Bu Basımdaki Yenilikler

Transkript

1 Ön Söz Hayatım boyunca, işlerin nasıl yürüdüğünü bilmek istedim. Çocukken, saatleri, radyoları, annemin dikiş makinesini ve ilgimi çeken diğer hünerli aygıtları söküp parçalarına ayırır, içlerinde ne olduğuna bakardım. Ailemin desteğiyle, bu alışkanlığım daha da büyüdü (ya da en azından, parçaları tekrar bir araya getirmem şeklinde düzeldi), ancak hâlâ merakım devam ediyor. Kolej günlerimden bu yana, bildiğimiz en karmaşık makine parçası hakkında bulabildiğim kadarını bulmaya çalıştım: İnsan beyni (hakkında). Bugün, Sinirbilim araştırmasının alanı çok faal ve üretkendir. Büyük sayıda bilim insanı git gide daha ileri yöntemler kullanarak ve daha ilginç sonuçları elde ederek, davranış fizyolojisini anlamaya çalışıyor. Onların bulguları, benim daha fazla yazmama yardımcı oluyor. Onların adanmışlıklarına ve çalışkanlıklarına hayranım ve onlardan edindiğim bilgiler sayesinde bir şeyler söyleyebiliyorum ve bu yüzden onlara teşekkür ediyorum. Onların çabaları olmadan, bu kitabı yazamazdım. Bu kitabın ilk basımını, izlenecek yolu öğreten ve insanlar üzerine yapılmış en vurgulu çalışma olan Davranış Fizyolojisi nin daha özlü sürümünü isteyen meslektaşlarımın ricasıyla yazdım. Bu kitabın ilk bölümü esaslar (temeller) üzerine: Bilim alanın tarihi, nöronların, nöroanatominin, psikofarmakolojinin ve araştırma yöntemlerinin yapısı ve işlevi. İkinci bölüm ise, girdi ler hakkında: Duyusal sistemler. Üçüncü bölümde motiv davranış adını verebileceğimiz kavrama değiniliyor: Uyku, üreme, duygu ve beslenme. Dördüncü bölümde, öğrenme ve sözlü iletişim konularını ele alıyor. Son bölüm ise, nörolojik ve ruhsal bozukluklar üstünde duruluyor. Bu Basımdaki Yenilikler Tabii ki, bu kitaptaki bütün bölümler yeniden gözden geçirildi. Meslektaşlarım kitabımda belirtmem için ilginç araştırma sonuçları sağlayarak, beni oldukça meşgul ettiler. Aşağıdaki listeler bu kitapta bulunacak yeniliklerden bazılarını içermektedir: Yeni Bulgular Beyin ölçüsünü kontrol eden genler Asetaminofen faaliyeti Lif sistemindeki difüzyon geriliminin görüntülenmesi Görsel ilişki korteksindeki renk küreciklerinin keşfi Acıya karşı kalıtımsal (doğuştan) duyarsızlığa neden olan genin keşfi Annelik davranışının değiştirilen nöral kontrol bölgesi Ahlaki kararları sağlayan beyin mekanizmaları Beden duruşu ve duygusal ifadeler Bariatrik cerrahinin anoreksik peptidlerin salgılamasına etkileri Bildirimsel olmayan öğrenmede bazal gangliyonların rolü AIDS-Bunaklık karmaşasının nedenleri Şizofreninin ilerleyişinde D vitamini eksikliğinin muhtemel rolü Etik dışı davranışlarda telâfi alışkanlıkları Otistik bozukluklarda beyin patolojisi xv

2 xvi Ön Söz Yeni Konular Dilde bulunan yağlı asit detektörlerinin kanıtı Yordamsal ve bildirimsel öğrenmede uykunun etkisi Beynin REM uykusu kayıt süreci Ventromedial-Ön lob korteksinin sosyal kuralların ihlalinde tepkinin rolü Somato duyu sisteminin duygusal tanıma ve empatideki rolü İleri düzey açlığa ilişkin anoreksik belirtiler, Yeni anoreksi tedavisi Hipokampus ten neokorteks e anı transferi Görsel kelime-form alanının tanımı, Ketojenik diyet ve nöbet bozuklukları (epilepsi) tedavisi için yapılan 2-DG deneylerinin gelişimi Beyin-bilgisayarı, bilgisayar kontrollü araçları yönetmekle karşı karşıya Huntington hastalığının tedavisi için küçük RNA ların iletilmesi üzerine hayvan araştırmaları Anksiyete bozukluklarının yeniden örgütlendiği