SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI VE BİYOİSTİLA PROBLEMLERİ. Osman ÇETİNKAYA

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI VE BİYOİSTİLA PROBLEMLERİ. Osman ÇETİNKAYA"

Transkript

1 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI VE BİYOİSTİLA PROBLEMLERİ Osman ÇETİNKAYA Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü 65080, VAN ÖZET: Dünyanın bir çok yerinde, egzotik balık türleri doğal yayılma alanlarının dışında habitatlara götürülüp aşılanmaktadır. Kitlesel ölçekte balıklandırmaların uzun bir geçmişi yoktur. Ancak, hızlı nüfus artışı, doğal kaynakları daha yoğun araştırma ve kaynaklardan maksimum yararlanma girişimleri, canlı balık taşıma, biyoteknoloji ve kültür balıkçılığı tekniklerindeki gelişmeler, 20. yüzyılda balıklandırmayı yaygınlaştırmıştır. Bu faaliyetler; yeni oluşturulan su kaynağının balıklandırılması, balık yetiştiriciliği, mevcut balıkçılığın ıslahı ve geliştirilmesi, sportif balıkçılık, biyoçeşitliliği arttırma, süs balıkçılığı, biyolojik mücadele amaçlarına yöneliktir. Balıklandırma etkin bir balıkçılık yönetim aracı olarak bir çok yararı yanında bazı ekolojik, sosyo ekonomik sorunlara da yol açmaktadır. Biyoçeşitliliğin azalması ve biyoistila, çözümü zor veya imkansız sorunlardandır. Bu sorunların ortaya çıkmaması ve yaşanan sorunların en az zararla atlatılabilmesi için yerel ve küresel bir bilinçlenmeye, mevzuat ve uygulamalara ihtiyaç duyulmuştur. Bu çerçevede, Rio Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, FAO Sorumlu Balıkçılık Uygulamaları, ICES Aşılama Kuralları, EIFAC direktifleri gibi girişimler oluşmuştur. Bu girişimler balıklandırmanın yol açtığı sorunları çözmek, en aza indirmek, sorun ortaya çıkmadan önlemek, biyolojik çeşitliliği korumak, biyolojik istilayı önlemek amaçlarına yönelik teknik ve hukuki dokümanlar ortaya koymuş ve uygulamalar başlatmışlardır. Türkiye de henüz konuyla ilgili etkin bir mevzuat ve uygulama yoktur. Bu amaçla, su ürünleri, çevre, su işleri, doğal kaynakların korunması ve yönetimi konularıyla ilgili birimler, araştırma enstitüleri ve üniversitelerin katılımıyla bir çalışma komitesinin kurulması gereklidir. Bu komite gerekli çalışmaları yaparak, bölgesel ve küresel entegrasyon ve uyum içinde konuyla ilgili teknik ve hukuki bir doküman hazırlamalı ve gerekli uygulamalar, düzenlemeler başlatılmalıdır. Anahtar kelimeler:balıklandırma, aşılama, stoklama, egzotik balık, bi-yoçeşitlilik, biyoistila, ABSTRACT: Biologic Diversity Decreases and Biologic Invasion Problems in Water Resources Caused by Fish Introduction and Stocking The exotic fish species are taken from their native distribution ranges and introduced to new water bodies. The mass introduction of this species has relatively short history. By rapid population growth, expanding research and attempts to maximum use of natural resources, developments in live fish transport, biotechnology and aquaculture app-lications, fish introductions and stocking activities intensified and spread worldwide in 20 th century. The aims of introduction and stocking are aqu-aculture, 11

2 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA establishing new fisheries, stocking to a new water body, and improving wild populations, to increase biologic diversity, sport fishery, ornament and biological control. Introduction and stocking are used as valuable fishery management tool but it has also detrimental effects in ecologic biologic and genetic means and socio-economic aspects of local people. The decrease of biologic diversity and biologic invasions are serious problems that caused by fish introductions and stockings. To solve or render this problems, to minimise the risks local and global awareness, to prepare and application of related legislation are needed. In this frame, Rio Biological Diversity Convention was acted by world nations. Responsible Fisheries Applications by FAO, Introduction rules by ICES, introduction directives by EIFAC and other local and regional initiatives were started. These initiatives aim to solve fish introduction s leading problems, to prevent invasive fish introductions and spreading them, to save biological diversity. There is no effective legislation and application concerning to issue in Turkey. Therefore a scientific working committee, composing of fisheries, environment, biologic conservation, and water works departments with joint action of research institutes and universities should be formed. The committee should carried out needed studies and prepare a legislative paper in integration and conformity of regional and international initiatives. Key words: fish introduction and stocking, exotic fish, biologic diversity, biologic invasion 1. GİRİŞ Su kaynaklarında ekolojik ve ekonomik açıdan dikkat çekici değişmeler balık stoklarında azalma, üreme başarısının düşmesi, değerli türlerin ortadan kalkması, verimliliğin düşmesidir. Zarar gören balık populasyonlarının ıslahı, yeni oluşturulan kaynaklarda stabil populasyonların oluşturulması, tür çeşitliliğinin arttırılması ve mevcut türler arasındaki ekolojik denge veya uyumun kurulabilmesi için balıklandırma sık baş vurulan uygulamalar arasındadır (Wondrak 1994, Çetinkaya 1999). Egzotik balık türlerinin yeni habitatlara aşılanmaları oransal olarak yeni bir olgudur. Bununla birlikte Avrupa da sazanın (Cprinus carpio) Tuna nehrinden alınarak İtalya ve güney Yunanistan da havuzlarda yetiştirilmesinin Romalılar dönemine kadar uzandığına inanılmaktadır. Daha sonraki çağlarda balık türlerinin ülkeden ülkeye, kıtalar arası taşınarak yeni su kaynaklarına aşılanması yaygın bir uygulama haline gelmiştir ( Lever 1998). Bazı egzotik balık türlerinin yeni aşılandığı habitata alışıp, orada kendi kendini sürdürebilen populasyonlar oluşturması, naturelizasyonu, vahim sonuçlar doğurmuştur. Avrupa dan götürülüp Kuzey Amerika sularına aşılanan alabalık (Salmo trutta ), bu habitatlarda yaşayan yerli alabalıkgiller üzerinde olumsuz etkiler yapmıştır. Bununla birlikte bir çok balık türü de yeni habitatlarında yararlı olmuştur. Naturelize olmuş Coho salmonu (Oncorhynchus kisutch), Atlantik salmonu (Salmo salar) ve gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus myksis) populasyonları ile desteklenen Şili kültür balıkları üretimi, halen kültürü yapılan alabalıkgiller bakımından dünyada ikinci sırada yer almaktadır (Lever 1998). Dünya çapında çok yaygın aşılamalara konu olmuş olan sazan (C. carpio), Nil Tilapyası (Oreochromis niloticus), gökkuşağı alabalığı (O. mykiss), geniş ağızlı levrek ( Micropterus salmoides) sivri sinek balığı (Gambusia affinis) ve ot sazanı ( Ctenopharyngodon idella) gibi balık türlerinin aşılandıkları yerlerdeki etkileri ise karmaşık olmuştur (Lever, 1998). Bu çalışmada biyolojik çeşitlilik ve önemi, balıklandırma terimleri, balıklandırmanın amaçları, ekolo- 12

3 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA jik, biyolojik, genetik, sosyo ekonomik etkileri, biyo istila ve sonuçları, balıklandırmanın olumsuz etkilerini en aza indirmek, ortadan kaldırmak ve problem ortaya çıkmadan alınacak tedbirlerle ilgili uluslararası inisiyatifler ve mevzuat düzenlemeleri üzerinde durulmaktadır. 2. BİYOÇEŞİTLİLİK VE ÖNEMİ Türkiye nin de taraf olduğu ve 1992 de imzalanan Rio Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesinin 2. maddesinde Biyoçeşitlilik; atmosferik, karasal, denizel ve diğer sucul ekosistemler ile bunların kısımları olan ekolojik komplekslerde bulunan canlı organizmalar arasındaki çeşitlilik, farklılık olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım tür içindeki, türler ve ekosistemler arası çeşitliliği kapsamaktadır. Biyolojik kaynaklar terimi, aktüel veya potansiyel olarak insanlığın kullanımında veya insanlık için değerli olan/olabilecek genetik kaynakları, organizmaları veya organizmaların kısımlarını, populasyonları, veya ekosistemlerin herhangi bir biyotik bileşenini kapsar (Anon. 1992). Biyolojik kaynakların halen ve potansiyel olarak gelecekte insan yararına kullanılabilmesi, yararlı olmaya devam edebilmesi için biyoçeşitliliğe mutlak ihtiyaç vardır. Biyoçeşitliliğin azlığı, veya ciddi biçimde ortadan kalkması biyolojik kaynakları kullanılamaz, yararlanılamaz hale getirir. Çünkü ürünün kalitesi ve miktarı bu çeşitliliğin bir sonucudur. Öte yandan genetik olarak konuya bakıldığında biyoçeşitlilik daha büyük bir önem kazanmaktadır. Gelecekte insan ve ekosistemler yararına olacak biyoteknolojik gelişmeler, fırsatlar biyolojik kaynaklarda bulunan gen havuzunun zenginliğine bağlıdır. Biyo çeşitlilik ortadan kalkacak olursa bu havuz kuruyacak, biyolojik kaynaklar önce monotonlaşıp verimsiz hale gelecek bir süre sonra da ortadan kaybolacaktır. Rio Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi tarih ve 4177 sayılı Kanunla uygun bulunmuş ve de Bakanlar Kurulu kararıyla onaylanıp, tarihli Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Sözleşme ve sözleşmenin getirdiği yükümlülükler Türkiyede bir çok sektör ve bilim dalının ilgi alanı içine girmektedir. Ulusal ve uluslararası anlamda biyo çeşitliliğin korunması geliştirilmesi konularında doğal ortam da yapılan avcılığa dayalı balıkçılık, kültür balıkçılığı, içsu ve denizlerdeki biyoçeşitliliğin tespiti, korunması ve geliştirilmesinde, kısaca ifade edilecek olursa Akvatik Biyodiversite (Sucul Biyoçeşitlilik) konusunda Su Ürünleri nin sorumlulukları ve rolleri bulunmaktadır. 3. BALIKLANDIRMA TERİMLERİ Balık aşılama, balıklandırma ve stoklama zaman zaman biyoçeşitliliği azaltan biyo istila olgusuyla bir veya bir kaç türü habitatlarda üstün baskın hale getiren habitatın asıl yerlisi olan türlerinde yok olmasına kadar giden bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yabancı (egzotik) balık türleri, Rio Biyoçeşitlilik Sözleşmesi ve FAO Sorumlu Balıkçılık Kuralları ICES Kuralları belgeleriyle de ön plana çıkan uluslararası bir ilgiyi üzerlerine çekmektedir. Egzotik tür terimi daha çok diğer ülkelerden gelen veya getirilen ve daha önce yaşamadığı bir coğrafyaya bırakılan organizmalar anlamında kullanılmaktadır (Anon. 1992, ICES 1995, 2005, FAO 1995). Yerli tür; geçmişte veya halen kendi doğal yayılış alanında yada kendi yayılış sistemi sa- 13

