SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF HEALTH SCIENCES Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayın Organıdır

Transkript

1 Koyun Çiçeği Ve Bulaşıcı Ektima (Orf) Enfeksiyonu Tanısı Konulmuş Koyunlara Ait Deri Lezyonlarında Matriks Metalloproteinaz Ve Vasküler Endoteliyal Gelişme Faktörünün SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF HEALTH SCIENCES Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayın Organıdır Araştırma Yazısı 2014; 23: *İNFERTİL ÇİFTLERİN DUYGU DURUMLARI: NİTELİKSEL BİR ÇALIŞMA MOOD STATUS OF INFERTILE COUPLES: A QUALITATIVE STUDY Hatice OLTULUOĞLU 1, Ulviye GÜNAY 1, Rukuye AYLAZ 1 1İnönü Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik AD, Malatya, ÖZET: Bu niteliksel çalışma, infertil çiftlerin duygu duran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 14 kişi ile yapıldı. Çalışmanın verileri birebir derinlemesine go ru şme yo n- temi ile toplandı. Her bir go ru şme yaklaşık bir saat su r- du, go ru şmenin temalarını; Elizabeth Kubler Ross tarafından tanımlanan ve kaybı takiben bireylerin yaşayabirak kullanılan, psikolojik cevap aşamaları (şok, inka r, ruldu. Veriler içerik analizi yo ntemi ile ço zu mlendi. Analizlerin sonucunda bireyler infertil olduklarını ilk o g rendiklerinde Du nyam başıma yıkıldı, Çok u zu ldu m, Bireylerin sekizi tanılarını inkar ederek başka bir doktolerini, çevrenin davranışından rahatsız olduklarını ve ortamdan uzaklaştıklarını ifade ettiler. Bireylerin tamamı çocuk sahibi olabilmek için çeşitli tedavi yo ntemlere başvurduklarını, Allah a olan inançları sayesinde umutlarını yitirmediklerini belirttiler. dıg ı duygu durumlarının belirlenmesinde ebe ve hemşirelere o nemli roller du şmektedir. Anahtar kelimeler: ABSTRACT: This qualitative study, was aimed to identify the moods experienced by infertile couples. This study was carried out on 14 people who presented to the outpatient Infertility Clinic of Inonu University Medical Center and who agreed to take part in the study. Data were collected using the method of one-to-one in-depth interviews. Each interview took about an hour; the themes of an interview consisted of the stages of psychological responses (shock, denial, anger, bargaining, depression/despair, and acceptance), which were decause they classify the emotions and reactions individuals may experience after a loss. The data were analyzed using the content analysis method. When the subjects they expressed their emotions with sentences such as My whole world came crashing down around me, I Eight of the subjects stated that they denied their diagnosis and went to another doctor. Most of them said that they felt guilty and angry and they were annoyed by the behavior of their community, and isolated themselves from the society. All of the subjects stated that they resorted to various treatment methods to be able to have a child and did not lose their hope, owing to their belief in God. Midwifes and nurses have important roles in identifying the moods experienced by infertile individuals. Key words: Infertility, loss, mood GİRİŞ ilişki olmasına rag men, gebelig in gerçekleşmemesi olarak tanımlanır (1- tilitenin go ru lme sıklıg ı %15 (4) olarak bildirilmekte olup bu yu zde Japonya da %14, Amerika da %15 dir (5). Tu rkiye de infertilite sıklıg ı açısından çok net bilgiler Makale Geliş Tarihi : Makale Kabul Tarihi: bulunmamakla birlikte %10-20 arasında oldug u belirtilmektedir (1,6-8). Tu m du nyada çeşitli fakto rlere bag lı olarak artan infertilite; tıbbi, psikolojik ve sosyal sorunları beraberinde getiren, ku ltu rel, dinsel ve sınıfsal yo nleri olan bir krizdir. Ani ve beklenilmeyen bir yaşam krizi olarak kendini go steren infertilite, belki de açıklanamayan, tanısı uzun bir zamana yayılan, aşırı stres yaratan ve uyum meka- Corresponding Author: Dog um ve Kadın Sag lıg ı Hemşirelig i AD, Malatya. hatice.oltuluoglu@inonu.edu.tr. 92

