REKABET KURULU KARARI. Dosya Sayısı : (Muafiyet) Karar Sayısı : 03-43/ Karar Tarihi :

Transkript

1 Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : (Muafiyet) Karar Sayısı : 03-43/ Karar Tarihi : A- TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Mustafa PARLAK (Başkan Y.) : A. Ersan GÖKMEN, R. Müfit SONBAY, Murat GENCER, Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, Rıfkı ÜNAL, Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, Kublay ATASAYAR, M. Sıraç ASLAN, Süreyya ÇAKIN B- RAPORTÖRLER : Serpil ÇINAROĞLU, Uygar GAZİOĞLU C- BAŞVURUDA BULUNAN: Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. Temsilcisi: Av. Ayhan ÖZSARAÇOĞLU Büyükdere Cd. No: Levent/İstanbul D- TARAFLAR : - Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. Büyükdere Cd. No: Levent/İstanbul - Dağıtım ve Yetkili Bayilik Sözleşmesi'ne taraf bayiler E- DOSYA KONUSU: Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. (Mais) ile bayileri arasında akdedilen dağıtım ve yetkili satıcılık, dağıtım ve tali yetkili satıcılık (konsinye satışlar için), dağıtım ve tali yetkili satıcılık (ödemeli satışlar için), yetkili servis ve yetkili mekanik servis sözleşmelerine menfi tespit belgesi verilmesi veya muafiyet tanınması talebi. F- DOSYA EVRELERİ: - Kurum kayıtlarına tarih, 798 sayı ile giren başvuru üzerine, hazırlanan tarih ve /MM-02-SÇ sayılı Muafiyet Ön İnceleme Raporu Kurul un tarihli toplantısında görüşülmüş, konuya ilişkin olarak hukuk müşavirliği tarafından ve ilgili dairece ek çalışma yapılmak ve rapor metninde yer verilmekle beraber sonuç bölümünde özetle ifade edilerek öngörülen değişiklikler karara esas teşkil edecek şekilde sarahatle belirtilmek üzere, dosya konusunun incelemeye alınmasına 02-46/566-Mİ sayı ile karar verilmiştir tarihli toplantısında ise Kurul, teşebbüsün tarihli ilk başvurusu ile tarihli başvurusunun birleştirilmesine karar vermiştir.

2 tarihli Kurul toplantısına sunulan Hukuk Müşavirliği görüşünün tarih ve /MM-02-SÇ sayılı rapor ve tarihli bilgi notu ile birlikte değerlendirilmesi sonucunda; Hukuk Müşavirliği nin konuyla ilgili tarih ve 413 sayılı mütalaasında yer verilen görüşler dikkate alınarak, bildirim konusu bazı sözleşmelerdeki konsinye satışa ilişkin düzenlemelerin açıklığa kavuşturulması için ek çalışma yapılmak üzere dosya konusunun incelemesinin devamına, 02-66/815-Mİ sayı ile karar verilmiştir tarihli Kurul toplantısında 2000 ve 2002 yıllarında Kurumumuza yapılan bildirimlerde yer alan konsinye satış sözleşmelerinin nitelik olarak değerlendirilmesi ve rekabet hukuku bakımından aykırılık içeren yönlerinin belirlenmesi için Başkanlıkça bir çalışma yapılarak Kurul gündemine getirilmesine 02-75/875-M sayı ile karar verilmiştir. - Son olarak, Mais ile bayileri arasında akdedilen dağıtım ve yetkili satıcılık sözleşmeleri ile ilgili tarih, 3514 sayılı ve tarih, 798 sayılı menfi tespit/muafiyet başvurularına ilişkin tarih, REK /401 sayılı Başkanlık önergesi, sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır. G- RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: Raportörler tarafından; A. Kurum Kayıtlarına tarih ve 3514 sayı ile giren bildirime ilişkin olarak; 1. Mais ile yetkili satıcıları arasında akdedilen Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi, 1998/3 sayılı Motorlu Taşıtlar Dağıtım ve Servis Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği çerçevesinde değerlendirilmiş; - Sözleşmenin, a. 4. maddesi ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu hususun madde metninde açıkça belirtilerek pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirildiğine dair bir anlam doğurmayacak biçimde madde metninin yeniden düzenlenmesi, b maddesinde yer alan, Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabileceği, bu nedenle söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesi, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin çıkarılması, c. Yetkili Satıcı, değişikliğe uğramış olsun ya da olmasın, her türlü Renault ürünlerini yurt dışında satamaz veya yurt dışına ihraç edemez. şeklindeki

