Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma

Transkript

1 Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice 14(2) Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. DOI: /estp Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Nursel TOPKAYA a Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öz Bu araştırmanın amacı, cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu ne ölçüde yordadığını ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmaktır. Araştırmanın katılımcılarını, 362 (218 kadın, 95 erkek) gönüllü üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği ve Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form kullanılmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçları, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı birer yordayıcısı olduğunu, ancak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı olmadığını ortaya koymuştur. Araştırma sonucunda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama tarafından %24 oranında açıklandığı belirlenmiştir. Ayrıca, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlara göre erkeklerde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırma bulguları ilgili literatür eşliğinde tartışılmış ve gelecekte gerçekleştirilebilecek araştırmalara yönelik öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler Cinsiyet, Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama, Sosyal Damgalanma. Ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanabilecek birçok insanın sadece çok az bir kısmının, bir ruh sağlığı uzmanından yardım aldığı görülmektedir (Andrews, Issakidis ve Carter, 2001; Erol, Kılıç, Ulusoy, Keçeci ve Şimşek, 1998; Kessler ve ark., 2001). Birçok durumda, insanlar diğer bütün destek seçeneklerini eledikten sonra başvurulacak son çare olarak psikolojik yardım almak üzere bir uzmana gitmektedirler (Hinson ve Swanson, 1993). Birçok insanın psikolojik yardım almak konusunda niçin isteksiz olduğu araştırmacıların ilgi odağı olmuştur. Bu doğrultuda, bir ruh sağlığı uzmanından yardım alınmasını etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik birçok araştırma gerçekleştirilmiştir (Bayer ve Peay, 1997; Kelly ve Achter, 1995; Vogel, Wester, Wei ve Boysen, 2005). Söz konusu araştırma sonuçları, psikolojik yardım alma kararının en önemli yordayıcılarından birinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun olduğunu göstermektedir (Carlton ve Deane, 2000; a Dr. Nursel TOPKAYA Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık alanında yardımcı doçenttir. Çalışma alanları arasında psikolojik yardım almayı engelleyen faktörler ve cinsel sağlık eğitimi yer almaktadır. İletişim: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler AD, Samsun. Elektronik posta: nursel.topkaya@omu.edu.tr.

2 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Cepeda-Benito ve Short, 1998; Codd ve Cohen, 2003; Deane ve Todd, 1996; Topkaya, 2011a; Vogel ve Wester, 2003). Çeşitli ülkelerde yapılan araştırmaların sonuçları, psikolojik yardım almaya ilişkin olumsuz tutumlar ile psikolojik yardım sunan servislerin kullanılmaması arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır (Bicil, 2012; Cepeda-Benito ve Short, 1998; Cramer, 1999; Deane ve Todd, 1996; Kelly ve Achter, 1995). Psikolojik yardım almaya ilişkin tutum, psikolojik yardım almanın değeri hakkında bireyin olumlu veya olumsuz görüşlerini yansıtmaktadır (Fisher ve Turner, 1970). Bugüne kadar, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, psikolojik yardım sunan servislerin kullanılmasındaki başlıca faktör olduğunu ortaya koyan araştırmaların yanı sıra, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen faktörlerin neler olduğunu anlamaya dönük araştırmalar da yürütülmüştür. Yapılan araştırmalarda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun kendini saklama (Kelly ve Achter, 1995), sosyal norm, sosyal destek, daha önceki psikolojik danışma deneyimi (Koydemir-Özden, 2010; Vogel ve ark., 2005), bağlanma tarzları (Shaffer, Vogel ve Wei, 2006; Vogel ve Wei, 2005), duygusal açıklık (Komiya, Good ve Sherrod, 2000; Vogel, Wade ve Hackler, 2008; Vogel ve Wester, 2003), benlik saygısı ve denetim odağı (Barwick, de Man ve McKelvie, 2009), kişilik özellikleri (Kakhnovets, 2011) gibi birçok faktörden etkilendiği görülmektedir. Araştırmalar sonucunda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle damgalanma arasındaki bağın psikolojik yardım sunan servislerin kullanılmasının önündeki en önemli engel olduğu açığa çıkmaktadır. Diğer bir ifadeyle araştırmacılar, psikolojik yardım alma nedeniyle damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla olumsuz yönde ilişkili olduğunu ortaya koymuşlardır (Deane ve Todd, 1996; Komiya ve ark., 2000; Pfohl, 2010; Vogel ve ark., 2005; Vogel, Wade ve Hackler, 2007). Literatürde bireyin psikolojik yardım alma kararını etkileyen, birbiriyle örtüşen iki farklı damgalama türünden söz edilmektedir: Sosyal damgalama ve kendini damgalama (Corrigan, 1998, 2004). Sosyal damgalama; ruhsal hastalık hakkında toplumun sahip olduğu, ruhsal hastalığı olan kişiye karşı stereotip, önyargı ve ayrımcılığa neden olan olumsuz inanç, tutum ve davranışsal sonuçları tanımlamaktadır (Corrigan, 2004). Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma ise toplumun psikolojik yardım alan bireyin toplumda istenmeyen ve sosyal olarak kabul görmeyen biri olduğuna ilişkin algısıdır (Vogel, Wade ve Haake, 2006). Kendini damgalama da, sosyal damgalama gibi ruhsal hastalıkla ilgili olumsuz stereotipleri, ön yargıyı ve ayrımcılığı içermektedir. Kendini damgalamada birey; stereotip, önyargı ve ayrımcılığa neden olan olumsuz inanç ve tutumları kendine yöneltir ve bireyin, benlik saygısı ve öz-yeterlik algısı zarar görür (Corrigan ve Watson, 2002). Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ise psikolojik yardım alınması durumunda bireyin benlik saygısının veya benlik değerinin azalmasına neden olabilecek, toplumda istenmeyen ve sosyal olarak kabul görmeyen biri olacağına ilişkin bireyin algısıdır (Vogel ve ark., 2006). Yurt dışında psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamayı ve sosyal damgalanma algısını ele alan birçok araştırma gerçekleştirilmektedir. Bu araştırmaların birinde Vogel ve arkadaşları (2006), psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ve iki değişkenin olumsuz yönde ilişkili olduğunu bulmuştur. Bu konuda yapılan bir diğer araştırmada yine Vogel ve arkadaşları (2007) psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla olumsuz yönde ilişkili olduğunu belirlemiştir. Conner ın (2008) yaptığı bir araştırmanın sonucu da, kendini damgalamanın, etnik köken ve ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum arasındaki ilişkide kısmi aracı olduğunu; diğer taraftan, etnik köken ile sosyal damgalanma ayrıca, sosyal damgalanma ile ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum arasında anlamlı herhangi bir ilişki olmadığını ve dolayısıyla sosyal damgalanmanın aracılık etkisinin olmadığını göstermiştir. Türkiye de, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen faktörlerin belirlenmeye çalışıldığı araştırmalarda; problem alanları (Özbay, 1996), kendini açma eğilimi (Türküm, 2000), stresle başa çıkma, iyimserlik ve bilişsel çarpıtma (Türküm, 2001), problem çözme becerileri ve problem alanları (Ayaydın ve Özbay, 2003), empatik eğilim ve psikolojik belirtiler (Şahin ve Özbay, 2003), cinsiyet ve cinsiyet rolü (Kalkan ve Odacı, 2005), psikolojik ihtiyaçlar ve psikolojik uyum düzeyleri (Annaberdiyev, 2006), sınıf düzeyi, cinsiyet, algılanan sosyoekonomik düzey, annenin ve babanın eğitim düzeyi, psikolojik danışma ve rehberlik servisinden yararlanma durumu, psikolojik danışma ve rehberlik servisinin çalışmalarını etkili bulma durumu, ailede başka birinin psikolojik yardım alma durumu ve yaşamın çoğunun geçirildiği yerleşim birimi (Kırımlı, 2007), hemşirelik öğrencilerinin sınıf düzeyi 472