4 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA yesinde ulaşabildiği yayılabildiği alanlarda yaşayan her hangi bir tür, alt tür varyete ırk gibi daha düşük seviyeden bir sistematik birimim ifade eder. Yabancı Tür=Aşılanmış tür (egzotik tür): İnsan tarafından yönlendirilen bir vektör aracılığı ile bilinçli olarak veya kaza ile kendi doğal yaşama alanının dışındaki sucul habitatlara taşınan her hangi bir tür. İkincil aşılamalar ise insan tarafından yönlendirilen veya doğal vektörler aracılığı ile gerçekleşebilir. (ICES, 2005) Balık aşılama terimi egzotik bir balık türünün, bilinçli olarak veya kaza ile (istenmediği halde) kendi doğal yaşama alanı dışındaki bir su kaynağına insan tarafından götürülüp bırakılması anlamına gelmektedir. Balık aşılama terimi yerine eş anlamlı olarak balıklandırma terimi de kullanılmaktadır. Ancak balıklandırma terimi yalnızca egzotik türün değil yerli türlerin de bir kaynağa sokulması, bırakılması anlamına gelmektedir. Balıklandırma yada balık aşılama yerine zaman zaman balık stoklama terimi kullanılmaktaysa da balık stoklama daha farklı bir anlam taşımakta; bir su kaynağına kaynağın balık verimini arttırmak, dengesi bozulmuş populasyonları ıslah ve güçlendirme için zaten kaynakta yaşamakta olan türden bir balık kitlesini tekrar tekrar kaynağa bırakmak anlamına gelmektedir. Egzotik bir tür kaynağa ilk olarak konuluyorsa buna balık aşılama, ilk defa konulduktan sonra takviye amacıyla aynı egzotik türün bireyleri kaynağa tekrar yeniden konuluyorsa bu işlem stoklama adını almaktadır. Daha önceden aşılama yapıldığı halde bir süre sonra kaynakta bu türe hiç rastlanmıyorsa ve egzotik tür yeniden aşılanıyorsa bunun için de yeniden aşılama yada tekrar aşılama terimi kullanılmaktadır. Bilinçl i olarak veya istenmeden kendi kendini sürdürebilir populasyonların oluştuğu genetik sürekliliğin yani gen akışının devam ettiği bir coğrafi bölgede bir yerden başka bir yere taşınan balıklar için de nakledilen -taşınan türler veya transplante edilen türler terimi kullanılmaktadır (ICES, 2005). 4. BALIKLANDIRMANIN AMAÇLARI Balıklandırma(aşılama+stoklama) çalışmaları çeşitli amaçlar için yapılabilmektedir. Bunlar arasında en önde gelenler; balık yetiştiriciliği (akuakültür), doğal stokların ıslahıgeliştirilmesi, (mevcut türlerle yapılan balıkçılığın ıslahı ve geliştirilmesi),yeni oluşturulan bir su kaynağının balıklandırılması, sportif balıkçılık, süs balıkları yetiştiriciliği ve ticareti, biyolojik kontrol/biyolojik mücadele gibi amaçlardır. Bunun yanı sıra bir çok kaynağa bazı balık türleri bilinçsiz olarak kaza ile aşılanmış bulunmaktadır (Welcomme 1988, Wondrak 1994, Cowx, 1998, Lever 1998, Çetinkaya 1999) Akuakültür Egzotik türler, tüm dünya ülkelerinde, akuakültürün gelişip yaygınlaşmasında önemli bir rol oynamıştır. Avrupa da sazan balığının yetiştiriciliğinin yapılmış olması gökkuşağı alabalığının, Çin sazanlarının, Atlantik ve Pasifik salmonlarının dünya çapında modern kafes kültürüne, tilapiaların güney Amerika ve güney doğu Asya ülkelerinde kitlesel ölçekte yetiştirilmesine zemin hazırlamıştır. Bu türler bir çok ülkede yetiştirme ortamlarından kaçarak doğal sulara girmiş ve bu sularda kendi kendilerini sürdürebilen naturelize olmuş populasyonlar oluşturmuşlardır (Lever 1998). Türkiye de içsu balıkları yetiştiriciliğinde en 14

5 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA önde gelen tür olan gökkuşağı alabalığı Kuzey Amerika kökenli egzotik bir tür olup 1970 li yıllarda getirilerek kültürüne başlanmıştır. 4.2.Doğal Stokların Islahı-Geliştirilmesi, Zenginleştirilmesi, Takviyesi Doğal habitatlara yapılan balık stoklaması genel olarak habitatlardaki değişim veya aşırı avcılığın yada her ikisinin bir sonucu olarak gerileyen, özelliklerini yitiren av verimi ve kalitesi düşen bir balık stokunu geliştirmek, takviye etmek için yapılmaktadır. Problemin karakterine ve ihtiyaca bağlı olarak stoklama geçici (bir kaç defaya mahsus) yada sürekli olabilir (Cowx, 1998) Yeni Su Kaynaklarının Balıklandırılması/ Yeni Bir Balıkçılığın Kuruluşu. Bu kategori bir göl, baraj gölü veya nehre çeşitli nedenlerden dolayı daha önce mevcut olmayan bir stokun tür çeşitliliğini arttırma, balık ürününü ıslah etme ve besin zincirinde boş olan bir kademeyi (niş), eksik olan bir halkayı tamamlamak bu yolla kaynakta yeni bir balıkçılık faaliyetini başlatıp sürdürmek amacına yönelmektedir. Stoklamada kullanılacak materyal bölge yada ülkenin yerli tür veya türlerinden olabileceği gibi egzotik türlerden de olabilir ( Cowx 1998, Lever 1998) Sportif Balıkçılık Sportif balıkçılık amacıyla su kaynaklarına aşılanan türlerin önemli bir bölümünü alabalıkgiller özellikle de dere alabalıkları (Salmo trutta) ve gökkuşağı alabalığı oluşturmaktadır. Bu türler, sportif özellikleri, etlerinin kaliteli oluşu nedeniyle değer kazanırlar. Salmonidler yanında geniş ağızlı levrek (Micropterus salmoides), sudak (Stizostedion lucioperca ) gibi karnivor türlerde sportif balıkçılık amacıyla aşılamalara konu olmuştur. Bu dört tür de geniş ölçüde naturelize olmuş durumdadır ( Lever, 1998) Süs Balıkları Yetiştiriciliği ve Ticareti Süs balıklarından altın balık (Carassius auratus) süs havuzlarında yetiştirilmek amacıyla dünyanın hemen her yerinde havuzlara aşılanmış, havuzlardan doğal sulara kaçan balıklar bu kaynaklarda naturelize olmuşlardır. Bir çoğu küçük cesametli, tropikal akvaryum balıkları da ticari amaçlarla geniş bir alana yayılmıştır. Ancak bu tropikal akvaryum balıkları doğal sulara kaçsa yada bırakılsa da orta kuşak sularında normal şartlar altında yaşam ve üreme şansları dolayısıyla populasyon oluşturma şansları bulunmamaktadır. Bazı sıcak deşarjlar ile doğal kaplıca suları ise istisna oluştururken, tropikal ve sub tropikal bölgelerde ise süs balıklarının doğal sulara kaçışı çok ciddi sorunlara yol açmaktadır ( Lever, 1998) Biyolojik Kontrol/ Biyolojik Mücadele Akvatik ekosistemlerdeki istenmeyen organizmaları kontrol etme amacına yönelik egzotik balık aşılama çalışmaları ilk olarak 1920 li yıllarda sivrisinek larvalarının kontrolü için sivrisinek balığı Gambusia affinis in sulara aşılanmasıyla başlatılmıştır. Ancak son yıllarda bazı yerlerde bu türün istilacı bir karakter sergileyerek habitatlar üzerinde zararlı olduğu gözlemlenmiştir. Bunun üzerine aynı amaca hizmet etmek için yerli larvivor (larva ile beslenen) balık türleri Gambuzya yerine ikame edilmeye başlamıştır (Lever 1998, Chadderton et al. 2001). 15

6 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA Tropikal bölgelerde mollisivor (mollusklarla beslenen) balık türlerinin Schistomiasis vektörü olan salyangozların kontrolünde kullanımı ve aşılanması söz konusu olmuştur. Bu amaç için uygun çok sayıda balık türü ( mesela kadife, Tinca tinca) olmakla birlikte geniş alana sahip su kaynaklarında bu aşılamalar mücadele için yeterli olamamaktadır (Thys van den Audenaurde, 1994, Lever 1998). Bazı balık türleri de su kaynaklarında aşırı makrofit gelişimi ve bunun doğurduğu olumsuz sonuçları engellemek için aşılanmaktadır. Bu türler arasında en önde gelen balık ot sazanı (Ctenopharyngodon idella) dır. Ot sazanı bazı yerlerde yüksek başarı sağlamıştır (Lever, 1998). Ancak ot sazanı bir çok su kaynağında üreyemediğinden sürekli takviyeye ihtiyaç duyulduğundan kontrol etkinliği ve başarı düşmektedir Bilinçsiz/ Kaza İle Yapılan Aşılamalar Egzotik balık türleri tutuldukları yerlerden kaçarak, doğal yayılma ile, diğer türler ile birlikte kaza ile veya bilinçsiz taşımayla, gemilerin balast suları içinde kendi doğal yayılış alanları dışına çıkmakta ve dahil edildikleri sularda kendi kendini sürdürebilir populasyonlar oluşturmaktadırlar ( Lever, 1998). 5. BALIKLANDIRMANIN ETKİLERİ Özellikle deniz canlılarının yeni habitatlara aşılanması ve transferi hem hedef canlı türü hem de hedeflenmeyen (parazit ve patojenler) türle ilgili olarak riskler taşımaktadır. Aşılanan tür habitata yerleşip tutunduğunda, ilk aşılama noktalarından başka yerlere yayılmakta ve ekolojik, genetik, ekonomik ve insan sağlığı üzerinde istenmeyen etkiler oluşturmaktadırlar (ICES 2005). Egzotik balık türlerinin kendilerine yabancı olan bir habitata aşılanmasının oluşturduğu etkiler iki geniş kategoride toplanabilir. Bunlar a) biyolojik ve genetik etkileri de kapsayan ekolojik-çevresel etkiler ve b) sosyo ekonomik etkilerdir. Bununla birlikte bu iki etki kategorisi bir birinden bağımsız değildir. (Bartley ve Casal, 1998). Sosyo ekonomik etkiler ekolojik etkilere; ekolojik etkiler de sosyo ekonomik etkilere yol açabilir. Yerli türlerde meydana gelen bir azalma egzotik bir türle olan etkileşimden kaynaklanabileceği gibi artan balıkçılık baskısından veya kaynağın kullanımındaki veya habitattaki egzotik türlerin lehine yerli türlerin aleyhine olan değişikliklerle de ilgili olabilir. Ayrıca belli tür ve su kaynağı için her iki etki grubundan da bahsetmek mümkündür. (Bartley ve Casal, 1998, Savvaitova ve Petr, 1999) Biyolojik-Ekolojik Etkiler Habitatlar Üzerine Etkiler (Su kalitesi, Akuatik Makrofitler, Besin Organizmaları) Hidrolojik ve klimatolojik şartlar uygun görünse bile çevre aşılanan stoklanan tür üzerinde etkili olmaktadır. Başlangıçta başarılı olamayan stabil bir stok oluşturamayan tür zamanla habitatta meydana gelen değişmeler yanında kendi yol açtığı değişiklik yoluyla habitatı etkilemektedir. Bazen de başlangıçta habitatta tutunmuş görünen tür zamanla yok olmaktadır (Lever 1998). Sazan, havuz balığı gibi bazı balık türleri aşılandıkları ortamlarda su bitkilerini kökünden söküp, sedimenti karıştırarak beslendikleri için suda bulanıklığa sebep olur ve suyun kalitesini düşürür. Bu bulanıklık su bitkilerine, alglere zarar verir, fo- 16