3 maddesinin, pasif satışın yasaklandığı yorumuna yol açabilecek bir muğlaklık taşıması nedeniyle, Tebliğ e uygun biçimde yeniden düzenlenmesi ve söz konusu düzeltmelerin Kurulca öngörülen bir süre içerisinde Kurum'a tevsik edilmesi koşuluyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceği, - Sözleşmenin 28. maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname v.s. dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesi gerektiği, 2. Konsinye ve Ödemeli sistem olmak üzere iki türü bulunan "Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık" sözleşmelerinin sonradan değiştirilerek imzalanan son hallerinin ayrıca kuruma bildirilmiş olması sebebiyle imzalanmayan ve uygulanmayan söz konusu sözleşmelere ilişkin olarak herhangi bir işlem yapılmasına gerek bulunmadığı, 3. Mais ile Yetkili Servisler arasında imzalanan Yetkili Servis Sözleşmesi ve Yetkili Mekanik Servisler arasında imzalanan Yetkili Mekanik Servis Sözleşmeleri nin, sayılı Kanun'a aykırı hükümler içermeleri sebebiyle menfi tespit belgesi alamayacağı, ancak 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ne uygun olduğu ve Tebliğin sağladığı muafiyetten yararlanabileceği, - Yetkili Mekanik Servis Sözleşmesi nin 8. ve Yetkili Servis Sözleşmesi'nin 19. maddesi uyarınca tebliğ, el kitabı veya talimatname v.s. dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesi gerektiği, B. Kurum Kayıtlarına tarih ve 798 sayı ile giren bildirime ilişkin olarak; 1. Mais ile Mais Yetkili Satıcıları arasında akdedilen Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesinin 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında bir sözleşme olduğu; - Sözleşmenin, a. 4. maddesinin, madde ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu hususun madde metninde açıkça belirtilerek, pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirildiğine dair bir anlam doğurmayacak biçimde yeniden düzenlenmesi, 3

4 b maddesinde yer alan Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabileceği, bu nedenle söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesi, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin çıkarılması, c. Yetkili Satıcı, değişikliğe uğramış olsun ya da olmasın, her türlü Renault ürünlerini yurt dışında satamaz veya yurt dışına ihraç edemez. şeklindeki maddesinin pasif satışın yasaklandığı yorumuna yol açabilecek bir muğlaklık taşıdığından Tebliğ e uygun biçimde yeniden düzenlenmesi ve söz konusu düzeltmelerin Kurulca öngörülen bir süre içerisinde Kurumumuza tevsik edilmesi koşuluyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceği, - Sözleşme'nin 28. maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname v.s. dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesi gerektiği, 2. Renault ürünlerinin yetkili satıcı tarafından dağıtımı ve tali yetkili satıcı tarafından yetkili satıcıdan konsinye alınmasının koşullarının düzenlendiği Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Anlaşması nın, kapsamı ve içerdiği hükümler itibarıyla 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilemeyeceği ve ayrıca menfi tespit belgesi verilmesine gerek olmadığı, 3. Renault ürünlerinin yetkili satıcı tarafından dağıtımı ile tali yetkili satıcı tarafından yeniden satış amacıyla alımının koşullarını düzenleyen Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi nin, - içerdiği rekabeti kısıtlayıcı hükümler itibarıyla menfi tespit alamayacağı, dağıtım ve servisin bir arada bulunmaması sebebiyle 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında da bulunmadığı, ancak 2002/2 sayılı Tebliğ çerçevesinde değerlendirilmesinin mümkün olduğu, - Sözleşmenin, a. 4. maddesinin, madde ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu hususun madde metninde açıkça belirtilerek pasif satışlara sınırlama getirildiğine dair bir anlam doğurmayacak biçimde yeniden düzenlenmesi, b maddesinde yer alan Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabileceği, bu 4

5 nedenle söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesi, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin çıkarılması, c. Tali Yetkili Satıcı, değişikliğe uğramış olsun ya da olmasın, her türlü Renault ürünlerini yurt dışında satamaz veya yurt dışına ihraç edemez şeklindeki maddesinin, pasif satışın yasaklandığı yorumuna yol açabilecek bir muğlaklık taşıması nedeniyle Tebliğ e uygun biçimde yeniden düzenlenmesi, ve söz konusu düzeltmelerin Kurulca öngörülen bir süre içerisinde Kurum'a tevsik edilmesi koşuluyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceği, - Sözleşmenin 28. maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname v.s. dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesi gerektiği, görüşü ifade edilmiştir. H- İNCELEME VE DEĞERLENDİRME H.1. İlgili Pazar H.1.1. Ürün Pazarı Bildirim konusu sözleşmelerin sağlayıcı tarafında yer alan Mais Türkiye'de Renault marka araçların tedariğini ve bu araçlar ile bunlara yönelik yedek parçaların dağıtımını yapmaktadır. Mais in dağıtım ağındaki teşebbüslerle imzaladığı sözleşmelerin kapsamı dikkate alındığında, ilgili ürün pazarlarının, her biri ayrı bir ürün pazarı olarak değerlendirilmek üzere, otomobil ve hafif ticari araçlar ile bu araçların yedek parçalarının ve bakım ve onarım hizmetlerinin oluşturdukları pazarlar olduğu kanaatine ulaşılmıştır. H.1.2. Coğrafi Pazar Mais in dağıtım ağının Türkiye nin tamamını kapsayacak şekilde kurulduğu, otomotiv sanayinin gelişmişliği ve ürünlerinin ülke çapında talep ve arz ediliyor olması göz önünde bulundurularak, ilgili coğrafi pazar "Türkiye Cumhuriyeti sınırları" olarak belirlenmiştir. H.2. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme Bildirimin konusu ilk başvuruda yer alan Mais ile Mais Yetkili Satıcıları arasında akdedilen Dağıtım ve Yetkili Satıcı Sözleşmesi, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (konsinye satışlar için), Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi 5