3 TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini... (Çankaya, 2008), cinsiyet, cinsiyet rolleri ve kendini saklama eğilimi (Özbay, Erkan, Cihangir-Çankaya ve Terzi, 2008), algılanan çok boyutlu sosyal destek, psikolojik sıkıntı, daha önceki psikolojik danışma deneyimi ve cinsiyet (Çebi, 2009), kendini açma, durumluk sürekli kaygı ve sosyal destek (Karalp, 2009), cinsiyet ve sosyo-ekonomik düzey (Keklik, 2009), içsel çalışma modelleri (benlik modeli ve başkaları modeli), ruminasyon ve psikolojik belirtiler (Turan, 2009) ve son olarak cinsiyet, benlik yönleri ve algılanan sosyal destek (Koydemir-Özden, 2010) gibi faktörlerin incelendiği görülmektedir. Yapılan literatür taraması sonucunda Türkiye de doğrudan psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve psikolojik yardım alma nedeniyle damgalanmanın çeşitli biçimlerine yönelik yürütülen bir araştırma olmadığı görülmüştür. Ancak psikolojik yardım alma niyetiyle, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiyi ele alan birkaç araştırmaya rastlanmıştır. Bu araştırmalardan birinde, yetişkinlerin psikolojik yardım alma niyetiyle; psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı, tedavi korkuları, psikolojik danışmana kendini açmaktan beklenen yarar, risk ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutum arasındaki ilişki ele alınmıştır. Söz konusu araştırmada, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı arasında olumsuz yönde düşük düzeyde (r = -.20) anlamlı bir ilişki olduğu rapor edilmiştir (Topkaya, 2011a). Yetişkinlerin psikolojik yardım alma niyetiyle; psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı, öz-yeterlilik, psikolojik yardım almaya ilişkin pratik engeller ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutum arasındaki ilişkiyi inceleyen diğer araştırmada ise psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı arasında olumsuz yönde düşük düzeyde (r = -.17) anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur (Bicil, 2012). Hackler (2007), kadınlar ve erkeklerin psikolojik sorunları veya semptomları açıklamaktan ötürü farklı sosyal sonuçlar yaşayabildiklerini belirtmektedir. Daha önce yürütülen araştırmaların sonuçları, erkeklerin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının daha olumsuz olduğunu (Deane ve Chamberlain, 1994; Tata ve Leong, 1994; Türküm, 2000, 2001; Kalkan ve Odacı, 2005; Keklik, 2009; Komiya ve ark., 2000), psikolojik yardım alma nedeniyle hem sosyal damgalanmayı hem de kendini damgalamayı daha yüksek düzeyde yaşayabileceklerine inandıklarını göstermektedir (Hackler, 2007). Stewart (2008) da yaptığı araştırmasında, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın kadınlara göre erkekler arasında daha yüksek olduğunu belirlemiştir. Eisenberg, Downs, Golberstein ve Zivin (2009) de, erkeklere oranla kadınların daha az damgalanma korkusu yaşadığını bulmuştur. Psikolojik yardım alma kararı, ruhsal hastalıkların damgalanmasında olduğu gibi bireyin kendini damgalamasına veya sosyal damgalanmaya yol açabilmektedir (Ghaffari, 2011). Conner a göre de (2008) damgalanma algısı ruhsal hastalıkların tedavisiyle veya diğer bir ifadeyle, psikolojik yardım almayla ilgili olumsuz tutumlara neden olmaktadır. Türkiye de psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı değişkenlerinin hepsinin birlikte araştırmacılar tarafından doğrudan ele alınmadığı görülmektedir. Bu doğrultuda bu araştırmadan elde edilen bulgular, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının bireysel psikolojik yardım almaya ilişkin tutumda ne derece önemli olduğuna ilişkin psikolojik yardım alma konusundaki bilgi birikimine katkı sağlayabilir. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun özellikle, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı tarafından yordanıp yordanmadığının anlaşılması söz konusu faktörleri ortadan kaldırmaya yönelik atılacak adımların belirlenmesi ve uygulanması açısından da önem taşımaktadır. Bunun yanında, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesiyle, psikolojik yardım almayı artırmak amacıyla kadınlara ve erkeklere yönelik yapılacak çalışmalarda kullanılabilecek önemli bilgiler elde edilebilir. Bu nedenle bu araştırmada, üniversite öğrencileri arasında psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun yordanmasında cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının rolünü ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmanın Modeli Yöntem Bu araştırma ilişkisel betimleyici bir araştırmadır. İlişkisel araştırmalar aynı zamanda betimleyici araştırmaların bir türüdür, çünkü değişkenler ara- 473

4 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ sındaki ilişkiler var olduğu biçimde tanımlanmaktadır. İlişkisel araştırmalarda iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiler herhangi bir etkileme girişiminde bulunulmadan incelenmektedir (Fraenkel ve Wallen, 2003). Bu araştırmada da, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama, sosyal damgalanma ve cinsiyet arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma Grubu Bu araştırma için öğretim yılında bir üniversitenin eğitim fakültesinin fen bilgisi, okul öncesi, sınıf, sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmenliği lisans programlarında öğrenim gören 218 i (%60,2) kadın, 95 i (%26,2) erkek ve 49 u cinsiyetini belirtmemiş (%13,5) olmak üzere toplam 362 gönüllü üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması tür (SS = 1.63). Katılımcıların 306 sı (%84,5) daha önce bir uzmandan hiç psikolojik yardım almadığını, 56 sı (%15,5) ise daha önce bir uzmandan psikolojik yardım aldığını belirtmiştir. Veri Toplama Araçları Araştırmada veri toplamak amacıyla, Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği ve Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği kullanılmıştır. Veri toplama araçlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir. Kişisel Bilgi Formu: Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet, yaş ve daha önce herhangi bir tür psikolojik yardım alıp almadıklarıyla ilgili bilgiler araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır. Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği: Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği (Self-Stigma of Seeking Help Scale [PYANKDÖ]) (Vogel ve ark., 2006), psikolojik yardım alma nedeniyle bireyin kendini damgalamasını değerlendirmek amacıyla geliştirilen on maddelik bir ölçektir. Ölçeğin maddeleri, (1) kesinlikle katılmıyorum ve (5) kesinlikle katılıyorum arasında değişen 5 li Likert tarzda yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek en düşük puan 10, en yüksek puan ise 50 dir. Bireyin ölçekten aldığı yüksek puan, psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım aldığında kişinin kendini damgalamasının yüksek olduğunu; alınan düşük puan ise psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım alındığında kişinin kendini damgalamasının düşük olduğunu göstermektedir. PYANKDÖ, Topkaya (2011b) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. PYANKDÖ nün yapı geçerliğinin belirlenmesi için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Orijinal ölçekte olduğu gibi tek faktörlü yapıyı temsil eden bir model kurulmuş ve test edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçüm modeli için kikare değeri χ 2 = , sd = 35, p<.01 düzeyinde anlamsız bulunmuştur. Ki-kare değeri ile serbestlik derecesi oranı incelendiğinde ise söz konusu değerin (χ 2 /sd = 4.02) 5 in altında olduğu görülmüştür. Ölçüm modelinin uyum iyiliği değerleri incelendiğinde, AGFI değerinin.91, GFI değerinin.94, CFI değerinin.96, SRMR değerinin.04 ve RMSEA değerinin.08 olduğu anlaşılmıştır. Bu uyum iyiliği değerleri, PYANKDÖ nün ölçüm modelinin kabul edilebilir bir model olduğunu ortaya koymaktadır. Ölçeğin benzer ölçekler geçerliği kapsamında, PYANKDÖ ile PYTÖ-K arasındaki ilişki hesaplanmıştır. Her iki ölçekten alınan puanlar arasında r= -.59 düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<.01). PYANKDÖ nün güvenirlik analizi için hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı.81 dir. PYANKDÖ nün yapı güvenirliği için, hesaplanan McDonald ın ω güvenirlik katsayısı.82 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı.81 olarak bulunmuştur. Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği: Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği (Stigma Scale for Receiving Psychological Help [PYANSDÖ]) (Komiya ve ark., 2000), psikolojik yardım alma nedeniyle bireyin sosyal damgalanma algısını değerlendirmek amacıyla geliştirilen beş maddelik bir ölçektir. Ölçeğin maddeleri, (1) kesinlikle katılmıyorum ve (4) kesinlikle katılıyorum arasında değişen 4 lü Likert tarzda yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek en düşük puan 5, en yüksek puan ise 20 dir. Bireyin ölçekten aldığı yüksek puan, kişinin psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım alması durumunda toplum tarafından damgalanacağına ilişkin algısının yüksek olduğunu; alınan düşük puan ise psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım alınması durumunda kişinin toplum tarafından damgalanacağına ilişkin algısının düşük olduğunu göstermektedir. PYANSDÖ nün Türkçeye uyarlaması Topkaya (2011a) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçüm modeli için ki-kare değeri χ 2 = 11.81, sd = 3, p<.01 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Ki-kare değeri ile serbestlik derecesi oranı incelendiğinde ise söz 474

