Kimyasal Denge ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kimyasal Denge ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK"

Transkript

1 Kimyasal Denge Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK ÜNİTE 10 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; dengeye ulaşma sürecini öğrenecek, bir reaksiyon için denge sabiti bağıntısını yazabilecek, denge sabitinin özelliklerini öğrenecek, denge ile ilgili problemleri çözebilecek, Le Chatelier ilkesini öğrenecek ve kimyasal dengelere uygulayabileceksiniz. İçindekiler Giriş 175 Denge Sabiti Bağıntısı 177 Dengeye Etki Eden Faktörler: Le Chatelier İlkesi 186 Özet 190 Değerlendirme Soruları 191 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar 193

2 Çalışma Önerileri Bu üniteyi çalışırken verilen örnekleri dikkatle inceleyiniz ve değerlendirme sorularını çözünüz. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

3 K İ MYASAL DENGE Giriş Birbiriyle reaksiyona girebilen maddeler biraraya getirildiğinde ve gerekli koşullar sağlandığında ürün veya ürünler oluşmaya ve reaktant veya reaktantların miktarı azalmaya başlar. Reaktant(lar) İleri Ürün(ler) Geri İlk anda yüksek olan ürün oluşum hızı (ileri yöne olan reaksiyonun hızı), reaktantların miktarları ürün oluşturmaları nedeniyle azaldığından, zamanla düşer. Öte yandan bir süre sonra, reaksiyonun başlangıç anından itibaren reaktantlardan ürün oluşumuna neden olan reaksiyonun tersi de (geriye doğru olan reaksiyon) artan bir hızla gerçekleşmeye başlar. Sonuçta, bu birbirine göre ters yönde ilerleyen iki reaksiyonun hızları eşit hale gelince kimyasal denge kurulmuş olur. Şekil 10.1'de verilen diyagramda ileri ve geri yöne olan reaksiyonların hızı t süre sonra eşitlenmiş ve reaksiyon dengeye ulaşmıştır. Kimyasal denge kurulduktan sonra koşullar değiştirilmedikçe (sıcaklık ve basınç sabit tutulduğunda, ortama herhangi bir madde ilave edilmediğinde) maddelerin (ürün ve reaktantların) derişimlerinde ileri ve geri yöne olan reaksiyonlar eşit hızda yürüyüp gittiğinden zamana bağlı olarak bir değişme olmaz. Bu nedenle kurulmuş denge dinamik bir dengedir. Böyle iki yönlü bir reaksiyon tersinir reaksiyondur. Reaksiyonun dengeye ulaşma süresi reaksiyona giren maddelere bağlı olarak mikrosaniyeden binlerce yıla kadar değişebilir. Dengenin dinamik olması ileri ve geri reaksiyonların eşit hızda yürümesi anlamındadır ve dinamik dengede zamana bağlı olarak bileşenlerin derişimlerinde bir değişme olmaz. Şekil 10.1: İleri ve Geriye Doğru Yürüyen Reaksiyonların Reaksiyon Hızlarının Zamana Göre Değişimi Şekil 10.2'de A reaktantının B ve C ürünlerini verdiği bir tersinir reaksiyonda, bileşen derişimlerinin zamana bağlı olarak değişimi görülmektedir. Burada dik- AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

4 176 K İ MYASAL DENGE kat edilirse belli bir "t" süresinden sonra bileşenlerin derişimleri değişmemekte ve sabit bir değerde kalmaktadır. Bu andan itibaren reaksiyon dengededir. Deriflim? Şekil 10.2: Reaktantı Az Miktarda Ürünler Veren Bir Reaksiyonun Bileşenlerinin Zamana Göre Değişimi Bütün kimyasal reaksiyonlar tersinir midir? Bütün kimyasal reaksiyonların bir denge reaksiyonu olduğu düşünülse bile, bazı reaksiyonların "tamamlanmaya giden reaksiyon" olmaları nedeniyle, dengenin pratikte bu tür reaksiyonlar için bir önemi yoktur. Bu tür reaksiyonların bazılarında, reaktantlardan en az birinin tümü tükeninceye kadar ürün oluşumu; bazılarında ise, ortamdan uçarak uzaklaşan "gaz ürün" veya çökerek ayrılan "çözünmeyen madde" oluşumu gözlenir. Tamamlamaya giden reaksiyonlarda, ürünün miktarı (veya derişimi) reaksiyon stokiyometrisinden ve reaktantların başlangıçtaki miktarlarından hesaplanır. Şekil 10.3'de tamamlanmaya giden bir reaksiyonda, bileşen derişimlerinin zamana göre değişimi verilmiştir. Şekil 10.3'deki diyagramda görüldüğü gibi, reaktant A'nın derişimi "t" süre sonra hemen hemen 0'a düşmektedir. Yani reaktant A, tümüyle B ve C ürünlerine dönüşmüş olmaktadır. Deriflim Şekil 10.3: Tamamlanmaya Giden Bir Reaksiyonun Bileşen Derişimlerinin Zamana Göre Değişimi Tamamlanmaya giden reaksiyonlara örnek olarak şu reaksiyonlar verilebilir. Açık kapta 2NaHCO 3 (k) Na 2 CO 3 (k) + H 2 O(g) + CO 2 (g) ısıtma ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

5 K İ MYASAL DENGE 177 K 2 CrO 4 (sulu) + 2AgNO 3 (sulu) 2KNO 3 (sulu) + Ag 2 CrO 4 (k) Verilen ilk örnek reaksiyonda NaHCO 3 'ın parçalanmasıyla oluşan gaz ürünler CO 2 ve H 2 O, reaksiyonunun açık kapta yürümesi nedeniyle, ortamdan uçarak ayrılmakta ve bu nedenle reaksiyon herhangi bir anda dengeye ulaşmayıp; NaHCO 3 tükeninceye kadar sürmektedir. Bu nedenle bu bir tamamlanmaya giden reaksiyondur. İkinci örnek reaksiyon da benzer şekilde irdelenebilir. Ag 2 CrO 4 suda çözünürlüğü çok az olan bir bileşik olduğundan, sulu çözeltide Ag + ve CrO 4 2- iyonlarının dengedeki derişimleri çok küçük olur. Bu nedenle yukarıdaki reaksiyonda Ag + ve CrO 4 2- iyonlarından stokiyometrik miktardan daha az olanı ortamdan Ag 2 CrO 4 bileşiği oluşturarak ayrılır. Yani bu iyonun çözelti fazında kalmadığı kabul edilebilir. Eğer Ag + ve CrO 4 2- iyonları ortama stokiyometrik miktarda konulmuşlarsa, bütün Ag + ve CrO 4 2- iyonlarının Ag2 CrO 4 çökeleği oluşturarak ortamdan ayrıldıkları kabul edilebilir. Gerçekte örneğimizdeki reaksiyon sonucu ortamda çok düşük derişimde de olsa Ag + ve CrO 4 2- iyonları bulunuyor olmasına rağmen, bu reaksiyonu tamamlanmaya giden bir reaksiyon olarak kabul edip, hesaplamalarımızı denge bağıntılarına ihtiyaç duymadan yapabiliriz. Çözümlü Soru 1 Aşağıdaki cümlelerden hangisi kimyasal denge için doğru değildir? a. Reaksiyona reaksiyon denkleminin ister reaktantlar tarafından ister ürünler tarafından başlansın, sonuçta aynı denge haline ulaşılır. b. Gerçek bir kimyasal dengeye, sadece reaktantlar tarafından başlanırsa ulaşılabilir. c. Dengede, ürün ve reaktant derişimleri zamanla değişmez. d. Dengede ileri yöne olan reaksiyonun hızı, geri yöne olan reaksiyonun hızına eşittir. e. Dengede, reaktant ve ürün derişimleri sabittir. Gerçek bir kimyasal dengeye reaksiyon denkleminin iki yönünden de ulaşılabildiğinden doğru olmayan cevap b'dir. 2. Denge Sabiti Bağıntısı 2.1. Denge Sabiti Bağıntısının Yazılması aa + bb rr + ss Yukarıda verilen gibi bir kimyasal reaksiyonun genel gösterimini göz önüne alırsak; buradaki büyük harfler reaksiyondaki bileşenlerin formüllerini, küçük harf- AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

