Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması

Transkript

1 Busness and Economcs Research Journal Volume 2. Number pp ISSN: Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Fatma Zeren a Vel Ylanc b Özet: Bu çalışmada Türkye de bölgeler arası gelr yakınsamasının olup olmadığı arası NUTS-2 düzeyde panel ver set kullanılarak ncelenmştr. Bunun çn sabt katsayılı modellere alternatf olarak gelştrlen ve ekonomk lşklern bölgeden bölgeye değştğ varsayımına bağlı olarak oluşturulan rassal katsayılı model kullanılmıştır. Bu model aracılığı le hem ortalama olarak hem de her br bölge çn mutlak ve koşullu yakınsama araştırılmıştır. Koşullu yakınsamayı test etmek amacıyla bölgeler arası yapısal farklılığı temslen fnansal gelşm gösterges olan mevduatların gayrsaf yurt ç hasıla çndek oranları alınmıştır. Yapılan uygulama sonrasında, ortalama olarak bölgeler arasında hem mutlak hem de koşullu yakınsama olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bölgesel bazda se, aynı durağan dengeye yakınsamayı araştıran mutlak yakınsamanın 17 bölgede gerçekleştğ, her br bölgenn kend durağan dengesne yakınsamasını araştıran koşullu yakınsamanın se 25 bölgede gerçekleştğ sonucu elde edlmştr. Her br bölge çn araştırılan yakınsamanın yanı sıra mevduat le kş başına gayr saf yurt ç hasıla arasındak lşk de tahmn edlmştr. Beklentlere uygun olarak mevduatların, kş başına gelr poztf yönde etkledğ sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelmeler meler: Yakınsama, Mutlak yakınsama, Koşullu yakınsama, Rassal katsayılı model, Panel ver model JEL Sınıflandırması: O47, C33 Convergence among the Regons of Turkey: Evdence from Random Coeffcent Models Abstract: In ths study, we test whether there s ncome convergence among the regons of Turkey at the NUTS-2 level over the perod We use the random coeffcent model for ths purpose, whch have been developed nstead of fxed coeffcent models and assumes economcal relatonshps vares among the regons. We nvestgated whether there s absolute and condtonal convergence or not for both among the regons and average of the regons. We used the rate of deposts n gross domestc product as a proxy for fnancal development to represent possble dspartes among the regons and concluded that there s both absolute and condtonal convergence for the average of the regons. On the other hand, at the regonal level, there s absolute convergence for 17 regons and condtonal convergence for 25 regons. Also, we found that the deposts have postve effect on per capta ncome as we expected. Keywords: Convergence, Condtonal convergence, Absolute convergence, Random coeffcent models, Panel data models JEL Classfcaton: O47, C33 a Res. Assst., Istanbul Unversty, Faculty of Economcs, Department of Econometrcs, Istanbul, Turkey, fzeren@stanbul.edu.tr b Res. Assst., Istanbul Unversty, Faculty of Economcs, Department of Econometrcs, Istanbul, Turkey, ylanc@stanbul.edu.tr