5 TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini... konusu değerin (χ 2 /sd= 3.93) 5 in altında olduğu ve bunun kabul edilebilir bir uyum değerine işaret ettiği görülmüştür. Modelin uyum iyiliği değerlerinin, AGFI değerinin.94, GFI değerinin.99, CFI değerinin.99, RMSEA değerinin.08 ve SRMR değerinin.02 olduğu belirlenmiştir. PYANSDÖ nün güvenirlik çalışması kapsamında hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı.80 olarak bulunmuştur. PYANSDÖ nün güvenirlik çalışması dâhilinde, doğrulayıcı faktör analizi sonuçları kullanılarak hesaplanan ve yapısal güvenirlik olarak isimlendirilen McDonald ın omega (ω) değeri.79 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı.71 olarak bulunmuştur. Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form: Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form (PYAİTÖ-KF) Fischer ve Farina (1995) tarafından geliştirilmiştir. Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği nin bu formu 29 maddelik orijinal ölçeğin (Attitudes Toward Seeking Psychological Professional Help Scale) (Fischer ve Turner, 1970) kısaltılmışıdır. Kısa form on maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin maddeleri, (0) katılmıyorum ile (3) katılıyorum arasında değişen 4 lü Likert tarzda yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek en düşük puan 0, en yüksek puan ise 30 dur. Bireyin ölçekten aldığı yüksek puan, kişinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumunun olumlu olduğunu; alınan düşük puan ise psikolojik yardım almaya ilişkin tutumunun olumsuz olduğunu göstermektedir. PYAİTÖ-KF nin Türkçeye uyarlaması Topkaya (2011a) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçüm modeli için ki-kare değeri χ 2 = 84.80, sd = 26, p<.01 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Ki-kare değeri ile serbestlik derecesi oranı incelendiğinde ise söz konusu değerin (χ 2 /sd = 3.26) 5 in altında olduğu ve bunun kabul edilebilir bir uyum değerine işaret ettiği görülmüştür. Modelin uyum iyiliği değerlerinin, AGFI değerinin.92, GFI değerinin.96, CFI değerinin.94, RMSEA değerinin.07 ve SRMR değerinin.05 olduğu belirlenmiştir. Bu uyum iyiliği değerleri, PYAİTÖ-KF nin ölçüm modelinin kabul edilebilir bir model olduğunu ortaya koymaktadır. PYAİTÖ-KF güvenirliği Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı ve McDonald ın omega değerleri kullanılarak incelenmiştir. Ölçek için hesaplanan Cronbach alfa katsayısı.76 dır. PYAİTÖ-KF nin yapısal güvenirliği için hesaplanan McDonald ın omega değeri.76 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı.79 olarak bulunmuştur. İşlem Kişisel Bilgi Formu, PYANKDÖ, PYANSDÖ ve PYAİTÖ-KF araştırmacı tarafından sınıf ortamında, gönüllü öğrencilere uygulanmıştır. Katılımcıların, formu ve ölçekleri yanıtlamaları yaklaşık 20 dakika sürmüştür. Cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordama gücünü belirlemek amacıyla hiyerarşik çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Hiyerarşik çoklu regresyon analizi yapılmadan önce, yordayıcı değişkenler (cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı) ile ölçüt (bağımlı) değişken (psikolojik yardım almaya ilişkin tutum) arasındaki ilişkinin doğrusal olup olmadığı artık grafiği ve tüm ölçeklerden elde edilen puanların normal dağılım gösterip göstermediği basıklık ve çarpıklık katsayıları incelenerek belirlenmiştir. Artık grafiği değerlendirildiğinde, doğrusallık varsayımının karşılandığı anlaşılmıştır. Basıklık ve çarpıklık değerlerinin incelenmesi sonucunda ise değerlerin /+ 1 arasında değiştiği ve normal dağıldığı belirlenmiştir. Hiyerarşik regresyon analizinde, araştırmacı değişkenlerin modele giriş sırasını ve bloklarını kuramsal veya mantıksal bir dayanağa bağlı olarak belirler. Kuramsal olarak bağımlı değişkeni en iyi yordadığı bilinen değişkenler sırayla modele eklenir veya bunun tersi durum da söz konusu olabilir. Diğer bir ifadeyle araştırmacı daha az yordadığı bilinen değişkeni önce ve daha iyi yordayan değişkeni sonra da modele ekleyebilir. Bloklar tek bir değişkenle veya kuramsal olarak benzer değişkenlerin bir araya gelmesiyle oluşturulabilir. Bu regresyon türünde, 1. blok kontrol edildikten sonra 2. bloğun bağımlı değişkende açıkladığı varyans miktarı incelenmektedir (Tabachnick ve Fidell, 2007). Bu araştırmada, kuramsal olarak bağımlı değişkeni en iyi yordadığı bilinen değişkenler sırayla modele eklenmiştir. Cinsiyet değişkeni kukla (dummy) değişken olarak tanımlandıktan sonra diğer değişkenlere olan etkisini kontrol etmek amacıyla modele ilk sırada girilmiştir. Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla ilişkisi bilindiğinden bu etkiyi kontrol etmek amacıyla, ikinci sırada psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama modele dâhil edilmiştir. Son olarak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı modele girilmiştir. Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı an- 475

6 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ lamak amacıyla bağımsız gruplar için t Testi yapılmıştır. Etki büyüklükleri eta kare (η²) olarak rapor edilmiştir..01 küçük,.06 orta ve.14 geniş etki büyüklüğü olarak yorumlanmıştır (Stevens, 2002). Bulgular Psikolojik Yardım Almaya ilişkin Tutumun Yordanmasında Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Algısının Rolüne İlişkin Bulgular Psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiler Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1 de görüldüğü gibi, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet (r =.30, p<.001) ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı (r = -.18, p<.001) arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama (r = -.46, p<.001) arasında ise orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordamada cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının rolünü belirlemek amacıyla yapılan hiyerarşik çoklu regresyon analizinde, ilk blokta modele alınan cinsiyet değişkeninin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığı görülmüştür, F(1, 359) = , p<.001, R =.296, R 2 =.088, R 2 =.085. Birinci blokta girilen cinsiyet değişkeninin toplam varyansa anlamlı (β =.29, adj t = 5.88, p<.001) katkıda bulunduğu ve söz konusu katkının %8 olduğu belirlenmiştir. Kadınların, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının daha olumlu olduğu anlaşılmaktadır. İkinci blokta, cinsiyet değişkenin etkisi kontrol edildikten sonra psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığı (β = -.41, t = -8.62, p<.001) ve toplam varyansa olan katkısının %16 olduğu bulunmuştur. Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ile psikolojik yardım almaya ilişkin tutum arasında olumsuz yönde anlamlı bir ilişkili olduğu görülmüştür. İkinci modelde ele alınan tüm değişkenlerin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığı, F(2, 358) = , p<.001, R =.495, R 2 =.245, R 2 =.241 ve ikinci modeldeki tüm değişkenlerin toplam varyansı açıklama oranının %24 adj olduğu görülmüştür. Üçüncü ve son blokta, ilk iki blokta modele girilen cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama değişkenlerinin yanı sıra psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı modele eklenmiştir. Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı değişkeninin diğer değişkenlerin etkisi kontrol edildikten sonra açıklanan varyansa katkısının %.000 ve anlamlı olmadığı (β =.00, t =.065, p=.948) bulunmuştur. Üçüncü bloktaki değişkenlerin hepsinin modelin tamamında açıklanan varyansı az da olsa düşürdüğü (%23,8), F(3, 357) = , p<.001, R =.495, R 2 =.245, R 2 =.238, görülmüştür. Ayrıca, sosyal damgalanma değişkeninin modele eklenmesiyle, psiko- adj lojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama değişkeninin β değerinin dan a çıktığı belirlenmiştir. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısına yönelik hiyerarşik çoklu regresyon analizi sonuçları Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumun Yordanmasına ilişkin Hiyerarşik Çoklu Regresyon Analizi Sonuçları Blok 1 B Standart Hata β t İkili r Kısmi r Cinsiyet *** Blok 2 Cinsiyet *** Kendini Damgalama *** Blok 3 Cinsiyet *** Kendini Damgalama *** Sosyal Damgalanma Not. Birinci blok için R 2 =.088 (p<.001); ikinci blok için R 2 =.157 (p<.001); üçüncü blok için R 2 =.000 (p>.05). ***p<