bölge, Travma sonrası stres bozukluğunda 5-HT taşıyıcıları, Bağımlılık davranışında sırt striatumunun rolü İnsular korteksin nikotin bağımlığındaki rolü, Bağımlılık tedavisinde yeni test edilen ilaçlar Uçuş duyarlığının sigara alışkanlığındaki rolü Öğrenme Stratejileri Öğrenme stratejisinin kitap boyunca akıp giden bu ana fikir davranışsal sinirbilim araştırma bulgularının gündelik hayata uygulanabilmesine yardımcı olması için yaratıldı. Örneğin, 1. bölümde Öğrenme Stratejileri, 5. bölümde Araştırmanın Yöntem ve Stratejileri adlı bölümleri bulacaksınız. Bu şaşırtıcı araştırma metotları listesiyle daha önce karşılaşmadığınızı fakat bir araştırma projesinin ilerleyebildiği yolu oluşturan varsayımsal incelemeleri düzenli bir halde göreceksiniz. Her adımda inceleme içerikte bulunan ve devam eden programa uygulanabilecek belirli bir prosedürü resmeder. Her bölümde, art arda gelen kısımlar bölüme ele alınan konuya ilişkin uygun bir tahlil sağlayan genel bir bakış açısı sağlar. Öğrenme Hedefleri: Her bölüm, aynı zamanda çalışma rehberinin çerçevesini de belirleyen bir öğrenme hedefi listesiyle başlar. Ön söz: Her bölüm, olayın (durumun) nörolojik bir bozukluk mu yoksa sinir bilimsel bir mesele mi olduğunu tarif eden bir giriş ile başlar. Son söz: Bölümün sonunda son söz, girişte yükselen meseleyi, okuyucunun bölüm boyunca edindiklerini veya ilgili başlıkta tanıtılan argümanlar ile çözüme ulaştırır. Ara Özet: Ara özetler, kitabın her bir ana bölümünü takip eder. Özetler, sadece işe yarar görüşler sağlamaz, aynı zamanda her bir bölümü kontrol edilebilir gruplara ayırır. Düşündüren Sorular: Çoğu ara özeti, bu düşündüren sorular izler. Sorular öğrencilerin bir önceki bölümde öğrendikleri üzerine düşünmelerine olanak sağlar. Kavramlar: Kavramların tanımı metnin kenar kısımlarında, bu kavramların ile ilgili ilk defa tartışıldığı sayfada yer almaktadır.

3 Ön Söz xvii Anahtar Kavramlar ve Önerilen Kaynaklar: Her bölüm, hızlı bir gözden geçirme için "Anahtar Kavramlar" ve parçada tartışılan konu hakkında daha fazla bilgi sağlayan "Önerilen Kaynaklar" kısımları ile sonlanır. Pedagojik Olarak Sanatın Sesi Bu kitaptaki resim çalışmalarına I-Hua Grafik ten Jay Alexander imza attı. Jay ve ben yıllardır benim kitaplarım üzerine çalışıyoruz. Bence işbirliğimizin sonucu bu denli açık, ilgi uyandırıcı ve pedagojik olarak etkili çizimler ortaya çıktı. Eğitimciler İçin Ekler Deneyimli tüm eğitimciler için çeşitli ilâvelere ulaşılabilir. MyPsychkit ( MyPsychkit, öğrenciler için çalışma araçları sunarak, Davranışçı Sinirbilim in esaslarını açık ve derinlemesine anlamalarına yardımcı olan yeni bir çevrimiçi kaynaktır. MyPsychkit Nörofizyoloji (Nöral İletişim, Eylem Potansiyeli, Sinapslar ve Postsinaptik Ötesi Potansiyel), Nöroanatomi (Döndürülebilir Beyin, Beyin Dilimleri ve Beyin zarı ile Beyin Omurilik Sıvısı), Psikofarmakoloji, Araştırma Yöntemleri, İşitme, Hafıza, Sözel İletişim ve Otizm ile ilgili animasyon modülleri içerir. MyPsychKit ayrıca, kendinizin hesaplayabileceği alıştırma testleri, etkileşimli açıklayıcı terimler sözlüğü şeklinde okuma fişleri ve araştırma yazımı sırasında öğrencilere yardımcı olan Research Navigator a giriş hakkı içerir. Eğitmen Kılavuzu: Utah Üniversitesi nden John C. Churchwell tarafından yazılan bu kılavuz, sınıf hazırlığı ve yönetimi için bir araç sunar. Her bir parça, kullanışlı ilâvelere, öğretim hedeflerine ders materyaline, gösterim/aktivitelere