7 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA tosentez etkinliği azalır. Su bitkilerinin tahribiyle bu bitkilere bağımlı organizmaların miktar ve çeşitleri azalır. Ot sazanları aşılandıkları bazı kaynaklarda su bitkilerini aşırı tüketmekte yada bitkiler üzerinde seçici beslenmektedir. Ot sazanı tarafından tüketilmeyen bitkiler aşırı artarak habitatı istila etmektedir ki çoğu zaman bu bitkilerle mücadele etmek mümkün de olmaz. Aşılanan türlerden tilapialar, kızılkanat, çapak, kızılgöz gibi balıklar da algler ve akvatik makrofitler üzerinde tahrip edici etki yapabilirler (Petr, 2000, Elvira, 2001). Koregon balıkları Sevan gölüne göldeki zooplankton komünitelerinden yararlanmayı arttırmak, bu yolla balıkçılığı geliştirmek amacıyla aşılanmışlardı. İki yaşlı ve daha büyük koregonların besinlerini ise daha çok krusteselerden gammaridler oluşturmaktaydı. Gammarus üzerinde beslenme, koregonlar ile gölün endemik türü olan Sevan alabalığı (Salmo ischan) arasında şiddetli bir besin rekabetine yol açmıştır. Aşılamayı takip eden dönemlerde göl seviyesindeki düşmeler, seviye düşmesi ve diğer bazı nedenlerden dolayı kıyı vejetasyonundaki azalma, her iki balık türünün Gammarus sp üzerindeki predetasyon baskısı Gammarus populasyonunu ciddi şekilde azaltmış ve sonuçta koregonlar zooplankton üzerinden beslenmek zorunda kalmışlardır (Savvaitova and Petr, 1999). Balık Faunası Üzerine Etkiler/Balık Biyoçeşitliliğinde Azalmalar Balıklandırma çalışmalarıyla su kaynaklarına katılan ve burada stabil stoklar oluşturan egzotik balık türlerinin başarıları, kaynakta mevcut olan yerli balık komunitelerinin nispeten kırılgan zayıf populasyon yapısına sahip ve az sayıda türden oluşmuş olmasına bağlıdır. Yada yerli türlerin aşırı avlanmanın ve çevredeki bozulmaların (su kalitesi, üreme ve beslenme habitatı, su seviye değişimleri vb.) etkisi altına olmasına bağlıdır Bu faktör, sazan ve tilapia balıklarının önemli düzeyde modifikasyona uğramış, yerli balık türlerinin bu yeni şartlara adapte olamadıkları nehir mansap bölgesi ve baraj göllerine aşılanmasındaki başarıda büyük rol oynamaktadır. Bu örnekte yaşanan, habitatın aşılanan türler tarafından değiştirilmesi bozulması değildir. Egzotik türler habitattaki bu bozulmaya dayanabilmekte, aşılanan tür baskın hale gelmek için yerli türlerin aşırı avcılık, habitat tahribi ve kirlenme ile zayıflamasını beklemektedir. Egzotik bir balık stabil populasyon oluşturuyor, hızla artıyorsa bunun sebebi habitatta bulunan ve aşılamadan önce kullanılamayan besin arzının etkin biçimde kullanılmaya başlamasıdır. Egzotik balık türü bu yeni habitatının taşıma kapasitesi ile dengeye ulaştığında populasyonda gerileme başlayabilir hatta bu yeni tür yerli türlerle aynı konuma düşebilir, yerli biyotanın bir parçası haline gelebilir. (Lever 1998). Nil Levreğinin Viktorya gölüne aşılanması yerli türlerin yok olmasına yol açmıştır. Aşılamadan bu güne göl, 200 kadar endemik türünü yitirmiş ve geriye kalan 150 tür de nesli tehlike altında olan türler listesine girmiştir. Mozambik tilapyası (Tilapia mosambica) ile ilgili de istila örneği verilmektedir (Bright 1997). Bir çok tür amaç dışı olarak, herhangi bir türler birlikte istenmeden kaza ile aşılamalara konu olmuş, yeni habitatlarda sorunlara yol açmıştır. Aşılama veya stoklama materyalinin temiz olmaması diğer türlerle bulaşık olması bu sonucu doğurmaktadır. Zambia da Nil tilapyası Tilapa nilotica yanıda aşılama canlı materyali ile birlikte Viktorya çiklit balığı da girmiş, Tilapya türlerinin girişi sonrasında Barbus luhonda türü yok olmuştur (Thys van den Audenaurde, 1994). Egzotik türlerin İngiliz adalarındaki su kaynaklarına aşılanması, yerli balık faunasının yok olması, dolayısıyla biyçeşitliliğin azalması, habitatlara hastalık ve parazitlerin girmesi açısında önemli bir tehlike olarak kaydedilmektedir (Maitland ve Campbell 1992). 17

8 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA Biyoçeşitlilik azalması ile ilgili Türkiyeden en iyi bilinen örnek Eğirdir gölüne 1955 te Avusturya dan getirilerek aşılanan sudak (Stizostedion lucioperca) balığının etkileridir. Bu karnivor balık, gölde yaşayan yerli sazangil türleri üzerinde aşırı bir baskı kurmuş 12 türün 2-3 türe düşmesine neden olmuştur. Gölde diğer türler ortadan kalkmakla kalmamış, beslenme şartlarında meydana gelen kötüleşme sudak balığında da büyüme gerilemesine yol açmıştır (Campbell 1992). Türkiye de bir çok kaynağa sazan aşılama veya stoklaması esnasında Carassius carassius (Çetinkaya vd. 1999) muhtemelen bazı kaynaklara Carassius auratus girmiş ve kaynaklarda avcılığı da yapılmadığından yoğun stoklar oluşturmuş durumdadır. Benzer şekilde istenmeyen türlerin, hedeflenen türlerle birlikte kaza ile istemeyerek aşılanmasına çok sayıda örnek verilebilir(sevan gölü Carassius auratus gibelio (Savvaitova ve Petr, 1999). Bu türden istenmeyen aşılama ve stoklamaları engellemek için aşılamalarda kullanılacak canlı materyalin temiz ve tek bir türden olmasına özen gösterilmeli, dikkat edilmelidir. Özellikle bir kaynaktan rasgele avlanarak hiçbir kontrol ve seçime tabi tutulmayan canlı materyal transferleri bu soruna yol açmaktadır. Genetik Etkiler Aşılanan egzotik türler, kültürü yapılan türler ile doğal stoklar ile karışma olgusunda olduğu gibi genetiği değiştirilmiş bireylerin doğal ortamlara salınması yada kaza ile kaçmaları yoluyla da potansiyel genetik etkiler yapabilmektedir (ICES, 2005). Genel olarak balıklar, memeli ve kuşlarda olmayan ölçüde, sterilite olmaksızın büyük bir hibritleşme potansiyeline sahiptirler. Bu potansiyel doğal stoklar içinde karmaşık girişimlere yol açmaktadır. Egzotik türler kaynaktaki yerli akraba türlerle yada diğer egzotik türlerle hibritleşebilirler Hawai adalarında geniş ağızlı levrek ile mavi solungaç; Afrika sularında ve Madagaskar adasında çok çeşitli tilapia türleri kendi aralarında, Avrupa da doğal stoklar ile kültür şartlarında yetiştirilen salmonid stokları arasında hibritleşmeler görülmektedir. Türlerin bütünlüklerini coğrafi bariyerlerle sağ-landığı bir birine çok yakın türler alt türler bu engeller ortadan kalktığı zaman yada aşılamalar yapıldığında kolayca hibritleşmeler gerçekleşebilmektedir. Bu Koregon türlerinde sıklıkla rastlanan bir olgudur (Welcomme 1988, Maitland and Campbell 1992, Lever 1998). Sevan gölü (Gökçe gölü, Ermenistan) ne aşılanan egzotik Coregonus laveratus ladoga, Ladogo koregonu ile Coregonus laveratus maraenoides Chud koregonu, gölde kendi kendilerini sürdürebilen stoklar oluşturmakla kalmamış aynı zamanda kendi aralarında melezlenerek, üreyebilen Coregonus laveratus sevanicus alt türünü ortaya çıkarmıştır (Savvaitova ve Petr, 1999) Parazit ve Patojenlerin Taşınması Yayılması Balık aşılamaları sonucunda ortaya çıkan etkilerden biri de aşılama yapılan balık bireyleri üzerinde bulunan zararlı organizmaların ülkeden ülkeye kıtadan kıtaya taşınmasıdır. Çok sayıda organizmanın, herhangi bir muayene, karantina veya diğer tedbirler uygulanmaksızın kitle halinde transferi, yeni gelişmekte büyümekte olan bir balıkçılığı ve yerli balıkçılık üzerinde zararlı etkiler yapan türleri parazitik ve patojenik unsurların istenmeden ama kendiliğinden aşılama ile birlikte yeni habitatlara girmesine yol açmaktadır (ICES, 2005). Aşılama çalışmaları ile parazit ve patojenlerin dolayısıyla hastalıkların yayılması ile ilgili örnekler Lever (1998) tarafından özetlenmiştir. Anadolu da bir çok göl, baraj gölü ve 18

9 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA gölete Ligula intestinalis in temizliği konusunda bilgi ve kontrolün bulunmadığı stoklama materyallerinin yeni kaynaklara aşılanmasıyla yayıldığı sanılmaktadır( Çetinkaya, 1999). Karmaşık Kombine Etkiler Sevan gölüne yıllarında koregonların aşılanması ve Carassius auratus gibelio nun istenmeden göle girmesinden sonra 1955 e kadar koregon stokları nispeten düşük yoğunluklarda kalmıştır. Bu dönemden sonra göl seviyesinde meydana gelen 16 m lik düşme, göl suyunun atıklarla kirlenmeye başlaması, özellikle sığ kıyı kesimlerinde, koregonlar için daha elverişli beslenme koşulları sağlayan ötrifikasyona zemin hazırlamıştır. Bunun bir sonucu olarak, koregon ve havuz balığı stokları artmıştır yıllardan sonra koregonlar gölün hakim balık faunasını ve avlanan ürünün % 80 inin oluşturmaya başlamışlardır. Aşılanan türler ve ekolojik şartların değişmesinin karmaşık bir sonucu olarak gölde yaşayan üç endemik balık türü, Sevan alabalığı (Salmo is-chchan Kessler) Sevan hiramulyası (Varichorcunus capeota sevangi Filippi) ve Sevan bıyıklı balığı ( Barbus lacerta gocktchainus Kessler) stokları hızla azalmış, nesli tehlike altında olan (Kırmızı liste) türler grubunda değerlendirilmişlerdir (Savvaitova ve Petr, 1999). Sevan gölü örneğinde de görüldüğü gibi egzotik balık türü aşılamaların etkileri ekolojik değişmelerin de etkili olduğu karmaşık bir durum arz etmektedir. Biyolojik İstila İstilacı türler küresel biyoçeşitlilik üzerindeki ve ekonomik hasar açısından en önde gelen tehditlerden biridir. Bu giderek büyüyen tehdit ile ilgili bir çok ülkede detaylı çalışmalar, teknik önlemler ve mevzuat çalışmaları başlatılmış bulunmaktadır ( Kolar 2004). Dünya balık faunası hızla değişmektedir. Özellikle tatlı sularda endemik yerli türlerin yok olması giderek yaygın hale gelirken, olumsuz şartlara karşı toleranslı agressif türler bozulmaya başlamış ekosistemleri istila etmektedirler. Biyolojik çeşitliliği azaltan ortadan kaldıran biyo istila olaylarında balık türlerinin insan tarafından çeşitli habitatlara götürülüp aşılanması önemli bir rol üstlenmektedir. İstilacı türler genellikle egzotik olmakla birlikte yerli türler de belli habitatlarda istilacı bir karakter sergileyebilirler. Konuyla ilgili en çarpıcı örnekler Kuzey Amerika Büyük Gölleri (Laurentin gölleri) ile Doğu Afrika Büyük göllerine aittir. Bununla birlikte dünyanın bir çok yerinde habitata sonradan aşılanan egzotik balıkların yol açtığı biyo istila sorunlarıyla karşılaşmak mümkündür. Tatlı su balıklarından tirsi (Alosa pseudoharengus), Alaska hariç tüm kuzey Amerika da sazan (C. carpio), Sudak (S. lucioperca) Kuzey Amerika Büyük göllerinde Ruffe (Gymnocephalus cernua) ve deniz lampreyi ( Petromyzon marinus) Afrika Viktorya gölünde Nil Levreği (Lates niloticus ) etkili biyoistilaya yol açan türler arasında sayılmaktadır. Nil levreği aşılandığı Viktorya gölünde 200 kadar endemik türü ya yok etmiş yada yok olmakla karşı karşıya getirmiş, göldeki diversiteyi adeta çökertmiştir (Bright 1997, Cowx 1998, Kolar 2004, Anon. 2005). İstilacı tatlı su balıkları Yeni Zelanda yerli tatlı su balıkları biyolojik çeşitliliği için en önemli tehlike olarak belirlenmiştir. Ülke sularına aşılanan ve naturelize olan balık türlerinden 19 u stabil populasyonlar oluşturmuştur. Bunlardan bir kısmı ekolojik ve ekonomik olarak değerli bir yer edinmiş iken bir kısmı kayda değer bir tehlike olmaya devam etmektedir. Daha önce ülke sularına aşılanan egzotik türler de insan faaliyetleri ile daha geniş alanlara yayılmaya devam etmektedir. Bu güne kadar bu yayılma pek dikkati çekmez iken, güney adasındaki Gambusia ve japon sazanı (koi sazanı, süs sazanı, adi sazan C. carpio) üzerindeki rapor konuyu çarpıcı bir şekilde gündeme getirmiştir. Konuyla ilgili yükselen ka- 19