6 (ödemeli satışlar için), Yetkili Servis Sözleşmesi ve Yetkili Mekanik Servis Sözleşmesi ile ikinci başvuruda belirtilen Dağıtım ve Yetkili Satıcı Sözleşmesi, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (konsinye satışlar için), Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (ödemeli satışlar için)'ne, menfi tespit belgesi verilmesi veya muafiyet tanınması talebinden ibarettir. İlgili bildirim formlarında; bildirime konu sözleşmelerle oluşan Mais dağıtım sisteminin iki kademede yer alan yeniden satıcılardan kurulu bulunduğu, ilk kademede Rekabet Kurulu nun 1998/3 sayılı Tebliği kapsamındaki anlaşmalarla faaliyet gösteren yetkili satıcıların, ikinci kademede yetkili satıcılara tahsis edilen coğrafi bölgelerde yetkili satıcılardan konsinye olarak mal temin eden tali yetkili satıcıların bulunduğu, dağıtım sisteminin ikinci kademesinde yer alan ve serbest birer tacir olarak faaliyet gösteren tali yetkili satıcıların, araçları içinde bulundukları bölgedeki yetkili satıcılardan konsinye olarak almakta olduğu ve herhangi bir ticari risk üstlenmeden söz konusu araçların yeniden satışında aracılık faaliyeti gösterdikleri ifade edilmektedir. H.2.1. Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi İlk başvuruda bildirilen sözleşmelerden Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi, Renault marka araçların dağıtımı ve servisine yönelik olarak Mais ile yetkili satıcıları arasında imzalanmış, daha sonra sözleşmenin bazı hükümleri değiştirilerek yenilenen hali yine Mais yetkili satıcılarıyla imzalanarak ikinci başvuru ile Kurum'a bildirilmiştir. Ancak yukarıda da ifade edildiği üzere konuya ilişkin olarak Kurum kayıtlarına intikal en son dilekçeden, sözleşmenin ilk halinin halen Mais ile 5 adet yetkili satıcısı arasında yürürlükte bulunduğu, geri kalan yetkili satıcılarla ise yeni sözleşmenin imzalandığı anlaşılmaktadır. Her iki başvuruya konu olan Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmeleri süre ve feshi ihbar ile ilgili hükümlerin düzenlendiği 39. madde dışında önemli farklılıklar taşımamaktadır. Sözleşmenin eski halinin 39. maddesinde, sözleşme süresinin üç yıl olması, üç yıllık sürenin sona ermesinden 6 ay önce feshi ihbarda bulunmak kaydıyla tarafların sözleşmeyi feshedebilecekleri hükme bağlanmıştır. Ancak, Mais hakkında tarih ve 99-10/81-28 sayılı karar ile açılan soruşturma sonucunda alınan 00-42/ sayılı nihai karar doğrultusunda MAİS in yetkili satıcılarıyla imzaladığı sözleşmelerde yapması istenen değişikliklerin tebliğinden sonra, söz konusu sözleşmenin süreyle ilgili hükümlerinin 1998/3 sayılı Tebliğe uygun bir biçimde düzeltildiğine ilişkin noter şerhini içeren yazı, tarih ve 4500 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Anılan değişiklik sonrası sözleşmenin yeni haliyle eski hali arasında önemli bir fark kalmaması sebebiyle, her iki sözleşme birlikte değerlendirilmiştir. 6

