Transkript

1 Ayrýcalýklý bir coðrafyanýn saðladýðý doðal güzellikle ve tarihsel zenginliklerle bezenmiþ Ýstanbul un son yýllarda maruz kaldýðý plansýz giriþimler sonucu, anýlan deðerlerinin kýsmen maskelenmiþ kýsmen de yitirilmiþ olduðu gözlenmektedir. Ýstanbul a hak ettiði tarihsel ve çaðdaþ konumunu planlý yaklaþýmlarla yeniden kazandýrmak kuþaðýmýz siyasilerinin, bilim adamlarýnýn ve uzmanlarýn erteleyemeyeceði bir görev olmaktadýr. Aðustos 2006

2 Bir Dünya Kenti düzeyine ulaþtýrmak üzere vizyonunun tanýmlanmasý ve uygulamaya geçirilmesi için Ýstanbul un potansiyellerinin belirlenmesine ve ekonomik olanaklarýna perspektif kazandýrýlmasýna araç olacak planýn; doðal, tarihi ve kültürel öðeleri de öne çýkartmak üzere bütüncül bir yaklaþýma dayanýlarak üretilmesi, ÝMP nin özgörevidir. Söz konusu görevin yerine getirilmesi sýrasýnda planlar için tüm araþtýrmalarýn bilimsel bir içerikle yapýlmasýna, araþtýrma sonuçlarýnýn geniþ kesimlerce paylaþýlmasýna ve yorumlanmasýna, sorunlarýn her sektör açýsýndan farklý görüþlerle saptanmasýna ve çok yönlü sorgulamalar sonrasý alternatif önerilerin etraflýca deðerlendirilerek etkin çözümlerin üretilmesine gerekli önem ÝMP ce atfedilmektedir. Ayrýcalýklý bir coðrafyanýn saðladýðý doðal güzellikle ve tarihsel zenginliklerle bezenmiþ Ýstanbul un son yýllarda maruz kaldýðý plansýz giriþimler sonucu, anýlan deðerlerinin kýsmen maskelenmiþ kýsmen de yitirilmiþ olduðu gözlenmektedir. Ýstanbul a hak ettiði tarihsel ve çaðdaþ konumunu planlý yaklaþýmlarla yeniden kazandýrmak kuþaðýmýz siyasilerinin, bilim adamlarýnýn ve uzmanlarýn erteleyemeyeceði bir görev olmaktadýr. Anýlan görevin gerektirdiði politika, plan, program ve projeleri oluþturmak ve uygulanmalara yön vermek üzere Ýstanbul Büyükþehir Belediye Baþkaný Sayýn Dr. Mimar Kadir TOPBAÞ tarafýndan Ýstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarým Merkezi (ÝMP) bir Ýstanbul Büyükþehir Belediye (ÝBB) Þirketi olan BÝMTAÞ bünyesinde kurularak Prof. Hüseyin KAPTAN ýn yürütücülüðünde Mart 2005 de faaliyete geçmiþ ve böylelikle siyaset ile bilim dünyasýnýn buluþmasýna zemin oluþturulmuþtur. Ýstanbul un Ýl Çevre Düzeni Planý ile Nazým Planlarý ný kapsayan çok sektörlü ve bütüncül strateji planlarýnýn yaný sýra, bu çerçevede önem arz eden tekil kentsel tasarým projelerinin de hazýrlanmasýný üstlenen ÝMP; çalýþmalarýnda baþta ÝBB nin diðer ilçe belediyelerinin yönetici ve uzman kadrolarý olmak üzere; merkezi ve yerel yönetim birimleri, meslek ve sivil toplum kuruluþlarý ile biraraya gelmektedir. Katýlýmcý ve þeffaf planlama sürecine ve pratiðine geçiþte Türkiye de örneðine ilk defa rastlanan bir çapta gerçekleþtirilen böylesine iþbirliði dünya üniversitelerine ve uluslar arasý meslek çevrelerine de ilginç gelmekte olup, akademik ve pratik bilgi ve deneyimler IMP ce düzenlenen veya destek verilen bir çok platformda paylaþýlmakta ve bunlar kentin doðal, tarihsel, mekansal ve sosyo-kültürel deðerleriyle birlikte yaygýnlaþtýrýlmaktadýr. Ýstanbul un planlanmasýnda bilimin aydýnlattýðý yoldan ilerlemeyi tercih eden ve bu tercihini ÝMP yi kurarak somutlaþtýran siyasi iradenin, çok yönlü ve çok aktörlü planlamanýn kurumsallaþmasýna kararlýlýkla saðladýðý katkýnýn iyi deðerlendirilerek; geçmiþten çýkartýlan dersler ve meslek etiði doðrultusunda olmak üzere, geleceðin akýlcý yaklaþýmlarla yönlendirilmesinde etkin hizmetler vermesi ÝMP nin varoluþ nedenidir. Tüm taraflarýn uzlaþtýðý ve kurumsal temellerin saðlam tutulduðu yaklaþýmlarla farklý ölçekli planlar arasýnda bütünlüðün ve tutarlýlýðýn saðlanmasýnda; Ýstanbul'un depreme ve diðer etkenlere baðlý sorunlu yerleþim kesimleri ile yeniden yapýlanma gerektiren kesimlerinin dönüþüm planlarýnýn yaþam ve çevre kalitesini arttýrmaya yönelik önlemlere ve südürülebilirlik ilkesine dayandýrýlmasý esas alýnmaktadýr. Uygulamada karþýlaþýlan sorunlarýn gerekli yasal düzenlemelerle aþýlabilmesi için merkezi ve yerel yönetimin ilgili kadrolarýyla ve destek hizmet çevreleriyle iþbirliðine gidilmekte olup; gerçekci ve kalýcý çözümlerin üretilebilmesi için yerel koþullarýn katýlýmcýlarla birlikte ve etraflýca