7 TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini... Cinsiyete Göre Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Algısındaki Farklılıklara ilişkin Bulgular Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı anlamak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi yapılmıştır. Kadınlar ve erkekler arasında psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamayı incelemek amacıyla yapılan t-testi sonuçları, cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir t(311) = -5.29, p <.001, η² =.08. Etkinin derecesi orta düzeydedir. Kadınlar ve erkekler arasında psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısını incelemek amacıyla yapılan t-testi sonuçları, cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir t(311) = -3.39, p <.001, η² =.04. Etkinin derecesi küçük düzeydedir. Analiz sonuçları, Tablo 2 de sunulmuştur. Tablo 2. Kadınlar ve Erkekler Arasında Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Algısındaki Farlılıkların Karşılaştırılması Kendini Damgalama Sosyal Damgalanma Cinsiyet Kadın Erkek t sd * 311 (6.22) (6.88) * 311 (3.43) (3.10) Not* = p<.001. Standart sapmalar, ortalamaların altındaki parantezlerin içinde yer almaktadır. Tablo 2 de görüldüğü gibi, erkeklerin psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama puanlarının ortalamasının (X = 27.00, SS = 6.88) kadınların kendini damgalama puanlarının ortalamasından (X = 22.81, SS = 6.22) daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca, erkeklerin psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı puanlarının ortalamasının (X = 14.29, SS = 3.10) kadınların sosyal damgalanma algısı puanlarının ortalamasından (X = 12.89, SS = 3.43) daha yüksek olduğu bulunmuştur. Tartışma Bu araştırmada, üniversite öğrencileri arasında psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı tarafından ne derece yordandığı ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın bulguları, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra korelasyon analizi sonuçları, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama arasında ise negatif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu açığa çıkarmıştır. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı birer yordayıcısı olduğunu, ancak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı olmadığını göstermiştir. Elde edilen bulgulara göre, erkekler ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama algısı yüksek olan bireyler psikolojik yardım almaya ilişkin daha olumsuz tutuma sahiptir. Bu araştırmadan elde edilen bulgular daha önce bu konuda yürütülen diğer araştırma bulgularıyla benzerlik göstermektedir. Örneğin Conner (2008) yürüttüğü bir araştırmada, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırma bulguları, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma arasında ise anlamsız bir ilişki olduğunu göstermiştir. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar ile cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiyi inceleyen diğer bir araştırmada (Pfohl, 2010), bu araştırmada olduğu gibi psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama tarafından yordandığı, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı tarafından yordanmadığı bulunmuştur. Stewart (2008) da yaptığı araştırmasında, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ile psikolojik yardım alma eğilimi arasında olumsuz yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu belirlemiştir. Hackler, Vogel ve Wade (2010) de psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığını bulmuşlardır. Araştırma sonuçları psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı ol- 477

8 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ duğunu, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının ise psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla ilişkili olmasına rağmen, tutumun anlamlı bir yordayıcısı olmadığını ortaya koymuştur. Diğer bir ifadeyle, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı toplam varyansa katkı sağlamak açısından hiçbir etkiye sahip değildir. Bu bulgunun olası açıklamalarından biri, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun oluşmasında, toplumun psikolojik yardım almaya ilişkin olumsuz görüşlerinin kişiler tarafından çok fazla önemsenmemesi olabilir. Ayrıca bu sonuç, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum üzerinde psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanmaya göre psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın daha önemli bir role sahip olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bu sonucu psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, psikolojik yardım alınması durumunda başkalarının ne düşüneceğinden daha çok kişinin kendisi hakkında ne düşüneceğine göre şekillendiğine işaret etmektedir. Bu doğrultuda, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamayı önlemeye dönük müdahalelerin planlanmasının ve uygulanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu amaçla ruh sağlığı uzmanları, çeşitli kanalları kullanarak halkı bilgilendirmek amacıyla yaptıkları açıklamalarda veya hazırladıkları materyallerde (ilanlar, broşürler vb.) ruh sağlığı sorunlarının kişisel bir yetersizlik veya utanılacak bir durum olarak algılanmaması gerektiğini vurgulayabilirler. Diğer bir ifadeyle, bireylerin bu konudaki yanlış algılarını değiştirmeye çalışarak daha fazla kişiye ulaşabilirler (Vogel ve ark., 2007). Buckley ve Malouff (2005) yürüttükleri araştırmada, psikolojik danışma hakkında olumlu tutumlarını açıklayan insanların yer aldığı kısa süreli bir video kaydını seyreden kişilerin de benzer biçimde psikolojik danışma hakkında daha olumlu tutumlara sahip olduğunu, psikolojik yardım alma nedeniyle damgalama konusunda daha hoşgörülü davranabildiklerini ve bir ruh sağlığı uzmanına kişisel bilgilerini açıklamak konusunda daha istekli olduklarını göstermişlerdir (akt., Pederson ve Vogel, 2007). Blocher (2011), iki farklı programı karşılaştırdığı araştırmasında, kuram temelli programın psikolojik yardım almaya ilişkin algılanan yararı artırmada ve psikolojik yardım alma konusunda algılanan damgalamayı azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, hem kuram temelli program hem de alternatif programın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu olumlu hâle getirmede ve psikolojik yardım alma konusunda algılanan damgalamayı azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Aynı doğrultuda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu daha olumlu hâle getirmek için bu tür psikoeğitim çalışmalarından yararlanılabilir. Bu araştırmadan elde edilen bulgular, cinsiyetin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ve kadınların psikolojik yardım almaya ilişkin tutumunun erkeklere oranla daha olumlu olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın bu sonucu, bu konuda yürütülen önceki araştırmaların sonuçlarıyla örtüşmektedir (Çebi, 2009; Kakhnovets, 2011; Kilinc ve Granello, 2003; Komiya ve ark., 2000; Koydemir-Özden, 2010; Türküm, 2000, 2001). Tüm bu araştırmaların sonuçlarına göre, kadınlara göre erkekler psikolojik yardım almaya ilişkin daha olumsuz tutuma sahiptir. Erkekler, sosyalleşme sürecinde duygularını ifade etmeme, güçlü olma, kendini kontrol etme, başka birine ihtiyaç duymama gibi mesajlar almaktadırlar. Dolayısıyla, sosyalleşme sürecinde geleneksel erkek cinsiyet rolleriyle ilgili kazanılan değerler, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu olumsuz yönde etkiliyor olabilir (Berger, Levant, McMillan, Kelleher ve Sellers, 2005). Araştırmanın diğer bulguları, kadınlara göre erkeklerin psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamasının ve psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bu sonuçları, önceki araştırma sonuçlarıyla aynı doğrultuda yer almaktadır (Eisenberg ve ark., 2009; Hackler, 2007; Stewart, 2008; Vogel ve ark., 2006). Bu sonuçlara göre psikolojik yardım alınması konusunda olumsuz toplumsal görüşler kadınlardan daha çok erkekleri etkilemektedir (Hackler, 2007). Bu doğrultuda, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısını azaltmaya yönelik erkeklere özgü çalışmalara daha çok odaklanılması gerektiği söylenebilir. Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamaya ve sosyal damgalanma algısına neden olan olumsuz bilişsel, duyuşsal ve davranışsal örüntüler belirlenip bunların etkisi azaltılmaya çalışılarak daha fazla erkek danışana ulaşılabilir. Araştırmacılar, kadın ve erkeklerin psikolojik sıkıntı yaşadıkları durumlarda niçin psikolojik yardım almaktan uzak durduklarının daha iyi anlaşılmasının önemli bir ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen faktörlerin belirlenmesi, psikolojik yardım sunan servislerin kullanılma oranlarının artırılması amacıyla yapılacak çalışmaların planlanması açısından önemli görülmektedir. Bu karşılanmamış ihtiyacı gidermekten hareketle gerçekleştirilen bu araştırmanın sonuçları, hem cinsiyetin hem de psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumda önemli 478

