Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: Ankara İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması
|
|
- Asli Kunter
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 DO I: /tnd Özgün Araştırma / Original Article Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması Awareness of Neurological Diseases: Comparisons of Secondary and Tertiary Neurological Oupatient Centers in Sample Emrah Aytaç, Hanzade Aybüke Ünal, Ufuk Ergün, Cemile Sencer Demircan, Ceyla Ataç Uçar, Yonca Topal, Levent Ertuğrul İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Kliniği,, Türkiye Özet Amaç: Ülkemizde ve tüm dünyada nörolojik hastalıklar ve buna bağlı özürlülük giderek artış göstermektedir. Nörolojik hastalıklar konusunda farkındalığın, beklendiğinden az olduğu düşünülmektedir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmanın amacı 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarındaki nöroloji poliklinikleri başvurularında nörolojik hastalıklar hakkındaki farkındalığın araştırılması ve bu farkındalığın hastaya ait demografik özelliklerle ilişkisinin değerlendirilmesidir. Bulgular: Çalışmaya toplam 540 hasta dahil edilmiştir. Nörolojik hastalıklar arasında multipl skleroz en az tanınan hastalık iken Alzheimer hastalığı en çok tanınan olmuştur. Eğitim düzeyi artışıyla beraber hastalıkları tanıma oranı da artış göstermiştir. Gençlerde nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalık yaşlılara göre daha fazla bulunmuştur. Günümüzde internet/medyanın yaygın kullanımına rağmen, hastaların nöroloji polikliniklerine başvuruda en fazla aile hekimlerinin görüşüne başvurduğunu bulduk. Bu durumu sağlık sisteminin kullanımı ve hasta-hekim ilişkisi yönünden olumlu bir bulgu olduğu şeklinde yorumladık. Sonuç: Nörolojik hastalıkların erken tanısı ve özürlülüğün azaltılması için nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığın artırılması gereklidir. (Türk Nöroloji Dergisi 2014; 20: ) Anahtar Kelimeler: Farkındalık, hastalık bilgisi, nörolojik hastalık Çıkar çatışması: Yazarlar bu makale ile ilgili olarak herhangi bir çıkar çatışması bildirmemişlerdir. Summary Objective: Neurological diseases and the associated disabilities are getting increasingly more prevalent in all over the world and in our country. Awareness of neurological diseases is thought to be less than expected. Materials and Methods: The aim of this study is to investigate the awareness of neurological diseases in secondary and tertiary neurological outpatient service visitors and to assess its correlations between the patient demographics. Results: A total of 540 patients were included in the study. Alzheimer disease was found to be best known neurological disease while multiple sclerosis was the least known. The awareness of the diseases correlated with the level of education. Younger patients seemed to be more aware of neurological diseases than the older ones. Despite the current widespread usage of internet/media, we found that patients come to neurological outpatient services mostly upon the advice from their family practitioners. We comment that this result is a positive finding in terms of the utility of health care system and patient-physician relationship. Conclusion: There is need for increasing the awareness of the neurological diseases for both early diagnosis of neurological diseases and the reduction of associated disability. (Turkish Journal of Neurology 2014; 20: ) Key Words: Awareness, disease information, neurological disorders Conflict of interest: The authors reported no conflict of interest related to this article. 112 Yaz flma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Emrah Aytaç, Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Kliniği,, Türkiye Tel.: E-posta: dremrah_aytac@hotmail.com Gelifl Tarihi/Received: Kabul Tarihi/Accepted:
2 Aytaç ve ark.; Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması Giriş Ülkemizde ve dünyada nörolojik hastalıklar ve buna bağlı özürlülük giderek artmaktadır. Nörolojik hastalıklar, toplam işgücü kaybı ve tedavi maliyetleri nedeniyle sağlık planlamasında önemli bir yer tutmaktadırlar. Nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığın, hastalığın görülme sıklığına göre az olduğu bildirilmektedir. Bu durum, nörolojik hastalıklarda geç tanı konulması, hastalık sürecinin düzenli ve doğru yönetilmemesi yoluyla, özürlülüğün artışına neden olmaktadır (1). Nörolojik hastalıklar her yaş grubunda görülmektedir. Örneğin multipl skleroz (MS), genç-orta yaş grubunun hastalığıdır ve Amerika da MS prevelansı 191/ dir (2). Dünyada yaşlı nüfus ve buna bağlı hastalıklarla birlikte demanslı hasta sayısı da artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) raporlarına göre 2010 yılında dünyada 6,5 milyon kişide demans mevcuttur ve her yıl 7,7 milyon kişi yeni tanı almaktadır (1). Elli beş yaş ve üstü yaşlarda total inme insidansı ise 4,2-6,5/1000 olarak görülmektedir (3). Sağlıkla ilgili konularda yeterli ve doğru bilgilendirme gereklidir. Günümüzde diğer konularda olduğu gibi nörolojik hastalıklarla ilgili bilgilenme aracı olarak internet/medya kullanımı giderek artmaktadır. Bunun yanı sıra toplumun kendi içinde oluşan bir bilgi paylaşımı olduğu da bilinmektedir. Nörolojik hastalıklarla ilgili dernekler ve sağlık kuruluşları doğru bilgilendirme konusunda çalışmaktadırlar. Avrupa Konseyi, 2014 yılını Beyin Yılı olarak ilan etmiş ve Türk Nöroloji Derneği de bu sürece katılım için davet almıştır. Nörolojik hastalıklar genellikle kronik gidişlidir ve hastalık süreçlerinin yönetiminde hasta ve hasta yakınlarının bilinçli katılımı da çok önemlidir. Bildiğimiz kadarıyla ülkemizde toplumun nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığı konusunda daha önceden yapılmış çok sınırlı sayıda çalışma vardır. Bu çalışmada, nöroloji polikliniklerine başvuran hastalarda nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığın eğitim düzeyi, cinsiyet, başvuruyu yönlendiren nedenlere göre araştırılması; ayrıca bulguların 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarındaki nöroloji polikliniklerinde farklı olup olmadığının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem Çalışma, Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi (SBAEAH) Nöroloji Polikliniği ve İlçe Devlet Hastanesi Nöroloji polikliniğinde yapılmıştır. Çalışmaya SBAEAH Nöroloji polikliniğine başvuran 379 ve İlçe Devlet Hastanesi Nöroloji polikliniğine başvuran 161 hasta olmak üzere toplam 540 hasta dahil edilmiştir. Çalışmaya katılanların hepsi gönüllü hastalardan oluşmaktadır. Hastaların yaş, cinsiyet, eğitim yılı, nöroloji polikliniğine başvurusunu yönlendiren nedenler ve nörolojik hastalık isimlerini (MS, Parkinson hastalığı (PH), inme, diabetes mellitus (DM), Alzheimer hastalığı (AH)) ve bu hastalılar hakkındaki bilgileri sorgulanmıştır. Hastalara, "x hastalığı nedir? nasıl bir hastalıktır?" sorusu yöneltilmiştir. Bu sorunun iki aşamasına da doğru yanıt verilmesi durumunda, "hastalığı biliyor" şeklinde değerlendirilmiştir. Araştırma verileri SPSS 15.0 istatistik paket programı aracılığıyla bilgisayar ortamına yüklenmiş ve değerlendirilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler ortalama (±) standart sapma, ortanca (minmax), frekans dağılımı ve yüzde olarak