mümkün de il 3,2% Ba ka çocuk istemiyor 69,3% Do um yapmas mümkün de il 3,5% Ba ka çocuk istemiyor 67,0% TNSA-2003 TNSA

47 Do urganl a Son Verme ste i Türkiye de ve Güney'de kad nlar n yüzde 67 si ba ka çocuk istemiyor. Çocuk Say na Göre 78,4 78,0 87,8 87,1 91,8 89,7 60 Türkiye Güney ,2 15,2 0 4,7 4,

48 Aile Planmas na Olan Talep ,0 79, ,0 59, ,1 4,1 6,2 18,0 20,2 Ara açmak için Son Toplam vermek için Ara açmak için Son Toplam vermek için Ara açmak için Son Toplam vermek için Kar lanmam Kar lanm Toplam 48

49 Kar lanmam Aile Planlamas htiyac Türkiye de ve Güney de ya lar ndaki halen evli kad nlar n yüzde 6 s n; aile planlamas ihtiyac kar lanmam r

50 stenen ve Toplam Do urganl k 3, , ,5 2,0 1, ,0 0,5 0,0 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Toplam stenen do urganl k h Toplam do urganl k h 50

51 DO URGANLI IN BEL RLEY LER GEBEL ÖNLEY YÖNTEMLER Yöntem bilgisi, yöntem kullan (geçmi te kullanm, ara rma tarihinde kullanma), yöntemin temin edildi i kaynak, kullanmama nedeni, gelecekte kullanma e ilimi... Modern Yöntemler Tüplerin ba lanmas, Hap, R A, Kondom, Enjeksiyon, mplant, Diyafram/Köpük/Jel, Kad n Kondomu, Erke in Kanallar n Ba lanmas, Acil Korunma Hap Geleneksel Yöntemler Geri çekme, Takvim, Emzirme, folklorik (yerel) yöntemler 51

52 Yöntem Duyma ve Kullanma ,8 99,6 93,6 91,3 77,6 73,0 64,2 46,0 27,0 Yöntem Biliyor Yöntem Kullanm Halen Yöntem Kullan yor Herhangi Bir Yöntem Modern Yöntem Geleneksel Yöntem 52

53 Yöntem Kullanan Kad nlar n Yüzde Da Halen evli %100.0 Herhangi bir yöntem kullan yor %73.0 Yöntem kullanm yor %27.0 Modern yöntem %46.0 Geleneksel yöntem %27.0 A %16.9 Kondom %14.3 Geri Çekme %26.2 Takvim %0.6 Di er Geleneksel %0.2 Tüplerin Ba lanmas %8.3 Hap %5.3 Di er Modern %1.1 53

54 Kent/K r ve Bölgelere Göre Yöntem Kullan ,5 28,6 28,1 24,6 26,7 34,2 23,5 27, ,8 40,4 48,2 45,8 48,8 41,4 37,8 46, ,7 31,1 23,7 29,6 24,5 24,4 38,5 27,0 0 Kent K r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye Geleneksel Yöntem Modern Yöntem Yöntem Kullanm yor 54

55 Gebeli i Önleyici Yöntem Kullan Türkiye de evli kad nlar n yüzde 73 ü; Güney de ise yüzde 70 i gebeli i önleyici yöntem kullanmaktad r

56 Yöntem Kullan ndaki De meler ,3 28,1 26,1 28,5 27,0 63,3 62,6 63,9 71,0 73,0 31,0 34,5 37,8 42,5 46, ,7 37,4 36,1 29,0 27,0 TNSA-1988 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA-2008 Yöntem kullanm yor Modern yöntem Geleneksel yöntem 56

57 Yöntem Kullan ndaki De meler Güney de en yayg n modern yöntemler R A (%18), kondom (%13) ve tüpligasyon (%10); en yayg n geleneksel yöntem ise geri çekmedir (%24) Tüplerin ba lanmas Hap A Kondom Geri çekme TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

