Algı Yönetimi Algılar, gerçekliğin önündedir her zaman. Saygılarımla, Cengiz Akyol

Transkript

1 Algı Yönetimi / Algı Yönetimi Algılar, gerçekliğin önündedir her zaman Neden bu çalışma? Bu soruyu en çok hak edecek çalışmamın bu çalışma olduğunu düşünüyorum. Algı, algılamak! Anlam kökenli bir sözcüğün, insanoğlu için en önemli olacak bu sözcüğün nasıl olup da günümüzde çoğu zaman tehlikeli bir silah noktasına geldiğini görmek, beni bu çalışmayı yapmaya yöneltti. Okumayı yaparken zaman zaman bazı sözcükleri öne çıkarmaya çalışacağım, dileyen bu sözcüklerle algıladığı şekilde kuracakları tümcelerle konunun önemini ve tehdidini daha iyi algılayacaktır. Umarım, bu derleme çalışmam da, keşif yapmak isteyen kardeşlerime, konuyla ilgili yapacakları çalışmalarda yardımcı olur. Saygılarımla, Cengiz Akyol.0.

2 Algı Yönetimi / 0 Algı Yönetimi, Bilal Karabulut Giriş Algı Yönetimi (Perception Management) olarak adlandırılan olgu, Türkiye de belki de son birkaç yıla kadar çoğu kişinin haberdar olmadığı bir kavramdı. İnsanların ve toplumun davranışlarının yönlendirilmesinden ansızın ortay çıktığı sanılan siyasi vakaların şekillenmesine kadar geniş bir yelpazede, algı yönetiminin kullanılmakta olduğu fark edilmeye başlanmıştır. İletişim, insanların birbirlerini etkileme ve birbirlerinden etkilenme sürecidir. İletişimin temel işlevi, belirlenen hedef üzerinde belirli bir etki yaratmak ve etkileşimi gerçekleştirmektir. Etki yaratmak Etkileşimi gerçekleştirmek Başka bir açıdan değerlendirildiğinde ise, aslında iletişimle istenen nihai sonuç, hedef kitlede kaynağın amacına hizmet edecek bir etki yaratmasıdır. Amaca hizmet TDK sözlüğünde algı, bir şeye dikkati yönelterek o şeyin bilincine varma, idrak olarak tanımlanmaktadır. Bir başka tanıma göre algı, nesne ve olaylara karşı organizmanın yaptığı, anlamlı, sistemli ve toptan bir tepkidir. Algılar duyuların işlevleri neticesinde ortaya çıkar. Algıyı etkileyen etmenlere bakıldığında Dikkat algıyı etkileyen en önemli olaylardan birisidir ki, algının en belirgin özelliklerinden biri seçici oluşudur. Dış çevreden gelen uyarıcıların duyu organlarımız üzerinde bıraktığı etkiyi duyu diye tarif ederken, oluşan bu etkinin zihnimizde oluşturduğu şekle verilen anlam için algı diyoruz. Duyu Duyu organlarımız Algılarda duyuları bu denli öne çıkarmak da ayrı bir algı yönetimidir. Algı yönetiminin abecesi, algının tanımıyla başlıyor, diyebiliriz. Algı dır. Ne Zaman, Nedir? ABD istihbaratı da algının gücü ve önemini ortaya çıkarmak adına, gerek Soğuk Savaş döneminde gerekse sonrasında pek çok bilimsel çalışma yürütmüştür. Bu çalışmalardan biri basına sızmış ve algı yönetiminin ne denli hassas bir konu olduğunu bir kez daha anlaşılmıştır. Algı yönetimi kavramı ilk kez ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) içindeki birimler tarafından kullanılmıştır. ABD Savunma Bakanlığı tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: Perception: Algı, algılama, idrak, basiret, idrak yeteneği, sezgi, kavrama, seziş, sezme, tahsil.