irdelenerek, üzerinde uzlaþýlan ve benimsenen önerilerin yasama sürecini gerçekleþtiren organlara iletilmesi yöntemi izlenmektedir. Ulusal ve uluslar arasý yarýþmalar yoluyla yaratýcý, yenilikçi ve rekabetçi kentsel tasarým odaklý projelerin üretilmesi için çalýþmalar ve düzenlemeler yapýlýrken; bu projelerin uygulanabilirliðini saðlamak üzere yerel yönetim aktörlerini, taþýnmaz sahiplerini, kullanýcýlarý, hizmet sunucularý, giriþimcileri ve finansörleri bir araya getiren ve yerel koþullara özgü ortaklýk modelleri üreten yaklaþýmlarda bulunulmaktadýr. Ýstanbul Metropoliten Alaný içerisinde yerel için yapýlmasý gereken planlama yaklaþýmlarýnýn; yerel koþullar göz önüne alýnarak yerelde oluþturulmasý ve bunlarýn yerel yönetimlerce benimsenerek merkezi hükümet politikalarýnda konumlandýrýlmasý anlayýþýnýn yerleþtirilmesine büyük özen gösterilmektedir. ÝMP tarafýndan gerçekleþtirilen çok ölçekli planlama çalýþmalarýnýn felsefesinde çok sektörlü ve bütüncül yaklaþýmlar yatmakta ve temelini ise disiplinler arasý iþbirliði oluþturmaktadýr. Bu itibarla IMP çatýsý altýnda; üst ölçekli planlara açýlým saðlamak üzere Ülke ve Bölge Planlama Grubu, nüfus hareketlerini izlemek üzere Demografi Grubu, ekonomi-ekoloji ikileminde çevresel ve kentsel sürdürülebilirliði saðlamak üzere Doðal Yapý Grubu, kentin ekonomik yapýsýný belirlemek üzere Ticaret ve Hizmetler Grubu ile Sanayi Grubu, yerleþim alanlarý ve ortamlarýný saptamak üzere Konut ve Yaþam Kalitesi Grubu, tarihi ve sosyo-kültürel yapý ile turizm faaliyetlerini ele almak üzere Kültür Endüstrileri Grubu, kentsel iþlevler arasýnda etkin baðlantýlar kurmak üzere Ulaþým Grubu ile Lojistik Grubu, görev üstlenirken, Eþgüdüm ve Strateji Grubu plan çalýþmalarýnda sektörel uyumluluðu saðlamak, Metropoliten Planlama Grubu sektörel plan yaklaþýmlarýný mekansal boyuta yansýtmak, Kentsel Tasarým ve Yarýþmalar Grubu metropol bütününde öncelik taþýyan noktasal ve alansal projeleri düzenlemek üzere çalýþmalar sürdürmektedir. Anýlan grup çalýþmalarýna sayýsallaþtýrýlmýþ ortamlarda fiziki veri katmanlarýyla destek saðlayan ise, Coðrafi Bilgi Sistemleri Grubu dur.

3 Ülke ve Bölge Planlama Grubu Ýstanbul un küresel ve bölgesel ölçekteki konumuna, ülke içindeki rol ve iþlevlerine üst ölçekte bakarak; Ýli nin mekânsal geliþimine yönelik makro perspektiflerin oluþturulmasý amacýyla çalýþmalarýný yürüten uzmanlardan oluþmaktadýr. 12 milyonu aþan nüfusuyla küresel ölçekte büyük kentler arasýnda yer almasý ve Avrupa nýn en büyük metropollerinden biri olmasý itibarýyla; gerek Avrupa ile sürdürdüðü iliþkilerinin, gerekse Avrasya ve Ortadoðu coðrafyasýnda oynadýðý rolün kentin iç dinamikleri ve yapýsý üzerindeki etkilerinin belirlenmesi ve anlaþýlmasý, Ýstanbul a iliþkin karar önerilerinin geliþtirilmesinde vazgeçilmez önem taþýmaktadýr. Ayrýca, Türkiye nin primer kenti olan Ýstanbul un ülke bütünü içerisinde konumunun ve rolünün doðru tanýmlanmasý ve saptanmasý; bu metropolü yönlendirecek kararlarýn daha saðlýklý ve gerçekçi bir zeminde alýnabilmesini saðlayacak olup, Marmara Bölgesi ndeki diðer yerleþim birimleri ile girmesi gerekli iþlevsel iliþkilerin ortaya konmasýna ve iller arasýnda karþýlýklý kazanýmlar yaratacak bölgesel geliþme stratejilerinin belirlenmesine yönelik çalýþmalara da ýþýk tutmaktadýr. Ülke ve Bölge Planlama Grubu; ulusal mekansal geliþme süreçlerinin bir analizini yaparak kentsel koridorlarýn, ekonomik sektörlerin ve sosyal yapýnýn geliþme eðilimlerini incelemekte ve bu eðilimlerin Ýstanbul üzerinde olduðu kadar Marmara Bölgesi üzerindeki etkilerinin yorumuna da dayanarak Ýstanbul ve Marmara Bölgesi ne stratejiler üzerinde çalýþmaktadýr. Bölgeler arasý dengesizliðin giderilmesi ile bölge içi iþlevsel ve mekansal bütünlüðün saðlanmasýný ön planda tutan böylesine bir çalýþmanýn yürütülmesinde, Bölge Kalkýnma Ajanslarý nýn üstlenecekleri misyona pragmatik bir katkýnýn saðlanmasý da amaçlanmaktadýr. Ýstanbul un günümüzde yaþadýðý sorunlarýn birçoðunun kestirilemeyen nüfus artýþlarýndan kaynaklandýðý gerçeðinden hareketle; Demografi Grubu, yýllýk 1 milyona yakýn kiþiyle ülkenin en fazla