2 Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması 1. Grş Doğal kaynakların dünya üzernde eşt olarak dağılmamış olmasının yanı sıra çeştl sosyal ve toplumsal sebepler sosyo-ekonomk açıdan dünya üzernde ülkeler, ülke çnde se bölgeler ve şehrlerarasında farklılıklar oluşmasına sebep olmaktadır. Özellkle ülke çnde var olan bu farklılıklar, çarpık kentleşmenn yanı sıra Yamak ve Yamak (1999) tarafından da belrtldğ gb sosyal, kültürel ve ekonomk sorunların yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu farklılıkların, dolayısıyla bu eştszlğn zamanla yok olup olmadığını test eden yakınsama hpotez poltkacıların mevcut eştszlğ analz etmesn ve gelr dağılımına yönelk fkrler gelştrmesn sağlayan br araçtır (Jones, 2002, s.24). Bu çalışmanın temel amacı yakınsama hpotezn Türkye nn NUTS-2 düzey 1 bölgeler arasında test ederek, yaşanan ekonomk ve sosyal sorunların başlıca neden olarak gösterlen bölgeler arası eştszlğn olası varlığını sınamaktır. Çalışmada aynı zamanda hang bölgelerde yakınsama hpoteznn gerçekleşmedğ tespt edlerek, bu bölgelere yönelk uygulanan ktsad poltkaların değştrlmes tavsye edlecektr. Çalışmanın zleyen bölümünde yakınsama olgusu hakkında blg verlecek, üçüncü bölümde lteratürde yapılmış bazı çalışmalara değnlecek, dördüncü bölümde analzde kullanılacak ekonometrk metodoloj, beşnc bölümde se ver le uygulama sonuçları sunulacak ve çalışma, sonuç ve değerlendrme kısmının yer aldığı altıncı bölüm le sonlandırılacaktır. 2. Teork Çerçeve Yoksul ve zengn ülkelern ktsad büyüme oranlarındak farkın kş başına gelr cnsnden zamanla kapanacağını varsayan yakınsama hpotez, Solow (1956) un neoklask büyüme modelnn temel özellklerne dayanmaktadır 2. Bu model, benzer yapısal özellklere sahp 3 farklı ekonomlern kş başına gelrler arasındak farkın, daha az sermaye stokuna sahp yoksul ülkeler, zengnlerden daha hızlı büyüyeceğ çn zamanla kapanacağını öne sürmektedr. Nüfus artışı, sermaye brkm ve teknoloj gb etmenlern ülkeler arası yakınsamayı sağlayacağını öne süren neoklask büyüme modelne göre, başlangıçta düşük kş başına gelr olan ülkeler, düşük sermaye/şgücü oranına, bu sayede de yüksek marjnal sermaye ürününe sahptrler. Uluslararası sermaye akışı görecel yüksek kar oranlı, yan sermayenn görecel kıt olduğu yerlere doğru hareket edecektr. Böylelkle sermaye/şgücü oranı zamanla faktör fyatlarıyla brlkte eştlenecektr. Bu durum sermayenn zengn ülkelerden yoksul ülkelere doğru hareket edeceğn ve yoksul ülkelerdek gelrn zengn ülkelerdekne nspeten daha hızlı artacağını, dğer br deyşle bu ülkelerde ekonomk büyümenn daha hızlı olacağını ve dolayısıyla ülkeler arasında gelr yakınsamasının meydana geleceğn gösterr (Jones, 2002, s. 36). Öte yandan, zengn ülkeler genellkle yen teknolojler üreten kesm olurlar. Yoksul ülkeler se teknolojy üretme yerne sadece üretlmş teknolojy kullandıklarından, yalnızca kullanım malyetne katlanıp, teknoloj üretme malyetlerne katlanmazlar. Bu malyet zengn ülkelern katlanmak zorunda olduğu malyetten daha düşük olacağından, bu durum da ülkelern gelr açısından yakınlaşmasına sebep olan etmenlerden brs olacaktır (Paas, Kuusk, Schltte ve Võrk, 2007, s.7 ). Yakınsamanın temel olarak k farklı tp vardır: Beta ve sgma yakınsaması. Baumol (1986) un çalışmasıyla lteratüre kazandırılan beta yakınsaması, ekonomnn başlangıç sevyesndek kş başına gelrle