ve güncelleştirilmiş video, medya, okuma önerileri ile internet kaynaklarına detaylı pedagojik bilgi bağlantısı veren "Kavram Kartları'nı içerir. Test Bankası: Teksas Ziraat ve Makine Üniversitesi nden Paul Wellman tarafından yazılan bu kaynak, hedef ana kavramlara yönelen sorular içerir. Her parça yaklaşık çoktan seçmeli, doğru/yanlış, kısa cevap ve her biri sayfa referansı, zorluk derecelendirmesi ile tür hedefi içeren makalelerden oluşan 100 soru içerir. Test Bankası nın bilgisayar ortamına aktarılmış sürümü öğretmenlere kolayca quiz ve sınav oluşturup baskı formunda edinebileceği, güçlü bir değerlendirme-geliştirme programı olan Pearson MyTest inde ayrıca ulaşılabilir. Çevrimiçi edinilebilen sorular ve testler, eğitmenlere her yerde ve her zaman büyük bir esneklik ve değerlendirme imkânı verir. Eğitmenler var olan soruları düzeltme, değiştirme ve saklama yetkisine sahip olabilir. - PowerPoint Sunumu: Pennsylvania daki Edinborough Üniversitesi nden Grant McLaren in hazırladığı bu interaktif araç, parçalarda bulunan anahtar noktaları paylaşarak, ders gelişimini ve sınıf tartışmalarını kolaylaştırır. - Fizyolojik Psikoloji Slâytları: Allyn & Bacon ın Fizyolojik Psikoloji ana metinlerinde bulunan slayt paketi yaklaşık 100 renkli görüntülü asetat içerir. Öğrenciler İçin Ekler MyPsychkit ( MyPsychkit, öğrenciler için çalışma araçları sunarak, Davranışçı Sinirbilim in esaslarını açık ve derinlemesine anlamalarına yardımcı olan yeni bir çevrimiçi kaynaktır. MyPsychkit Nörofizyoloji (Nöral İletişim, Eylem Potansiyeli, Sinapslar ve Sinaptik Ötesi Potansiyel), Nöroanatomi (Döndürülebilir Beyin, Beyin Dilimleri ve Beyin zarı ile Beyin Omurilik Sıvısı), Psikofarmakoloji, Araştırma Metotları, Duyma Sınavı, Hafıza, Sözel İletişim ve Otizm ile ilgili animasyon modülleri içerir. MyPsychKit ayrıca, kendinizin

4 xviii Ön Söz hesaplayabileceği alıştırma testleri, etkileşimli açıklayıcı terimler sözlüğü şeklinde okuma fişleri ve araştırma yazımı sırasında öğrencilere yardımcı olan Research Navigator a giriş hakkı içerir. Çalışma Rehberi: Irvine, California Üniversitesi nden Heather Dickinson-Anson tarafından yazılan bu çalışma kitabı, her parçada bulunan öğrenme hedefleri, kişisel testler ve çapraz bulmacalarla çalışma alışkanlığına yönelik bir taslak sağlar. Öğrenme sürecine aktif katılıma yönelik Davranışsal-Sinirbilim prensiplerini anlamaya yardımcı olur. Fizyolojik Psikoloji öğrenmenin önemli aşamalarından biri de yeni kelimeler öğrenmektir. Bu çalışma rehberi içerdiği bir yüzünde terim, diğer yüzünde tanımları yazan, kavrama kartları ile bu sürece destek verecektir. Allyn & Bacon Fizyolojik Psikoloji Çalışma Sitesi ( Davranışsal- Sinirbilim üzerine düzenli ana başlıklar ile Allyn & Bacon Fizyolojik Psikoloji Çalışma Sitesi alıştırma testleri, web bağlantıları ve okuma fişleri içerir. Fizyolojik Psikoloji Çalışma Kartları: Allyn & Bacon ın çalışma kartları çalışmayı daha kolay, etkili ve keyifli hale getirir. Konu bilgisi en temel ayrıntılarına kadar, öğrencilere konu esaslarını çabuk gözden geçirecek ve kavrayacak şekilde, sınavlara hazırlık için düzenlenmiştir. Sonuç Olarak Sinirbilim üzerine yapılan araştırmaların hızlı gelişimine ayak uydurmaya çalışmak eğitmenler ve ders kitabı yazarları arasında bir çekişmeye neden olmaktadır. Eğer bir öğrenci, o anki olgulara olan inancımızı kolayca hatırlarsa, oradan modası kolay geçen bilgi ile ayrılması daha