göç alan ili olduðu kadar, 500 e yakýn kiþiyle en fazla göç veren ili niteliðini de taþýyan Ýstanbul un demografik yapýsý ve geliþimi üzerine çalýþmalar yaparak; yaþ ve cinsiyet daðýlýmý, yaþam olasýlýðý ve göç hareketleri gibi kentin planlanmasýnda önemli verileri ve deðiþkenleri içermek üzere, farklý ölçeklerde üretilen planlar için sosyo-ekonomik özellikleri de kapsayan altlýklar saðlamaktadýr. Demografik çalýþmalar ulusal ve uluslar arasý kaynaklara dayandýrýldýðý gibi, özel araþtýrmalarýn düzenlenmesi ve uygulanmasýyla da yürütülmektedir. Günümüzde nüfusu 12 milyonu aþan Ýstanbul'un; gerekli önlemlerin alýnmamasý ve nüfus artýþýnýn bugünkü hýzla devam etmesi halinde 2025 yýlýnda ulaþacaðý nüfusu dýr. Ancak, mevcut ulusal nüfus artýþý önümüzdeki yýllarda düþüþe geçirilerek 2045 yýlýnda sýfýra indirilebildiði taktirde, Ýstanbul nüfusu Cumhuriyet'in yüzüncü yýlýnda e ulaþacak ve 2025 yýlýnda da olacaktýr. Anýlan demografik büyüklük, yerleþme eðilimlerinin sýnýrlarý su ve orman alanlarýndan oluþan sürdürülebilirlik eþiklerinin artýk daha fazla aþýlmamasý ve ekonomi-ekoloji dengesinin saðlanmasý ilkesi açýsýndan da Ýstanbul için optimal bir boyutu yansýtmaktadýr. Doðal Yapý Grubu; Tarým Alanlarý ve Toprak, Orman Alanlarý ve Ekoloji, Yerbilimleri, Yeraltý Kaynaklarý ile Çevre Sorunlarý sektörlerinde faaliyet gösteren alt araþtýrma gruplarýndan oluþmakta olup, Ýstanbul Ýli nin tüm doðal alanlarýna ve yaþam destek sistemlerine iliþkin her ölçekte analiz ve sentez, deðerlendirme ve öneri çalýþmalarý yürütmektedir. Tarým Alanlarý ve Toprak Araþtýrma Grubu arazi kullanma kabiliyet sýnýflarýnýn Ýstanbul Ýli bazýnda belirlenmesi; kýrsal alanda yer alan tarým arazileri ve çayýr-mera alanlarýna iliþkin analitik veriler ile bu verilerin derlenerek Ýl e bu verilerin ýþýðýnda kullaným ve üretim optimizasyonuna yönelik önerilerinin geliþtirilmesi ve ayný zamanda meteoroloji, hayvancýlýk ve tarýmsal iþletmelere ait verilerin yorumlanarak sentez önerilerin üretilmesi görevlerini üstlenmiþtir. Orman Alanlarý ve Ekoloji Araþtýrma Grubu Ýstanbul Metropoliten alaný içindeki orman, flora-fauna kaynaklarýnýn sürdürülebilirliðinin saðlanmasý amacýyla farklý özelliklere sahip biyotoplarýn (ekosistemlerin) belirlenmesi, deðerlendirilmesi ve tipler itibarýyla üretim, koruma ve kullanma iliþkilerinin saptanmasý, biyo-çeþitliliðinin korunmasý ve zenginleþtirilmesi, orman içi rekreasyon ve turizm ile avcýlýk-balýkçýlýk faaliyetleri ve potansiyelleri konusunda çalýþmalarýný sürdürmektedir. Yerbilimleri Araþtýrma Grubu; jeoloji, jeomorfoloji, hidroloji (yerüstü sularý), hidrojeoloji (yeraltý sularý), mühendislik jeolojisi, deprem tehlikesi ve mühendislik sismolojisi disiplinlerinde çok yönlü çalýþmalar gerçekleþtirerek, Ýstanbul Ýli ve yakýn çevresinde yerleþime uygun ve güvenli alanlarýn seçimlerini yapmakta olup, kentin saðlýklý geliþim alanlarýnýn saptanmasýna katkýda bulunmaktadýr. Endüstriyel hammadde (kil, kömür, kuvars kumu, mermer, kuvarsit, bentonit, alüminyum ocaklarý vb.), agrega (mýcýr, kum ve çakýl) ve enerji hammaddesi (doðalgaz vb) içeren ocaklar ile maden ve taþ ocaklarý gibi çeþitli kaynaklara iliþkin analitik etüdler yapan Yeraltý Kaynaklarý Araþtýrma Grubu; Ýstanbul ve çevresindeki rezervlerin dikkatle araþtýrýlmasý, bulunmasý, korunmasý ve bunlarýn yapýlaþma dýþýnda tutulmasý yönünde çalýþmalarda bulunmaktadýr. Çevre Sorunlarý Araþtýrma Grubu; baþta su, toprak, hava ve gürültü kirliliði ile katý atýklar gibi Ýstanbul da yaþanan çevre sorunlarýna iliþkin araþtýrma çalýþmalarýný yürütmektedir. Bu çerçevede Ýstanbul da yapýlaþma tehdidi altýnda olan içme suyu havzalarýnýn durumu öncelikli olarak ele alýnmakta olup; sanayi, ulaþým ve ýsýnma gibi hava kirliliðine sebep olan faaliyetlerin durumu ile doðalgaz kullanýmýnýn etkileri ve hava kirleticilerin insan saðlýðý üzerindeki etkileri incelenmektedir. Ýstanbul da katý atýk yönetimiyle ilgili olarak, atýk toplanma yöntemleri, aktarma merkezleri, ayýrma tesisleri ve düzenli depolama sahalarý hakkýnda kapasite belirlemeleri yapýlmakta ve ihtiyaçlar saptanarak öneriler geliþtirilmektedir.

