TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ. Ambalajlanmış Tehlikeli Ürünleri Karışık Depolama Rehberi

Transkript

1 TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ Ambalajlanmış Tehlikeli Ürünleri Karışık Depolama Rehberi Düzenleyen : Mustafa Bağan, Genel Sekreter Değirmen Sok., Şaşmaz Sitesi No: 19, Duranbey Apt. K.3 D.9, Kozyatağı /34742 İstanbul Tel : , Fax: tksd@turk.net,

2 ÖNSÖZ Sayın Okuyucu, Kimyasal maddeler elleçlenirken, maddelerin yapısal tehlikeleri nedeniyle son derece dikkatli olunmalı ve mevcut kurallara harfiyen uyulmalıdır. Kimyasal maddelerin yapısal tehlikeleri yanı sıra birbirleriyle uyumsuzlukları da söz konusudur. Bu uyumsuzluklar nedeniyle bazen çok şiddetli reaksiyonlar ve kazalar meydana gelebilir. Dolayısıyla ambalajlanmış kimyasal maddelerin bir arada karışık olarak depolanması da son derece dikkat edilmesi gereken bir husustur. Ülkemizde henüz, ambalajlanmış kimyasal maddelerin bir arada depolanmasını yönlendiren bir kural ya da yöntem yoktur. Derneğimizce koordine edilen ve 1993 Yılından beri Türkiye de uygulanan Üçlü Sorumluluk uygulamasının temel uygulama kurallarından birisi de dağıtım ve depolama kuralıdır. Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği olarak, diğer alanlarda olduğu gibi en uygun ve pratik yöntemleri bulmak amacıyla bu alanda da dernek bünyesinde çalışmalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalarda Alman Kimya Sanayicileri Federasyonu Verband Der Chemischen Industrie e.vci. tarafından hazırlanmış rehberin geniş bir uygulama alanı olduğundan bu rehberin dilimize uyarlanmasına karar verilmiştir. Uygulamanın aslına sadık kalmak amacıyla rehberin içinde referans olarak verilen Almanya ya ait mevzuat olduğu gibi alınmış ancak ülkemizdeki benzer mevzuata uyarlanması ve Alman mevzuatı hakkında, sadece verilen referanslara ait açıklamalar yapılmıştır. Bu tür uyarlama ve açıklamalar için { } numaraları kullanılmıştır. Kimya sanayi diğer birçok imalat sanayine kimyasal girdiler vermektedir. Kimyasal madde kullanan, kimya sanayi dışındaki kuruluşların da depolama işlemlerinde son derece dikkatli olmaları gerekmektedir. Dolayısıyla bu rehberin kimyasal madde üreten veya kullanan tüm kuruluşlar için bu alanda yol gösterici olacağını düşünmekteyiz. Saygılarımızla, 1 1

3 İÇİNDEKİLER 1- Giriş Depolama Sınıfları Depolama Sınıflarını Oluşturma Gerekçeleri Depolama Sınıflarının Tespiti Sınıflandırma Akım Şeması Depolama Sınıflarının Tanımı Depolama Sınıflarının Çizelge Halinde Özeti Ürünleri Karışık Depolama Kuralları Genel Kurallar Karışık Depolama Tablosu Ton Üzerindeki Depolamalarda Küçük Miktarlar İçin Özel Koşullar Ton a Kadar Olan Küçük Depolar İçin Özel Koşullar...20 AÇIKLAMALAR

4 1- Giriş Kimyasal maddelerin karışık depolanma stratejisi tüketici, dağıtıcı ve kullanıcı için güvenli depolamayı sağlayacak bir araç olarak, uluslararası Responsible Care-Üçlü Sorumluluk girişiminin bir parçası olan Alman Responsible Care programına uygun olarak hazırlanmıştır. Strateji, kimyasalların karışık depolanmasına ait kuralları içermektedir. Kimyasal maddelerin depolanmasına ait Alman kanunlarına, tüzüklerine ve teknik kurallarına dayanmaktadır. Çalışma yapılırken öneriler, yayınlar ile dernek ve firmaların yazılı görüşleri dikkate alınmıştır Bu strateji özellikle, ambalajlı veya taşınabilir kaplarda depolanacak kimyasal madde, müstahzar ve diğer materyallere (bundan sonra ürün olarak anılacaktır) uygulanır. Bu rehber aşağıdakilere uygulanmaz: - Sabit kaplar, tank çiftlikleri, - Dökme mal depoları - Ara malların geçici depolama alanları 2- Depolama Sınıfları Depolama güvenliği için depolanacak tüm ürünler, tehlike karakteristiklerine göre depolama sınıflarına ayrılmalıdırlar. Bunu yaparken özel yangın ve patlama önlemleri gerektiren tehlike özellikleri öncelikli olarak ele alınır (ör. Patlayıcılık, çok kolay alevlenirlik, kolay alevlenirlik, alevlenirlik veya oksitleyicilik). Ayrıca çok toksik, toksik ve aşındırıcı (korozif) özellikler de tehlikeli ürünlerin depolanmasında dikkate alınmalıdır. Tahriş edicilik, zararlı ve çevre için tehlikeli karakteristikler karışık depolama kuralı ile alakalı olmadığından ayrı depolamaya neden olmazlar. Yüzey sularını korumaya yönelik kimyasalların su tehlike sınıfı da {1} dikkate alınmamaktadır. Bu rehberde belirlenen kurallara ilave olarak su kaynak yönetimi yasası 19 g-h daki kurallar ayrı güvenlik önlemleri gerektirdiğinden bu kurallara da uyulmalıdır {2} (ör. Engelleme, depolama alanı toprak yapısı ). Depolama sınıfları depolamayı kontrol aracı olarak kullanılabilir. Planlama (depolama odalarının sayı ve boyutları ve teknik güvenlik ekipmanları) ve depo operasyonlarını (stok transferinin kontrolü) kapsar. 2.1 Depolama Sınıflarını Oluşturma Gerekçeleri Aşağıdaki gerekçeler depolamada sınıflara ayrılma nedenlerini oluşturmaktadır: Taşımacılık operasyonuna göre uyarlanmış tehlike mal sınıflandırma sistemi (ADR/RID), yerine göre azımsanmayacak miktardaki materyalin depolamadaki tehlike potansiyelini ortaya koymamaktadır. Birçok bakımdan depolama mevzuatındaki mevcut ürün gruplamasına karşı gelmemektedir (ör. P.N C olan toksik veya zararlı ürünler tehlike sınıf 3 3