sonrak dönemlerndek kş başına gelr düzeylernn büyüme oranları arasında negatf br lşk olduğunu fade eder. Sgma yakınsaması se kş başına gelrn standart sapmasının zamanla sürekl br şeklde azaldığını öne sürer. Beta yakınsaması, sgma yakınsamasının var olması çn gerekl fakat yeterl olmayan br koşulken (Paas vd., 2007, s.12) ters durum söz konusu değldr, yan beta yakınsamasının gerçekleşmes çn sgma yakınsamasının gerçekleşmş olması gerekmemektedr. Çünkü zaman çersnde ekonomlern Busness and Economcs Research Journal 144

3 F. Zeren V. Ylanc brbrnden ıraksamasına sebep olan ktsad şokların meydana gelmes olasılığı vardır (Jones, 2002, s. 28). Beta yakınsamasında koşullu ve mutlak olmak üzere k ayrıma gtmek mümkündür. Mutlak beta yakınsama hpotez, başlangıçtak gelr sevyes le büyüme oranı arasında negatf br lşk olduğunu ve bu nedenle yoksul ülkelern daha hızlı büyüyeceğn öne sürer. Ülkeler veya bölgeler boyunca kest ver set çn beta yakınsaması aşağıdak model aracılığı le araştırılablr: ln( y y α + u (1) t 0 ) = + βy0 y t, t dönemndek kş başına gayr saf yurt ç hasılayı (KGSYİH) ve 0 y se başlangıç zamanındak KGSYİH yı göstermektedr. (1) numaralı fadedek lşknn tahmnnden elde edlen β nın şaret negatf se ülkeler veya bölgeler arasında mutlak yakınsama hpoteznn gerçekleştğ kabul edlr. Koşullu beta yakınsama hpotez se ancak lglenen ekonomlerdek hükümet poltkası, beşer sermaye gb bazı yapısal karakterstklern benzer olması le negatf lşknn gerçekleşeceğn varsaymaktadır. Koşullu yakınsamada ekonomlerde teknoloj, terch vb. benzer yapısal faktörler arasında farklılık olduğu varsayılırken, mutlak yakınsamada se bu faktörlern aynı olduğu varsayılır. Bu nedenle koşullu beta yakınsamasını sınamak çn beta yakınsamasında kullanılan modele lave kontrol değşkenler eklenr ve bu yakınsama tp aşağıdak modelden faydalanılarak test edlr: ln( y y α + u (2) t ) = + β y + λ 0 0 x0 Bu fadedek x 0, ekonomler arasındak bu yapısal farklılıkları gösteren başlangıç dönemne at kontrol değşkendr. Bu model çn de tahmn edlen β nın şaret negatf se koşullu yakınsama hpotez geçerldr. 3. Lteratür Özet Yakınsama hpotez hem ülkeler arasında, hem de ülke çnde bölgeler ve ller arasında brçok amprk çalışmayla sınanmıştır. Ülkeler arasında yakınsamanın varlığını sınayan çalışmaların br kısmı şu şekldedr: L ve Papell (1999) yapısal değşme zn veren brm kök testyle 16 OECD ülkesnn 10 u çn determnstk, 14 ü çn stokastk yakınsama olduğunu, Strazzch, Lee ve Day (2004) yapısal değşme zn veren brm kök test kullanarak 15 OECD ülkes arasında stokastk yakınsama olduğunu, Evans ve Km (2005) dnamk rassal katsayılı panel ver model kullanarak, 17 Asya ülkes arasında yakınsama olduğunu, Beyaert ve Camacho (2008) doğrusal olmayan panel brm kök testyle, 9 zengn le 3 yoksul Avrupa ülkesnn oluşturduğu grup arasında yakınsama olduğunu, bu gruba 3 yen ülkenn dahl edlmes halnde se yakınsamanın gerçekleşmedğn, Lew ve Ahmad (2009) se doğrusal olmayan brm kök test kullanarak Nordk ülkeler arasında yakınsama olduğunu bulmuşlardır. Bölgesel bazda se Loewy ve Papell (1996) yapısal kırılmalı brm kök testyle ABD nn 8 bölgesnden 7 snde, Hofer ve