Afrika Ülkelerinin Bağımsızlık Dönemleri

Transkript

1 Afrika Ülkelerinin Bağımsızlık Dönemleri Dönem Ülke Sayısı Güney Afrika Cumhuriyeti 1910, Mısır 1922, Güney Sudan 2011 yıllarında bağımsızlıklarını elde ederlerken, Etiyopya ve Liberya nın sömürge geçmişleri bulunmamaktadır. Afrika Birliği Kıtanın en üst düzeydeki siyasi organıdır yılında kurulan Afrika Birliği Örgütü nün değişmekte olan ihtiyaçlara paralel olarak revize edilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Afrika Birliği nin kuruluş sürecini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür Sirte Olağanüstü Oturumu nda Afrika Birliği nin kurulması yönünde bir çağrıda bulunulmuştur Lome Zirvesi nde Birlik Kurucu Yasası kabul edilmiştir Lusaka Zirvesi nde bir yol haritası belirlenmiştir Durban Zirvesi nde Afrika Birliği çalışmalarına başlamış ve ilk Devlet Başkanları Zirvesi gerçekleştirilmiştir. Üyelik Profili Afrika Birliği nin Kasım 2013 itibariyle 54 üyesi bulunmaktadır. Geçmişte Afrika Birliği bir üyesi olan Fas Krallığı, Batı Sahra Arap Cumhuriyeti nin Birliğe üye olarak kabul edilmesinin ardından kendi üyeliğini askıya almıştır. Ana Organları Birlik Asamblesi Üye Devlet ve Hükümet Başkanlarının oluşturduğu Asamble, Afrika Birliği nin en yüksek organıdır. Yürütme Konseyi Birliğe üye devletlerin hükümetleri tarafından yetkilendirilmiş Bakanlar ya da yetkililer tarafından oluşmaktadır. Yürütme Konseyi, Birlik Asamblesi ne karşı sorumludur. Pan Afrika Parlamentosu Afrikalı vatandaşların yönetim, kalkınma ve kıtanın ekonomik bütünleşme sürecine katılımlarını teminat altına almayı amaçlamaktadır. 1

2 Afrika İnsan Hakları Mahkemesi Kuruluş protokolü, 1998 yılının Haziran ayında Afrika Birliği Örgütü ne üye ülkeler tarafından kabul edilmiştir. 15 den fazla ülke tarafından onaylanan protokol, 25 Haziran 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Afrika Birliği ne üye ülkeleri arasında halen protokolü onaylamayan ülkeler bulunmaktadır. Komisyon Afrika Birliği nin kilit organı konumundaki komisyon; Başkan, Başkan Yardımcısı ve sekiz komiser ve personel üyelerinden oluşmaktadır. Sorumlulukları arasında Birliği temsil etmek, menfaatlerini savunmak, stratejik planlamalarını yapmak ve Birlik ile Bölgesel Ekonomik Topluluklar arasındaki program ve politikaları uyumlaştırmak gibi konular bulunmaktadır. Daimi Temsilciler Komitesi Üye devletlerin Birliğe akredite olan daimi temsilcilerinden oluşmakta ve Yürütme Konseyi nin çalışmalarını hazırlamakla yükümlü olan organdır. Teknik Uzmanlık Komiteleri Bakanlık düzeyinde çeşitli sektörel sorunlar üzerinde çalışmalar yapan komitelerden meydana gelmektedir. Kırsal Ekonomi ve Tarımsal Meseleler Komitesi Para ve Finansal İlişkiler Komitesi Ticaret, Gümrükler ve Göç Meseleleri Komitesi Sanayi, Bilim, Teknoloji, Enerji, Doğal Kaynaklar ve Çevre Komitesi Ulaşım, İletişim ve Turizm Komitesi Sağlık, İşgücü ve Sosyal İlişkiler Komitesi Eğitim, Kültür ve İnsan Kaynakları Komitesi Barış ve Güvenlik Konseyi Kıtadaki barışı, güvenliği ve istikrarı teşvik etmekle yükümlüdür. Soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçların söz konusu olduğu durumlarda hızlı müdahale Misyonlarını konuşlandırması beklenmektedir. Finansal Kuruluşlar Afrika Merkez Bankası Afrika Para Fonu Afrika Yatırım Bankası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Konsey (ECOSOCC) Birliğe üye ülkelerdeki çeşitli Sivil Toplum Kuruluşlarından (STK) meydana gelen bir tür danışma organıdır. Afrika Birliği Olağan Zirveleri öncesi bir araya gelen üye kuruluşlar tarafından kabul edilen sonuç bildirgeleri, öneri niteliğinde sunulmaktadır. 2