5 6.1 de sınıflanırken aynı zamanda alevlenir sıvılar tüzüğünde {3} sınıf A II olarak sınıflandırılmaktadır). Bundan başka tehlikeli mallar sınıflandırma sistemi {4} tüm ürünleri kapsamamaktadır. Tehlikeli mallar tüzüğü {4} sınıflandırma açısından depolama sınıflarına tam olarak karşılık gelmemekte ve tüm ürünleri kapsamamaktadır. Ürünleri yaratacakları özel tehlikeye göre tanımlamaktadır. Fiziksel, kimyasal, toksik ve ekotoksik özelliklere eşit önem vermektedir. Depolamada kapsamlı bir strateji için dikkate alınması gereken alevlenir katılar ve sıvılar ve alevlenmeyen ürünler, taşımacılık ve tehlikeli mallar mevzuatında yer almamaktadır. 2.2 Depolama Sınıflarının Tespiti Depolama sınıfları, tehlikeli malların sınıflandırılması {4}, taşımacılık mevzuatı (ADR/RID) ve diğer mevzuata dayanmaktadır. Bir ürünün sınıflandırılması mevcut verilere göre yapılmaktadır. Bu verilerin kaynağı tehlikeli mallar veya taşımacılıktaki etiket mevzuatı ve güvenlik bilgi formudur. Tehlikeli olmayan bir üründe tedarikçinin sağlamış olduğu bilgiler veya tecrübelerle elde edilen bilgiler kullanılabilir. Eğer tedarikçi depolama sınıfı hakkında bilgi sağlamazsa, sınıflandırma aşağıdaki kurallara veya sınıflandırma akım şemasına göre yapılır (bölüm 2.3 e bakın) Bir ürünün depolama sınıfı, benzer bir ürünün sınıflandırmasına uygunsa bu ürün için benzer güvenlik önlemleri gerekir. Bir ürünü bir depolama sınıfına yerleştirebilmek için aşağıdaki kurallar uygulanır: her ürün sadece bir depolama sınıfına aittir, bu da bölüm 2.3 te verilen sınıflandırma akım şemasına göre yapılır. Bu akım şeması aşağıdaki prensipleri takip eder: Patlayıcı, radyoaktif ve bulaşıcı maddeler özel depolama mevzuatına tabidir dolayısıyla her sınıf ayrı ayrı depolanır (istisnalar hariç). Dolayısıyla akım şemasının başında gelirler. Ürünlerin fiziksel ve kimyasal tehlikeleri toksikolojik tehlikelerinden önce gelir. Tehlike karakteristiği olmayan ürünler ikinci planda ele alınırlar. Önem sırası aşağıdaki gibidir (parantez içinde tehlike sınıfları verilmektedir) Bulaşıcı maddeler (6.2) Radyoaktif maddeler (7) Patlayıcı maddeler (1) Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış ve çözündürülmüş gazlar ve basınçlı küçük gaz ambalajları (2 A ve 2B) Kendiliğinden yanabilir maddeler (4.2) Su ile temas halinde alevlenir gaz oluşturan maddeler (4.3) Organik peroksitler (5.2) Oksitleyici maddeler (5.1 A,5.1B ve 5.1 C) Alevlenir katılar (4.1 A ve 4.1 B) 4 4

6 Alevlenir sıvılar (3 A) Alevlenir sıvılar (3 B) Yanıcı toksik maddeler (6.1 A) Yanıcı olmayan toksik maddeler (6.1 B) Yanıcı aşındırıcı (korozif) maddeler ( 8 A) Yanıcı olmayan aşındırıcı (korozif) maddeler ( 8 B) Yanıcı sıvılar, eğer 3 A veya 3 B de yer alamıyorlarsa (10) Yanıcı katılar (11) Yanıcı olmayan sıvılar (12) Yanıcı olmayan katılar (13) Eğer ürünler Yanıcı olmayan aşındırıcı (korozif), Yanıcı olmayan sıvılar veya Yanıcı olmayan katılar olarak sınıflandırıldıysa ancak ambalajları yangının yayılmasına neden oluyorsa, bu ürünler sınıf 8 A, 10 veya 11 altında sınıflandırılmadır. Burada sınıflandırma eşyaya (ambalaj) bağlı olarak anlamına yapılmaktadır. Ambalajlama, depolamaya yarayan araç, ambalaj, ambalaj formu ve ürüne sağlanan ambalaj anlamına gelmektedir. Yangının yayılmasına neden olmayan ambalaj, yanıcı olmayan veya zorlukla tutuşan ve sabit ısı kaynağı karşısında düşük hızla yanan ambalaj anlamına gelmektedir. Örnekler: metal kutular ve fıçılar, cam şişeler, metal sandıklar, plastik kaplardaki inorganik asitler ve alkali çözeltileri. Depolama sınıfı S (katı) veya L (sıvı) harflerini de içerebilir. 5 5

7 2.3 Sınıflandırma Akım Şeması 6 6

8 7 7

9 8 8

10 9

11 10

12 2.4 Depolama Sınıflarının Tanımı Depolama sınıflarının tanımları, bölüm 2.2 ve 2.3 de kullanılan sınıflandırma taşımacılık (ADR) ve tehlikeli mallar mevzuatı {4}, teknik mevzuat ve genel ürün özelliklerine dayanarak yapılmaktadır. Depolama Sınıf 1: Patlayıcı maddeler Alman Patlayıcı Kanunu ve taşımacılıktaki Sınıf 1 RID/ADR kriterleri kullanılmaktadır. Alman Federal Cumhuriyeti kanununda 1 paragraf 1,2 ve 3, nos 1 ve 2 listelenen maddeler ve nesneler bu uygulama ile aynıdır. 2.ci Patlayıcılarla ilgili Alman Kanununa göre bu ürünler depolama sınıfı 1.1 ila 1.4 olarak sınıflandırılır. Daha önce sınıflandırılmamış ürünler Federal Institute for Materials Research and Testing BAM tarafından patlayıcıların depolanması direktifi 010 a dayanarak sınıflandırılmıştır. Tehlikeli mallar mevzuatı {4} bu alanda net olmadığından sınıflandırma için kullanılmamıştır. Depolama Sınıfı 2 A: Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış ve çözündürülmüş gazlar 50 C de buhar basıncı 300 kpa (3 bar) üzerinde olan veya 20 C de ve Standard basınç kpa da tamamen gaz olan ürünler. RID/ADR Sınıf 2 de listelenen ürünleri içermekte ve diğer özel sınıflara ait olan gazları (ör. Hidrojen florür Sınıf 8) da içermektedir. RID/ADR Sınıf 2 No:5 te {5} listelenen ürünleri içermemektedir. Ayrıca TRG 100 kapsamında olan (ör. Hidrojen siyanür) gazlar da depolama sınıfı 2 de yer almaktadır. Depolama Sınıfı 2 B : Basınç altındaki küçük kaplar (aerosol kapları) EC/94/1 Direktifine göre, aeresoller ve kapları, metal, cam veya plastikten yapılmış olup bir kere kullanılan, sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya çözündürülmüş gazları sıvı, macun veya toz halinde maddelerle birlikte içeren, püskürtücü ekipmana sahip olan ve katı veya sıvı haldeki partikülleri gaz içinde askıda köpük, sıvı halinde püskürtme amaçlı olarak tanımlanmaktadır. Bu ürünler RID/ADR Sınıf 2 No. 5 te yer almaktadır. Depolama Sınıfı 3 A: Alevlenir Sıvılar 50 C de buhar basıncı en fazla 300 kpa (3 bar) olan sıvıları içermekte olup özellikleri: Parlama Noktası (P.N.) 55 C ye kadar olanlar, örneğin Almanya nın alevlenir sıvılar tüzüğündeki [3] Sınıf A I, AII ve B maddeleri içermektedir