Wörgötter (1997) regresyon teknkleryle Avusturya da, Kangasharju (1998) regresyon teknkler ve markov zncr matrsleryle Fnlandya da, Mchels, Papadopoulos ve Papankos (2004) regresyon analzyle Yunanstan da bölgesel yakınsama olduğu sonuçlarına varmışlardır. Duncan ve Fuentes (2006), zaman sers ve panel ver analz teknklern kullandıkları çalışmalarında Şl nn bölgeler arasında güçlü br yakınsamaya rastlayamazken, Lau (2010), doğrusal ve doğrusal olmayan panel brm kök testler kullanarak ABD eyaletler arasında beta ve sgma yakınsaması olduğu bulgusuna ulaşmıştır. Busness and Economcs Research Journal 145

4 Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Türkye de bölgesel bazda yakınsamanın ncelendğ çalışmaları se şu şeklde özetlemek mümkündür: Flztekn (1998) yılları arasında Türkye dek ller arasında koşullu yakınsama olduğu, Berber, Yamak ve Artan (2000) se arasında Türkye nn bölgeler arasında ıraksama olduğu bulgusuna ulaşmışlardır. Karaca (2004) Türkye de ller arasında gelr farklılıklarının arttığını dolayısıyla yakınsama olmadığı sonucuna varırken, Kılıçaslan ve Öztağan (2007) yılları arasında Türkye nn ller arasında yakınsamanın var olduğu sonucuna, Karaalp ve Erdal (2009) se Türkye de, Ege bölges dışındak bölgelern ller arasında yakınsama olduğu, bölgeler arasında se ıraksamanın gerçekleştğ sonucuna varmışlardır. 4. Ekonometrk Metodoloj Bu çalışmada bölgeler arası gelr yakınsamasını test etmek amacıyla panel ver analz kullanılmıştır. Panel ver setnde hem yatay kest hem de zaman olmak üzere mevcut olan k boyut, büyüme sürecnn hem zaman, hem de kest boyutunun br arada ele alınmasını sağlar. Bu k boyutun br arada kullanılması daha fazla blg kullanımı ve serbestlk derecesnde artış sağlarken, gözlem sayısındak artış ölçülen lşkye daha fazla değşkenlk katarak, çoklu doğrusal bağlantı problemn de ortadan kaldırır. Ekonomler ve bölgeler boyunca yakınsamayı araştıran beta (β ) yakınsama analz, panel ver set çn şu şeklde gösterlr: ( y, t y, t 1) = + β lny, t 1 + λx, t 1 u, t ln α + (3) Bağımlı değşken, bölges çn KGSYİH dak büyüme oranını göstermektedr. y, t 1, bölges çn ( t 1) dönemndek KGSYİH nın değern göstermektedr. x, bölgeler arası yapısal farklılığı ölçmek amacıyla kullanılan kontrol, t 1 değşkendr. Daha önce de zah edldğ gb β yakınsaması, başlangıç gelr düzey ln ( y, t 1) le zleyen dönemdek gelrdek büyüme oranı ( ln( y, t y, t 1) ) arasındak negatf lşk olarak tanımlanır. Mutlak yakınsama hpoteznde x, t 1 değşken modelden dışlanır ve ekonomlerde başlangıç koşullarının aynı olduğu varsayılır. x değşken olarak fnansal gelşm gösterges olan mevduatların GSYİH, t 1 çndek oranları (mevduat/gsyih), Yıldırım, Öcal ve Erdoğan (2007) nn çalışmasına benzer olarak alınmıştır 4. Bu değşkenn büyüme üzernde poztf br etk meydana getreceğ beklenmektedr. Çünkü Aslan ve Küçükaksoy (2006)da da belrtldğ gb, gelşmş ve fonksyonlarını etkn şeklde yerne getren fnansal sstemler, breylern ellernde bulunan küçük değer taşıyan mevduatları büyük yatırımlara yönlendrerek ekonomk büyümey artırableceklerdr. (3) numaralı fadeye genellkle sabt katsayılı model adı verlr. Sabt katsayılı modellere