Makale ENERJİ DEPOLAMAM ÎLE KONVANSIYONEL SOĞUTMA GRUPLARININ ANALİZİ

Transkript

1 Makale ENERJİ DEPOLAMAM ÎLE KONVANSIYONEL SOĞUTMA GRUPLARININ ANALİZİ Doç. Dr. Recep ÖZTÜRK Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü - İSTANBUL e-maii: orecep@yildiz.edu.tr ÖZET Su soğutma grupları, işletmenin dolu ve dış hava sıcaklığının maksimum olduğu gündüz saatlerindeki maksimum yükü karşılayacak şekilde tasarlanmaktadır. Bundan dolayı ilk yatırım maliyetlerinin yüksek, yükün az oluduğu saatlerde kısmi yükte çalıştırılmaları verimlerinin düşmesine ve gece saatlerinde ise çalıştırılmamaları daha yüksek kapasiteli su soğutma ekipmanlarının seçilmelerini gerektirir. Soğutma gruplarmm, soğutma yüklerinin az veya hiç olmadığı ve elektrik tüketim giderlerinin ucuz olduğu saatlerde de kullanılması, soğuk depolamalı sistemlerin kullanılmasıyla gerçekleşir. Bu çalışmada önce su soğutma grupları hakkında genel bilgiler verilmiştir. Daha soma örnek bir tesis alınarak, soğutma grubu ile konvansiyonel bir soğutma grubunun ilk yatırım maliyeti ile enerji tüketimi yönünden karşılaştırılması yapılmıştır. 1. GİRİŞ Günümüzde artık mekanların ısıtılması kadar soğutulması da insanların aradıkları özellikler arasındadır. Soğutma sistemlerinin insanlara sağlamış oluğu konforun yanında, enerji tüketimlerinin yüksek olması, bu sistemlerin dezavantajıdır. Özellikle ülkemizde elektrik birim fiyatlarına kısa zaman aralıklarıyla yapılan zamlar işletmelerin soğutma Doç. Dr. Recep ÛZTÜRK sistemi tasarım ve seçimi konularında daha hassas yaklaşmalarım gerektirmektedir. Soğutma sistemleri ile ilgili çalışmalarda teknolojiler geliştirilirken, konfor şartlarının yanında, sistemi oluşturan elemanların, elektrik tüketim maliyetlerinin olumsuz etkilerini de gözönünde bulundurulmaladır. Bu yöntemlerden bir tanesi de soğu depolamak soğutma sistemleridir. Dünyada ve ülkemizde elektrik tüketim ücretleri, işletmelerin soğutma yüklerinin maksimum olduğu gündüz saatlerinde pahalı, soğutmanın az veya hiç kullanılmadığı gece saatlerinde ise ucuzdur. Bu nedenle soğutma grubu için gerekli enerjinin gece depolanıp gündüz kullanılması için soğu depolamalı sistemler geliştirilmiştir. Böyle bir sistemin kullanılabilirliği için bir mahalin soğutulmasında konvansiyonel soğutma sistemi (su soğutma grubu + klima santralı) ile soğu depolamak soğutma sisteminin (su soğutma grubu -t-klima santrah+depolama) yatırım ve enerji tüketim maliyetleri yönünden incelenerek uygulanabilirliğinin önceden belirlenmesi gerekir. 2. SU SOĞUTMA GRUBU EKİPMANLARI Bir su soğutma grubu soğutma kompresörü, 79 yılında IDMMA, Makine Mühendisliği Böigütnünde Lisans,!99ö'da Yıldız Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mâkina Mühendisliği Bölümü Enerji dalından Doktora ve 98 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi, Makula Fakültesi, Mäkina Mühendisliği Bölümü, Hidromekanik ve Hidrolik Makmalar Anabilitn dalında Doçent Doktor unvanım almıştır, Halçn aynı Anabilim Dalında görev yapmaktadır. kondenser, evaporator ve genleşme elemanları olmak üzere dört ana kısımdan meydana gelmektedir Soğutma Kompresörleri Softma kompresörü, evaporatörden 40 H TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2003