3 Afrika Birliği Uluslararası Hukuk Komisyonu Afrika daki hukuk sistemini geliştirmeyi amaçlayan ve Birinci Olağan Oturumu nu 3-6 Mayıs 2010 tarihlerinde gerçekleştiren Komisyon da dönemi için 11 temsilci bulunmaktadır. Yolsuzluk Danışma Kurulu Afrika Birliği bünyesinde otonom bir organ olan kurul, yolsuzluklarla mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Zirveler Afrika Birliği Zirveleri, altı ayda bir olmak üzere genellikle Ocak ve Temmuz aylarında gerçekleştirilmektedir. Ocak ayındaki Zirve toplantılarına Afrika Birliği nin merkezinin bulunduğu Etiyopya nın Addis Ababa şehri ev sahipliği yaparken, yaz dönemindeki Zirve toplantıları daha önce kararlaştırılan bir üye ülkede organize edilmektedir. Afrika daki Uzmanlık Kuruluşları Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu (UNECA) 1958 yılında Birleşmiş Milletlerin beş bölgesel komisyonundan birisi olarak kurulmuştur. Üye devletlerin ekonomik ve sosyal kalkınmalarını teşvik etmek, kıta içi ticareti arttırmak ve Afrika nın kalkınması için uluslararası işbirliğini teşvik etmek amacıyla çalışmalar yapmaktadır. Komisyon un çalışmaları aşağıdaki temalar üzerinde yoğunlaşmaktadır: Makroekonomik Politika Bölgesel Bütünleşme ve Ticaret Sosyal Kalkınma Doğal Kaynaklar Yenilik ve Teknoloji Cinsiyet Yönetim Merkezi Etiyopya nın başkenti Addis Ababa şehrinde bulunurken, kıtanın beş bölgesinde de temsilcilikleri mevcuttur. Afrika nın Kalkınması için Yeni Ortaklık (NEPAD) Afrika Birliği Örgütü nün Temmuz 2001 deki Lusaka Zirvesi nde kapsamlı bir sosyo-ekonomik kalkınma programı olarak kabul edilmiştir. Güney Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Cezayir, Mısır ve Senegal, kurucu üye ülkelerdir. NEPAD ın öncelikli amaçları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır: Yoksulluğu ortadan kaldırmak, Afrika ülkelerine, tek ya da grup olarak, büyüme ve gelişme için izledikleri yolda imkân- alan sağlamak, Afrika nın küresel ekonomiye uyum sağlamasına destek olmak, Kadının her alanda yetkilendirilmesini hızlandırmak. 3

4 NEPAD tarafından yürütülmekte olan programlar ve projeler aşağıdaki altı başlık üzerinde yoğunlaşmaktadır. Tarım ve Gıda Güvenliği İklim Değişikliği ve Ulusal Kaynak Yönetimi Bölgesel Bütünleşme ve Altyapı İnsani Kalkınma Ekonomik ve Kurumsal Yönetişim Cinsiyet, Kapasite Gelişimi, Bilişim ve İletişim Teknolojileri gibi ortak ilgi alanlarına dair konular Afrika Kalkınma Bankası Grubu Kıtanın kalkınmasını desteklemek amacıyla 4 Ağustos 1963 de oluşturulan ve 10 Eylül 1964 tarihinde yürürlüğe giren anlaşma sonucunda kurulmuş olan çok taraflı bir finans kuruluşudur. 53 Afrika ülkesinin mensubu olduğu Afrika Kalkınma Bankası Grubu na son olarak Türkiye nin de dâhil olmasının ardından bölge dışı üye sayısı 25 e ulaşmıştır. Afrika Kalkınma Bankası na üyelik, banka tarafından finanse edilmekte olan projelerin ihalelerine bölge dışı ülkelerden şirketlerin de katılabilmesi nedeniyle cazip bir fırsat olarak görünmektedir. Afrika Kalkınma Bankası nın merkezi daha önce Fildişi Sahili nin başkenti Abidjan şehrinde bulunurken, bu ülkedeki iç savaş nedeniyle Tunus a taşınmıştır. Günümüzde ise Fildişi Sahili ne geri dönülmesi yönündeki çalışmalar sürdürülmektedir. 34 kıta ülkesinde ofisi bulunan Kalkınma Bankası, 2012 yılında Tokyo da bir temsilcilik açmıştır. Afrika Kalkınma Bankası (ADB) Afrika Kalkınma Fonu (ADF) Grubu Oluşturan Kurumlar Nijerya Güven Fonu (NTF) 53 Afrika Ülkesi (Bölgesel Üyeler) Hissedarlar 24 Bölge Dışı Üye Afrika da Sürdürülebilir Ekonomik Büyümeyi Teşvik Misyon Etmek ve Yoksulluğu Azaltmak 31 Aralık 2012 İtibariyle Esas Sermaye (ADB) 66,98 milyar UA** 31 Aralık 2012 İtibariyle Taahhüt Edilen Sermaye (ADB) 65,22 milyar UA 31 Aralık 2012 İtibariyle Ödenen Sermaye (ADB) 4,96 milyar UA 31 Aralık 2012 İtibariyle Nakit Olarak Ödenmesi Mümkün (ADB) 60,25 milyar UA 31 Aralık 2012 İtibariyle Toplam Rezervler (ADB) 2,67 milyar UA Toplam: 4,25 milyar UA, 199 çalışma ADB: 2,08 milyar UA ADF: 1,89 milyar UA Onaylanmış İşlemler, 2012 NTF: 14,1 milyon UA 4

