TEKNOLOJİ TRANSFER MERKEZİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ PROJE GELİŞTİRME VE UYGULAMA YÖNERGESİ ÇANKAYA ÜNVERSİTESİ PATENT VE BULUŞ POLİTİKASI

Transkript

1 ÇANKAYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ TRANSFER MERKEZİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ PROJE GELİŞTİRME VE UYGULAMA YÖNERGESİ DOKÜMAN NO REVİZYON NO REVİZYONU YAPAN REVİZYON TARİHİ 01/10/2013 YAYIN TARİHİ 16/01/2013 SAYFA NO 1 SAYFA SAYISI 5 ÇANKAYA ÜNVERSİTESİ PATENT VE BULUŞ POLİTİKASI AMAÇ Bu doküman Çankaya Üniversitesi Mütevelli Heyeti tarafından onaylanan Çankaya Üniversitesi Patent ve Buluş Politkası nı Fikri Haklar Kurulu Yönergesi ni sunmaktadır. Çankaya Üniversitesi Patent ve Buluş Politikası, kişilerin Üniversite olanaklarından yararlanarak gerçekleştirdiği tüm buluşların topluma bir fayda sağlayabilmesi adına atılması gereken uygun adımları belirlemektedir. Yürürlükte olan FHK yönergesi, münhasır lisans ve opsiyon antlaşmalarının kabulü ve kullanımı hususunda bir çerçeve çizmekte ve lisans/telif ücretinin belirlenmesini sağlamaktadır. Politika belgesi ve yönergenin ilave nüshaları talep edildiği takdirde TTO kanalı ile elde edilebilmektedir. Çankaya Üniversitesi Patent ve Buluş Politikası Çankaya Üniversitesi Patent ve Buluş Politkası aşağıdaki şekildedir. (a) - Amaç (1) Çankaya Üniversitesi, bir eğitim kurumunun öğretme, araştırma ve kamu hizmeti gibi üç öncelikli misyonunun önemini bilmektedir. Çankaya Üniversitesi, araştırma misyonu altında kamu yararına yapılan buluşların, kişilerin Üniversite tesisleri ve olanaklarından faydalanarak gerçekleştirmesi gerekliliğinin de bilincindedir. Çankaya Üniversitesi bu politikası ile buluşçuları ve buluşların gerçekleşmesini teşvik etmek, buluşçulara yardımcı olmak için uygun adımları atmak ve toplum yararını garanti altına almayı amaçlamaktadır. Uygun adımlar, araştırma desteği sağlama, buluşları belirleme, uygun patenleri elde etme, lisans ve diğer benzeri antlaşmalar sayesinde buluşları pazarlama ve lisans ücretleri ile buluşların sağlayacağı diğer gelirlerin yönetimini kapsamaktadır. Tüm bu aktiviteler, devlet kuruluşları ve sanayi ile işbirliği içine girilerek, Çankaya Üniversitesi nin Ankara ili, çevresi ve tüm ülke ekonomisi yararına katkı sağlayacağı heyecanı ile gerçekleştirilmektedir. Buluşçunun payı (c maddesinde tanımladığı üzere) ödendikten sonra ve üniversite teknoloji transferi programı ile ilgili Çankaya Üniversitesi nin buluşlarının pazarlanması faaliyetlerinden doğacak diğer 1

2 maliyetler düşüldükten sonra kalan net gelir, Çankaya Üniversitesi nin araştırma programlarını desteklemek için kullanılacaktır. Fakülte üyeleri, çalışanlar, öğrenciler ve Üniversite tesislerinden faydalanarak kişilerin gerçekleştirdiği tüm buluşlar Çankaya Üniversitesi ne bağlıdır ve Üniversite nin talebi üzerine gönüllü bir şekilde ifşa edilmeli ve edilecektir. Buluşçu patent başvurusunu Üniversite nin yönlendirdiği şekilde gerçekleştirmeli, bu tip başvuruları veya başvurusu sonuçlanan patentleri Üniversite ye