2 Oltuluoğlu H, Sağnak Günay U, O, Aylaz Çakır RL nizmalarını zorlayan, çiftlerin sosyal ilişkilerinde o nemli niteliksel ve niceliksel sorunlara neden olan bir durumdur (5-7, 9-12). Çocuk sahibi olmak tu m toplumlarda o nemli olup, çiftlerin sosyal statu su nu arttıran, aileye mutluluk veren bir durum olarak algılanırken, çocuk sahibi olamamak da tu m ku ltu rler için kriz yaratan, toplumun çifte karşı bakış açısını deg iştiren bir durum olarak algılanmaktadır (13) ren, psikolojik olarak tehdit edici ve stresli, sosyal olarak utanç verici, ekonomik olarak pahalı ve karmaşık bir çiftler arasında, sevgi bag ı ne kadar derin olursa olsun çeşitli sorunlar ortaya çıkabilmekte, çiftlerin yaşadıg ı hayal kırıklıg ı, suçluluk duygusu, karşılıklı suçlamalar, girmesine ve aile ilişkisinin yıpranmasına neden olmaktadır. Ayrıca sosyal ve ailesel baskı çiftlerin u zerinde psikolojik travma oluşturabilmektedir (15,16). Literatu rde infertil çiftlerin duygu durumları ile ilgili sınırlı sayıda çalışma bulunmakla birlikte u lkemizde bu konuyla ilgili nitel çalışma sonuçları bulunmamaktadır. Bu çalışma, infertil çiftlerin yaşadıg ı duygu durumlarını belirlemek amacıyla yapıldı. GEREÇ YÖNTEM infertilite tanısı ile 16 Ocak-16 Şubat 2012 tarihinde başvuran 251 birey arasında çalışmaya katılmayı kabul eden, iletişime açık, sekiz kadın, altı erkek olmak u zere lere çalışma hakkında bilgi verilerek bilgilendirilmiş olur alındı. Go ru şmeler poliklinik içerisinde bulunan, araştırmacı ve bireyin yalnız kalabileceg i o zel bir odada, birebir derinlemesine go ru şme yo ntemi ile iki araştır- Perşembe gu nleri açık olması nedeni ile go ru şmeler Perşembe gu nleri yu ru tu ldu. Bireyler, ses kaydı yapılmasını kabul etmedikleri için go ru şmeler esnasında araştırmacılardan biri go ru şmeyi su rdu ru rken, bir dig eri de not aldı. Her bir go ru şme yaklaşık bir saat su rdu. Go ru şmenin temalarını; Elizabeth Kubler Ross tarafından tanımlanan ve kaybı takiben bireylerin yaygın olarak kullanılan, psikolojik cevap aşamaları olan lenme oluşturdu. Go ru şmeler bu temalar dog rultusunda araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış form aracılıg ı ile yapıldı. Veriler o nce en çok so ylenen ortak noktalar daha sonra farklı noktalar do ku mlenerek alt başlıklar altında toplandı. Do ku manlar iki uzman tarafından deg erlendirilip, içerik analizi yo ntemi ço zu mlenerek yazılı rapor haline do nu ştu ru ldu. BULGULAR : Çalışmaya sekiz kadın, altı erkek olmak u zere toplam 14 birey katıldı. Çalışmaya katılan kadınların yaş ortalaması 29.50±5.31 yıl, erkeklerin yaş ortalaması 34.00±4.81 yıldır. Kadınların beşi ilkokul, ikisi u niversite, erkeklerin ikisi ortaokul, ikisi u niversite mezunudur. Kadınların yedi si ev hanımı, erkeklerin yarısı serbest meslek sahibiydi. Katılımcıların tamamının sosyal gu venceleri olup, 11 i gelir durumunun orta du zeyde oldug unu ifade