58 Yöntemlerin Temin Edildi i Kaynak Devlet hastanesi 14,5% Do umevi 6,5% AÇSAP 3,0% Sa k oca /evi 32,9% Di er Kamu 4,2% Özel hastane/ poliklinik 6,9% Özel doktor 4,3% Eczane 23,6% Market/ dükkan 3,9% Di er özel 0,2% TNSA Devlet hastanesi 11,2% Do umevi 5,9% AÇSAP 5,0% Sa k oca /evi 28,2% Di er Kamu 7,4% Özel hastane/ poliklinik 5,2% Özel doktor 9,4% Eczane 24,8% Market/ dükkan 1,5% Di er özel 1,4% TNSA-2003

59 Yöntemlerin Temin Edildi i Kaynak 100% 90% 0,2 0,6 18,6 21,9 12,6 4,1 80% 35,0 70% 60% 62,9 48,1 50% 40% 81,3 78,0 30% 61,1 20% 10% 36,6 39,2 0% Tüplerin ba lanmas Hap A Kondom Tüm modern yöntemler Di er Özel sektör Kamu sektörü 59

60 Bilinçli Seçim 60 56, ,2 44,3 49,4 48,5 42, Kullan lan yöntemin yan etkileri konusunda bilgilendirilmi Yan etkiler ortaya ç kt nda ne yapmas gerekti i konusunda bilgilendirilmi Di er yöntemler konusunda bilgilendirilmi Türkiye Güney 60

61 Yöntem B rakma H zlar Yöntem ba ar zl Gebe kalmay isteme Di er bir yönteme geçme Di er nedenler 13 Tüm nedenler Hap A Kondom Geri çekme Tüm yöntemler 61

62 DO URGANLI IN BEL RLEY LER DÜ ÜKLER Dü üklere ili kin bilgi kad n soruka n iki farkl bölümünden gelmektedir: Gebelik ve Do urganl k bölümündeki ya am boyu dü ük say na ili kin sorular. Takvim bölümündeki son be y ldaki dü ün/dü üklerin zamanlamas na ili kin sorular. 62

63 Dü ükler ve Ölü Do umlar (Ya am Boyu) 30 28,0 26, ,7 21,4 20,8 20,4 23,9 22, ,7 5,0 4,0 4,0 0 Kendili inden steyerek Ölü Do um TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

64 steyerek Dü ükler (Ya am Boyu) Türkiye de kad nlar n yüzde 22 si; Güney de ise yüzde 18 i ya amlar boyunca en az bir isteyerek dü ük yapm r

65 Dü ükler ve Ölü Do umlardaki E ilimler (100 Gebelikte) 8,9 8,7 10,0 10,5 18,0 14,5 11,3 10,0 Kendili inden steyerek Ölü Do um 1,9 1,5 1,3 1,1 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

66 steyerek Dü ükler (100 Gebelikte) Türkiye de ve Güney de her yüz gebelikten 10 u isteyerek dü ükle sonuçlanmaktad r

67 steyerek Dü ükten Önce/Sonra Kullan lan Yöntem Yöntem kullanma- ; 33,7 Hap; 4,8 A; 5,0 Kondom; 10,8 Yöntem kullanma ; 32,3 Hap; 14,0 A; 11,6 Di er geleneksel; 5,7 Di er modern; 1,0 Önce Geri çekme; 39,0 Di er geleneksel; 3,5 Di er modern; 2,0 Sonra Geri çekme; 21,7 Kondom; 14,9 67

68 steyerek Dü ün Zamanlamas ,2 73,4 67, , ,2 23,1 21,9 21,7 25,2 8,7 4,7 10, ay 2. ay 3. ve sonraki aylar TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

69 DO URGANLI IN BEL RLEY LER EVLENME Kad nlar n kendilerini evli olarak beyan etmeleri esas al nm r. Resmi evlilikler yan nda sadece dini nikah ile yap lan evlilikler de kapsanm r. Medeni durumda Ayr ya yor kategorisi bo anmak üzere ayr ya ayanlar kapsamaktad r. 69

70 Medeni Durum ,7 31,0 69,1 65,2 Tüm bölgelerde ya grubundaki kad nlar aras nda halen evli kad nlar n oran azalmaktad r ,7 1,5 1,5 2,3 Hiç evlenmemi Evli Dul Bo anm /Ayr ya yor