6 178 K İ MYASAL DENGE ler ise, reaksiyon denklemini denkleştirmeyi sağlayan sayıları (stokiyometrik katsayıları) temsil etmektedir. Böyle bir reaksiyonun denge sabiti bağıntısı molar derişimler cinsinden K M = R r A a S s B b şeklinde yazılır. Burada "K M ", molarite birimli derişimlere bağlı denge sabitidir. Denge sabiti bağıntısını yazarken, stokiyometrik katsayıları kadar kuvvetleri alınmış ürün derişimlerinin çarpımı "paya", stokiyometrik katsayıları kadar kuvvetleri alınmış reaktant derişimlerinin çarpımı "paydaya" yazılır. Reaksiyon bileşenleri olarak eğer varsa saf katı, saf sıvı ve aşırı miktarda bulunan çözücü denge sabiti bağıntısında gösterilmez. Bu konuya heterojen reaksiyonlarda denge konusunda yeniden dönülecektir. Hesaplamalarda denge sabiti bağıntısındaki [A], [B], [R] ve [S] terimleri için yukarıda belirtildiği gibi bu bileşenlerin molarite derişim birimi (mol/lt) cinsinden dengedeki derişimleri kullanılmalıdır. Denge sabiti bağıntısı yaklaşık olarak geçerli olan bir bağıntı olup; seyreltik çözeltilerdeki reaksiyonlar için bu şekilde kullanılması, pratikte bir sorun oluşturmamaktadır. Çözümlü Soru 2 Aşağıda verilen reaksiyonun denge sabiti bağıntısını yazınız. S 2 O H + H 2 S 2 O 3 (sulu) K M = H 2 S 2 O 3 S 2 O 3 2- H + 2 Denge sabiti birimsizdir. Derişimler mol/lt birimi cinsinden, basınçlar atm birimi cinsinden denge sabiti bağıntılarına yazılmalıdır. Denge sabitinin (K) değerinin büyük veya küçük olması reaksiyon hızının büyüklüğü konusunda hiçbir fikir vermez. Ancak K'nın değerinin büyük olması reaksiyon dengeye ulaştığı zaman ortamda ürün derişimlerinin reaktantların derişimlerine göre çok yüksek olacağını gösterir; dengeye ne kadar sürede ulaşılacağını değil. Denge sabiti (K), bir sabit olarak isimlendirilse de, değeri her reaksiyon için sıcaklığa bağlı olarak değişmektedir ve birimi yoktur. Belli bir T sıcaklığında dengede olan bir reaksiyonun ortam sıcaklığı değiştirilirse, denge bozulur ve bu yeni sıcaklıktaki denge sabitine göre bir süre sonra denge yeniden kurulur. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

7 K İ MYASAL DENGE 179 Molar derişimler kullanılarak denge sabiti bağıntısının nasıl yazılacağı anlatıldı. Ancak bazı reaksiyonlarda tüm reaktantlar ve ürünler gaz olabilir. Bu durumda denge sabiti bağıntısını reaksiyon bileşenlerinin kısmi basınçları cinsinden yazmak veya hesaplamalarda o sıcaklıktaki kısmi basınçlara göre bulunmuş denge sabitini kullanmak, daha pratik olabilmektedir. Bir gaz fazı reaksiyonu için denge sabiti bağıntısı, aşağıdaki şekilde yazılabilir. aa (g) + bb (g) rr (g) + ss (g) K p = P R r. P S s P A a. P B b Gaz fazı reaksiyonları için tablolarda birimsiz olarak verilen K p değerleri, kısmi basınçlar atmosfer olarak alınarak elde edilmişlerdir. Bu nedenle hesaplamalarda, kısmi basınçları atmosfer birimi cinsinden almak gerekir. Çözümlü Soru 3 Aşağıda verilen reaksiyon için denge sabiti bağıntısını, kısmi basınçlara göre yazınız. PCl 5 (g) PCl 3 (g) + Cl 2 (g) K p = P PCl 3. P Cl2 P PCl5 Gaz fazındaki bir kimyasal reaksiyonun K p değeri ile K M değeri arasındaki ilişki reaksiyondaki bileşenlerin ideal gaz olduğu kabul edilerek bulunabilir. Bu ilişki matematiksel olarak şöyle ifade edilir. K p = K M (RT) n gaz R : Evrensel gaz sabiti ve değeri 0,0821 atm lt/mol K, T : Mutlak sıcaklık, : Gaz ürünlerin mol sayıları - Gaz reaktantların mol sayıları n gaz olarak alınmalıdır. Çözümlü Soru 4 Aşağıda verilen reaksiyon için 900 K'de K p = 0,180 olarak bulunmuştur. Bu reaksiyon için bu sıcaklıkta K M nedir? 2SO 2 (g) + O 2 (g) 2SO 3 (g) AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

8 180 K İ MYASAL DENGE K p = K M (RT) n gaz n gaz = 2 - (2+1) = -1 0,180 = K M (0,0821 atm lt K -1 mol -1 x 900K) -1 K M = 13,3 olur Heterojen Dengelerde Denge Sabiti Bağıntısı Heterojen dengede bir reaksiyonun reaktant ve/veya ürünlerinden biri (veya birkaçı) diğerlerinden farklı bir fazda bulunabilir. Örneğin, kapalı bir kapta katı kalsiyum karbonatın ısıl bozunması reaksiyonu sonucu oluşan ürünlerden birisi, gaz halindeki karbon dioksittir. CaCO 3 (k) CaO (k) + CO 2 (g) Saf katı, saf sıvı ve seyreltik çözelti çözücüleri denge sabiti bağıntılarında yer almazlar. Bu tür bir reaksiyonun denge sabiti ifadesinin yazarken dikkatli olmak gerekir. Kapalı bir kaba CaCO 3 (k) konduğu zaman başlangıçta ortamda hiç bulunmayan CO 2 (g) molekülleri oluşmaya başlar ve bir süre sonra CO 2 (g) moleküllerinin basıncı (veya derişimi) o sıcaklıktaki denge basıncına (veya derişimine ) ulaşır. Reaksiyon stokiyometrisi gereği, her CO 2 (g) molekülünün oluşumu sırasında bir molekül CaO(k) 'de oluşur. Bu reaksiyonun tersi de düşünülebilir. Bir kaba o sıcaklıktaki denge basıncından yüksek basınçta CO 2 gazı ve yeteri kadar katı CaO konursa, bir süre sonra CO 2 'nin basıncının denge basıncı değerine düştüğü ve dolayısıyla gaz CO 2 'in katı CaO ile reaksiyona girerek katı CaCO 3 oluşturduğu görülür. Bu reaksiyon için gaz bileşenin dengedeki basıncından veya derişiminden söz edebildiğimiz halde CaCO 3 (k) ve CaO(k) için derişimden söz etmemiz mümkün değildir. Çünkü saf bir katının derişimi, miktarına bağlı olarak değişmemektedir. Reaksiyon sırasında miktarlarının değişiyor olmasına rağmen derişimlerinin değişmemesi nedeniyle CaCO 3 (k) ve CaO(k) 'in denge üzerinde herhangi bir etkileri yoktur. Bu nedenle saf katılara ait terimler, denge sabiti bağıntılarında yer almazlar. O halde yukarıdaki reaksiyon için denge sabiti bağıntısı K p = P CO 2 ve K M = [CO 2 ] şeklinde yazılmalı ve bu bağıntıda katı CaCO 3 ve katı CaO'e ait basınç veya derişim terimlerine yer verilmemelidir. Benzer düşünceden yola çıkarak "saf sıvılar denge sabiti bağıntılarında yer almazlar" genellemesini yapabiliriz. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

9 K İ MYASAL DENGE 181 Ayrıca, saf katı ve saf sıvıların yanısıra, seyreltik çözelti reaksiyonlarındaki çözücülere ilişkin terimler de, denge sabiti bağıntılarında gösterilmezler. Çünkü, bu tür reaksiyonlarda, eğer varsa bile, çözücünün derişimindeki değişme, ihmal edilecek kadar küçüktür. Bu nedenle pratikte, "seyreltik çözelti reaksiyonlarında çözücü derişiminin değişmediği" kabul edilir. Örneğin asetik asitin seyreltik bir çözeltisinde, aşağıdaki reaksiyon sonucu denge kurulmuştur. CH 3 COOH (s) + H 2 O (s) Bu reaksiyonun denge sabiti bağıntısı K M = CH 3COO - H 3 O + CH 3 COOH CH 3 COO - (sulu) + H 3 O + (sulu) şeklinde yazılmalıdır. Reaksiyon denkleminde görünen H 2 O'un dengedeki derişiminin başlangıçtaki derişime göre hemen hemen hiç değişmemesi nedeniyle, [H 2 O] terimine denge sabiti bağıntısında yer verilmemiştir. Çözümlü Soru 5 Aşağıda verilen reaksiyon için denge sabiti bağıntısını yazınız. 2HgO (k) 2Hg (s) + O 2 (g) Saf katı ve sıvıların derişimleri değişmediğinden katı HgO ve sıvı Hg denge sabiti bağıntısında yer almazlar. O halde cevap K M = [O 2 ] olur. Çözümlü Soru 6 Aşağıda verilen reaksiyon için denge sabiti bağıntısı aşağıdakilerden hangisidir? Ag + (sulu) + Cl - (sulu) AgCl (k) a. K M = [Ag + ] [Cl - ] b. K M = [AgCl] / [Ag + ] [Cl - ] c. K M = 1 / [Ag + ] [Cl - ] d. K M = [AgCl] [Ag + ] [Cl - ] e. K M = [AgCl] Saf katılar denge sabiti bağıntısında yer almadığından doğru cevap c' dir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