etmiştir. Katılımcıların tamamının birinci evlilikleri olup, evlilik su relerine bakıldıg ında minimum iki yıl maksimum 15 yıl oldug u (ortalama 7.14±4.84) saptandı Tablo (1). Tablo 1. Eşinin yaşı Eşinin eğitim Evlilik süresi Gelir durumu Mesleği Eğitim durumu Yaşı 1.Kadın 28 Ev Hanımı Orta Kadın 20 Ortaokul Mezunu Ev Hanımı 2 Lise Mezunu 35 3.Kadın 30 Ev Hanımı Orta Kadın 27 Ev Hanımı Kadın 37 Ev Hanımı Orta Kadın 35 Ev Hanımı Orta 12 Lise Mezunu 39 7.Kadın 32 Serbest Orta Kadın 27 Ev Hanımı Erkek 40 Memur Orta Erkek 39 Lise Mezunu Orta Erkek 33 Serbest Orta Erkek 33 Memur Orta Erkek 27 Ortaokul Mezunu Dig er Orta Erkek 32 Ortaokul Mezunu Serbest Orta 3 Lise Mezunu 32 93

3 İnfertil Çiftlerin Duygu Durumları: Niteliksel Bir Çalışma Koyun Çiçeği Ve Bulaşıcı Ektima (Orf) Enfeksiyonu Tanısı Konulmuş Koyunlara Ait Deri Lezyonlarında Matriks Metalloproteinaz Ve Vasküler Endoteliyal Gelişme Faktörünün İNFERTİL BİREYLERİN YAŞADIĞI DUYGULAR Şok: Çocuk sahibi olamayacaklarını ilk duyduklarında, infertil bireylerin hemen hepsi şok olduklarını, psikolojik olarak ço ktu klerini, kendilerini kayıp ettiklerini ifade ettiler. Bu ifadelere go re kadınların erkeklerden daha şiddetli du zeyde duygulanım yaşadıkları belirlenmiştir. Bireylere normal yollardan çocuk sahibi olamayacaklarını ilk o g rendiklerinde neler hissettig i soruldug unda kadınlardan bazılarının ifadeleri şo yleydi; 1. Kadın: benim gibi olanlar bunu anlar derken sesi kısıldı, kelimeler bog azında du g u mlendi ve ag lamaya başladı. 5. Kadın: Kadına gittim (ara ebeye), otlarla ilaç yapıp karnıma koydum. Her şeyi denedik bir umut diye. 6. Kadın : Ebeye gittik eşimle bana bitkisel ilaç yaptı onu kullandık. Ebenin verdiği süt buğusuna oturdum (çeşitli otları sütte kaynatıp) belimi çekti, ilişki sonrası hemen kalkma, belin altına yastık koy, ayaklarını havaya kaldır, ters dön dedi bende bunların hepsini yaptım. 4. Kadın: Çok büyük bir acı anlatılamaz, dünyam başıma yıkıldı, psikolojikmen çöktüm, neden olmuyor diye Yapacak bir şeyim yoktu, hep ağladım. Ag lamaya başladı. 6. Kadın: üzüldüm, başkaları evlenir evlenmez hemen hamile kalıp doğuruyor, bizim neden olmuyor diye, çok üzüldüm. rını belirtmişlerdir. 3. Kadın: Neden ben diye çok düşünüyorum, her şey normalken neden ben diyorum ama Allah a isyan da etmek istemiyorum, kendi kendimi avutuyorum. Çocuğu olanları görünce onları kıskanıyorum. Neden onlarınki, var benimki yok diye sinirleniyorum Erkeklerden bazıları duygularını şo yle ifade etti; 1. Erkek: Şaşkınlık içine girdim, sorunun benden olacağını hiç tahmin etmemiştim, sonucu öğrendiğim anda dünyam başıma yıkıldı çok üzüldüm. 2. Erkek: Eksiklik hissettim, üzüldüm ama fazla sorun etmedim, tedavi yöntemleriyle nasıl olsa olur diye düşündüm. 1. Erkek: Herkese nasip olanlar bir bizden esirgendi, serzenişteyim, isyanda değilim. 2. Erkek: Allahım ben ne yaptım da benimki olmuyor, Allah beni kahretsin diyorum, çocuğumuz olmadığı için eşime zaman zaman surat asıyorum. (infertilitenin eşinden kaynaklandıg ını du şu ndu g u için ). İnkar: Şokun atlatılmasından sonra bireyler tanılarında yanlışlık oldug unu du şu nerek farklı arayışlara girerler. Yapılan go ru şmede bireylerin do rdu tanılarına inanmayıp başka doktora giderken, kadınların do rdu de geleneksel yo ntemlere başvurduktan sonra doktora gittiklerini ifade etti. 3. Kadın: Ebe olarak bilinen bir kadına gittik, yakı yapıştırdı. Önceden eşimle birlikte olurken ağrı hissediyordum kadının bu uygulamasından sonra hiç rahatsızlık hissetmedim, iyi geldi. Suçluluk: birlikte suçluluk go ru lebilir. Go ru şme yapılan bireylerin ifadelerinden çog unlug unun kendilerini yetersiz, deg ersiz hissettikleri, erken evlenmedikleri ve korundukları için suçladıkları saptanmıştır. 