3 Algı Yönetimi / 0 0 Kitlelerin duygu, düşünce, amaç, mantık, istihbarat sistemleri ve liderlerini etkileyerek seçili bilgilerin yayılması ve/veya durdurulması; bunun sonucunda hedef davranış ve düşüncelerinin hedefleyenin istekleri doğrultusunda yönlendirilmesi. Liderleri etkilemek Seçili bilgilerin yayılması Seçili bilgilerin durdurulması Hedef davranışları Hedef düşünceler Hedefleyenin istekleri Yönlendirme Var olan gerçeğin, istenilen gerçekle ters yüz edilmesi, bunun kitlelere benimsetilmesi Algılama yönetimi, yabancıların her seviyedeki kendi (ABD) hedefleri doğrultusunda tavır almaları ve resmi adımlar atmalarını sağlamak amacıyla, seçilmiş bilgi akışını ve somut belgeleri yönlendirerek ya da reddiyesini oluşturarak, kitlelerin hislerini, güdülemelerini, düşünce sistemlerini etki altına almaya çalışmak için yürütülen eylemlerin tamamıdır. Yönlendirme Güdüleme Etki altına alma Algı yönetiminde üç yöntem kullanılabilir:. Doğrudan algı yönetimi: Oluşturacağı yönteme aşırı güveniyorsa, doğrudan hedefe varmayı amaçlayan bir yöntemdir.. Dolaylı algı yönetimi: Oluşturacağı yönteme güvenmiyorsa, daha gevşek, içinde yanlış içeren zayıf bir yöntemi kitlelere sunmak; bu algı yönetiminde zaten amaçlanmayan şeyler verilir.. Karışık algı yönetimi: Doğrudan ve dolaylı algı yönetimi karıştırılarak servis edilir, önce amaçlanmayan algı oluşturulur, peşine amaçlanan olgu oluşturulur. Aynı anda iki amaç sağlanır: İstenilmeyen yanlışlanmıştır, istenilen ise doğrulanmıştır. Bu yönteme iç içe algılama yöntemi de denilebilir. Algılama yönetimi, çeşitli yolları kullanarak gerçekleri yansıtma, operasyon güvenliğini sağlama, gerçeği gizleme ve çarpıtma, pisikolojik operasyonları yönetme gibi unsurların bileşkesinden oluşur. Gerçeği gizleme Çarpıtma Pisikolojik operasyon Algıyı yönetmek iletişimi yönetmektir. Hedef kitleleri ikna etmek ve bu kitlelerin onlara kendi gözlerinden bakmalarını sağlamak için geliştirilen sitratejiler; toplum mühendisliği, pisikolojik hareket, ikna etme, piropaganda gibi terimler altında uygulanmıştır. İletişim İkna etmek Algıyı yönetebilmenin yolu, hedef kitlelerin değer ve kültürünü dikkate almaktan geçer.

4 Algı Yönetimi / 0 Algılama bir süreçtir ve beş aşamadan oluşur:. Uyaran: Işık, ses, basınç, ısı gibi fiziksel bir güçtür.. Duyu: Anlam itibariyle algı kavramına yakındır.. İzlenim: Çevreden gelen uyaranların, anlamaya yetecek güçte olmadığında insanda bıraktıkları etkidir.. Dönüt: İnsanın izlenim aşamasında, belirsizlikten, yanılgıdan, önyargıdan ve ikirciklikten kurtulmak için edindiği duyuyu yorumlayarak değerlendirmesidir.. Anlama: Bu aşamayla algılama süreci tamamlanır. Algı yönetiminin piratik ve yaygın karşılığının dezenformasyon olarak kabul edilmesi, yönlendirme boyutunu ağırlıklı olarak öne çıkmaktadır. Dezenformasyon Yönlendirme Algı sürecini etkileyen etmenler üç başlıkta toplanabilir:. Algılayan bireyin özellikleri (bireyin kişiliği, kişisel özellikler, geçmişte yaşamış olduğu deneyimler).. Algılanan nesnenin özellikleri (kişi, eşya, olay, canlı ve cansız varlıklar).. Algılama ortamı (algılama sürecinin yaşandığı fiziksel, sosyal ve örgütsel çevre koşulları). Medya Medyada insanların algıları yönetilirken kullanılan yöntemler:. Değersizleştirme veya olduğundan daha fazla değer yükleme veya atfetme,. Meşrulaştırma,. Yasa dışı gösterme,. Görmezden gelme,. Delil ve kanıtları tahrif etme,. Çelişkilerin önemini dikkate almama,. Kişileri kahramanlaştırma,. Uzman görüşüne başvurma,. İddialarla ilgili tanık kullanma,. Düşünceleri önemsiz ve değersiz göstermek için, savunucularını hedef alarak, gerçeklerin etrafından dolaşma,. Düşünceleri çoğunluğun görüşüymüş gibi yansıtma,. Aynı haberi değişik formatlarda ve değişik alanlarda birbirini destekleyecek şekilde gündeme getirme ve savunma,. Karşı tarafın yaptıklarını abartarak büyütüp, olumsuz bir şekilde gösterme,. Konuya başka açılardan bakanların kitle medyasından dışlanmasıdır. Meşrulaştırma Tahrif etme Değersiz göstermek Abartmak