10 182 K İ MYASAL DENGE 2.3. Reaksiyon Denklemleri İle Denge Sabitleri Arasındaki İlişki K'nın değeri reaksiyon denkleminin yazılış şekline bağlıdır. Önceki bölümde bir reaksiyon için denge sabiti bağıntısının nasıl yazılacağını gördük. Dolayısıyla denge sabiti bağıntısı, denkleştirilmiş reaksiyon denklemine bağlı olacaktır. Örneğin amonyağın sentez reaksiyonunu, aşağıdaki iki şekilde de ifade etmek mümkündür. veya N 2 (g) + 3H 2 (g) 2NH 3 (g) K 1 = NH 3 2 N 2 H NH 3 (g) 2 N 2 (g) H 2 (g) K 2 = NH 3 N 2 1/2 H 2 3/2 Bu iki reaksiyon sonuçta, aynı reaktantlardan aynı ürünün oluşumuna yol açan reaksiyonlar olmalarına rağmen, bunların denge sabiti bağıntıları ve bunun sonucu olarak denge sabitlerinin değerleri farklıdır. Birinci reaksiyonun denge sabiti bağıntısı ile ikinci reaksiyonun denge sabiti bağıntısı karşılaştırılırsa K 1 denge sabitinin K 2 denge sabitinin karesine eşit olduğu görülür. K 1 = (K 2 ) 2 Bir reaksiyonun denge sabiti ile o reaksiyonun tersinin denge sabiti değeri arasında da belli bir ilişki vardır. Örneğin yukarıdaki birinci reaksiyonun tersi ve denge sabiti bağıntısı Bir reaksiyonun denge sabiti K ise tersinin denge sabiti K' = 1/K dır. 2NH 3 (g) N 2 (g) + 3H 2 (g) K 3 = N 2 H 2 3 NH 3 2 şeklindedir ve bu birbirinin tersi olan iki reaksiyonun denge sabitleri arasında şeklinde bir ilişki vardır. K 1 = 1 / K 3 Birden fazla basamakta yürüyen bir reaksiyonun denge sabitinin değeri, basamak reaksiyonların denge sabitlerinin çarpımına eşittir. Örneğin okzalik asitin okzalata iyonlaşması reaksiyonu, iki basamaklı olarak gerçekleşebilir. Bu reaksiyonlar ve denge sabitleri, aşağıda verilmektedir. HOOCCOOH + H 2 O HOOCCOO - (sulu) + H 3 O + (sulu) Okzalik asit K 1 = 5,6x10-2 HOOCCOO - (sulu) + H 2 O - OOCCOO - (sulu) + H3 O + (sulu) Okzalat iyonu K 2 = 5,4x10-5 ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

11 K İ MYASAL DENGE 183 Bu iki reaksiyonun toplamı, okzalik asitin okzalata iyonlaşmasının toplam reaksiyonunu verir ve bu toplam reaksiyonun denge sabiti basamak reaksiyonlarının denge sabitlerinin çarpımına eşittir. O halde HOOCCOOH + 2H 2 O - OOCCOO - (sulu) + 2H3 O + (sulu) reaksiyonu için K = K 1. K 2 = 3,0x10-6 olur. Çözümlü Soru 7 Okzalik asitin okzalata iyonlaşması reaksiyonlarını kullanarak, toplam reaksiyonun denge sabitinin basamak reaksiyonların denge sabitlerinin çarpımına eşit olduğunu gösteriniz. Önce basamak reaksiyonların denge sabiti bağıntılarını yazalım. K 1 = HOOCCOO- H 3 O + HOOCCOOH K 1 x K 2 = HOOCCOO- H 3 O + HOOCCOOH K 2 = - OOCCOO - H 3 O + HOOCCOO - x - OOCCOO - H 3 O + HOOCCOO - = - OOCCOO - H 3 O + 2 HOOCCOOH = K Birinci ve ikinci basamak reaksiyonların denge sabiti bağıntılarının çarpımı okzalik asitin okzalata iyonlaşmasının denge sabitini verir. O halde K = K 1. K 2 olur. Reaksiyonların toplanması ile bu reaksiyonların denge sabitleri arasındaki ilişki bizi denge sabiti ile ilgili bir başka özelliğe götürmektedir. Denge sabitinin değeri, ait olduğu reaksiyonun basamaklı olup olmamasından bağımsızdır. Yani reaksiyon mekanizmasının denge sabitinin değeri üstünde herhangi bir etkisi yoktur. Örneğin yukarıda verilen okzalik asitin okzalata iyonlaşmasına ilişkin denge sabitinin değeri, reaksiyonun iki basamakta veya tek basamakta yürüyor olmasına bağlı değildir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

12 184 K İ MYASAL DENGE 2.4. Denge Problemleri Nasıl Çözülür? Denge sabiti ile denge derişimleri arasındaki ilişki, kimyasal denge konusundaki birçok soruyu nicel olarak cevaplayabilmemizi sağlar. Örneğin bir kimyasal reaksiyon için dengedeki derişimler nedir?, Denge sabiti nedir?, Denge derişimlerinden bazılarının değerleri biliniyorsa diğerlerinin değerleri nedir?, Dengedeki bir reaksiyonda bileşen derişimlerinden biri veya birkaçı değiştirilirse, yeniden kurulan dengedeki derişimler nedir? gibi soruları cevaplamak mümkündür. Denge problemlerinin çözümüne ilişkin birkaç örnek aşağıda verilmiştir. Çözümlü Soru 8 Aşağıda verilen reaksiyon için 600 C'de K M = 2,80 'dir. Dengede N 2 O ve O 2 derişimleri sırasıyla 0,80 mol/lt ve 0,60 mol/lt ise, N 2 derişimi nedir? 2N 2 O (g) 2N 2 (g) + O 2 (g) K M = [N 2] 2 [O 2 ] [N 2 O] 2 2,80 = (x2 ). 0,60 (0,80) 2 x 2 = 2,987 x = 1,73 mol/lt Dengedeki [N 2 ] = 1,73 mol/lt 'dir. Çözümlü Soru 9 Aşağıda verilen reaksiyon için başlangıçta bir kaba 0,500 atmosfer basınç yapan saf NO 2 gazı konmuştur. Dengede toplam basınç 0,732 atmosfere yükseldiğine göre NO 'in dengedeki kısmi basıncını ve reaksiyonun Kp 'ni bulunuz. 2NO 2 (g) 2NO (g) + O 2 (g) NO 2 /atm NO/atm O 2 /atm Başlangıç 0, Değişim -2x +2x +x Dengede 0,500-2x +2x +x ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

13 K İ MYASAL DENGE 185 Dengede P = P NO2 + P NO + P O2 0,732 atm = (0,500-2x + 2x + x) atm x = 0,232 atm Dengede P O2 = 0,232 atm P NO = 0,464 atm P NO2 = 0,500-0,464 = 0,036 atm Kp = P 2 NO P O2 2 P NO2 = (0,464) 2 (0,232) (0,036) 2 = 38,5 Çözümlü Soru 10 Aşağıda verilen reaksiyon için 1100 K 'de K M = 0,040 'dır. Başlangıçta sadece 4,00 mol/lt HI(g) var iken denge kurulduğunda I 2 (g) 'ın derişimi nedir? 2HI (g) H 2 (g) + I 2 (g) [HI]/mol lt -1 [H 2 ]/mol lt -1 [I 2 ]/mol lt -1 Başlangıçta 4, Değişme -2x +x +x Dengede 4,00-2x +x +x K M = [H 2] [I 2 ] [HI] 2 (x) (x) 0,040 = (4,00-2x) 2 0,840 x 2 + 0,640x - 0,640 = 0 Bu denklemin köklerini aşağıdaki şekilde bulabiliriz. x 12 = -b ± b2-4ac 2a = -0,640 ± (0,640) 2-4 (0,840) (-0,640) 2 x 0,840 Buradan x 1 = 0,571, x 2 = -1,333 bulunur. Eksi derişim olamayacağından ikinci kök anlamsızdır. O halde dengedeki [I 2 ] = 0,571 mol/lt 'dir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

14 186 K İ MYASAL DENGE 3. Dengeye Etki eden Faktörler: Le Chatelier İlkesi Bir kimyasal reaksiyonda denge, derişim, basınç ve sıcaklık faktörlerinden biri veya birkaçı değişirse bozulur. Dengeye ulaşmış bir kimyasal reaksiyon, denge koşulları değiştirilmediği sürece dengede kalır. Bir başka ifade ile kurulmuş bir dengenin, sıcaklık, derişim ve basıncı değiştirilmedikçe denge konumu korunur. Ancak bu faktörlerden biri veya birkaçı değiştirildiğinde reaksiyonun denge konumu bozulur ve reaksiyon yeni koşullarda dengeyi kurmak için ileriye veya geriye yürür. Koşulların değişmesi nedeniyle bozulmuş olan bir dengenin kurulması için reaksiyonun kayacağı yön Le Chatelier ilkesi ile belirlenebilir. Bu ilke "dengedeki bir sisteme etki edildiğinde, sistem bu etkiyi azaltacak yönde kayar" şeklinde ifade edilebilir. Bu ilke kimyasal denge için de geçerlidir. Şimdi derişim, sıcaklık ve basınç değişmelerinin dengedeki bir reaksiyona ne şekilde etki ettiğini görelim Derişim Dengede bulunan bir kimyasal reaksiyonda, reaktantlardan veya ürünlerden birinin veya birkaçının derişiminin değiştirilmesi dengeye dışardan yapılmış bir etkidir ve sonuçta denge bozulmuş olur. Bu da ileriye veya geriye yürüyen reaksiyonların hızlarının farklılaşmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin dengedeki bir reaksiyonda ürün olarak bulunan maddeden ortama bir miktar ilave ettiğimiz zaman (dengedeki derişimin değişmesi koşuluyla), "reaksiyon bu ilave edilen maddenin miktarını azaltacak yönde" ilerleyecek, yani reaksiyon geriye doğru yürüyecektir. Örnek olarak azot dioksit oluşum reaksiyonunu inceleyelim. 2NO (g) + O 2 (g) 2NO 2 (g) Dengedeki reaksiyona, basınç ve sıcaklığı değiştirmeden sadece bir miktar NO 2 gazı eklenirse; bozulmuş dengenin yeniden kurulması NO 2 miktarını azaltacak yönde, NO 2 'in parçalanarak NO ve O 2 vermesi şeklinde olur. Yani reaksiyon yeniden dengeye ulaşmak için geriye doğru yürür. Eğer ortama reaktantlardan biri ilave edilirse, bozulmuş olan dengenin yeniden kurulması için reaksiyon ileriye doğru yürür. Derişimin denge üzerine etkisini, denge sabiti bağıntısına bakarak belirlemek de mümkündür. Örneğin yukarıdaki reaksiyonun denge sabiti bağıntısını yazarsak ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