4. Kadın: Hep ben zaten (olumsuzlukları kastederek) her şey ben zaten. Bazen kendimi suçluyorum. İkiz olan erkek kardeşim yaşasaydı ben ölseydim diyorum. 4. Kadın: Kadına gittim, (ara ebesi olarak nitelendirilen kadın) rahmin düşmüş dedi. Karnıma masaj yaptı göbeğimden tutup yukarı kaldırdı. Daha sonra başkasına gittiğimde ot kaynatıp karnıma koyduk, bir umut diye her tarafa gittik, halen de kim ne söylerse yapıyoruz. Şimdi muska yaptırdık. 6. Kadın: Acaba bir yerde bir hatamı yaptım da bu başıma geldi. 94

4 Oltuluoğlu H, Sağnak Günay U, O, Aylaz Çakır RL Yalnızlık ve Yabancılaşma: sosyal baskı eşlerin dig er bireylerle iletişimini olumsuz etkileyerek sosyal izolasyon yaşamalarına neden olmaktadır. Go ru şme yapılan bireylerin ifadelerine go re çog unun çevrelerinden uzaklaştıg ını, uzaklaşma nedeni olarak da insanların çocukları ile ilgili konuşmaları, çocug unuz var mı sorusu veya onları kıskanmaları nedeniyle oldug unu belirtmişlerdir. Ancak çog unlug u dig er insanlardan uzaklaşıp yalnızlıg ı tercih ederlerken, tam tersi eşlerin birbirlerine yaklaştıg ı ve destekledikleri saptanmıştır. 6. Kadın Çevremdekiler kendi aralarında laf ediyorlar, laf etmelerini istemiyorum, onları duymak istemiyorum, konuşmalarını istemiyorum. Gerektiğinde uzaklaşıyorum. Depresyon ve Yas: zaman zaman depresyon su recine girdikleri, kadınları sosyal baskı nedeni ile erkeklere go re daha fazla depresif belirtiler go sterdig i, her ay umutla bekledig i gebelig inin oluşmaması çiftlerin zamanla umut duygusunu kaybederek depresyon ve yas yaşamalarına neden oldug u saptanmıştır. Go ru şme yapılan bireylerden bazıları yaşadıkları umutsuzlug u ve depresyon duygularını şo yle belirtmiştir. 8. Kadın : Keşke korunmasaydım, her ay kırmızı kanı görmekten nefret ediyorum, tükendim artık dedi ve ag lamaya başladı. Acaba olacak mı olmayacak mı diye çok streslendim. Korkuyorum, bütün düzenim değişti. Yine olmazsa artık tayin olup gitmek istiyorum buralardan. 8. Kadın: Eşim beni hep teskin ediyor Bir şey olmaz, bana bakarsın ben senin çocuğunum diyor. 1. Erkek: Eşimle sorun ikimizindir diye düşünüyoruz. Birbirimizi anlayışla karşılıyoruz, ALLAH ın bir lütfu ikimizde de olması iyi birbirimizi dışlamıyoruz 2. Erkek: İş yerinde bazen kaç çocuğun var diyorlar 2-3 tane diyip geçiştiriyorum, sinirleniyorum, çocuk için bana dua edenlere bile sinirleniyorum, oradan ayrılıp sigara içiyorum. 4. Kadın: Boşanma aşamasına geldik, kaynanam bu sorundan dolayı eşimi evlendirmeye çalıştı. Eşim nikâhın bende kalacağını, öbür kadından çocuğu olunca çocukların benim adıma olacağını beni istemedi, çok üzüldüm intihar etmeyi düşündüm, yaptım da kendime yüklü miktarda insülin yaptım, ama ölmedim. Sonra pişman oldum şeker yedim. Kaynanam hep misilleme yapıyor, beni bile bir çocuk doğurdu, sen doğuramadın diyor, toplum içinde hep beni rencide ediyor, hiç topluma giremiyorum, utanıyorum, bir çocuğum olsaydı daha huzurlu olurdum. 3. Erkek: Erken evlenseydik ve uzun süre beklemeseydik böyle bir şey olmazdı diye düşünüyorum 4. Erkek: Çocuk sahibi olanları gördüğümde onları kıskanıyorum, çöküyosun, kötü bir duygu, niye benim çocuğum olmuyor diye üzülüyorum. Sorun eşimde çok üzülüyor. Birbirimize daha fazla bağlandık. 