Sabit Mıknatıslı Senkron Motorun Uzay Vektör Modülasyonlu Doğrudan Moment Kontrolünün Benzetimi

Transkript

1 Fırat Üniv. Mühenilik Bilimleri Dergii Fırat Univ. Journal of Engineering 5(), , 13 5(), , 13 Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi Özet Hakan ÇELİK 1,*, Haan KÜRÜM 1 Fırat Üniveritei, Mekatronik Müheniliği, 3119, Elazığ Fırat Üniveritei, Elektrik-Elektronik Müheniliği, 3119, Elazığ * hakancelik@firat.eu.tr (Geliş/Receive: ; Kabul/Accepte: ) Günümüze mikroişlemci teknolojiineki gelişmeler ve güçlü mıknatıların üretilmeine bağlı olarak Sabit Mıknatılı Senkron Motorların (SMSM) kullanımı gierek artmaktaır. Önceleri enütriyel ürücü itemlere yaygın olarak kullanılan aenkron motorların yerini artık SMSM ler almıştır. SMSM ler günümüze aanörler, çamaşır makineleri, elektrikli araçlar, fanlar, pompalar, otomayon teknolojileri vb. birçok alana yaygın bir şekile kullanılmaktaır. SMSM lere vektör kontrol yöntemleri olarak Alan Yönlenirmeli Kontrol ve Doğruan Moment Kontrolü (DMK) kullanılmaktaır. DMK a tator akıı ve moment, inverter için uygun bir anahtarlama tratejiinin kullanılmaı ile oğruan kontrol eilmekteir. Sürücü itemlere DMK nın kullanılmaı ile moern ürücü itemleren itenen iyi bir inamik cevap ve enek bir kontrol yapıı ele eilmekteir. DMK, hiterezi ve uzay vektör moülayonlu olmak üzere iki faklı şekile gerçekleştirilmekteir. Uzay vektör moülayonlu DMK yöntemi inverterin abit anahtarlama frekanına çalışmaına imkân ağlamaı neeniyle yaygın bir şekile kullanılmaktaır. Bu çalışmaa SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının Matlab/Simulink benzetimi yapılmış ve ele eilen onuçlar irelenmiştir. Benzetim onuçlarınan, uzay vektör moülayonlu DMK ile kontrol eilen SMSM nin, moern ürücü itemleren itenen geniş bir hız aralığına kararlı çalışma ve eğişken yük urumları için hızlı moment cevabına ahip oluğu görülmekteir. Anahtar Kelimeler: Sabit mıknatılı enkron motor, Uzay vektör moülayonlu oğruan moment kontrolü, Gerilim kaynaklı inverter, Benzetim. Abtract The Simulation of Space Vector Moulate Direct Torue Control of Permanent Magnet Synchronou Motor In parallel to the recent evelopment in microproceor technology an prouction of trong magnet the interet on Permanent Magnet Syncronou Motor (PMSM) increae continuouly. PMSM are begun to be ue in inutrial river et up intea of aynchronou motor which were ue commonly before. Toay PMSM are ue in ifferent application uch a elevator, wahing machine, electrical vehicle, fan, pump an automation technologie. In PMSM, Fiel Oriente Control an Direct Torue Control (DTC) are ue a vector control metho. In DTC, tator flux an torue are irectly controlle uing a uitable witching trategy for the inverter. With the ue DTC in river ytem, a better ynamic repone an a flexible control which are expecte in moern river ytem i obtaine. DTC i realize in two way namely hyterei an pace vector moulation. DTC metho with pace vector moulation i commonly ue ince it give an opportunity for inverter to work at a contant witching freuency. In thi tuy, the imulation of PMSM DTC with pace vector moulation i generate with Matlab/Simulink an the reult are icue. Accoring to the imulation reult, it i oberve that PMSM controlle by DTC with pace vector moulation ha table action in a wie pee range which i reuete from moern river ytem an fat torue repone for variable loa tate. Key wor: Permanent Magnet Synchronou Motor, Space vector moulate irect torue control, Voltage ource inverter, Simulation.