4 Ticaret ve Hizmetler Grubu, Ýstanbul un ticari potansiyellerinin ortaya çýkartýlmasý ve üretilen hizmetlerin kalitesinin arttýrýlmasý üzerine çalýþmalarýný sürdürmektedir. Üzerinde odaklanýlan hizmet gruplarýndan ilki toplumsal hizmetler olup, bunlar; eðitim, saðlýk hizmetleri, idari hizmetler, yeþil ve açýk alanlar, spor alanlarý ve kültürel hizmetler gibi faaliyetleri kapsamaktadýr. Yaþam kalitesi ile doðrudan baðlantýlý olan anýlan hizmetler büyük oranda genç nüfusa sahip Ýstanbul da gençlerin 21. Yy. ýn gerektirdiði donanýmla yaþama hazýrlanmalarý için önem taþýmaktadýr. Ýþ hizmetleri kapsamýnda olmak üzere firmalarýn birbirlerine verdikleri hizmetler, Ýstanbul un uluslar arasý rekabet ortamýnda ve içinde bulunduðu bölgede liderlik konumuna yükselmesini saðlayacak olan hizmet türleridir. Bunlar; bankacýlýk, sigortacýlýk, holding yönetimi faaliyetleri, gayrimenkul yatýrým danýþmanlýðý, reklâmcýlýk, yazýlým faaliyetleri, hukuk danýþmanlýðý, mimarlýk, mühendislik gibi teknik hizmetler olup, istihdam ve katma deðer içindeki paylarý giderek artmaktadýr. Ýstanbul da Merkezi Ýþ Alaný nýn (MÝA) desantralizasyonu anlamýna da gelebilecek olan Alt-Merkezi Ýþ Alanlarý nýn batýda Kaðýthane, Alibeyköy, Bakýrköy, Ýkitelli ve Silivri de, doðuda ise Haydarpaþa, Üsküdar, Kadýköy, Kartal, Pendik ve Tuzla da olmak üzere geliþtirilmesine iliþkin çalýþmalar Ticaret ve Hizmetler Grubu nca ele alýnmaktadýr. Böylesine çok merkezli bir yapý içerisinde farklý kademelerde hizmet verecek merkezlerin gelecekte yüklenecekleri iþlevlere göre daha geniþ bir bölgeye, belirli iþ kollarýnda uzmanlaþarak hizmet vermesi planlanmaktadýr. Anýlan çalýþmalar, metropolde gerçekleþtirilmesi düþünülen yeni yatýrýmlar yönünden olduðu kadar, buralara götürülecek altyapý yönünden de önem taþýmaktadýr. Ýstanbul Metropoliten Alaný na yönelik planlama çalýþmasýnda en önemli ve sürükleyici sektörlerden biri olan sanayi sektörüne iliþkin veri tabanýnýn oluþturulmasý, geliþme eðilimlerinin ve sorunlarýnýn saptanarak geleceðe iliþkin deðerlendirmelerin yapýlmasý konusunda çalýþmalar Sanayi Grubu tarafýndan yürütülmektedir. Günümüzde Ýstanbul da sanayi sektörünün payý %27 dir ve kiþilik iþgücü bu sektörde çalýþmaktadýr. Ancak 20.Yy sonlarýnda, özellikle dünya kentlerinin sanayi üretim faaliyetlerinden uzaklaþarak, yenilikçi ve yaratýcý üretim ve hizmet faaliyetlerinde yoðunlaþmasý, Ýstanbul Metropoliten Alaný nda sanayi sektörünün küresel bakýþ açýsýndan tüm verileriyle ve detayýyla deðerlendirilmesini önemli hale getirmektedir. Bu kapsamda, sanayi sektörü ve faaliyetlerinin zaman içinde gösterdiði deðiþim, yerseçim kararlarýnda etkili olan faktörler, alt sektörlere yönelik yatýrýmcý eðilim ve talepleri gibi konular; Sanayi Grubu nca üzerinde yoðunlaþýlmasý gereken odaklar olmaktadýr. Sanayi Grubu tarafýndan yapýlan araþtýrmalar ve sentezler sonucu; (i) Dudullu, Kýraç, Bahçeþehir, Gürpýnar ve Büyükçekmece mevcut sýnýrlar içinde saðlýklaþtýrýlacak sanayi alanlarý, (ii) Ýkitelli Prestij Alaný, Zeytinburnu, Bayrampaþa, Kartal, Samandýra, Sarýgazi, Sultanbeyli, Silivri, Gaziosmanpaþa, Maltepe ve Kadýköy sanayi iþlevi farklýlaþtýrýlacak alanlar, (iii) Ýkitelli OSB, Tuzla OSB, Dudullu OSB, Beylikdüzü OSB ve Tekstilkent mevcut sýnýrlar içerisinde doygunluk düzeyi saðlanacak alanlar olarak belirlenmiþtir. Bu alanlarda istihdam düzeyinin ilerde ayni kalmasý önerilirken, Ýstanbul Metropoliten Alaný nýn yakýn çevresinde yer alan Gebze, Çorlu ve Çerkezköy de ise kiþilik iþgücünün daha istihdam edilmesi öngörülmektedir. Konut ve Yaþam Kalitesi Grubu nun yürüttüðü çalýþmalarýn amacý, Ýstanbul da yerleþik alanýn büyük bir bölümünü oluþturan konut alanlarýnýn depreme karþý güvenli; doðal sistemlere, tarihi ve kültürel deðerlere duyarlý; yaþam kalitesi yüksek alanlar olarak geliþtirilmesi için gerekli hedef ve stratejilerin belirlenmesidir. Bu hedefleri belirlemek amacýyla konut alanlarýnda örneklem noktasý olarak þeçilen binalarda yapýlaþma analizi ve yaþam kalitesi araþtýrmasý olmak üzere iki özgün çalýþma yürütülmektedir. Yapýlan tespitler sonucunda, Ýstanbul da farklý nitelikteki konut alanlarý özelliklerinin ve yaþam kalitesinin tüm metropoliten alana genellenebilecek biçimde deðerlendirilmesi öngörülmektedir. Söz konusu iki alan çalýþmasýna paralel olarak Ýstanbul da plansýz geliþen konut alanlarý, gecekondu alanlarý, ýslah planlý alanlar, yüksek yoðunluklu ve çevre kalitesi düþük alanlar gibi sorunlu bölgeler ile su havzalarýnda, dere yataklarýnda, orman alanlarýnda, tarým alanlarýnda ve jeolojik açýdan sakýncalý alanlarda geliþen konut alanlarý da ayrýca tespit edilmektedir. Yürütülen çalýþmalarýn sonucunda Ýstanbul da konut sektörü ve konut alanlarýnýn geliþme stratejileri ortaya konmakta olup, konut alaný olarak geliþme potansiyeli olan alanlar saptanmakta ve saðlýksýz konut alanlarýnda yeniden yapýlanma önerileri üretilmektedir.