15 K İ MYASAL DENGE 187 [NO K M = 2 ] 2 [NO] 2 [O 2 ] şeklinde bir bağıntı elde ederiz. K, sadece sıcaklıkla değiştiğinden ortama madde ilavesi K 'nın değerinde bir değişiklik yaratmaz. Sonuçta ortama NO 2 ilavesi [NO 2 ] 2 / [NO] 2 [O 2 ] oranının K 'dan büyük olmasına neden olur. [NO 2 ] 2 [NO] 2 [O 2 ] > K Bu oranın K 'ya eşit olması yani dengenin tekrar kurulması için NO 2 derişiminin azalması, buna bağlı olarak ürünlerin (NO ve O 2 ) 'in derişimlerinin artması gerekir. Bu da ilgili reaksiyonun geriye doğru yürümesiyle olur Basınç Reaksiyon ortamının basıncında yapılan bir değişikliğin mevcut dengenin bozularak yeni dengenin kurulmasına neden olup olmayacağı, ancak denkleştirilmiş reaksiyon denklemine ve bileşenlerin fiziksel hallerine bakılarak anlaşılabilir. Öncelikle herhangi bir gaz reaktant ve/veya ürün içermeyen reaksiyonlar, yani sadece sıvı ve katı bileşenleri bulunan reaksiyonlar üzerinde duralım. Böyle bir reaksiyondaki dengeye basıncın etkisi çok azdır ve pratik olarak bu etki yokmuş olarak kabul edilebilir. Bunun nedeni, basınç değişmesi nedeniyle katı ve sıvıların derişimlerinde önemli bir değişme olmamasıdır. Sonuç olarak basınç değişmesinin bu tür reaksiyonları etkilemediği pratik olarak kabul edilebilir. Reaksiyonlardaki bileşenlerden bazılarının gaz olması durumunda, basınç değiştirildiği zaman denge genellikle etkilenir. Ancak gaz halindeki reaktantların mol sayıları toplamı ile gaz ürünlerin mol sayılarının toplamı farklı ise, denge bozulur ve denge arttırılan veya azaltılan basıncın etkisini azaltacak şekilde yeniden kurulur. Aksi halde, yani gaz reaktantların ve gaz ürünlerin mol sayılarının toplamları eşitse, basıncın değiştirilmesi reaksiyon üzerine bir etki yapmaz; yani denge korunur. Gaz bileşen içermeyen reaksiyonların dengesinin basıncın değiştirilmesi ile değişmediği kabul edilebilir. Reaksiyon denkleminde gaz reaktantlar ile gaz ürünlerin mol sayıları toplamları eşit olan bir reaksiyonun dengesini basınç değişikliği bozmaz. Örneğin 2NO (g) + O 2 (g) 2NO 2 (g) reaksiyonu dengede iken sıcaklık değiştirilmeden basınç arttılırsa (bir başka ifade ile kabın hacmi küçültülürse) denge bozulur. Dengenin yeniden kurulması için reaksiyon gaz bileşenlerin mol sayılarını azaltacak yönde yani sağa doğru ilerler. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

16 188 K İ MYASAL DENGE Buna karşılık reaksiyon kabındaki basıncın düşürülmesi sonucu, yeni denge bir miktar NO 2 (g) 'in NO (g) ve O 2 (g) vermek üzere parçalanması ile kurulur. Gaz reaktant ve ürünlerin mol sayıları eşit olan reaksiyonlarda basıncın değiştirilmesinin dengeyi bozmayacağını görmek için, aşağıdaki örnek reaksiyonlar verilmiştir. H 2 (g) + Cl 2 (g) 2HCl (g) ve C 6 H 12 O 6 (k) + 6O 2 (g) 6CO 2 (g) + 6H 2 O (s) reaksiyonları dengede iken, basınç değiştirilmesi ile denge konumları bozulmaz. Çünkü bu reaksiyonlarda gaz reaktantlarının mol sayıları toplamları ile gaz ürünlerinin mol sayıları toplamları aynıdır Sıcaklık Her kimyasal reaksiyona enerji değişimi eşlik eder ve çoğu zaman bu enerji değişimi ısı alış verişi şeklinde ortaya çıkar. Bilindiği gibi bir reaksiyonda dengeye, her iki yönden ulaşmak mümkündür. Örneğin 25 C'de 1 2 N 2 (g) H 2 (g) NH 3 (g) H = - 46,11 kj reaksiyonu gereği, azot ve hidrojen gazlarından amonyak oluşumu sırasında oluşan amonyağın her molü için 46,11 kj ısı açığa çıkar. Yani reaksiyon ekzotermik (dışarıya ısı salan) bir reaksiyondur. Buna karşılık yukarıdaki reaksiyonun tersi olan NH N 2 (g) H 2 (g) H = + 46,11 kj reaksiyonu sırasında 25 C'de 1 mol NH 3 (g)'ın N 2 ve H 2 'e parçalanması için reaksiyon ortamına 46,11 kj ısı verilmesi gerekir. Yani reaksiyon endotermiktir (ısı alandır). Dolayısıyla denge reaksiyonlarında bir yöne doğru ekzotermik olan reaksiyon, diğer yöne doğru endotermik olmaktadır. Bu durumda dengedeki bir reaksiyonun sıcaklığı yükseltilirse (bir diğer ifade ile ortama ısı verilirse), denge bozulur ve yeni denge ısı alan yani endotermik reaksiyon yönünde gidilerek kurulur. Yukarıdaki reaksiyon için sıcaklığın arttırılması sonucu endotermik reaksiyon yürür ve bir miktar NH 3 (g) parçalanarak N 2 (g) ve H 2 (g) verir. Sıcaklığın azaltılması ise, ekzotermik reaksiyonu destekler ve amonyak oluşumu artar. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

17 K İ MYASAL DENGE 189 Derişim ve basınç değişmelerinde sayısal değeri değişmeyen denge sabiti (K), sıcaklıkla değişir. Örneğin yukarıda verilen amonyak sentez reaksiyonu için, K p,25 C = 742 ve K p,400 C = 0,0134 olarak saptanmıştır. Yukarıda belirtildiği gibi ortamın sıcaklığının arttırılması dengenin endotermik reaksiyon yönünden gidilerek kurulacağını göstermektedir. Örnek reaksiyon için bu NH 3 (g) 'ın N 2 (g) ve H 2 (g) 'a parçalanması reaksiyonudur. Yüksek sıcaklıktaki denge sabitinin, NH 3 'ın miktarında azalma ve N 2 ve H 2 'in miktarlarında artma nedeniyle, K p = P NH3 H 1/2 3/2 N2 P H2 denge bağıntısına göre düşük sıcaklıktaki K p 'den daha küçük bir değer olacağı açıktır. Sonuç olarak bu durumu "ekzotermik reaksiyonlar için denge sabitinin (K) değeri sıcaklık arttırılırsa küçülür, sıcaklık düşürülürse büyür. Endotermik reaksiyonlar için denge sabitini değeri sıcaklık düşürülürse küçülür, arttırılırsa büyür" ifadeleri ile özetleyebiliriz. Bir reaksiyonun sıcaklık-denge sabitleri arasındaki ilişki ln K 2 K 1 = - H R 1 T 2-1 T 1 denklemi ile yaklaşık olarak bulunabilir. Burada R : Evrensel gaz sabiti (değeri 8,314 J/K mol) K 2 : T 2 sıcaklığındaki denge sabiti K 1 : T 1 sıcaklığındaki denge sabiti, H : Reaksiyon entalpisi dir. Reaksiyon entalpisi ( H) sıcaklığa bağlılık göstermesine rağmen, yaklaşık çözümler için sabit kabul edilebilir. Çözümlü Soru 11 Aşağıda verilen reaksiyon için 25 C'de K p = 0,114 atm'dir. Bu reaksiyonun reaksiyon entalpisi ( H) + 58,2 kj olduğuna göre 50 C'deki K p değerini hesaplayınız. N 2 O 4 (g) 2NO 2 (g) AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