2 Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM 1. Giriş Günümüze mikroişlemci teknolojiineki gelişmeler ve güçlü mıknatıların üretilmeine bağlı olarak Sabit Mıknatılı Senkron Motorların (SMSM) kullanımı gierek artmaktaır. SMSM ler yükek verim eğerleri, bait yapıları, uyartım için ayrı bir kaynak gerektirmemeleri, üşük atalet momentleri ve birim hacim başına ele eilen yükek güç yoğunluğu neeniyle iğer motorlaran aha fazla tercih eilmekteirler. SMSM ler işli itemlerine gerek kalmaan üşük hızlara a verimli bir çalışabilmei neeniyle oğruan tahrik itemlerine tercih eilmekteirler. Özellikle aanörler ve elektrikli araçlara yaygın bir şekile kullanılmaktaır [1-4]. Skaler kontrol yöntemlerinin kullanılığı SMSM li ürücü itemlere itenilen performanı ağlayamamışlar ve günümüze bu kontrol yöntemlerinin yerini vektör kontrol yöntemleri almıştır. SMSM nin vektör kontrol yöntemlerinen biri olan DMK a tator akıı ve moment bir hiterezi banı içine kontrol eilir. Böylece ürücü performanı Doğru Akım motorlarınan ele eilen performana yaklaşır. Mikroişlemci ve güç elektroniği alanlarınaki gelişmelere paralel olarak DMK nın kullanımı a artmıştır. Moern bir ürücü itemen geniş bir hız aralığına, hızlı moment cevabı ve enek bir kontrol yapıı itenmekteir. SMSM li ürücü itemlere DMK nın kullanımı ile bu özellikler ele eilebilir [4-6]. Literatüre DMK için yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu akı ve moment algalılığının azaltılmaı, abit bir anahtarlama frekanının ele eilmei ve DSP (Sayıal İşaret İşlemci) ile gerçekleştirilen eneyel uygulamalaraki orunların çözümüne yöneliktir [3,7-9]. Ayrıca yapay zekâ tekniklerinen fayalanılarak, DMK an ele eilen performanın arttırılmaına yönelik çalışmalar a yapılmıştır [1-13].. SMSM nin Matematikel Moeli SMSM nin üç fazlı matematikel moelinin yerine, - ekenineki moelin kullanılmaı ile enklemler aha bait hale gelir. Bu moel ile SMSM nin hem geçici hem e ürekli urumaki avranışı incelenebilmekteir. SMSM nin - eşeğer evreleri Şekil 1 e göterilmiştir. Şekil 1. SMSM nin - eşeğer evreleri Bu eşeğer evreleren, V V Ri r (1) t Ri r () t olur. Buraa; V ve V - eken gerilimlerini, Ψ ve Ψ - eken akılarını, i ve i - eken akımlarını ve ω r elektrikel rotor açıal hızını götermekteir. Ψ ve Ψ - eken akıları, L i (3) M L i (4) olarak ifae eilebilir. Buraa, Ψ M mıknatı akıını, L ve L ie - ekeni inüktanlarını temil etmekteir. Denklem (3) ve (4), Denklem (1) ve () e yerine yazılıra - eken gerilimleri, V V Ri L i r Li (5) t Ri L i r Li r M (6) t olur. - ekeni büyüklüklerine göre moment enklemi, T e 3p i i (7) 116