5 Kültür Endüstrileri ve Kültür-Turizm Grubu, küreselleþme süreci içinde rekabet edebilirliði en yüksek stratejik sektörlerden biri olarak kabul edilen kültür endüstrilerinin (yaratýcý sektörler) Ýstanbul un ekonomik, toplumsal ve mekânsal profilinin yükseltilmesine ve kentin daha saðlýklý bir yapýya kavuþturulmasýnda itici bir güç olarak kullanýlmasýna iliþkin stratejiler üretmek amacýyla çalýþmalarýný yürütmektedir. Kültür endüstrileri, tarihi ve kültürel miras ile turizm birbirini besleyen ve birliktelikte sinerji yaratan yakýn ilintili bileþenlerdir. Kültür endüstrileri; kültür turizmi için gerekli olan altyapýnýn geliþmesine, çöküntüye uðramýþ kent parçalarýnýn yeniden canlanmasýna ve atýl kalan tarihi yapý stoku ile endüstriyel yapýlarýn yeniden iþlevlendirilmesine yönelik fýrsatlar sunmaktadýr. Anýlan faaliyetlerin kentlerin markalaþmasýný ve kültür turizmi açýsýndan önemli bir destinasyon olma kapasitesini destekleyerek, turistlerin kalýþ sürelerinin uzamasýna zemin yaratmasý ve tekrar gelmelerini saðlamasý, Kültür Endüstrileri ve Kültür-Turizm Grubu çalýþmalarýnýn turizm altyapýsý, sit alanlarý ve kültür endüstrileri olmak üzere üç kanaldan yürütmesini gerektirmektedir. Bu çerçevede Ýstanbul için turizm faaliyetlerine iliþkin olarak geliþtirilen ana strateji konularý (i) kentsel deneyim çeþitliliðini arttýrmak, (ii) turizmin türlerini çeþitlendirmek ve (iii) turizm aktivitesini metropolün tümüne yaymak üzere üç ana konuya odaklanmakta olup; (i) turizm altyapýsýný güçlendirmek ve (ii) turizmi Ýstanbullu ile bütünleþtirmek üzere iki tamamlayýcý stratejinin yaný sýra turizmde konaklama kapasitesinin geliþtirilmesine iliþkin önerilerin oluþturulmasýnda Kültür Endüstrileri ve Kültür-Turizm Grubu tarafýndan gerçekleþtirilmektedir. Farklý gelir, eðitim ve kültür gruplarýnýn yaþadýðý Ýstanbul un nüfusu, ülkede yaþanan bariz bölgesel farklýlýklardan dolayý son çeyrek yüzyýlda yaklaþýk iki misli artmýþ ve yeni yerleþim birimlerinin, istihdam olanaklarýnýn ve merkezi iþ alanlarýnýn doðmasýna neden olmuþtur. Ancak ulaþtýrma sistemi, anýlan demografik büyümeye ve yapýlaþmadaki bu artýþa ayak uyduramadýðýndan, Ýstanbul un öncelikli çözüm üretilmesi gereken sorunlarýnýn baþýnda ulaþým gelmektedir. Ulaþým Grubu, Ýstanbul da sürdürülebilir bir ulaþtýrma sisteminin geliþtirilebilmesi için ihtiyaç duyulan kentsel ulaþým planýný yapmak amacýyla ulaþým modeli nin kurulmasý çalýþmalarýný üstlenen ve yürüten uzmanlardan oluþan bir gruptur. Ulaþým Grubu nun ana görevi; (i) 1/ ölçekli Ýstanbul Çevre Düzeni Planý ile 1/ ölçekli Ýstanbul Büyükþehir Nazým Ýmar Plan çalýþmalarý kapsamýnda ulaþým altyapýsý analitik etüt ve sentez çalýþmalarýnýn yapýlarak ulaþým altyapýsýnýn deðerlendirilmesi ile (ii) Ýstanbul da ve çevresinde (Gebze ve Tekirdað) yolcu ve yük hareketlerinin günümüz için tespit edilmesi ve geleceðe dönük planlama çalýþmalarýný içerecek olan Ýstanbul Ulaþým Ana Planý (ÝUAP) analitik etütlerinin ve model kalibrasyonunun yapýlmasýdýr. Bu görev doðrultusunda; Ýstanbul un tüm sosyal ve ekonomik aktivitelerinin sonucunda ortaya çýkan ulaþým talebi ve yolcu hareketliliðinin bir sistem yaklaþýmý çerçevesinde ele alýnmasýnda, üretilen arazi kullaným plan ve kararlarýnýn yaratacaðý ulaþým talep ve hareketlerinin matematiksel olarak tanýmlanmasýnda, mevcut ulaþým sorunlarýnýn çözümü için düþünülen alternatiflerin sýnanmasý ve önceliklendirilmesinde, toplu taþýma sistemi ve karayolu þebekesine yönelik iyileþtirici müdahale sonuçlarýnýn deðerlendirilmesinde ve büyük ölçekli tekil kentsel yatýrýmlarýn trafik etki analizleri nin yapýlmasýnda etkin olarak kullanýlan, uluslararasý standartlarda ve bilimsel olarak kabul edilebilir duyarlýlýkla kalibre edilmiþ bir ulaþým modelinin üretilmesi, Ulaþým Grubu nca yürütülen çalýþmalarýn ilk aþamasýný oluþturmaktadýr. Anýlan aþamayý; kentin ulaþtýrma sistemine iliþkin olarak gözlemlenen sorunlarýn, yetersizliklerin ve darboðazlarýn belirlenerek, Ýstanbul un ulaþtýrma sorunlarýnýn çözümüne dönük Ulaþým Ana Planý çalýþmalarý izleyecektir.