9 TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini... bir rolünün olduğunu göstermesi açısından dikkat çekicidir. Araştırmadan elde edilen sonuçların, katılımcıların psikolojik yardım almaları durumunda kendileri hakkında ne düşüneceklerinden etkilendiklerini göstermesi (Pfohl, 2010) açısından da dikkate değer olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte bu araştırmanın bazı sınırlılıklarından bahsedilmesi gerekli görülmektedir. Bunlardan ilki, araştırmanın üniversite öğrencileri ile gerçekleştirilmiş olmasıdır. Benzer bir araştırmanın diğer yaş gruplarından katılımcıların yer aldığı bir örneklemle tekrarlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu araştırmanın diğer bir sınırlılığı verilerin kendini bildirim türü ölçme araçlarıyla toplanmış olmasıdır. Katılımcılar, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve psikolojik yardım alma nedeniyle damgalama konusunda gerçek düşüncelerini yansıtmamış olabilirler. Diğer taraftan, psikolojik yardım alma kararını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilecek daha sonraki araştırmalarda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla ilişkili olabilecek diğer etkenlerin (ör., psikolojik danışmana kendini açmaktan beklenen yarar ve risk) araştırılması önemli görülmektedir. Bunun yanı sıra, ileride yürütülecek araştırmalarda psikolojik yardım almaya ilişkin tutumları olumlu yönde değiştirmeye yönelik psikoeğitim çalışmalarının etkililiği değerlendirilebilir. 479

10 Educational Sciences: Theory & Practice 14(2) Educational Consultancy and Research Center DOI: /estp Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking Nursel TOPKAYA a Ondokuz Mayıs University Abstract Using a sample of university students (N = 362), the role of gender and both the self-stigma and public stigma associated with one s decision to seek psychological help in predicting attitudes toward psychological helpseeking were examined. Moreover, gender differences regarding both the self-stigma and the public stigma associated with psychological help-seeking were investigated. Participants completed a demographic data form, the Self-stigma of Seeking Help Scale, the Social Stigma Scale for Receiving Psychological Help, and the Attitudes toward Seeking Professional Psychological Help Scale Short Form. The results of the hierarchical regression analyses demonstrated that although both gender and the self-stigma associated with psychological help-seeking significantly predicted attitudes toward seeking psychological help, public stigma was not a significant predictor of attitudes toward seeking psychological help. Moreover, 24% of the variance in attitudes was accounted for by the variables of gender and self-stigma in the model. In addition, the results of the current study confirmed the findings of previous research which indicated that males are more likely to experience self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking when compared to females. Further results and implications were discussed. Key Words Attitudes toward Psychological Help-seeking, Gender, Self-stigma, Public Stigma Associated with Psychological Help-seeking. Since in many situations, people consider seeking psychological help as their last resort after eliminating all other options (Hinson & Swanson, 1993), the majority of those who might benefit from psychological treatment do not, in the end, seek psychological therapy for a solution (Andrews, Issakidis, & Carter, 2001; Erol, Kılıç, Ulusoy, Keçeci, & Şimşek, 1998; Kessler et al., 2001) Why so many people are reluctant to seek psychological help has been a topic of interest for researchers, with many studies having been conducted to determine the factors influencing one s reasons for seeking, or not seeking, psychological help (Bayer & Peay, 1997; Kelly & Achter, 1995; Vogel, Wester, Wei, & Boysen, 2005). The results of such studies indicate that one of the best predictors of seeking psychological treatment is one s attitude toward the notion of seeking psychological help itself (Carlton & Deane, 2000; Cepeda-Benito & Short, 1998; Codd & Cohen, 2003; Deane & Todd, 1996; Topkaya, 2011a; Vogel & Wester, 2003). The results of studies conducted in various countries reveal that as negative attitudes toward psychological help-seeking increase in a society, so does the use of psychological services for treatment decrease (Bicil, 2012; Cepeda-Benito & Short, 1998; Cramer, 1999; Deane & Todd, 1996; Kelly & Achter, 1995). a Nursel TOPKAYA, Ph.D., is currently an assistant professor of Guidance and Psychological Counseling. Her research interests include barriers that inhibit psychological help-seeking, and sexual health education. Correspondence: Ondokuz Mayıs University, Faculty of Education, Department of Educational Sciences, Division of Psychological Services in Education, Samsun, Turkey. nursel.topkaya@omu.edu.tr

11 TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking An individual s attitude toward seeking psychological help reflects whether he sees the consequences of seeking psychological help as positive or negative (Fisher & Turner, 1970). Until now, in addition to studies depicting attitudes toward seeking psychological help as being the main factor behind an individual s decision as to whether to undergo psychological treatment, other studies have been conducted to identify which factors influence attitudes toward one s decision to seek psychological help. It has been understood that many factors influence attitudes toward psychological helpseeking, such as self-concealment (Kelly & Achter, 1995) social norms, social support, previous helpseeking experiences (Koydemir-Özden, 2010; Vogel et al., 2005), attachment styles (Shaffer, Vogel, & Wei, 2006; Vogel & Wei, 2005), emotional openness, (Komiya, Good, & Sherrod, 2000; Vogel, Wade, & Hackler, 2008; Vogel & Wester, 2003), self-esteem level and locus of control (Barwick, de Man & McKelvie, 2009), and personality factors (Kakhnovets, 2011). The results of the above mentioned studies show that the link between one s attitudes toward psychological help-seeking and the societal, or individual, stigma associated with psychological help seeking is the most widely cited barrier behind one s choice to utilize psychological services. In other words, researchers have found that the stigma associated with seeking psychological help is negatively associated with attitudes toward psychological help-seeking (Deane & Todd, 1996; Komiya et al., 2000; Pfohl, 2010; Vogel et al., 2005; Vogel, Wade, & Hackler, 2007). The literature acknowledges two separate types of stigmata that influence one s decision to seek help; namely, public stigma and self-stigma (Corrigan, 1998, 2004). Public stigma refers to the society s negative beliefs, attitudes, and behavioral consequences about mental disorders, all of which lead to stereotyping, prejudice, and discrimination against people with mental health disorders (Corrigan, 2004). The public stigma associated with seeking mental health services, therefore, is the perception that a person who seeks psychological treatment is undesirable or socially unacceptable (Vogel, Wade, & Haake, 2006). Self-stigma also includes stereotyping, prejudice, and discrimination. An individual endorsing self-stigma applies negative beliefs and attitudes associated with mental disorders to oneself (Corrigan & Watson, 2002). Self-stigma may lower the self-esteem or selfworth of an individual as a result of self-labeling himself or herself as socially unacceptable in the case of seeking psychological help for a personal or emotional problem (Vogel et al., 2006). Many studies have been conducted to examine the relationship between attitudes toward psychological help-seeking and the stigmata associated with psychological help seeking in different countries. In one of these studies, Vogel and his colleagues (2006) found that not only did the self-stigma associated with psychological help-seeking predict attitudes toward psychological help-seeking, but also that the two variables were negatively correlated. In another study (Vogel et al., 2007), it was reported that the self-stigma associated with psychological helpseeking was negatively correlated with the attitudes toward psychological help-seeking. Conner (2008), on the other hand, despite finding self-stigma to be a mediator between ethnicity and public stigma, found no significant relationship to be identified between ethnicity and public stigma or between attitudes toward the treatment of mental health disorders and public stigma. Thus, public stigma was not found to be a mediator among those variables. In Turkey, researchers have examined the factors related with attitudes toward psychological helpseeking. As a result, the following factors have been delineated: (1) problem areas (Özbay, 1996), (2) self-disclosure tendencies (Türküm, 2000), (3) dealing with stress, optimism, and cognitive distortions (Türküm, 2001), (4) problem solving skills and problem areas (Ayaydın & Özbay, 2003), (5) empathic tendency and psychological symptoms (Şahin & Özbay, 2003), (6) gender and gender roles (Kalkan & Odacı, 2005), (7) psychological needs and psychological adjustment levels (Annaberdiyev, 2006), (8) class level, gender, one s perceived socio-economic level, the education level of one s mother and father, the utilization of help-seeking services within schools, whether one finds help-seeking services in schools effective, whether a family member has received counseling before, and the area in which one has lived the longest(kırımlı, 2007), (9) the nursing students year in medical school (Çankaya, 2008), (10) gender, gender roles, and self-concealment (Özbay, Erkan, Cihangir-Çankaya, & Terzi, 2008), (11) perceived social support, psychological distress, previous help-seeking experience, and gender (Çebi, 2009), (12) self-disclosure, anxiety, and social support (Karalp, 2009), (13) gender and socio-economic level (Keklik, 2009), (14) internal working models, rumination, and psychological symptoms (Turan, 2009) and lastly, (15) gender, self-construal, and perceived social support (Koydemir-Özden, 2010). 481