sunulmuştur. Tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra ki-kare ve Yates düzeltmeli ki-kare testi uygulanmıştır. Değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu görsel (histogram ve olasılık grafikleri) ve analitik yöntemler (Kolmogorov- Smirnov/Shapiro-Wilk testleri) kullanılarak incelenmiştir. Normal dağılıma uymadığı saptanan değişkenler arasında istatistiksel anlamlılıklar ve ilişkiler için Mann-Whitney U testi, Kruskal- Wallis testi ve Spearman testi istatistiksel yöntem olarak kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular örneğinden 379 ve örneğinden 161 olmak üzere toplam 540 hasta çalışmaya katılmıştır. Tüm katılımcıların yaş ortalaması 47,5±16,6 yıl, ortancası 46 (18;89) ve eğitim yılı ortalaması 5,9±3,8 yıl, ortancası 5 tir (0;18). örneğinin yaş ortalaması 46,8±15,9 yıl, eğitim yılı ortalaması 5,4±3,7 yıl iken, örneğinin yaş ortalaması 49,1±18,1 yıl, eğitim yılı ortalaması 7,2±3,7 dir (Tablo 1). İki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı yaş farkı yoktur (p>0,005). örneğinde eğitim yılı daha yüksek bulunmuştur. Araştırmaya dahil edilen toplam 540 hastanın 384 ü (%71,1) kadın, 156 sı (%28,9) erkektir. örneğinde %71,2 kadın, %28,2 erkek iken, örneğinde %70,8 kadın ve %29,2 erkektir. Başvuru merkezleri arasında cinsiyet farkı yoktur (p>0,05) (Tablo 1). Hastaları nöroloji polikliniğine yönlendiren nedenler incelendiğinde; örneğindeki hastaların %52,2 si aile hekiminin önerisi ile, %33,5 i yakınlarının önerisi ile ve %2,1 i televizyon/interneti başvurduğunu belirtmiştir. örneğindeki hastaların ise %46,6 sı aile hekiminin önerisi ile, %18,6 sı yakınlarının önerisi ile ve %4,3 ü televizyon veya internet başvurduğunu ifade etmiştir. Her iki merkezde de aile hekiminin önerisi ile nöroloji polikliniğine yönlenme durumu ilk sıradadır (Tablo 2, Grafik 1, 2). örneğinde nöroloji polikliniğine yakınlarının önerisi ile başvuran hastaların yaş ortancası 41 (18;82), televizyon veya internet başvuranların yaş ortancası 26,5 (22-68), aile hekimini önerisi ile başvuran hastaların yaş ortancası 49 (18-85) ve kendi kendine karar vererek başvuranların yaş ortancası 43,5 dir (20-73) (Tablo 3). örneğinde nöroloji polikliniğine aile hekiminin önerisi ile başvuran hastaların yaşlarının ortancası 55 (21-84), yakınlarının önerisi ile başvuranların yaşlarının ortancası 53 (19-89), kendi kendine karar vererek başvuranların yaşlarının ortancası 38 (19-69) ve televizyon veya internet başvuranların yaşlarının ortancası 22 dir (18-36) (Tablo 3). örneğinde nöroloji polikliniğine yönlenme nedenleri arasında yaşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,005). Bu farkın hangi gruptan kaynaklandığını saptamak üzere yapılan post-hoc ikili karşılaştırmalar sonucu aile hekiminin önerisi ile nöroloji polikliniğine başvuran hastaların yaşlarının diğer nedenlerle başvuranlardan anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (Tablo 3). örneğinde başvuru nedenleri yaşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir değişkenlik göstermiştir (p<0,005). Bu farkın 113
3 TJN 20; 4: 2014 Tablo 1. Araştırmaya katılan hastaların yaş, eğitim yılı ve cinsiyetlerine göre başvuru merkezlerinin ortalama ve ortancalarının dağılımı (n=379) (n=161) Ortalama±SD Ortanca (Min-Max) Ortalama±SD Ortanca (Min-Max) Yaş 46,8±15,9 46 (18-85) 49,1±18,1 46 (18-89) Eğitim yılı 5,4±3,7 5 (0-15) 7,2±3,7 8 (0-18) p*=0,268 Başvuru Merkezleri Cinsiyet Sayı %** Sayı %** Kadın , ,7 Erkek , ,1 p=0,919 *:Mann-Whitney U Testi uygulanmıştır, **: Satır yüzdesi Tablo 2. Araştırmaya dahil edilen hastaların başvuru merkezlerine göre başvuruyu yönlendiren nedenlerin dağılımı Başvuru Merkezleri (n=379) (n=161) Sayı %* Sayı %* Başvuru nedeni Yakınlarının önerisi ile , ,6 Televizyon veya internet 8 2,2 7 4,4 Aile hekiminin önerisi ile , ,6 Kendi kendine karar 46 12, ,4 vererek hangi gruptan kaynaklandığını saptamak üzere yapılan posthoc ikili karşılaştırmalar sonucu farkın birden fazla gruptan kaynaklandığı saptanmıştır (Tablo 3). örneğinde nöroloji polikliniğine televizyon veya internet başvuran hastaların eğitim yılı ortancası 9,5 (0-14) iken yakınlarının önerisi ve kendine karar vererek başvuranların eğitim yılı ortancası 5 (0-14), aile hekiminin önerisi ile başvuranların eğitim yılı ortancası 5 tir (0-15) (Tablo 4). örneğinde; başvuru nedenleri arasında eğitim yılına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,005) (Tablo 4). Bu farkın hangi gruptan kaynaklandığını saptamak üzere yapılan post-hoc ikili karşılaştırmalar sonucu televizyon veya internet nöroloji polikliniğine başvuran hastaların aldıkları eğitim sürelerinin diğer nedenlerle başvuranlardan anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır. örneğinde nöroloji polikliniğine televizyon veya internet başvuran hastaların eğitim yıllarının ortancası 11 (8-13), kendi kendine karar vererek başvuranların eğitim yıllarının ortancası 8 (0-18), yakınlarının önerisi ile başvuranların eğitim yıllarının ortancası 5 (0-11) ve aile Tablo 3. Araştırmaya dahil edilen hastaların başvurma nedenlerine göre yaşlarının dağılımı Yaşların Dağılımı (n=379) (n=161) Ortanca (Min-Max) Ortanca (Min-Max) Başvurma nedeni Yakınlarının 41 (18-82) 53 (19-89) önerisi ile Televizyon 26,5 (22-68) 22 (18-36) veya internet Aile hekiminin 49 (18-85) 55 (21-84) önerisi İle Kendi kendine 43,5 (20-73) 38 (19-69) karar vererek p*<0,001 * *:Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır hekimini önerisi ile başvuranların eğitim yıllarının ortancası 5 tir (0-13) (Tablo 4). örneğinde başvuru nedenleri arasında eğitim yılına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,005) (Tablo 4). Bu farkın hangi örnekten kaynaklandığını saptamak üzere yapılan post-hoc ikili karşılaştırmalar sonucu farkın birden fazla gruptan kaynaklandığı saptanmıştır. örneğindekilerin %48,5 i ve örneğindekilerin %57,1 i Alzheimer hastalığının ne olduğunu bilmektedirler. İki başvuru merkezi arasında AH ın ne anlama geldiğini bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,005) (Tablo 5). örneğindekilerin %93,4 ü ve örneğindekilerin %88,8 i MS hastalığının ne anlama geldiğini bilmemektedirler. Başvuru merkezleri arasında MS hastalığını bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,005) (Tablo 5). 114