6 Eþgüdüm ve Strateji Grubu; gerekli analiz çalýþmalarýnýn sektörler ve disiplinler arasý bilgi alýþ-veriþi ve eþgüdüm içinde yürütülerek sentez sonuçlarýna ulaþýlmasýnda ve yorumlamalarda gruplar ve aktörler arasý uzlaþýlarýn ve görüþ birliklerinin saðlanarak planlama karar ve stratejilerinin ortaya konmasýnda rol oynamaktadýr. Yürütülen sektörel çalýþmalarýn ve yaklaþýmlarýn amaçlanan stratejik nitelikte bir planlamanýn gerektirdiði çalýþma ve yaklaþýmlarla tam olarak örtüþebilmesi için gerekli bazý ek araþtýrmalarýn yapýlarak, karar ve strateji üretme sürecinde bütüncüllüðün saðlanmasý Eþgüdüm ve Strateji Grubu nun ilgi ve görev alanýna girmektedir. Lojistik Grubu çalýþmalarýnda ticaret ve sanayi sektörleri baþta olmak üzere tüm sektörlerin daha hýzlý, düþük maliyetli, esnek, standart ve kaliteli hizmet sunabilmeleri için gerekli ortamý hazýrlamaya yönelik temel altyapýnýn kurularak, Ýstanbul un bir Lojistik Merkez olmasýný ve küresel rekabet avantajýný arttýrmasýný hedeflemektedir. Türkiye nin yýllýk yaklaþýk 30 milyar ABD Dolarý tutarýndaki lojistik hareketlerinin %60 ý Ýstanbul dan gerçekleþtirilmekte olup; meyve ve sebze halleri, katý atýk toplama merkezleri, nakliye ambarlarý, organize sanayi bölgeleri, perakendeciler, limanlar, konteyner depo alanlarý, TIR parklarý, antrepolar, gümrükler, demiryolu iþletmecileri ve uluslar arasý taþýmacýlar Ýl de yoðun bir lojistik trafiði yaratmaktadýr. Lojistik Grubu nun yaklaþýmý bölge ülkeleri düzeyinden baþlayarak, Marmara ve yakýn çevresindeki hareketleri de kapsamak üzere; ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarýyla sürdürülebilir lojistik anlayýþý çerçevesinde deðerlendirmelerde ve önerilerde bulunmaktýr. Dolayýsýyla; (i) kentin ekonomik ve ticari geliþimi için; limanlar, demiryollarý ve havaalanlarýyla birlikte uluslar arasý bir lojistik merkez olabilmenin uygun altyapýsýný oluþturmak, (ii) yük taþýyan araç trafiðini düzenleyerek özellikle karayoluna baðlý lojistik hareketlerini demiryolu (Ro-La) ve denizyolu (Ro-Ro) sistemlerine yönlendirmek, (iii) verimlilik ve etkinliðin kazanýlmasý amacýyla Lojistik Bölgeler kurmak, (iv) lojistik yük hareketlerinin kente vermiþ olduðu hava ve çevre kirliliði, gürültü ve kazalar gibi olumsuzluklarý minimize etmek, (v) deprem ve sel gibi afet durumlarýnda lojistik destek akýþýna iliþkin planlar yaparak zaman kaybýnýn neden olduðu can kayýplarýný ortadan kaldýrmak, Grub un görev kapsamýna dahil olan ana konularý arasýnda yer almaktadýr. Ýstanbul Metropolü için Lojistik Grubu nca öngörülen ana strateji; karayoluna baðlý yük taþýmacýlýðýnýn demiryolu, denizyolu ve boru hatlarýna kaydýrarak, taþýma sistemleri arasýnda denge kurulmasý ve lojistik rekabet edilebilirliðin geliþtirilmesi olup, bu doðrultuda kuzey ve güney Marmara arasýnda Ro-Ro hatlarýnýn düzenlenmesi ile Avrupa da Hadýmköy ve Anadolu da Tuzla olmak üzere kentin her iki yakasýnda kara, deniz ve demiryolu eriþim yollarý üzerinde birer Lojistik Ýhtisas Bölgeleri nin oluþturulmasýdýr. Çok aktörlü bir ortamda planlama karar ve stratejilerinin katýlýmcýlýk ilkesine dayandýrýlarak oluþturulmasý ve ortaya konmasýnýn gereði, tartýþmaya ve deðerlendirmeye açýk bir sürecin þeffaflýkla gerçekleþtirilmesinin, önerilerin arkasýndaki gerekçelerin eksizsiz ve tutarlý yaklaþýmlarla karar vericilere sunulmasýnýn ve bunlarýn taraflar arasýnda kabul görmesinin saðlanmasýdýr. Bu itibarla, Eþgüdüm ve Strateji Grubu nun iþlevinin; ÝMP bünyesinde yürütülen tüm sektör çalýþmalarý arasýnda bütüncüllüðün saðlanmasýna olduðu kadar akademik, bürokratik, politik ve sivil toplum kesimlerinin görüþ ve önceliklerinin de etik deðerler ölçüsünde planlama önerilerinde içerilmesine ve kamu yararýnýn gözetilmesine özen gösterilmesi olduðunu söylemek mümkündür. Ýstanbul un bugüne kadar saðlýksýz ve kontrol dýþý kentleþmesi sonucu ortaya çýkan sorunlarýný saptayan, çözüm önlemlerinin geliþtirilmesinde küresel ve bölgesel dinamikleri göz önüne alan, kentin sürdürülebilirlik ilkesine dayalý mekânsal geliþimi ve kalkýnmasýna yönelik planlama yaklaþýmlarý oluþturan Metropoliten Planlama Grubu, 1/ ölçekli Ýstanbul Ýl Bütünü Çevre Düzeni Planý ile 1/ ölçekli Ýstanbul Metropoliten Nazým Planý ný hazýrlamakla görevlendirilmiþtir. Grub un amacý; Avrupa Birliði uyum sürecinde yarýþan metropoller çerçevesinde Ýstanbul un rolünü tanýmlayan, bölgesel ölçekte stratejik kararlar üreten, alt ölçekli