13 P.N. 21 C ve 55 C arasında olan ve TRbF003 e göre su ile karışabilen maddeler, Tehlikeli mallar tüzüğüne göre R10,11 ve 12 olarak etiketlenmişler. P.N. olmayan ancak tutuşma aralığı olan dolayısıyla patlamaya karşı korunması gereken maddeler. Not: 1- Alevlenir sıvı tüzüğü {3} kapsamında olmayan viskoz alevlenir sıvılar, P.N. uyarınca doğrudan depolama sınıf 3 te yer almazlar. Depolama sınıfı 3 A veya 10 için vizkoziteye bağlı olarak madde bazında ve yangını yayma ve patlayıcı atmosfer oluşturma kriterleri de göz önüne olarak sınıflandırma yapılmalıdır. 2- R 10,11 ve 12 risk ibareleri olan sıvılar, ilave kriterlere göre depolama sınıfı 4.2 veya 4.3 olarak da sınıflandırılabilirler. Depolama Sınıfı 3 B : Alevlenir Sıvılar 50 C de buhar basıncı en fazla 300 kpa (3 bar) olan, su ile karışmayan ve P.N. 55 C ila 100 C arasında olan sıvılar. Almanya da bu sıvılar, alevlenir sıvılar tüzüğüne {3} göre tehlike sınıfı A III te yer almaktadır. Su ile karışılabilirlik TRbF 003 de (TRbF Einstufung brennbarer Flüssigkeiten- Yanıcı sıvıların sınıflandırılması) listelenen metodlarla belirlenebilir (Not: su ile karışabilen ve P.N. > 55 C olan sıvılar depolama sınıfı 10 da yer alırlar). Depolama Sınıfı 4.1 A ve 4.1 B : Alevlenir katılar RID/ADR ye göre kısa bir süre tutuşturma kaynağı ile temasa geçip tutuşan ve tutuşma kaynağı uzaklaştırıldıktan sonra yanmaya yüksek hızla devam eden aynı zamanda kendiliğinden dekompoze olan maddeler bu depolama sınıfına aittir. Depolama Sınıfı 4.1 A Almanya daki patlayıcılar kanunu 1 paragraf 1 no:3 e girenler (muhtelif patlayıcı maddeler) 2.ci patlayıcı maddeler kanununa göre depolama sınıfı I ila III te yer alırlar. Daha önce sınıflandırılmamış ürünler Federal Institute for Materials Research and Testing BAM tarafından patlayıcıların depolanması direktifi 011 e dayanarak sınıflandırılmıştır. Organik peroksitler depolama sınıfı 5.2 de yer alırlar. Bu alanda RID/ADR ve tehlikeli mallar tüzüğü {3} çok net olmadığından bu sınıflandırmada kullanılmamaktadır. Depolama Sınıfı 4.1 B Bu depolama sınıfı tehlikeli mallar tüzüğüne göre R11 olarak sınıflandırılmış ve (eğer taşımacılığa göre sınıflandırılmışsa) RID/ADR Sınıf 4.1 ürünlerini içerir ancak patlayıcı kanununa göre muhtelif patlayıcı maddeleri içermez

14 RID/ADR Sınıf 4.1 e ait olup R11 olarak etiketlenmemiş ürünler özel olarak incelenmelidir (ör. Kükürt, naftalin, paraformaldehit). Daha önce sınıflandırılmamış maddeler 92/69/EEC veya VDI 2263 te {6} (oda sıcaklığında yanma numarası 6) veya taşımacılık tüzüğünde (ADR/RID)) verilen metodlarla depolama sınıfı 4.1 B olarak sınıflandırılabilir. Depolama Sınıfı 4.2 : Kendiliğinden yanabilen maddeler Normal sıcaklıkta havada, enerji desteği olmadan ısınan ve tutuşan, R17 olarak etiketlenen veya taşımacılık tüzüğünde (ADR/RID) sınıf 4.2 de yer alan maddeler. Bu sınıf havada kendiliğinden tutuşan ve büyük kütlelerde kendiliğinden yavaşça ısınarak ısı biriktirip tutuşan ürünleri kapsar. Daha önce sınıflandırılmamış maddeler 92/69/EEC {6} sayılı Direktifin appendix inde yer alan A 13 metoduna göre depolama sınıfı 4.2 olarak sınıflandırılabilirler. Depolama Sınıfı 4.3: Su ile temas halinde alevlenir gaz oluşturan maddeler Su ile veya havanın nemi ile temas halinde tehlikeli seviyede kolay alevlenir gaz oluşturan ürünler. Bu depolama sınıfı tehlikeli mallar tüzüğüne göre R 15 olarak etiketlenen veya taşımacılığa göre 4.3 sınıfında olan ürünleri kapsar. Depolama Sınıfı 5.1 A, 5.1 B ve 5.1 C : Oksitleyici maddeler Oksitleyici ürünler, oksitleyici potansiyeli ile yanıcı maddelerin yanmasına sebep olan veya yanıcı maddeler ile teması halinde onların tutuşmasına neden olan ürünlerdir. Bu depolama sınıfı, TRGS 515 e {7} göre grup 1 ila 3 olarak sınıflandırılan ürünleri içermektedir. RID/ADR ye göre sınıflandırma, kolektif (NOS v.s.) malların net sınıflandırması için gereklidir. İlave olarak amonyum nitrat ve amonyum nitrat içeren müstahzarlar bu sınıfa ait ürünlerdir. Bu ürünler TRGS 511 in {8} grup A ila C si olarak sınıflandırılırlar. Depolama Sınıfı 5.1 A TRGS 515 in {7} grup 1 inde listelenen maddeler. Depolama Sınıfı 5.1 B TRGS 515 in {7} grup 2 ve 3.ünde listelenen maddeler. Depolama Sınıfı 5.1 C TRGS 511 in {8} grup A ila C sinde listelenen maddeler. TRGS 511 grup D maddeleri depolama sınıfı 12 ye aittir

15 Depolama Sınıfı 5.2 : Organik peroksitler Peroksit bağı olan maddeler ve organik peroksit içeriği en az % 5 olan müstahzarlar. Bu depolama sınıfına ait ürünler VBG 58 in ekinde veya RID/ADR Sınıf 5.2 de listelenmiştir. VBG 58 de Organik Peroksitler tehlike grubu OP I ila OP IV (ADR/RID) olarak sınıflandırılmıştır. R7,8 veya 9 olarak etiketlenmiş organik peroksitler bu depolama sınıfına aittir. Bu depolama sınıfının bazı ürünleri aynı zamanda 2.ci patlayıcı kanununun depolama sınıfı I ila III e de aittir. Depolama Sınıfı 6.1 A ve 6.1 B : Toksik maddeler Bu depolama sınıfı T+ ve T tehlike etiketine sahip ürünleri içermektedir. Bunlar R23 ila 28 ve R39 veya R48 olarak etiketlenmiş çok toksik, toksik, R 45,46,49,60 veya 61 olarak etiketlenmiş kanserojen, mutajen ve üreme için toksik ürünlerdir. Depolama Sınıfı 6.1 A : Yanıcı toksik maddeler Aşağıda verilen çok toksik ve toksik maddeler bu sınıfa aittir: Su ile karışan alevlenir sıvı P.N. > 55 C Su ile karışmayan alevlenir sıvılar P.N. > 100 C Alevlenir toksik madde içeren sulu çözeltiler Yanma numaraları 2,3,4,5 olan katılar Depolama Sınıfı 6.1 B: Yanıcı olmayan toksik maddeler Aşağıdaki çok toksik ve toksik maddeler bu sınıfa aittir : Yanıcı olmayan sıvılar, yanıcı toksik madde içeren sulu müstahzarlar hariç Yanma numarası 1 olan katılar Depolama Sınıf 6.2: Bulaşıcı maddeler İnsan veya hayvanlarda hastalığa yol açtığı bilinen yaşayabilir mikroorganizma içeren bulaşıcı maddeler. Yaşayabilir canlı mikroorganizmalar bakteri, virüs, parazit, rickettsias fungi ve recombined, hybrid veya mutated mikroorganizmaları içerir. Taşımacılık tüzüğünün (ADR/RID) sınıf 6.2 sinde yer alan maddeleri içerir. Federal Almanya da bulaşıcı maddeler mevzuatı Federal Epidemik Kanunu ve kaza önleme tüzüğünde yer alır (UVV BG 102). Depolama Sınıfı 7: Radyoaktif maddeler Bu depolama sınıfı, radyasyondan korunma tüzüğü 4 e göre elleçlenmesi izne veya bildirime tabi olan maddeleri içermektedir