7 Söz konusu sözleşmelerin niteliği ilgili bildirim formunda, Mais tarafından karayollarında kullanım amaçlı üç veya daha fazla tekerlekli motorlu yeni taşıt araçları ile birlikte yedek parçalarının Türkiye genelindeki belirlenmiş bölgelerde yetkilendirilen teşebbüslerin bu araçları yeniden satmaları ve satış sonrası hizmetleri vermelerini teminen akdettiği ve 1998/3 sayılı Grup Muafiyeti Tebliği ne uyumlu dağıtım ve yetkili satıcılık anlaşmaları niteliğindedir. şeklinde ifade edilmiştir. Sözleşmelerin amacı ise, "müşterilerin dağıtım ve servis hizmetlerindeki beklentilerini en iyi şekilde karşılamak ve üretici prensipleri doğrultusunda, bölgesel yetkilendirmelere dayalı olarak sözleşme konusu ürünlerde yetkili satıcıların uymaları gereken prosedürleri belirlemek ve Mais ile Yetkili Satıcı arasındaki karşılıklı hak ve yükümlülükleri, 1998/3 sayılı Rekabet Kurulu Tebliği uyarınca kayıt altına almak olarak belirtilmektedir. Bu çerçevede, yetkili satıcının pazarlama, satış ve satış sonrası faaliyetler, müşteri hizmetleri, personelin eğitimi gibi konular düzenlenmektedir. Sözleşmelerin Sözleşmenin Konusu başlıklı 1.1. maddesinde yer alan, Tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri ile Yetkili Satıcı nın görev alanının, Renault otomobillerin ve parçalarının kendi nam ve hesabına perakende satımı ile bunların bakımı, onarımı ve güvenliği ile marka imajının korunması için gerekli satış ve teşhir ile servis ve bakım istasyonlarının tesisi ile işletilmesinin tanımlanmasıdır ifadesinden, Renault marka otomobillerin satışı ve servis hizmetlerine ilişkin hükümleri içerdiği ve bu anlamda 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilebilecek bir anlaşma olduğu anlaşılmaktadır. Sözleşmelerin Tebliğ hükümlerine aykırılık teşkil edebilecek maddeleri aşağıda değerlendirilmektedir. H Madde 4 Sözleşmenin Bölge başlıklı 4.2. maddesi; Yetkili Satıcı bölgesi dışına aktif satış yapamaz, üçüncü fıkrası ise, Şirket, Yetkili Satıcı nın bölgesi dışına yaptığı satışları denetlemek, değişik esaslar ve yaptırımlar saptamak, gerektiğinde sözleşmeyi feshetmek yetkisine sahiptir. Yetkili Satıcı, bu hususlara uymayı kabul ve taahhüt eder. şeklindedir madde ile yetkili satıcının sözleşmede tanımlanan bölge dışına aktif satış yapması engellendikten sonra, 4.3. madde ile bölge dışına yapılacak satışların denetleneceği, değişik esaslar ve yaptırımlar saptanacağına yönelik hükümler getirilmesi, söz konusu denetleme ve kısıtlamaların bölge dışına yapılacak aktif satışlar veya pasif satışlardan hangisine getirileceği yönünde bir karmaşıklığa yol açmaktadır. Yetkili satıcının bölgesi dışına yaptığı pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirilmesi, 1998/3 sayılı Tebliğ in "Grup Muafiyeti Dışında Kalan Koşul ve Yükümlülükleri" düzenleyen 7. maddesinin Üretici, sağlayıcı veya dağıtım sistemi içindeki diğer bir teşebbüsün, tüketicilerin, yetkili aracıların veya 7

8 satıcıların anlaşma konusu malları veya bu mallar için servislerini sistem içindeki diledikleri bir teşebbüsten elde etme serbestliğini veya tüketicilerin ticari amaçlı olmamak kaydıyla, söz konusu malları yeniden satma özgürlüğünü doğrudan veya dolaylı olarak sınırlandırması. şeklindeki (f) bendi kapsamında olacağından, 4.3. maddede amaçlanan yetkili satıcının yapacağı aktif satışların denetlenmesi ve engellenmesi ise, bunun madde metninde açıkca belirtilmesi gerekmektedir. H Madde 19 Sözleşmenin maddesi; Yetkili Satıcı, satışlarda piyasa koşullarını, marka ve ürünün ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindedir. Söz konusu maddede yer alan yetkili satıcının satışlarında diğer yetkili satıcıların ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alma zorunluluğu, makul bir sınırlama değildir. Bu sınırlama yetkili satıcının ürün satış koşullarını belirlerken, düşük ve rekabetçi fiyatlardan kaçınması anlamına gelmektedir ki, bu durum 1998/3 sayılı Tebliğ in 7. maddesinin Üretici, sağlayıcı veya dağıtım sistemi içindeki diğer teşebbüslerin, anlaşma konusu malların yeniden satışında, satıcının fiyat belirleme ve indirim konusundaki serbestliğini doğrudan ya da dolaylı olarak kısıtlaması. şeklindeki (e) bendinde belirtilen kısıtlama kapsamında değerlendirilebilecektir. Bu nedenle, sözleşmenin grup muafiyetinden yararlanabilmesi bakımından, maddede yer alan diğer yetkili satıcıların ekonomik yaşayabilirliğini ifadesi ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bu durumun madde metninde daha açık ifade edilmesi, aksi takdirde, anılan ifadenin maddeden çıkarılması gerekmektedir. H Madde 28 Sözleşmenin maddesi; Bu sözleşmenin uygulanması ile ilgili olarak, yasalarda yapılacak değişiklikler veya şirketin gerekli görmesi nedeni ile öngörülen ödeme şartları, faiz oranları ile tesis inşa ve dekorasyon donanımı ile otomobil bakım ve onarımı standartlarına ait düzenlemelere ilişkin olarak, şirketçe yayınlanan ve yayınlanacak olan tüm duyuru, tebliğ, elkitabı, standartlar kataloğu veya talimatname, tesislerin plan ve projeleri, renault yardım yönetmeliği v.s. adlar altındaki tüm dokümanlar bu sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilecek ve taraflar için bağlayıcı olacaktır. Yetkili Satıcı bunlara itiraz edemeyeceği gibi bunlara aykırı davranışlarda bulunamaz. Böyle durumlarda şirket, sözleşmeyi geçici olarak askıya alabileceği gibi fesih de edebilir. şeklindedir. Söz konusu madde uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı, talimatname v.s. dokümanlarla yapılacak düzenlemeler rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılmalıdır. Bu konuda tereddüt olması halinde ise Kurum a bildirimde bulunulması gerekir. 8

9 Bu çerçevede, her iki Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi de, yukarıda belirtilen maddelerinin Tebliğ e uygun biçimde yeniden düzenlenmesi halinde 1998/3 sayılı Tebliğ in sağladığı grup muafiyetinden yararlanabilecektir. H.2.2. Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (Konsinye Satış) İlk başvuru ile Kurum'a bildirilen Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (konsinye satışlara ilişkin)'nin teşebbüsler arasında imzalanmadığı, söz konusu sözleşmenin yenilenerek imzalanan son halinin ise ikinci başvuru ile bildirildiği anlaşılmıştır. Bu çerçevede sözleşmelerin imzalanmamış ve uygalamada bulunmayan halleri için bir işlem yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Yenilenerek imzalanan sözleşmeye ilişkin değerlendirmeye ise aşağıda yer verilmiştir: Bildirim formuna göre, sözleşme ile kendisine tesis edilen bölge içerisinde serbest bir tacir olarak faaliyet gösteren tali yetkili satıcı, sözleşme konusu araçların mülkiyetine sahip olmadan ve buna bağlı olarak ticari rizikoya girmeden, Renault marka otomobillerin ve küçük ticari araçların tanıtımı, teşhiri ve yetkili satıcı adına satışı görevini üstlenmektedir. Söz konusu sözleşme çerçevesinde, tali yetkili satıcının yalnızca bir ticari acente gibi faaliyet gösterdiği anlaşıldığından, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi nin Kanun un 4. maddesine tabi olmayan bir sözleşme niteliğinde olduğu kanaatine varılmıştır. H.2.3. Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi (Ödemeli Satış) Dosya mevcudu bilgilerden, ilk başvuru ile Kurum'a bildirilen, ödemeli satışlara ilişkin, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi"'nin teşebbüsler arasında imzalanmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle söz konusu sözleşmeler için işlem yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Öte yandan, ikinci başvuru ile bildirilen, söz konusu sözleşmenin yenilenerek imzalanan son hali değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi ürünlerin satışını düzenleyen hükümlerden oluşmaktadır. Sözleşme, konsinye satışlara ilişkin sözleşmede olduğu gibi Mais in dağıtım sistemi içerisindeki yetkili satıcılar tarafından atanan tali yetkili satıcılar ile imzalanmaktadır. Ancak sözleşme hükümlerine göre tali yetkili satıcılar satışını yaptıkları otomobillerin mülkiyetini devralmakta ve ticari risk üstlenmektedirler. Bu yönüyle konsinye satışlara ilişkin Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi nden farklı olan söz konusu sözleşme bağımsız iki teşebbüs arasında imzalanan anlaşmadır. 9