5. Erkek: Bazen oluyor dağa kaçmak istiyorum. Ailemin bile davranışları değişiyor, Abi nin çocuğu var, senin yok, seninle birlikte evlenenlerin var, senin olmadı diyorlar. Böyle söyleyince sinirleniyorum, oradan uzaklaşıyorum. Kendimi işe verdim, sürekli çalışmak istiyorum. Eşimle konuşuyorum, bazen ikimiz birlikte ağlıyoruz. Birbirimizi destekleyerek tedaviye devam ediyoruz, bekliyoruz. Dünyanın en mutlu insanı benim çünkü eşimleyim ve eşim çok iyi bir insan. Kabullenme: Go ru şme yapılan infertil bireylerin çog unlug u durumlarını kabul ederek tedavilerine menopoza kadar umutla devam edeceklerini belirttiler. 1. Kadın: Doktor bana hiçbir zaman çocuğun olmaz demedi, hep olur gözüyle bakıyorum, önceki tedavilerimde hem paramız hem umudumuz gitti, şimdi doktorumu değiştirdim, çocuğum olur gözüyle bakıyorum her şey daha güzel olur diyorum. 3. Kadın: Hep dua ediyorum. Bir umutla bekliyorum, umudumu hiç kaybetmedim, olursa çok mutlu olurum, havalara uçarım herhalde, hayatım çok değişir. Şimdiye kadar bir eksiklik vardı, çocuğum olursa hiç eksiğim olmaz, her şey dört dörtlük olur. 95

5 İnfertil Çiftlerin Duygu Durumları: Niteliksel Bir Çalışma Koyun Çiçeği Ve Bulaşıcı Ektima (Orf) Enfeksiyonu Tanısı Konulmuş Koyunlara Ait Deri Lezyonlarında Matriks Metalloproteinaz Ve Vasküler Endoteliyal Gelişme Faktörünün 1. Erkek: Tam 15 yıldır tedavi görüyoruz. Bütün kazancımızı bu yönde harcadık benimle aynı yıl işe giren ve aynı yerde çalışan herkes ev aldı araba aldı, birikim yaptı ben her şeyimi buna yatırdım milyon param gitti. Pişman değilim. Çocuğum olsaydı bir şeyim olmasaydı. Eşimin yaşı ilerledi menopoz bulguları için geldik bir durumumuza bakalım uygun görülürse tekrar tüp bebek yapalım diyoruz. Gittikçe yaşlanıyoruz bu bir gerçek çocuk konusunda umut azalıyor sadece günlük yaşantımızı devam ettirmekten başka amacımız yok. yetersiz ve deg ersiz hissettikleri, infertilitenin bireylerin evlilik yaşantısını olumsuz etkiledig i, bu olumsuzlug u erkeklerin annelerinin daha fazla etkiledig i belirlenmiştir. Yapılan dig er çalışma bulgularına go re de kadınların anksiyete ve depresyon du zeylerinin erkeklere go re daha fazla oldug u, o zellikle başarısız tedavi sonrasında arttıg ı saptanmıştır (26-28). başladıg ında ortaya çıkan bir duygudur (20). Durumu kendi yetersizliklerinin bir sonucu gibi go rerek suçluluk, bunun neden kendilerinin başına geldig ini du şu ne- TARTIŞMA Bu çalışmada elde edilen nitel verilerle, infertil bireylerin yaşadıg ı gu çlu kler belirlendi. açısından kabulu ve başa çıkılması zor bir durumdur. Her birey dog urgan/dog urtkan oldug unu varsayar ve hamilelik/hamile bırakma beklentisi içindedir. Evlilik, çocuk sahibi olmayı beraberinde getirirken ani ve beklenmedik bir olay olan infertilite ile karşı karşıya kalan bireylerin ilk tepkisi genellikle şoktur (16, 17). Go ru şme yapılan bireylerin çog u du nyam başıma yıkıldı, çok u zu ldu m gibi ifadelerde bulundular. Bu çalışmada, bireylerin infertilite tanısını ilk duyduklarında şok yaşadıkları, o zellikle erkeklerin kendilerinin infertil olduklarını duyduklarında eşlerine go re daha fazla şok yaşadıkları saptanmıştır. Yapılan çalışmalarda, erkeg in infertili oldug u durumlarda, erkeklerin daha fazla olumsuz du - şu nceleri oldug u bildirilmiştir (1,18,19). Bu