5 Özel Fonlar*: 269 milyon Şekli Borçlar 2,98 milyar (55 çalışma) Hibeler 623 milyon (80 işlem) HIPC 248 milyon (5 işlem) İştirakler 133,9 milyon (9 işlem) Özel Fonlar* 269 milyon (50 işlem) Altyapı: 1,76 milyar UA (toplam borç ve hibelerin %48,9 u) Sosyal: 525,3 milyon UA (%14,6) Çoklu sektör: 505,4 milyon UA (%14) Finans: 402,8 milyon UA (%11,2) Tarım ve Kırsal Kalkınma: 308,1 milyon UA (%8,6) Sanayi, Madencilik ve Taş Ocakçılığı: 97,7 milyon UA Sektörlere Göre, 2012 (%2,7) 3,796 borç ve hibe için Toplam Kümülâtif Borç ve Hibe Onayları, toplamda 63,66 milyar UA Kaynak: African Development Bank, Annual Report 2012 *Özel Fonlar; Su, Kırsal Kalkınma, Çevresel Faaliyetler, Küresel Tarım ve Gıda Güvenliği programı, İklim Yatırım Fonu, Kongo Havzası Orman Fonu, Özel Sektörün Desteklenmesine Yönelik Fon, Mikro Finans Kapasite Oluşturma Fonu ve Yönetim Güven Fonu **Banka tarafından UA (Unit of Account) adı altında kullanılan hesap birimi. 1 UA, yaklaşık 1,5 Amerikan dolarına karşılık gelmektedir. Afrika Kalkınma Bankası Grubu nun Bölge Dışı Üyeleri ABD, Almanya, Arjantin, Avusturya, Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri (yalnızca Afrika Kalkınma Fonu üyesi), Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hindistan, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Kore Cumhuriyeti, Kuveyt, Norveç, Portekiz, Suudi Arabistan. Afrika Birliği Tarafından Resmi Olarak Tanınmakta Olan Bölgesel Ekonomik Topluluklar ve Üye Ülkeler AMU CEN-SAD COMESA EAC ECCAS ECOWAS IGAD SADC Cezayir Benin Burundi Burundi Uganda Benin Cibuti Angola Fas Burkina Faso Komorlar Kenya Burundi B. Faso Etiyopy Botsvana 5

6 a Libya Cibuti Kongo D.C. Ruanda Çad C. Verde Kenya Kongo D.C. Moritany a Çad Cibuti Tanzany a Orta Afrika C. F. Sahili Somali Lesotho Tunus Fildişi Sahili Mısır Uganda Kamerun Gambiya Sudan Malavi Komorlar Eritre Kongo C. Gana Uganda Mauritius Mozambi Orta Afrika C. Etiyopya Kongo D.C. Gine Eritre k Mısır Kenya Gabon Gine Bissau Namibya Eritre Libya Gine Liberya Seyşeller Gambiya Madagaska r Sao Tome&Princip e Mali G. Afrika C. Gana Malavi Nijer Svaziland Gine Mauritius Nijerya Tanzanya Gine Bissau Ruanda Senegal Zambiya Kenya Seyşeller Sierra Leone Zimbabve Liberya Sudan Togo Libya Svaziland Mali Uganda Moritanya Zambiya Fas Nijer Nijerya Sao Tome&Princip e Senegal Sierra Leone Somali Sudan Togo Tunus AMU: Arap Mağrip Birliği - CEN-SAD: Sahel - Sahra Devletleri Topluluğu COMESA: Doğu ve Güneydoğu Afrika Ortak Pazarı - EAC: Doğu Afrika Topluluğu ECCAS: Orta Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu ECOWAS: Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu IGAD: Hükümetler arası Kalkınma Otoritesi - SADC: Güney Afrika Kalkınma Topluluğu 6

7 Türk Büyükelçiliklerinin Bulunduğu Afrika Ülkeleri (2013 Kasım) Angola Güney Sudan Somali Burkina Faso Kamerun Sudan Cezayir Kenya Tanzanya Cibuti Kongo D.C. Tunus Çad Libya Uganda Etiyopya Madagaskar Zambiya Eritre Mali Zimbabve Fas Mısır Fildişi Sahili Moritanya Gabon Mozambik Gambiya Namibya Gana Nijer Gine Nijerya G. Afrika C. Senegal Türkiye de Büyükelçiliği Bulunan Afrika Ülkeleri (2013 Kasım) Angola Güney Sudan Tunus Benin Kenya Uganda Cezayir Kongo D.C. Zambiya Cibuti Libya Etiyopya Mısır Fas Moritanya Fildişi Sahili Nijer Gambiya Nijerya Gana Senegal Gine Somali G. Afrika C. Sudan 7