3 Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi olur. Bu enkleme p, motorun çift kutup ayııır. Denklem (3) ve (4) e verilen Ψ ve Ψ akıları, Denklem (7) e yerine yazılıra moment enklemi, 3p T e Mi ( L L ) ii (8) olarak ifae eilebilir. Denklem (8) e, birinci terim mıknatı tarafınan üretilen momentini ikinci terim ie relüktan momentini temil eer. Yüzey mıknatılı SMSM lere L ve L inüktanları birbirine eşit oluğunan, relüktan momenti ıfır olur. Bu uruma moment enklemi, 3p Te Mi (9) olur. Hareket enklemi ie, T e 1 r 1 Ty J. B.. (1) r p t p olarak yazılabilir. Buraa J atalet momentini, B ürtünme katayıını temil etmekteir. 3. SMSM nin Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolü DMK genel olarak hiterezi ve uzay vektör moülayonlu olmak üzere iki şekile gerçekleştirilmekteir. Hiterezi DMK a abit anahtarlama frekanının ele eilmeineki güçlükler yaşanmakta ve yükek anahtarlama frekanına gerek uyulmaktaır. Bu neenle hiterezi DMK nın gerçekleştirilmei için çok hızlı mikroişlemcilere ve yükek anahtarlama frekanına çalışacak güç elektroniği elemanlarına ihtiyaç varır [4,6,7]. Uzay vektör moülayonlu DMK a ie yükek anahtarlama frekanına gerek uyulmaz ve abit anahtarlama frekanı ele eilebilir. Bu ütünlükleri neeniyle uzay vektör moülayonlu DMK motor kontrol uygulamalarına yaygın bir şekile kullanılmaktaır [9,14,15]. Şekil e SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının blok iyagramı verilmiştir. Bu blok iyagramına a görülüğü gibi, ω r * referan hızı ile motoran ölçülen ω r gerçek hızı karşılaştırılır ve ele eilen Δω r hız 117 hataı, PI (Oranal-İntegral) hız kontrolörünün girişine uygulanır. PI hız kontrolörünün * çıkışınan referan moment eğeri T e ele eilir. Motoran ölçülen üç faz tator akımları Clarke önüşümü kullanılarak önce α-β ekenine, aha onra Park önüşümleri kullanılarak - ekenine önüştürülür. Akı heaplayıcı bloğuna bu akımlar kullanılarak Denklem (3) ve (4) e veriliği gibi Ψ ve Ψ akıları heaplanır. Moment heaplayıcı bloğuna ie Denklem (7) kullanılarak gerçek moment eğeri T e heaplanır. Gerçek moment eğeri T e ile referan moment eğeri T * e nin karşılaştırılmaı ile ele eilen moment hataı ΔT e, PI moment kontrolörünün girişine uygulanır. PI moment kontrolörünün çıkışınan yük açıının eğişimi olan Δδ ele eilir. Denklem (8) e verilen moment ifaei DMK için yenien üzenlenire, 3 1 Te p M in (11) L olur. Buraa tator manyetik akıının genliği, δ yük açıını, L ie yüzey mıknatılı SMSM nin tator inüktanını temil etmekteir. Moment eğişimi ΔT e ile yük açıı eğişimi Δδ araınaki ilişkiyi bulmak için Denklem (11) eki moment ifaeinin türevi alınıra, Te 3 1 p M in (1) t L t Denklem (1) ele eilir. Bu enklemen görülüğü gibi momentin eğişimi, yük açıı δ nın eğişimi ile oğru orantılıır. δ nın hızlı bir şekile eğiştirilmeiyle hızlı bir moment cevabı ele eilebilir. Aynı şekile δ belli bir bant genişliğine kontrol eilebilre motor momenti e bir bant genişliğine kontrol eilebilir [4,9,14,15]. Uzay vektör moülayonlu DMK nın vektör iyagramı Şekil 3 te verilmiştir. Bu iyagraman görülüğü gibi yük açıına Δδ kaarlık bir eğişim oluğuna tator akıına a ΔΨ kaar bir eğişim meyana gelir ve onuçta yeni tator * akıı Ψ olur. Buraa T abit anahtarlama * periyounu, v ie uzay vektör moülayon tekniği kullanılarak ele eilen tator gerilimini götermekteir.

4 Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM Şekil. SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının blok iyagramı Şekil 3. Uzay vektör moülayonlu DMK nın vektör iyagramı Genel olarak tator manyetik akıı, t t ( u R i ). t (13) t olarak ifae eilmekteir. Denklem (13) e tator irenci olan R ihmal eilire, tator manyetik akıı, tt. t u t (14) 118 olur. Denklem (14) e Δt eğeri abit anahtarlama frekanına çalışmak için T olarak alınıra, tator akıınaki eğişim miktarı ΔΨ tatora uygulanan gerilim v ile T in çarpımı olur. Stator akıının ekenineki eğişim Ψ ve ekenineki eğişim Ψ, vektör iyagramına göre, * r co( ) co( ) (15) * r in( ) in( ) (16) olarak ifae eilebilir. Buraa Ψ r * tator akıının referan eğerini götermekteir. Stator akıının genliği Ψ, (17) olur. Yük açıı δ ie, arctan (18) olur. Denklem (1) ve () e verilen V ve V gerilim ifaelerine abit anahtarlama frekanına çalışmak için t yerine, anahtarlama periyou T yazılıra, V Ri r (19) T