10 Bildirim formunda söz konusu sözleşmeye ilişkin olarak öncelikle menfi tespit belgesi verilmesi talep edilmektedir. Ancak, sözleşmenin Bölge başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasında tali yetkili satıcının faaliyet göstereceği bölge tanımlanarak, maddenin ikinci fıkrasında tali yetkili satıcının bölgesi dışına aktif satış yapamayacağı düzenlenmektedir. Böylece anılan madde ile tali yetkili satıcı üzerine bölge sınırlaması getirilmekte olup, bu sınırlama 4054 sayılı Kanun un 4. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde, mal veya hizmet piyasalarının bölüşülmesi ile her türlü piyasa kaynaklarının veya unsurlarının paylaşılması ya da kontrolu şeklinde tanımlanan hale uygunluk göstermektedir. Bu nedenle, rekabeti sınırlayıcı bir niteliğe sahip olan sözleşmeye menfi tespit belgesi verilmesi mümkün değildir. Bu çerçevede, menfi tespit belgesi alamayan sözleşmenin muafiyet hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Sözleşme'nin 1. maddesinden, sözleşme ile Türkiye de üretilen ve yurt dışında üretilip, Mais tarafından pazarlanan ve dağıtımı yapılan yeni Renault otomobiller ve küçük ticari araçların yetkili satıcı tarafından dağıtımı ile tali yetkili satıcı tarafından satın alınmasının koşullarının belirlendiği anlaşılmaktadır. Sözleşmede Renault ürünlerinin satış ve dağıtımına ilişkin hükümler dışında, servis hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili hükümler bulunmamaktadır. 1998/3 sayılı Tebliğ in sadece dağıtım ve servisin birarada bulunduğu anlaşmalara ilişkin olması nedeniyle, malların dağıtımına yönelik bir dikey anlaşma niteliğindeki Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi, 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilmiştir. Söz konusu Tebliğ in Kapsam başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrası; Üretim veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar -dikey anlaşmalar- bu Teblğ de belirtilen koşulları taşıması kaydıyla, Kanun un 4 üncü maddesindeki yasaklamadan Kanun un 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak grup olarak muaf tutulmuştur. şeklindedir. Bu çerçevede; Renault otomobillerin yeniden satımı amacıyla yetkili satıcılar ile tali yetkili satıcılar arasında yapılan Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamına giren bir dikey anlaşma niteliğindedir. Bu Tebliğ hükümlerine göre yapılan değerlendirme ise aşağıdaki gibidir. H Madde 4 Sözleşmenin Bölge başlıklı 4.2. maddesi; Tali Yetkili Satıcı bölgesi dışına aktif satış yapamaz, üçüncü fıkrası ise, Şirket ve Yetkili Satıcı, Tali Yetkili Satıcı nın bölgesi dışına yaptığı satışları denetlemek, değişik esaslar ve yaptırımlar saptamak, gerektiğinde sözleşmeyi feshetmek yetkisine sahiptir. Tali Yetkili Satıcı, bu hususlara uymayı kabul ve taahüt eder. şeklindedir. 10

11 Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi nde de aynen bulunan ve yeniden düzenlenmesi istenen söz konusu 4.3. madde ile ilgili olarak yukarıda yapılan değerlendirme, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi bakımından da geçerlidir. Bu çerçevede, 4.3. maddede bahsedilen tali yetkili satıcının yapacağı aktif satışların denetlenmesi ve engellenmesi ise, bunun madde metninde açıkça belirtilmesi gerekmektedir. H Madde 18 Sözleşmenin maddesi, Tali Yetkili Satıcı, satışlarda piyasa koşullarını, marka ve ürünün ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindedir. 2002/2 sayılı Tebliğ in 4/a maddesi uyarınca alıcının kendi satış fiyatını belirleme serbestisinin engellenmesi anlaşmayı grup muafiyeti kapsamı dışına çıkaran sınırlamalar arasında yer almaktadır. Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hüküm ile amaçlananın yetkili satıcılar arasındaki haksız rekabeti önlemek olup olmadığı açık olmadığından, yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabilecek söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesi, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin maddeden çıkarılması gereklidir. H Madde 28 Sözleşmenin 28. maddesi, Bu sözleşmenin uygulanması ile ilgili olarak, yasalarda yapılacak değişiklikler veya şirketin gerekli görmesi halinde ödeme şartları, faiz oranları ile tesis, teşhir, inşa ve dekorasyon standartlarına ait düzenlemelere ilişkin olarak, şirketçe yayınlanan ve yayınlanacak olan tüm duyuru, tebliğ, elkitabı, standartlar kataloğu veya talimatname, tesislerin plan ve projeleri, v.s. adlar altındaki tüm dökümanlar bu sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilecek ve taraflar için bağlayıcı olacaktır. Tali Yetkili Satıcı bunlara itiraz edemeyeceği gibi bunlara aykırı davranışlarda bulunamaz. Böyle durumlarda şirket, sözleşmeyi geçici olarak askıya alabileceği gibi fesih de edebilir. şeklindedir. Söz konusu madde uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname gibi dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatına uygun olarak düzenlenmesi gerektiği açıktır. Bu konuda herhangi bir tereddüt olması halinde Kurum'a bildirimde bulunulmalıdır. Sözleşmenin anılan maddeler dışındaki maddeleri, otomobillerin satış ve teşhir şartlarına yönelik standartlar getirme amaçlı olan ve tali yetkili satıcı ile yetkili 11