4 Aytaç ve ark.; Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması örneğindekilerin %84,2 si ve örneğindekilerin %65,4 ü Parkinson hastalığını bilmemektedirler. Başvuru merkezine göre PH ı bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,005) (Tablo 5). grubundaki hastaların PH hakkındaki bilgi düzeyleri grubundakilere göre daha fazladır (Grafik 3, 4). örneğindekilerin %56,5 i ve örneğindekilerin %35,4 ü, inme hastalığının ne anlama geldiğini bilmemektedirler. örneğinde, inme hakkında bilgi düzeyleri grubundakilere göre daha fazla bulunmuştur (p<0,005) (Tablo 5). Nörolojik hastalıklara kontrol sorusu olarak seçilen Diyabet hastalığı; örneğinde %60,4 ve örneğinde %23,0 oranında bilinmemektedir. Başvuru merkezine göre diyabet hastalığını bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır (p<0,005) (Tablo 5). grubundaki hastaların diyabet hakkındaki bilgi düzeyleri grubundakilere göre daha fazladır (Grafik 1, 2). örneğinde araştırmaya dahil edilen hastalardan televizyon veya internet nöroloji polikliniğine başvuranların %85,7 si, kendi kendine karar vererek başvuranların %71,4 ü, aile hekiminin önerisi ile başvuranların %52,0 ı ve yakınlarının önerisi ile başvuranların %40,0 ı AH sını bildiğini belirtmiştir (Tablo 6). grubunda başvuru nedenine göre hastalıkları bilme durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur (p>0,05). örneğinde ise başvuru nedenlerine göre AH nı bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır (p<0,005). Televizyon veya internet nöroloji polikliniğine başvuranlar diğer nedenlerle başvuranlara göre AH hakkında anlamlı derecede daha fazla bilgiye sahiptir denebilir (Tablo 6). örneğinde başvuru nedenlerine göre MS, PH ve DM hastalıklarını bilme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır (p<0,005). Televizyon veya internet nöroloji polikliniğine başvuranlar diğer nedenlerle başvuranlara göre her üç hastalık hakkında anlamlı derecede daha fazla bilgiye sahiptir denebilir. örneğinde başvuru nedenlerine göre inme hastalığını bilme durumu arasında istatistiksel olarak Tablo 4. Araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim yılına göre başvuru nedenlerinin dağılımı Eğitim Yıllarının Dağılımı (n=379) Ortanca (Min-Max) (n=161) Ortanca (Min-Max) Başvurma nedeni Yakınlarının önerisi ile 5 (0-14) 5 (0-11) Televizyon veya internet 9,5 (0-14) 11 (8-13) Aile hekiminin önerisi ile 5 (0-15) 5 (0-13) Kendi kendine karar vererek 5 (0-14) 8 (0-18) p*=0,002 p*<0,001 *: Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır anlamlı bir fark yoktur (p>0,005) (Tablo 6). örneğinde araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim süreleriyle AH sını bilme durumu arasında pozitif yönde ve orta derecede (%38) bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Diğer taraftan örneğinde bu korelasyon pozitif yönde ve iyi düzeydedir (%63) ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). grubunda araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim süreleriyle MS hastalığını bilme durumu arasında pozitif yönde ve zayıf (%14) bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). örneğinde bu korelasyon pozitif yönde ve orta düzeydedir (%33) ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05) (Tablo 7). örneğinde araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim süreleriyle PH ını bilme durumu arasında pozitif yönde ve zayıf (%13) bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). örneğinde bu korelasyon pozitif yönde ve orta düzeydedir (%36) ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). örneğinde araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim süreleriyle DM yi bilme durumu arasında pozitif yönde ve orta derecede (%37) bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Diğer taraftan örneğinde bu Tablo 5. Araştırmaya dahil edilen hastaların başvuru merkezlerine göre bazı nörolojik hastalıkları bilme durumlarının dağılımı Başvuru Merkezi Sayı %* Sayı %* Alzheimer ı bilme durumu Bilmiyor , ,9 Biliyor , ,1 p=0,068 Multipl Skleroz u bilme durumu Bilmiyor , ,8 Biliyor 25 6, ,2 p=0,072** Parkinson u bilme durumu Bilmiyor , ,8 Biliyor 60 15, ,2 Diyabet i bilme durumu Bilmiyor , ,0 Biliyor , ,0 İnme yi bilme durumu Bilmiyor , ,4 Biliyor , ,6 *: Kolon yüzdesi, **: Yates düzeltmeli ki-kare testi uygulanmıştır 115
5 TJN 20; 4: 2014 %52,2 %12,1 %33,5 %2,2 Aile hekiminin önerisi ile Yakınlarının önerisi ile Kendi kendine karar vererek Televizyon veya internet Grafik 1. grubunda hastaların nöroloji polikliniğine başvurma nedenlerinin dağılımı %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Alzheimer Grafik 3. grubunda hastalıkları bilme durumu %100 Multipl Skleroz Parkinson Diyabet İnme Bilmiyor Biliyor %30,4 Grafik 2. grubu hastaların nöroloji polikliniğine başvurma nedenlerinin dağılımı korelasyon pozitif yönde ve daha yüksek bir düzeydedir (%52) ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). örneğinde araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim süreleriyle inme hastalığını bilme durumu arasında pozitif yönde ve orta derecede (%25) bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Diğer taraftan örneğinde bu korelasyon pozitif yönde ve orta düzeydedir (%28) ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05) (Tablo 7). ve grubunda araştırmaya dahil edilen hastaların yaşlarıyla AH, MS ve DM bilme durumu arasında negatif yönde bir korelasyon vardır ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). grubunda araştırmaya dahil edilen hastaların eğitim yaşlarıyla Parkinson hastalığını bilme durumu arasında pozitif yönde ve bir korelasyon vardır fakat istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05). Diğer taraftan grubunda bu korelasyon negatif yönde ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05) (Tablo 8). Tartışma %46,6 %18,6 %4,4 Aile hekiminin önerisi ile Kendi kendine karar vererek Yakınlarının önerisi ile Televizyon veya internet Bizim çalışmamızda hem hem de grubunda hastaların, en fazla aile hekimlerinin önerisi ile nöroloji polikliniğine yönlendiği bulunmuştur (Grafik 1, 2). Hastalar, başvuru konusunda en az TV ve internet bilgilerini kullanmaktadır. İzmir ilinde yapılan, Gedizlioğlu ve ark. nın bir çalışmasına göre hastaları nöroloji polikliniklerine yönlendiren en önemli başvuru kaynağı, bizim çalışmamızla benzer şekilde sağlık çalışanları olarak bulunmuştur (4). Bu sonuç, ülkenin iki ayrı bölgesinde de %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Alzheimer Multipl Skleroz Parkinson Diyabet İnme Grafik 4. grubunda hastalıkları bilme durumu Bilmiyor Biliyor hastaların nöroloji polikliniklerine sağlık kurumları aracılığıyla yönlendirildiğini göstermektedir ve sağlık hizmetlerinin işleyişi yönünden olumlu bir bulgudur. Televizyon kullanımı, İzmir bölgesi için ikinci sırada yer almıştır, bizim çalışmamızda ise en son sıradadır. Bu durum, sağlık konusunda internet-medya kullanımının bölgeler arasında farklı olduğunu düşündürmüştür. Hastalıklar hakkında edinilen bilgi kaynağının yaş, etnik faktörler, sosyo-ekonomik durum ve hastalığın kronik olup olmamasına göre değişkenlik gösterdiği bildirilmektedir. MS hastalarında yapılan bir çalışmada; medya kullanımı ile kadın cinsiyet ve yüksek eğitim düzeyi arasında korelasyon saptanmıştır (5-10). Kanada da yapılan bir çalışmada spinal kord yaralanması olan hastaların %35 inin hastalık bilgisini internet yoluyla aldığı bildirilmiştir (11). New Jersey de (ABD) de romatoid artrit hastalarının %62 sinin bilgi kaynağının internet olduğu bildirilmiştir (12). Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail de yapılan çalışmalara göre ise MS hastalarında internet kullanımı oranı %63-82 arasında değişmektedir (6,9). İnternet, yüksek eğitimli genç popülasyonda her ne kadar ana bilgi kaynağı olarak görünse de, hekimler hastalık bilgisi açısından internetten daha güvenilir bulunmaktadır. Yapılan bir çalışmada MS hastalarının ilk bilgi kaynağının çoğunlukla internet olduğu, fakat hastaların %80,0'ının, hekimin bilgisine internetten daha fazla güvendiği ortaya çıkmıştır (5). Başka bir çalışmada da benzer şekilde hastaların %62,4 ünün internetten fazla hekimlere güvendiği, bununla birlikte, sağlık problemiyle karşılaştıklarında ise hastaların %48,6 sının hastalıklarını önce internetten araştırdığı %10,9 unun ise önce hekime gitmeyi tercih ettiği bulunmuştur (13). İnternet, sağlık bilgisi hakkında güncel verileri hızlı bir 116
6 Aytaç ve ark.; Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması Tablo 6. grubunda araştırmaya dahil edilen hastaların başvuru nedenlerine göre hastalıkları bilme durumlarının dağılımı Başvuru Nedeni Alzheimer ı Bilme Durumu Yakınlarının önerisi ile TV/internet Aile hekiminin önerisi ile Kendi kendine karar vererek Sayı %* Sayı %* Sayı %* Sayı %* Bilmiyor 18 60,0 1 14, , ,6 Biliyor 12 40,0 6 85, , ,4 p=0,013 Multipl Skleroz u Bilme Durumu Bilmiyor 28 93,3 4 57, , ,6 Biliyor 2 6,7 3 42,9 4 5,3 9 18,4 p=0,005 Parkinson u Bilme Durumu Bilmiyor 21 70,0 3 42, , ,0 Biliyor 9 30,0 4 57, , ,0 p=0,006 Diyabet i Bilme Durumu Bilmiyor 14 46, ,3 4 8,2 Biliyor 16 53, , ,8 İnme yi Bilme Durumu Bilmiyor 15 50,0 3 42, , ,4 Biliyor 15 50,0 4 57, , ,6 p=0,083 *: Kolon yüzdesi şekilde sunuyor olsa da hastalar, hekim görüşüne daha çok değer vermektedir. Bizim çalışmamızda da hastaların hekim önerisini dikkate aldığı tespit edilmiştir. İnternet/medya, tüm dünyada ve ülkemizde çok yaygın kullanılmaktadır. Bununla birlikte çalışmamızda hastaların, nöroloji polikliniklerine başvurmak için öncelikle aile hekimlerine danışmayı tercih etmeleri sağlık sistemi ve hekimler adına olumlu bir sonuçtur. MS hastalarında yapılan başka bir çalışmanın verilerine göre, daha genç ve daha eğitimli kişiler, internet kullanmaya daha yatkındır (6). Bizim çalışmamızda da nöroloji polikliniğine başvuruyu belirleyen bilgilenme yöntemlerinin, yaş grubuna göre değiştiği gözlenmiştir. Her iki örneklemde de ( ve ) ortalama yaş arttıkça, aile hekimi tarafından bilgilendirilme yönteminin daha fazla kullanıldığı bulunmuştur. Her iki örneklem için de, internet-tv nöroloji polikliniğine başvuranların yaş ortalamaları daha genç bulunmuştur. Eğitim yılı göz önüne alındığında; her iki örneklemde de eğitim yılı arttıkça, nöroloji polikliniklerine başvurmak için TV-internet yoluyla bilgilenme oranı artmaktadır. Cinsiyet ile başvuruyu yönlendiren bilgilenme yöntemleri arasında ilişki saptanmamıştır. 117
7 TJN 20; 4: 2014 Tablo 7. Araştırmaya katılan hastaların eğitim süresi ile bazı hastalıkları bilme durumları arasındaki korelasyonu Eğitim Süresi Grubu Grubu Rho* p Rho* p Alzheimer hastalığını bilme durumu 0,38 0,001 0,63 0,001 Multipl Skleroz hastalığını bilme durumu 0,14 0,007 0,33 0,001 Parkinson hastalığını bilme durumu 0,13 0,014 0,36 0,001 Diyabet hastalığını bilme durumu 0,37 0,001 0,52 0,001 İnme hastalığını bilme durumu 0,25 0,001 0,28 0,001 *: Spearmankorelasyon katsayısı Tablo 8. Araştırmaya katılan hastaların yaşları ile bazı hastalıkları bilme durumları arasındaki korelasyonu Yaş Grubu Grubu Rho* p Rho* p Alzheimer hastalığını bilme durumu -0,27 0,001-0,52 0,001 Multipl Skleroz hastalığını bilme durumu -0,11 0,029-0,33 0,001 Parkinson hastalığını bilme durumu 0,04 0,419-0,28 0,001 Diyabet hastalığını bilme durumu -0,26 0,001-0,42 0,001 İnme hastalığını bilme durumu -0,13 0,015-0,08 0,273 *: Spearman korelasyon katsayısı Çalışmamızda, nöroloji polikliniklerine başvuranların nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalıklarını da araştırdık. Hastalara belirli nörolojik hastalıkların isimlerini sorarak ne anlama geldiğini ve nasıl bir hastalık olduğunu tanımlamalarını istedik. ve örnekleminde en çok tanınan hastalığın AH, en az tanınan hastalığın ise MS olduğunu bulduk yılında Maviş ve ark. nın bir çalışmasında ise epilepsi ve demans en iyi tanınan nörolojik hastalık iken, en az tanınan nörolojik hastalık MS olmuştur (14). Çalışmaya dahil edilen hastalardan grubunda olanların %48,5 i AH nı bilirken grubundakilerin ise %57,1 i AH nı bilmekte idi. Çalışmamızda, televizyon veya internet nöroloji polikliniğine başvuranların, diğer bilgilenme yöntemlerini kullananlara göre daha fazla oranda AH nı bildikleri bulunmuştur. Bu durum, medyanın AH farkındalığı açısından önemini ortaya koymaktadır ve Alzheimer hastalığı ile ilgili derneklerin de bu farkındalıkta yeri olduğu yorumu yapılmıştır. AH, toplumda sık rastlanan bir hastalık olduğundan farkındalık önemlidir. Altmış beş yaş üzerindeki kişilerdeki AH prevalansı %10 civarındadır. Yaş arttıkça prevalans yükselmekte ve 85 yaş üzerindekilerde, %45 e ulaşmaktadır. Gürvit ve ark. nın, Türkiye Alzheimer Hastalığı Prevalansı Çalışması nda 70 yaş üzerindekiler arasında AH prevalansının %11 olduğu saptanmıştır. Bu prevalans değerine göre Türkiye de bin AH lı hasta olduğu varsayılmaktadır (15). Birçok ülkede demansın yaşlılığın doğal seyri olduğuna ve tedavisinin mümkün olmadığına inanılmaktadır. Bu hastalığın farkındalığı ile demans hastalarına erken tanı konularak morbiditelerinde ve bağımlılıklarında azalma sağlanabilir. DSÖ raporlarına göre farkındalığı sağlamanın yolu eğitim seviyesinin artmasıdır. Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan ülkelerde kişilerin %86,3 ünde demans farkındalığı yoktur (1). Demans hastalarının ve bakım verenlerinin yaşam kalitesinin artması için farkındalık artmalıdır. Çalışmamıza katılan hastaların çoğunluğunun, her iki merkezde de benzer şekilde, MS hastalığı ile ilgili bilgisinin olmadığı bulundu ( grubunda olanların %93,4 ü ve grubundakilerin %88,8 i). Multipl skleroz prevelansı ortalama 191/100,000 dir ve insidans hızı ise 7,3/100,000 oranında değişmektedir (16). Multipl skleroz semptomları hastaların 2/3 ünde yaş arasında başlar, diğer bir deyişle MS, tartışılan diğer nörolojik hastalıklara göre daha genç popülasyonu etkilemektedir. Ülkelerin %83 ünde MS ile ilgili eğitim, seminer, konferans düzenlenmektedir. DSÖ raporlarına göre MS farkındalığı, halk ve sağlık çalışanlarında diğer hastalıklara göre daha azdır (1). Parkinson hastalığının prevelansı 100,000 de 14,6-780 arasında değişmektedir, 65 yaş sonrası prevelans oranı %1,5-2 arasında değişmektedir, 85 yaş sonrası ise %3,5 düzeyindedir (17). Parkinson hastalığının insidansı 10-15/100,000 arasında değişmektedir ve yaşam boyu Parkinson olma riski yaklaşık %1,6 dır (18). Araştırmaya dahil edilen hastalardan grubunda olanların %84,2 si ve grubundakilerin %65,4 ü PH nın ne olduğunu bilmemektedirler. grubu, grubuna göre istatistiksel anlamlılığa ulaşan ölçüde, PH yönünden daha fazla bilgili bulunmuştur. İnme insidansı gelişmiş ülkelerde /100,000 arasında iken, Türkiye de net olmamakla birlikte 176/100,000 olarak bildirilmiştir. Yaş arttıkça inmeli hasta sayısı artış göstermekte olup, 60 yaşın üzerinde inme prevalansı /100,000 olarak bildirilmektedir. İnmeli hastaların %75 kadarı 65 yaşın üzerindendir. Yaş standardizasyonu yapıldıktan sonra 55 ve üstü yaşlarda total inme insidansı 4,2-6,5/1000 olarak görülmektedir. İnme, diğer nörolojik hastalıklara kıyasla en fazla özürlülük yaratan hastalıktır (19,20). Araştırmaya dahil edilen hastalardan grubunda olanların %43,5 inme hastalığını bilmektedir, grubunda ise bu oran %64,6 bulunmuştur. Hindistan da yapılan bir çalışmada 942 kişinin %23 ünün, inme semptomlarının en az birini dahi bilmediği saptanmıştır (21). Bu nedenle, inme semptomlarının başlangıcından sonra hastaneye başvuru süresi uzun olduğundan (ortalama süre 474 dakika) trombolitik tedavi şansı azalmaktadır (22). Aydın da yapılan Evci ve ark. nın çalışmasında; toplumun %64 ünün, inmenin en az bir belirtisini bildiği saptanmıştır (23). İnme farkındalığının toplumda artmasıyla trombolitik tedavi yaygınlaştırılabilir ve bu şekilde morbiditede azalma sağlanabilir. Tip 2 DM nin yetişkinlerde dünyadaki prevalansı 2010 yılı itibariyle %6,4 iken, 2030 yılında %7,7 ye yükselmesi 118
