HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 2 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. Haftaya Bakış TÜİK verilerine göre Aralık ayında bir önceki aya göre TÜFE %0,30 gerilerken, ÜFE %1,31 arttı. TÜFE de ana harcama grupları itibarıyla aylık bazda en yüksek artış haberleşme grubunda gerçekleşirken, onu çeşitli mal ve hizmetler, konut ve ulaşım grupları takip etti. Buna karşılık; giyim ve ayakkabı ile gıda ve alkolsüz içeceklerde fiyat endeksi geriledi. İşlenmemiş gıda ürünleri hariç tutularak hesaplandığında ise tüketici fiyatlarında aylık %0,59 artış kaydedildi. ÜFE de sanayi alt sektörleri bazında aylık en yüksek artış kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında gerçekleşirken onu ana metal ve metal cevheri sektörleri izledi. Tarımda ise aylık bazda ÜFE %1,76 geriledi. Bu çerçevede yıllık artışlar TÜFE de %6,4, ÜFE de %8,9 oldu. TCMB, Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu nda, enflasyonun orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini sürdürdüğü belirtildi. Ayrıca, önümüzdeki aylarda enflasyondaki düşüşün devam edeceği; buna karşılık çekirdek enflasyonun ise sınırlı artışlar kaydedeceği tahmin edildi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre 2010 da yıllık bazda toplam ihracat %11,3 artarak $113,7 milyara yükseldi. Ana sektörler bazında yıllık ihracat artışları ise tarımda %13,4, sanayide %15, madencilikte ise %45,9 oldu. ABD de ISM imalat sanayi endeksi Aralık ta önceki ayki 56,6 seviyesinden 57 ye yükseldi. Bunda, daha çok stoklardaki gerileme ve yeni yılda talebin güçleneceği beklentisi etkili oldu. Bir diğer olumlu veri Kasım ayı fabrika siparişleriydi. Aynı seviyelerde kalması beklenen ve önceki ay gerileyen fabrika siparişleri Kasım da %0,7 arttı. Metaller ve metalden yapılan makineler ile elektronik ürünlerin önderliğinde yükselen dayanıklı tüketim malları talebi, fabrika siparişlerine de olumlu yansıdı. ISM hizmetler endeksi de Aralık ta 57,1 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. Buna göre, hizmetler sektöründe önceki aylara göre düzelme kaydedildiği ve iş hacminin genişlediği gözlendi. İstihdama bakıldığında ise üretim tarafında yaşanan iyileşmenin, işgücü piyasasına henüz beklendiği kadar yansımadığı anlaşılıyor. Aralık ta tarım dışı istihdamdaki artış 103 bin kişi ile 160 bin kişilik beklentilerin oldukça altında kaldı. Benzer şekilde özel sektördeki istihdam 180 bin kişilik beklentilere karşın 113 bin kişi arttı. Alt sektörlere bakıldığında aylık bazda özel sektörde imalat sanayi ve madencilikte istihdam artarken, inşaat sektöründe geriledi. Kamuda ise istihdam bu ay da gerilemeye devam etti. İşsizlik oranı Aralık 2010 itibarıyla %9,4 oldu. 14 Aralık 2010 tarihli FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısına ilişkin notlarda; gelecek dönemde üretim ve satışların artacağı ve ekonomideki iş hacminin genişleyeceği yönünde iyimser beklentiler yer aldı. Diğer taraftan, toparlanma süreci devam etmekle birlikte, yeni yatırımlar, işsizliğin azalması ve fiyat istikrarı konularında düzelmenin görece yavaş gerçekleşmekte olduğuna dikkat çekildi. Ekonomik toparlanma sürecinin 2011 de de hükümetin mali destek planları ile devam etmesi öngörülüyor. Önceki hafta Estonya nın katılımı ile üye sayısı 17 ye yükselen Euro Bölgesi nde mevsimsel etkilerden arındırılmış GSYH, 2010 un 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,3, önceki