10 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA muoyu bilinci, önemli tatlısu ekosis-temlerinin ve tatlı su biyoçeşitliliğinin korunması girişimleri ile birleşmiş ve istilacı tatlısu balıklarının yönetimi ve kontrolü için ilgili kuruluşları harekete geçirmiştir. Çalışmalarda, ekolojik, sosyo ekonomik kriterler üzerinden yapılan değerlendirmede Yeni Zelanda tatlı su biyoçeşitliliğini en fazla tehdit eden 10 istilacı balık türü; sazan, bodur yayın, kızılkanat, tatlısu levreği, dere alabalığı, sivrisinek balığı (egzotikler), Yeni Zelanda uzunyüzgeç yılan balığı, Yeni Zellanda kısayüzgeç yılan balığı (yerli türler) gökkuşağı alabalığı (egzotik) ve Avustralya uzunyüzgeç yılan balığı (yerli) olarak belirlenmiştir (Chadderton vd. 2001). İstilacı ve aşırı populasyon oluşturan balık türlerinin yönetimi konusunda Elvira 2001, detaylı bilgiler sunmaktadır. Yeni Zelanda da yapılan çalışmalar baz alınarak çeşitli ülkelerde biyolojik istilaya yol açan balık türleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Biyolojik istilaya neden olan balık türleri (Maitland and Campbell 1992, Anon. 2005, Chadderton et al. 2001, Elvira 2001 ) Balık familyası/türü Bilimsel adı Ülke ve durumu Cyprinidae Kadife, yeşil sazan Tinca tinca NZ yayılıyor, TR yayılıyor Altın balık Carassius auratus NZ, bilinmiyor TR, yayılıyor Havuz balığı Carassius carassius TR, yayılıyor Sazan/Süs/japon sazanı Cyprinus carpio NZ, yayılıyor USA,yayılıyor TR, yayılıyor Kızılkanat Scardinus erythrophtalmus NZ, yayılıyor Ot sazanı Ctenopharyngodon idella NZ, yayılıyor TR, bilinmiyor Gümüş sazanı Hypophtalmichtys molitrix NZ, yayılıyor; TR, bilinmiyor Akbalık/tatlısu kefali Leuciscus idus NZ, bilinmiyor Ictaluridae Bodur Yayın Ameiurus nebulosus NZ,yayılıyor Poecilidae Sivrisinek balığı Gambusia affinis NZ, yayılıyor TR, bilinmiyor Gambusia holbrooki TR, bilinmiyor Gupi/Lepistes Poecilia reticulata NZ, stabil Percidae Tatlısu levreği Perca fluviatilis NZ, yayılıyor TR, stabil Sudak Stizostedion lucioperca USA, yayılıyor UK, yayılıyor TR, bilinmiyor Nil Levreği Lates niloticus Doğu Afrika gölleri, yayılıyor Ruffe Gymnocephalus cernua USA, UK, yayılıyor kuvvetli invasif Salmonidae Dere alabalığı/alabalık Salmo trutta NZ, stabil USA, yayılıyor Atlantik salmonu Salmo salar NZ, azalıyor Gökkuşağı alabalığı Oncorhynchus mykiss NZ, stabil TR, stabil Chinook Salmon Oncorhynchus tshawytscha NZ, yayılıyor Sockeye salmon Oncorhynchus nerka NZ, azalıyor Kaynak alabalığı Salvelinus fontinalis NZ, stabil TR, bilinmiyor 20

11 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Balık familyası/türü Bilimsel adı Ülke ve durumu Oreochromidae Nil Tilapiası Oreochromis niloticus TR, bilinmiyor Tilapia aureus TR, bilinmiyor Tilapia zilli TR, bilinmiyor UK, stabil Mozambik tilapiası Tilapia mossambica TR, bilinmiyor Petromyzonidae Deniz lampreyi Petromyzon marinus USA, yayılıyor Clupeidae Tirsi/ringa Alosa pseudoharengus UK, USA, yayılıyor Potansiyel olarak istilacı olduğu bilinen türlerin aşılanmasının önlenmesine yönelik çalışmalar daha da önemli hale gelmektedir. Çünkü istilacı türler artık tüm dünyada her gün karşılaşılan, konuşulan konular arasına girmiştir. Kararların alınıp uygulanabilmesi için de istilacı türlere ilişkin geniş kapsamlı taramalar, risk analizleri gereklidir. Bu tarama ve risk analizlerinde, türün hayat siklusu ve çevresel toleransının belirlenmesi geçmişte görülen istilacılarda olduğu gibi potansiyel istilacıların da önceden tahminini sağlamaktadır. Konuyla ilgili diğer bir yararlı tarama aracı ise genetik incelemeler ve algoritmalar (izleme şemaları) dır. İstilacı türlerin potansiyeli ve risk analizleri konusunda önemli çalışmalar yapılmaya başlanmıştır (Kolar, 2004) Sosyo Ekonomik Etkiler Naturelize olmuş egzotik balıkların ekolojik etkilerine ilaveten bazı balık türleri yeni habitatlarının çevresinde yaşayan toplumlarda sosyo ekonomik etkiler de yapmaktadır. Bazen bu etkiler çok önemli olabilir. Aşılanan tür o bölge hakkının tercih etmediği tüketimini sevmediği bir ürün olabilir. Yerel ekonomilerin insan gıdası olarak balık yetiştiriciliğine dayalı olduğu yerlerde aşılanan yeni türlerin avlanması ve pazarlanması yetiştiricileri finansal yönden zor duruma sokabilir. Avlanan stokların bileşimlerindeki, avcılık sahaları ve sezonlarındaki değişimler avcılık stratejilerini buda av araç ve yöntemlerindeki değişikliği yeni maliyetleri harcamaları zorunlu kılar (Welcomme 1988, FAO 1995, Elvira 2001). Aşılanan türlerle birlikte yetiştiricilik tesislerine giren hastalıklar, önce işletmede sonra da işletmenin suyunu deşarj ettiği kaynakta büyük ekonomik yıkıma sebep olabildiklerinden muhtemelen en tehlikeli sosyoekonomik etkilerden birini oluştururlar. Kültür balıkçılığı yapanlar büyük ölçüde yetiştirdikleri stokta aşılamalar, transferler nedeniyle ortaya çıkacak olan genetik materyal değişiminden etkileneceklerinden, aşılamaların yol açabileceği sto-kun özgünlüğü veya genetik materyalin saflığı konusunda girişim yapabilecek riskleri en aza indirecek tedbirlere baş vurulmalıdır (Welcomme 1988, Lever 1998). Viktorya gölüne Nil levreğinin aşılanması yerli türleri yok ettiğinden, göl çevresinde yaşayan 30 milyon insanın besin kaynağını ve istihdam imkanını yok etmiştir (Bright 1977). Endüstrileşmiş, sosyo ekonomik yönden gelişmiş ülkeler ile geri kalmış topluluklar arasında yeni türler habitatlara aşılansın mı aşılanmasın mı? Buna karar verecek kriterler arasında bir farklılık ortaya çıkmaktadır. Birinci gruptaki ülkeler daha çok çevresel ve korumaya yönelik faktörleri dikkate almaktayken diğerlerinin sorunu nüfusun beslenmesi için yeterli besin üretilmesidir. Bu ihtiyaç kısa vadede ortaya çıkacak yararların uzun vadede olması beklenen zarar beklentisinin yerine ikame edilmesi tercihini doğurmaktadır. Herhangi bir habitata egzotik türlerin sokulması olayı kronolojik olarak dikkatle incelenmeyi, egzotik 21

12 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA türün kendi habitatındaki davranış ve ekolojisini gözden geçirmeyi gerektirir. Bu incelemeler, uzun vadede ekolojik ve sosyo ekonomik stabilitenin kısa vadedeki kazançlara kurban edilip edilemeyeceğinin belirlenmesini sağlar (Lever, 1998). 6. ETKİLERİN BELİRLENMESİ: İZLEME VE DEĞERLENDİRME Aşılanan türlerin çevre, ekosistem fonksiyonları, genetik çeşitliliği de kapsayan biyoçeşitlilik üzerine olan etkilerini belirlemek için izleme programları uygulanmalıdır. İzleme aktiviteleri organizmanın tipine ve potansiyel yayılım alanına göre düzenlenmelidir. Daha ileri seviyede ve geniş alanlara olabilecek yayılmanın sorumlusu olan vektörün de belirlenmesi gereklidir. Uygun yeterli bir izleme şu üç aşamayı içermelidir: Aşılama yapılmadan önce başlangıç temel izlemesi; Pilot aşılama çalışmasını takip eden sürekli izleme; Aşılama projesinin büyütülmesi ve tam uygulanmasını takip eden sürekli izleme. Balık aşılamalarına ilişkin izlemenin doğru olarak rapor edilmesi ve yeni bir aşamaya geçilmeden önce aşılamanın teknik ve idari finansal yönetimine iletilmesi gereklidir (ICES 2005). Raporda ön plana çıkan yeni durum ve yapılan değerlendirme üzerine projenin devamına, projede modifikasyona hatta gerekirse projenin durdurulmasına karar verilebilir. Uygulanan bir balıklandırmanın olumsuz etkileri varsa bunlar zamanında alınacak doğru tedbirlerle ortadan kaldırılabilir veya en aza indirilebilir. 7. DEĞERLENDİRME: OLUMSUZ ETKİLERİN ORTADAN KALDIRILMASI/EN AZA İNDİRİLMESİ Balık aşılama transfer ve stoklama çalışmalarının veya kaza sonucu aşılamaların bir sonucu olarak dünya ölçeğinde hemen her kıtada ve her ülkede ortaya çıkan olumsuz etkiler ilgililerin dikkatini çekmiştir. Bu bağlamda FAO bünyesinde EIFAC (Avrupa İçsu Balıkçılığı Danışma Komitesi), ICES (Denizlerden Yararlanma İçin Uluslararası Konsey), Rio Biyoçeşitlilik Sözleşmesi, FAO Sorumlu Balıkçılık Kuralları gibi uluslararası inisiyatifler, örgütler konuyla ilgili çalışmalar yapmış ve çözüm için metinler, kurallar ortaya koymuştur. Dünya su kaynaklarındaki biyoçeşitliliği ve biyoçeşitliliğin sağladığı yararları korumak tüm ülkeleri ve tüm dünya vatandaşlarını ilgilendiren bir konudur. Her ülkenin ve her dünya vatandaşının biyoçeşitlilik konusunda bilgi ve eyleme dönük bilinç sahibi olması gerekmektedir. Balık aşılama çalışmalarında uygulanacak stratejiler, yeni türlerin aşılanmasına karar vermeden önce yapılması tavsiye edilen işlemler, karar verildikten sonra aşılama uygulaması esnasında dikkat edilecek hususlar, süre gelen ticari balıkçılığa konu olan önceden aşılanmış veya transfer edilmiş stoklarla ilgili tavsiyeler, genetik olarak değiştirilmiş organizmaların su kaynaklarına bırakılması/aşılanması ile ilgili genel değerlendirmeler ile bu türlerin aşılanmasına yönelik karar süreci, bu organizmalar habitatlara aşılanmış iseler alınacak tedbir ve yapılacak uygulamalar, triploid ve poliploid organizmaların doğal ortamlara aşılanması ile ilgili genel değerlendirmeler ve karar verilip uygulama yapılmışsa yapı- 22

13 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA laması gerekli işlemlere ait tavsiyelere ICES (2005) ve FAO (1995) te detaylı olarak yer verilmiştir. Son dönemlerdeki ilgi daha çok egzotik türlerin zararlı etkileri üzerine yoğunlaşmış olsa da tüm egzotik türler kötü değildir. Egzotik balık türleri de bir çok bölgede insanların besin ihtiyaçlarını karşılamada önemli katkılar sağlamaktadır. Afrika orijinli tilapia Asya ülkelerinde ( 1996 ta tonun üzerinde) tilapianın orijinal habitatları olan Afrika sularına ( ton) oranla çok daha fazla üretilmektedir. Şiliye getirilerek üretimine başlanılan salmonidler, yükselen bir akuakültür endüstrisi haline gelmiş ve dünya salmonid kültür üretiminin %20 sini oluşturmaya başlamıştır. Aşılanan türlerin dünya balıkçılık üretimine katkısının % 17 dolayında olduğu tahmin edilmektedir ki bu kayda değer bir rakamdır. Egzotik türlerin kendi yayılış alanları dışındaki su kaynaklarında üretim ve karlılığı arttırmak amacıyla kullanımı uygulamasının devam edeceği beklenmektedir (Bartley and Casal, 1998). Üzerinde ısrarla ve dikkatle durulması gereken konu egzotik türlerin yasaklanması veya hareketlerinin düzenlenmesinin yasaklanması değildir. Daha çok üzerinde durulan, uygulamalar için uluslararası uygulama kuralları (ICES 1995, 2005) ve Rio Biyoçeşitlilik Sözleşmesi (Anon.1992) gereklerinin yerine getirilmesi, bu türlerin kullanımı ile yararlar ve risklerin belirlenmesi ve bunun üzerine eğer mümkün ise egzotik türlerin sorumlu kullanımları ile ilgili bir planın geliştirilip uygulamaya konulmasıdır (Bartley and Casal 1998). Egzotik türlerle ilgili risk analizi, risk belirlemesi çeşitli bölgeler için farklı kaynaklardan türün ekolojisi, biyolojisi ve genetik özellikleri ile ilgili bilgilere ihtiyaç göstermektedir. Bu analiz aynı zamanda üzerinde durulan türle ilgili fayda analizini de içermelidir. Türün sağladığı faydanın da bilinmesi gereklidir. Türlere ait bu bilgiler FAO öncülüğünde kurulmuş ve sürekli bilgi ilaveleriyle güncellenen FAO-FishBase.org ve DIAS ( Database on Introductions of Aquatic Species) internet sitelerinden sağlanabilir (Garibaldi and Bartley 1998). Bu sitelerin yeterli olmadığı durumlarda ülkesel bilgi kaynakları, türlere ait biyolojik ekolojik monografiler veya kitaplar kullanılmalıdır. Türkiye de halen balık aşılamaları ve stoklamalar konusunda uyulacak kuralları gösteren bir metin, bir mevzuat bulunmamaktadır. Yalnızca ithal veya ihraç yoluyla su ürünlerini hareketi, doğal sulara balık larva yumurta bırakılması Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nın iznine bırakılmıştır (Anon. 1995). Bakanlık teşkilatının elinde geçerli kurallar ve uygulama esaslarına yönelik bir metin mevcut değildir. Balıklandırma çalışmaları da kişisel inisiyatifler veya kurumsal alışkanlıklarla yürütülmektedir. Öte yandan tamamen yetkisiz, sorumsuz kişiler, balıkçılar da böylesine önemli bir konuda son derece keyfi davranışlar sergilemektedirler. Su kaynaklarının biyoçeşitliliği, kullanımı, yönetimi, korunması, doğal balıkçılık, kültür balıkçılığı konularında faaliyet gösteren bilim, araştırma, uygulama ve mevzuatı düzenleyen tüzel ve özel kişi ve kurumların katılımıyla çalışmaların başlatılması, Rio Sözleşmesi (Anon. 1992) FAO Sorumlu Balıkçılık Kuralları (FAO 1995), ICES (1995, 2005) gibi uluslararası kurallar bütününü ile entegrasyon halinde uygulanacak kurallar, yaptırımlar, yasak ve sınırlamalar ortaya konulmalıdır. Ortaya konulan bu metin ilgili tarafların olabildiğince geniş katılımı ile tartışılarak mevzuat haline getirilmelidir. Ortaya konulacak mevzuatın ülke su kaynaklarındaki biyoçeşitliliği koruyup geliştirmesi, muhtemel olumsuz etkileri ortadan kaldırabilmesi veya en azından tahminleyerek bazı tedbir ve uygulamaları yapabilmesi için de; Kaynak, bölge habitat bazında balıklar başta olmak üzere tüm su canlılarının 23

14 SU KAYNAKLARINDA BALIKLANDIRMANIN YOL AÇTIĞI BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI ÇETİNKAYA veri tabanlarının oluşturulması, bu veri tabanlarının rasyonel aralıklarla güncellenmesi, veri tabanının internet ortamında ve herkese bilgilenme açısından açık olması gereklidir. Mevzuat oluşturulup uygulamalara geçinceye kadar da yeni türlerin hiç bir şekilde aşılanması düşünülmemeli, sadece daha önce aşılama yapılıp herhangi bir olumsuz çevresel etki gözlemlenmeyen türlerin, söz konusu kaynakta gelişmekte olan balıkçılığın kesintiye uğramaması açısından, yeni stoklamalarla desteklenmesi sağlanmalıdır. 8. KAYNAKLAR Anon. 1992, The Rio Convention on Biodiversity. Anon Su Ürünleri Kanunu ve Su Ürünleri Yönetmeliği, TKB Ankara, 85 s. Anon. 2005, The Problem with Aliens-Invasive Fish http/ Bartley, D., Casal, C.V., 1998, Impacts of Introductions on the Conservation and Sustainable use Of aquatic Biodiversity. FAO Aquaculture Newsletter No. 20 p Bright, C., 1997, Biyoistila Tehdidini Anlamak. Dünyanın Durumu 1996 (Ed. L.R.Brown) Worldwatch Institute. TUBİTAK-TEMA Yay. No: 3 Ankara, s. Campbell, R.N.B., 1992, Food of an Introduced Population of Pikeperch Stizostedion lucioperca L., in Lake Eğirdir, Turkey. Aquac. Fish. Mgmnt 23, Chadderton, W.L., Grainger, N., Dean, T., 2001, Prioritising Control of Invasive Freshwater Fish in: Managing Invasive Freshwater Fish in New Zealand. Workshops Proceedings May 2001, Hamilton. p Cowx, I.G., 1998, Stocking Strategies: issues and Options for Future Enhancement programmes. In Stocking and Introduction of Fish. (Ed. I.G. Cowx). Fishing News Books, Oxford p Çetinkaya, O., 1999, İçsularda yapılan balıklandırma çalışmalarının Amaçları, Uygulama Esasları ve Sonuçları GAP I. Tarım Kongresi tebliğleri Mayıs 1999 Şanlıurfa s Çetinkaya, O., Elp, M., Şen, F., 1999, nazik Gölüne (Ahlat-Bitlis) Aşılanan Havuz Balığı (Carassius carassius) Üzerinde Araştırmalar. X. Ulusal Su Ürünlei Sempozyumu Eylül Adana, Temel Bilimler ve Biyolojik Çeşitlilik Seksiyonu. s Elvira, B., 2001, Identification of non-native freshwater fishes established in Europe and assessment of their potential threats to the biological diversity. Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats. Council of Europe T-PVS (2001) 6, 35p. FAO 1995, FAO Technical Guidelines for Responsible Fisheries Precautionary Approach to Capture Fisheries and Species Introductions-2 FAO Tech. Pap. No: 350 Rome, 54 p. Garibaldi, L., Bartley, D.M., 1998, The database on Introductions of Aquatic Species (DIAS): The Web Site. FAO Aquaculture Newsletter No. 20 p ICES 1995, ICES Code of Practice on the Introductions and Transfers of Marine Organisms. International Council for the Exploration of the Sea, Denmark 5p. ICES 2005, ICES Code of Practice on the Introductions and Transfers of Marine Organisms International Council for the Exploration of the Sea, Denmark 30p. Kolar, C., 2004, Risk assessment and Screening for Potentially invasive Species. New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research 2004, Vol. 38: Lever, C., 1998, Introduced Fishes: An overview In Stocking and Introduction of Fish (Ed. I.G. Cowx) Fishing News Books, Oxford p Maitland, P.S., Campbell, R.N., 1992, Freshwater Fishes of the British Isles. Harper Collins Publ. London. 368 p. Petr, T., 2000, Interactions between Fish and Aquatic Macrophytes in Inland Waters A review. FAO Fish. Tech. Pap. No:396 Rome FAO 185 p. Savvaitova, K. A., Petr, T., 1999, Fish and Fisheries in Lake Sevan, Armenia and in some other High Altitude Lakes of Caucaus. In Fish and Fisheries at High Altitudes: Asia (Ed. T. Petr) FAO Fish. Tech. Pap. No: 385 Rome p Thys van den Audenaurde, F.E.D., 1994, Introduction of Aquatic Species into Zambian Waters, and their importance for aquaculture and fisheries. FAO Tech. Rep. ALCOM Field Doc. No. 24 Rome, 26 p. Welcomme, R.L., 1988, International Introductions of Inland Aquatic Species. FAO fish. Tech.Pap. No. 294 Rome, 318 p. Wondrak, P., 1994, Richtig Besetzen Ein Sonderheft der Zeitschrift Blinker Nr. 48, jahr Verlag GmbH und Co Hamburg, 77 s. 24

Fish Introduction Studies and Lake Van Basin Example

Fish Introduction Studies and Lake Van Basin Example Mahmut ELP 1 Fazıl ŞEN 1 1Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü. VAN ÖZET: Ülkemizde balık aşılama çalışmaları biyolojik mücadele, ortamın balıklandırılması, ekonomik değeri düşük

Detaylı

KESİKKÖPRÜ BARAJ GÖLÜ (ANKARA) BALIKÇILIK SORUNLARI

KESİKKÖPRÜ BARAJ GÖLÜ (ANKARA) BALIKÇILIK SORUNLARI KESİKKÖPRÜ BARAJ GÖLÜ (ANKARA) BALIKÇILIK SORUNLARI Ahmet ALTINDAĞ 1 Seyhan AHISKA 1 1 Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü P.K. 06100 Ankara, Türkiye ÖZET: Kesikköprü Baraj Gölü ndeki ( Ankara