durum Tu rk toplumunun ataerkil olması ve infertilitenin daha çok kadından kaynaklandıg ına inanılmasına bag lanabilir. bireyde oluşan anksiyete ve panig in bir su re ertelenmesini sag layarak, kendilerini toparlamaları ve alternatif savunma yo ntemlerini harekete geçirmelerinde etkin rol oynar (20). Çiftler her ay yaşanan du ş kırıklıklarını yog un strese, yorgunlug a ya da yeterli sıklıkta cinsel ilişkiye girmeme gibi nedenlere bag layarak mevcut durumu inka r edebilir (21). Bu araştırma da şokun atlatılmasından sonra bireyler farklı arayışlara girmişlerdir. Yapılan go ru şmelerde bireylerden bazıları tanılarına inanmayıp başka doktorlara giderken, eg itim seviyesi du şu k olan kadınların ilk olarak geleneksel yo ntem uygulayan ara ebelerine başvurdukları (22), sonrasında olumlu sonuç alamadıkları için hekime başvurdukları o g renilmiştir. Ayrıca erkelerin kadınlara go re sorun yokmuş gibi davranma çabasına girdikleri de belirlenmiştir. Yapılan dig er çalışma bulguları bu araştırmanın bulgularını desteklemektedir (23-25). başlar. Bireylerde eşi tarafından terk edilme endişesi ve eksik olmaktan ya da onun sevgisini kaybetmekten azalma, kadın olarak kendini yetersiz ve deg ersiz hissetme gibi utanma duyguları yaşarken, erkekler, erkek olma, gu çlu -kudretli olma o zelliklerinin yok oldug unu du şu nu rler (8,16,21). Bu çalışmada da kadınların erkeklere go re kendilerin Go ru şme yapılan kadınların çog u kendilerine, bedenlerını ifade etmişlerdir. Yapılan dig er çalışmalarda; inferda bunu hak edecek ne yaptım gibi duyguların ortaya çıkarabileceg i, gebe olanlara ya da çocukları olanlara lan dig er araştırmalar bu araştırmanın bulgularını desteklemektedir. -baba olmasına engel oldug unu du şu nu p suçluluk duyarlar (8,11). Ya da eşlerden biri çocuk sahibi olma kararını geç almış olmaktan dolayı dig er eşi suçlayabilir (17). Bu suçlamalara ailenin ve ku ltu ru n baskıları da eklenince çiftler cezalandırıldıklarını du şu nu rler ve bunun sonucunda da evlilik bag ları olumsuz etkilenebilir (8). Bu araştırmada infertil bireylerin çog unlug unun kendilerini suçladıkları, suçlama nedenleri arasında çog unlukla geç evlenmeleri ve çocuk yapmamak için korundukları saptandı. Yapılan dig er çalışmalarda da eşlerin du şmanlık ve kin duyguları ile kendisini ya da eşlerini suçladıkları belirlenmiştir (1,24). Bireyler çevrelerinde hamile kalan ve çocukları olanları go rdu kçe onlarla paylaşacak ortak şeylerin azaldıg ına, arkadaşlarının onların infertilite ile ilgili sorunlarından sıkıldıklarına inanmaya başlarlar ve kendilerini toplumdan soyutlayabilirler (8,21). Bu araştırmada infertil bireylerin insanların çocukları ile ilgili konuştuklarında, çocuk ve hamilelikle ilgili soru sorduklarında ve çevresindeki insanları kıskandıkları için uzaklaştıkları belirlenmiştir. Ancak çog unlug u dig er insanlardan uzaklaşıp yalnızlıg ı tercih ederlerken, bazı eşlerde tam tersine birbirlerine yaklaştıg ı ve destekledikleri saptanmıştır. Yapılan bir araştırmada infertil kadınların çog unlug unun gebe ve çocukları olan kadınlar ile bir araya gelmek istemedikleri, kendilerine hamilelikle ilgili soru sorulmasından rahatsız oldukları için sosyal çevreden uzaklaştıkları belirtilmiştir (7). Bir dig er çalışma bulgularına go re de infertil kadınların yalnızlık du zeylerinin yu ksek oldug u ve hatta kanserli kadın hastalardan daha fazla yalnızlık duygusu yaşadıkları belirlenmiştir (29). Bu araştırmada go ru şme yapılan infertil bireylerden daha çok kadınların zaman zaman depresyon yaşadıkları, içlerinden bazılarının intihar girişiminde bulundukları ve her ay menstruasyon go rdu klerinde depresif belirtilerinin arttıg ı belirlenmiştir. Kadınların bu belirtilerinin artmasında sosyal baskının da etkili oldug u, o zellikle kayınvalidelerin gelinlerini suçlayarak og ullarını tek- 96