8 Aytaç ve ark.; Nörolojik Hastalıklarda Farkındalık: İli Örneğinde 2. ve 3. Basamak Nöroloji Polikliniklerinin Karşılaştırılması beklenmektedir (24) yılında Satman ve ark. tarafından yapılan TURDEP-II çalışmasına göre; Türkiye deki prevalansı %13,7 olarak bulunmuştur, insidans ve prevelansı yaş ile beraber artış göstermektedir (25). Araştırmamıza dahil edilen hastalardan grubunda olanların çoğunluğu (%60,4 ü), DM hastalığını bilmemektedirler. Diğer taraftan grubundakilerin çoğunluğu ise (%77,0) DM hastalığını bilmektedirler. Diabetus mellitus, nörolojik hastalıklara kıyasla daha sık görülmesine karşın, çalışmamızda grubunda DM farkındalığının, nörolojik hastalıklara kıyasla daha düşük olduğu bulunmuştur. Bu durum eğitim düzeyi ile ilgili olabilir. Cinsiyet göz önüne alındığında; AH, inme ve DM hastalıkları hakkında erkeklerin kadınlara göre örneğinde anlamlı derecede daha fazla bilgi sahibi olduğu söylenebilir. örneğinde; MS ve PH için farkındalıkta cinsiyet belirleyici bir faktör değildir. örneğinde de cinsiyet, hastalık bilgisini etkilememektedir. Eğitim süresi arttıkça ve da DM, inme, PH, MS, AH hakkında bilgisi olma durumu artmaktadır. grubunda nörolojik hastalıkların farkındalığı ile eğitim süresi arasındaki korelasyon, grubuna göre daha belirgindir. Bu sonuç muhtemelen grubunun eğitim yılı ortalamasının daha yüksek olmasına bağlanabilir. Ayrıca; yaş arttıkça, her iki grupta da ( da inme, da PH hariç) bu hastalıklarla ilgili farkındalığın azaldığı bulunmuştur. örneğinde; nöroloji polikliniğine başvuruyu yönlendiren nedenler, hastalık hakkında bilgi sahibi olmayı etkilememektedir. Her ne kadar da yüksek eğitimli kişiler, nöroloji polikliniğine, daha çok TV/internet yoluyla bilgilenerek başvurduysa da, bu bilgilenme yolu, fark yaratacak etkinlik sağlamamıştır. da ise inme hariç diğer hastalıklarda, TV/ internet kullananlar diğer nedenlerle başvuranlara oranla, nörolojik hastalıklarla ilgili daha yüksek farkındalığa sahip bulunmuşlardır. Bu durum, da yüksek eğitimlilerin TV/interneti daha etkin bir biçimde kullandıkları şeklinde yorumlanmıştır. Çünkü grubundakiler, daha az bilinen MS ve PH hakkında örneğine göre anlamlı ölçüde daha fazla bilgiye sahip bulunmuşlardır. Sonuç Nörolojik hastalıklar, özürlülük yaratıcı ve bakım gerektiren hastalıklar olup iş gücü ve üretkenliği engelleyebildikleri için toplumun bu konudaki farkındalığı önemlidir. Çalışmamızda, ileri yaşta ve düşük eğitimli kişilerde nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığın gençlere göre daha az olduğu bulunmuştur. Çalışma grubumuzda, AH en fazla bilinen hastalık olarak ortaya çıkmıştır. Multipl skleroz hastalığı ile ilgili farkındalığın arttırılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Hekimlerin, nöroloji polikliniklerine başvuru konusunda hastalar tarafından güvenilir bir bilgi kaynağı olarak görüldüğü anlaşılmaktadır. Ayrıca, her konuda internet ve medyanın yaygın şekilde kullanılıyor olması nedeniyle nörolojik hastalıklarla ilgili bilgilendirme konusunda bu yolakların etkin ve doğru bir şekilde kullanılabilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. ilinde 2. ve 3. basamak nöroloji poliklinik başvurularında nörolojik hastalıklarla ilgili farkındalığın hastalıklara göre değişebildiği ve homojen gruplar olmadığı görülmüştür. Bu çalışma, nöroloji polikliniğine yapılan başvurularla sınırlı olduğundan dolayı genel popülasyon için yeterli bilgi veremeyebilir. Benzeri çalışmaların daha kapsamlı olarak genel popülasyonda yapılmasında yarar vardır. Kaynaklar 1. World Health Organizationc, Neurological Disorders: Public Health Challenges. Switzerland: 006: Mayr WT, Pittock SJ, McClelland RL, Jorgensen NW, Noseworthy JH, Rodriguez M. Incidence and prevalence of multiple sclerosis in Olmsted County, Minnesota, Neurology 2003;25;61: Ma VY, Chan L, Carruthers KJ. Incidence, prevalence, costs, and impact on disability of common conditions requiring rehabilitation in the United States: stroke, spinal cord injury, traumatic brain injury, multiple sclerosis, osteoarthritis, rheumatoid arthritis, limb loss, and back pain. Arch Phys Med Rehabil 2014;95: Gedizlioğlu M, Ortan P, Akın A, Demiralın F, Trakyalı AU, Bilgin R, Arpacı E. The Evaluation Of Awareness Of Chronic Neurological Diseases In A Group Without Any Neurological Condition: A Cross-Sectional Questionnaire-Based Survey. İzmir Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2014;18: Marrie RA, Salter AR, Tyry T, Fox RJ, Cutter GR. Preferred sources of health information in persons with multiple sclerosis: degree of trust and information sought. Internet Res 2013;15: Lejbkowicz I, Paperna T, Stein N, Dishon S, Miller A. Internet usage by patients with multiple sclerosis: implications to participatory medicine and personalized healthcare. Mult Scler Int 2010;2010: Burkell JA, Wolfe DL, Potter PJ, Jutai JW. Information needs and information sources of individuals living with spinal cord injury. Health Info Libr J 2006;23: Garneau K, Iversen M, Jan S, Parmar K, Tsao P, Solomon DH. Rheumatoid arthritis decision making: many information sources but not all rated as useful. J Clin Rheumatol 2011;17: Hay MC, Strathmann C, Lieber E, Wick K, Giesser B. Why patients go online: multiple sclerosis, the internet, and physician-patient communication. Neurologist 2008;14: Couper MP, Singer E, Levin CA, Fowler FJ, Fagerlin A, Zikmund-Fisher BJ. Use of the Internet and ratings of information sources for medical decisions: results from the decısıons survey. Med Decis Making 2010;30: Burkell JA, Wolfe DL, Potter PJ, Jutai JW. Information needs and information sources of individuals living with spinal cord injury. Health Info Libr J 2006;23: Garneau K, Iversen M, Jan S, Parmar K, Tsao P, Solomon DH. Rheumatoid arthritis decision making: many information sources but not all rated as useful. J Clin Rheumatol 2011;17: Hesse BW1, Nelson DE, Kreps GL, Croyle RT, Arora NK, Rimer BK, Viswanath K. Trust and Sources of Health InformationThe Impact of the Internet and Its Implications for Health Care Providers: Findings From the First Health Information National Trends Survey. Arch Intern Med 2005;165: Mavis İ. Perspectives on public awareness of stroke and aphasia among Turkish patients in a neurology unit. cilinical Linguistic Phonetic 2007;21: Gurvit H1, Emre M, Tinaz S, Bilgic B, Hanagasi H, Sahin H, Gurol E, Kvaloy JT, Harmanci H. The prevalence of dementia in an urban Turkish population. Am J Alzheimers Dis Other Demen 2008;23:
9 TJN 20; 4: Mayr WT, Pittock SJ, McClelland RL, Jorgensen NW, Noseworthy JH, Rodriguez M. Incidence and prevalence of multiple sclerosis in Olmsted County, Minnesota, Neurology 2003;61: Twelves D, Perkins KS, Counsell C. Systematic review of incidence studies of Parkinson's disease.mov Disord 2003;18: de Rijk MC, Launer LJ, Berger K, Breteler MM, Dartigues JF, Baldereschi M, Fratiglioni L. Prevalence of Parkinson's disease in Europe: A collaborative study of population-based cohorts. Neurologic Diseases in the Elderly Research Group. Neurology 2000;54: Kumral E. ed. Santral Sinir Sisteminin Damarsal Hastalıkları. Güneş Tıp yayınevi 2011: Pandian JD, Sudhan P. Stroke Epidemiology and Stroke Care Services in India. J Stroke 2013;15: Pandian JD1, Jaison A, Deepak SS, Kalra G, Shamsher S, Lincoln DJ, Abraham G. Public awareness of warning symptoms, risk factors, and treatment of stroke in northwest India. Stroke 2005;36: Kim YS, Park SS, Bae HJ, Cho AH, Cho YJ, Han MK, Heo JH, Kang K, Kim DE, Kim HY, Kim GM, Kwon SU, Kwon HM, Lee BC, Lee KB, Lee SH, Lee SH, Lee YS, Nam HS, Oh MS, Park JM, Rha JH, Yu KH, Yoon BW. Stroke awareness decreases prehospital delay after acute ischemic stroke in Korea. BMC Neurol 2011;11: Evci ED, Memis S, Ergin F, Beser E. A population-based study on awareness of stroke in Turkey. Eur J Neurol 2007;14: Shaw JE, Sicree RA, Zimmet PZ. Global estimates of the prevalence of diabetes for 2010 and Diabetes Res Clin Pract 2010;87: Satman I, Yilmaz C, Imamoglu S. Interrelationship among chronic complications, adherence of guidelines and degree of metabolic control in type 2 DNM patients in Turkey. 2009, 91th Annual Meeting ENDO 09, June 2009, Washington DC, USA. 120
BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ. Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı
BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı BİRİNCİ BASAMAKTA GÜNCEL DURUM > 6330 Aile Sağlığı Merkezi
DetaylıDünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)
Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya
DetaylıÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı
BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)
DetaylıALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD
ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl
DetaylıTÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik
DetaylıCumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinin Beş Yıllık ( ) Kansere Bağlı Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinin Beş Yıllık (2003-2007) e Bağlı Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi The Determination of the
DetaylıİSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI
RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih: 18/09/2015 Sayı : 11 Dünya Alzheimer Farkındalık Günü 21 Eylül 2015 Hazırlayan Ezel ÖZTÜRK Alzheimer Hastalığı ilerleyici nörodejeneratif
DetaylıHemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi
Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge
DetaylıMELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı
ATATÜRK SAGLIK MESLEK LİsESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ SON SINIF ÖGRENCİLERİNİN DİABETES MELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Sibel KARA CA * ÖZET Bu araştırma İzmir
DetaylıKANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
DetaylıBariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi
Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
Detaylı14 Aralık 2012, Antalya
Hamilelerde Uyku Bozukluğunun Sorgulanması ve Öyküden Tespit Edilen Huzursuz Bacak Sendromunda Sıklık, Klinik Özellikler ve İlişkili Olabilecek Durumların Araştırılması A Neyal, G Benbir, R Aslan, F Bölükbaşı,
DetaylıGebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi
Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş
DetaylıNadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye
Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar bir sağlık sorunu Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye NADİR HASTALIK Prevalansı 1/2000 den az olan hastalıklar NADİR
DetaylıDünyada ve Türkiye de Kronik Hastalıklar. Prof. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FRCP, FIDSA Hacettepe Üniversitesi emekli Öğretim Üyesi
Dünyada ve Türkiye de Kronik Hastalıklar Prof. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FRCP, FIDSA Hacettepe Üniversitesi emekli Öğretim Üyesi Dünya Sorunu Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarına göre kronik hastalıklar
DetaylıDr. Nilgün Çöl Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Sosyal Pediatri BD.
A N N E L E R İ N Ç A L I Ş M A D U R U M U N U N S Ü T Ç O C U K L U Ğ U D Ö N E M İ N D E B E S L E N M E M O D E L İ, H E M O G L O B İ N / H E M A T O K R İ T D E Ğ E R L E R İ V E V İ TA M İ N K U
DetaylıThe Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department
71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
DetaylıYoğun Bakım Ünitesinde Gelişen Kandida Enfeksiyonları ve Mortaliteyi Etkileyen Risk Faktörleri
Yoğun Bakım Ünitesinde Gelişen Kandida Enfeksiyonları ve Mortaliteyi Etkileyen Risk Faktörleri Emel AZAK, Esra Ulukaya, Ayşe WILLKE Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
DetaylıPostmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi
Özgün Araştırma / Original Investigation Postmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi Effect of Body Mass Index on the Determination of Bone Mineral Density in Postmenopausal
DetaylıDİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR. Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı
DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Cinsiyet İlişkili Farklılıklar ERKEK BEYNİ KADIN BEYNİ Cinsiyet İlişkili
Detaylıİnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi
İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D
DetaylıABSTRACT $WWLWXGHV 7RZDUGV )DPLO\ 3ODQQLQJ RI :RPHQ $QG $IIHFWLQJ )DFWRUV
ÖZET Amaç: Araştırma, Aile Planlaması (AP) polikliniğine başvuran kadınların AP ye ilişkin tutumlarını ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma
DetaylıDeğişken Türleri, Tanımlayıcı İstatistikler ve Normal Dağılım. Dr. Deniz Özel Erkan
Değişken Türleri, Tanımlayıcı İstatistikler ve Normal Dağılım Dr. Deniz Özel Erkan Evren Parametre Örneklem Çıkarım Veri İstatistik İstatistik Tanımlayıcı (Descriptive) Çıkarımsal (Inferential) Özetleme
DetaylıDenizli il merkezinde birinci basamakta çalışan hekimlerin ve Pamukkale Üniversitesi ndeki intörnlerin alzheimer hastalığı hakkındaki bilgi düzeyi
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015:14(2) Araştırma / Research Article TAF Prev Med Bull 2015;14(2):131-136 Denizli il merkezinde birinci basamakta çalışan hekimlerin ve Pamukkale Üniversitesi ndeki
DetaylıBaş Ağrısında ve Baş Dönmesinde Nörolojinin Bilinirliği: Malatya Şehrinden Bir Kesit
DO I:10.4274/tnd.03779 Özgün Araştırma / Original Article Baş Ağrısında ve Baş Dönmesinde Nörolojinin Bilinirliği: Malatya Şehrinden Bir Kesit Public s Knowledge of Neurology in Headache and Vertigo: A
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr
DetaylıULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÖSS ve ÖZEL YETENEK SINAVI PUANLARINA GÖRE GENEL AKADEMİK BAŞARILARI
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: XVII, Sayı: 1, 2003 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÖSS ve ÖZEL YETENEK SINAVI PUANLARINA GÖRE GENEL
DetaylıDr. Semih Demir. Tez Danışmanı. Doç.Dr.Barış Önder Pamuk
T.C. İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ GEÇİRİLMİŞ GESTASYONEL DİYABETES MELLİTUS ÖYKÜSÜ OLAN BİREYLERDE ANJİOPOETİN BENZERİ PROTEİN-2 ( ANGPTL-2
DetaylıBeyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;
MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.
DetaylıÜniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe
DetaylıNörolojik Özürlülüğün 16 Aralık 2010 Tarihli Özürlülük Ölçeğine Göre Değerlendirilmesi
Özgün Araştırma / Original Investigation İstanbul Med J 2014; 15: 178-82 DOI: 10.5152/imj.2014.24993 Nörolojik Özürlülüğün 16 Aralık 2010 Tarihli Özürlülük Ölçeğine Göre Değerlendirilmesi Evaluation of
DetaylıNörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler
46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının
DetaylıPSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
DetaylıToplum başlangıçlı Escherichia coli
Toplum başlangıçlı Escherichia coli nin neden olduğu üriner sistem infeksiyonlarında siprofloksasin direnci ve risk faktörleri: Prospektif kohort çalışma Türkan TÜZÜN 1, Selda SAYIN KUTLU 2, Murat KUTLU
Detaylıİnmeli Hastaların Evde Bakımı: Bakım Verenler İçin Rehber
128 İnmeli Hastaların Evde Bakımı: Bakım Verenler İçin Rehber Naile Bilgili*, Sebahat Gözüm** Özet Giriş: İnmeli hastaların rehabilitasyonunda evde bakım önemli bir unsur olup, bu hastaların bakımı son
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıAÜTF İBN-İ SİNA HASTANESİ GÖĞÜS HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE HASTALIKLARININ SİGARAYLA OLAN İLİŞKİSİ
AÜTF İBN-İ SİNA HASTANESİ GÖĞÜS HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE HASTALIKLARININ SİGARAYLA OLAN İLİŞKİSİ BARAN E 1, KOCADAĞ S 1, AKDUR R 1, DEMİR N 2, NUMANOĞLU
DetaylıPOSTPARTUM DEPRESYON VE ALGILANAN SOSYAL DESTEĞİN MATERNAL BAĞLANMAYA ETKİSİ
POSTPARTUM DEPRESYON VE ALGILANAN SOSYAL DESTEĞİN MATERNAL BAĞLANMAYA ETKİSİ Sevil Şahin 1, İlknur Demirhan 1, Sibel Peksoy 1, Sena Kaplan 1, Gülay Dinç 2 1 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
DetaylıGaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2):
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2): 100-104 Editöre Mektup Basol ve ark. Amerika da Acil Servis Hekimlerine Palyatif Bakım Üzerine Uygulanan Bir Anket Çalışması A survey Study
DetaylıGERİATRİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA KOMORBİDİTE VE PERFORMANS SKORLAMALARININ PROGNOSTİK ÖNEMİ; TEK MERKEZ DENEYİMİ
GERİATRİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA KOMORBİDİTE VE PERFORMANS SKORLAMALARININ PROGNOSTİK ÖNEMİ; TEK MERKEZ DENEYİMİ Murat Tuğcu, Umut Kasapoğlu, Çağlar Ruhi, Başak Boynueğri, Özgür Can, Aysun Yakut, Gülizar
DetaylıYOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE GELİŞEN SAĞLIK BAKIMI İLE İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLARIN MALİYET ANALİZİ
YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE GELİŞEN SAĞLIK BAKIMI İLE İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLARIN MALİYET ANALİZİ Dr. Ercan YENİLMEZ Kasımpaşa Asker Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Servisi Sunum Planı Giriş Gereç ve Yöntemler
DetaylıYoğun Bakım Ünitesinde Yatan Ventilatörle İlişkili Pnömonili Hastalarda Serum C-Reaktif Protein, Prokalsitonin, Solubl Ürokinaz Plazminojen Aktivatör Reseptörü (Supar) Ve Neopterin Düzeylerinin Tanısal
DetaylıSuç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU
Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Kurum ve kuruluşla ilişki bildirimi Bulunmamaktadır. Şiddet ve Suç Saldırganlık Şiddet Bireyin
DetaylıNADİR HASTALIKLAR VE ORPHANET-TÜRKİYE. 2007- sonrası. Prof.Dr. Uğur Özbek Orphanet-Türkiye Koordinatörü İstanbul Üniversitesi, DETAE
NADİR HASTALIKLAR VE ORPHANET-TÜRKİYE 2007- sonrası Prof.Dr. Uğur Özbek Orphanet-Türkiye Koordinatörü İstanbul Üniversitesi, DETAE Nadir hastalık ve yetim ilaç tanımı Ülkemizdeki durum Nadir hastalıkların
DetaylıKuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde Multipl Skleroz Fenotipi ve Frekansı. Dr. Sıla Usar İncirli
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde Multipl Skleroz Fenotipi ve Frekansı Dr. Sıla Usar İncirli silausar@gmail.com Kıbrıs adası Akdeniz in doğusunda, 34-35. enlemde KIBRIS ın İKLİMİ Yarı kurak, bol güneşli
DetaylıBİYOİSTATİSTİK. Ödev Çözümleri. Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Ödev Çözümleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr Ödev 1 Çözümleri 2 1. Bir sonucun
DetaylıCukurova Medical Journal
Cukurova Medical Journal Araştırma Makalesi / Research Article 2008 2012 Yılları Arasında Adli Toksikoloji Laboratuvarına Gelen Olguların Değerlendirilmesi Evaluation of Cases Consulted to Forensic Toxicology
DetaylıÖzel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması
Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20 24 Mayıs 2009 tarihleri arasında Antalya da düzenlenen 45. Ulusal Diyabet Kongresinde
DetaylıT.C. İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ
T.C. İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ AnkilozanSpondilitli hastalarda sigara kullanımı ve radyografik progresyon arasındaki ilişkinin gözden
DetaylıPsoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar
Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim
DetaylıNormal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması
Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması Meryem METİNOĞLU Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Giriş Doğum kadın hayatında yaşanılan
Detaylıİngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları
İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının
DetaylıEĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
Kriz Dergisi 2(1): 235-240 EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Erol ÖZMEN, M.Murat DEMET, İlkin İÇELLİ, Gürsel
DetaylıObsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi
Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ
HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 22.10.2016 Gülay Turgay 1, Emre Tutal 2, Siren Sezer 3 1 Başkent Üniversitesi Sağlık
DetaylıBİYOİSTATİSTİK DERSLERİ AMAÇ VE HEDEFLERİ
BİYOİSTATİSTİK DERSLERİ AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM I-I. DERS KURULU Konu: Bilimsel yöntem ve istatistik Amaç: Biyoistatistiğin tıptaki önemini kavrar ve sonraki dersler için gerekli terminolojiye hakim olur.
DetaylıKAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE GÖRE ÝNCELENMESÝ *
Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayý: 1, Yýl: 8, Haziran 2008 KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE
DetaylıT.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı ANKARA 2018 2 İçindekiler Sayfa 1. Giriş ve Amaç... 4 2. Gereç ve Yöntem... 4 2.1. Araştırmanının Türü ve Örneklem...
DetaylıSiirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK
Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Bilgisayar, uzun ve çok karmaşık hesapları bile büyük bir hızla yapabilen, mantıksal (lojik) bağlantılara
DetaylıK.K.T.C`DE DİYABETİN EPİDOMİYOLOJİSİ. UZM.HEM. AYNUR BAYKAL Dr.Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Merkezi
K.K.T.C`DE DİYABETİN EPİDOMİYOLOJİSİ UZM.HEM. AYNUR BAYKAL Dr.Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Merkezi Dünya genelinde 4.ölüm nedenidir. Her yıl diyabete bağlı
DetaylıAcil Serviste En Sık Neler Şikayet Ediliyor? Doç. Dr. Selahattin KIYAN Ege ÜTFH Acil Tıp AD 11.01.2013 4. ATOK «Acilde Adli Tıp»
Acil Serviste En Sık Neler Şikayet Ediliyor? Doç. Dr. Selahattin KIYAN Ege ÜTFH Acil Tıp AD 11.01.2013 4. ATOK «Acilde Adli Tıp» Bu sunum nasıl ilerleyecek.. «Ege ÜTFH Acil Servise Yapılmış Şikayet Başvurularının
DetaylıArteriyel Hipertansiyon Tanısında Hasta Eğitim Düzeyi ve Aile Hekimliği Uygulamasının Rolü
SELÇUK TIP DERGİSİ / SELCUK MEDICAL JOURNAL Selcuk Med J 2019;35(1): 31-36 Araştırma Makalesi / Research Article DOI: 10.30733/std.2019.01134 Arteriyel Hipertansiyon Tanısında Hasta Eğitim Düzeyi ve Aile
DetaylıEVDE BAKIM HİZMET DENEYİMLERİ:KAMUDA
EVDE BAKIM HİZMET DENEYİMLERİ:KAMUDA Doç. Dr. Pemra C.ÜNALAN Ast. Dr. Özge Doğan Marmara Üniversitesi Pendik EAH Evde Sağlık Birimi EVDE SAĞLIKTA HASTA TAKİBİ... Evde sağlık hizmeti alan hastaların ayaktan
DetaylıCukurova Medical Journal
Cukurova Medical Journal Araştırma Makalesi / Research Article Nörolojik Hastalıklarda Özürlülük Disability at Neurological Diseases Ahmet Evlice 1, Turgay Demir 1, Kezban Aslan 1, Hacer Bozdemir 1, Meltem
DetaylıTotal Tiroidektomi yapılan hastalarda MSKKM Nomogramının Değerlendirilmesi
Total Tiroidektomi yapılan hastalarda MSKKM Nomogramının Değerlendirilmesi Op.Dr. Hüseyin Çelik Op.Dr.Sabri Özden Dr.Ahmet Erdoğan Doç.Dr.Barış Saylam Doç.Dr. Mesut Tez Ankara Numune Eğitim Araştırma Hastanesi,
DetaylıSık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama. Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi
Sık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik AD Bşk. 1 Hakkımda 2 Hedef: Katılımcılar modülün sonunda temel istatistiksel yöntemler
DetaylıDoç. Dr. Ahmet ALACACIOĞLU
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ĠZMĠR KATĠP ÇELEBĠ ÜNĠVERSĠTESĠ ATATÜRK EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ Ġç Hastalıkları Kliniği Eğitim Sorumlusu: Prof. Dr. Servet AKAR GASTROĠNTESTĠNAL STROMAL TÜMÖRLERDE NÖTROFĠL/LENFOSĠT
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR
HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük
DetaylıÖrneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir.