71 Ya lara Göre Evlenmeyenler Türkiye de neredeyse tüm kad nlar nihai olarak evlenmektedir ya grubundaki kad nlar n sadece yüzde 1 i hiç evlenmemi tir TDA 1978 TNSA 1988 TNSA 1998 TNSA

72 lk Evlenme ve Do um Ya 23,0 22,0 21,0 20,8 21,3 21,8 20,8 22,3 20,0 19,0 19,0 19,5 20,0 18,0 17, ilk evlenme ya lk do um ya 72

73 lk Evlenme ve lk Do um Ya 21.3/ / / / /

74 ANNE VE ÇOCUK SA LI I DO UM ÖNCES VE SONRASI BAKIM Do um Öncesi Bak m TNSA-2008 öncesindeki be y l içinde meydana gelen son do umlar temel al narak hesaplanm r. Do um S ras nda Yard m TNSA-2008 öncesindeki be y l içinde meydana gelen tüm do umlar temel al narak hesaplanm r. Do umun Yap ld Yer TNSA-2008 öncesindeki be y l içinde meydana gelen tüm do umlar temel al narak hesaplanm r. Do um Sonras Bak m TNSA-2008 öncesindeki be y l içinde meydana gelen son do umlar temel al nm r. Do umdan sonraki iki ay içinde bak m al p al nmad sorulmu tur. 74

75 Do um Öncesi Bak m ,0 80,9 2,5 67,5 5,5 62,3 7,3 15,5 89,5 75,4 60,2 46,8 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA-2008 Doktor Ebe/Hem ire 75

76 Do um Öncesi Bak m ,7 4,7 2,1 1,0 3,6 4,3 2,3 2, ,0 79,4 94,7 93,6 90,8 91,4 76,8 89, ,7 20,5 5,0 3,1 5,1 5,2 4,2 7,8 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye Di er Ebe/Hem ire Doktor Almam 76

77 Do um Öncesi Bak m Alanlar Türkiye de kad nlar n yüzde 92 si; Güney de ise yüzde 95 i sa k personelinden do um öncesi bak m almaktad r. 95,7 98,3 97,6 98,7 92,2 72,9 93,3 76,0 96,9 93,7 82,2 94,6 77

78 Do um Öncesi Bak m Say ,8 73,7 80,4 21,4 7,7 13,8 11,1 3,1 15,7 4,3 5,0 7,8 Kent r Türkiye DÖB Almam

79 Yeterli Say da DÖB Alan Kad nlar , ,9 42,0 53,9 0 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

80 lk DÖB lk Üç Ayda Alanlar , , ,9 42,1 0 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

81 Do umun Yap ld Yer ,7 26,7 21,2 40,2 89,7 72,5 78,2 59,6 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA-2008 Sa k kurumu Ev 81

82 Do umun Yap ld Yer ,4 3,3 1,2 7,2 3,9 20,4 27,2 9,7 94,0 96,0 98,3 92,2 95,6 79,0 72,2 89,7 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye Sa k kurulu u Ev 82

83 Do umun Yap ld Yer Türkiye de do umlar n yüzde 90 ; Güney de ise yüzde 92 si sa k kurumlar nda yap lmaktad r. 95,2 100,0 98,4 96,3 97,2 75,5 97,2 65,3 95,8 98,3 74,7 92,2 83

84 Do um S ras nda Yard m ,1 42,2 19,4 17,0 40,5 36,3 8,7 27, ,7 40,1 46,7 64,1 0 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA-2008 Doktor Ebe/Hem ire Ara Ebesi/Di er 84

85 Do um S ras nda Yard m ,3 19,9 2,0 5,9 1,5 4,0 25,6 2,1 8,7 15,5 7,7 24,5 22,5 33,7 32,0 27, ,2 34,0 82,5 60,4 76,0 64,0 41,9 90,2 64, ,1 32,5 0 Doktor Ebe/Hem ire Ara Ebesi/Di er 85