devretmelidir. Ancak, Çankaya Üniversitesi nin Mütevelli Heyeti nin araştırma ekipmanlarının kullanımı ile ilgili politikası veya Üniversite tesislerinin, teknoloji kuruluşlarının kurulması için kullanımı ile ilgili politikası ve yönergesi altında, Üniversite nin araştırma tesislerinden, Üniversite dışı kurumların veya kişilerin faydalanması durumunda, patent oluşturabilecek tüm buluşların mülkiyet hakları, mevzu bahis kurum ve kişilerde kalmaya devam edecektir. Ayrıca, bir buluş, buluşçunun kendine ait vaktini alarak ancak Üniversite nin tesislerinden veya olanaklarından faydalanmadan gerçekleştirildiyse hakları buluşçuya ait olacaktır. Bahsi geçen kişinin kendine ait vakit ile kastedilenin, üniversitenin kişiye atatadığı görevlerin dışında arta kalan zamandır. Üniversite Olanakları, buluşçunun Çankaya Üniversitesi ile direkt ilişkisi sonucunda buluşçuya sunulan imkanlar veya Mütevelli Heyeti nin politikası ile araştırma ekipmanlarının ortak kullanımnıı kapsayan imkanlar veya teknoloji kuruluşlarının kurulmasını sağlamak için sunulan imkanlar ve tüm bunların tersine Üniversite dışından bir bireye sunulması uygun olmayan imkanları kapsamaktadır. Bu koşullar altında, buluş ve patentin mülkiyet hakları ile ilgili herhangi bir soru ortaya çıktığı zaman, konu Çankaya Üniversitesi Rektörü nce belirlenen yedi kişilik Fikri Haklar Kurulu (FHK) na taşınacaktır. Bu Kurul daki en az üç kişi akademik personel olmak zorundadır. Böyle bir Kurul, buluşun hangi şartlar altında gerçekleştirildiğine dair dikkatli bir araştırma yapmalı ve sonuçları Rektör ün değerlendirmesine sunmalıdır. Eğer Kurul, buluşçunun buluşun Üniversite tesisleri kullanımında ve Üniversite de vermiş olduğu dersler esnasında gerçekleşmediğini belirlerse, Rektör de bu değerlendirmeye mutabık kalır ve Üniversite buluş veya ardından oluşacak bir patent ile ilgili hiçbir hak iddia edemez. Üniversite kanalı ile gerçekleştirilen bir buluş, buluşçunun Üniversiteye verdiği hizmetlerden ötürü, buluşçunun buluş haklarını üniversiteye bıraktığı sözleşmesine uygun olarak, buluşun lisanslanması ve yönetimi ile ilgili süreçte, lisans/telif ücretinin %40 ına kadar miktarını buluşçu ve buluşçunun mirasçılarına ayırır. Bu miktar, sponsor kuruluşun belirlediği limiti geçmemelidir. Çankaya Üniversitesi, kar amacı gütmeyen patent vekili firmalar ile uygun anlaşmalar yapabilir. Bu anlaşmalar doğrultusunda buluşun patentlenebilirliği, patent sürecinin izlenmesi, buluşların yönetimi ve lisanslaması konusunda hizmet ve destek alınır. Bu anlaşmalar, net gelirin buluşçuya düşen kısmı ödendikten sonra Üniversite ve patent vekili firma ile paylaşımını sağlayacak şekilde düzenlenir. FHK nın önerisi üzerine, Rektör belli bir dönem buluşların pazarlanması için münhasır olan lisanslara hibe desteği verebilir. Aksi taktdrde bu buluşlar kamu yararına sunulmak üzere pazarda kendine yer edinemeyebilir. 2