ÇIKARSAMALI İSTATİSTİKLER Çıkarsamalı istatistikler, örneklemden elde edilen değerler üzerinde kitleyi tanımlamak için uygulanan istatistiksel yöntemlerdir. Çıkarsamalı istatistikler; Tahmin Hipotez Testleri
DetaylıTEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ
DetaylıTİP 1 DİYABETİ OLAN İNSÜLİN POMPASI KULLANAN BİREYLERE BAZAL İNSÜLİN DOZ DEĞİŞİKLİĞİ EĞİTİMİ VERMELİ MİYİZ?
TİP 1 DİYABETİ OLAN İNSÜLİN POMPASI KULLANAN BİREYLERE BAZAL İNSÜLİN DOZ DEĞİŞİKLİĞİ EĞİTİMİ VERMELİ MİYİZ? Sacide Kılıç* Alime Selçuk Tosun** Elif Eliş* *Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Endokrinoloji
DetaylıİŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ
Dr. Salih DURSUN İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ KAVRAM MODELLER UYGULAMA Beta Yay n No : 2668 İşletme - Ekonomi : 558 1. Baskı Mart 2012 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-692 - 5 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye
DetaylıAcil Servise Ambulans İle Müracaat Eden Geriatrik Olguların Analizi
KLİNİK ÇALIŞMA ORIGINAL ARTICLE 161 Acil Servise Ambulans İle Müracaat Eden Geriatrik Olguların Analizi Analysis of Elderly Patients Presenting to the Emergency Department via Ambulance Ümit KALDIRIM,
DetaylıBir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE
Bir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE Psikiyatrik hastalığı olan bireylerde MetabolikSendrom (MetS) sıklığı genel popülasyona
DetaylıMEDİPOL MEGA ÜNİVERSİTE HASTANESİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ORGAN BAĞIŞI VE NAKLİ KONUSUNDA BİLGİ, İNANÇ VE TUTUMLARI
MEDİPOL MEGA ÜNİVERSİTE HASTANESİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ORGAN BAĞIŞI VE NAKLİ KONUSUNDA BİLGİ, İNANÇ VE TUTUMLARI Kadavradan bulunan organların, bekleme listelerinin ihtiyacını karşılamaktan giderek uzaklaşması
DetaylıH.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları III (3 Mayıs 2012)
H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) Parametrik Olmayan Testler Binom Testi SPSS Ders Notları III (3 Mayıs 2012) Soru 1: Öğrencilerin okul
DetaylıBilim Uzmanı İbrahim BARIN
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİNDE YATAN HASTALARIN HASTANE HİZMET KALİTESİNİ DEĞERLENDİRMELERİ Bilim Uzmanı İbrahim BARIN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri AMAÇ Hasta memnuniyeti verilen
Detaylı¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı
Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları
DetaylıKARŞILAŞTIRMA İSTATİSTİĞİ, ANALİTİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI, BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİK. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005
KARŞILAŞTIRMA İSTATİSTİĞİ, ANALİTİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI, BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİK Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 1 Karşılaştırma istatistiği Temel kavramlar: Örneklem ve evren:
DetaylıH.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012)
H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012) Aşağıdaki analizlerde lise öğrencileri veri dosyası kullanılmıştır.
DetaylıUŞAK İL MERKEZİNDE GÖREVLİ SINIF ÖĞRETMENLERİNİN İLKYARDIM BİLGİ SEVİYELERİNİN ARAŞTIRILMASI Hakan UŞAKLI *
UŞAK İL MERKEZİNDE GÖREVLİ SINIF ÖĞRETMENLERİNİN İLKYARDIM BİLGİ SEVİYELERİNİN ARAŞTIRILMASI Hakan UŞAKLI * ÖZET Nihal CENGİZ ** İlkyardım, herhangi bir hastalık veya kaza sonucu sağlığı tehlikeye girmiş
DetaylıPediatrik Ekstremite Travmaları. Doç Dr. Onur POLAT Acil Tıp Anabilim Dalı
Pediatrik Ekstremite Travmaları Doç Dr. Onur POLAT Acil Tıp Anabilim Dalı Konu Başlıkları Travma önemi Ekstremite travmaları ve muayene Açık kırıklar Kompartman sendromu Epifiz kırıkları Torus kırıkları
DetaylıTýpta Karar Süreçlerinde Belirsizlik ve Bayes Yaklaþýmý
3. lusal Týp Biliþimi Kongresi/Medical Informatics 06 Turkey Týpta Karar Süreçlerinde Belirsizlik ve Bayes Yaklaþýmý Anýl AKTAÞ a, Selen BOZKRT a, Osman SAKA a a Akdeniz Üniversitesi, Týp Fakültesi, Biyoistatistik
DetaylıELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ NDE KİMYA EĞİTİMİNİN GEREKLİLİĞİNİN İKİ DEĞİŞKENLİ KORELASYON YÖNTEMİ İLE İSTATİSTİKSEL OLARAK İNCELENMESİ
ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ NDE KİMYA EĞİTİMİNİN GEREKLİLİĞİNİN İKİ DEĞİŞKENLİ KORELASYON YÖNTEMİ İLE İSTATİSTİKSEL OLARAK İNCELENMESİ Güven SAĞDIÇ Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik
DetaylıTürkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011 Dr. Serhat IŞIK 13.10.2011 TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD
DetaylıMetformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri
Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri Prof.Dr.Mustafa Araz Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji BD 53.Ulusal Diyabet Kongresi, Kıbrıs Diyabet ve Demans Tüm dünyada yaşam süresinin
DetaylıGelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır
Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Giriş Gelişimsel sorunlar bütün uluslarda önemli bir çocukluk
Detaylıİnşaat Sektöründe Eğitim Başarı / Başarısızlık İlişkisinin İncelenmesi
İnşaat Sektöründe Eğitim Başarı / Başarısızlık İlişkisinin İncelenmesi Gökhan Arslan, Serkan Kıvrak Anadolu Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İki Eylül Kampüsü 26555 Eskişehir Tel: (222) 321 35 50
DetaylıDÜŞÜK PREVALANS HEKİMLİĞİ. Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD
DÜŞÜK PREVALANS HEKİMLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD Öğrenim amaç ve hedefleri Amaç Düşük prevalans hekimliği hakkında bilgi vermek Hedefler Bu dersin
DetaylıTiroid nodüllerinde TİRADS skorlamasının güvenirliliği
Tiroid nodüllerinde TİRADS skorlamasının güvenirliliği Op. Dr. Sabri Özden, Op. Dr. Şiyar Ersöz, Dr. Bulut Özkan, Doç. Dr. Barış Saylam, Doç. Dr. Mesut Tez Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
DetaylıDÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI
1 DÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıTHE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students
DetaylıTÜRKİYE - Multipl Skleroz. R. Erdem Toğrol Prof.Dr. Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul
TÜRKİYE - Multipl Skleroz R. Erdem Toğrol Prof.Dr. Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul - 2019 Türkiye de MS hastaları Multipl Skleroz un (MS) Türkiye de orta düzeyde bir prevalansı olduğu ifade edilmekte
DetaylıÖzgün Problem Çözme Becerileri
Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ
DetaylıAVRUPADA DİYABET HARİTASI VE GENEL PERSPEKTİF. Prof. Dr. Şehnaz Karadeniz İstanbul Bilim Üniversitesi
AVRUPADA DİYABET HARİTASI VE GENEL PERSPEKTİF Prof. Dr. Şehnaz Karadeniz İstanbul Bilim Üniversitesi Diyabet Dünya çapında ve Avrupa da halk sağlığı sorunu AVRUPADA DİYABET YÜKÜ 20-79 yaşları 2003 2025
DetaylıAtrial Fibrilasyon dan Gerçek Kesitler: WATER (Warfarin in Therapeutic Range) Registry den İlk Sonuçlar
Atrial Fibrilasyon dan Gerçek Kesitler: WATER (Warfarin in Therapeutic Range) Registry den İlk Sonuçlar 1. Ege Üniversitesi İlaç Geliştirme Ve Farmakokinetik Araştırma-Uygulama Merkezi (ARGEFAR) 2. Central
DetaylıÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ
ÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr.Gökmen ZARARSIZ Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Kayseri Turcosa Analitik Çözümlemeler Ltd Şti, Kayseri gokmenzararsiz@hotmail.com
Detaylı