18 190 K İ MYASAL DENGE ln K p,2 K p,1 = - H R 1 T 2-1 T 1 ln K p,2 0,114 = J 8,314 JK -1 mol K K ln K p,2 - ln 0,114 = 1,818 ln K p,2 + 2,172 = 1,818 ln K p,2 = -0,354 K p,2 = e - 0,354 K p,2 = 0,702 olur. Özet Kimyasal dengede koşullar değiştirilmedikçe bileşenlerin miktarlarında zamana bağlı olarak bir değişme gözlenmez ve denge dinamiktir. Aşağıda verilene benzer bir genel reaksiyonun denge sabiti bağıntısı a A + b B K m = R r A a S s B b r R + s S olarak yazılır. Gaz reaktant ve ürünlerden oluşan bir reaksiyonun denge sabiti bağıntısını basınç terimleri cinsinden yazmak da mümkündür. Saf katı, saf sıvı ve seyreltik çözelti çözücülerine ilişkin terimler denge sabiti bağıntılarında yeralmazlar. Denge sabiti (K) birimsiz olup, değeri aynı reaksiyon için reaksiyonun yazılışına bağlıdır. Kimyasal reaksiyonlarda denge, derişim, basınç ve sıcaklık faktörlerinden biri veya birkaçı değişirse bozulur. Yeniden kurulacak dengeye, Le Chatelier ilkesine göre, yapılmış olan etkiyi azaltacak yönde kayarak ulaşılır. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

19 K İ MYASAL DENGE 191 Değerlendirme Soruları Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen seçenekler arasından bulunuz. 1. Denge sabiti bağıntılarında saf katı ve saf sıvılar ile ilgili terimler yer almaz, çünkü; A. katı ve sıvılar reaksiyonu yürütürler. B. katı ve sıvılar reaksiyona girmezler. C. katı ve sıvılar reaksiyona çok yavaş girerler. D. derişimleri sabittir ve miktarlarına bağlı değildir. E. katı ve sıvıların derişimleri belirlenemez. 2. TiCl 3 (k) + HCl(g) TiCl 4 (g) H 2 (g) reaksiyonu için denge babiti bağıntısı aşağıdakilerden hangisidir? A. K M = H 1/2 2 / HCl B. K M = TiCl 4 H 1/2 2 / TiCl 3 HCl C. K M = TiCl 4 H 1/2 2 / HCl D. K M = TiCl 3 HCl / TiCl 4 H 1/2 2 E. K M = HCl / TiCl 4 H 1/ C(k) + CO 2 (g) 2CO(g) reaksiyonu için belli bir T sıcaklığında CO in kısmi basıncı 1,22 atmosfer ve CO 2 in kısmi basıncı 0,78 atmosferdir. Bu reaksiyon için K p nedir? A. 1,22 B. 0,78 C. 1,56 D. 1,91 E. 2, N 2 O(g) 2N 2 (g) + O 2 (g) reaksiyonu için K M = 2,80 dir. Dengede [N 2 O] = 0,80 M ve [N 2 ] = 1,70 M olduğuna göre [O 2 ] nedir? A. 2,80 M B. 1,70 M C. 0,62 M D. 1,00 M E. 3,70 M AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

20 192 K İ MYASAL DENGE 1 5. A(g) + B(g) C (g) + D (g) 2 reaksiyonunun ekzotermik ( H < 0) olduğu bilindiğine göre aşağıdakilerden hangisi ürün veriminde artışa neden olur? A. Yüksek sıcaklık, yüksek basınç B. Yüksek sıcaklık, düşük basınç C. Düşük sıcaklık, yüksek basınç D. Düşük sıcaklık, düşük basınç E. Sıcaklık ve basınç değişimleri dengeyi etkilemez 6. 2SO 2 (g) + O 2 (g) 2SO 3 (g) reaksiyonu ekzotermiktir. Eğer sıcaklık arttırılırsa; A. K M değeri büyür B. K M değeri küçülür C. K M değeri değişmez D. Daha fazla SO 3 üretilir E. Denge bozulmaz N 2 (g) H 2 (g) NH 3 (g) H = - 46,11 kj Aşağıdakilerden hangisi ürün oluşumunu arttırır? A. Reaksiyon kabının hacminin arttırılması B. Sıcaklığın arttırılması C. Ortalama H 2 (g) ilave edilmesi D. Basıncın azaltılması E. Sıcaklık arttırılırken basıncın azaltılması 8. Hacmi 1 litre olan bir kapta 0,45 mol PCl 5 ve 0,10 mol Cl 2 karıştırılıyor. Sıcaklık değiştirilmeden denge kurulduğunda ortamda 0,36 mol PCl 5 bulunduğu görülüyor. PCl 5 (g) PCl 3 (g) + Cl 2 (g) reaksiyonu için K M denge sabiti aşağıdakilerden hangisidir? A. 21 B. 4 C. 0,278 D. 0,0225 E. 0, Sitrik asit, (C 3 H 4 OH)(COOH) 3,3 tane asidik proton içerir ve bunları 3 basamakta kaybederek (C 3 H 4 OH)(COO - ) 3 haline dönüşebilir. Üç basamak için denge sabitleri K 1 = 7,10 x 10-4, K 2 = 1,68 x 10-5 ve K 3 = 4,11 x 10-7 olduğuna göre toplam reaksiyonun denge sabiti aşağıdakilerden hangisidir? A. 7,27 x 10-4 B. 4,90 x C. 12,89 D. 49,02 E. 49,02 x 10-4 ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

21 K İ MYASAL DENGE H 2 (g) + I 2 (g) 2HI(g) reaksiyonu için belli bir sıcaklıkta K M = 30,1 dir. Başlangıçta [HI] = 2 mol/lt ise dengedeki [I 2 ] nedir? A. 4,0 M B. 0,40 M C. 0,267 M D. 2,67 M E. 0,534 M Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Erdik, Ender ve Sarıkaya, Yüksel. Temel Üniversite Kimyası, Cilt I, Gazi Büro Kitapevi, Ankara: Petrucci, Ralph H. ve Harwood, William S. Genel Kimya, Cilt I ve II, Tahsin Uyar (Çeviri Editörü), Palme Yayıncılık, Ankara: Bailar Jr., John C.; Moeller, Therald; Kleinberg, Jacob; Guss, Cyrus O.; Castellion, Mary E. ve Metz, Clyde. Chemistry (2. Baskı), Academic Press, Orlando, Florida: Sarıkaya, Yüksel. Fizikokimya, Gazi Büro Kitapevi, Ankara: Cebe, Mustafa. Fizikokimya, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa: Atkins, Peter W. Physical Chemistry, (3. Baskı), W.H.Freeman Co., New York: Değerlendirme Sorularının Yanıtları 1. D 2. C 3. D 4. C 5. C 6. B 7. C 8. E 9. B 10. C AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı =

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı = KİMYASAL KİNETİK Kimyasal kinetik, bir reaksiyonunun nasıl yürüdüğü, ne kadar hızlı yürüdüğü, hangi mekanizma ile (yoldan) yürüdüğü ve hızına hangi faktörlerin nasıl etki ettiği hakkında bilgi veren, kimyanın

Detaylı

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan KİMYASAL DENGE Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan okuyunuz.. Kimyasal denge, tepkimeye giren maddeler ve

Detaylı

Termokimya ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK

Termokimya ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK Termokimya Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK ÜNİTE 9 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; kimyasal reaksiyonlarda iç enerji ve entalpi değişimlerini öğrenecek, kalorimetre ve reaksiyon ısısı hakkında bilgi

Detaylı

Kimyasal Reaksiyonlarda Hız

Kimyasal Reaksiyonlarda Hız Kimyasal Reaksiyonlarda Hız Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK ÜNİTE 8 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; basit reaksiyonlar ile reaksiyon mekanizmalarını öğrenecek, reaksiyon hız denklemlerini yazabilecek,

Detaylı

Bölüm 15 Kimyasal Denge. Denge Kavramı

Bölüm 15 Kimyasal Denge. Denge Kavramı Öğrenme hedefleri ve temel beceriler: Bölüm 15 Kimyasal Denge Kimyasal denge ile ne kastedildiğini anlamak ve reaksiyon oranları ile nasıl ilgili olduğunu inceler Herhangi bir reaksiyon için denge sabiti

Detaylı

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE Kimyasal reaksiyonlar koşullar uygun olduğunda hem ileri hem de geri yönde gerçekleşirler. Böyle tepkimelere tersinir ya da denge tepkimeleri

Detaylı

KIMYASAL DENGE. Dinamik Denge. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği

KIMYASAL DENGE. Dinamik Denge. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği Dinamik Denge KIMYASAL DENGE COMU, Egitim Fakültesi www.sakipkahraman.wordpress.com Bir sıvının buhar basıncı denge konumuna bağlı bir özelliktir. Çözünen bir katının çözünürlüğü denge konumuna bağlı bir

Detaylı

3. KİMYASAL DENGE, (TERSİNİR REAKSİYONLAR)

3. KİMYASAL DENGE, (TERSİNİR REAKSİYONLAR) 3. KİMYASAL DENGE, (TERSİNİR REAKSİYONLAR) Şu ana kadar ele aldığımız tüm değişimlere tek yönlü olaylar gözü ile bakmıştık. Oysa bazı fiziksel ve kimyasal olaylar, gerekirse koşulların da değiştirilmesi