86 Do um S ras nda Yard m Türkiye de do umlar n yüzde 91 inde; Güney de ise yüzde 94 üne sa k personeli yard mc olmu tur. 97,9 98,5 98,4 96,5 97,6 75,5 97,6 66,0 98,2 94,0 98,4 78,1 86

87 Do um Sonras Bak m 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 91,1 84,6 79,2 73,3 95,4 92,7 95,1 88,6 88,2 88,4 88,0 84,3 80,1 81,7 69,3 63,9 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye Anne Bebek 87

88 Do um Sonras Bak m (Anne) Türkiye de annelerin yüzde 82 si; Güney de ise yüzde u do umdan sonraki 40 gün içinde bak m alm r. 87,1 88,7 91,4 83,1 82,0 59,6 86,4 56,0 94,2 80,1 87,9 69,0 88

89 Do um Sonras Bak m (Bebek) Türkiye de ve Güney de bebeklerin ise 88 ido umdan sonraki 40 gün içinde bak m alm r. 96,3 95,2 92,8 94,2 92,2 65,5 95,1 69,1 95,6 90,5 70,4 88,2 89

90 Do um Sonras Bak n Zamanlamas 4 saatten az 63,4 66, saat 2 gün 3-40 gün Bilmiyor/cevaps z Sa k Personelinden Bak m almam 12,2 7,6 4,6 5,2 2,8 7,6 1,6 1,9 15,5 11,1 Bebek Anne

91 Sezaryen Do umlar , ,9 14,0 21,2 0 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA-2008 Sa k kurumlar nda yap lan do umlar esas al nd nda do umlar n yüzde 42 sinin sezaryen ile yap lan do umlar oldu u görülmektedir. 91

92 Sezaryen Do umlar Türkiye de do umlar n yüzde 37 si; Güney de ise yüzde 40 sezaryen ile yap lmaktad r. 49,1 54,4 41,0 44,3 50,6 21,9 42,3 36,2 16,8 45,1 39,8 14,4 92

93 ANNE VE ÇOCUK SA LI I ÇOCUKLARIN A ILANMASI lanma bilgisi y llar nda do an tüm çocuklar için toplanm r. lanma bilgisi iki kaynaktan toplanm r: Kart ya da Annenin Beyan. lanma h zlar, önceki ara rmalarda ayl k olan çocuklar için hesaplanm ken, TNSA-2008 de ara rma tarihinde ayl k olan çocuklar için hesaplanm r. takvimi, Temmuz 2006 da de tirilmi tir. K zam k a 9. ay yerine 12. ayda kabakulak ve k zam kç k a lar ile birlikte tek bir dozda yap lmaya ba lanm r. Çocuklar n tam a olmalar için gereken ya 12. ay yerine 15. aya yükselmi tir. Tam A çocuk: BCG, K zam k, 3 doz DBT ve 3 doz Polio a olan çocuklar. TNSA-2008 de, Geni letilmi A Program na 1998 y nda dahil edilen Hepatit B na ili kin bilgi de toplanm r. 93

94 lanma Oranlar (15-26 Ayl k Bebekler) ,9 89,3 97,2 91,8 89,3 96,8 92,3 88,8 80, ,6 94

95 lanma Oranlar (15-26 Ayl k Bebekler) ,9 89,3 97,2 91,8 89,3 96,8 92,3 88,8 96,5 90,7 85,9 76, ,6 95

96 Tam A Çocuklar n Yüzdesi (15-26) 100,0 90,0 80,0 70,0 84,2 71,0 84,6 81,8 90,0 83,6 64,3 80,4 66,7 80,5 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 96

97 lanma Oranlar ndaki De meler ,5 95,9 78,5 89,3 86,9 97,2 74,3 91,8 58,7 89,3 94,0 96,8 92,3 87,2 64,4 88,8 80, , ,6 1,6 BCG zam k DBT-1 DBT-2 DBT-3 TNSA-1998 Polio-1 Polio-2 TNSA-2008 Polio-3 Tam A Hiç A Yok 97