3 Rektör belli bir süre için sunulacak bu hibe desteğini, FHK yönergesi ile sunulan araştırma programlarının sanayi sponsorluğu altında kabul edebilir. Hibeler, özel durumlar dışında, Çankaya Üniversitesi ne, yukarıda bahsi geçen politika belgesi ışığında ve Çankaya Üniversitesi Araştırma Fonu kanalı ile kabul edilebilmektedir. Politika belgesinde yer alan hiçbir madde, Araştırma Fonu kanalı ile sağlanan araştırma fonlarını veya araştırma için patent vekili firmalar ile sağlanmış bir anlaşmayı, hukuksal ve yasal regülasyonların ortaya koyduğu şartlar ve koşullar farklı bir tutum izlese de engel teşkil edemez, ayrıca bu belgede yer alan hiçbir madde Ankara veya Ankara dışında yer alan patent vekili firmalar ile işbirliği yapılmasını engellemez. FHK nın ve Üniversite nin anlaşmalı patent vekili firmasının tavsiyeleri üzerine Rektör özellikli bir buluşun pazarlama faaliyetlerini sürdürülmesi ve patent başvurusunun yapılmaması üzerinde karar verebilir. Üniversite nin bu kararı, buluşçu nun buluş ifşa belgesini Üniversite ye sunmasının ardından altı ayı içinde buluşçya iletilmelidir. Üniversite nin patent başvuru dosyası hazırlamama veya pazarlama faaliyetlerinin sürdürmemesi kararı alması sonucunda, Üniversite nin sahip olduğu tüm haklar buluşçuya bırakılır. Buluşçu bu durumda eğer var ise Üniversite dışında bir sponsor bularak patent başvurusunda bulunabilir. Üniversite nin patent başvuru dosyası hazırlama veya pazarlama faaliyetlerinin sürdürmesi kararı almasına rağmen, herhangi bir ileri zamanda, buluşçu haklarını geri almayı talep edebilir. Bu durumda, buluşun ülke ve kamu yararına bir katkısı olması sonucunda, Üniversite araştırmaya vermiş olduğu destekten ötürü net gelirin %10 nu alacaktır. Bahsi geçen net gelir, patent başvurusu ve patentleme sürecinde ortaya çıkan maliyetlerin dışında, buluşçunun elde ettiği gelir anlamını taşımaktadır. Her durumda, kişiler patent ve buluş politika belgesinin hükümleri için istisnai durum veya feragat etme hakkına sahiptir. Bu durumda kişilere, FHK nın durum değerlendirmesinden önce kendi tercihleri doğrultusunda bir temsilci eşlik edebilir. FHK elde ettiği bulguların ve tavsiyelerin yer aldığı bir rapor hazılar ve Rektör e sunar. Rektör ün değerlendirmesi ise konu ile ilgili son verilen karar olmaktadır. Rektör, Çankaya Üniversitesi Fikri Haklar Komisyonu nu aşağıdaki şartlar doğrultusunda oluşturabilir FHK tam yetkiye sahip bir organizasyondur. FHK üyelerine ek bir ücret ödenmez, Rektör ün kararı doğrultusunda hizmet ederler ve normal atanma süresi 3 yıldır. Süreleri sonunda takrar atanabilirler. FHK ayda en az bir kez toplanmak durumundadır. FHK, Rektör e aşağıdaki huşular doğrultusunda tavsiyede bulunmaktadır: Politikaların uygulanması için gerekli prosedürler ve yönerge Olağandışı şartlarda politikaların istisnai durumu 3