16 Depolama Sınıfı 8 A ve 8 B: Aşındırıcı (korozif) maddeler Bu depolama sınıfı, tehlikeli mallar tüzüğüne {4} göre C sembolü ve R 35 veya R34 ile etiketlenmiş ürünleri içermektedir. RID/ADR ye göre sınıf 8 olarak belirlenmiş ürünleri de içermektedir. RID/ADR ye göre sınıf 8 olarak belirlenmiş bir ürün doğrudan depolama sınıfında yer almayabilir çünkü parlama noktasına göre depolama sınıf 3 A veya 3 B sınıfında yer alabilir. Bu depolama sınıfı yanıcı veya yanıcı olmayan iki alt sınıfa ayrılır: Depolama Sınıfı 8 A: Yanıcı aşındırıcı maddeler Aşağıdaki aşındırıcı ürünler bu sınıfa aittir: Su ile karışan yanıcı sıvılar P.N. > 55 C Su ile karışmayan maddeler P.N. > 100 C Yanma numarası 2,3,4 ve 5 olan katılar Depolama Sınıfı 8 B: Yanıcı olmayan aşındırıcı maddeler Aşağıdaki aşındırıcı ürünler bu sınıfa aittir: Yanıcı olmayan sıvılar Yanıcı olmayan katılar (yanma numarası 1) Depolama Sınıfı 9 : (Kullanılmıyor) Depolama Sınıfı 10 : Sınıf 3 A ve 3 B de sınıflandırılmayan yanıcı sıvılar 50 C de buhar basıncı en fazla 300 kpa (3 bar) olan sıvılar; Su ile karışan sıvılar ve P.N. > 55 C Su ile karışmayan maddeler ve P.N. > 100 C Depolama sınıfı 3 A daki notta belirtilen viskoz alevlenir sıvılara dikkat edilmelidir. 92/69/EEC Direktifinin {6} ekindeki metot A 9 a göre parlama noktası belirlenebilir. Bunlar RID/ADR Sınıf 6.1 (c P.G.III), Xn, Xi veya N olarak sınıflandırılmış veya tehlikeli olmayan malları içerebilir. Depolama Sınıfı 11 : Yanıcı katılar Yanıcılar için kriter VDI 2263 {6} Appendix I e göre yanma numaraları 2,3,4 ve 5 (oda sıcaklığında) olarak sınıflandırılmışlardır. Bunlar RID/ADR Sınıf 6.1 (c P.G.III), Xn, Xi veya N olarak sınıflandırılmış veya tehlikeli olmayan yanıcı olan malları içerebilir. Depolama Sınıfı 12 : Yanıcı olmayan sıvılar Yanıcı olmayan veya tutuşmaya çok az eğilimli olan ve ambalajları yanma tehlikesi olmayan ürünler

17 Bunlar RID/ADR Sınıf 6.1 (c P.G.III), Xn, Xi veya N olarak sınıflandırılmış veya tehlikeli olmayan malları içerebilir. Depolama Sınıfı 13 : Yanıcı olmayan katılar Yanıcı olmayan veya tutuşmaya çok az eğilimli olan ve ambalajları yanma tehlikesi olmayan ürünler. Bunlar RID/ADR Sınıf 6.1 (c P.G.III), Xn, Xi veya N olarak sınıflandırılmış veya tehlikeli olmayan malları içerebilir

18 Depolam a Sınıfı 2.5 Depolama Sınıflarının Çizelge Halinde Özeti Taşımacılık Tanımlama RID/ADR'ye göre sınıflandırma TMMY*'ye göre sınıflandırma Tehlike sınıfı 1 Patlayıcı madde 1 Patlayıcı R1, R2, R3 R 2 A Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya çözündürülmüş gazlar 2, No 5 hariç 2 B Basınç altında küçük gaz kapları (aerosol kapları) 3 A Alevlenir sıvılar 3 B Alevlenir sıvılar 2, No 5 3 ( 55 C P.N. 61 C olanlar hariç) Çok kolay alevlenir Kolay alevlenir Alevlenir 4.1 A Patlayıcı R2, R3 Alevlenir katılar B Kolay alevlenir R Kendiliğinden yanabilen maddeler 4.2 Kolay alevlenir R A 5.1 B 5.1 C Su ile temas halinde alevlenir gaz oluşturan maddeler R12 R11 R Kolay alevlenir R15 Oksitleyici maddeler 5.1 Oksitleyici R8, R9 5.2 Organik peroksitler 5.2 Oksitleyici R7, R8, R9 6.1 A Yanıcı toksik madde 6.1 P.G. I, II 6.1 B Yanıcı olmayan toksik madde 6.2 Bulaşıcı maddeler Radyoaktif maddeler 7 8 A Yanıcı aşındırıcı (korozif) maddeler 8 B Yanıcı olmayan aşındırıcı maddeler** 9 Kullanılmıyor 10 Yanıcı sıvılar (3 A veya 3 B olmadıkları takdirde) 11 Yanıcı katılar 12 Yanıcı olmayan sıvılar** çok toksik toksik kanserojen R26 - R28 R23 - R25 T+/T, R39 T, R48 R45, R49 üreme için toksik R60, R61 mutajen R46 8 Aşındırıcı R34-R35 13 Yanıcı olmayan katılar * Tehlikeli maddelerin ve müstahzarların sınıflandırılması, ambalajlanması ve etiketlenmesi hakkında yönetmelik ** Eğer ambalaj yangının yayılmasına neden oluyorsa bu ürünler 8 A, 10 veya 11 olarak sınıflandırılmalıdır

