Emre Alan Bellekte aynı türden sıralanmış verilerin oluşturduğu yapıya dizi denir.

Transkript

1 Diziler Bellekte aynı türden sıralanmış verilerin oluşturduğu yapıya dizi denir. Dizilerin tanımlanması ve elemanlarının kullanılması 30 elemanlı numara adında dizi tanımlayalım int[] numara = new int[30]; Veya int[] numara; dizi = new int[25]; Not: Dizi değişkenin eleman sayısını belirtmek için new metodu kullanılır. Yukarıdaki iki kodda da int türünden numara adında bir dizi tanımlandı ve dizinin her bir elemanına int türünün varsayılan değeri atandı. Varsayılan değerler, sayısal türler için 0, object türü için NULL (yokluk), string türü için "", char için ' ' (boşluk) ve bool için false değerleridir. Dizi elemanları bir indis numarasına sahiptir. Bütün dizilerin birinci elemanı 0. indeksidir. Numara dizisinin birinci elemanına numara[0], 10. elemanına numara[9] yazarak erişebilir ve bu dizi elemanlarını bir değişkenmiş gibi kullanabiliriz Örnek: int[] dizi = new int[20]; dizi[5] = 10;//dizinin 5. indisli elemanına 30 değeri atandı. Console.WriteLine(dizi[5]); Ekrana 10 yazacaktır. string[] dizi1 = "Beş", "Dört", "Üç" ; int[] dizi2 = 9, 7, -6 ; float[] dizi3 = 2f, 1.2f, 7f ; Diziler yukarıdaki şekilde tanımlandığında söz konusu dizilerin eleman sayısı yazılan eleman sayısı olur. Örneğin yukarıdaki örneklerde üç dizinin de eleman sayısı üçtür ve dördüncü elemana ulaşmak istersek programımız çalışma zamanında hata verir. Bu şekilde dizi elemanlarına değişken ve ifadeler de atanabilir. Not: Ondalıklı sayıları saklamak için kullanılan değişken türüdür. Bellekte 4 byte lık yer kaplar. Float değişkenlere değer aktarırken değerin sonuna F veya f harfinin yazılması gerekir.

2 foreach Foreach yalnızca dizilere uygulanabilen bir döngü yapısıdır. Örnek: Diziye atanan sayıları ekrana yazdıralım int[] dizi = 35, 9, 4, 17 ; foreach (int eleman in dizi) Console.WriteLine(eleman); foreach döngüsüyle dizi elemanlarının değerini değiştiremeyiz, sadece ekrana yazdırmak gibi "read-only"(salt okunur) işler yapabiliriz. 1-Çok boyutlu diziler İki veya daha çok boyutlu bilgileri saklamak için kullanılan dizi türleridir. Tek boyutlu dizilerde olduğu gibi çok boyutlu dizilerde de ilk değer ataması yapılabilir. Çok boyutlu dizilerde işlem yapabilmek için genellikle iç içe döngü yapıları kullanılmaktadır. Çok boyutlu diziler matris dizileri (düzenli diziler) ve düzensiz diziler olmak üzere ikiye ayrılır. Not: [,] şeklindeki bu gösterim dizinin iki boyutlu olduğunu belirtir. (,) virgül sayısı arttıkça dizinin boyutu da artar. 1-1 Matris Diziler int[,] dizi = new int[3, 2];//3 satır 2 sütündan oluşan dizi veya int[,] dizi = 1, 2, 3, 4, 5, 6 ; Değer atadığımız dizinin elemanları indekslerine göre aşağıdaki gibidir. dizi[0,0] 1 dizi[0,1] 2 dizi[1,0] 3 dizi[1,1] 4 dizi[2,0] 5 dizi[2,1] 6 Not: Bir dizinin boyutu öğrenilmek istenirse Rank () metodu kullanılır. Örnek: int a; int[,] rakamlar = 1, 2, 3, 4, 5, 6 ; a = rakamlar.rank; Console.WriteLine("rakamlar dizisinin boyutu"+ " "+a);