2 gelen ısı ile yüklü olan soğutucu akışkanın (buharın) basıncım kondenserdeki yoğuşma sıcaklığına tekabül eden basınca çıkararak akışın sürekliliğini sağlamak için kullanılır. Soğutma gruplarında çoğunlukla pistonlu, helisel-vidalı kompresörler kullanılmaktadır Kondenserler (Yoğuşturucu) Sistemde dolaşan soğutucu akışkanın evaporatirde buharlaşması için aldığı ısı ile kompresörde sıkıştırma işleminde ilave olunan ısının sistemden dışarı alınması için kondenserler kullanılır. Soğutma gruplarında su soğutmalı ve hava soğutmalı olmak üzere iki tip kondenser kullanılmaktadır Evaporatörler Evaporatörler buhar sıkıştırmalı çevrimin alçak basınç bölgesinde çalışan ve soğutucu akışkanın soğutulacak ortamdan ısı çektiği bir eşanjördür. Kondenserden çıkan soğutucu akışkanın soğutulacak ortamdan tekrar ısı çekebilmesi için sıcaklığının soğutulacak ortamdan düşük olması gerekir Genleşme Elemanları Kondenserden çıkan soğutucu akışkanın soğutulacak ortamdan ısı çekebilmesi için, sıcaklığının soğutulacak ortam sıcaklığından daha düşük olması gerekir. Bunun için de akışkanın basmcı ve buna bağlı olarak sıcaklığı genleşme elemanlarında düşürülür. Böylece soğutucu akışkan düşük kuruluk derecesinde ıslak buhar olarak evaporatöre girmesi sağlanır. Genleşme elemanları ayın zamanda, evaporatörde istenilen ısı mitarımn çekilebilmesi için soğutucu akışkan debisini ayarlar. Su soğutma gruplarında genleşme elemanı olarak elektronik genleşme valfleri kullanılmaktadır. 3. SOĞU DEPOLAMALI SOĞUTMA SİSTEMLERİ Endüstriyel veya ticari işletmelerde soğutma sistemlerinin yükü soğutma gereksiniminin maksimum olduğu, işletmelerin dolu, dolayısıyla cihazların çalıştığı, aydınlatmaların kullanıldığı ve dış hava sıcaklığının masimum olduğu gündüz periyodu dikkate alınarak bulunur. Soğutmada kullanılacak soğutma sistemi ekipmanları (soğutma gribi +Klima santiarı) bu maksimum yükü karşılayacak şekilde seçilir. Bu kriterlere göre seçilmiş cihazlar, yükün az olduğu saatlerde kısmi yükte çalışır, işletmenin kapalı olduğu saatlerde ise hiç çalışmaz atıl olarak kalır. Dünyada ve ülkemizde elektrik tüketim fiyatları günün saatlerine göre değişiklikler göstermektedir. Elektrik, soğutma yükünün maksimum olduğu gündüz saatlerinde pahalı, soğutma ekipmanlarının az, hatta hiç kullanılmadığı zaman diliminde ise ucuzdur. Bu durum soğutma için gerekli olan enerjinin, elektriğin ucuz olduğu saatlerde depolanarak, pahalı olduğu saatlerde kullanılmasını gündeme getirmiştir. Bu şekilde çalışan bir sistemde, soğutma yükü, maksimum soğutma yüküne göre değil daha düşük bir yüke göre seçileceğinden, soğutma elemanlarının boyutları ve ilk yatırım maliyetleri daha az olacaktır. Soğu depolamak ve depolamasız sistemler arasındaki temel fark, soğu depolamak sistemlerde enerjinin üretilmesi ve kullanılması zamanlarının birbirinden ayrılmasıdır. Bu durumda elektrik tüketimin ücretlerinde bir azalma sağlar Soğu Depoiamalı Soğutma Sistemlerinin Avantajları Soğu depolamak sistemlerde daha küçük soğutucuların ve yardımcı ekipmanların kullanılması, birçok uygulamada konvansiyonel soğutma sistemlerinden daha ucuza kurulabilir. Su soğutucular, soğutma kuleleri, pompalar, fanlar ve boru / kanal boyutlarındaki küçülmeden sağlanan kazanç, gereksinim duyulan depolama sisteminin suyunu sağlayan bir depo görevini de üstlenerek, bunun için ayrı bir sistem kurulması maliyetini de ortadan kaldırır. Soğu depolamak sistemlerde, soğunun gece depolamp gündüz kullanılması işletme giderlerinin önemli ölçüde azalması demektir. Soğu depo- TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos

3 lama sistemleri su soğutucusu ile deponun birlikte optimum kullanımlarıyla soğutma yükünde esneklik sağlayarak, soğutma sistemlerinin maksimum verimde çalışmasını sağlar. Mevcut bir sistemin soğutma kapasitesi, soğu deposu ile, deposuz bir sistemin ilavesine göre çok daha ucuza arttırılabilir. Soğu su depolama tankı, mevcut sistemin soğutma kapasitesini yeni soğutuculara ve dolayısıyla ek bir maliyete gerek duyulmadan arttırır. Böyle bir sistemde mevcut su soğutucular, atıl kaldıkları saatlerde ek soğutma yükünü karşılayarak depo edecek şekilde çalışır İşletme Yöntemlerine Göre Soğu Depolama Sistemleri Tam Depolama Maksimum yükün oluştuğu anı da kapsayan bir zaman diliminde bütün yük depodan karşılanır. Bunun dışındaki zamanda ise soğutma grubu tamamen ve/veya kısmen depoya ve de kısmen yüke çalışır. Su soğutucuları çalıştıkları dönemlerde tam kapasite ile çalışırlar. 3;2.2. Kısmi Depolama Soğutma grubu bütün gün tam kapasite ile çalışır. Yük, soğutucu kapasitesinin altına düştüğünde, soğutucu depolama amacıyla kullanılır. Yükün, kapasiteyi geçmesi durumunda ise gerekli soğu fazlası depodan karşılanır Depolayıcılar Soğu depolayıcı ortamları, su, buz ve ötektik tuzlar olarak bilinen faz değişim malzemeleridir. Her ortamın, birim hacim basma depoladıkları enerji miktarı birbirinden farklıdır. Suyun içerisinde soğu enerjisi duyulur ısı olarak depolanır. Bu da suyun özgül ısısı ile orantılı olacaktır. Depo hacmi, depo giriş ve çıkış suyu arasındaki sıcaklık farkına bağlıdır. Soğuk su genellikle 4-6 C arasında depolanır. Bu sıcaklık konvansiyonel su soğutucusunun çıkış değerlerine ve dağıtım sistemlerine uygundur. Soğu enerjisinin buz içerisinde depolanması gizli ısı olarak olur. Bu da su uçun,5 kj/kg lık bir enerji demektir. Enerji depolaması.suyun katılaşma noktasında meydana geleceğinden soğutma ekipmanı soğuk akışkanı -3 C ile -9 C arasında bir sıcaklıkta sağlamalıdır. Bu cihazların normal çalışma koşullarının altmdadrr. Bu nedenle buz depolama teknolojisine bağlı olarak özel buz yapıcılar kullanılmalı veya düşük sıcaklıklı soğutucular seçilmelidir. Ötektik tuzlar da gizli ısı yoluyla enerji depolarlar. Soğu depolama uygulamaları için kallanılan inorganik tuzlar,sıyı ve yapsal kararlılığı sağlayan bir ara maddeyi içeren karışım şeklindedir. Bu karışım 8 C civarında faz değiştirebilir. Genellikle bu karışımlar,plastik kaplar içine doldurulur ve belirli bir düzen içinde depolama tankına yerleştirilir. 4. KONVANSİYONEL BİR SOĞUTMA SİSTEMİNİN ELEKTRİK TÜKETİM MALİYETİ Bu bölümde 00 m 2 kapalı alana sahip bir alış veriş merkezinin soğutma sisteminde kullanılacak su soğutma grubunun ve klima santrallerinin kapasitelerinin belirlenmesi ve sistemin çektiği elektrik enerjisinin soğutma sezonu boyunca maliyetlerinin çıkarılması açıklanacaktır. Soğutma ekipmanlarının kapasitelerinin belirlenebilmesi için ilk aşamada gerekli soğutma sisteminin çalışma saatleri önceden belirlenmelidir. Dış hava sıcaklığının maksimum,alış veriş merkezinin en kalabalık olduğu zaman seçilmelidir. İstanbul