Detaylı

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir. GENEL KİMYA 1 LABORATUARI ÇALIŞMA NOTLARI DENEY: 8 ÇÖZELTİLER Dr. Bahadır KESKİN, 2011 @ YTÜ Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir

Detaylı

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler İçindekiler 4-1 Kimyasal Tepkimeler ve Kimyasal Eşitlikler 4-2 Kimyasal Eşitlik ve Stokiyometri

Detaylı

KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE II

KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE II KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE II Kimyasal tepkimelerde denge, sıcaklık, basınç ve denge bağıntısında yer alan maddelerin derişimlerine bağlıdır. Denge halindeki bir sistemde bu üç etkenden birini değiştirerek,

Detaylı

Çözünürlük kuralları

Çözünürlük kuralları Çözünürlük kuralları Bütün amonyum, bileşikleri suda çok çözünürler. Alkali metal (Grup IA) bileşikleri suda çok çözünürler. Klorür (Cl ), bromür (Br ) ve iyodür (I ) bileşikleri suda çok çözünürler, ancak

Detaylı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı 20.05.2015 Soru (puan) 1 (20 ) 2 (20 ) 3 (20 ) 4 (25) 5 (20 ) 6 (20 ) Toplam Alınan Puan Not:

Detaylı

ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1- SICAKLIK 2- ORTAK İYON ETKİSİ 3- ÇÖZÜCÜ ÇÖZÜNEN CİNSİ 4- BASINCIN ETKİSİ 1- SICAKLIK ETKİSİ Sıcaklık etkisi Le Chatelier prensibine bağlı olarak yorumlanır. ENDOTERMİK

Detaylı

Katlı oranlar kanunu. 2H 2 + O 2 H 2 O Sabit Oran ( 4 g 32 g 36 g. 2 g 16 g 18 g. 1 g 8 g 9 g. 8 g 64 g 72 g. N 2 + 3H 2 2NH 3 Sabit Oran (

Katlı oranlar kanunu. 2H 2 + O 2 H 2 O Sabit Oran ( 4 g 32 g 36 g. 2 g 16 g 18 g. 1 g 8 g 9 g. 8 g 64 g 72 g. N 2 + 3H 2 2NH 3 Sabit Oran ( Sabit oranlar kanunu Bir bileşiği oluşturan elementlerin kütleleri arasında sabit bir oran vardır. Bu sabit oranın varlığı ilk defa 799 tarihinde Praust tarafından bulunmuş ve sabit oranlar kanunu şeklinde

Detaylı

DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER Le Chatelier(Lö Şatölye İlkesi) Bu ilkeye göre ; denge halinde bulunan sisteme dışarıdan bir etki yapıldığında sistem kendiliğinden bu etkiyi azaltacak yönde eğilim gösterir.

Detaylı

SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE

SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE İMYASAL DENGE SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR 06-İMYASAL DENGE 1 SULU ÇÖZELTİLERDE DENGE Bileşikler suda, özelliklerine göre az veya çok oranda ayrışarak iyonlaşırlar. İyon içeren

Detaylı

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında

Detaylı

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR?

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? KĐMYA EĞĐE ĞĐTĐM M SEMĐNER NERĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? HAZIRLAYAN: GÜLÇĐN YALLI KONU: ÇÖZELTĐLER KONU BAŞLIĞI: TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? ÇÖZELTĐLER Fiziksel özellikleri

Detaylı

Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87

Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87 Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87 Rb izotoplarından oluşmuştur. İzotopların doğada bulunma yüzdelerini hesaplayınız. Bir bileşik

Detaylı

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI 3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI S (k) + O SO + ısı Reaksiyon sonucunda sistemden ortama verilen ısı, sistemin iç enerjisinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Enerji sistemden

Detaylı

Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım

Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım Genel Kimya 101-Lab (4.Hafta) Asit Baz Teorisi Suyun İyonlaşması ve ph Asit Baz İndikatörleri Asit Baz Titrasyonu Deneysel Kısım Asit Baz Teorisi Arrhenius Teorisi: Sulu çözeltlerine OH - iyonu bırakan

Detaylı

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca 8.HAMLE İNSTAGRAM: kimyaci_glcn_hoca

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca 8.HAMLE İNSTAGRAM: kimyaci_glcn_hoca 13 H A M L E D E 8.HAMLE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE Denge Hali; *Sabit sıcaklıkta kapalı sistemlerde renk, basınç... gibi gözlenebilen özelliklerin değişmez duruma gelmesiyle kurulur. * Çift yönlü (tersinir)

Detaylı

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı

Detaylı

ÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma)

ÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma) ÇÖZÜNÜRLÜ (ORTA İYON ETİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma) Prof. Dr. ustafa DEİR 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA 1 ORTA İYON ETİSİ 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA ORTA İYON ETİSİ

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA ÇÖZELTİLER Homojen karışımlara çözelti denir. Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir. Çözeltinin değişen

Detaylı

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır.

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. KİMYASAL DENGE AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. TEORİ Bir kimyasal tepkimenin yönü bazı reaksiyonlar için tek bazıları için ise çift yönlüdür.

Detaylı

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s) 1 Kimyasal Tepkimeler Kimyasal olaylar elementlerin birbirleriyle etkileşip elektron alışverişi yapmaları sonucu oluşan olaylardır. Bu olaylar neticesinde bir bileşikteki atomların sayısı, dizilişi, bağ

Detaylı

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım. KONU: Kimyasal Tepkimeler Dersin Adı Dersin Konusu İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI İyonik bağlı bileşiklerin formüllerini yazmak için atomların yüklerini bilmek gerekir. Bunu da daha önceki

Detaylı

5.111 Ders Özeti #23 23.1

5.111 Ders Özeti #23 23.1 5.111 Ders Özeti #23 23.1 Asit/Baz Dengeleri (Devam) Konu: Titrasyon Cuma günü ders notlarından Asidik tampon etkisi: Zayıf asit, HA, protonlarını ortamdaki kuvvetli bazın OH iyonlarına aktarır. Zayıf

Detaylı

TAMPON ÇÖZELTİLER. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1

TAMPON ÇÖZELTİLER. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1 TAMPON ÇÖZELTİLER Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 09-TAMPON ÇÖZELTİLER 1 Tampon çözeltiler Kimyada belli ph larda çözelti hazırlamak ve bunu uzun süre kullanmak çok önemlidir. Ancak bu çözeltilerin saklanması

Detaylı

ÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar

ÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar ÇÖZELTILERDE DENGE Asitler ve Bazlar Zayıf Asit ve Bazlar Değişik asitler için verilen ph değerlerinin farklılık gösterdiğini görürüz. Bir önceki konuda ph değerinin [H₃O + ] ile ilgili olduğunu gördük.

Detaylı

5.111 Ders Özeti #21 21.1

5.111 Ders Özeti #21 21.1 5.111 Ders Özeti #21 21.1 AsitBaz Dengesi Bölüm 10 Okunsun Konular: Asit ve Bazların Sınıflandırılması, Suyun Öziyonlaşması, ph Fonksiyonları, Asit ve Baz Kuvvetleri, Zayıf Asit İçeren Dengeler. Asit ve

Detaylı

ÇÖZÜNME ve ÇÖZÜNÜRLÜK

ÇÖZÜNME ve ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNME ve ÇÖZÜNÜRLÜK Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR 05-ÇÖZÜNME VE ÇÖZÜNÜRLÜK 1 Çözünme Olayı Analitik kimyada çözücü olarak genellikle su kullanılır. Su molekülleri, bir oksijen atomuna bağlı iki hidrojen

Detaylı

5.111 Ders Özeti #22 22.1. (suda) + OH. (suda)

5.111 Ders Özeti #22 22.1. (suda) + OH. (suda) 5.111 Ders Özeti #22 22.1 Asit/Baz Dengeleri Devamı (Bölümler 10 ve 11) Konular: Zayıf baz içeren dengeler, tuz çözeltilerinin ph sı ve tamponlar Çarşamba nın ders notlarından 2. Suda Baz NH 3 H 2 OH Bazın

Detaylı

KĠMYASAL TEPKĠMELERDE DENGE

KĠMYASAL TEPKĠMELERDE DENGE KĠMYASAL TEPKĠMELERDE DENGE Fiziksel ve kimyasal olaylarda tepkimeye giren maddelerin miktarı zamanla azalırken, ürünlerin miktarı zamanla artar. Tam verimle gerçekleşen tepkimelerde, tepkimeye giren maddelerden

Detaylı

A A A A A A A A A A A

A A A A A A A A A A A LYS 2 KİMYA TESTİ 1. Bu testte 30 soru vardır. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Kimya Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. Eşit miktarlardaki suda; 3.. 36 gram Fe(NO 3 ) 2. n mol NaCl çözülerek

Detaylı

DENEY 6. CH 3 COO - + Na + + H 2 O ve

DENEY 6. CH 3 COO - + Na + + H 2 O ve DENEY 6 İLETKENLİK TİTRASYONU İLE KUVVETLİ VE ZAYIF ASİTLERİN ANALİZİ Deneyin Yapılışı: Deney için sırasıyla,5 N HCl;,1 N Asetik asit ve ikisinin de bilinmeyen miktarlarda bulunduğu karışımı,1 N NaOH ile

Detaylı

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI İdeal Gaz Karışımları İdeal gaz karışımları saf ideal gazlar gibi davranırlar. Saf gazlardan n 1, n 2,, n i, mol alınarak hazırlanan bir karışımın toplam basıncı p, toplam hacmi v ve sıcaklığı T olsun.