alternatf olarak rassal katsayılı modeller gelştrlmştr: ( y, t y, t 1) = + β lny, t 1 + λx, t 1 u, t ln α + (4) (4) numaralı fade, büyüme ve yakınsama analznde her br bölgenn tepksn ölçmek çn kullanılır. Bölgeler arası farklılıklar nedenyle açıklayıcı değşkenlerde meydana gelen değşme, bölgelern vereceğ tepklerdek değşm dkkate alır. Katsayılar bölgeden bölgeye değştğnden bu fadeye, rassal katsayılı model 5 adı verlr (Hsao ve Pesaran, 2004, s. 3). Bu varsayım dnamk ktsat teors ve rasyonel davranış teorsyle de uzlaşır. Busness and Economcs Research Journal 146

5 * F. Zeren V. Ylanc (4) numaralı model, öncelkle genelleştrlmş EKK yöntem le tahmn edlerek ortalama parametre vektörü βˆ tahmnlerne ulaşılır. Bölgesel katsayı vektörü β lern, ortalaması β olan ortak br olasılık dağılımdan çekldğ varsayılır ve bu katsayı vektörü şu şeklde tahmn edlr 6. ( ) 1 ˆ β = ˆ β + ˆ 1 2 z z ˆ z + σ I ( y z ˆ β ) (5) T Böylece her br bölgeye at katsayı vektörü tahmn edlerek, bölgesel tepkler ayrı ayrı ölçülür. Kullandığımız bu yöntem nedenyle, yaptığımız yakınsama analz daha öncek yapılmış yakınsama analzlernden farklılık göstermektedr. Rassal katsayılı model tahmn yapılmadan önce parametrelern sabtlğ araştırılır. Swamy (1970) nn gelştrdğ test 7 le sabt katsayılı model le rassal katsayılı model arasında terch yapılır. 5. Amprk Bulgular Bu çalışmada, bölgeler arasındak gelr yakınsamasını araştırmak amacıyla Türkye nn NUTS - 2 düzeyde bölgeler ve yılları arasını kapsayan panel ver kullanılmıştır 8. Çalışmada, 1987 fyatlarına göre deflate edlen Gayr saf yurtç hasıla (GSYİH) verler Devlet Planlama Teşklatı ndan, mevduat verler se Bankalar Brlğ ne at resm steden elde edlmştr. Rassal katsayılı panel ver model tahmn sonucu elde edlen bulgular Tablo 1 de verlmştr. Öncelkle parametrelern sabtlğ araştırılmıştır. Tablo 1 de görüldüğü üzere, parametrelern sabt olmadığını varsayan hpotezn geçerl olduğu görülmektedr. Rassal katsayılı modeln tahmnnde öncelkle ortalama katsayı tahmnler ve daha sonra her br bölgeye at katsayı tahmnler elde edlmştr. Ortalama katsayı tahmnler Tablo 1 de verlrken, rassal katsayı tahmnler Ek 1 de verlmştr. Ortalama katsayı tahmnlerne bakıldığında, hem mutlak hem de koşullu yakınsamanın gerçekleşmş olduğu görülmektedr. Çünkü her k durumda da yakınsama katsayısının ( y ) ln, t 1 şaret negatf ve anlamlıdır. Böylece NUTS - 2 düzeyde bölgeler arasında yakınsama olduğu söyleneblr. Mevduatlar se, beklenldğ gb kş başına mll gelrdek büyümey poztf yönde etklemektedr. Böylece, fnansal sstemlern mevduatları kredye dönüştürerek yatırımları ve dolayısıyla kş başına mll gelrde artış sağladıkları söyleneblr. Katsayılar Sabt lny, t 1 Tablo1. Ortalama Katsayı Tahmnler Mutlak Yakınsama Koşullu Yakınsama * * (4.44) (6.10) * * (-4.53) (-6.56) x, t * (4.53) Parametre Sabtlğ Test [0.0000] [0.0000] Not: Tabloda parantez ç z değerlern ve köşel parantez çndekler se olasılık değerlern göstermektedr. *, %1, **, %5 ve *** se %10 anlamlılık düzeylern göstermektedr. Busness and Economcs Research Journal 147