12 satıcı arasındaki ticari ilişkileri düzenleyen hükümlerden oluşmaktadır. Söz konusu maddelerle 2002/2 sayılı Tebliğe aykırı herhangi bir sınırlama getirilmediği tespit edilmiştir. Bu çerçevede, Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi yukarıda değinilen değişikliklerin yapılması halinde 2002/2 sayılı Tebliğ e uygun hale gelecektir. H.2.4. Yetkili Servis Sözleşmesi ve Yetkili Mekanik Servis Sözleşmesi Her iki sözleşme de tanımlanan bölgede Renault otomobillerin yedek parçalarının dağıtımı ve servis hizmetlerinin yürütülmesine yönelik olarak MAİS yetkili satıcılarıyla yetkili servis ve yetkili mekanik servisleri arasında akdedilmiştir. Sözleşme taraflarından birinin diğerine bir hizmeti belirlenen bir bölgede münhasıran verme hakkı tanımış olması nedeniyle Kanun un 4. maddesine aykırılık söz konusudur. Bu nedenle sözleşmelere menfi tespit belgesi verilmesi mümkün değildir. Öte yandan, yedek parçaların ve servis hizmetlerinin dağıtımına yönelik olarak düzenlenen her iki sözleşmenin de 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği hükümlerine uygun olduğu tespit edilmiştir. Ancak Yetkili Mekanik Servis Sözleşmesinin 8. maddesi ile Yetkili Servis Sözleşmesinin 19. maddesinde Talimatlara Uyma Zorunluluğu başlığı altında, Bu sözleşmenin uygulanması ile ilgili olarak, yasalarda yapılacak değişiklikler veya şirketin gerekli görmesi halinde öngörülen ödeme şartları, faiz oranları ile tesis inşa ve dekorasyon, otomobil bakım ve onarımı ile servis donanımı standartlarına ait düzenlemelere ilişkin olarak, şirketçe yayınlanan ve yayınlanacak olan tüm duyuru, tebliğ, elkitabı, standartlar katoloğu veya talimatname, tesislerin plan ve projeleri, v.s. adlar altındaki tüm dökümanlar bu sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilecek ve taraflar için bağlayıcı olacaktır. Yetkili Mekanik Servis (Yetkili Servis) bunlara itiraz edemeyeceği gibi bunlara aykırı davranışlarda bulunamaz. Böyle durumlarda Yetkili Satıcı, sözleşmeyi geçici olarak askıya alabileceği gibi fesih de edebilir. hükmü yer almaktadır. Esasen yukarıda da belirtildiği üzere anılan düzenlemeler rekabet mevzuatına uygun olarak düzenlenmeli ve herhangi bir tereddütün varlığı halinde Kurum'a bildirimde bulunulmalıdır. İ- SONUÇ Yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmelerin doğrultusunda; I. Kurum Kayıtlarına tarih ve 3514 sayı ile intikal eden bildirime ilişkin olarak; 12

13 1. Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. ile Mais yetkili satıcıları arasında akdedilen "Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi", 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilerek; A- Sözleşmenin, a maddesinin, madde ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu husus madde metninde açıkça belirtilerek pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirildiğine yönelik bir anlam doğurmayacak biçimde yeniden düzenlenmesine OY BİRLİĞİ ile, b maddesinde yer alan Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabileceği kanaati nedeniyle, söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesine, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin maddeden çıkarılmasına OY BİRLİĞİ ile, ve öngörülen bu düzeltmelerin yapıldığının Kurumumuza tevsik edilmesi koşuluyla sözleşmenin Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceğinin ilgililere bildirilmesine OY BİRLİĞİ ile; B- Sözleşmenin maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname gibi dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesine OY BİRLİĞİ ile, 2. Konsinye ve ödemeli sistem olmak üzere iki türü bulunan "Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmeleri"nin sonradan değiştirilerek imzalanan son hallerinin ayrıca Kurum a bildirilmiş olmaları sebebiyle, imzalanmayan ve uygulanmayan söz konusu anlaşmalara ilişkin olarak her hangi bir işlem yapılmasına gerek bulunmadığına OY BİRLİĞİ ile, 3. Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. ile yetkili servisler arasında imzalanan Yetkili Servis Sözleşmesi nin ve yetkili mekanik servisler arasında imzalanan Yetkili Mekanik Servis Sözleşmeleri nin, sayılı Kanun a aykırı hükümler içermeleri sebebiyle menfi tespit belgesi alamayacaklarına, ancak 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ne uygun olmaları dolayısıyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlandıklarına; - Yetkili Mekanik Servis Sözleşmesi nin 8. ve Yetkili Servis Sözleşmesi nin 19. maddeleri uyarınca tebliğ, el kitabı veya talimatname gibi dokümanlarla 13