Detaylı

Osman ÇETİNKAYA. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü 65080 VAN

Osman ÇETİNKAYA. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü 65080 VAN TÜRKİYE SULARINA AŞILANAN VEYA STOKLANAN EGZOTİK VE YERLİ BALIK TÜRLERİ, BUNLARIN YETİŞTİRİCİLİK BALIKÇILIK, DOĞAL POPULASYONLAR VE SUCUL EKOSİSTEMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: VERİ TABANI İÇİN BİR ÖN ÇALIŞMA

Detaylı

SEYHAN BARAJ GÖLÜ BALIKÇILIK SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

SEYHAN BARAJ GÖLÜ BALIKÇILIK SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI SEYHAN BARAJ GÖLÜ BALIKÇILIK SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI Deniz ERGÜDEN, Sibel ALAGÖZ ERGÜDEN, Gökhan GÖKÇE ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ derguden@cu.edu.tr ÖZET Seyhan Baraj Gölü nde (Adana)

Detaylı

TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI. Doç. Dr. Hamdi Aydın

TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI. Doç. Dr. Hamdi Aydın ICOMEP 2016 International Congress of Management Economy and Policy Proceedings Book TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI Doç. Dr. Hamdi Aydın Kocaeli Üniversitesi

Detaylı

İstilacı Balıkların Yerel Balıklara Etkisini Anlamak: Beslenme Çalışmaları Örneği. Uğur KARAKUŞ Ali Serhan TARKAN

İstilacı Balıkların Yerel Balıklara Etkisini Anlamak: Beslenme Çalışmaları Örneği. Uğur KARAKUŞ Ali Serhan TARKAN İstilacı Balıkların Yerel Balıklara Etkisini Anlamak: Beslenme Çalışmaları Örneği Uğur KARAKUŞ Ali Serhan TARKAN Aşılama Bir organizmanın direk veya dolaylı olarak istemli veya istemsiz (kaza ile) doğaya

Detaylı

TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş Tunceli Üniversitesi Su Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi 03 Aralık 2009 tarih ve 27421 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe

Detaylı

Amatör Balıkçılık Tanımı Üzerine Bir Değerlendirme. Vahdet ÜNAL Ege Üniversitesi-Su Ürünleri Fakültesi

Amatör Balıkçılık Tanımı Üzerine Bir Değerlendirme. Vahdet ÜNAL Ege Üniversitesi-Su Ürünleri Fakültesi Amatör Balıkçılık Tanımı Üzerine Bir Değerlendirme Vahdet ÜNAL Ege Üniversitesi-Su Ürünleri Fakültesi Amatör balıkçılık nedir? Bilimsel makalelerde amatör balıkçılığın tanımı? GFCM nin amatör balıkçılık

Detaylı

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Giriş Balık, insanoğlunun varoluşundan itibaren değerli bir besin kaynağı olmuştur. Günümüzde ise kaliteli ve yüksek oranda vitamin, mineral ve protein yapısının

Detaylı

Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu. Özet. The Situation of Fishery at Turkiye and The World

Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu. Özet. The Situation of Fishery at Turkiye and The World Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu Mevlüt Murat ÇELİK Erzincan Üniversitesi, Tercan Meslek Yüksekokulu Su Ürünleri Programı, 24800, Erzincan, Türkiye e-mail: birkirim@hotmail.com Özet Bu çalışmada

Detaylı

Ahi Evran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Bağbaşı Yerleşkesi, 40100, Kırşehir Telefon : +90 386 280 45 46 Mail

Ahi Evran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Bağbaşı Yerleşkesi, 40100, Kırşehir Telefon : +90 386 280 45 46 Mail ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı :Mahmut Yılmaz İletişim Bilgileri Adres Ahi Evran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Bağbaşı Yerleşkesi, 40100, Kırşehir Telefon : +90 386 280 45 46 Mail : myilmaz@ahievran.edu.tr

Detaylı

T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü

T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü SU ÜRÜNLERİ - DOKTORA DERS LİSTESİ KOD DERS ADI T U L KREDİ SUR5010 Hg ve Pb Bileşikleri Kimyası 3 0 0 3 SUR5012 Sularda Kimyasal

Detaylı

EĞİTİM BİLGİLERİ. Su Ürünleri Fakültesi 2006. Su Ürünleri Fakültesi 1995. Su Ürünleri Fakültesi 1992

EĞİTİM BİLGİLERİ. Su Ürünleri Fakültesi 2006. Su Ürünleri Fakültesi 1995. Su Ürünleri Fakültesi 1992 KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Dr.Songül YÜCE Ünvan Su Ürünleri Müh. Telefon 04242411085 E-mail songul.yuce@gthb.gov.tr smyuce@hotmail.com Doğum Tarihi - Yeri 1969-Elazığ Fotoğraf Doktora Yüksek Lisans Lisans

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI

SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI Türkiye kültür balıkçılığı için uygun iç sulara, tatlı sulara ve denizlere sahiptir. Kültür balıkçılığının geleceği tahminlerin ötesinde bir önem arz etmektedir. Dünyanın

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Ünvanı : Yard. Doç. Dr. Adı Soyadı : Cenkmen R. BEĞBURS Doğum Tarihi : 1967 Doğum Yeri : Yabancı Dil : İngilizce Uzmanlık alanı : Avlama Teknolojisi E-posta : begburs@akdeniz.edu.tr

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

SİNOP ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ BÖLÜMÜ

SİNOP ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ BÖLÜMÜ GENEL BAKIŞ Su ürünleri yetiştiriciliği, günümüzde hem dünya çapında hem de ülkemizde giderek artan su ürünleri talebinin karşılanmasında önemli katkı sağlamaktadır. Ülkemizde 1970 li yıllarda kara tesislerinde

Detaylı

ALMUS-ATAKÖY BARAJ GÖLLERİ NDE (YEŞİLIRMAK HAVZASI, TOKAT) BALIKLANDIRMA SONRASI BALIK FAUNASINDA GÖRÜLEN DEĞİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ALMUS-ATAKÖY BARAJ GÖLLERİ NDE (YEŞİLIRMAK HAVZASI, TOKAT) BALIKLANDIRMA SONRASI BALIK FAUNASINDA GÖRÜLEN DEĞİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ALMUS-ATAKÖY BARAJ GÖLLERİ NDE (YEŞİLIRMAK HAVZASI, TOKAT) BALIKLANDIRMA SONRASI BALIK FAUNASINDA GÖRÜLEN DEĞİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET Mustafa ZENGİN 1, Ekrem BUHAN 2 1.TRABZON SU ÜRÜNLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA

Detaylı

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,

Detaylı

BALIK ÜRETİMİ VE BALIKLANDIRMA POLİTİKASI. H. Deniz KİŞİSEL

BALIK ÜRETİMİ VE BALIKLANDIRMA POLİTİKASI. H. Deniz KİŞİSEL H. Deniz KİŞİSEL DSİ Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı 06100 Yücetepe, ANKARA ÖZET: Aslî görevi gereği yürüttüğü faaliyetler sonucunda su ürünleri istihsaline elverişli alanlar yaratan

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

EĞİRDİR GÖLÜ BALIKÇILIĞINDA SON DURUM

EĞİRDİR GÖLÜ BALIKÇILIĞINDA SON DURUM EĞİRDİR GÖLÜ BALIKÇILIĞINDA SON DURUM Hıdır ÇUBUK 1, İsmet BALIK 2, Şakir ÇINAR 3, Remziye ÖZKÖK 3, Levent TÜMGELİR 3 Ramazan KÜÇÜKKARA 3, K.Gonca EROL 3, Rahmi UYSAL 3, Meral YAĞCI 3 1- ESKİŞEHİR TARIM

Detaylı

OLTA BALIKÇILIĞI, İLLEGAL AVCILIK VE KORUMA STATÜSÜ Burak KALAÇ 1, *

OLTA BALIKÇILIĞI, İLLEGAL AVCILIK VE KORUMA STATÜSÜ Burak KALAÇ 1, * OLTA BALIKÇILIĞI, İLLEGAL AVCILIK VE KORUMA STATÜSÜ Burak KALAÇ 1, * 1 Rastgele Balıkçı, Amatör Olta Balıkçıları Derneği, Ankara. * Dernek Genel Sekreteri Giriş Alabalık dünyada balık avcılarının en fazla

Detaylı

YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS İngilizce GÖREV YERLERİ (Tarih/ Unvan/ Kurum)

YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS İngilizce GÖREV YERLERİ (Tarih/ Unvan/ Kurum) Adı Soyadı Unvan KİŞİSEL BİLGİLER Ali Atilla USLU Su Ürünleri Mühendisi Telefon 0 505 708 92 24-0 (424) 241 10 86-125 E-mail Doğum Tarihi Yeri aatillauslu@mynet.com, aatillauslu@gmail.com 09.11.1967 /

Detaylı

BALIKÇILIK KAYNAKLARININ İZLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

BALIKÇILIK KAYNAKLARININ İZLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ BALIKÇILIK KAYNAKLARININ İZLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İngiltere-6 AY Hull Üniversitesi Uluslar arası Balıkçılık Enstitüsü Sunuyu Hazırlayan: Gülten ÇİÇEK Ankara İl Müdürlüğü HULL-MARİNA FİSH&CHİPS ŞEHİR

Detaylı

2009 YILI FAALİYETLERİ

2009 YILI FAALİYETLERİ Faaliyetlerimiz 2009 YILI FAALİYETLERİ 1- Rusya Federasyonu Bilimler Akademisi, Güney Bilim Merkezi The Southern Scientific Centre of the Russian Academy of Sciences (Rostov-on-Don, Russia) kurumunun talebi

Detaylı

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?

Detaylı

Elazığ ve Çevre İllerde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Geleceği

Elazığ ve Çevre İllerde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Geleceği E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2006 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2006 Cilt/Volume 23, Sayı/Issue (1-2): 239 244 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Derleme / Review Elazığ

Detaylı

sonuç ve değerlendirme

sonuç ve değerlendirme 05 sonuç ve değerlendirme 348 349 350 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Ege Denizi balıkçılığı üretim miktarı, üretim değeri ve istihdam katkısı ile Türkiye balıkçılığı içinde ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışmada,

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SU BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SU BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Sayfa No: 1 T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SU BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MÜFREDAT DERS LİSTESİ Sayı: 302.10.00 Tarih: 12.9.2017 Diploma Programı Adı Akademik Yıl : 2017-2018 : SU BİLİMLERİ VE MÜHENDİSLİĞİ, LİSANS

Detaylı

Balıkçılıkta Stok Yönetimi 29 Aralık 2011-28 Eylül 2012 vti Deniz Balıkçılığı Enstitüsü, Hamburg, Almanya

Balıkçılıkta Stok Yönetimi 29 Aralık 2011-28 Eylül 2012 vti Deniz Balıkçılığı Enstitüsü, Hamburg, Almanya Balıkçılıkta Stok Yönetimi 29 Aralık 2011-28 Eylül 2012 vti Deniz Balıkçılığı Enstitüsü, Hamburg, Almanya Dr. Savaş KILIÇ Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi Konyaaltı İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

Detaylı

YABANCI TATLISU BALIKLARININ DÜNYADA VE TÜRKİYE DE GİRİŞ YOLLARI, ETKİLERİ VE BUNLARDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

YABANCI TATLISU BALIKLARININ DÜNYADA VE TÜRKİYE DE GİRİŞ YOLLARI, ETKİLERİ VE BUNLARDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ İstanbul Üniversitesi Istanbul University Su Ürünleri Dergisi Journal of Fisheries & Aquatic Sciences (2013) 28: 63-104 (2013) 28: 63-104 YABANCI TATLISU BALIKLARININ DÜNYADA VE TÜRKİYE DE GİRİŞ YOLLARI,