5 Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi V R i () r T ifaeleri ele eilir. Ter Park önüşümü ile V ve V gerilimlerinen V α ve V β gerilimleri bulunabilir. Şekil eki blok iyagramına görülüğü gibi V α ve V β gerilimleri kullanılarak uzay vektör moülayonu ile, Darbe Genişlik Moülayonu (DGM) işaretleri üretilir ve gerilim kaynaklı invertere uygulanır. Uzay vektör DGM e kullanılan altıgen formunaki uzay vektörler ve referan gerilim vektörü Şekil 4 e verilmiştir. Bu ayrık uzay vektörler, j( k1) 3 V k Vce (k=1,..,6) (1) 3 olarak ifae eilebilirler. Buraa V c gerilim kaynaklı inverterin Doğru Akım giriş gerilimini, k ie referan gerilim vektörünün bulunuğu bölgeyi götermekteir. b) a) Şekil 4. a) Altıgen formuna uzay vektörler, b) referan gerilim vektörü Uzay vektör DGM e, her bir T anahtarlama periyounaki ortalama uzay gerilim vektörü V ref, urağan çatıa komşu iki ıfır olmayan vektör ve iki ıfır vektörü ile Denklem () e veriliği gibi ifae eilmekteir. T in yeteri kaar küçük oluğu üşünülüre, V ref bu üree yaklaşık olarak abit kabul eilir ve bu vektörün hareketi makinanın temel avranışını tanımlar [5,9,16]. V ref Tk Tk 1 Vk Vk 1 () T / T / Şekil 5 te referan uzay gerilim vektörünün 1. Bölgee olmaı urumuna küçük, orta ve büyük DGM işaretleri göterilmiştir. Şekil 5. Referan uzay vektörün 1. bölgee olmaı urumuna DGM işaretleri T k ve T k+1 ürelerinin heaplanmaı için, 119

6 Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM T Tk k 1 3 T V c ( k ) in 3 ( k 1) in 3 ( k ) co 3 V ( k 1) V co 3 (3) ifaei kullanılmaktaır. Bu üre heaplamalarınan onra mikroişlemci temelli itemlere uzay vektör DGM işaretlerinin ayıal olarak gerçekleştirilmei kolayır. Bu neenle uzay vektör DGM, özellikle ayıal tabanlı itemlere gerilim kaynaklı inverterin kontrolüne yaygın bir şekile kullanılmaktaır [5,9,16]. 4. SMSM nin Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ına ait benzetim çalışmaları Matlab/Simulink te yapılmıştır. Benzetim çalışmalarına ilk olarak aha önce SMSM nin matematikel moeline verilen enklemler kullanılarak SMSM nin benzetimi yapılmıştır. SMSM benzetim bloğunun içeriği Şekil 6 a verilmiştir. - ekenineki akı eğişimlerinin heaplanığı benzetim bloğunun içeriği ie Şekil 7 e veriliği gibiir. Şekil 6. SMSM Matlab/Simulink benzetim bloğunun içeriği Şekil 7. Akı eğişimlerinin heaplanığı Matlab/Simulink benzetin bloğunun içeriği 1

7 Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi Şekil 8. V-V Matlab/Simulink benzetim bloğunun içeriği Şekil 9. Vref Matlab/Simulink benzetim bloğunun içeriği Şekil 1. Uzay vektör DGM Matlab/Simulink benzetim bloğunun içeriği 11