19 3. Ürünleri Karışık Depolama Kuralları 3.1 Genel Kurallar Tablo 3.2 de karışık depolamada, her bir depolama sınıfı için birlikte depolamaya izin verilenler, izin verilmeyenler (ayrı depolama gerekmekte) ve bazı kısıtlamalar altında (aynı depolama alanında ayrı yerde-segregasyon) bir arada depolanabilenler şeklinde bilgi verilmektedir. Tablo Almanya daki mevzuat ve VCI ın öneri açıklamalarına göre düzenlenmiştir. Ürünlerin aynı veya farklı depolama sınıfına göre bir arada depolanabilmelerine, sadece bazı koşullar yerine getirildiği takdirde (ör. Hepsi için aynı yangın söndürücü, aynı sıcaklık koşulları gibi) izin verilmektedir. Ayrı depolama Ayrı depolama, ayrı depolama alanlarında bulundurmak anlamına gelmektedir. Bir depolama alanı : Binalarda odaların birbirlerinden yangına dayanıklı (en az F 90) duvar ve tavan ile ayrılmış, Açık ortamda birbirlerinden gerekli mesafede (ör. TRGS 514 No {9}) bulunan veya yangına dayanıklı duvar ile ayrılmış olarak tanımlanmaktadır. Farklı depolama sınıflarına ait ürünlerin birbirileriyle teması halinde artabilecek riskleri önlemek amacıyla ayrı depolama gerekebilir. DIN Bölüm 1 e göre aynı odada ürünlerin güvenlik dolaplarında ayrı depolanması halinde normal olarak ayrı depolama gerekleri yerine getirilmiş sayılır (Bak. TRGS 514 No {9}) Segregasyon Aynı depolama alanında ürünlerin birbirlerinden mesafeli veya aralarında bir engelle (ör. Duvar, depolama sınıfı 12 veya 13 e ait yanıcı olmayan ürünler) ayrı depolanması anlamına gelmektedir. Prensip olarak aynı sınıfa ait ürünler bir arada depolanabilirler. Bu konuda istisnai haller çok özel koşullarda örneğin Alman patlayıcı depolama mevzuatı 300, TRG 280, VBG 58 (organik peroksitler), TRbF110, TRGS 511 de {8} yer almaktadır. Aynı alanda segregasyon uygulaması gerekebilir, örneğin aynı veya farklı depolama sınıfına ait bazı ürünler farklı yapısal özellikler içerebilir, bunlar bir arada depolama tablosuna göre (3.2) karışık depolanabilirler. Ürünlere ait bilgiler aşağıdaki kaynaklardan bulunabilir: Tehlikeli mallar mevzuatına {4} göre etiketlerinde bulunan Risk ibareleri (R) ve Güvenlik ibareleri (S), Güvenlik Bilgi Formları 18 18

20 3.2 Karışık Depolama Tablosu Tablo 3.2 Depolama sınıfı LGK 1 2 A 2 B 3 A 3 B 4.1 A 4.1 B A 5.1 B 5.1 C A 6.1 B A 8 B Patlayıcı maddeler Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış ve çözündürülmüş maddeler 2A Basınçlı gaz amblajları 2 B Alevlenir sıvılar 3 A Alevlenir sıvılar 3 B Alevlenir katılar 4.1 A Kendiliğinden tutuşan maddeler 4.1 B Su ile temasta alevlenir gaz yayan maddeler Oksitleyici (yakıcı) maddeler 5.1 A B C Organik peroksitler Yanıcı toksik maddeler 6.1 A Yanıcı olmayan toksik maddeler 6.1 B Bulaşıcı maddeler Radyoaktif maddeler Aşındırıcı (korozif) maddeler 8 A B A ve 3B'de yer alamayan yanıcı sıvılar Yanıcı katı maddeler Yanma tehlikesi olmayan sıvı maddeler Yanma tehlikesi olmayan katı maddeler Birlikte depolanabilen mallar Bazı koşullara altında birlikte depolanabilen mallar Birlikte depolanamayan mallar 19

21 Karışık depolama tablosundaki istisnalar Tablo 3.2 ye göre karışık depolama için aşağıdaki istisnalar uygulanır: 5 ton üzerindeki depolama alanında küçük miktarların depolanması için ilave kurallar, 5 ton a kadar depolamalarda özel kurallar (bak. Bölüm 3.4) Bu koşullarda karışık depolamanın riski arttırmadığı varsayılmaktadır Ton Üzerindeki Depolamalarda Küçük Miktarlar İçin Özel Koşullar 5 ton üzerindeki depo alanları için bu kurallar geçerlidir. Normalde birlikte depolanmaları yasak olan belli sınıflara dahil ürünlerin, küçük miktarlarda olmaları durumunda diğer sınıflara ait büyük miktardaki maddeler ile birlikte depolanmalarını mümkün kılar. Aşağıdaki bölümde büyük olan miktar A ile, küçük miktar ise B ile gösterilmiştir. B küçük miktarları bölüm 3.5 te gösterilmiştir. Bölüm 3.5 te gösterilmeyen depolama sınıfları 5 ton a kadar birlikte depolanabilirler. Küçük miktardaki B nin, büyük miktardaki A ile birlikte depolanabilmesi için aşağıdaki kurallar uygulandığı takdirde herhangi bir risk artışına neden olmayacaktır. a) Depolama sınıfı 1, 2A, 4.1 A, 4.2, 4.3, 5.1 A, 5.1 C, 5.2, 6.2 ve 7 olan A miktarı için, istisna bulunmamaktadır, bir başka deyişle tablo 3.2 geçerlidir. b) A miktarı diğer depolama sınıflarında ise, yani 2 B, 3 A, 3 B, 4.1 B, 5.1 B, 6.1 A, 6.1 B, 8 A, 8 B, 10, 11, 12 ve 13 içinde ise bölüm 3.5 te verilen B-miktarı bu depolama bölümünde depolanabilir. Kaza anında bu maddelerin birbiri ile etkileşmemelerine dikkat edilmelidir. Bu en az 3 m lik bir emniyet mesafesi ile sağlanabilir. 12. ve 13. depolama sınıfına ait ürünler engel olarak buralarda depolanabilir. c) B-miktarı, güvenlik önlemlerinin (örn: yangın - patlama korunma) yeterli olması durumunda aşılabilir Ton a Kadar Olan Küçük Depolar İçin Özel Koşullar Tablo 3.2 de yer alan ve depolama sınıfları 1, 2 A, 4.1 A, 4.2, 5.1 A, 6.2 ve 7 için geçerli olan birlikte depolamaya ait kısıtlama ve yasaklamalar uygulanacaktır. Diğer yasaklama ve kısıtlamaların dışında 5 ton a kadar olan depolamalarda aşağıdaki kurallar uygulanır a) Belli sınıflara ait ürünler, bölüm 3.5 te yer alan B miktarına kadar, küçük depolara yerleştirilebilir. Depolama sınıfı 3 B, 8, 10, 11, 12 ve 13 e dahil ürünler kapasite sınırına kadar depolanabilirler. b) Kaza anında ürünlerin birbirleri ile reaksiyona girmeleri veya kendiliğinden tutuşmaları engellenmelidir (örn: mesafe, güvenlik dolapları, segregasyon önlemleri). Depolama sınıfı 12 ve 13 olan ürünler, burada güvenlik engeli olarak kullanılabilirler. c) Depolama sınıf 3 A için izin verilen miktarlar, güvenlik önlemlerinin uygun olunması durumunda aşılabilirler. (örn: yangın ve patlamadan koruma)

22 3.5 Tablo : Küçük depo ve küçük miktarlar için özel koşullar Depolama sınıfı Depolama Sınıfı Tanımlama Küçük Miktar B 1 Patlayıcı madde 0 2 A Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya çözündürülmüş gazlar 0 2B Basınçlı gaz kapları (aeresol ambalajları) 500 tane 3 A Alevlenir sıvı maddeler 100 l VbF-Sınıf A I, B* ve 200 l VbF-Sınıf A II {3} 4.1 A Alevlenir katı maddeler B 200 kg 4.2 Kendiliğinden yanabilen maddeler Su ile temasta alevlenir gazlar oluşturan maddeler 200 kg 5.1 A Oksitleyici maddeler B 200 kg 5.1 C 100 kg 5.2 Organik peroksitler 100kg** 6.1 A Toksik Çok toksik 50 kg maddeler 6.1 B Toksik ve çok toksik 200 kg 6.2 Bulaşıcı maddeler 0 7 Radyoaktif maddeler 0 * Explosion-proof önlemleri gerekmez! Explosion-proof depolama sistemi mevcut değilse en fazla 20 l ye müsaade edilmektedir. ** VBG 58 Organik Peroksitler 1 paragraf

23 Kısaltmalar BZ Brennzahl (Combustion number) Yanma sayısı ChemG Chemikaliengesetz (Chemicals law) Kimyasallar kanunu Flp. Flammpunkt (Flash point) Parlama Noktası GefStoffV GGVE GGVS IMDG Gefahrstoffverordnung (Dangerous goods regulations) Gefahrgutverordnung Eisenbahn (Hazardous goods regulations - rail) Gefahrgutverordnung Straße (Hazardous goods regulations - road) International Maritime Dangerous Goods Code Tehlikeli Mallar Yönetmeliği Demiryolları Tehl.Mallar.Yön. Karayolu Tehl.Mallar.Yön. IMDG Kodu LGK Lagerklasse (Storage class) Depolama Sınıfı OP Organic peroxides Organik peroksitler PG Packing Group Ambalaj Grubu SprengV Sprengstoffverordnung (Explosives Pat.Madde Yön. regulations) TRbF TRG TRGS UVV VbF VDI Technische Regeln für brennbare Flüssigkeiten (Technical rules for flammable liquids) Technische Regeln für Druckgase (Technical rules for compressed gases) Technische Regeln für Gefahrstoffe (Technical rules for dangerous goods) Unfallverhütungsvorschrift (Accident prevention regulations) Verordnung über brennbare Flüssigkeiten (Regulations on flammable liquids) Verein Deutscher Ingenieure (Association of German Engineers) Alevlenir sıvılar için Teknik Kurallar Basınçlı Gazlar için Teknik Kurallar Tehlikeli mallar için teknik kurallar Kaza Önleme Kuralları Alevlenir Sıvılar Yön. Alman Kim.Müh.Derneği 22 22

24 3.2 Karışık Depolama Tablosu Açıklamaları 1. Alevlenir sıvıların basınçlı gaz ambalajları ile birlikte depolanması ancak TRbF 110 Nr (7) {7} ve TRG 300 Nr {11} (şartlarına uyulduğu takdirde mümkündür. 2. Basınçlı gaz ambalajları TRG 300'e {11} uyan şartlara ve miktar sınırlandırması ile çok toksik ve toksik maddeler ile birlikte depolanabilir. (TRGS 514 Nr {9} ). Toksik ve çok toksik gazlar DIN Kısım 1'e uyan emniyet dolaplarında depolanırlarsa, o zaman (TRGS 514 Nr {9}) sınırlandırılması gerekmez. 3. Hızlı yangın oluşumuna ve yayılmasına sebep olan ambalaj malzemesi gibi maddeler, toksik maddelerle ve alevlenir sıvılarla birlikte depolanmamalıdır. (TRGS 514 Nr {9} ve TRbF 110 Nr.6.122) {10} 4. Herhangi bir kaza durumunda birbirini etkilemeyen ürünler bir arada depolanabilir. Bu segregasyonla sağlanabilir, örn: duvarlarla ayırma, büyük mesafeler bırakma, emniyet dolaplarında muhafaza (örn: TrbF 110 Nr (5) {10}, özel depolama tüzüğü TRG 300 Nr dikkate alınmalıdır) 'den fazla basınçlı gaz tüpü içermeyen ve bu tüplerden, alevlenir, oksitleyici veya çok toksik gazları ihtiva eden tüplerin sayısı 25 i geçmezse yanıcı maddeler (alevlenir sıvılar hariç) ile birlikte aynı sahada depolanabilirler. Ancak basınçlı gaz tüpleri için depolama sahası en az 2 m yüksekliğinde yangına dayanıklı maddeden yapılmış bir duvar ve duvarla yanıcı maddenin arasında en az 5 m bir mesafe olmalıdır. (TRG 280 Nr {12} ) 6. Eğer toplam depolama miktarına sınıf 2B için güvenlik koşulları uygulanırsa karışık depolamaya müsaade edilir (TRG 300 {11}) 7. VBG 58 Organik Peroksitler uyarınca ve belli şartlar altında (Parlama noktası > 61 0 C) birlikte depolama yapılabilir. 8. Alevlenir toksik maddeler, 4.1.B' depolama sınıfındaki maddelerle TRGS 514 Nr 'e {9} göre birlikte depolanabilirler. 9. İzine tabi alevlenir sıvılar, kırılabilen kaplarda (cam) muhafaza edilen aşındırıcı maddeler ile birlikte depolanmamalıdır. Eğer bu maddeler kaza halinde birbirileriyle reaksiyona girmeyecek şekilde ayrılmışlarsa bu durum geçerli değildir. (TRbF 110 Nr (5)). 10. TRGS e {8} uygun şartlar sağlanırsa karışık depolama yapılabilir. Özel depolama tüzüğü TRG 300 Nr 'e {11} göre hareket edilmelidir. 11. TRbF 110 Nr {10}, TRGS 515 Nr ve {7} kurallarına uyuluyorsa karışık depolama yapılabilir. 12. Patlayıcılar tüzüğüne göre I-III grubunda yer alan ürünler, eğer depolama alanı dışında da yeterli güvenlik mesafesi alınmış ise diğer materyellerle birlikte depolanabilir 23 23

25 13. Depolama sınıfı 5.2'ye giren maddeler OP-Grubu IV'de yer alıyorlarsa diğer kolay alevlenir katı maddelerle (VBG 58- Organik peroksitler paragraf 26 4.kısım) karışık depolanabilirler. 14. Ağır metal katkı maddeleri içermiyorsa, itici yakıt ve katalizörlerle (radical initiators) birlikte depolanabilir. (Patlayıcı 300 Nr. 5 (6), VBG 58- Organik peroksitler). 15. TRGS 515 Nr {7} ve TRGS 514 Nr.3.2.8'e {9} uygun şekilde 2. ve 3. grup a ait oksitleyici maddeler, çok toksik ve toksik maddelerle birlikte depolanabilir. 16. Organik peroksitlerin diğer maddelerle birlikte depolanmaları halinde dikkat edilecek hususlar, maddelerin güvenlik bakımından aralarında gerekli mesafelerde depolanması ve bir tehlike halinde deponun çevresine zarar verip tehlikeyi yükseltip yükseltmediğidir. (26 VBG 58- Organik peroksitler paragraf 26 4.kısım). 17. Özel, yasal depolama kuralları dikkate alınmalıdır. ( örneğin Patlayıcı 300, TRG 280, TRbF 110 Nr (4), VBG 58, TRGS 511 {8}). 18. Radyoaktif maddelerin depolanması, radyasyondan korunma yönetmeliği prgrf. 74 te, ilgili yerleştirme izinleri prgrf. 3 te ve DIN Radyoaktif maddelerin saklanması na uygun şekilde yapılacaktır. Radyasyondan koruma yetkilisi, özel durumlarda elleçleme izinleri doğrultusunda hareket edecektir