Detaylı

KAFES BALIKÇILIĞI Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana

KAFES BALIKÇILIĞI Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana 1 2 Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana 3 4 Doç.DR.Suat DİKEL

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI Şebnem BORAN Günümüzde artan nüfus, sağlıklı beslenmeye olan ilginin her geçen gün artması ve deniz mahsullerinin sağladığı faydalarla birlikte gerek dünyada

Detaylı

İsmet Balık, Hıdır Çubuk. Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü, 32500, Eğirdir, Isparta, Türkiye

İsmet Balık, Hıdır Çubuk. Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü, 32500, Eğirdir, Isparta, Türkiye E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2001 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2001 Cilt/Volume 18, Sayı/Issue (1-2): 149-154 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Sudak (Stizostedion

Detaylı

BALIK POPÜLASYONLARI İÇİN GEN BANKALARI

BALIK POPÜLASYONLARI İÇİN GEN BANKALARI MAKALE BALIK POPÜLASYONLARI İÇİN GEN BANKALARI Dr. Yılmaz ÇİFTÇİ, SUMAE Giriş Dünya üzerinde türleri temsil eden balık popülasyonlarının bir çoğu her geçen gün küçülme göstermektedir. Aşırı avcılığın yanı

Detaylı

Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş

Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş Tilapia Yetiştiriciliği Giriş Tilapia nın Tanıtımı Taksonomik sınıflandırma Tilapia nın Biyolojisi Anatomik özellikleri Genetik özellikleri Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş Yetiştiriciliğinin Yayılışı-Gelişimi

Detaylı

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ötrofikasyon. Ötrofikasyon

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ötrofikasyon.   Ötrofikasyon ÇEV 219 Biyoçeşitlilik Ötrofikasyon Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ötrofikasyon Eutrophication (Bataklıklaşma) kelimesi eski Yunancadaki eutrophos kelimesinden gelmektedir. Eutrophos:

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

İstilacı Balık Türleri ve Hayat Stratejileri. Nazmi POLAT*, Melek ZENGİN*, Aysun GÜMÜŞ*

İstilacı Balık Türleri ve Hayat Stratejileri. Nazmi POLAT*, Melek ZENGİN*, Aysun GÜMÜŞ* DERLEME İstilacı Balık Türleri ve Hayat Stratejileri Nazmi POLAT*, Melek ZENGİN*, Aysun GÜMÜŞ* * Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kurupelit, Samsun, TÜRKİYE Sorumlu

Detaylı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı 1. Proje Kapsamında Talep Edilmiş ise, in İçeriği Hakkında bilgi veriniz. Sportif Olta Balıkçılığının Yaygınlaştırılması ve Doğal Hayatı Koruma Uygulamaları Projesi, her

Detaylı

Türkiye ve Dünya da Su Ürünlerinin Mevcut Durumu

Türkiye ve Dünya da Su Ürünlerinin Mevcut Durumu Türkiye ve Dünya da Su Ürünlerinin Mevcut Durumu Doç. Dr. Erdinç ŞAHİNÖZ Harran Üniversitesi e_sahinoz@yahoo.com Doç. Dr. Zafer DOĞU Harran Üniversitesi zaferdogu@harran.edu.tr Prof. Dr. Faruk ARAL Niğde

Detaylı

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ ANABİLİM DALI DOKTORA PROGRAMI DERSLERİ

SU ÜRÜNLERİ ANABİLİM DALI DOKTORA PROGRAMI DERSLERİ SU ÜRÜNLERİ ANABİLİM DALI DOKTORA PROGRAMI DERSLERİ DERS KODU SM6002 SM6003 SM6006 SM6007 SM6008 SM6010 SM6011 SM6012 SM6013 SM6014 SM6015 SM6016 SM6017 SM6018 SM6019 SM6021 SM6023 SM6024 SM6025 SM6026

Detaylı

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı TÜDAV

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı TÜDAV Türk Deniz Araştırmaları Vakfı TÜDAV 1997 yılında bir gurup bilim adamı, denizci ve doğa sever tarafından Türkiye deniz ve iç sularında bilimsel araştırma yapmak amacıyla kuruldu. Türkiye deniz ve tatlı

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE AKUAPONİK UYGULAMALARI

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE AKUAPONİK UYGULAMALARI SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE AKUAPONİK UYGULAMALARI Murat KERİM Serap USTAOĞLU TIRIL Sinop Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi,Sinop muratkerim_57@hotmail.com ÖZET Canlıların yaşamsal faaliyetlerinde

Detaylı

ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ

ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ MAKALE ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ Binnur CEYLAN, SUMAE Türkiye de yetiştiricilik yoluyla balık üretimi son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. Yetiştiriciliği yapılan türler çoğunlukla

Detaylı

PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI PROJE PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI İlhan AYDIN, SUMAE Pisi balığı Karadeniz ve Akdeniz den Beyaz denize kadar bir alanda dağılım göstermektedir. Eurohalin ve eurotermal olan pisi

Detaylı

BuNLarI BiLiYOr muyuz?

BuNLarI BiLiYOr muyuz? BuNLarI BiLiYOr muyuz? D B Turmepa Kimdir? eniztemiz Derneği/ TURMEPA, ülkemiz kıyı ve denizlerinin korunmasını ulusal bir öncelik haline getirmek ve gelecek nesillere temiz denizlerin kucakladığı yaşanabilir

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

SU BİTKİLERİ 3. Prof. Dr. Nilsun DEMİR

SU BİTKİLERİ 3. Prof. Dr. Nilsun DEMİR SU BİTKİLERİ 3 Prof. Dr. Nilsun DEMİR SINIFLANDIRMA; MORFOLOJIK, FIZYOLOJIK VE EKOLOJIK ÖZELLIKLERINE GÖRE Su üstü makrofitleri; su kıyılarında yaşayan, bir kısmı su içinde olan ve su dibine tutunan bitkilerdir.

Detaylı

Yıllar 2015 2016 2017 2018 2019 PROJE ADIMI - FAALİYET. Sorumlu Kurumlar. ÇOB, İÇOM, DSİ, TİM, Valilikler, Belediyeler ÇOB, İÇOM, Valilikler

Yıllar 2015 2016 2017 2018 2019 PROJE ADIMI - FAALİYET. Sorumlu Kurumlar. ÇOB, İÇOM, DSİ, TİM, Valilikler, Belediyeler ÇOB, İÇOM, Valilikler 1. HAVZA KORUMA PLANI KURUM VE KURULUŞLARIN KOORDİNASYONUNUN 2. SAĞLANMASI 3. ATIK SU ve ALTYAPI YÖNETİMİ 3.1. Göl Yeşil Kuşaklama Alanındaki Yerleşimler Koruma Planı'nda önerilen koşullarda önlemlerin

Detaylı

KARADENİZ ALABALIĞININ BİYO EKOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİ

KARADENİZ ALABALIĞININ BİYO EKOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİ KARADENİZ ALABALIĞININ BİYO EKOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİ Muharrem AKSUNGUR SÜMAE, Mühendis Bu proje çalışması; Karadeniz alabalığı (Salmo trutta labrax PALLAS, 1811) nın biyoekolojik

Detaylı

ULUSAL KURULUŞLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI VE ULUSLARARASI KURULUŞLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

ULUSAL KURULUŞLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI VE ULUSLARARASI KURULUŞLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ULUSAL KURULUŞLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI VE ULUSLARARASI KURULUŞLARLA KARŞILAŞTIRILMASI AFŞİN GÜNGÖR, BESTE ŞİMŞEK AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ, ULUSLARARASI

Detaylı

Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi

Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi PROJE Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi Cennet ÜSTÜNDAĞ -SUMAE Birinci Dönem Ülkemiz, 6. beş yıllık kalkınma planında (1990-1994) balık üretiminin geliştirilmesi yolu ile iç tüketim

Detaylı

KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI

KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI 2015 TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI TÜRKİYE DE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ Ülkemiz coğrafi özellikleri bakımından her türlü hayvansal ürün üretimi için uygun

Detaylı

BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ III. SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞTAYI 25.02.2015 ANTALYA 1 POTANSİYEL 2 SU ÜRÜNLERİ POTANSİYELİ Kaynak Sayı Alan (ha) Deniz 4 24 607 200 Doğal Göl 200 906 118 Baraj Gölü

Detaylı

8 Enfeksiyonel hastalıkların ortaya çıkışı ve yeniden canlanışı

8 Enfeksiyonel hastalıkların ortaya çıkışı ve yeniden canlanışı yeniden canlanışı Sık bir alıntılanmayla 1970 te ABD Genel Cerrahisi kalp rahatsızlıklarında olduğu gibi, bulaşıcı ve öldürücü enfeksiyonel hastalıkların yaygınlaşmasına odaklanma zamanının geldiğini açıklamıştı.

Detaylı

WWW.GREENıNDUSTRYPLATFORM.ORG. YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa

WWW.GREENıNDUSTRYPLATFORM.ORG. YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa DÜNYA DAKİ DURUM GSYİH nın Dünya daki eğilimleri, nüfus ve malzeme kullanımı Source: Dittrich, M. et al., Green Economies

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ Bayram HOPUR Entegre Projeler Uygulama Şube Müdürü Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü www.cem.gov.tr 3. Ulusal Taşkın Sempozyumu- 29.04.2013 İstanbul ULUSAL

Detaylı

İ. BALIK H. ÇUBUK. Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü, Eğirdir, Isparta

İ. BALIK H. ÇUBUK. Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü, Eğirdir, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 9-3,(2005)- Eğirdir Gölü nde Galsama Ağları ile Sudak (Sander Lucioperca (Linnaeus, 1758)) ve Gümüşi Havuz Balığı (Carassius Gibelio (Bloch, 1782))

Detaylı

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Bu sunum Greener and Smarter, ICTs, the Environment and Climate Change başlıklı Eylül 2010 tarihli OECD raporundan uyarlanmıştır.

Detaylı

Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesi nde Avlanan Balıklar ve Verimlilikleri

Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesi nde Avlanan Balıklar ve Verimlilikleri E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2001 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2001 Cilt/Volume 18, Sayı/Issue (1-2): 65-69 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Avlanan Balıklar ve Verimlilikleri

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT I EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT PROJE NO: 2012-BİL-032 AKDENİZ VE KARADENİZ DE EAF (EKOSİSTEM YAKLAŞIMLI BALIKÇILIK) UYGULAMASINI

Detaylı

RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA

RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-F Miray DAĞCI Ömür Mehmet KANDEMİR DANIŞMAN ÖĞRETMEN NİLÜFER DEMİR İZMİR - 2013 İÇİNDEKİLER 1. Projenin Amacı ve Hedefi.. 2 2. Afit

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri

Detaylı

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF Kolayaöf.com

Detaylı

BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARININ EKONOMİK YÖNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Yılmaz EMRE*, Çetin SÜMER*, İbrahim DİLER*, Salih KOCAKAYA*

BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARININ EKONOMİK YÖNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Yılmaz EMRE*, Çetin SÜMER*, İbrahim DİLER*, Salih KOCAKAYA* BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARININ EKONOMİK YÖNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ Yılmaz EMRE*, Çetin SÜMER*, İbrahim DİLER*, Salih KOCAKAYA* Akdeniz Su Ürünleri Araştırma, Üretim ve Eğitim Enstitüsü, Demre-ANTALYA ÖZET:

Detaylı

BALIK HASTALIKLARININ KONTROLÜ

BALIK HASTALIKLARININ KONTROLÜ BALIK HASTALIKLARININ KONTROLÜ Hastalığın Çıkışını Engelleyici Önlemler Hastalıklardan korunma ile ilgili öncelikli emniyet tedbirleri, sağlıklı canlılarla, sağlıklı yumurtalarla uygun oranlarda stoklama