6 Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Ek 1 dek her br bölgeye at katsayı tahmnlerne bakıldığında se yalnızca 9 bölgede 9 mutlak yakınsama anlamsız bulunurken, koşullu yakınsama se sadece 1 bölgede 10 anlamsız bulunmuştur. Ayrıca dğer katsayılarda olduğu gb, mevduatlar le kş başına mll gelr arasında bölgeden bölgeye değşen lşk de ortaya konulmuştur. 6. Sonuç ve Değerlendrme Bu çalışmada, Türkye nn NUT - 2 düzeyde bölgeler arasında KGSYİH dak yakınsama rassal katsayılı panel ver model le araştırılmıştır. Türkye de yakınsama analzler çn yapılan amprk çalışmalarda ülkenn genel çn yakınsamanın olup olmadığı araştırılmıştır. Rassal katsayılı modeln, yapılan bu çalışmalarda kullanılan yöntemlerden farklılığı hem ortalama olarak tüm bölgelerde (tüm ülkede), hem de her br bölgede yakınsama olup olmadığını ortaya koymaktadır. Katsayıların tüm bölgeler çn sabt olduğunu varsayan hpotez reddedldğnden öncelkle ortalama katsayı tahmnler ve daha sonra her br bölgeye at katsayılar tahmn edlmştr. Ortalama katsayı tahmnlerne göre hem mutlak hem de koşullu yakınsama sağlanmıştır. Aynı durağan dengeye yakınsamayı araştıran mutlak yakınsamanın 17 bölgede gerçekleştğ, her br bölgenn kend durağan dengesne yakınsamasını araştıran koşullu yakınsamanın se 25 bölgede gerçekleştğ sonucu elde edlmştr. Ayrıca mevduat artışının kş başına mll gelr artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edlen bu sonuçlar, Türkye nn bölgeler arasında ktsad açıdan br eştszlk olduğunu göstermektedr. Bu durum, göç le brlkte çarpık kentleşmenn ana nedenlernden brs olarak ele alınablnmesnn yanı sıra ncelenen dönem boyunca uygulanan ktsad poltkaların etkn olmadığını da göstermektedr. Uygulanacak poltkaların sosyal ve ekonomk açıdan yaşanan sorunları düzeltmes çn, yakınsamanın gerçekleşmedğ bölgelere, ekonomk açıdan yleştrc ktsad poltkaların uygulanması gerektğn fade etmek mümkündür. 1 NUTS (Nomenclature of Unts for Terrtoral Statstcs), Avrupa Brlğ nn (AB) bölgeler çn kullandığı br sınıflandırma bçm olup, AB statstk kurumu EUROSTAT tarafından oluşturulmuştur. 2 Solow (1956) un büyüme teorsnn rakb olan Romer (1986) nın çsel büyüme teors eştszlğn kalıcı olduğunu ve hatta zamanla arttığını öne sürmektedr. 3 Bahs geçen yapısal özellkler; tasarruf oranı, nüfus artış oranı ve teknolojdr. 4 Yıldırım, Öcal ve Erdoğan (2007), fnansal gelşm ve ekonomk büyüme arasındak lşky yakınsama bağlamında ncelemşler ve koşullu yakınsamayı test etmek amacıyla kontrol değşkenlernden br olarak mevduatları kullanmışlardır. * y = z β + u 5 (2) numaralı fadenn genel gösterm şöyle olsun. t t t Böylece y = z β + z v + u * t ( ) = 0 t t t eştlğ yazılır. E( v = ), E( vv ) E vz t dr. Daha genel fadeyle * yt = z t β + εt varyansı hem u t, hem de 6 E( β)( β β) j z ye bağlı olduğundan sabt değldr. v t ( y zbˆ ) ( y zbˆ ) β, ˆ 2, = j = 0, j σ = ve T k j ve β Ω, = = 0, =β + jse jse v dr. 0 ve eştlğne ulaşılır ve Hata term ε t nn bˆ her br yatay - kest brme en küçük kareler yöntem uygulanarak elde edlr. Buradak k, açıklayıcı değşken sayısıdır. Busness and Economcs Research Journal 148