12 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE In a review of the literature, it was observed that no study has yet to be conducted that directly investigates the relationship between attitudes toward psychological help-seeking and the stigma associated with seeking psychological help in Turkey. However, the researcher found two studies examining the relationship between one s intentions behind seeking psychological help and the stigma associated with psychological helpseeking. In one of these studies, the relationship between one s intent behind seeking help, the public stigma associated with psychological help-seeking, treatment fears, and the perceived benefits and risks of one s self-disclosure to a counselor were investigated. A significant, albeit weak, correlation (r = -.20) between attitudes toward psychological help-seeking and the public stigma associated with seeking psychological help was reported in this study (Topkaya, 2011a). The results of the second of the two studies mentioned above, which was conducted to examine the relationship between one s intentions behind seeking psychological help intent, the public stigma associated with psychological help-seeking, self-efficacy, and the practical barriers preventing one from receiving psychological help, demonstrated also a significant, but weak, correlation (r = -.17) between attitudes toward psychological help-seeking and the public stigma associated with psychological help-seeking (Bicil, 2012). Previous studies have indicated that females and males might experience different social consequences as a result of their psychological problems and symptoms (Hackler, 2007). The results of previous studies yielded that males hold more negative attitudes toward psychological help than do females (Deane & Chamberlain, 1994; Kalkan & Odacı, 2005; Keklik, 2009; Komiya et al., 2000; Tata & Leong, 1994; Türküm, 2000, 2001) and that males are more likely to harbor both the public and self-stigma associated with psychological helpseeking (Hackler, 2007). Stewart (2008) also found that self-stigma associated with psychological helpseeking was significantly higher among females than males. Eisenberg, Downs, Golberstein, and Zivin (2009) determined that females were less likely to have stigmatic concerns as compared to males. The decision to seek counseling, as in the stigmatization of mental disorders, leads to public stigma and self-stigma associated with psychological help-seeking (Ghaffari, 2011). According to Conner (2008), even the perception of being stigmatized causes negative attitudes toward the treatment of mental health disorders. However, the relationship between attitudes toward psychological help, gender, and both the selfstigma and public stigma associated with seeking psychological help have yet to be directly examined in Turkey. Therefore, the results of the current study may provide information to the literature on help-seeking in order to understand the level of importance of the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking on the attitudes toward seeking psychological help for individual counseling. Knowing whether attitudes toward psychological help may be predicted by the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking may help researchers and psychological health professionals to identify interventions aimed at overcoming these factors. Moreover, identifying whether the self-stigma and public stigma associated with psychological helpseeking differ with respect to gender may provide significant data for use in future studies aiming to reach females and males, thereby encouraging them to seek psychological help. Therefore, this study has aimed to identify the role of gender, and both the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking in predicting attitudes toward psychological help-seeking. Moreover, gender differences with respect to both of these stigmata were investigated. Research Design Method This study is a correlational survey study. Correlational studies are also one of the types of survey studies because the relations between the variables are defined as they are. In correlational studies, the relations between two or more variables are examined without any manipulation (Fraenkel & Wallen, 2003). In the current study, the relations among gender, both the self-stigma and the social stigma one experiences for receiving psychological help and, and attitudes toward psychological helpseeking have been examined. Participants A total of 218 females (60.2%), 95 (26.2%) males, and 49 (no report) (13.5%) undergraduate students participated in the study. The mean age of the participants was (SD = 1.63). Of the participants, 84.5% (306) had previously 482

13 TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking received psychological help from a mental health practitioner while the other 15.5% (56) had never before received psychological help. Measures A demographic data form, Self-Stigma of Seeking Help Scale, Social Stigma Scale for Receiving Psychological Help, and Attitudes toward Seeking Professional Psychological Help Scale-Short Form were used to collect data in the present study. The relevant information for each measure is described below. Demographic Data Form: With this form, information was obtained regarding students gender, age, and history of psychological help. Self-stigma of Seeking Help Scale: The Self-Stigma of Seeking Help Scale (SSOSH) was developed by Vogel et al. (2006). The Turkish form of the scale was adapted by Topkaya (2011b). The SSOSH is a 10- item scale consisting of items such as I would feel inadequate if I went to a therapist for psychological help. Items are rated on a 5-point, partly anchored scale ranging from 1 (strongly disagree) to 5 (strongly agree). Scale point 3 is anchored by agree and disagree equally. Higher scores reflect greater self-stigma. Estimates of the internal consistency range from.86 to.90, and the 2-week test retest reliability has been reported to be.72 in university student samples (Vogel et al., 2006). The internal consistency of the scores obtained in the current sample was.81. Social Stigma for Receiving Psychological Help Scale: The Social Stigma for Receiving Psychological Help Scale (SSRPH) was developed by Komiya et al. (2000). The Turkish form of the scale was adapted by Topkaya (2011a). The SSRPH is a 5-item scale consisting of such items as People tend to like less those who are receiving professional psychological help. Items are rated from 1 (strongly disagree) to 4 (strongly agree). Higher scores reflect greater perceptions of public stigma. The SSPPH correlates with attitudes toward seeking therapy and has a reported internal consistency of.73 in university samples (Komiya et al., 2000). The internal consistency of the scores obtained in the current sample was.71. Attitudes toward Seeking Professional Psychological Help Scale: The Attitudes toward Seeking Professional Psychological Help Scale short form (ASPPHS-SF) was developed by Fischer and Farina (1995). The Turkish form of the scale was adapted by Topkaya (2011a). This is a 10-item revision of the original 29-item measure (Fischer & Turner, 1970) consisting of items such as If I believed I was having a mental breakdown, my first inclination would be to get professional attention. Items are rated from 1 (disagree) to 4 (agree), with higher scores reflecting positive attitudes. The revised and original scales are correlated at.87, suggesting that they tap into a similar construct (Fischer & Farina, 1995). The revised scale also correlates with the previous use of professional help for a problem (r =.39). Estimates of the internal consistency (α =.84) and the 1-month test-retest (r =.80) reliabilities have been reported for university student samples. The internal consistency of the scores obtained in the current sample was.79. Data Analysis The demographic data from, as well as other scales, were administered to the voluntary undergraduate students in their classes by the researcher. It took twenty minutes for participants to complete the instruments. The analysis of the study was conducted by the SPSS 16 program. Hierarchical regression analyses and a t-test were utilized in the data analysis procedure. When performing a hierarchical regression analysis, the researcher determines the entrance order or blocks of the variables based on theoretical or logical ground (Tabachnick & Fidell, 2007). An independent samples t-test was conducted in order to determine whether self-stigma and public stigma differed with respect to gender. The effect sizes are reported as.01,.06, and.14; in other words, as small, medium, and large effect sizes, respectively (Stevens, 2002). Results The results from the first step of the hierarchical regression analysis showed that gender (β =.29, t = 5.88, p <.001) accounted for a low, albeit significant, amount of variance on attitudes toward seeking psychological help R 2 =.088, F(1, 359) = , p <.001. In the second step, entering self-stigma associated with psychological help-seeking resulted in a significant increase in the amount of explained variance, R 2 =.157, F(2, 358) = , p <.001. Self-stigma associated with psychological helpseeking (β = -41, t = -8.62, p <.001) was a significant predictor of attitudes toward psychological helpseeking. In the third step, entering public stigma associated with psychological help-seeking did not result in a significant increase in the amount of 483