5 Algı Yönetimi / 0 Algı, Gerçek ve Gerçeklik Algılar, her zaman gerçeği yansıtmaz, algılamayı kişinin eğitimi, deneyimleri, inançları ve kültürü etkiler. Uyaranın, aynı olmasına rağmen algılamanın farklı olması, algı ile gerçek arasındaki farktan kaynaklanır. Modern dünya enformasyon yüzyılı olarak da tanımlanmaktadır. Medya, bilgiyi depolayan ve aktaran araçlar olarak tanımlanmaktadır. Algı yönetimi çerçevesinde ele alındığında medya bilginin üretildiği, abartıldığı ve çarpıtıldığı bir araç olarak tanımlanabilir. Bilgi üretme Abartma Çarpıtma Şekil değiştiren bilgi ise gerçeklik olmaktan çıkar ve bir simülasyon haline gelir. Algı ve gerçeklik arasındaki uçurum çağdaş dünya ile daha da genişleyerek sosyal, siyaset ve ekonomik yaşamın içerisindeki karmaşıklığın kitle iletişim araçlarının zihnimizdeki imgeleri değiştirmesi ile hız kazanmıştır. Medya ve özellikle de medyayı çıkarları için kullanmak isteyen sermaye sahipleri kendi çıkarları için gerçekleri manipüle ederek bizlere sunarlar. Gerçekleri manipüle Algı önce kişisel değerler ile belirlenen dikkat ile başlar. Birey kendi değerleri doğrultusundaki olay, kişi veya durumlara ilgi gösterir. Algı yönetimiyle, kitlelere sunulan söz ve imgelerin bir çeşit sanal gerçeklik yaratmaktadır ve istenilen şekilde davranış geliştirmede etkili olmaktadır. Sanal gerçeklik İstenilen Medyanın bugün elinde bulundurduğu güç, kitleleri bir anda harekete geçirebilme, istenilen bir konu ya da kişiyi gündemin birinci sırasına oturtabilme, halkı asıl dertlerinden uzaklaştırıp insanlara sahte ve sanal bir dünyayı yaratmasıyla doğru orantılı olarak, etkinliği ve etki alanı büyüyen bir pisikolojik silah biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Sahte ve sanal bir dünya Pisikolojik silah Algı yönetimi çerçevesinde ele alındığında ise medya bilginin üretildiği, abartıldığı ve çarpıtıldığı bir araç olarak tanımlanmaktadır. Şekil değiştiren bilgi ise gerçeklik olmaktan çıkar ve bir simülasyon/benzetim haline gelir. Gerçekliğin maskelenmiş yalnızca bir yansıması olan bu imgenin artık gerçek ile hiçbir ilgisi kalmaz, dezenformasyon/bilgi çarpıtma halini alır. Abartma Çarpıtma Maskelenmiş 0