7 F. Zeren V. Ylanc 7 β ( 1,2,..., N) = nn sabt olup olmadığına karar vermek gerekr. Tüm bölgeler çn H β β =... = β = β : 1 = 2 N parametrelern sabt olduğunu varsayan temel hpotez 0 dr. Bu hpotez test edecek test statstğ se şöyledr (Swamy, 1970, s. 453). H = N ˆ β ˆ β z z ˆ β ˆ β β 2 β = 1 ˆ σ leχ 2 dağılmaktadır. H statstğ k(n-1) serbestlk dereces 8 Bölgeler ve ller bazında mll gelr rakamlarının 2000 yılı sonrası mevcut olmadığından, araştırma bu zaman dlm çn gerçekleştrlmştr 9 Tekrdağ, Aydın, Hatay, Kırıkkale, Kayser, Zonguldak, Trabzon, Erzurum ve Ağrı Bölgeler. 10 Kırıkkale Bölges. Kaynakça Aslan, Ö. & Küçükaksoy İ. (2006). Fnansal gelşme ve ekonomk büyüme lşks: Türkye ekonoms üzerne ekonometrk br uygulama. İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Ekonometr ve İstatstk Dergs, Sayı:4, Baumol, W. J. (1986). Productvty growth, convergence, and welfare: what the long-run data show. Amercan Economc Revew, 76(5), Berber, M., Yamak, R. & Artan, S. (2000). Türkye de yakınlaşma hpoteznn bölgeler bazında geçerllğ üzerne amprk br çalışma: Ulusal Bölge Blm ve Bölge Planlama Kongres Bldrler Ktabı, Beyaert, A. & Camacho, M. (2008). Tar panel unt root tests and real convergence. Revew of Development Economcs, 12(3), Duncan, R. & Fuentes. (2006). Regonal convergence n Chle: new tests, old results. Cuadernos de Economía, 43(127), Evans, P. & Km, J.K. (2005). Estmatng convergence for Asan economes usng dynamc random varable models. Economcs Letters, 86 (2), Flztekn, A. (1998). Convergence across ndustres and provnces n Turkey. Koç Unversty Workng Paper, No. 1998/08. Hofer, H. & Wörgötter, A. (1997). Regonal per capta ncome convergence n Austra. Regonal Studes, 31(1), Hsao, C., Peseran. M. & Hashem P. (2004), Random coeffcent panel data models, Cesıfo Workıng Paper, No Category 10: Emprcal And Theoretcal Methods. Jones, B. (2002). Economc ntegraton and convergence of per-capta ncome n West Afrca. Afrcan Development Revew, 14(1), Kangasharju, A. (1998). Growth and convergence n Fnland: Effects of regonal features. Fnnsh Economc Papers, 11(1), Karaalp, H. S. & Erdal F. (2009). Türkye de ller ve bölgeler arasında gelr farklılıkları: Br sgma yakınsama analz. I. Uluslar arası Davraz Kongres, Bldrler Ktabı, Karaca, O. (2004). Türkye de bölgeler arası gelr farklılıkları: Yakınsama var mı?. Türkye Ekonom Kurumu Tartışma Metn, No: 2004 / 7. Busness and Economcs Research Journal 149

8 Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Kılıçaslan, Y. & Özatağan, G. (2007). Impact of relatve populaton change on regonal ncome convergence: Evdence from Turkey. Revew of Urban & Regonal Development Studes, 19(3), Lau, CK. M. (2010). Convergence across the Unted States: Evdence from panel estar unt root test. Internatonal Advances n Economc Research, 16(1), L, Q. & Papell, D. (1999). Convergence of nternatonal output tme seres evdence for 16 OECD countres. Internatonal Revew of Economcs & Fnance, 8(3), Lew, V. & Ahmad, Y. (2009). Income convergence: fresh evdence from the Nordc countres. Appled Economcs Letters, 16(12), Loewy, M.B. & Papell, D.H. (1996). Are U.S. regonal ncomes convergng? Some further evdence. Journal of Monetary Economcs, 38(3), Mchels, L., Papadopoulos, A. P. & Papankos, G. T. (2004). Regonal convergence n Greece n the 1980s: an econometrc nvestgaton. Appled Economcs, 36(8), Paas, T., Kuusk, A., Schltte, F. & Võrk A. (2007). Econometrc analyss of ncome convergence n selected eu countres and ther nuts 3 level regons. The Unversty of Tartu Faculty of Economcs and Busness Admnstraton Workng Paper, No Romer, P. M. (1986). Increasng returns and long-run growth. The Journal of Poltcal Economy, 94(5), Solow, R. (1956). A contrbuton to the theory of economc growth. Quarterly Journal of Economcs, 70, Strazcch, M.C., Lee, J. & Day, E. (2004). Are ncomes convergng among OECD countres? Tme seres evdence wth two structural breaks. Journal of Macroeconomcs, 26(1), Swamy, P.A.V.B (1970). Effcent nference n a random coeffcent regresson model. Econometrca, 38, Yamak, R. & Yamak, N. (1999). Türkye de gelr dağılımı ve ç göç. DEÜ Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, 1(1), Yıldırım J., Öcal, N. & Erdoğan, M. (2007), Fnancal development and economc growth n turkey: a spatal effect analyss. Jont Congress of the European Regonal Scence Assocaton, Pars. Busness and Economcs Research Journal 150

9 F. Zeren V. Ylanc Ek 1. Rassal Katsayı Tahmnler Bölgeler Mutlak Yakınsama Koşullu Yakınsama Sabt lny t, 1 Sabt ln t, 1 İstanbul Bölges * * * * (2.65) (-2.64) (5.15) (-5.15) Tekrdağ Bölges *** * * (1.65) (-1.64) (3.20) (-3.35) Balıkesr Bölges * * * * (3.20) (-3.19) (4.68) (-4.82) İzmr Bölges ** ** * * (-2.40) (-2.40) (4.86) (-4.89) Aydın Bölges * * (1.55) (-1.53) (3.67) (-3.81) Mansa Bölges ** ** * * (2.34) (-2.33) (3.66) (-3.84) Bursa Bölges * * * * (4.92) (-4.92) (5.92) (-5.98) Kocael Bölges ** ** * * (1.99) (-1.97) (3.43 ) (3.48) Ankara Bölges * * * * (2.95) (-2.94) (4.69) (-4.76) Konya Bölges *** *** ** * (1.74) (-1.73) (2.52) (-2.67) Antalya Bölges ** ** * * (2.08) (-2.07) (4.01) (-4.13) Adana Bölges * * * * (2.98) (-2.97) (4.40) (-4.45) Hatay Bölges * * (1.18) (-1.16) (2.95) (-3.10) Kırıkkkale Bölges (1.26) (-1.24) (1.03) (-1.25) Kayser Bölges * * (1.43) (-1.42) (3.12) (-3.30) Zonguldak Bölges *** ** (1.16) (-1.13) (1.83) (-2.11) Kastamonu Bölges *** *** * * (1.85) (-1.83) (3.13) (-3.31) Samsun Bölges ** ** * * (2.07) (-2.06) (3.79) (-3.93) Trabzon Bölges * * (1.37) (-1.35) (2.86) (-3.09) Erzurum Bölges ** ** (1.49) (-1.47) (2.05) (-2.25) Ağrı Bölges * * (0.94) (-0.92) (2.72) (-3.05) Malatya Bölges ** ** * * (2.21) (-2.20) (4.41) (-4.53) Van Bölges ** ** * * (2.30) (-2.29) (3.87) (-4.03) Gazantep Bölges * * * * (3.51) (-3.51) (4.01) (-4.09) Şanlıurfa Bölges * * * * (3.33) (-3.33) (3.97) (-4.04) Mardn Bölges * * * * (8.82) (-9.08) (5.82) (-6.55) Not: *, % 1, **, % 5 ve *** se % 10 anlamlılık düzeylern göstermektedr. y xt, (1.43) * (3.73) ** (1.98) ** (2.44) * (2.85) * (2.84) (0.83 ) ** (2.22) (1.21) * (3.03) ** (2.11) (1.20) * (3.42) * (3.64) * (3.03) * (3.51) * (3.28) * (2.85) * (3.19) * (3.85) * (4.00) *** (1.82 ) * (4.17) (1.45) ** (2.42) *** (1.67) Busness and Economcs Research Journal 151

10 Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Bu Sayfa Boş Bırakılmıştır Ths Page Intentonally Left L Blank Busness and Economcs Research Journal 152