için bu zaman Ağustos ayı içinde saat'in 15:00 olduğu kabul edilebilir. Önce saat bazmda alış veriş merkezinin yük profili belirlendikten sonra, mahalin soğutulmasında kullanılcak klima santrallarının, soğutma kapasiteleri her saatle oluşan soğutma yükü için ayrı ayrı hesaplanarak bulunan maksimum değere göre soğutma grubu kapasitesi belirlenir. İlk aşamada saat bazında alış veriş merkezinin dış hava sıcaklık profilleri çıkarılmalıdır. Bunun 42 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2003

4 uçun Ashare Hanbook Fundemantais bölüm 26 da belirtilean hesaplama yöntemleri kullanılabilir. Bu hesaplamada İstanbul için maksimum kuru termometre sıcaklığı saat 15:00 de 33 C, minimum kuru termometre sıcakiğı saat 05:00'de C olarak alınır. Alış veriş merkezinin soğutma yükü profilinin çıkarılmasında Carrier Cooling Load Estimating Choit tablosundan faydalanılır. 00 m 2 kapalı alana sahip 800 m 2 'lik 2 bölümden oluşan alış veriş merkezinin duvar ve camları Tablo 1 'de ve saat bazındaki soğutma yükleri de hesaplanarak Tablo 2'de verilmiştir. Tablo l.aiış Veriş Merkezinin duvar ve cam alanları Mahal Alam Batı Duvarı Alanı Doğu Duvarı Alanı Güney Duvarı Alam Toplam Duvar alanı Batı Duvarı Cam Alanı Doğu Duvarı Cam Alanı Güney Duvarı Cam Alanı Toplam Cam Alanı Duvar Alanı Yüzdesi Cam Alanı Yüzdesi ZONE 1 (m2) ZONE 2 (m?) Tablo 2. Alış veriş Merkezinin saat bazında soğutma yükleri ZONE1 ZONE 2 DIO Duyulur Isı Gizli Isı Toplam Isı Duyulur Isı Gizli Isı Toplam Isı l_ Tablo 3. Klima santrali tarafından üflenmesi gerekli hava debileri! Zone 1 m 3 /h Zone 2 m 3 /h Toplam Hava Debisi m3/h Çalışan Santral Alışveriş merkezinin soğutulmasına her Zone için birer adet klima santralı kullanılarak saat bazında mahal içerisinde klima santralı tarafından üflenmesi gerekli hava debisi hesaplanarak Tablo 3'de verilmiştir. Mahal içerisinde saat bazında meydana gelen soğutma yüklerini karşılayacak klima santralı so- TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos

5 ğutma serpantin kapasiteleri teker teker hesaplanarak tablo 4'de verilmiştir. Tablo 4'den maksimum soğutma serpantin kapasitesi toplam 35 kw olarak bulunur. Soğutma grubu maksimum soğutma serpantini kapasitesine göre verilecektir. Tablo 4. Soğutma serpantin kapasiteleri Zone 1 kw Zone 2 kw Toplam Kapasite kw oranında azalacağı düşünülürse, haftalık elektrik tüketim maliyeti milyar TL Ağustos ayı içinde ise 4 hafta alınarak 6,769 milyar TL olacaktır. Soğutma sezonu boyunca Ağustos ayma göre Temmuz ayında %, Haziran ayında % 20 azalacağı ön görülerek, toplam soğutma sezona boyunca elektrik tüketim maliyeti.3 milyar TL olarak bulunur. 5- SOĞU DEPOLAMALI SOĞUTMA SİSTE MİNİN ELEKTRİK TÜKETİM MALİYETİ Alışveriş merkezinin tasarım gününe (soğutma yükünün maksimum olduğu) ait yük profili Tablo 4 ve Şekil 1 de verilmiştir. Buradan görüleceği üzere saat 15:00 itibariyle maksimum soğutma yükü 35 kw, minimum soğutma yükü ise saat :00'da 4 kw olarak gerçekleşmektedir. Dizayn gününde, Soğutma grubunun (kompresör +fan) ve klima santralı vantilatörü ile aspiratörünün saat bazında çektikleri güç bulunarak elektrik tüketim maliyetleri Tablo 5'de görülmektedir. Bu hesaplamalarda 30 G x R 301 tipi soğutma grubu alınmış ve elektrik birim fiyatı da 6- saatleri arasında 5.000, -22 