8 Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM Şekil fazlı gerilim kaynaklı inverter Matlab/Simulink benzetim bloğunun içeriği V ve V gerilimlerinin heaplanığı benzetim bloğunun içeriği Şekil 8 e, Vref geriliminin heaplanığı benzetim bloğunun içeriği ie Şekil 9 a verilmiştir. Uzay vektör DGM işaretlerinin üretiliği benzetim bloğunun içeriği Şekil 1 a, üç fazlı gerilim kaynaklı inverter benzetim bloğunun içeriği ie Şekil 11 e verilmiştir. Bu benzetim bloklarının birleştirilmei ile oluşturulan SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının Matlab/Simulink benzetimi Şekil 1 e verilmiştir. Bu benzetime, gerçek hız ile motor moelinen ele eilen hız eğeri karşılaştırılarak ele eilen hız hataı PI hız kontrolörüne girilir ve hız kontrolörünün çıkışınan referan moment eğeri ele eilir. Bu referan moment eğeri ile motor moelinen ele eilen gerçek moment eğeri karşılaştırılarak ele eilen hata eğeri PI moment kontrolörüne girilir. PI moment kontrolörü çıkışınan yük açıı eğişimi ele eilir. Yük açıı eğişimi kullanılarak Denklem (15) ve (16) a verilen ifaeye göre - ekenineki akı eğişimleri heaplanır. - ekenineki akı eğişimleri kullanılarak Denklem (17) ve (18) e verilen ifaelere göre V ve V gerilimleri heaplanır. Daha onra V ve V gerilimleri kullanılark V ref referan gerilim eğeri ele eilir. Bu gerilim eğeri kullanılarak uzay vektör DGM işaretleri üretilir ve gerilim kaynaklı invertere uygulanır. Böylece SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ı gerçekleştirilir. 5. Benzetim Sonuçları Benzetim çalışmalarına EK e parametreleri verilen SMSM kullanılmıştır. 1 Çalışmalara gerilim kaynaklı inverterin Doğru Akım giriş gerilimi olan V c 75 V, anahtarlama frekanı ie 5 khz alınmıştır. EK e verilen motor parametrelerine göre mıknatı akıı olan Ψ M eğeri.946 Weber oluğunan tator akıının referan eğeri.946 Weber alınmıştır. Kullanılan PI hız ve PI moment kontrolörlerinin katayıları Kök Yer Eğriinen bulunmuştur. Hızı üzmek için Hz keim frekanlı alçak geçiren üzgeç, akımları üzmek için ie 15 Hz keim frekanlı alçak geçiren üzgeç kullanılmıştır. Ayrıca Matlab/Simulink te yapılan benzetim çalışmalarına çalışma aımı 1-5 alınmıştır. Benzetim çalışmalarına SMSM ye referan hız olarak elektrikel açıal hız eğerleri verilmiştir. Genellikle üşük hızlara SMSM lerin hızına ve momentine algalanmalar olmakta ve algalanmalar onucuna a kararız çalışma urumları ortaya çıkabilmekteir. Bu neenle SMSM nin üşük hızlaraki performanını incelemek için benzetim onuçları 6 ra/ elektrikel hız eğeri için alınmıştır. Şekil 13, Şekil 15 ve Şekil 17 e verilen onuçlara SMSM başlangıç anına yüküz olarak yol almış ve yaklaşık 1.9 onra T y =1 Nm ile yüklenmiştir. Sonuçlar inceleniğine başlangıç anına SMSM nin hızlı bir moment cevabı ile referan hızı kıa üree yakalaığı görülmekteir. Yüklenme anına SMSM nin hızına kıa bir üreliğine üşüş oluğu görülmüş fakat aha onra yenien referan hız yakalanarak kararlı çalışmanın evam ettiği görülmekteir. Üç faz tator akımları için verilen onuçlar inceleniğine yüküz uruma yaklaşık ıfır oluğu, yüklü uruma ie yüke bağlı olarak arttığı görülmekteir.

9 Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi Şekil 1. SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının Matlab/Simulink benzetimi 13

10 Stator akıı (Weber) Te (Nm) wref, wr (ra/n) Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM İvmelenme anlarına DMK nın hızlı inamik cevabı neeniyle üç faz tator akımlarının uzun üre yükek eğerlere çıkmaığı görülmekteir. Yine hem yüklü hem e yüküz çalışmaa moment ve akının küçük bir bant genişliğine algalanarak referan eğerleri takip ettikleri verilen onuçlaran görülmekteir. 6 ra/ lik üşük bir referan hız eğeri için SMSM nin DMK ına ilişkin verilen onuçlar inceleniğine, moment ve hız eğerlerine büyük algalanmalar görülmemekteir. Bunun onucuna a genellikle üşük hız uygulamalarına ortaya çıkan kararız çalışma urumu SMSM nin DMK ına görülmemiştir. Şekil 14, Şekil 16 ve Şekil 18 e verilen onuçlar ie moern ürücü itemlere ıklıkla kullanılan bir referan hız eğrii içinir. SMSM başlangıç anına yüküz olarak yol almış ve yaklaşık onra T y = Nm ile yüklenmiştir. Sonuçlaran görülüğü gibi SMSM hızlı bir moment cevabı ile referan hızı kıa üree yakalamış ve takip etmiştir. Yüklenme anına motor hızına kıa bir üreliğine üşüş olmuş ancak aha onra yenien referan hız eğerine ulaşılarak yüklü bir şekile referan hız eğeri takip eilmiştir. Moment eğerinin ivmelenme anlarına hızlı bir şekile tepki vererek ört bölgeli çalışmaya uygun olarak eğiştiği görülmekteir. Ayrıca ürekli çalışma urumlarına ie yük momentini karşılaığı görülmekteir. Üç faz tator akımları inceleniğine yüküz iken yaklaşık olarak ıfır oluğu, yüklü uruma ie yüke bağlı olarak arttığı görülmekteir. İvmelenme urumlarına DMK nın yükek inamik cevabı neeniyle üç faz tator akımlarının uzun üre yükek eğerlere çıkmaığı görülmekteir. Moment ve tator akıları için verilen ürekli urum onuçları inceleniğine ie hem momentin hem e tator akıının küçük bir algalanma ile referan eğerleri takip ettikleri görülmekteir. Hem üşük abit referan hız eğeri hem e eğişken referan hız eğeri için verilen i ve i akım onuçları inceleniğine, DMK a olmaı gerektiği i akımının moment ile oğru orantılı olarak eğiştiği i akımının ie momente bağlı olarak negatif eğerler alığı görülmekteir a) b) c) Şekil ra/ lik referan hız ve T y =1 Nm lik yük için benzetim onuçları; a) hız, b) moment, c) tator akıı 14