3 Üç boyutlu bir dizi: int[,,] dizi=new int[3,2,2]; veya int[,,] dizi=1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12; Bu dizinin indekslerine göre elemanlarıysa; dizi[0,0,0] 1 dizi[0,0,1] 2 dizi[0,1,0] 3 dizi[0,1,1] 4 dizi[1,0,0] 5 dizi[1,0,1] 6 dizi[1,1,0] 7 dizi[1,1,1] 8 dizi[2,0,0] 9 dizi[2,0,1] 10 dizi[2,1,0] 11 dizi[2,1,1] 12 Not: foreach döngüsüyle iç içe döngü kurmaya gerek kalmadan her çeşit boyutlu matris dizinin elemanlarına ulaşılabilir. Ancak dizilerin elemanlarını değiştirmeniz gerekiyorsa iç içe for döngüsü kullanmanız gerekir. 1-2 Düzensiz Diziler Bu dizilere Jagged diziler de denir. Karışık diziler sütun sayısı birbirinden farklı olan dizilerdir. Bir başka deyişle, farklı sütun sayılarına ait diziler dizisidir. int[][] dizi = new int[3][]; dizi[0] = new int[3]; dizi[1] = new int[4]; dizi[2] = new int[2]; Birinci satırda 3 satırı olan ancak sütun sayısı belli olmayan iki boyutlu bir dizi tanımlanıyor. İkinci, üçüncü ve dördüncü satırda da bu iki boyutlu dizinin her bir satırının kaç sütun içerdiği ayrı ayrı belirtiliyor.

4 Düzensiz dizilerin elemanlarına, örneğin 0,0 indeksine dizi[0][0] yazarak erişebiliriz. Düzensiz dizilerde foreach döngüsü sadece dizi adını yazarak çalışmaz. Ana düzensiz dizinin her bir elemanı için farklı bir foreach döngüsü başlatılmalıdır. Şimdiye kadar öğrendiğimiz şekilde düzensiz dizilerin elemanlarını iç içe for döngüsüyle değiştiremeyiz. Çünkü her satır farklı sayıda sütun içerebileceği için satırların sütun sayısı dinamik olarak elde edilmelidir. Bunun için C#'ın System isim alanındaki Array sınıfına ait metotları vardır ve her diziyle kullanılabilirler. Dizilerle kullanılabilen metotlar GetLength() x.getlength(y) şeklinde kullanılır. Herhangi bir dizinin eleman sayısını int olarak tutar. x diziyi, y o dizinin hangi boyutunun eleman sayısının hesaplanacağını belirtir. int[] dizi = 1, 9, 7, 19, 21 ; Console.WriteLine(dizi.GetLength(0)); Bu program ekrana 5 yazar. int[,] dizi = 2, 4, 2, 7, 10, 4, 7, 12, 6, 2, 1, 12 ; byte a =Convert.ToByte( dizi.getlength(1)); Console.WriteLine(a); Bu program ekrana 3 yazar. Dizileri kopyalamak Örnek1: int[] dizi1 = 1, 2, 3, 4 ; int[] dizi2 = new int[10]; dizi1.copyto(dizi2, 3); foreach (int eleman in dizi2) Console.WriteLine(eleman);

5 Ekran çıktısı Örnek: int[] dizi1 = 1, 2, 3, 4 ; int[] dizi2 = new int[10]; Array.Copy(dizi1, dizi2, 3); foreach (int eleman in dizi2) Console.WriteLine(eleman); Dizileri sıralama Dizileri sıralamak için sort metodunu kullanacağız. string[] metin =new string [8]; metin.setvalue("emre", 0); metin.setvalue("musa", 1); metin.setvalue("tahir", 2); metin.setvalue("hasan", 3); metin.setvalue("ibrahim", 4); metin.setvalue("gökçen", 5); metin.setvalue("zafer", 6); metin.setvalue("arzu", 7); Console.WriteLine("Sırasız dizi:"); foreach (string isim in metin) Console.WriteLine(isim + " "); Console.WriteLine("\n\nSıralı dizi:");