98 lanma Oranlar ndaki De meler ,0 84,6 81,8 83,6 80,5 64,3 57,3 58,9 50,2 51,8 45,7 22,9 Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye TNSA-1998 TNSA

99 ANNE VE ÇOCUK SA LI I ERKEN YA ÖLÜM HIZLARI TNSA-2008 de Türkiye toplam için hesaplanan ölüm h zlar ara rmadan önceki be y l için; alt gruplar için hesaplanan ölüm zlar ise, ara rmadan önceki on y l için hesaplanm r. Son be y lda erken dönem ölüm h zlar çok h zl bir ekilde dü mü ve bu nedenle de alt gruplarda gözlenen ölümler nadir bir olay haline dönü mü tür. 5 y ll k ölüm h zlar n yakla k referans tarihi Haziran 2006 d r. Neonatal Ölüm H : Do umdan sonraki bir ay içinde ölme olas Postneonatal Ölüm H : Do umdan sonraki bir aydan sonra ancak y ldan önce ölme olas Bebek Ölüm H : Do umdan sonraki bir y l içinde ölme olas Çocuk Ölüm H : Birinci ve be inci do um günleri aras nda ölme olas Be -Ya Alt Ölüm H : Do umdan sonraki be y l içinde ölme olas 99

100 Erken Ya Ölüm H zlar Neonatal Postneonatal Bebek Çocuk Be -Ya Alt TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

101 Bebek Ölüm H ndaki De meler Shorter-Macura & GNS TNSA-1988 TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

102 Dünyada Bebek Ölümleri Seviyesi 102

103 Bebek Ölümlerinde Göreli Riskler 1,6 1,5 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,8 1,3 0,6 1,2 0,8 0,9 1,3 1,0 0,4 0,3 0,2 0,0 103

104 Be Ya Alt Ölümlerde Say sal Büyüklükler Neonatal ölümler bebek ölümlerinin yüzde 76 s ; erken neonatal ölümler ise neonatal ölümlerin yüzde 87 sini olu turmaktad r. Be Ya Alt Ölüm Say 31,025 Canl Do um Say 1,292,698 Be Ya na Kadar Hayatta Kalacaklar 261,673 Bebek Ölüm Say 21,976 Çocuk Ölüm Say 9,049 Neonatal Ölümler 16,805 Post-neonatal Ölümler 5,171 Erken Neonatal Ölümler 14,613 Geç Neonatal Ölümler 2,

105 Perinatal Ölüm H TNSA-2008 sonuçlar Güney de perinatal ölüm n binde 18 oldu unu göstermektedir TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

106 ANNE VE ÇOCUK SA LI I EMZ RME VE EK GIDA TNSA-2008 kapsam nda be ya alt ndaki çocuklar için annelerinden; Emzirmeye ba laman n zamanlamas Emzirme süresi ve s kl ve Ek g daya ba lama ve zamanlamas na ili kin bilgiler toplanm r. Analizlerde üç ya n alt ndaki çocuklar ve özellikle de 6 aydan küçük çocuklar temel al nm r. 106

107 Emzirmeye Ba lama Bir süre emzirilen çocuklar 96,7 Do umdan sonraki 1 saat içinde emzirilen çocuklar 39,0 Do umdan sonraki 1 gün içinde emzirilen çocuklar 73,4 Anne sütünden önce ba ka g da alan çocuklar 23,

108 Ya a Göre Emzirme Durumu 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 98,5 97,7 68,9 92,5 83,8 76,4 68,9 56,7 50,0 40,0 42,0 41,5 30,0 20,0 10,0 0,0 23,6 1,6 1,6 21,6 9,4 8,0 3,4 < Emzirilen Sadece anne sütü 108

109 Emzirme ve Ek G da Emzirilmeyen Sadece anne sütü 4,1 1,6 19,6 41,6 <6 Ay 6-9 Ay Anne sütü ve su 3,8 18,4 Anne sütü ve di er süt 6,8 25,3 Anne sütü ve di er s lar 2,6 0,6 Anne sütü ve ek g dalar 8,0 67,5 Biberon kullanan 41,0 55,1 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 109