14 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE explained variance, R 2 =.000, F(3, 357) = , p <.001. As such, public stigma associated with helpseeking was found not to be a significant predictor of attitudes toward psychological help-seeking (β =.00, t =.065, p =.948). In order to examine the differences in self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking with respect to students gender, an independent samples t-test was performed. The results of the test conducted to evaluate the differences in self-stigma associated with psychological help-seeking with respect to gender were found to be significant, t(311) = -5.29, p <.001, η² =.08. The effect size was moderate. The means of male students experiencing self-stigma associated with psychological help-seeking (M = 27.00, SD = 5.74) were greater than the means of female students (M = 22.81, SD = 6.22). Moreover, the results of the test conducted to evaluate the differences in public stigma associated with psychological help-seeking with respect to gender were also found to be significant, t(311) = -3.39, p <.001, η² =.04. The effect size was small. The means of male students experiencing public stigma associated with psychological help-seeking (M = 14.29, SD = 3.10) were greater than the means of female students (M = 12.89, SD = 3.43). Discussion This study aimed at determining the role of gender, and both the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking in predicting attitudes toward psychological helpseeking. Moreover, the gender differences with respect to the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking were investigated. The findings of the study demonstrated that there is a significant negative weak correlation between attitudes toward psychological help-seeking and the public stigma associated with psychological help seeking. Furthermore, the results of the correlation analysis showed there to be a significant negative moderate correlation between attitudes toward psychological help-seeking and gender as well as the attitudes toward psychological help-seeking and the self-stigma associated with psychological help seeking. The results of the hierarchical regression analysis suggested that gender and the self-stigma associated with psychological help seeking significantly predicted attitudes toward psychological help-seeking. However, the public stigma associated with seeking psychological help was found to not be a unique predictor of attitudes toward psychological help-seeking. The findings indicated that males and individuals who held more self-stigma associated with psychological help seeking were more likely to hold negative attitudes toward psychological help-seeking. These results were consistent with previous research findings; for instance, Conner (2008) examined the relationship between attitudes toward the treatment of mental disorders and both the self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking. Although the findings of the study demonstrated a weak negative correlation between attitudes toward treatment of mental illnesses and self-stigma, no significant relation was observed between attitudes toward treatment of mental illnesses and public stigma associated with psychological help-seeking. A study conducted to understand the role of gender and both the self-stigma and public stigma for receiving psychological help in predicting attitudes toward psychological help-seeking (Pfohl, 2010) showed that, just as in this study, gender and the self-stigma for receiving psychological help both significantly and negatively predicted attitudes toward psychological help-seeking. However, the public stigma for receiving psychological helps was not a significant predictor in predicting attitudes toward psychological help-seeking in the same study. Similarly, Stewart (2008) reported a significant negative moderate relationship between the self-stigma for receiving psychological help and attitudes toward psychological help-seeking. Finally, Hackler, Vogel, and Wade (2010) found that the self-stigma for receiving psychological help both significantly and negatively predicted attitudes toward psychological help-seeking. Although a significant relationship between the public stigma associated with psychological helpseeking and attitudes toward psychological helpseeking was found, the public stigma associated with psychological help-seeking was found not to be a significant predictor of attitudes toward psychological help-seeking. In other words, the public stigma associated with psychological helpseeking accounted for no amount of variance in attitudes toward psychological help-seeking. This finding indicates that the self-stigma associated with psychological help-seeking is more important than the public stigma associated with psychological help-seeking in explaining attitudes toward psychological help-seeking. In this respect, 484

15 TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking interventions should be designed and applied in order to diminish the self-stigma associated with psychological help-seeking. Therefore, in their explanations or materials (i.e., brochures) aiming to inform the public about psychological treatment, mental health professionals may emphasize that having mental illness should not be perceived as a personal weakness or as a situation for which one should feel ashamed. They may try to change misperceptions, and by doing so, increase their ability to reach a higher number of people (Vogel et al., 2007). Buckley and Malouff (2005) found that participants who had watched a short videotape of individuals expressing positive attitudes toward psychological help-seeking also formed more positive attitudes toward seeking psychological help, were more tolerant of the self-stigma associated with psychological help seeking, and became more willing to disclose their personal information to a mental health professional (as cited in Pederson & Vogel, 2007). Blocher (2011) compared two different programs, showing that a theory-based program was effective in increasing perceived benefits of counseling and in reducing the self-stigma associated with psychological helpseeking. Moreover, it was found that both theorybased and alternative programs were effective in altering attitudes toward psychological help-seeking in a positive direction, while also diminishing the stigma associated with psychological help seeking in potential patients. These kinds of psychoeducation studies can be used to change attitudes toward psychological help-seeking in Turkey from negative to positive. The findings of this study have indicated that gender is a significant predictor of attitudes toward psychological help-seeking and that females are more likely to have positive attitudes toward psychological help-seeking. This result was in line with previous research results (Çebi, 2009; Kakhnovets, 2011; Kilinc & Granello, 2003; Komiya et al., 2000; Koydemir-Özden, 2010; Türküm, 2000, 2001). The results of all these studies have shown that males hold more negative attitudes toward psychological help-seeking. For, males receive specific messages, such as not disclosing emotions, being powerful, having self-control, and not needing anyone. Therefore, these kinds of values related with traditional males gender roles might negatively influence attitudes toward psychological help-seeking (Berger, Levant, McMillan, Kelleher, & Sellers, 2005). The results of study demonstrated that males experience higher levels of both self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking than do females. These findings are consistent with previous research findings (Eisenberg et al., 2009; Hackler, 2007; Stewart, 2008; Vogel et al., 2006), and this finding can be interpreted as males are more influenced by the negative public views associated with help-seeking than females (Hackler, 2007). Researchers have acknowledged the important need to better understand the specific reasons as to why women and men avoid seeking psychological help. Identifying those factors which influence attitudes toward seeking psychological help seems to be important in order to design effective interventions aimed at increasing the utilization of psychological services. This study was carried out with the goal to analyze this unmet need and is important in demonstrating that gender and the self-stigma associated with help-seeking are significant predictors of attitudes toward psychological helpseeking. The findings are also important in showing that participants care about what they will think about themselves if they seek help (Pfohl, 2010). At the same time, a number of limitations of this study should be addressed. One of these being that the participants of the study were university students. As such, a similar study could be conducted with different age groups. Another limitation is the selfreporting nature of the study as participants might not have reflected upon their thoughts regarding the self-stigma associated with help-seeking and attitudes toward psychological help-seeking. In order to identify which factors affect one s decision to seek counseling, future research might examine the potential of other variables (i.e., the perceived benefits and risks of undergoing psychological treatment) that could explain attitudes toward seeking psychological help. Additionally, another area open to further study is to ask just how effective psychoeducation studies are at altering negative attitudes toward the idea of seeking psychological help into more positive ones. 485