6 Array.Sort(metin); foreach (string isim in metin) Console.WriteLine(isim + " "); Dizilerde Arama string[] dizi = "ayşe", "osman", "ömer", "yakup", "meltem" ; Array.Sort(dizi); Console.WriteLine(Array.BinarySearch(dizi, "osman")); BinarySearch metodu, bir nesneyi bir dizi içinde arar, eğer bulursa bulduğu nesnenin indeksini tutar, bulamazsa negatif bir sayı tutar. BinarySearch'ü kullanabilmek için diziyi daha önce Sort ile sıralamalıyız. Yukarıdaki kodlar ekrana 2 yazdıracaktır. Ancak diziye eleman atama sırasına bakarsak Osman isminin indis numarası 1 dir. Bunun nedeni sort metodunu kullanıp sıralama yapınca Osman ismi 2. İndise gider. Dizinin elamanları sıralama yapılınca Ayşe, Meltem, Osman, Ömer, Yakup şeklinde olacaktır. string[] dizi = "ayşe", "osman", "ömer", "yakup", "meltem", "rabia", "mahmut", "zafer", "yılmaz", "çağlayan" ; Array.Sort(dizi); Console.WriteLine(Array.BinarySearch(dizi, 3, 4, "yakup")); BinarySearch burada 3. indeksten itibaren 4 eleman içinde "yakup"u arar. Bulursa indeksini tutar. Bulamazsa negatif bir sayı tutar. Sort metodu kullanarak sıralama yapılınca isimler Ayşe, Çağlayan, Mahmut, Meltem, Osman, Ömer, Rabia, Yakup, Yılmaz, Zafer şeklinde olacaktır. 3. İndiste Meltem vardır. Meltem isminden itibaren 4 eleman içinde arama yapacaktır. Bu 4 eleman Meltem, Osman, Ömer, Rabia isimleridir.

7 Ekran çıktısı Clear Metodu string[] dizi = "ayşe", "osman", "ömer", "yakup", "meltem", "rabia", "mahmut" ; Array.Clear(dizi, 1, 3); foreach (string isimler in dizi) Console.WriteLine(isimler); Bu kod dizi dizisinin 1. indeksinden itibaren 3 indeksini sıfırlar (varsayılan değere döndürür ). Reverse Metodu Dizi içindeki değerleri tersine çeviren metottur. int[] dizi = 1,2,3,4,5,6 ; Array.Reverse(dizi); foreach (int rakamlar in dizi) Console.WriteLine(rakamlar); 1. indeksten itibaren 3 elemanı ters çeviren kodlar.

8 int[] dizi = 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 ; Array.Reverse(dizi, 3, 3); foreach (int rakamlar in dizi) Console.WriteLine(rakamlar); Koleksiyonlar Dizi eleman sayısının esnek şekilde tanımlanması için kullanılan yapılardır. Eleman sayısı, programda kullanılacak eleman sayısına göre artırılır ya da azaltılır. Koleksiyonları kullana bilmek için using System.Collections; projenin başına eklenmelidir. ArrayList Sınıfı Dinamik olarak büyüyüp küçülebilen diziler için kullanılır. Diğer dizilerden farklı olarak dizinin elemanları aynı değişken türünden olmak zorunda değildir. ArrayList sınıfıyla bir dizi oluşturulduğunda dizinin eleman sayısı belirtilmemişse varsayılan değeri 16 dır. Eleman sayısı 16 yı geçerse dizinin eleman sayısı otomatik olarak 32 ye yükseltilir. Örnek: ArrayList kitaplar = new ArrayList(); Add Metodu() ArrayList dizisine eleman eklemek için kullanılır. Eklenen eleman dizinin en sonuna eklenir. Örnek: Arraylist sınıfını kullanarak kitaplar adında bir dizi tanımlayalım. Kitaplar dizisine altı tane kitap adı Add komutu ile ekleyelim ve dördüncü indis deki kitabın adını ekrana yazdıralım.