6 Algı Yönetimi / 0 Algı Yönetimi ve Sosyal Medyanın Rolü, Oğuzhan Başıbüyük Algı Algı, dış dünyada olup biten olayların, olguların ve nesnelerin duyulması, görülmesi, yorumlanması ve içselleştirilmesi süreci olarak tanımlanmaktadır. İçselleştirme Yorumlama Algı, kendi başına çok masum anlam taşıyabilir, çok masum amaçlı da kullanılabilir, ama söz konusu olan algı yönetimi ise artık masum bir anlamdan söz etmek olanaksızdır. Algı Yönetiminde Yönlendirmek Yönlendirmek, bilgi sistemleri kanalıyla yanlış veya yönlendirilmiş bilgi üreterek karşı tarafın imkan ve enerjisinin yanlış kullanılmasını sağlamak için yapılan etkinliklerdir. Yönlendirmek kapsamında yapılan etkinlikler toplumda yanlış bilgilendirme kanalıyla bir panik, korku ve kaos havasının yaratılması gibi etkinlikleri de kapsamaktadır. Yanlış yönlendirme Yanlış bilgilendirme Panik yaratma Korku yaratma Kaos yaratma Algı yönetimi, genel anlamda hedef kitleye/kamuoyuna verilecek mesajların belirlenen amaçlar doğrultusunda üretilmesi, yeniden üretilmesi ve yönetilmesidir. Bu yöntem özellikle ABD de politika yapıcıların almış oldukları kararların ulusal ve uluslararası kamuoyunda benimsenmesi ve kabul görmesini sağlamak amacıyla ilk kez ABD Savunma Bakanlığına bağlı birimler tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Belirlenen amaçlar Amaçlar doğrultusunda Yeniden üretilmesi Yönetilmesi ABD de politikaları ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Bir algı yönetimi çalışması pilanlanırken en az dört unsurun göz önünde bulundurulması çalışmanın başarıya ulaşma şansını etkileyecektir:. Belirlenen sitratejik amaç doğrultusunda hedef kitlenin ilgi ve dikkatinin çekilmesi,. Hedef kitlenin ilgisinin kaybedilmemesi amacıyla konuyla ilgili bilgilerin zamanında aktarılması,. Bu bilgilerin aktarılması esnasında hedef kitlenin dikkatini çekebilecek, kolay algılanabilecek ve uzun süre hatırlanması sağlayacak şekilde tasarlanması,

7 Algı Yönetimi / 0 0. İletilen/üretilen bilginin doğruluk ve doğallık algısını ve etkisini koruması için devamlı tekrarlanmasının sağlanması. Hedef kitle Zamanında aktarılması Kolay Uzun süre hatırlanması Tekrar Algı/algılamak deyince akla ilk olarak felsefe, sosyoloji, pisikoloji gelebilir ama algılama yönetimi deyince akla Pentagon, CIA gelmelidir. 0 yılında CIA tarafından hazırlanan Yanıltma Taktikleri: Efsaneler ve Gerçekler isimli raporda algı yönetimi çalışmalarında kullanılacak temel kuraldan söz edilmektedir:. Hedef kitlede mevcut olan bir inanış, görüş ve düşüncenin manipüle edilmesi, o bilginin/fikrin yanlışlanmasından veya yeni bir fikir ve görüş ikna edilmesinden daha kolaydır.. İnsanların algı mekanizmalarının belirli sınırları bulunmaktadır, onlara sunulacak bilgilerin tamamının birden sunulması yerine kademeli olarak sunulması daha etkilidir.. Çoklu kaynak kullanımı Algı yönetimi çalışması yapılacak hedef kitlenin konuyla ilgili alternatif haber alma kanalları ve araçları ne kadar çoksa çalışmanın başarıya ulaşması o derece zor olacaktır.. Konuyla ilgili mümkün olduğunca bilgi tekelini elde bulundurmak ve kamuoyuna konuyla ilgili amaç doğrultusunda yorumlanmış doğru bilgilerin aktarılması.. Eldeki bilgi ve olanakların amaçlanan hedef doğrultusunda doğru ve iktisatlı kullanılması. Geri dönüşüm: Algı yönetimi çalışması kapsamında kamuoyuna aktarılan bilgilerin doğru algılanıp algılanmadığı, pilanlanan konunun kamuoyu tarafından ne kadar benimsendiği veya benimsenmediğine ilişkin analizlerin yapılması zorunludur.. Yapılan çalışmanın muhtemel istenmeyen sonuçları ve yan etkileri göz önünde bulundurulmalıdır. İstenmeyen etkilerin vakit geçirilmeden düzeltilmesi pilanın başarısı adına önemli bir üstünlük sağlayacaktır.. Tüm aşamalarının ve bu aşamalarda kullanılacak bilgi ve malzemelerinin ne şekilde kullanılacağına dair detaylı bir pilanlama ve yol haritası çıkarmalıdır.. Hazırlanan bu yol haritası doğrultusunda belirli bir sıralama takip edilmelidir.. Ne tür bir algılama yapılacağına karar verilmelidir. Burada iki yöntemden bahsedilmektedir: a. Belirsizliğin azaltılmasını amaçlayan birinci yöntemde hedef kitlenin bilmediği bir konuda net olarak ortaya konulmuş bir hedefle ilgili tamamen yanlış, manipüle edilmiş bilgiler kullanılarak kitlenin algısının yönetilmesi amaçlanmaktadır. b. Belirsizliğin artırılmasını amaçlayan ikinci yöntemde ise hedef kitlenin amaçlanan konuya ilişkin bir kısım bilgisi bulunmaktadır. Bu durumda ortaya sunulacak çok sayıda bilgi ile bir tür bilgi kirliliği oluşturulması hedef kitlenin hangi bilgilerin doğru hangilerinin yanlış olduğu konusunda tereddütlerin oluşması sağlanmaktadır. Böylece oluşturulan bu bilgi kirliliği kanalıyla manipüle edilmiş bilgilerin de kabul ettirilmesi daha kolaylaşacaktır.