Detaylı

Kimyasal Reaksiyonlar ve Hesaplamalar

Kimyasal Reaksiyonlar ve Hesaplamalar Kimyasal Reaksiyonlar ve Hesaplamalar Yazar Yrd.Doç.Dr.Nevin KANIŞKAN ÜNİTE 5 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; kimyasal reaksiyonları kavrayarak, kimyasal denklemleri yazabilecek, kimyasal denklemleri

Detaylı

ÇOKLU DENGELER -1. Prof.Dr.Mustafa DEMİR ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1

ÇOKLU DENGELER -1. Prof.Dr.Mustafa DEMİR ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1 ÇOKLU DENGELER -1 ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1 Kimyasal tepkimelerin bir çoğu, ortamda birden fazla tür olduğu ve bu türler arasında

Detaylı

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 Sayfa 1 /10 Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 İsminizi aşağıya yazınız. Sınavda kitaplarınız kapalı olacaktır. 6 problemi de çözmelisiniz. Bir problemin bütün şıklarını baştan sona dikkatli bir şekilde okuyunuz.

Detaylı

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ Çözeltilerin sadece derişimine bağlı olarak değişen özelliklerine koligatif özellikler denir. Buhar basıncı düşmesi, Kaynama noktası yükselmesi, Donma noktası azalması

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI İç Enerji Fonksiyonu ve C v Isınma Isısı Kimyasal tepkimelerin olmadığı kapalı sistemlerde kütle yanında molar miktar da sabit kalmaktadır. Madde miktarı n mol olan kapalı bir ideal gaz sistemi düşünelim.

Detaylı

ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÇÖZÜNÜRLÜK Belirli sıcaklık ve basınçta genelde 100 g suda çözünen maksimum madde miktarına çözünürlük denir. Çözünürlük t C de X gr / 100 gr su olarak ifade

Detaylı

Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır.

Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır. 7. ASİTLER VE BAZLAR Arrhenius AsitBaz Tanımı (1884) (Svante Arrhenius) Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır. HCl H + + Cl NaOH

Detaylı

4. ÇÖZÜNÜRLÜK. Çözünürlük Çarpımı Kçç. NaCl Na+ + Cl- (%100 iyonlaşma) AgCl(k) Ag + (ç) + Cl - (ç) (Kimyasal dengeye göre iyonlaşma) K = [AgCl(k)]

4. ÇÖZÜNÜRLÜK. Çözünürlük Çarpımı Kçç. NaCl Na+ + Cl- (%100 iyonlaşma) AgCl(k) Ag + (ç) + Cl - (ç) (Kimyasal dengeye göre iyonlaşma) K = [AgCl(k)] 4. ÇÖZÜNÜRLÜK Çözünürlük Çarpımı NaCl Na+ + Cl- (%100 iyonlaşma) AgCl(k) Ag + (ç) + Cl - (ç) (Kimyasal dengeye göre iyonlaşma) + - [Ag ][Cl ] K = [AgCl(k)] K [AgCl(k)] = [Ag + ] [Cl - ] = [Ag + ] [Cl -

Detaylı

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz. BİLEŞİKLER Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek, kendi özelligini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir. Bileşikteki atomların cins ve sayısını

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA KİMYASAL REAKSİYONLAR Kimyasal Tepkime Kimyasal tepkime, Bir ya da birkaç maddenin (tepkenler) yeni bir bileşik grubuna (ürünler) dönüştürülmesi işlemidir. Tepkenler Ürünler NO + 1/2 O 2 NO

Detaylı

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. ASİTLER- BAZLAR SUYUN OTONİZASYONU: Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. H 2 O (S) H + (suda) + OH - (Suda) H 2 O (S) + H +

Detaylı

GENEL KİMYA. 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar

GENEL KİMYA. 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar GENEL KİMYA 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar Kimyasal Reaksiyonlar Kimyasal reaksiyon (tepkime), kimyasal maddelerdeki kimyasal değişme

Detaylı

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler ve örnek çözümleri derste verilecektir. BÖLÜM 2 KİMYASAL HESAPLAMALAR

Detaylı

ASİT-BAZ VE ph. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla Evcin Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

ASİT-BAZ VE ph. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla Evcin Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 ASİT-BAZ VE ph MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Asitler ve bazlar günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız kavramlardan biridir.insanlar, her nekadar asetil salisilik asit ve

Detaylı

1. BÖLÜM : ANALİTİK KİMYANIN TEMEL KAVRAMLARI

1. BÖLÜM : ANALİTİK KİMYANIN TEMEL KAVRAMLARI ANALİTİK KİMYA DERS NOTLARI Yrd.Doç.Dr.. Hüseyin ÇELİKKAN 1. BÖLÜM : ANALİTİK KİMYANIN TEMEL KAVRAMLARI Analitik kimya, bilimin her alanında faydalanılan, maddenin özellikleri hakkında bilgi veren yöntemlerin

Detaylı

KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK

KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK Mol, Molar Kütle Kimyasal Formülden Yüzde Bileşiminin Hesaplanması Bir Bileşiğin Yüzde Bileşiminden Kimyasal Formülünün Hesaplanması Organik Bileşiklerin Kimyasal Bileşiminin

Detaylı

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER»

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» Uygun bir çözücü içerisinde bir ya da birden fazla maddenin çözündüğü veya moleküler düzeyde disperse olduğu tektür (homojen: her tarafta aynı oranda çözünmüş veya dağılmış

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-2 KİMYA TESTİ 17 HAZİRAN 2017 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

Kimyasal denklemlere dayanan hesaplamaları öğrenerek stokiyometri problemlerini çözebileceksiniz.

Kimyasal denklemlere dayanan hesaplamaları öğrenerek stokiyometri problemlerini çözebileceksiniz. ÜNİTE 5 Kimyasal Reaksiyonlar ve Hesaplamalar Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Kimyasal reaksiyonları kavrayarak, kimyasal denklemleri yazabilecek, Kimyasal denklemleri denkleştirebilecek ve denkleştirilmiş

Detaylı

HEDEF VE DAVRANIŞLAR:

HEDEF VE DAVRANIŞLAR: HEDEF VE DAVRANIŞLAR: 1) Çözünürlük konusuna giriş yapılır ve günlük hayattan örnekler vererek anlaşılmasının sağlanır. 2) Çözünürlüğe etki eden faktörlerin anlatılır ve örneklerle pekiştirilir. 3) Çözünürlüğe

Detaylı

İLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3

İLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3 İLK ANYONLAR Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - İLK ANYONLAR Anyonlar negatif yüklü iyonlardır. Kalitatif analitik kimya analizlerine ilk anyonlar olarak adlandırılan Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - analizi ile

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

ASİT-BAZ DENGESİ ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

ASİT-BAZ DENGESİ ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Amonyağın, NH 3, baz özelliği gösterdiğini açıklayan denklem aşağıdakilerden hangisidir? A) NH 3(gaz) NH 3(sıvı) B) N 2(gaz) + 3H 2(gaz) 2NH 3(gaz) C) 2NH 3(gaz) +5/2O 2(gaz) 2NO (gaz) + 3H 2 O (gaz)

Detaylı

TY T Temel Yeterlilik Testi

TY T Temel Yeterlilik Testi Ortaöğretim lanı MF - 01 TY T Temel Yeterlilik Testi Kimya Ders Föyü Mol Mol: Maddeyi oluşturan tanecikleri saymayı kolaylaştıran bir paketleme sistemidir. 1. 3 S atomu için verilen; I. 1 mol S atomu 3

Detaylı

YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA

YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA SORU 1: 32 16X element atomundan oluşan 2 X iyonunun; 1.1: Proton sayısını açıklayarak yazınız. (1 PUAN) 1.2: Nötron sayısını açıklayarak yazınız. (1 PUAN) 1.3: Elektron

Detaylı

Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ

Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM FİZİKSEL DEĞİŞİM Beş duyu organımızla algıladığımız fiziksel özelliklerdeki

Detaylı

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x.

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x. ÇÖZÜMLER. E foton h υ 6.0 34. 0 7 6.0 7 Joule Elektronun enerjisi E.0 8 n. (Z).0 8 (). () 8.0 8 Joule 0,8.0 7 Joule 4. ksijen bileşiklerinde,, / veya + değerliklerini alabilir. Klorat iyonu Cl 3 dir. (N

Detaylı

KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF.DR.ĐNCĐ MORGĐL

KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF.DR.ĐNCĐ MORGĐL KĐMYA EĞĐE ĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF.DR.ĐNC NCĐ MORGĐL SINIF:11 DERS SAATĐ:4 KĐMYASAL REAKSĐYONLAR Sulu çözeltilerde olan reaksiyonlar Sulu çözeltilerde çökelme ve çözünme ile ilgili kurallar Gaz çıkışıışı olan

Detaylı

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir.