4 Üniversite nin buluşlar için ilgili alanının kapsamını belirleme Münhasır lisanslar için hibe desteği verip vermeme, veya gelecekte belirli araştırma projeleri için sponsor olup hibe desteği vermesi için taahhütte bulunma Rektör ün uygun olduğunu düşündüğü farklı durumlarda FHK politikaları sürekli olarak gözden geçirme, Rektör ile Mütevelli Heyeti ne tavsiyelerde bulunma görevini üstlenmiştir. FHK, Üniversite bünyesindeki patent ve buluşlarla ilgili faaliyetlerin güncel olarak bilgisini tutar, ilgili faaliyetler hakkındaki bilgileri fakültelere yayar ve genel olarak Üniversite çapında ilgi ve farkındalığın artmasını teşvik eder. FHK, Rektör kanalı ile, geçen dönem için faaliyetlerli ve tavsiyeleri ile ilgili bir raporu Mütevelli Heyeti ne yıllık olarak sunmalıdır. MÜNHASIR LİSANSLAR. FHK YÖNERGESİ Üniversite buluşlarının toplumun kullanımı ve yararı için gerçekleştirilmesi, Üniversite ve buluşçunun uygun geliri elde edebilme için, TTO aktif bir şekilde sanayi ile uygun ve iyi niyetli anlaşmaların yapılması için çaba harcar. Bu lisanslama sözleşmeleri, profesyonel bir iş yaklaşımı ile oluşturulmalı, sonucunda eğer ki pazar bu tip çalışmalara izin veren bir mekanizmaya sahip ise, hem Üniversite hem de kamunun yararına en iyi şekilde hizmet edilmiş olunmaktadır. Patent politkasında belirtildiği üzere, münhasır lisanslar bu mekanizmanın kilit noktasıdır. Endüstriye hayati bir koruma sağlarlar ve pazarlanabilir bir buluşun ihtiyacı olan yatırımı gerekli kılarlar. Münhasır lisanslar her zaman gerekli olmayıp, münhasır olmayan lisanslar da daha sık tercih edilse de, her ikisi de lisanslamanın normal şekli olarak görülmelidir. (Hukuki olarak, sponsor kısıtlamalarına konu olan) Ticari uygunluk açısından, münhasır olmayan lisanslar beş yıldan uzun süreli hibe desteği almalıdır. FHK, Münhasır lisansların, buluşları pazarlamada en etkili yol olarak görmektedir. İcra Kurulu (Yürütme Komitesi), FHK adına, Rektörü, münhasarlığın beş yıldan uzun süreli anlaşmaları içeren münhasır lisansların kabülü için tavsiyede bulunma yetkisini taşımaktadır. SPONSORLUK ANLAŞMALARI Sanayi ile ilişkili hibe destekleri ve kontratlar, araştırma sponsorluğu için en çok arzu edilen destek olmaktadır. Bu tip desteklerin daha fazla hacimlerde olması için, Patent politikası, münhasır lisans şartı olarak sponsorlu araştırmalar sayesinde ortaya çıktığını ve bu yüzden gerekli olduğunu belirtmektedir. 4

5 FHK bu nedenle Rektör ün münhasır lisans şartı içinde sanayici sponsorluğunda bir araştırma onayını istirham eder. İcra Kurulu (Yürütme Komitesi) bu tip şartların onaylanması iiçin Rektör e tavsiyede bulunma yetkisine sahiptir. BULUŞLARIN BULUŞÇUYA GERİ DÖNÜŞÜ İcra Kurulu (Yürütme Komitesi), TTO tarafından gelir getirici görülmemiş buluşları yeniden gözden geçirme ve FHK ya bilgi verme yetkisine sahiptir. Bu buluşların hakkı Rektör taraından buluşçuya bırakılmış olabilir. LİSANS/TELİF ÜCRETİNİN TANIMI FHK lisans/telif ücretini patent politika belgesinde belirtildiği tanımı ile kullanmaktadır. Buna göre lisans/telif ücretleri Üniversite ya da Araştırma Fonun dan elde edilir, lisans anlaşmaları ve opsiyon anlaşmalarına uygundur ve ön ödemeler, götürü ödemeler, sabit ödemeler, anlaşma süresince devam eden ve anlaşma son bulunca gerçekleştirilen ödemeleri içermektedir. Araştırma sponsorluk anlaşmaları belli bir alandaki araştırmalar için hibe destekleri ve kontratları içerir, lisans/telif ücreti altında tanımlanmaz. 5