11 Stator akıı (Weber) Te (Nm) Te (Nm) Stator akıı (Weber) wref, wr (ra/n) Te (Nm) Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi a) a) b) b) Şekil ra/ lik referan hız ve T y =1 Nm lik yük için ürekli urumaki benzetim onuçları a) moment, b) tator akıı c) Şekil 14. Değişken referan hız ve T y = Nm lik yük için benzetim onuçları; a) hız, b) moment, c) tator akıı a) 15

12 ia, ib, ic (A) ia, ib, ic (A) i, i (A) i, i (A) Stator akıı (Weber) ia, ib, ic (A) Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM b) Şekil 16. Değişken referan hız ve T y = Nm lik yük için ürekli urumaki benzetim onuçları a) moment, b) tator akıı c) Şekil ra/ lik referan hız ve T y =1 Nm lik yük için benzetim onuçları; a) - eken akımları, b) üç faz tator akımları, c) ürekli urumaki üç faz tator akımları i 5 i i a) 1 i a) b) b)

13 ia, ib, ic (A) Sabit Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Moülayonlu Doğruan Moment Kontrolünün Benzetimi 4-7. Not Bu çalışma Fırat Üniveritei Bilimel Araştırma Projeleri Birimi (FÜBAP) tarafınan 1869 no lu proje olarak eteklenen Sabit Mıknatılı Senkron Motorun DSP Tabanlı Doğruan Moment Kontrolü iimli oktora tezinen türetilmiştir. EK. Benzetime kullanılan SMSM nin parametreleri c) Şekil 18. Değişken referan hız ve T y = Nm lik yük için benzetim onuçları; a) - eken akımları, b) üç faz tator akımları, c) ürekli urumaki üç faz tator akımları 6. Sonuçlar Bu makalee on zamanlara ürücü itemlere yaygın bir şekile kullanılan SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ının Matlab/Simulink benzetimi yapılmış ve ele eilen onuçlar irelenmiştir. SMSM nin uzay vektör moülayonlu DMK ı için Matlab/Simulink ortamına oluşturulan benzetim programı, üşük abit referan hız eğeri ve eğişken referan hız eğeri için çalıştırılmıştır. Böylece hem üşük hız uygulamalarına hem e moern ürücü itemlere ıklıkla kullanılan eğişken hız uygulamalarına ele eilecek performan incelenmiştir. Her iki uruma a motor yüküz olarak yol almış ve belirli bir üre onra yüklenmiştir. Böylece hem yüklü hem e yüküz çalışma urumu incelenebilmiştir. Benzetim onuçlarınan, uzay vektör moülayonlu DMK ile kontrol eilen SMSM nin, moern ürücü itemleren itenen geniş bir hız aralığına kararlı çalışma ve eğişken yük urumları için hızlı moment cevabına ahip oluğu görülmekteir. Sonuç olarak bu kontrol yönteminin SMSM li ürücü itemlere kullanılmaı ile ürücü iteminen ele eilen performan arttırılabilir. Benzetim çalışmalarına kullanılan SMSM ye ait parametreler aşağıa verilmiştir; Nominal gücü, Stator irenci, Stator inüktanı, P N :1.5 kw R :.6 Ω L :4.1 mh Atalet momenti, J:.119 kgm Sürtünme katayıı, Mıknatı akıı, Kutup ayıı, p:1 8. Kaynaklar B: Nm. Ψ M :.946 Weber 1. Duru, H. T., Demiröz, R., (8), Doğruan Tahrikli Aanör Sitemlerine Kullanılan Mıknatı Uyartımlı Senkron Motorların Çalışma ve Boyutlanırma İlkeleri, Aanör Sempozyumu, İzmir.. Özçıra, S., Bekiroğlu, N. an Ayçiçek, E., (8), Spee Control of Permanent Magnet Synchronou Motor Bae on Direct Torue Control Metho, IEEE International Sympoium on Power electronic, Electrical Drive, Automation an Motion (SPEEDAM 8), 68-7, Italy. 3. Aam, A. A., (7), Sabit Mıknatılı Senkron Motora Moment Dalgalanmaı ve Gürültünün Azaltılmaı, Doktora Tezi, Yılız Teknik Üniveritei Fen Bilimleri Entitüü, İtanbul. 4. Swierczynki, D., (5). Direct Torue Control with Space Vector Moulation (DTC-SVM) of Inverter-Fe Permanent Magnet Synchronou Motor Drive, Doctor of Philoophy, Waraw Univerity of Technology, Warzawa. 5. Bal, G., Özgenel, M. C., Demirbaş, Ş., (7), Vektör Denetimli Kalıcı Mıknatılı Senkron Motorun Uzay Vektör Darbe Genişliği Moülayonu ile Performan Analizi, Politeknik Dergii, 1,