26 AÇIKLAMALAR {1} WGK (Wassergefährdungsklassen): Almanya nın su için tehlike sınıflandırması Türkiye: Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/ AB) {2} WHG (Wasserhaus-haltgesetsez) Su yönetimi kuralı {3} VbF-Gefahrklasse: Verordnung über brennbare Flüssigkeiten Türkiye: Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik A sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 100 ºC'ın üzerinde olmayan ve suda çözünme açısından B sınıfının özelliklerini göstermeyen sıvılardır. Bu sıvılar 3 tehlike sınıfına ayrılır. a) AI : Alev alma noktası 21 ºC den küçük olan sıvılar (benzin gibi), b) AII: Alev alma noktası 21 ºC ile 55 ºC arasında olan sıvılar (gaz yağı gibi), c) AIII: Alev alma noktası 55 ºC ile 100 ºC arasında olan sıvılar (motorin, fuel oil gibi). B sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 21 ºC'ın altında olan, 15 ºC'de suda çözünen veya yanıcı kısımları 15 ºC'de suda çözünen sıvılardır. Kendiliğinden alev alma noktasının üzerinde ısıtılan AIII sınıfı sıvılar AI sınıfı olarak kabul edilirler. {4} Gefahrgutklassifizierungssytem 67/548/EEC, 99/45/EEC Türkiye: Tehlikeli maddelerin ve müstahzarların sınıflandırılması, ambalajlanması ve etiketlenmesi hakkında yönetmelik {5} ADR Sınıf 2, No: AEROSOLS 2037 RECEPTACLES, SMALL CONTAINING GAS (GAS CARTRIDGES) without a release device, non-refillable {6} VDI 2263 Toz yangınları ve toz patlamaları, 92/69/EEC Direktifi (67/548/EEC nin Annex V i test metodları) {7} TRGS 515: Yangına neden olan ambalajlanmış ve taşınabilen ürünlerin depolanması Grup 2 ve Grup 3 e ait maddeler: Kolay alevlenir ve alevlenir sıvı Kolay alevlenir katı Çok toksik veya toksik maddeler olabilir. 1-1 ton a kadar kısıtlama olmadan bir arada depolanabilirler ton a kadar aşağıdaki koşullarda bir arada depolanabilirler Otomatik yangın alarmı bulunan binalar, Saat başı yangın kontrolü yapılıp raporlanması (ör. Telefon, yangın 25 25

27 alarm kutusu, telsizle gibi) veya otomatik alarm sisteminin tercih edildiği kanıtlanan yerler Otomatik yangın söndürücü sistemi olmayıp ve yeterli yangın müdahalesinin olduğu yerler Grup 2 deki yangına neden olan maddeler aşağıdaki ürünlerle bir arada depolanabilirler: Parlama noktası > 55 C olan yanıcı yağlar, bitkisel yağlar, boyalar, laklar Katı yakıtlar, bitümen, kağıt, tekstil, organik kimyasallar, ilaçlar,yiyecek maddeleri, saman, plastik, hayvan yemi, metal tozları 1-1 ton a kadar kısıtlama olmadan bir arada depolanabilirler. 2-1 ton üzerindekiler paragraf teki koşullarda bir arada depolanabilirler. 8. Müdahale ve ilk yardım Yeterli ve uygun miktarda müdahale mekanizmaları kolayca ulaşılabilir olmalı, özellikle kaçış, acil duşlar, göz duşu bulundurulmalıdır. Ekler Tehlike grupları Grup 1: Çok reaktif yangına neden olan ürünler UN No Bariumchlorat 1447 Bariumperchlorat 1449 Bariumperoxid 1450 Bromate, anorganisch, n. a. g Calciumchlorat 1453 Calciumchlorit 1455 Calciumperchlorat 1461 Chlorate, anorganisch, n. a. g Chlorite, anorganisch, n. a. g.. Grup 2: Orta derecede etki ile yangına neden olan ürünler UN No Aluminiumnitrat 1446 Bariumnitrat 1448 Bariumpermanganat 1454 Calciumnitrat 1456 Calciumpermanganat 1457 Calciumperoxid 1458 Chlorat und Borat, Mischungen. 26

28 Grup 3: Düşük derecede etki ile yangına neden olan ürünler UN No Cäsiumnitrat 1465 Didymiumnitrat 1466 Eisennitrat 1474 Magnesiumnitrat 1477 Nitrate, anorganisch, n. a. g.. Grup 4: 5.1 olarak sınıflandırılmış ve çok düşük etkiyle yangına neden olan ürünler UN No Üre hidrojen peroksit - Sodyum karbonat peroksihidrat 2984 Hidrojen peroksit en az % 8 lik sulu çözeltisi ancak % 20 den az -Potasyum momoperoksisülfat Not: Amonyak ve amonyum nitratlar TRGS 511 e göre değerlendirilir. {8} TRGS 511: Amonyum Nitrat ürünleri için Teknik mevzuat TRGS 511, Amonyum nitrat ve amonyum nitrat ürünlerinin depolanması ve elleçlenmesi için geçerlidir. 2 (1) Amonyum nitrat ürünleri paragraf 6 da verilen uygulamalar için A, B, C, D ve E gruplarına ayrılırlar Tehlikeli depolamaya ve kirlenmeye karşı önlemler (1) Alevlenir ürünlerden ve amonyum nitrat ile reaksiyon verecek ürünlerden ayrı depolanmalıdır (bak. Tablo 1) (2) Depoda aşağıdaki ürünler bulunmamalıdır: - Kolay alevlenir veya çok kolay alevlenir tehlikeli ürün, - Yanıcı sıvılar - Yağlar, boya, tiner, - Ambalajlanmamış toz veya granül halinde ürünler - Korozif, toksik veya çok toksik ürünler, - Organik peroksitler, - Yangına neden olan maddeler (TRGS 515) - Yangının hızla yayılmasına katkıda bulunan kağıt, karton, tekstil, odun v.s. gibi maddeler 27