çabuk olacaktır. Bu kitapta, okurların araştırmaların bize sunduğu temel fizyolojik süreçler hakkında arka plan oluşturacak yeterli miktarda materyal ve bilgi sunmaya çalıştım. Bu kitabı ilginç ve bilgi verici çerçevede tasarladım. İleriki çalışmalara sarsılmaz bir zemin oluşturması için gayret ettim. Gelecek konuları henüz almamış öğrenciler kendi davranışlarını daha iyi ve tatmin edici olarak anlayabilmeliler. Ayrıca, bireyin amacına, ruh haline veya davranışına etki eden bozukluklarla ilişkili tıbbi gelişmeleri uygulamada keyif alacaklardır. Umarım insanlar bu kitabı dikkatlice okur ve bu yolla insan davranışlarını yeni bir ışık altında algılarlar. Teşekkür Bu kitabın eksiklikleriyle ilgili suçlamaları kabul etmeme rağmen, bu yeni basım ve Davranış Fizyolojisi kitabı 10. Sürümü için kendi çalışmalarının eş baskılarını, yer verdiğim konu önerilerini, bu kitap için yeniden oluşturulan fotoğraflarını, bir önceki baskıda bulunan noksanlıkları bana gönderdikleri için meslektaşlarıma teşekkür etmek istiyorum. Bu basım için yorumlarından dolayı aşağıda adı geçen arkadaşlarıma teşekkür ederim: Danny Benbassat, George Washington Üniversitesi Robert Berks, Granite State Koleji Stacy Birch, Brockport SUNY Koleji Melissa Burns-Cusato, Centre Koleji Patty Costello, Gustavus Adolphus Koleji Eleanor Downey, Lewis-Clark State Koleji Nukte Edguer, Brandon Üniversitesi Edward Fox, Purdue Üniversitesi David Ludden, Lindsey Wilson Koleji Donald Sweet, St. Catherine Koleji Steve Weinert, Cuyamaca Koleji

5 Ön Söz xix Allyn & Bacon daki insanlara da teşekkür etmek isterim. Yardımları, desteği ve cesaretini veren editörüm Susan Hartman a; kitabı okuyup yorumlarını gönderen meslektaşlarımın yorumlarını ve önerilerini derleyen Yazı İşleri asistanım Mary Lombard a; Çalışma Rehberi, Eğitmen Kılavuzu, Test Bankası ve Powerpoint sunumları gibi ikincil materyallerin üretimini denetleyen Kara Kikel e; bu kitabı oluşturan ekibi bir araya getiren Yapım editörü Karen Mason a; kitabın oluşumunu idare etmedeki hünerli yeteneklerini gösteren Barbara Gracia ya teşekkür etmek istiyorum. İnanılmaz derecede sıkışık olan takvimde her şeyi zamanında yaptı. Çok az insan, böylesi yüzlerce resimleme içeren ve benim gibi titiz bir yazarın kitabının yapım editörlüğünün ne denli zor, talepkâr, zaman harcayan bir iş olduğunun farkındadır. Ona yaptığı her şey için teşekkür ediyorum. Deidre Schaefer, yazı işleri asistanlığı yaptı, başkaları baskıda görmeden benim yaptığım tüm yazım yanlışları düzeltmemi sağladı. Karım Mary ye, desteği için teşekkür etmeliyim. Yazmak yalnız bir yolculuktur, çünkü kişi günün pek çok saatinde düşünceleriyle yalnız kalmak zorundadır. Ona okumam, düşünmem ve yazmam için bana kendisini ihmal ettiğimi hissettirmeden zaman verdiği için teşekkür ediyorum. Okuyucuya Umarım bu kitabı okurken, sadece beyin hakkında daha fazlasını öğrenmez, aynı zamanda onun ne denli mucizevî bir organ olduğunu takdir edersiniz. Beyin inanılmaz derecede karmaşık ve belki de anlayabilmemiz için en kayda değer ögedir. Bu kitabı yazarken, öğrencilerle konuştuğumu, onlara klinisyenlerin ve araştırma bilimcilerinin hikâyelerini anlattığımı hayal ettim. Varlığınızın yazma sürecimdeki yalnızlığımı en aza indirgediğini bilin. Umarım diyalogumuz devam eder. Lütfen kitapla ilgili beğendikleriniz ve beğenmedikleriniz hakkında bana yazın. E-posta adresim Eğer yazarsanız, bu iletişimi iki yönlü kılabiliriz.