8 Algı Yönetimi / Görüş ve düşüncenin manipüle edilmesi Aşamalı sunum Çoklu haber kaynakların engellenmesi Bilgi tekeli oluşturmak Yorumlanmış/ters yüz edilmiş bilgi Biraz veri Analizler Yan etkilerin/istenilmeyen etkilerin yok edilmesi Pilanlama Yol haritası Belirsizliğin azaltılması Belirsizliğin artırılması Bilgi kirliliğinin oluşturulması Manipülasyon Bir toplumdaki bireyler arasında düşüncelerin yayılmasında temel olarak üç etmenin etkili olduğu bilinmektedir:. Mesajın kolaylıkla yayılması ve basitleştirilmesidir.. Mesajların anlaşılır olmasıdır.. Mesajın uzun süreli ve çok sesli olarak dile getirilmesidir. Sonuç Kavramsal olarak askeri bir söylemle ortaya çıkan algı yönetimi uygulamaları günümüzde pazarlama tekniklerinden politik kampanyalara, iç güvenlik hizmetlerinin sağlanmasından kamu diplomasisine ve uluslararası ilişkilere kadar her alanda kullanılan önemli bir yönetim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. 0

9 Algı Yönetimi / 0 Piropaganda Olgusu ve Algı Yönetimi, Levent Ersin Orallı Giriş Bireylerin, tüzel kişilerin, toplumların, devletlerin ya da uluslararası kamuoyunun tutum, davranış ve kanaatlerini bir düşünceyi savunanların çıkarlarına uygun düşecek şekilde değiştirme girişimlerinin geçmişi yazılı tarihten daha eskiye dayandığı ve konuşmanın gelişmesiyle birlikte başladığı genel anlamda kabul edilen bir olgudur. Bir algı oluşturma ve yeni algıyı yönlendirebilme kabiliyeti bakımından piropaganda; uygulayan tarafa yarar sağlamak maksadıyla belirli bir gurubun düşünce, duygu, davranış ve tutumlarını etkilemek için hazırlanmış, hedef ve çıkarları destekleyen bütün bilgiler, düşünceler ve özel çağrılardır. Diğer bir deyişle piropaganda, bir hedef kitlenin duygu, düşünce tutum ve davranışlarını etkilemek amacıyla hazırlanan mesajların, uygun haberleşme araçlarıyla hedef topluluğa iletilmesidir. Algı Yönetimine Eski Hellen de retorik en önemli piropaganda aracı olmuş, daha sonraları sahne oyunları piropagandanın etkisini oldukça artırmıştır. Sokrates in suçlanması, öne sürülen olumsuz savların temelinde Aristophanes in Bulutlar adlı oyunu çok etkili olmuştur. Roma İmparatorluğu na ilişkin, ancak kişisel bir hırs ya da yönetim erkini elde tutma gayesinden farklı piropaganda yöntemi de Hıristiyanlığın yayılma çabaları sırasında görülmüştür. Havariler, Hıristiyanlığı anlatmaya yönelik piropaganda eyleminde köleleri ve yoksul halkı seçerek