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. GAZLAR Maddeler tabiatta katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunurlar. Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. Gaz molekülleri birbirine

Detaylı

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.

Detaylı

Aeresol. Süspansiyon. Heterojen Emülsiyon. Karışım. Kolloidal. Çözelti < 10-9 m Süspansiyon > 10-6 m Kolloid 10-9 m m

Aeresol. Süspansiyon. Heterojen Emülsiyon. Karışım. Kolloidal. Çözelti < 10-9 m Süspansiyon > 10-6 m Kolloid 10-9 m m Aeresol Süspansiyon Karışım Heterojen Emülsiyon Kolloidal Çözelti < 10-9 m Süspansiyon > 10-6 m Kolloid 10-9 m - 10-6 m Homojen Çözelti Dağılan Faz Dağılma Fazı Kolloid Tipi katı katı,sıvı,gaz sol katı

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-2 KİMYA TESTİ 25 HAZİRAN 2016 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ

5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ 5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ Birçok tuz suda çok az çözünür. Tuzların sudaki çözünürlüğünden faydalanarak çökelek oluşumu kontrol edilebilir ve çökme olayı karışımları ayırmak için kullanılabilir. Çözünürlük

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR Sistem ve Hal Değişkenleri Üzerinde araştırma yapmak üzere sınırladığımız bir evren parçasına sistem, bu sistemi çevreleyen yere is ortam adı verilir. İzole sistem; Madde ve her türden enerji akışına karşı

Detaylı

00213 ANALİTİK KİMYA-I SINAV VE ÇALIŞMA SORULARI

00213 ANALİTİK KİMYA-I SINAV VE ÇALIŞMA SORULARI 00213 ANALİTİK KİMYA-I SINAV VE ÇALIŞMA SORULARI A) TANIMLAR, KAVRAMLAR ve TEMEL HESAPLAMALAR: 1. Aşağıdaki kavramları birer cümle ile tanımlayınız. Analitik kimya, Sistematik analiz, ph, Tesir değerliği,

Detaylı

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ KİMYASAL TEPKİMELERDE IZ TEPKİME IZI Kimyasal bir tepkime sırasında, tepkimeye giren maddelerin miktarı giderek azalırken, ürünlerin miktarı giderek artar. Bir tepkimede, birim zamanda harcanan ya da oluşan

Detaylı

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal tepkime kavramlarının anlaşılması Termodinamiğin II. yasasının

Detaylı

3. Kimyasal Bileşikler

3. Kimyasal Bileşikler TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi 3. Kimyasal Bileşikler Mol kavramı ve kimyasal bileşikler Kimyasal Bileşik Formülleri (Kaba vs Molekül Formülü) Yüzde bileşimin hesaplanması Yakma analizi TOBB Ekonomi

Detaylı

STOKĐYOMETRĐ. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK

STOKĐYOMETRĐ. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK STOKĐYOMETRĐ Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK 3. Stokiyometri 3.1. Atom Kütlesi 3.1.1.Ortalama Atom Kütlesi 3.2. Avagadro Sayısı ve Elementlerin Mol Kütleleri 3.3. Molekül Kütlesi 3.4. Kütle Spektrometresi

Detaylı

a. Yükseltgenme potansiyeli büyük olanlar daha aktifdir.

a. Yükseltgenme potansiyeli büyük olanlar daha aktifdir. ELEKTROKİMYA A. AKTİFLİK B. PİLLER C. ELEKTROLİZ A. AKTİFLİK Metallerin elektron verme, ametallerin elektron alma yatkınlıklarına aktiflik denir. Yani bir metal ne kadar kolay elektron veriyorsa bir ametal

Detaylı

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar.

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Kinetik ve Potansiyel Enerji Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Işıma veya Güneş Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji

Detaylı

AKTİVİTE KATSAYILARI Enstrümantal Analiz

AKTİVİTE KATSAYILARI Enstrümantal Analiz 1 AKTİVİTE KATSAYILARI Enstrümantal Analiz Bir taneciğin, aktivitesi, a M ile molar konsantrasyonu [M] arasındaki bağıntı, a M = f M [M] (1) ifadesiyle verilir. f M aktivite katsayısıdır ve birimsizdir.

Detaylı

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş KİMYA-IV Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş Organik Kimyaya Giriş Kimyasal bileşikler, eski zamanlarda, elde edildikleri kaynaklara bağlı olarak Anorganik ve Organik olmak üzere, iki sınıf altında toplanmışlardır.

Detaylı

5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm

5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm 34.1 5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm 13.11-13.13 Tepkime Hızına Sıcaklığın Etkisi Gaz-Fazı Nitel (kalitatif) gözleme göre, sıcaklık

Detaylı

ÇOK DEĞERLİKLİ ASİTLER ve BAZLA

ÇOK DEĞERLİKLİ ASİTLER ve BAZLA ÇOK DEĞERLİKLİ ASİTLER ve BAZLA Prof. Dr. Mustafa DEMİR http://web.adu.edu.tr/akademik/mdemir/ 00910ÇOK DEĞERLİKLİ ASİTLER ve 1 ÇOK DEĞERLİKLİ ASİTLER Çok değerli asitler, molekülünde birden fazla asidik

Detaylı

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Prof. Dr. Mustafa DEMİR http://web.adu.edu.tr/akademik/mdemir/ M.DEMİR(ADU) 2009-06-KUVVETLİ ASİT VE BAZ TİTRASYONLARI 1 Sulu çözeltilerde [H 3 O ] kaynağı 1)

Detaylı

$e"v I)w ]/o$a+ s&a; %p,{ d av aa!!!!aaa!a!!!a! BASIN KİTAPÇIĞI 00000000

$ev I)w ]/o$a+ s&a; %p,{ d av aa!!!!aaa!a!!!a! BASIN KİTAPÇIĞI 00000000 BASIN KİTAPÇIĞI 00000000 AÇIKLAMA 1. Bu kitapç kta Lisans Yerle tirme S nav - Kimya Testi bulunmaktad r.. Bu test için verilen toplam cevaplama süresi 5 dakikadır.. Bu kitapç ktaki testlerde yer alan her

Detaylı

Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge

Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge Sulu Çözeltiler Çözelti: iki veya daha fazla maddenin meydana getirdiği homojen karışımdır. çözücü, Kütlece fazla olan (veya çözme işlemini yapan) bileşene çözücü denir.

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONU -1 DENEY 4 : S N 1 REAKSİYONU : T- BÜTİL KLORÜRÜN SENTEZİ TEORİ

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR KARIŞIMLAR İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI Hazırlayan: Hale Sümerkan Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.Đnci Morgil ANKARA 2008 ÇÖZELTĐLER Çözeltiler, iki ya da daha fazla

Detaylı

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR 1. ASİTLER Sulu çözeltilerine Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir. Ör 1 HCl : Hidroklorik asit HCl H + + Cl - Ör 2 H 2 SO 4 : Sülfürik asit H 2 SO 4 2H + + SO 4-2 Ör 3 Nitrik

Detaylı

KİMYA II DERS NOTLARI

KİMYA II DERS NOTLARI KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sulu Çözeltilerin Doğası Elektrolitler Metallerde elektronların hareketiyle elektrik yükü taşınır. Saf su Suda çözünmüş Oksijen gazı Çözeltideki moleküllerin

Detaylı

KİMYA II DERS NOTLARI

KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 KİYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Asit Baz Tanımları Asit ve baz, değişik zamanlarda değişik şekillerde tanımlanmıştır.

Detaylı

TEMEL KĐMYA YASALARI A. KÜTLENĐN KORUNUMU YASASI (LAVOISIER YASASI)

TEMEL KĐMYA YASALARI A. KÜTLENĐN KORUNUMU YASASI (LAVOISIER YASASI) TEMEL KĐMYA YASALARI A. KÜTLENĐN KORUNUMU YASASI (LAVOISIER YASASI) Kimyasal olaylara giren maddelerin kütleleri toplamı oluşan ürünlerin toplamına eşittir. Buna göre: X + Y Z + T tepkimesinde X ve Y girenler

Detaylı

Elektrokimya ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK

Elektrokimya ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK Elektrokimya Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK ÜNİTE 14 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; elektrokimya hakkında bilgi edinecek, elektrokimyasal hücrenin kısımlarını ve yazım şeklini öğrenecek, bir elektrokimyasal

Detaylı

Genel Kimya. Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

Genel Kimya. Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Genel Kimya Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü ÇÖZELTİ VE TÜRLERİ Eğer bir madde diğer bir madde içinde molekül, atom veya iyonları

Detaylı

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 Çözeltiler Çözelti, iki veya daha fazla maddenin homojen bir karışımı olup, en az iki bileşenden oluşur. Bileşenlerden biri çözücü, diğeri ise çözünendir. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

GENEL KİMYA. 10. Hafta.

GENEL KİMYA. 10. Hafta. GENEL KİMYA 10. Hafta. Gazlar 2 Gaz halindeki elementler 25 0 C ve 1 atmosfer de gaz halinde bulunan elementler 3 Gaz halindeki bileşikler 4 Gazların Genel Özellikleri Gazlar, bulundukları kabın şeklini

Detaylı