planlarý yönlendiren, doðal ve tarihsel deðerleri koruyan, yaþam kalitesini arttýran, deprem riskini deðerlendiren, afete ve çevreye duyarlý yaklaþýmlarla düzenli kentleþmeyi saðlayan, sektörel geliþme ve dönüþüm öneren üst ölçekli bir planýn Ýstanbul için üretilmesi olmuþtur. Haziran 2006 itibarýyla tamamlanan 1/ ölçekli planýn belirlediði ilke, politika ve hedefler ile alan kullaným kararlarýný yansýtýr 1/ ölçekli plan Metropoliten Planlama Grubu çalýþmalarýnýn temel çerçevesini oluþturmaktadýr. Ayrýca, 1/5000 ölçekli çalýþmalarý ÝMP bünyesinde baþlatýlmýþ olan özel alan projelerinin deðerlendirilmesi ve gerektiðinde bu çalýþmalarýn üst ölçekte geliþtirilen kararlar çerçevesine uyarlanmasý ile yerleþik alanlardaki sorunlarýn çözümünün öncelikle ele alýnarak, sosyo-kültürel ve ekonomik boyutlarý içermek üzere buralarýn kapsamlý bir kentsel dönüþüm anlayýþýyla yönlendirilmesi de Metropoliten Planlama Grubu nun sorumluluðunda yürütülmektedir.

7 Kentsel Tasarým ve Yarýþmalar Grubu Ýstanbul'un önemli odak noktalarýndaki altyapý ve yaþam kalitesi yönünden sorunlu alanlarýnýn dönüþüm ve yenileme projelerini planlamakta olup; yapýlan çalýþmalar, bu alanlarda gerekli süreçlerin baþlatýlarak kentsel yaþam kalitesinin yükseltilmesi ile yenilikçi, kimlikli ve çevreye duyarlý merkezlerin yaratýlmasýný amaçlamaktadýr. Deprem riski altýnda bulunan Zeytinburnu gibi yerleþim alanlarý ile Yarýmburgaz gibi altyapý ve kentsel donatý eksiklikleriyle standart altý geliþme göstermiþ olan konut alanlarýnýn dönüþüm projeleri anýlan Grup tarafýndan hazýrlanmaktadýr. Tuzla, Kartal, Maltepe ve Küçükçekmece bölgesinde saðlýklý büyümeye olanak yaratmak üzere yeni konut alanlarý da ayrýca planlanmaktadýr. Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS) mekânsal verilerin toplandýðý ve görüntülendirildiði grafik ve öznitelik bilgilerinin iliþkilendirilerek kullanýldýðý; farklý bilgi kaynaklarýndan gelen verilerin bütünleþtirilerek yönetildiði, analiz edildiði ve planlandýðý; bilgi alýþveriþinde standardizasyon ve haritalar yardýmýyla öznitelik verilerinin yer aldýðý kombinasyonlarýn saðlandýðý bilgisayar destekli sistemlerdir. CBS teknolojileri, sayýsal akýllý haritalar yardýmýyla sorgulama amaçlý veritabanlarýnýn ve istatistiksel analiz yöntemlerinin kullanýlarak; bilginin sýnýflandýrýlmasýna, karþýlaþtýrýlmasýna ve yeniden modellendirilmesine olanak yaratmakta olup, mühendislik uygulamalarýnýn ve stratejik planlamanýn yönlendirilmesini saðlamaktadýr. Dönüþüm projelerinin diðer bir bölümü ise, yenilenen teknolojiye ayak uydurmak ve teþvik edilen bölgelere taþýnmak üzere Kartal ve Kaðýthane de yerleþik sanayi tesislerinin buralarýný terk etmesi üzerine konumlandýrýlacak yeni iþlevlere uygun tasarýmlarýn yapýlmasýný amaçlamaktadýr. Söz konusu projelerin bir kýsmý Grup içerisinde hazýrlanýrken, bir kýsmý da yarýþmalarla ve Ýstanbul'un doðu yakasýnda yeni bir merkez yaratmayý amaçlayan Kartal endüstri alanlarý dönüþüm projesinde olduðu gibi, uluslar arasý mimarlarýn katýlýmýyla gerçekleþtirilmektedir. Yine uluslar arasý yarýþmayla tasarýmý gerçekleþtirilen Küçükçekmece dönüþüm projesinin temel amacý ise, yerel ve kamusal kullanýmlar için göl ile deniz arasýndaki ekolojik dengenin yeniden saðlanmasý ve sürdürülebilir bir çözüm bulunmasýdýr. CBS Grubu sözkonusu teknolojilerin planlama sürecinde kullanýlabilmesi amacýyla kurulmuþ bir birim olup, ÝMP bünyesinde faaliyet gösteren çalýþma ve sektör gruplarýnýn ürettikleri verilerin düzenlenerek ortak bir merkezde toplanmasýna hizmet etmektedir. Kullanýlan ve üretilen verilerin entegrasyonu CBS Grubu nca gerçekleþtirilmekte ve ayrýca konumsal analizlere yönelik olarak veri iþleme yazýlýmlarý ile kullanýcý ara yüz yazýlýmlarý hazýrlanmaktadýr. Geliþen teknolojiler incelenerek, bunlarýn planlama süreci içerisinde deðerlendirilmesine iliþkin Ar-Ge çalýþmalarý yapýlmakta olup, veri üretim teknikleri ile veri standartlarýnýn Avrupa Birliði standartlarýna uygunluðunun saðlanabilmesi için gerekli çalýþmalar da yürütülmektedir. Ýstanbul'un her iki yakasýnda geliþmekte olan ve pek çoðunun kentsel merkezi bulunmamasý nedeniyle birer yatakhane þehir görünümü yansýtan yeni yerleþmeler için (alt)merkezlerin oluþturulmasý da Kentsel Tasarým ve Yarýþmalar Grubu nun görevleri arasýnda yer almakta olup, Beylikdüzü Cumhuriyet Caddesi Kentsel Tasarým Projesi yarýþmasý bu tür çalýþmalara örnek teþkil etmektedir.