110 Emzirme ve Ek G da ,4 24,9 41,6 20,8 2,6 3,8 1,7 1,6 TNSA-2003 TNSA-2008 TNSA-2003 TNSA-2008 <6 Ayl k 6-9 Ayl k Sadece anne sütü Sadece anne sütü ve su 110

111 Ortanca Emzirme Süresi (Ay) ,7 17,6 15,9 15,1 15,2 14,7 14,7 15,2 15,5 15,7 2,0 1,3 1,6 2,0 1,9 2,0 2,1 2,2 1,2 1,8 Emzirme süresi Sadece anne sütü ile emzirme süresi 111

112 YOTLU TUZ ANNE VE ÇOCUK SA LI I TNSA-2008 in örnekleminde bulunan hanelerin yar nda, hanehalk n yemek pi irmekte kulland tuzun iyotlu olup olmad test edilmi tir. Test i lemi s ras nda öncelikle tuzun iyodat içerip içermedi ine bak lm r. Tuz iyodat içermiyorsa, iyodür içerip içermedi ine ili kin lem gerçekle tirilmi tir. TNSA-2008 de iyodat ya da iyodür içeren tuzlar iyotlu olarak kabul edilmi lerdir. 112

113 yotlu Tuz Kullan ,9 71,5 93,5 78,6 85,1 89,5 61,4 85, Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye 113

114 yotlu Tuz Kullan Türkiye de hanelerin yüzde 85 inde; Güney de ise yüzde 79 unda iyotlu tuz kullan lmaktad r. 97,4 86,4 92,7 84,7 88,2 80,2 74,7 57,9 88,0 92,5 78,6 57,9 114

115 yotlu Tuz Kullan ndaki De meler 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 89,9 78,8 71,5 49,1 93,5 85,1 80,8 78,6 64,0 61,1 89,5 85,6 61,4 47,2 97,4 90,5 57,9 46,1 70,2 85,3 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 TNSA-2003 TNSA

116 ANNE VE ÇOCUK SA LI I ÇOCUKLARIN BESLENME DURUMU TNSA-2008 den önceki be y l içinde do an ve halen annesi ile birlikte ya ayan tüm çocuklar n boy ve kilo ölçümleri yap lm r. TNSA-2008 de toplanan antropometrik veriler, ABD Sa k statistikleri Merkezi (NCHS) taraf ndan tan mlanan ve ABD Hastal k Kontrol Merkezi (CDC) ve Dünya Sa k Örgütü (WHO) taraf ndan onaylanan uluslararas referans grubu ile kar la lm r. Referans grubun ortanca de erinden -2 ya da -3 standart sapma (SD) gösteren çocuklar temel al narak 3 endeks hesaplanm r: Ya a Göre Boy Endeksi, yetersiz beslenmenin kronik etkilerini gösterir. Ya na göre k sa (-2 SD) ya da çok k sa (-3 SD) Boya Göre A rl k Endeksi, yetersiz beslenmenin akut etkilerini gösterir. Boyuna göre zay f (-2 SD) ya da çok zay f (-3 SD) Ya a Göre A rl k Endeksi, yetersiz beslenmenin kronik ve akut etkilerini birlikte gösterir. Ya na göre dü ük kilolu (-2 SD) ya da çok dü ük kilolu (-3 SD) 116

117 Çocuklar n Beslenme Durumu , ,2 2, ,9 0,0 0,3-2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde -2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde -2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde Ya a Göre Boy Boya Göre A rl k Ya a Göre A rl k 117

118 Çocuklar n Beslenme Durumunda De meler ,9 16,0 12,2 10,3 5,9 6,1 3,6 3,2 3,0 1,9 0,7 0,9 0,4 0,4 0,3 0,0 9,5 8,3 3,9 2,8 1,8 1,4 0,6 0,3-2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde -2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde -2 SD'nin alt ndaki yüzde -3 SD'nin alt ndaki yüzde Ya a Göre Boy Boya Göre A rl k Ya a Göre A rl k TNSA-1993 TNSA-1998 TNSA-2003 TNSA