16 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE References/Kaynakça Andrews, G., Issakidis, C., & Carter, G. (2001). Shortfall in mental health service utilization. British Journal of Psychiatry, 179, Annaberdiyev, D. (2006). Türkiye de eğitim gören Türk Cumhuriyetleri ve Türk üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım arama tutumları, psikolojik ihtiyaçları ve psikolojik uyumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). adresinden edinilmiştir. Ayaydın, F. Ş. ve Özbay, Y. (2003, Temmuz). Üniversite öğrencilerinin problem alanları, problemlilik düzeyleri, problem çözme becerileri ve yardım arama davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi nde sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya. Barwick, A. K., de Man, A. F., & McKelvie, S. J. (2009). Personality factors and attitude toward seeking professional help. North American Journal of Psychology, 11(2), Bayer, J. K., & Peay, M. Y. (1997). Predicting intentions to seek help from professional mental health services. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 31, Berger, J. M., Levant, R., McMillan, K. K., Kelleher, W., & Sellers, A. (2005). Impact of gender role conflict, traditional masculinity ideology, alexithymia, and age on men s attitudes toward psychological help-seeking. Psychology of Men & Masculinity, 6(1), Bicil, B. (2012). Yetişkinlerin psikolojik yardım arama niyetlerinin incelenmesi: İzmir ili örneği (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). adresinden edinilmiştir. Blocher, W. G. (2011). Effectiveness of an outreach program designed to enhance college students help-seeking attitudes, intentions, and to reduce stigmas (Doctoral thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses database. (UMI No ) Çankaya, P. (2008). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik yardım arama tutumları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). adresinden edinilmiştir. Carlton, P. A., & Deane, F. P. (2000). Impact of attitudes and suicidal ideation on adolescents intentions to seek professional psychological help. Journal of Adolescence, 23, Çebi, E. (2009). University students attitudes toward seeking psychological help: effects of perceived social support, psychological distress, prior help-seeking experience and gender (Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara). gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Cepeda-Benito, A., & Short, P. (1998). Self-concealment, avoidance of psychological services, and perceived likelihood of seeking professional help. Journal of Counseling Psychology, 45, Codd, R. T., & Cohen, B. N. (2003). Predicting college student intention to seek help for alcohol abuse. Journal of Social and Clinical Psychology, 22(2), Conner, K. A. (2008). Mental health treatment seeking among older adults with depression: The impact of stigma and race (Doctoral thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses database. (UMI No ) Corrigan, P. W. (1998). The impact of stigma on severe mental illness. Cognitive and Behavioral Practice, 5, Corrigan, P. W. (2004). How stigma interferes with mental health care. American Psychologist, 59, Corrigan P. W., & Watson, A. C. (2002). The paradox of self-stigma and mental illness. Clinical Psychology: Science and Practice, 9(1), Cramer, K. M. (1999). Psychological antecedents to help-seeking behavior: A reanalysis using path modeling structures. Journal of Counseling Psychology, 46, Deane, F. P., & Chamberlain, K. (1994). Treatment fearfulness and distress as predictors of professional psychological help-seeking. British Journal of Guidance and Counseling, 22, Deane, F. P., & Todd, D. M. (1996). Attitudes and intentions to seek professional psychological help for personal problems or suicidal thinking. Journal of College Student Psychotherapy, 10, Eisenberg, D., Downs, M. F., Golberstein, E., & Zivin, K. (2009). Stigma and help seeking for mental health among college students. Medical Care Research and Review, 66, Erol, N., Kılıç, C., Ulusoy, M., Keçeci, M. ve Şimşek, Z. (1998). Türkiye ruh sağlığı profili ana raporu. Ankara: Eksen Tanıtım Ltd. Şti. Fischer, E. H., & Farina, A. (1995). Attitudes toward seeking professional psychological help: A shortened form and considerations for research. Journal of College Student Development, 36, Fischer, E. H., & Turner, J. L. (1970). Development and research utility of an attitude scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 35, Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2003). How to design and evaluate research in education. New York: Mcgraw-Hill Higher Education. Ghaffari, A. S. (2011). Stigma and psychological help-seeking of veterans (Doctoral thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses database. (UMI No ) Hackler, A. H. (2007). Seeking professional help for an eating disorder: The role of stigma, anticipated outcomes, and attitudes (Master s thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses database. (UMI No ) Hackler, A. H., Vogel, D. L., & Wade, N. G. (2010). Attitudes toward seeking professional help for an eating disorder: the role of stigma and anticipated outcomes. Journal of Counseling & Development, 88, Hinson, J. A., & Swanson, J. L. (1993). Willingness to seek help as a function of self-disclosure and problem severity. Journal of Counseling & Development, 71, Kakhnovets, R. (2011). Relationships among personality, expectations about counseling, and help-seeking attitudes. Journal of Counseling & Development, 89, Kalkan, M., & Odacı, H. (2005). Cinsiyet ve cinsiyet rolünün psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 23(3), Karalp, A. (2009). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). adresinden edinilmiştir. Keklik, İ. (2009). Attitudes toward seeking professional psychological help: A comparative study of Turkish and American graduate students. Eğitim Araştırmaları- Eurasian Journal of Educational Research, 37, Kelly, A. E., & Achter, J. A. (1995). Self-concealment and attitudes toward counseling in university students. Journal of Counseling Psychology, 42,

17 TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking Kessler R. C., Berglund P. A., Bruce, M. L., Koch, R., Laska, E. M, Leaf, P. J., Wang, P. S. (2001). The Prevalence and correlates of untreated serious mental illness. Health Services Research, 36, Kilinc, A., & Granello, P. F. (2003). Overall life satisfaction and help-seeking attitudes of college students in the United States: Implications for college counselors. Journal of College Counseling, 6, Kırımlı, F. (2007). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım arama tutumlarını etkileyen etmenler (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara). adresinden edinilmiştir. Komiya, N., Good, G. E., & Sherrod, N. B. (2000). Emotional openness as a predictor of college students attitudes toward seeking psychological help. Journal of Counseling Psychology, 47, Koydemir-Özden, S. (2010). Self-aspects, perceived social support, gender, and willingness to seek psychological help. International Journal of Mental Health, 39(3), Özbay, Y. (1996, Eylül). Üniversite öğrencilerinin problem alanları ile yardım arama tutumları arasındaki ilişki. IX. Ulusal Psikoloji Kongresi nde sunulan bildiri, Boğaziçi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İstanbul. Özbay, Y., Erkan, S., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, Ş. (2008, April). University students help seeking attitudes, gender roles and self-concealment levels. Paper presented at International Congress of Counseling, Bahçeşehir University, İstanbul. Pederson E. L., & Vogel, D. L. (2007). Male gender role conflict and willingness to seek counseling: Testing a mediation model on college-aged men. Journal of Counseling Psychology, 54(4), Pfohl, A. H. (2010). Factors influencing psychological help-seeking attitudes and behavior in counseling trainees (Doctoral dissertation). Retrieved from ohiolink.edu Shaffer, P. A., Vogel, D. L., & Wei, M. (2006). The mediating roles of anticipated risks, anticipated benefits, and attitudes on the decision to seek professional help: An attachment perspective. Journal of Counseling Psychology, 53(4), Stevens, J. P. (2002). Applied multivariate statistics for the social sciences (4th ed.). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Stewart, V. (2008). Perceived social support, suicidal ideation, stigma, and help seeking behaviors among college students (Doctoral thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses database. (UMI No ) Şahin, M. ve Özbay, Y. (2003, Temmuz). Empatik eğilim, profesyonel psikolojik yardım arama davranışları ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi nde sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston: Pearson Education Inc. Tata, S. P., & Leong, F. T. L. (1994). Individualismcollectivism, social-network orientation, and acculturation as predictors of attitudes toward seeking professional psychological help among Chinese Americans. Journal of Counseling Psychology, 41, Topkaya, N. (2011a). Psikolojik yardım alma niyetinin sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar, beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi (Doktora tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir). adresinden edinilmiştir. Topkaya, N. (2011b, Ekim). Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. XI. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi nde sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İzmir. Turan, N. (2009). The contribution of rumination, internal working models of attachment, and help-seeking attitudes on psychological symptoms of university students (Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara). adresinden edinilmiştir. Türküm, S. (2000). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumları ve kendini açma eğilimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), Türküm, S. (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, Vogel, D. L., & Wei, M. (2005). Adult attachment and help-seeking intent: The mediating roles of psychological distress and perceived social support. Journal of Counseling Psychology, 52(3), Vogel, D. L., & Wester, S. R. (2003). To seek help or not to seek help: The risks of self-disclosure. Journal of Counseling Psychology, 50, Vogel, D. L., Wade, N. G., & Haake, S. (2006). Measuring the self-stigma associated with seeking psychological help. Journal of Counseling Psychology, 53(3), Vogel, D. L., Wade, N. G., & Hackler, A. H. (2007). Perceived public stigma and willingness to seek counseling: The mediating roles of self-stigma and attitudes toward therapy. Journal of Counseling Psychology, 54(1), Vogel, D. L., Wade, N. G., & Hackler, A. H. (2008). Emotional expression and the decision to seek therapy: The mediating roles of the anticipated benefits and risks. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(3), Vogel, D. L., Wester, S. R., Wei, M., & Boysen, G. A. (2005). The role of outcome expectations and attitudes on decisions to seek professional help. Journal of Counseling Psychology, 52(4),

18 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE 488