Detaylı

TÜRKİYE DE KOBİLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ

TÜRKİYE DE KOBİLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ TÜRKİYE DE KOBİLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ N. PINAR IŞIN Proje Koordinatörü, Uluslararası İlişkiler Müdürü Uluslararası gereksinimler KOSGEB neden gündeme aldı? Yüksek tasarruf potansiyeli Hukuki

Detaylı

AT - Üçüncü Ülkelerle Yapılan Balıkçılık İşbirliği Anlaşmaları tarih ve COM(2002) 637 sayılı Komisyon Tebliği

AT - Üçüncü Ülkelerle Yapılan Balıkçılık İşbirliği Anlaşmaları tarih ve COM(2002) 637 sayılı Komisyon Tebliği AT - Üçüncü Ülkelerle Yapılan Balıkçılık İşbirliği Anlaşmaları 23.12.2002 tarih ve COM(2002) 637 sayılı Komisyon Tebliği Topluluğun Ortak Balıkçılık Politikası çerçevesinde, üçüncü taraflarla yapılacak

Detaylı

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar bir sağlık sorunu Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye NADİR HASTALIK Prevalansı 1/2000 den az olan hastalıklar NADİR

Detaylı

TARIM - AGRICULTURE. İlkay Dellal. 6 th March 2018, Bilkent Hotel, Bilkent- Ankara 6 Mart 2018, Bilkent Otel, Bilkent Ankara

TARIM - AGRICULTURE. İlkay Dellal. 6 th March 2018, Bilkent Hotel, Bilkent- Ankara 6 Mart 2018, Bilkent Otel, Bilkent Ankara Technical Assistance for Developed Analytical Basis for Formulating Strategies and Actions towards Low Carbon Development Düşük Karbonlu Kalkınma İçin Çözümsel Tabanlı Strateji ve Eylem Geliştirilmesi

Detaylı

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler)

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Başak Avcıoğlu Çokçalışkan Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Biraz ekolojik bilgi Tanımlar İlişkiler

Detaylı

UNESCO Kültür Sektörü. İrem ALPASLAN UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Kültür Sektör Uzmanı. 31 Ekim - 1 Kasım 2014, Antalya

UNESCO Kültür Sektörü. İrem ALPASLAN UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Kültür Sektör Uzmanı. 31 Ekim - 1 Kasım 2014, Antalya UNESCO Kültür Sektörü İrem ALPASLAN Kültür Sektör Uzmanı 31 Ekim - 1 Kasım 2014, Antalya Sunum Planı: UNESCO (Kuruluş) Sözleşmesinde Kültür Geçmişten Bugüne Kültür Sektörü Önceliklerinin Gelişimi Genel

Detaylı

Su Ürünleri Avcılığı. Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Avcılık ve Kontrol Daire Başkanı Dr. M. Altuğ ATALAY

Su Ürünleri Avcılığı. Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Avcılık ve Kontrol Daire Başkanı Dr. M. Altuğ ATALAY Su Ürünleri Avcılığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Avcılık ve Kontrol Daire Başkanı Dr. M. Altuğ ATALAY 23.12.2015 Aralık 2015 1 Su Ürünleri Potansiyeli Kaynak Sayı Alan (ha) Deniz 4 24 607

Detaylı

EKZOTİK TÜRLERİN AKUATİK EKOSİSTEMLERE ETKİLERİ

EKZOTİK TÜRLERİN AKUATİK EKOSİSTEMLERE ETKİLERİ Öznur DİLER Behire Işıl DİDİNEN Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi, Eğirdir-ISPARTA ÖZET: Dünyadaki büyük göllerin pek çoğu, ekzotik türlerin aşılanmasına maruz kalmıştır. Aşılanan

Detaylı

Ulusal Su Günleri, ANTALYA 2007 Türk Sucul Yaşam Dergisi. (Turkish Journal Of Aquatic Life) YIL: 3-5 SAYI: 5-8 819 S.

Ulusal Su Günleri, ANTALYA 2007 Türk Sucul Yaşam Dergisi. (Turkish Journal Of Aquatic Life) YIL: 3-5 SAYI: 5-8 819 S. Ulusal Su Günleri, ANTALYA 27 Türk Sucul Yaşam Dergisi. (Turkish Journal Of Aquatic Life) YIL: 3-5 SAYI: 5-8 819 S. BEYŞEHİR GÖLÜ NDEKİ TATLISU KEFALİ (Leuciscus lepidus HECKEL, 1843) POPULASYONUNUN BÜYÜME

Detaylı

1,5 YIL 2007 DE KULLANILAN YENİLENEBİLİR KAYNAKLARIN OLUŞMASI İÇİN GEREKEN SÜRE

1,5 YIL 2007 DE KULLANILAN YENİLENEBİLİR KAYNAKLARIN OLUŞMASI İÇİN GEREKEN SÜRE YÖNETİCİ ÖZETİ 2010 - Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Yılı Yeni türlerin keşfinin sürdüğü, ancak kafesteki kaplan sayısının doğada yaşayan kaplan sayısını geçtiği yıl (Shu-Jin Luo, 2008) Biyolojik çeşitlilik

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM ve BİTKİ KORUMA

SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM ve BİTKİ KORUMA SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM ve Hasan Kıroğlu SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME Bu günden yarına herkes için daha iyi bir yaşam olanağı sağlama düşüncesi. - Beslenme, Eğitim, Sağlık, Güvenlik, Çevre ve GÖNENÇ SÜRDÜRÜLEBİLİR

Detaylı

EĞİTİM BİLGİLERİ YABANCI DİL BİLGİSİ. Yabancı Dil/Derecesi KPDS ÜDS TOFL IELTS. GÖREV YERLERİ (Tarih/Unvan/Kurum) YAYINLARI MAKALELER/BİLDİRİLER

EĞİTİM BİLGİLERİ YABANCI DİL BİLGİSİ. Yabancı Dil/Derecesi KPDS ÜDS TOFL IELTS. GÖREV YERLERİ (Tarih/Unvan/Kurum) YAYINLARI MAKALELER/BİLDİRİLER KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Nilgün AKSUNGUR Ünvan Mühendis Telefon 0312 3157623/1351 E-mail Doğum Yeri- Tarihi naksungur@tagem.gov.tr Afşin Yüksek Lisans Üniversite Adı EĞİTİM BİLGİLERİ Akademik Birim/

Detaylı

Distribution of Fish Species in the Van Lake Basin

Distribution of Fish Species in the Van Lake Basin YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2016, 26(4): 563-568 Geliş Tarihi (Received): 30.08.2016 Kabul Tarihi (Accepted): 28.11.2016 Araştırma Makalesi/Research Article (Original Paper) Van Gölü Havzası Balıkları

Detaylı

Dağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak

Dağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak Dağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak BİZ KİMİZ? Dağ Ortaklığı bir Birleşmiş Milletler gönüllü ittifakı olup, üyelerini ortak hedef doğrultusunda bir araya getirir.

Detaylı

1972 Dünya Miras Sözleşmesi

1972 Dünya Miras Sözleşmesi 1972 Dünya Miras Sözleşmesi Dünyada kültürel ve çevresel açıdan evrensel üstün değer taşıyan tarihsel alan ve doğal bölgelerin korunması Dünya Miras Listesi 745 Kültürel 188 Doğal 29 Karma (Doğal ve kültürel)

Detaylı

Yazışma Adresi: İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi. Avlama teknolojisi Anabilim Dalı Ordu Cad. No:200 34470 Laleli / İstanbul

Yazışma Adresi: İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi. Avlama teknolojisi Anabilim Dalı Ordu Cad. No:200 34470 Laleli / İstanbul ÖZGEÇMİŞ 1. GENEL Adı Soyadı: UĞUR UZER Doğum Tarihi/Yeri: 26.02.1981 / İstanbul Yazışma Adresi: Su Ürünleri Fakültesi Avlama teknolojisi Anabilim Dalı Ordu Cad. No:200 34470 Laleli / İstanbul Telefon:

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI 014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI ÜNİTE1: BİTKİ BİYOLOJİSİ (6 saat) GÜN SAAT KONULAR ÖĞRENCİLERİN KAZANACAĞI HEDEF VE DAVRANIŞLAR

Detaylı

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR Osman İYİMAYA Genel Müdür Enerji hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olarak başta sanayi, teknoloji,

Detaylı

SU ÜRÜNLERİNDE GIDA GÜVENLİĞİ

SU ÜRÜNLERİNDE GIDA GÜVENLİĞİ SU ÜRÜNLERİNDE GIDA GÜVENLİĞİ Sudan Sofraya Balık Güvenliği Ülkeler, insan yaşamı ve sağlığı için yüksek düzeyde bir koruma güvencesi sağlamak zorundadırlar. Bu yaklaşım çerçevesinde güvenli ve sağlıklı

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ

EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLB RLİĞİ EGE İHRACATÇI I BİRLB RLİKLERİ Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği, i, Ege İhracatçı Birlikleri bünyesinde yer alan

Detaylı

Küresel Ekoloji. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu

Küresel Ekoloji. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Küresel Ekoloji Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Başlıklar 1. Gençlikten olgunluğa geçiş: sürdürülebilir uygarlıklara doğru 2. Ekolojik-Sosyal uçurumlar 3. Küresel sürdürülebilirlik 4. Senaryolar 5. Uzun

Detaylı

BEYŞEHİR GÖLÜ NDEKİ GÜMÜŞİ HAVUZ BALIĞI (Carassius gibelio Bloch, 1782) POPULASYONUNUN BÜYÜME ÖZELLİKLERİ

BEYŞEHİR GÖLÜ NDEKİ GÜMÜŞİ HAVUZ BALIĞI (Carassius gibelio Bloch, 1782) POPULASYONUNUN BÜYÜME ÖZELLİKLERİ BEYŞEHİR GÖLÜ NDEKİ GÜMÜŞİ HAVUZ BALIĞI (Carassius gibelio Bloch, 1782) POPULASYONUNUN BÜYÜME ÖZELLİKLERİ ÖZET: Şakir ÇINAR 1, Hıdır ÇUBUK 2, Remziye ÖZKÖK 1,Levent TÜMGELİR 1,Soner ÇETİNKAYA 1 K.Gonca

Detaylı

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler VI. ULUSAL MOLEKÜLER BİYOLOJ VE BİYOTEKOLOJİ KONGRESİ Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Kaya Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji

Detaylı

VI.2.6.1.1. Mansaptaki Baraj İnşaatları Bağlamında Aşağı Akışların İlgisi

VI.2.6.1.1. Mansaptaki Baraj İnşaatları Bağlamında Aşağı Akışların İlgisi Not: Aralık 2006 tarihli bu kısım Ağustos 2006 da yayımlanmış olan Kısım VI.2.6.1 in yerine geçmiştir. Bu bağlamda, Aralık 2006 da Ek P eklenmiştir. VI.2.6.1. İnşaat ve Su Tutulması Aşamasında Aşağı Akış

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında

Detaylı

SALI İZMİR GÜNDEMİ. -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı - Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü

SALI İZMİR GÜNDEMİ. -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı - Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü 19.02.2013 SALI İZMİR GÜNDEMİ -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı - Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü Su Ürünleri Fakültesinden Sektöre Artemia Desteği İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Su

Detaylı

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik birimlerin küçükten büyüye doğru sıralaması: Ekoloji

Detaylı

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ ARALIK 2014 101-1 Süt Üreten Tarımsal İşletmelere Yönelik Destekler Tarımsal işletmelerin sürdürülebilirliklerini ve birincil ürünlerin üretiminde genel performanslarını geliştirmek,

Detaylı