119 Ya a Göre Boy Bodurluk (-2 SD) 21,0 17,4 10,3 7,6 7,6 7,6 7,0 4,5 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye 119

120 Ya a Göre Boy Bodurluk (-2 SD) Türkiye de çocuklar n yüzde 10 u; Güney de ise yüzde 8 i bodurdur. 7,5 4,6 7,2 4,1 (11,0) 22,2 3,3 9,4 18,0 6,4 7,6 22,1 120

121 Annelerin Beslenme Durumu (Beden Kitle Endeksine Göre) ,2 39,9 34,2 34, ,7 23, ,8 1,6 Normal Zay f Kilolu man TNSA-2003 TNSA

122 Kilolu/ man Anneler 59,7 54,9 57,4 64,1 58,1 52,1 58,8 58,4 Kent r Bat Güney Orta Kuzey Do u Türkiye 122

123 Kilolu/ man Anneler Türkiye de ya lar ndaki annelerin yüzde 58 i; Güney de ise yüzde 64 ü mand r. 52,3 57,9 54,3 55,1 53,7 46,3 60,5 64,1 61,3 50,3 61,9 59,6 123

124 Do urganl k Son Sözler... Do urganl k dönü ümü kesintisiz olarak devam ediyor Do urganl n ya yap de iyor Kad nlar n üçte ikisi ba ka çocuk istemiyor Yöntem kullan Modern yöntem kullan art yor, geleneksel yöntem kullan azal yor Geri çekme yönteminin kullan ndaki yayg nl k sürüyor Modern yöntem kullan ndaki art daha çok yöntem kullanmayan kad nlardan kaynaklan yor 124

125 Do um öncesi ve sonras bak m Son Sözler... Sa k personelinden do um öncesi bak m alan annelerin ve sa k personelinin yard mc oldu u do umlar n oran yüzde 90 lar n üzerinde Evde yap lan do umlar yar yar ya azalm durumda Do um sonras nda bak m alan anne ve bebeklerin oran yüzde seviyesinde Bebek ölümleri Bebek ölüm h son be y lda yüzde 41 azalm ve binde 17 seviyesine gerilemi durumda Bebek ölümlerinin yüzde 76 s neonatal ölümler Neonatal ölümlerin yüzde 87 si ise erken-neonatal ölümler Çocuk ölümleri binde 9-10 seviyesinin alt na dü erek binde 6 ya gerilemi durumda 125

126 Anne sütü Son Sözler... Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerin oran art yor Ek g daya ba lama ya halen çok küçük Biberonla beslenme çok yayg n Beslenme Be ya ndan küçük çocuklar n yüzde 10 unun boyu ya na göre k sa Boyuna/ya na göre zay f olan çocuklar n oranlar önemli derecede azalm durumda Beslenme sorunu akut de il kronik Anneler aras nda obezite yayg n 126

127 Son Sözler... Tüm a lar n yayg nl nda önemli iyile meler var Dozlar aras ndaki geçi sorunu azalm, ancak halen önemli bir sorun ayl k çocuklar n ise be te dördü tam a yotlu Tuz yotlu tuz kullan yüzde 85 seviyesinde yotlu tuz kullananlar n yüzde 90 iyodatl tuz kullan yor 127

128 En Son Sözler... Anne ve çocuk sa göstergelerinde tüm sosyo-demografik gruplarda çok olumlu geli meler oldu unu ancak Tüm göstergeler için üç temel farkl n azalarak da olsa sürdü ünü gösteriyor. Yerle im yerleri aras nda (kent-k r) Bölgeler aras nda (Do u ve di er bölgeler) Do u bölgesinin kendi içerisinde 128

129 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü TE EKKÜRLER... TNSA-2008 in Sonuçlar Bölge Toplant 4 17 Aral k 2009, Adana T.C. Sa k Bakanl Ana Çocuk Sa ve Aile Planlamas Genel Müdürlü ü T.C. Ba bakanl k Devlet Planlama Te kilat Müste arl Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlü ü Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Ara rma Kurumu 129