birebir temas yolu ile çok geniş kitlelere mesajlarını duyurabilmişlerdir. Piropaganda, çoğunlukla insanları kendi çıkarlarına uygun olmayan şeyler yapmalarına ikna etmeyi amaçladığından, rasyonel düşünen beyni yok saymaya çalışmakta ve kişileri daha ilkel düzeyde, duygusal sembolizme çağrıda bulunarak manipüle etmektedir. Çıkarlara uygun olmayan İkna etme Beyni yok sayma Algı, kişisel değerler ile belirlenen dikkat ile başlamaktadır. Birey kendi değerleri doğrultusundaki olay, kişi veya durumlara ilgi gösterir. Bu nedenle bir uyarının algı ile sonuçlanması için kişinin dikkatini çekecek bir uyarıcıya ihtiyaç bulunmaktadır. Farkındalık yaratma ve bir ideolojik temel oluşturma noktasında siyasetçiler, pisikolojik araştırmalarla seçmenlerin eğilimlerini yoklar, düşüncelerini etkileyici ve morallerini yükseltici sitratejiler geliştirirler. Dolayısıyla algı yaratmak ve yerleştirilen yapay algıyı yönetmek, derinleştirmek ve sürdürülebilir hale getirmek adına bir takım kaçınılmaz ancak sübjektif değerler üzerine bina edilen kurallar geliştirilmiştir:. Hedef kitlenin değerleriyle uyumlu bir davranış kalıbı benimsenmeli.. Hedef kitlenin kültürüne özen gösterilmeli.. Beklentilerin üzerinde yaklaşım sergilenmeli.

10 Algı Yönetimi /. Algıda karışıklık ve tereddüt yaratacak hatıralara yer verilmemeli.. Sonuca odaklanılmalı.. Ölçümü mümkün olmayan bir faaliyet kolunda algı yaratma operasyonundan uzak durulmalı.. Gerçekler ya da gerçekliğine şüphe edilmeyecek unsurlar temel alınmalı.. Belirli kalıplar ve figürler sürekli tekrar edilmeli.. Farklılaşmalar hedefler dahilinde yönetilmeli.. Görsellik hedef kitleye uygun olarak yeniden tasarlanmalı.. Düşüncelerden çok, duygulara hitap edilmeli. Etkin Piropagandanın Temel Özellikleri. Dikkat çekmelidir.. Beden dili kullanılmalıdır.. İlgi uyandırmalıdır.. İstek uyandırmalıdır.. Evrensel değerlerin kabul edildiğini vurgulamalıdır.. Başka çözüm yok algısı yaratmalıdır.. Ucu açık sorular barındırmalıdır.. Deyimler ve inanca dayalı kelamlar üzerinden belirli düşünceler telkin edilmelidir. Ben Derim ki Algı yönetiminin en büyük başarısı, sizi basitlikten uzaklaştırmasıdır. Basit düşünemezsiniz, basit değerlendirme yapamazsınız; böylelikle de esastan uzaklaşırsınız, uzaklaşırsınız, uzaklaşırsınız Algı yönetimi, tam bir peşinden gitmedir; hem de gözleri kapalı olarak! 0 Kaynaklar:. Algı Yönetimi Derleme Çalışması, Doç. Dr. Bilal KARABULUT