8 ÝSTANBUL BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYE BAÞKANI NIN ÝMP AÇILIÞ KONUÞMASI - 25 Mayýs 2005 Ýnsanýn var oluþundan günümüze dek Dünya birçok yerleþim ve yönetim evrelerinden geçmiþ olup, bu süreç halen de devam etmektedir. Ýstanbul, tarihte üç büyük imparatorluðun merkezi olarak Dünya yý etkilemiþ ve konumunun yansýmasý olarak çeþitliliklerin ve farklýlýklarýn yaþandýðý bir kent olmuþtur. Bu karakterini günümüzde de sürdüren Ýstanbul, çok kültürlülüðü ile adeta bir Dünya kolonisidir ve gerçek anlamda barýþýn asýrlardýr yaþandýðý tek kenttir. Bulunduðu konum ve Türkiye nin lokomotifi olmasý itibarýyla Ýstanbul un; geliþme sürecindeki yanlýþlýklarý izale ederek, geçmiþin zenginlikleri üzerine geleceðini adýmlamasý gerekmektedir. Bu sebeple, Ýstanbul un sadece kendi fiziki boyutlarý ile sýnýrlý tutulmayýp; bölgesel ve ülkesel ölçeklerde, hatta Avrupa kentlerini de etkileyeceði göz ardý edilmeyerek, küresel ölçekte ele alýnmasý gerekmektedir. Zira; Torino nun image maker ý mimar Paolo Verri ile Fransa eski Kültür ve Ýletiþim Bakaný ve TV5 in Baþkaný Jean-Jacques Aillagan; Ýstanbul Avrupa nýn geleceðini en fazla etkileyecek þehir demektedir. Paris, Barcelona, Londra, Þangay, Pekin, Tokyo, Seul, Pusan ve Moskova gibi geliþmiþ ve geliþmekte olan kentlerin geliþme süreçlerini kurgulayan Kent Plan Atölyeleri varken, maalesef Ýstanbul bu sürece girmemiþtir.ýstanbul un bugünkü problemlerinin tümü plansýz þehirleþmeden kaynaklanmýþtýr. Prost un hayalleri dýþýnda bakýþ getirilememiþ, 1995 yýlýnda yapýlan plan ise iptal edilmiþtir. Ýnanmak mümkün deðildir ama; Ýstanbul un ne geçmiþ, ne þimdiki ne de yakýn veya uzak projeksiyonu ve planý vardýr. Amacýmýz, Ýstanbul un geleceðini plan ile kurtarmaktadýr. Ýstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarým Merkezi (ÝMP) geliþigüzel geliþen bir Ýstanbul yerine, 12 milyonluk nüfusunun gelecekte daha da artacaðýný hesaplayarak, geçerli planlama yaklaþýmlarýný üretmek için kurulmuþtur. Eski dönemlerde olduðu gibi hazýrlayan, onayan, eleþtiren, iptal ettiren diye taraflar olmayacak, tam bir konsensüs saðlanacak ve tüm aktörler tamamen Ýstanbul un marifetleri doðrultusunda bir araya gelecektir. Çevre ve Orman Bakanlýðý ile yaptýðýmýz protokol gereði üzerinde çalýþtýðýmýz Çevre Düzeni Planý nýn, 5216 sayýlý Yasa gereði 1/ ve 1/5000 ölçekli Nazým Ýmar Planlarý nýn, Ýstanbul un bölgesi içerisinde stratejik geliþim planlarýnýn hazýrlanmasý ÝMP bünyesinde yürütülmektedir. Böylece ÝMP; geleceðin Ýstanbul unun projeksiyonunu hazýrlarken, olaðanüstü dinamizm ile büyüyen þehrin ihtiyaçlarýný karþýlamakta rol oynayacaktýr. Plan süresi içerisinde verilecek önemli kararlar, bu Merkez de deðerlendirildikten sonra alýnacaktýr. Ýstanbul; tarihi korunan ve geçmiþin ruhunu zedelemeyen 21. yy yapýlarý ile gelecekte yaþatýlacaktýr. Bundan sonra her Baþkan kendi vizyonu ve süresi ile sýnýrlý kararlar almayacak, yýla uzanacak sürecin parçasý olacaktýr. Þu anda 500 civarýnda olan ÝMP çalýþanlarýnýn sayýsý daha da artacaktýr. Bunu þehrimiz, ülkemiz ve geleceðimiz için yapmak zorundayýz. Acele etmemeliyiz ama çabuk olmalýyýz, çünkü Dünya hýzla deðiþmekte ve geliþmektedir. Dünya yý etkileyen ve varlýðý artýk göz ardý edilemeyen Ýstanbul un geliþme ivmesini arttýrmak hepimizin görevidir diye düþünmekteyim ve kent adýna herkesin katkýlarýný beklemekteyim. Saygýlarýmla Dr. Mimar Kadir TOPBAÞ