arasında ,22-06 arasında TL alınmıştır [Tedaş]. Tablo S. Dizayn gününe ait toplam güç ve elektrik tüketim maliyeti Soğutma Grubu Klima Santralı Vantilatörü Klima Santralı Aspiratörü Toplam Çekilen Enerji kwh 50 9,7 6,4 26,1 Elektrik Tüketimi loo.tl 258,2 28,5 26,7 3,4 Tablo 5'de bulunan değer müşteri potansiyelinin maksimum olduğu Pazar gününe ait maliyettir.cumartesi günleri %, hafta içinde ise % 30 Günlük tam depolamalı işletme sistemi için tepe yük bölgesinde 14:00-:00 saatleri arasında bütün yük depodan karşılanacaktır. Soğutucunun depo için çalıştığı süre (14:00, 15:00, :00 saatleri dışında) saat olacaktır. Dizayn gününe ait toplam soğutma yükü Tablo 5'den görüleceği üzere 6027 kwh'tir. Nonıin;ıl soğutucu kapasitesi, 60/= 287 k\\ 287 kwtik soğutucu kapasitesi :00, :00, :00, :00, :00 saatlerinde soğutma yükü soğutucu ve deponun katkısıyla birlikte karşılanacaktır. Bu durumda depo kapasitesi, ( ) =41 kwh olarak bulunur. Tam depolamak sisteme göre ta- 44 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ/Temmuz-Ağustos 2003

6 şarlanan soğu depolamak soğutma sisteminde kullanılacak minimum soğutucu ve depo kapasitelerinin bulunabilmesi için Tablo 6 hazırlanmıştır. Bu durumda 14:00 - :00 saatleri arasında minimum soğutucu ve depo kapasitesi elde edilir. 14:00 - :00 saatleri arasında nominal soğutucu kapasitesi 287 kw, depo kapasitesi 41 kw olur. Tam depolamak sistemde kullanılacak soğutma grubunun kapasitesi soğu kayıpları hesaba katılarak (20kW) kw olarak bulunur. Tablo 7'den ve Bölüm 4'deki elektrik tüketim fiyatları dikkate alınarak soğutma grubunun elektrik tüketim maliyeti, 251,7 milyon TL olarak bulunur. Bölüm 4'deki hesaplarda klima santralı için vantilatör ve aspiratörün elektrik tüketim maliyetinin eklenmesiyle alış veriş merkezinin dizayn gününde, tam depolamak soğutma sistemine ait maliyet 306,9 milyon TL bulunur. Toplam soğutma sezonu boyunca elektrik tüketim maliyeti de,3 milyar TL olarak bulunur. Tablo 7. Soğutma Grubunun Çektiği Enerji Tablo 6. Tepe Yok Bölgesinin optimizasyonu Tepe Yük Bölgesi ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası ile saatleri arası 14 ile saatleri arası 14 ile saatleri arası 14 ile saatleri arası 14 ile saatleri arası Nominal Soğutucu Kapasitesi (kwh) Depo Kapasitesi (kwh) Dış Hava Sıcaklığı ( C),3,8,4,1,2,7,6 25,9 27,4 29,1 30,7 31,9 32,0 30,9 29,6 28,3 27,2 26,2 25,4,8 Kapasite Soğutma Grubunun Çektiği Enerji (kwh) 95,4 94,9 94,5 94,2 94,1 94,3 94,8 95,7 97,1 98,4 0,4 2,1 3,3 3,4 2,3 1 99,6 98,4 97,4 96,6 96 Carrier 30 G x R 090 soğutma grubu seçilmesi durumunda dış hava sıcaklığına göre çektiği güç taplo 7 de verilmiştir. Soğutma grubunun soğutma yükünün tek başına karşılamaya yeterli olmadığı saatlerde soğutucu ve deponun katkısıyla yük karşılanacaktır. 6. SOĞUTMA SİSTEMLERİNİN MALİYETİ 6.1. Konvansiyone! Soğutma Sisteminin Maliyeti Soğutma grubunun özgül kuruluş maliyeti 65 $/kw alınırsa, 35 kw soğutma kapasitesi olan grubun maliyeti [4] (1 $ = TL) alınarak = 94,. " TL TESİSAT yühendisliği/temmuz-ağustos