9 ArrayList kitaplar = new ArrayList(); kitaplar.add("nasrettin Hoca"); kitaplar.add("nutuk"); kitaplar.add("meyhaneci"); kitaplar.add("fıkralar"); kitaplar.add("bsşını vermeyen Şehit"); kitaplar.add("diyet"); Console.WriteLine(kitaplar[4]); Capacity Özelliği ArrayList dizisinin mevcut boyutu veren komuttur. Console.WriteLine(kitaplar.Capacity); Bu kodu yazdığımızda ekrana 8 yazacaktır. Bunun nedeni dinamik olarak büyümesidir. Sekizden fazla eleman girersek boyutu 16 olacaktır. Eğer 16 dan dan fazla kayıt eklersek boyutu 32 olacaktır. Insert () Metodu ArrayList dizisinin belli bir konumuna eleman eklemek için kullanılır. Örnek: Kitaplar dizisine altı tane kitap adı yazdık. Kitaplar dizisinin 2. İndisli yerine yeni bir kitap adı ekleyelim. ArrayList kitaplar = new ArrayList(); kitaplar.add("nasrettin Hoca"); kitaplar.add("nutuk"); kitaplar.add("meyhaneci"); kitaplar.add("fıkralar"); kitaplar.add("başını vermeyen Şehit"); kitaplar.add("diyet"); kitaplar.insert(2,"küçük Adamlar"); foreach (string kitaplistesi in kitaplar) Console.WriteLine(kitaplistesi); Ekran çıktısında göründüğü gibi Küçük Adamlar adlı kitap 2. İndisli alana eklendi. 2. İndisde olan Meyhaneci adlı kitap ise bir alt sıraya kaydırıldı.

10 Count Özelliği ArrayList dizisinin eleman sayısını verir. Console.WriteLine(kitaplar.Count); Kitaplar dizisinin eleman sayısı ekrana yazdırıldı. TrimToSize () Özelliği Dizi için ayrılan bellek kapasitesinin gereksiz kullanımını önlemek için boş olan alanların atılıp sadece eleman sayısı kadar alan tutmasını sağlar. Sekiz boyutlu bir dizine beş kayıt eklenince üç kayıtlık alan boş olacaktır. Bu kod yardımı ile boş alanları silerek hafızada gereksiz alan tutmasını önleriz. Örnek: Arabalar adında bir dizi tanımlayıp içerisine beş kayıt ekleyelim. Sonra TrimToSize komutunu kullanmadan ve TrimToSize komutunu kullanarak dizi boyutunu ekrana yazdıralım. ArrayList arabalar = new ArrayList(); arabalar.add("ford"); arabalar.add("tofaş"); arabalar.add("bmw"); arabalar.add("fıat"); arabalar.add("toyota"); Console.WriteLine("TrimToSize komutu kullanmadan"); Console.WriteLine(arabalar.Capacity); arabalar.trimtosize(); Console.WriteLine("TrimToSize komutu kullandıktan sonra"); Console.WriteLine(arabalar.Capacity); Clear () Metodu Dizideki bütün elemanları silmek için kullanılır. arabalar.clear(); Remove () Metodu Bir elemanı diziden çıkarmak için kullanılan metottur.