29 Tablo I Amonyum nitrat ve ürünlerinin depolanması Grup A B C Örnekler Amonyum nitrat NK veya NPK gübreleri, amonyum tuzları ve nitratları içeren Aşağıdakilerden ayrı depolanmalıdırlar % 28 azotlu Kalkammonsalpeter % % 26 azotlu Ammonsulfatsalpeter Di ve Monoamonyum fsofat Reaktif alkalin ürünler ör. Reaktif asit ürünler sentetik gübre ile reaksiyona giren ürünler Alevlenir ürünler Kostik çözeltileri, sönmemiş kireç, çimento tüm asitler Kloratlar, kloritler, hipoklorit, nitritler, klorlu yabani ot ilaçları Kömür tozu, kükürt, yağ, yakıt, tahıl, toz yün, metal tozları Birlikte depolanabilenler diğerleri, sentetik gübre ile reaksiyona girmeyen ürünler Amonyum sülfat, üre, potas sentetik gübresi, kalsiyum karbonat, magnezyum sülfat, PK gübresi {9} TRGS 514 : Çok toksik veya toksik maddeleri içeren taşınabilir ambalajlı ürünlerin depolanması Yangının hızla yayılmasına katkıda bulunan kağıt, karton, tekstil, odun v.s. gibi maddeler depoda bulundurulmamalıdır Farklı yangın söndürücülere ihtiyaç gösteren ürünler bir arada depolanmamalıdır (1) Çok toksik veya toksik olup alevlenir de olan ürünler bir arada ve kolay yanabilir ürünlerle bir arada depolanmamalıdır. 100 ton a kadar aşağıdaki kurallara uyulmalıdır: ton a kadar karışık depolama Kısıtlama yok ton dan fazla karışık depolama eğer Otomatik yangın alarmı bulunan binalar, Saat başı yangın kontrolü yapılıp raporlanması (ör. Telefon, yangın alarm kutusu, telsizle gibi) veya otomatik alarm sisteminin tercih edildiği kanıtlanan yerler ton dan fazla karışık depolama Eğer itfaiyenin alarmdan sonra 10 dakika içinde ulaşacağı yerde ise 28

30 4. 50 tondan fazla 100 ton a kadar karışık depolama Otomatik yangın söndürücü sistemi olmayıp ve yeterli yangın müdahalesinin olduğu yerler (2) Paragraf 1,2,3,4 deki koşullar eğer tam otomatik yangın söndürme sistemi varsa aranmayabilir (1) TRGS 515 e göre yangına neden olan grup 2 ve grup 3 ile çok toksik veya toksik maddeler, alevlenir dahi olsalar aşağıdaki koşullarda 20 ton a kadar bir arada depolanabilirler: 1.Toplam 1 ton karışık depolama Kısıtlama yok 2. 1 ton ila 20 ton arası karışık depolama Eğer binada otomatik yangın alarm sistemi varsa veya Saat başı yangın kontrolü yapılıp raporlanması (ör. Telefon, yangın alarm kutusu, telsizle gibi) veya otomatik alarm sisteminin tercih edildiği kanıtlanan yerler Otomatik yangın sistemi ve yeterli itfaiye müdahale gücü varsa (2) TRGS 515 e göre ilave kurallar gerekebilir (1) Yukarıda verilen (2) ve (3) no lu paragraflardaki koşullar, eğer çok toksik veya toksik maddeler güvenlik kabinlerinde depolanırsa aranmazlar. (2) Kabinlerin yangına dayanıklılığı ve bu depolamaya uygunluğu akredite bir kurum tarafından kanıtlanmalıdır (1) Bir depoda ayrı uçlarda yangın duvarı (en az 90 dakika yangına dayanıklı) veya yanmayan benzer engellerle ayrılmış ya da paragraf (3) te verilen mesafelere uygun olarak depolanabilir. (2) paragraf (1) de verilen duvar en az deponun yüksekliğinde olmalı ve 1 metre geçmeli, deponun tabanında da en az 0,5 m derinliğe inmelidir. (3) Eğer depoda duvar ile ayrım yoksa diğer teknik kuralların (ör. TRbF 110 ve/veya 210) istekleri de göz önünde bulundurularak aşağıdaki koşullara uyulmalıdır: 4 metrelik bir depo yüksekliğinde alevlenir ürünlerle aralarında, yanmaz ürünlerin en az 200 l lik yanmaz ambalajlarıyla 5 metrelik mesafe oluşturulmalıdır. Otomatik alarm sistemine 5 metre mesafede ve itfaiye olmalı Otomatik yangın söndürme sistemine 5 metre mesafede olmalı Diğer tüm koşullarda 10 metre mesafe olmalı 29

31 {10} TRbF 110: Technische Regeln für brennbare Flüssigkeiten - Yanabilir sıvılar için teknik kurallar Bu sıvılar AI, AII, AIII ve B olarak sınıflandırılmaktadırlar. Türkiye : Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Bildirme ve müsaade mecburiyeti Madde AIII sınıfı sıvılar dışında olup, depolama yerine göre depolanan miktarı Tablo 7'de verilen değerleri aşan yanıcı sıvı depoları için bildirim zorunluluğu vardır. Miktarlar Tablo 7'de verilen değerlerin üst sınırını aştığında, veya depolanan yerler farklı olduğunda ayrıca itfaiye teşkilatından müsaade alması zorunludur Tablo 7 : Depolama yerine göre depolanan miktar Depolama Yeri Miktarı (1) AI A II ve B Zemin seviyesi altında ve Üstündeki depo hacimleri Açıkta kurulu depolar AI, AII veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu kapalı hacimlerde, saatte 200 litreden fazla dolum yapılıyor ise ve 1000 litre den fazla yanıcı sıvı bulunduruyorsa, itfaiye teşkilatından müsaade alınması zorunludur. AII ve B sınıfı sıvılar, AI sınıfı sıvılarla beraber depolanıyorsa, 5 litre AII veya B sınıfı sıvı 1 litre AI sınıfı sıvıya eşdeğer olarak alınacaktır ve toplam miktar buna göre hesaplanacaktır. Tablo 7'nin kullanılmasında, söz konusu yanıcı sıvı AI sınıfı olup, kendinden tutuşma sıcaklığı 125 ºC'ın altında ise tabloda verilen miktarlar 1/5 oranında tutulur (1) Depolama alanı başka bir şey için kullanılmayacaktır ve (2) Sabit tanklar ve hareketli konteynerler ayrı sıralarda bulunmak kaydı ile depolama alanında bulunabilirler. Arada geçişler için yeterli mesafe olmalıdır. (3) Depolama alanında kolayca yanabilen kağıt, karton v.s. gibi maddeler bulunmamalıdır. (5) Yangına neden olan maddeler (GGSV, Kl 5.1 ADR Sınıf 5.1) bu depoda bulundurulmamalıdır

32 (6) Paragraf (5) te verilen kurallara aşağıdaki koşullarda uyulmayabilir: TRGS 515 teki yangına neden olan maddeler no lu paragraf koşullarına uyulduğu takdirde; 1.Toplam 1 ton karışık depolama Kısıtlama yok 2. 1 ton ila 20 ton arası karışık depolama Eğer binada otomatik yangın alarm sistemi varsa veya Otomatik yangın sistemi olmayıp yeterli itfaiye varsa veya Otomatik yangın sistemi varsa (7) Depoda basınçlı gazlar da depolanabilir şayet depo yapısı TRG 300 e uygunsa. {11} TRG 300 Besondere Anforderungen an Druckgasbehälter Druckgaspackungen - Basınç altında ambalajlanmış gazlar için özel koşullar {12} TRG Betreiben von Druckgasbehältern Basınç altındaki gazların depolanması elleçlenmesi için kurallar 31