14 Hakan ÇELİK, Haan KÜRÜM 6. Öztürk,S. B., (8). Direct Torue Control of Permanent Magnet Synchronou Motor with Non-Sinuoial Back-EMF, Doctor of Philoophy, Texa A&M Univerity, U.S.A. 7. Sutikno, T., Iri, N.R.N., Jiin, A., (11). A New Fixe Switching Freuency Direct Torue Controlle PMSM Drive Low Rippple in Flux an Torue, ITB J. Eng. Sci,. 43, No: 3, Romeral, L., Fabrega, A., Cuio, J., Garcia, A., Ortega, J.A., (8). Torue Ripple Reuction in a PMSM Driven by Direct Torue Control, 39th IEEE Annual Power Electronic Specialit conference (PESC 8), , Greece. 9. Swierczynki, D., Kazmierkowki, M. P., Blaabjerg, F., ()., DSP Bae Direct Torue Control of Permanent Magnet Synchronou Motor (PMSM) Uing Space Vector Moulation (DTC-SVM), IEEE International Sympoium on Inutrial Electronic (ISIE'), Italy 1. Jiefan, C., Yue, F., Hui, W., (9), Fuzzy Direct Torue Control of Permanent Magnet Syncronou Motor, Sixth International Conference on Fuzzy Sytem an Knowlege Dicovery, Noriega, G., Retrepo, J., Guzman, V., Gimenez, M., Aller, J., (7). Direct Torue Control of PMSM Uing Fuzzy Logic with PWM, IEEE 4n International Univeritie Power Engineering Conference (UPEC 7), Brighton. 1. Lin, H., Yan., W., Li, H., (9). Fuzzy an PNN-Bae Direct Torue Control for Permanent Magnet Synchronou Motor, IEEE 4th Conference on Inutrial Electronic an Application, China. 13. Gülez, K., Aam, A. A., (7), Aaptive Neural Network Bae Controller for Direct Torue Control of PMSM with Minimum Torue Ripple, International Conference on Intrumentation, Control an Information Technology (SICE 7), Japan. 14. Lin, W., (6), Implementation of Direct Torue Control of Permanent Magnet Synchronou Motor with Space Vector Moulation Bae on DSP, 8th International Conference on Signal Proceing (ICSP 6), China. 15. Ameur, A., Mokhtari, B., Eounbouli, N., Mokrani, L., (1), Spee Senorle Direct Torue Control of a PMSM Drive Uing Space Vector Moulation Bae MRAS an Stator Reitance Etimator, Worl Acaemy of Science, Engineering an Tecnology, 66, Maamoun, A., Alaye, Y. M., Shaltout, A., (1), Space-Vector PWM Inverter Feeing a Permanent-Magnet Synchronou Motor, Worl Acaemy of Science, Engineering an Technology, 65,