7 bulunur. Sezon boyunca elektrik tüketim maliyeti de,3. 9 TL olarak bulunmuştur Tam Soğu Depolamalı Sistemin Maliyeti Tam soğu depolamalı sistemin su soğutma grubu kapasitesi kw olarak daha önce belirlenmişti. Bu durumda soğutma grubunun maliyeti, = 27, TL Depo fiyatı $/kwh ve depo kapasitesi de 41 kwh olduğundan, depo maliyeti [4], = 58,254 9 TL olarak bulunur. Toplam maliyet 86,2 milyar TL olarak bulunur. Sezon boyunca elektrik tüketim maliyeti de,3 milyar TL olarak bulunmuştu. 7- SONUÇLAR Bir işletmede soğutma sisteminin bulunması gerek çalışanların daha verimli çalışması, gerekse müşteri odaklı işletmelerde (alış veriş merkezleri ve sinema gibi) müşteri memnuniyeti için kaçınılmazdır. İşletmelerde maksimum soğutma gereksinimi, işletmenin dolu olduğu, cihazların çalıştığı, aydınlatmanın kullanıldığı ve dış hava sıcaklığının maksimum olduğu gündüz saatlerinde meydana gelir. Soğutma sistemi (soğutma grubu + klima santralı) ekipmanları maksimum yükü karşılayacak şekilde seçilir. Bu duruma göre ekipmanlar yükün az olduğu saatlerde kısmi yükte, gece saatlerinde ise çalıştırılmazlar. Su soğutma grupları pahalı ve fazla elektrik tüketen cihazlar olduklarından, kullanılmadıkları ve kısmi yükte kullanıldıklarında işletme açısından ekonomik olmamaktadır. Elektriğin pahalı olduğu saatlerde soğutma yükünün maksimum olduğu gündüz saatleri, ucuz olduğu saatler ise soğutma sisteminin hiç kullanılmadığı gece saatleridir. Bundan dolayı, gerekli soğu enerjisinin elektiriğin ucuz olduğu gece saatlerinde depolanarak gündüz saatlerinde kullanılması, maksimum soğutma yüküne göre değil de, daha düşük bir yüke göre soğutma ekipmanlarının seçilmesi, elektrik tüketim maliyetinin yanı sıra ilk yatırım maliyetinin de azalmasına neden olmaktadır. Bir alış veriş merkezinin soğutulmasında kullanılan su soğutma grubu ile tam soğu depolamalı soğutma grubunun sezon boyunca tükettikleri elektrik enerjisi maliyetleri sırasıyla,,3 milyar TL ve,3 milyar TL olmaktadır. Bu durumda tam soğu depolamalı sistemin 1 milyar TL lık olumlu katkısı bulunmaktadır. Tam depolamalı soğutma grubunun günün saatinde çalışması, soğutma yükünün 35 kw tan kw a düşmesi, daha küçük kapasiteli ve verimli ekipmanların kullanılmasına, buna bağlı olarak ilk yatırım maliyetinde de 64 milyarlık bir azalmaya neden olmaktadır. Soğu depolamalı sistemde depo maliyetini de dikkate aldığımızda ilk yatırım maliyetindeki azalma 8 milyar TL civarında olmaktadır. Su soğutma grupları, sağladıkları konforun yanında elektrik tüketim maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle işletmelerin giderlerini direk olarak etkilerler. Soğu depolamalı sistemlerin.elektrik ücretlerinin ucuz olduğu saatlerde de çalıştırılması ve daha küçük kapasiteli ekipmanların seçilmesi, işletmenin giderlerine olumlu bir katkı sağlayacaktır. KAYNAKÇA 1. Ashrae, Handbook-Fundemantals, American Society of Refrigerating and Air Conditioning Engineers (SI), Atlanta (93). 2. Butz, L., "Chillerlered CFC'lerin Yerine Gelen Gazların Geleceği", Tesisat Dergisi, 49: Sf İstanbul (2000). 3. Carrier S. A., 30GX and 30HXC Series Chillers İnstallation,operation and maintenance instructions, Montluel (2002). 4. Dorgan, C, Elleson,J.,Desgn Guide For Cool Thermal Storage,Tullie Cicle,Atlanta. 5. Duman, F., "Screw Compressor Chiller ", 5 th Carrier Service Tarining Program, 15- March 2002, New York 6. İlken, Z., "Soğu Enejisini Depolamanın Temelleri", TMMOB, MMO İzmir Şubesi Sempozyumu,Mart 99, İzmir TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2003