6 Oltuluoğlu H, Sağnak Günay U, O, Aylaz Çakır RL rar evlenmeleri için teşvik etmeleri kadınlar u zerindeki baskıyı arttırdıg ı saptanmıştır. Tu rk toplumunda o zellikle geleneksel kesimlerde infertil kadının eşi kanunen yasak olmasına karşın bir başkası ile evlenebilmektedir (30,31). Yapılan dig er çalışmalara go re de kadınların dog rudan infertil olmaları halinde daha belirgin olmak u zere depresif semptomlar go sterdig i ve dig er taraftan infertilitenin o lu m ya da boşanmada oldug u gibi elle tutulur go zle go ru lu r bir kayıp bulunmasa da, asla olmayacak bir çocug un o zlemini duyarak yas su recine girebildikleri belirlenmiştir (23,26,27,29,32,33). Kayba ilişkin tepkilerin son aşaması kabullenmedir. Çiftler artık gerçeklerle karşı karşıyadır ve tedavi alteriletişime geçerler ve davranışlarında barışçıl bir yol izlerler (8,17,21). Bu araştırmada bireylerin ifadelerinden, bundan sonraki hayatlarının nasıl devam ettireceklerine karar verdikleri, çog unlug unun tedaviden umutlu oldug u ve menopoza kadar tedaviye devam edecekleri, sosyal baskıları eskisi kadar o nemsemedikleri ve eşleri ile olan ilişkilerinin daha iyi oldug u belirlendi. En o nemlisi de infertil çiftlerin sorunlarını ço zebilmek için birbirlerine daha çok yakınlaşmış oldug unun belirlenmesidir. Bu araştırma bulguları dig er araştırma bulguları ile paralellik go stermektedir (7,28). SONUÇ ve ÖNERİLER Sonuç olarak infertiliteye karşı bireylerin ilk tepkilerinin şok oldug u, o zellikle erkek kaynaklı infertilitede erkeklerin daha fazla şok yaşadıg ı, eg itim seviyesi du şu k kadınların problemin ço zu mu için o ncelikle geleneksel yo ntemlere başvurdug u, infertil kadınların erkelere go re daha fazla anksiyete, depresyon ve yalnızlık yaşadıg ı, gu nu mu zde bile infertil çiftler u zerinde sosyal baskının etkin oldug u belirlenmiştir. Bu bulgular dog rultusunda infertil çiftlerle çalışan sag lık profesyonelleri tarafından infertilitenin, çiftlerin psikolojik sag lıg ını olumsuz etkiledig i o zellikle kadınları da fazla etkiledig inin bilinmesi, bu konuda çiftlerin baş etme mekanizmalarının geliştirilmesi ve bireylerdeki sosyal baskının azaltılması için toplumun eg itilmesi o nerilebilir. * bildiri olarak sunulmuştur. KAYNAKLAR 1. Guz H, Ozkan A, Sarisoy G. Psychiatric symptoms in turkish infertile women. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2003; 24: Devroey P, Fauser B C, Diedrich K. Approaches to improve the diagnosis and management of infertility. Human Reproduction Update 2009; 15; Altuntug K, Kızılırmak A, Baser M, ve ark. çiftlerde kaygı du zeyi ve ler. Fırat Sag lık Hizmetleri Dergisi 2012; 7: WHO. Mother or nothing the agony of infertility. WHO Bulletin. Available from URL: publications/infertility/bulletin_88_12/en/-21k (Erişim tarihi: 14 March 2012). 5. Albayrak E, Gunay O. State and trait anxiety levels of childless women in Kayseri, Turkey. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care 2007; 12: Rooij VB, Balen FV, Hermanns JA. Emotional distress and infertility: Turkish migrant couples compared to Dutch couples and couples in Western Turkey. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2007; 28: Taşçı E, Bolsoy N, Kavlak O, ve ark. larda evlilik uyumu. Tu rk Jinekoloji ve Obstetrik Derneg i Dergisi 2008; 5: Kırca N, Pasinliog lu T. laşılan psikososyal sorunlar. Psikiyatride Gu ncel Yaklaşımlar 2013; 5: Ak G. 10. nu. Psikiyatride Gu ncel Yaklaşımlar 2014; 6: lojik olarak etkileyen fakto rler. TAF Prev Med Bul 2010; 9: u zerine etkileri ve psikiyatri hemşiresinin rolu. Psikiyatri Hemşirelig i Dergisi 2012; 3: Kılıç M, Ejder Apay S, Kızılkaya Beji N. 19: Cewikel J, Gidron Y, Sheiner E. Psychological interactionswith infertility among women. European Journal of Obstetrics &Gynecology and Reproductive Biology 2004; 117: Ramezanzadeh F, Noorbala A A, Abedinia N, et al. Psychiatric intervention improved pregnancy rates in infertile couples. Malays J Med Sci 2011; 18: yaşadıkları sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı. Ata- 2008; 11: Ku çu k L. liyor? Androloji Bu lteni 2010; 40: Newton CR, Sherrard W, Glavac I. The fertility problem inventory: Measuring perceived infertility -related stres. Fertility and Sterility 1999; 72: Peterson BD, Newton CR, Rosen KH. Examining congruence between partner s perceived ınfertility -related stres and it s relationship to marital adjustment and depression ın ınfertile couples Family Process 2003; 42: Akyol A. Yetişkinde o lu m su reci ve hemşirelik bakıgisi 2010; 26: tenin psikolojik ve psikiyatrik yo nu. Anatolian Journal of Psychiatry 2007; 8: Kurçer MA, Eg ri M, Genç M ve ark. rın geleneksel halk kısırlık tedavileri konusundaki 97

7 İnfertil Çiftlerin Duygu Durumları: Niteliksel Bir Çalışma Koyun Çiçeği Ve Bulaşıcı Ektima (Orf) Enfeksiyonu Tanısı Konulmuş Koyunlara Ait Deri Lezyonlarında Matriks Metalloproteinaz Ve Vasküler Endoteliyal Gelişme Faktörünün Merkezi Dergisi 1999; 6: Karlıdere T, Bozkurt A, Yetkin S, ve ark. Psikiyatrik birinci eksen tanısı almayan infertil çiftlerde emosyonel semptomlar, sosyal destek ve cinsel işlev bag lamında cinsiyet farkı var mı? Tu rk Psikiyatri Dergisi 2007; 18: Og uz HD., sel Yaşama Etkileri, Schmidt L, Tjørnhøj-Thomsen T, Boivin J, et al. Evaluation of a communication and stress management training programme for infertile couples. Patient Education and Counseling 2005; 59: Lund R, Sejbaek C S, Christensen U, et al. The impact of social relations on the incidence of severe depressive symptoms among infertile women and men. Human Reproduction 2009; 24: Verhaak CM, Smeenk JM, van Minin A, et al. A longitudinal, prospective study on emotional adjustment before, during and after consecutive fertility treatment cycles. Hum Reprod 2005; 20: Dilek N, Kızılkaya NB. Yardımcı u reme teknikleri ile tedavi olan çiftlerin emosyonel tepkilerin belirlenmesi. Hemşirelik Eg itim ve Araştırma Dergisi 2012; 9: Kavlak O, Saruhan A. du zeyi ve bunu etkileyen fakto rlerin incelenmesi. Ege Tıp Dergisi 2002; 41: Koçyig it OT. -ku ltu rel etkileri Şen E, Bulut S, Şirin A. Primer infertil kadınlarda eşler arası uyumun incelenmesi. FN Hemşirelik Dergisi 2014; 22: Greil AL, Slauson KB, McQuillan J. The experience of infertility: a review of recent literature. Sociology of Health & Illness 2010; 32: Upkong D, Orji EO. Nijerya daki infertil kadınlarda ruh sag lıg ı. Tu rk Psikiyatri Dergisi 2006; 17: