DPT YUUP Projesi. Teknik Tasarımı ve. II.UPHYO, ,Bodrum. Prof.Dr. Ömer Yavaş II.UPHYO,Bodrum 1

Transkript

1 DPT YUUP Projesi Türk HızlandH zlandırıcı Merkezinin Teknik Tasarımı ve Test Laboratuvarlarının Kurulması II.UPHYO, ,Bodrum II.UPHYO,Bodrum 1

2 DPT YUUP Projesi Süre : Koordinatör r : Ankara Üniversitesi Yürütücü : Prof. Dr. Ömer Yavaş Katılanlar : Gazi, Boğazi aziçi, i, Đstanbul, Uludağ,, Dumlupınar, Erciyes, Niğde, S. Demirel Üniversiteleri Proje Ekibi : 9 Üniversiteden 24 ü Doktoralı 85 Fizikçi Proje Bütçesi B : YTL II.UPHYO,Bodrum 2

3 Projenin Önceki AşamalarA amaları I. Aşama: A Fizibilite Raporu (FR) ( , 7 kişi) i) Parçac acık k HızlandH zlandırıcıları:türkiye de Neler Yapılmal lmalı (Ankara Ü.. ve Gazi Ü.) Yürütücü: : Prof. Dr. S. Sultansoy Doç.. Dr. Ö.. Yavaş II.UPHYO,Bodrum 3

4 Projenin Önceki AşamalarA amaları II. Aşama: A Đçerik Tasarımı Raporu (ĐTR)( 1. Türk HızlandH zlandırıcı Merkezinin Genel Tasarımı (Ankara Ü.. ve Gazi Ü.) ( , 2005, 18 Kişi) i) Yürütücü: Prof.Dr.. S. Sultansoy 2. Sinkrotron Işınımı ve Serbest Elektron Lazeri Üretimi ve Kullanımı Đçin Genel Tasarım (Ankara Ü.) ( , 2005, 12 Kişi) i) Yürütücü: : Prof. Dr. Ö.. Yavaş II.UPHYO,Bodrum 4

5 Parçac acık Hızlandırıcıları Konusunda Gerçekle ekleştirdiğimizimiz Bazı Đlkler 1995: Lisansüst stünde ilk hızlandırıcı dersi 1995: Đlk hızlandırıcı makalesi (Nucl( Nucl. Instr.. & Meth. da γp çarpıştırıcısı) 1996: DESY (Almanya) ile TürkiyeT rkiye de ilk ve tek olan işbirlii birliği i anlaşmas ması 1997: CERN de bir deneye ilk resmi katılım m (ATLAS Deneyi) 1997: I. Uluslararası Workshop (Nisan 1997, A.Ü.).) 1997: I. DPT projesi (Par( Parçacık k HızlandH zlandırıcıları: : TürkiyeT rkiye de Neler Yapılmal lmalı?) 1999: ilk Türkçe homepage: : Avrupa HızlandH zlandırıcı Konferansına na ilk katılım m ve üç bildiri (EPAC 2000, Viyana) 1997 ve 2002: Hızlandırıcılar lar konusunda ilk master ve ilk doktora tezleri 2000: Lisans düzeyinde d ülkemizde ilk hızlandırıcı dersi 2001: Uluslar arası dev bir projenin Teknik Tasarım m Raporunda (TDR) ilk kez b 2001: I. Ulusal HızlandH kez bölüm m yazma (DESY TESLA TDR) zlandırıcı Kongresi (UPHUK( UPHUK-I), Ankara II.UPHYO,Bodrum 5

6 Parçac acık Hızlandırıcıları Konusunda Gerçekle ekleştirdiğimizimiz Bazı Đlkler 2002: Đlk üniversiteler arası hızlandırıcı projesi (Gazi ile 2. DPT projesi) 2002: Đlk Ankara hızlandh zlandırıcı seminerleri (ANAEM( ANAEM de 27 adet seminer) 2003: Đlk ışınım m kaynakları projesi (3. DPT projesi) 2004: Uluslararası katılıml mlı ilk Hızlandırıcı Kongresi (UPHUK( UPHUK-II) 2004: CERN de ilk kez bir hızlandh zlandırıcı projesinde yer alma (CLIC) 2004: Ulusal destekli Đlk CERN hızlandh zlandırıcı projeleri (4 proje) 2005: I. Ulusal HızlandH zlandırıcı Yaz Okulu (I.( UPHYO,, Temmuz 2005, A.Ü.).) 2005: USA da yapılan PAC konferansına na ilk katılım m (5 Bildiri) 2005: Hızlandırıcı uzmanı yetiştirmek tirmek üzere CERN ile ilk protokol 2005: Üniversitemizce koordine edilecek ve Prof. Yavaş tarafından yürütülecek y 9 üniversiteden 70 araştırmac rmacının katıld ldığı Đlk Yaygınla nlaştırılmış Ulusal ve Uluslararası Proje (DPT YUUP) ) Ankara, Gazi, Boğazi aziçi, i, Đstanbul, Uludağ, Erciyes, Niğde, Dumlupınar nar,, S. Demirel üniversiteleri. II.UPHYO,Bodrum 6

7 YUUP Projesinin Đçeriği A. Türk T HızlandH zlandırıcı Merkezinin Teknik Tasarım m Raporunu (TTR) Yazmak * Parçac acık k Fabrikası (Elektron-Pozitron Çarpıştrıcısı) Sinkrotron Işınımı (Pozitronlardan) Serbest Elektron Lazeri (Elektronlardan) Proton Sinkrotronu * ~ 1000 sayfalık k sonuç raporu II.UPHYO,Bodrum 7

8 YUUP Projesinin Đçeriği B. Test Laboratuvarlarının Kurulması MeV lik elektron demetlerinden osilatör modda kızılötesi serbest elektron lazeri elde edilecek (2-15 mikronluk IR-FEL) Nanoteknoloji Biyoyeknoloji Yarı Đletken teknolojisi Medikal Uygulamalar Foto Kimya, Foto Biyoloji, Foto Jeoloji II.UPHYO,Bodrum 8

9 Türk IR-FEL FEL in Dünyadaki yeri Türk IR-FEL II.UPHYO,Bodrum 9

10 IR-FEL FEL in Sembolik GörümüG II.UPHYO,Bodrum 10

11 TAC IR-SEL SEL in ana parametreleri, benzer laboratuvarlar olan ifel (Osaka, Japan) [5], Mark III (Duke Univ., USA) [6] ve DIAMOND (England) [7] IR-FEL laboratuvarları ile karşı şılaştırılırsa: rsa: II.UPHYO,Bodrum 11

12 IR SEL in Uygulamaları Doku reaksiyonlarının n izlenmesi Kolesterol esterlerinin seçimli temizlenmesi Diş yüzeylerinin modifikasyonu Hücre düzeyinde d mekanik stress indükleme Süper örgüler, kuantum noktaları,, kuantum kuyuları ve kuantum hatları gibi kuantum yapılar üzerine, geleneksel yöntemlerle y zor olan, temel fotonik araştırmalar rmalar yürütmek y ve yeni fonksiyonel aygıtlar geliştirmek (nanoteknolojik( araştırmalar rmalar) Yarıiletkenlerde foton işlemleri i ile gap ayarları II.UPHYO,Bodrum 12

13 IR SEL in Uygulamaları Atom ve Molekül Fiziği (Çoklu iyonlaşma, saçılma v.b.) Radikallerin faz geçişleri ve eritilmeleri Plazma spektroskopisi Akıllı malzemelerde magnetik özellikleri Yüzey ve arayüzey araştırmaları Biyolojik ve kimyasal süreçlerin izlenmesi Polimerlerin yapısal ve dinamik özelliklerinin araştırılması II.UPHYO,Bodrum 13

14 IR SEL in Diğer Bazı Uygulamaları Protein dinamiğinin inin incelenmesi Yarıiletken yapılarda koherent geçiş yüzey ölçümleri GaAs-AlGaAs AlGaAs kuantum kuyularında üçünc ncü seviye lineer olmayan katsayılar ların n ve elektron durulma zamanlarının n gözlemlenmesig Elektrokimyasal arayüzlerdeki titreşim im dinamiğinin inin karakterize edilmesi Moleküllerdeki llerdeki titreşimsel imsel enerji transferlerinin incelenmesi GaAs alt tabakaları arasındaki girişim im üzerinde çalışılarak ikinci mertebe lineer olmayan iletim ve değerlik erlik bantlı kuantum kuyularının n hassas yapılar larının n ortaya çıkartılması Yarıiletken hetero-eklemlerin eklemlerin bant süreksizlikleri s Yumuşak doku kesiklerinin çalışılması,, istenmeyen dokuların temizlenmesi Beyin tümörüt biyopsisi, oküler tedavi, fotodinamik terapi, kolesterol temizlenmesi Biyofiziksel, biyomoleküler ler ve biyomedikal araştırmalar rmalar Foto-termal termal etkilerle dokuların n kesilmesi, foto-mekanik etkilerle sert dokuların n kaldırılmas lması Fotokimyasal etkilerle bir yüzeyin y modifikasyonu Diş minesinin sertliğini ini ve aside karşı dayanıkl klılığını arttırmak rmak Yüksek duyarlıkl klı örneklerde Prof.Dr. Foto Ömer Akustik Yavaş Spektroskopi (PAS) SEL-PAS ile biyomedikal ve II.UPHYO,Bodrum yarıiletken araştırmalar rmaları 14

15 YUUP Proje Ekibi II.UPHYO,Bodrum 15

16 Koordinatör Üniversite Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Ömer Yavaş (Proje Yürütücüsü) Y Prof. Dr. A. Kenan Çiftçi Doç.. Dr. Orhan Çakır HüsnH snü Aksakal (Dok. Öğr.) Zafer Nergiz (Dok. Öğr.) Aysun Ozansoy (Dok. Öğr.) Dok. Öğr. Özlem Yaşar ar (Idaho, USA) Dok. Öğr. Şenay Yiğit it Dok. Öğr.. Mehmet Şahin Y.L. Öğr. Öznur Mete Y.L. Öğr.. A. Senem Altuntaş Y.L. Öğr. Özlem Karslı II.UPHYO,Bodrum 16

17 YUUP a Katılan Üniversite Gazi Üniversitesi (Ankara) Prof. Dr. Saleh Sultansoy (Proje Yür.. Yrd.) (PhD, Protvino,, Rusya) Yrd. Doç.. Dr. Metin YılmazY Yrd. Doç.. Dr. Eyüp p Tel Dr. Berin Şirvanlı Rena Çiftçi Aynur Özcan II.UPHYO,Bodrum 17

18 Gazi Üniversitesi (devam ) Dok. Öğr. Aytül Biber ŞENER Dok. Öğr.. Fadime KUŞTAN Y.Lis Lis. Öğr. Abdülkadir TEZCAN Y.Lis Lis. Öğr.. P. Serkan BĐLGB LGĐN Y.Lis Lis. Öğr. Arslan ÇAYLAN Y.Lis Lis. Öğr.. B. Nurşat GENÇ Y.Lis Lis. Öğr.. M. Emin NAZLIM Y.Lis Lis. Öğr.. Erdoğan AKYAZI Y.Lis Lis. Öğr.. Erdem ERTÖNER Y.Lis Lis. Öğr. Abdüllatif ÇALIŞKAN Y.Lis Lis. Öğr.. Nurcan EKER II.UPHYO,Bodrum 18

19 YUUP a Katılan Üniversite Đstanbul Üniversitesi (Đstanbul)( Prof. Dr. Baki Akkuş (Proje Yür.. Yrd.) (PhD, Đstanbul Üniv.) Prof. Dr. Ali Tutay Yeşim Öktem (Dok. Öğr.) Lidya Amon (Dok. Öğr.) R. Burcu Çakırlı (Dok. Öğr.) II.UPHYO,Bodrum 19

20 YUUP a Katılan Üniversite Boğazi aziçi Üniversitesi (Đstanbul)( Prof. Dr. Engin Arık k (Proje Yür.. Yrd.) (PhD, Univ.. of Pittsburg,, USA) Doç.. Dr. Serkant Ali Çetin Berkol Özgen Doğan Dok. Öğr.. Mustafa Fidan Y.L. Öğr.. Engin Abat II.UPHYO,Bodrum 20

21 YUUP a Katılan Üniversite Uludağ Üniversitesi (Bursa) Doç.. Dr. Đlhan Tapan (Proje Yür.. Yrd.) (PhD,, Bristol University,, UK) Dr. Nilgün n Demir Fatma Koçak (Y.L. Öğr.) Özkan Şahin (Y.L. Öğr.) Ercan Piliçer (Y.L. Öğr.) Adnan Kılıç K (Y.L. Öğr.) II.UPHYO,Bodrum 21

22 YUUP a Katılan Üniversite Erciyes Üniversitesi (Kayseri) Doç.. Dr. Đsmail Boztosun (Proje Yür.. Yrd.) (PhD,, Oxford University,, UK) Gökhan G Koçak (Dok. Öğr.) Orhan Bayrak (Dok. Öğr.) Y.L. Öğr.. Yasemin KüçüK üçük Y.L. Öğr.. M. Bilge Koç II.UPHYO,Bodrum 22

23 YUUP a Katılan Üniversite S. Demirel Üniversitesi (Isparta) Doç.. Dr. Suat Özkorucuklu (Proje Yür.. Yrd.) (PhD, Fermilab,, USA) Doç.. Dr. Đskender Akkurt Y. Doç.. Dr. Abdullah Kaplan Hakan YıldY ldırım Veli Çaplı Öğr.. Gör. G Gürol G Kalaycı II.UPHYO,Bodrum 23

24 YUUP a Katılan Üniversite Niğde Üniversitesi (Niğde) Prof. Dr. Sefa Ertürk rk (Proje Yür.. Yrd.) (PhD,, Liverpool University,, UK) HüsnH snü Aksakal (35, Ankara Ü.) Zafer Nergiz (35, Ankara Ü.) Ömer Görgülüer (Dok. Öğr.) Banu Özel Pelin Kurt Y.L. Öğr. Birgül Göküzüm II.UPHYO,Bodrum 24

25 YUUP a Katılan Üniversite Dumlupınar Üniversitesi (Kütahya) Y. Doç.. Dr. Hatice YıldY ldız z (Proje Yür.. Yrd.) (Ph.D., ODTÜ & CERN) Yrd. Doç.. Dr. Latife ŞAHĐN Uzm. Đlker YILDIZ Y.Lis Lis. Öğr. Đsa SIDIR Y.Lis Lis. Öğr.. Volkan ÇETĐNKAYA Y. Lis. Öğr.. Mustafa Emre KANSU II.UPHYO,Bodrum 25

26 Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü YUUP Projesinde; Parçac acık k HızlandH zlandırıcıları,, Deneysel Yüksek Y Enerji Fiziği i ve Nükleer N Fizik konularında nda ülkemiz için i in hedeflenenleri üstlenecek ve hayata geçirecek, eğitim verecek, Ulusal ve Uluslararası açılımları gerçekle ekleştirecek ve üniversiteler arası çalışacak bir enstitü kurulması öngörülmüştür. Kuruluş: : II.UPHYO,Bodrum 26

27 Bina Đhtiyacı A. Enstitü: : ~ 1500 m 2 B. Laboratuvarlar: : ~1500 m 2 Toplam: 3000 m 2 Tahmini Bedel: 1.3 Milyon YTL Proje: 2006 Đnşaat: 2007 II.UPHYO,Bodrum 27

28 TEKNOLOJĐ GEL. BÖL. Ankara Üniversitesi Virancık (50. Yıl) Kampüsü GÖLBAŞI Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü Ve Laboratuvar MÜH. FAK. II.UPHYO,Bodrum 28

29

30

31

32 II.UPHYO,Bodrum 32

33 II.UPHYO,Bodrum 33

34 TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZĐ 20 YıllY llık k Yolculuk : Fizibilite : 2005: Đçerik Tasarımı : 2010: Teknik Tasarım m ve Test Lab.. (YUUP( YUUP) : 2015: Parçac acık k Fabrikası,, SI, SEL : 2017: Proton HızlandH zlandırıcısı Dünya Standartlarında Đlk Türk HızlandH zlandırıcı Merkezi Tamamlanmış Olacak! Turkish Accelerator Center (TAC) II.UPHYO,Bodrum 34

35 Sonuç 21. yüzyy zyılın n jenerik teknolojilerinden sayılan Parçac acık k HızlandH zlandırıcıları konusunda A.B.D nin 1930 larda, AB nin 1954 te (CERN), Almanya nın n 1959 da (DESY), Japonya nın n 1962 de (KEK) attığı ilk adımı (Enstitü ve Laboratuvar) ülkemiz YUUP projesi ile ~50 yıl y l sonra atarak, gelişmi mişlik yolunda hayati bir adımı Ankara Üniversitesi öncülüğünde nde atmış olacaktır. II.UPHYO,Bodrum 35

36 Devlet Planlama Teşkilatına ve Üniversitelerimiz Yönetimlerine YUUP Proje Ekibi Olarak TEŞEKKÜR EDĐYORUZ II.UPHYO,Bodrum 36