yılın aynı çeyreğinde göre ise %1,9 arttı. Sanayi siparişleri Ekim de önceki aya göre %1,4 yükselirken; Kasım da üretici fiyat endeksi de aylık bazda %0,3 arttı. Buna karşılık, Kasım da perakende ticaretin aylık bazda %0,8 gerilediği, bölgedeki işsizlik oranının ise aylık bazda değişmeyerek %10,1 de kaldığı gözlendi. Aralık ayında -11 değerini alarak gerilemeye devam eden tüketici güven endeksi de, harcamalar tarafında henüz hareketlenme yakalanamadığına işaret ediyor. Yeni yılın ilk günlerinde küresel ekonominin genel olarak iyiye gideceği beklentileri ağırlık kazanmakla birlikte, kısa ve orta vadedeki riskler de gündeme gelmeye başladı. Gelişmiş ekonomilerde özellikle harcamalar yönünde istikrarlı bir büyümenin yakalanamaması, gerek üretim gerekse istihdam piyasalarındaki toparlanmayı yavaşlatıyor. Asya ülkeleri başta olmak üzere gelişen ekonomilerde yükselen iç talep umut verse de, hızlı büyüme ve kısa vadeli sermaye girişi ile fiyat istikrarından sapma yaşanabileceği endişeleri de sürüyor. Yükselen enerji fiyatları birçok ülke ekonomisi için maliyet artışı anlamına gelirken; bu durumun küresel ekonomik büyüme dinamiği için risk oluşturabileceği düşünülüyor. Birleşmiş Milletler (BM) nin dünya gıda fiyatlarındaki artışa dikkat çekmesi,2010 da iklim koşullarından oldukça olumsuz etkilenen tarımsal üretimin seyrinin de yakından izlenmesi gerektiğini gösteriyor. KAPANIŞ VERİLERİ (7 Ocak) İMKB-100 : / $ : 1,2916 USD : 1,5571 $ / : 83,02 EURO : 2,0220 Petrol ($/varil) : 93,75 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %6,99 Altın ($/ons) : 1.369,21

2 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 31.Ara 07.Oca Değişim İMKB %4,19 İMKB %4,04 Sınai %4,88 Hizmetler %3,49 Mali %3,78 Hacim (milyon TL) Ara 03.Oca 04.Oca 05.Oca 06.Oca 07.Oca İMKB Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta küresel hisse senedi piyasalarında genel olarak yukarı yönlü bir seyir izlendi. ABD de beklentilerin altında kalan tarım dışı istihdam verisi, Euro Alanı ndan gelen olumsuz haberler ve banka hisselerine gelen satışlar hisse senedi piyasasını negatif yönlü baskı altına alırken, beklentiler paralelinde gelen ABD ISM imalat sanayi endeksi ve beklentilerin üzerinde gelen ABD ISM hizmetler endeksi verileri olumlu algılandı. IMKB de ise 2010 yılının son haftasındaki kayıpların ardından gelen tepki alımları, yabancı yatırımcıların tekrar piyasaya girmesi, beklenenden düşük açıklanan enflasyon verisi ve ekonomik koşulların iyileşmeye devam edeceği beklentisiyle yukarı yönlü bir hareketlilik vardı. %4,19 artan IMKB-100 endeksi, haftayı puandan kapattı. TCMB nin olası faiz indirimi nedeniyle alıcılı seyreden İMKB deki yukarı yönlü hareketin bir sonraki PPK toplantısına kadar devam edeceğini tahmin ediyoruz. Gündemde öne çıkan veri açıklamalarına bakıldığında; yurt içinde sanayi üretim verisi, ödemeler dengesi istatistikleri; ABD de dış ticaret dengesi ile sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı verileri; Avrupa da ise Euro Alanı sanayi üretim verisi dikkat çekiyor. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 31.Ara 07.Oca (Puan) TRT080812T26 7,08 6,99-0,09 TRT020211T11 6,54 5,87-0,67 TRT250412T11 6,97 6,83-0,14 TRT150120T16 8,59 8,62 0,03 TRT161111T14 6,60 6,43-0,17 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 139,22 138,51-0,71 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 -%1,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,13 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta enflasyon verilerinin olumlu gelmesinin ardından TCMB nin yeni bir faiz indirimine gidebileceği yönündeki beklentilerin yanı sıra, yurtdışı piyasalardan gelen veri akışının piyasa oyuncuları tarafından olumlu algılanmasına bağlı olarak tahvil ve bonolara yönelik talep hafta boyunca kuvvetli seyretti. Ayrıca, kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye nin kredi notunu genel seçimler öncesinde yükseltebileceği yönündeki söylentiler de tahvil-bono piyasasında alımları destekledi. Özellikle gösterge tahvile yönelik talebin yoğun olduğu görüldü. Faiz oranlarında gelinen tarihi düşük seviyelerden kâr satışlarına gidilmesi fiyatların daha da yükselmesini engelledi. 8 Ağustos 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 9 puan düşüşle %6,99 seviyesine indi. Yoğun ihale gündeminin olduğu bu hafta, yeni gösterge tahvilin ilk ihracı gerçekleştirilecek. 2

3 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Oca 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 31.Ara 07.Oca Değişim Dolar (¹) 1,5376 1,5571 %1,27 Euro (¹) 2,0551 2,0220 -%1,61 Sepet (²) 3,1200 3,1140 -%0,19 /$ Paritesi (³) 1,3377 1,2916 -%3,45 $/Yen Paritesi (³) 81,15 83,02 %2,30 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 75 / $ $ / Önceki hafta, yatırımcıların ABD varlıklarına olan talebinin etkisiyle ABD Doları, Euro ve Yen de dâhil olmak üzere birçok önemli para birimi karşısında değer kazandı. ABD de hizmetler sektörü büyümesinin son 4 yılın en yüksek düzeyine ulaşmış olması bu değerlenmede en büyük faktörlerden biri oldu. Euro yu, Belçika ve İrlanda CDS değerlerinin rekor seviyelere ulaşması ve Portekiz ve İtalya nın finansman maliyetlerinin artmasından kaynaklanan endişeler de olumsuz etkiledi. Haftalık bazda /$ paritesi %3,45 gerilerken, $/Yen paritesi %2,3 değer kazandı. TL ise, uluslararası parite gelişmelerine paralel bir seyir izledi. Cuma günü itibarıyla $/TL paritesi %1,27 artarak 1,5571 e yükselirken; /TL paritesi %1,61 azalışla 2,0220 ye geriledi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 31.Ara 07.Oca (Puan) EMBI+ Endeks 551,40 554,70 3,30 Spread Türkiye Endeks 384,05 380,93-3,12 Spread Kaynak: JP Morgan VIX Endeksi 17,14 Haftanın ilk günlerinde piyasalarda gözlenen olumlu hava nedeniyle ABD hazine tahvillerinin faizlerinin yükseldiği görüldü. Ancak hafta ortasından itibaren, Euro Alanı ülkelerinden gelen olumsuz haberlerin yanı sıra Cuma günü açıklanan ABD istihdam verisi öncesinde yatırımcıların temkinli davranmasıyla ABD hazine tahvillerinin faizleri düştü. Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerine ilişkin gelen olumsuz haberler arasında İsviçre Merkez Bankası nın İrlanda ve Portekiz bonolarını repo işlemlerinde teminat olarak kabul etmeyeceğini açıklaması ve Portekiz in geçtiğimiz hafta gerçekleştirmesi gereken borçlanma ihalesini bu haftaya ertelemiş olması öne çıktı. Bu gelişmeler paralelinde hafta ortasına kadar gerilediği gözlenen gelişmekte olan ülke risk primleri hafta ortasından itibaren yükseldi. Haftalık bazda gelişmekte olan ülkelerin risk primleri 9 puanlık düşüşle 239 olurken, Çarşamba dan itibaren hızla yükselen Türkiye eurotahvillerinin risk primleri 9 puanlık artışla 186 oldu. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi önceki hafta bulunduğu 17,75 düzeyinden 17,14 e geriledi. 3