11 isimler.remove("musa");//isimler dizisinden Musa ismini silecektir. Numarasını verdiğiniz elemanı diziden çıkarmak için ise RemoveAt () metodu kullanılır. isimler.removeat(2);//isimler dizisinden 2 indisdeki ismi silecektir. IndexOf () Metodu ArrayList dizisinde bir eleman aramak için kullanılan metottur. Bulma işlemi gerçekleşirse geriye elemanın index numarası döner. Bulamazsa -1 değerini bize verecektr. Örnek: ArrayList isimler = new ArrayList(); isimler.add("emre"); isimler.add("ali"); isimler.add("muhammet"); isimler.add("musa"); isimler.add("emine"); isimler.add("ayşe"); isimler.add("fatma"); Console.WriteLine(isimler.IndexOf("Muhammet")); Ekrana 2 yazacaktır. Aranan kayıt bulunursa kayıtın index numarasını verir. Aranacak kayıtın başlangıçtan itibaren değil de belli bir yerden itibaren arama yapmak istiyorsanız index numarası belirtmelisiniz. Console.WriteLine(isimler.IndexOf("Muhammet",2)); İsimler dizisinde Muhammet adını ikinci index ten itibaren arama yapıp ekrana yazdırır. Dizide belli bir aralıkta kayıt araması yapılmak istiyorsanız. Başlangıç index sini ve bu index ten sonra kaç kayıt içinde olacağını belirtmelisiniz. ArrayList isimler = new ArrayList(); isimler.add("emre"); isimler.add("ali"); isimler.add("muhammet"); isimler.add("musa"); isimler.add("emine"); isimler.add("ayşe"); isimler.add("fatma"); Console.WriteLine(isimler.IndexOf("Ayşe",2,3));

12 İsimler dizisinde Ayşe ismini ikinci index den itibaren üç kayıtta arayacaktır. İkinci index de Muhammet ismi vardır. Yani Ayşe ismini Muhammet ve Emine isimleri arasında arayacaktır. Ayşe ismi bu aralıkta olamadığı için -1 değerini bize verecektir. Sort () Metodu ArrayList diziyi sıralamak için kullanılan metottur. Örnek: ArrayList isimler = new ArrayList(); isimler.add("emre"); isimler.add("ali"); isimler.add("muhammet"); isimler.add("musa"); isimler.add("emine"); isimler.add("ayşe"); isimler.add("fatma"); isimler.sort(); foreach (string elemanlar in isimler) Console.WriteLine(elemanlar); Reverse () Metodu ArrayList diziyi ters çevirmek için kullanılan metottur. Örnek: ArrayList isimler = new ArrayList(); isimler.add("emre"); isimler.add("ali"); isimler.add("muhammet"); isimler.add("musa"); isimler.add("emine"); isimler.add("ayşe"); isimler.add("fatma"); isimler.reverse(); foreach (string elemanlar in isimler) Console.WriteLine(elemanlar);

13 Dizinin bir bölümü ters çevrilmek istenirse; isimler.reverse(2,3); 2 nereden başlayacağını 3 ise kaç tane kayıtın değiştirileceğini gösterir. Yukarıdaki kodları aynen yazıp reverse kısmını üstteki gibi değiştirirsek ekran çıktısı alttaki gibi olacaktır. Diğer Koleksiyonlar BitArray Byte veya boolean değişken türünde değerleri içeren koleksiyondur. bool [] durum = new bool[]true,false,false,true;//bool türünde durum dizisine değerler atandı BitArray liste = new BitArray(durum);//liste dizisine durum dizisi aktarıldı for (int i = 0; i < durum.length; i++) Console.WriteLine(liste[i]); Hashtable Dizi elemanlarına anahtar bir değerle ulaşılmak istendiğinde kullanılan koleksiyondur. Bu koleksiyonda veriler key/value denilen anahtar/değer çiftleri şeklinde tutulur. Örneğin şehir adlarını tutan bir Hashtable koleksiyonuna veriler alan kodu/şehir adı şeklinde girilebilir. Anahtar için seçilen bilgi her eleman için

14 ayrı olmalıdır. Bu değerlere key değerleri denir. Key değerleri tektir, değiştirilemez. Key değerlerine null değerler atanamaz. Örnek: Anahtar kelime olarak şehrin adı girilince şehrin alan kodunu yazan program. string sehiradi; bool durum; Hashtable sehirler = new Hashtable(); sehirler.add("erzurum","442");//şehir adı anahtar kelime alan kodu ise getirilecek olan değer. sehirler.add("trabzon","462"); sehirler.add("ankara","312"); sehirler.add("antalya","242"); sehirler.add("bursa","224"); Console.WriteLine("Şehir adını giriniz."); sehiradi = Console.ReadLine();//Kullanıcının gireceği şehrin adı alınır. durum = sehirler.containskey(sehiradi);//bool türündeki durum değişkenine şehir versa true değeri atandı. if (durum==true) Console.Write("Alan kodu:"+" "); Console.WriteLine(sehirler[sehiradi]); else Console.WriteLine("Şehir kayıtlı değil."); SortedList Hashtable koleksiyonunda olduğu gibi SortedList koleksiyonunda da key/value (anahtar/değer) sistemi kullanılır. Bu koleksiyonda bilgiler sıralıdır. SortedList in farkı, hem key hem de value değerlerine göre bilgiye erişim sağlamasıdır. SortedList sehirler = new SortedList(); Stack ve Queue İçindeki bilgileri son giren ilk çıkar (Last In Fırst Out -LIFO) sistemiyle tutan koleksiyona Stack, ilk giren ilk çıkar (First InnFirst Out -FIFO) sistemiyle tutan koleksiyona da Queue adı verilir. Bu koleksiyonları kullanmanın faydası eleman

15 sayısı belirtilmediği taktirde koleksiyon boyutunun otomatik olarak ayarlanmasıdır. Stack koleksiyonu default olarak 10 elemanlı bir koleksiyon dizisi oluştururken Queue koleksiyonunda ise dizi boyutu 32 elemanlıdır. Örnek: stack sınıfıyla oluşturulan isimler dizisine ilk değerler atanıyor. Kullanıcıdan da yeni bir isim eklemesi isteniyor. Stack isimler = new Stack(); isimler.push("ali"); isimler.push("fatma"); isimler.push("musa"); isimler.push("ayşe"); isimler.push("muhammet"); Console.Write("İsim:"); isimler.push(console.readline()); foreach (string elemanlar in isimler) Console.WriteLine(elemanlar); Stack sınıfında diziye ekleme işlemi Push() metoduyla yapılır. Stack son giren ilk çıkar sistemi ile değerleri tuttuğu için sonradan eklenen emre ismi ilk sıraya kayıt edilir. Pop() ise, sıranın sonundaki elemanı geri döndürür ve sonra siler. Örnek: Stack isimler = new Stack(); isimler.push("ali"); isimler.push("fatma"); isimler.push("musa"); isimler.push("ayşe"); isimler.push("muhammet"); for (int i = 0; i < isimler.count; i++) Console.WriteLine(isimler.Pop());

16 Örnek: Yukarıdaki örneği birde Queue koleksiyonunu kullanarak yapalım. Queue isimler = new Queue(); isimler.enqueue("ali"); isimler.enqueue("fatma"); isimler.enqueue("musa"); isimler.enqueue("ayşe"); isimler.enqueue("muhammet"); Console.Write("İsim:"); isimler.enqueue(console.readline()); foreach (string elemanlar in isimler) Console.WriteLine(elemanlar); Queue sınıfında diziye eleman ekleme Enqueue() metoduyla yapılır. Queue ilk giren ilk çıkar sistemi ile değerleri tuttuğu için sonradan eklenen emre ismi son sıraya kayıt edilir. Dequeue() metodu ise, sıradaki elemanı geri döndürür ve sonra siler. Queue isimler = new Queue(); isimler.enqueue("ali"); isimler.enqueue("fatma"); isimler.enqueue("musa"); isimler.enqueue("ayşe"); isimler.enqueue("muhammet"); for (int i = 0; i < isimler.count; i++) Console.WriteLine(isimler.Dequeue());