4 Oca 10 Oca 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.500, , , ,21 100,00 95,00 90,00 85,00 93, , , ,00 80,00 75,00 70,00 65,00 900,00 60,00 ABD'de açıklanan ekonomik verilerin 2011 yılına ilişkin olumlu beklentileri artırması ve Fed'in destekleyici tedbirleri, Avrupa'daki borç krizi ve ABD'deki yüksek işsizliğin olumsuz etkilerini geri plana atarken, yatırımcıları güvenli liman olarak gördükleri altından uzaklaştırdı. 2010'u %30 değer kazanarak tamamlayan altın piyasasında, geçtiğimiz hafta satıcılı bir seyir izlendi. Yatırımcıların Dolar ve hisse senetleri piyasasına yönelmesi altına olan talebi azaltırken, Dolar ın Euro karşısında güçlenmesi de altın ve diğer değerli metal fiyatları üzerinde baskı oluşturdu. Cuma günü, beklentilerin altında gelen ABD tarım dışı istihdam verisi ise altına yönelimi sağlamadı. Altın fiyatları bir önceki haftaya göre %3,54 düştü ve $/ons 1.369,21 seviyesinden kapandı. Geçtiğimiz hafta Dolar ın kuvvetli seyri ve yatırımcıların emtiaya gösterdikleri ilginin düşmesiyle petrol fiyatları aşağı yönlü seyir izledi. Hafta ortasında Uluslararası Enerji Ajansı nın (IEA) ABD petrol stoklarında beklentiler üzerinde azalış olduğunu açıklaması, petrol fiyatlarının günlük bazda yükselmesine neden olsa da, ABD de açıklanan haftalık işsizlik maaşı başvurularında artış yaşanması ile ABD tarım dışı istihdam verilerinin beklentilerin altında gelmesi ekonominin iyileşme sürecinin yavaş olduğuna dikkat çekerken petrol fiyatlarının negatif yönlü baskı altında kalmasına neden oldu. Brent türü petrolün spot fiyatı, haftayı %0,99 azalışla $/varil 93,75 seviyesinden kapattı. Orta vadede Euro Alanındaki borç krizi, düşük faiz oranları ve enflasyon endişeleri nedeniyle güvenli liman olarak görülen altının değer kaybının sınırlı kalacağını düşünüyoruz. Bu Haftanın Gündemi 10 Ocak TÜİK Kasım Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Gerçekleşme Yıllık: %9,1 Artış) Hazine Aralık Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi 22 Ay Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi İskontolu Devlet Tahvili İhalesi 11 Ocak TCMB Kasım Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Tahmini: $5,7 Milyar) 7 Yıl Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi Değişken Faizli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 9 Yıl Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 12 Ocak Hazine İç Borç Ödemesi (TL17,3 Milyar) Euro Alanı Kasım Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,5 Artış, Yıllık: %5,9 Artış) 13 Ocak TÜİK Kasım Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Kasım Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $41 Milyar Açık) ABD Aralık Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,8, Çekirdek Aylık: %0,2) Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 14 Ocak ABD Aralık Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Aralık Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,8 Artış, Otomotiv Hariç: %0,7 Artış) ABD Aralık Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Aylık:%0,5, KKO:%75,6) Euro Alanı Aralık Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık:% 0,6 ) Euro Alanı Kasım Ayı Dış Ticaret Verisi ABD Ocak Ayı Reuters/Michigan Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 75) 4

5 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5