14 yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesine, OY BİRLİĞİ ile, II. Kurum Kayıtlarına tarih ve 798 sayı ile intikal eden bildirime ilişkin olarak; tarih ve /MM-02-SÇ sayılı raporda yapılan değerlendirmeler ışığında, 1. Mais Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. ile Mais yetkili satıcıları arasında akdedilen Dağıtım ve Yetkili Satıcılık Sözleşmesi, 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilerek; A- Sözleşmenin, a. 4. maddesinin, madde ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu husus madde metninde açıkça belirtilerek pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirildiğine dair bir anlam doğurmayacak biçimde yeniden düzenlenmesine, b maddesinde yer alan Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabileceği kanaati nedeniyle, söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesine, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin maddeden çıkarılmasına, ve öngörülen düzeltmelerin yapıldığının Kurumumuza tevsik edilmesi koşuluyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceğinin ilgililere bildirilmesine OY BİRLİĞİ ile; B- Sözleşmenin 28. maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname gibi dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesine OY BİRLİĞİ ile, 2. Renault ürünlerinin yetkili satıcı tarafından dağıtımı ve tali yetkili satıcı tarafından yetkili satıcıdan konsinye alınmasının koşullarının düzenlendiği Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Anlaşması nın, kapsamı ve içerdiği hükümler itibarıyla 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilemeyeceğine ve ayrıca menfi tespit belgesi verilmesine gerek olmadığına OY ÇOKLUĞU ile, 14

15 3. Renault ürünlerinin yetkili satıcı tarafından dağıtımı ile tali yetkili satıcı tarafından yeniden satış amacıyla alımının koşullarını düzenleyen Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Sözleşmesi nin, A- içerdiği rekabeti kısıtlayıcı hükümler itibariyle menfi tespit belgesi alamayacağına, dağıtım ve servisin bir arada bulunmaması sebebiyle 1998/3 sayılı Tebliğ kapsamında da değerlendirilemeyeceğine, ancak tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği çerçevesinde değerlendirilmesinin mümkün olduğuna OY BİRLİĞİ ile, B- Sözleşmenin, a. 4. maddesinin, madde ile getirilen denetleme ve sınırlama aktif satışlara yönelik ise bu husus madde metninde açıkça belirtilerek pasif satışlara yönelik bir sınırlama getirildiğine yönelik bir anlam doğurmayacak biçimde yeniden düzenlenmesine, b maddesinde yer alan Yetkili Satıcı, satışlarda ve diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini dikkate alır şeklindeki hükmün yetkili satıcıların fiyat rekabetini sınırlamaya yönelik olarak yorumlanabilecek olması nedeniyle, söz konusu hüküm ile kastedilen haksız rekabeti önlemek ise bunun madde metninde daha açık ifade edilmesine, aksi takdirde diğer Yetkili Satıcılar ın ekonomik yaşayabilirliğini ifadesinin maddeden çıkarılmasına, ve öngörülen bu düzeltmelerin yapılarak Kurumumuza tevsik edilmesi koşuluyla Tebliğ in sağladığı muafiyetten yararlanabileceğinin ilgililere bildirilmesine OYBİRLİĞİ ile, C- Sözleşmenin 28. maddesi uyarınca sözleşmenin ayrılmaz bir parçası kabul edilen duyuru, tebliğ, el kitabı veya talimatname gibi dokümanlarla yapılacak düzenlemelerin rekabet mevzuatı çerçevesinde yapılması gerektiğinin ve bu konuda tereddüt olması halinde Kurum a bildirimde bulunulabileceğinin taraflara tebliğ edilmesine OY BİRLİĞİ ile; III. 1) Öngörülen değişikliklerin yerine getirilmesi ve Kurumumuza bildirilmesi için kararın tebliğinden itibaren ilgili taraflara 60 gün süre verilmesine; 2) Aksi takdirde 4054 sayılı Kanun un 56. maddesi uyarınca sözleşmenin geçersiz olacağının, Kurulumuzca öngörülen düzeltmeler yapılmadan uygulamaya devam edilmesi halinde Kanun un ilgili maddeleri uyarınca haklarında soruşturma açılacağının ve aynı Kanun un 16. ve 17. maddeleri 15

16 uyarınca işlem yapılacağının taraflara bildirilmesine OYBİRLİĞİ ile; karar verilmiştir. 16

17 KARŞI OY GEREKÇESİ Renault ürünlerinin yetkili satıcı tarafından dağıtımı ve tali yetkili satıcı tarafından yetkili satıcıdan konsinye alınmasının koşullarının düzenlendiği Dağıtım ve Tali Yetkili Satıcılık Anlaşması nda tali yetkili satıcıya getirilen yükümlülükler ve haklar (11,15.3, 16, 22, 23. maddeler), tali yetkili satıcının bağımsız bir tacir gibi hareket edeceğini göstermekte olup, acente veya risk almayan bir teşebbüs gibi nitelendirilemeyeceğinden anılan ilişki ve bu doğrultuda düzenlenen sözleşmenin 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi ve incelenmesi gerektiği düşüncesiyle Rekabet Kurulunun tarih, 03-43/ sayılı kararının II.2. bendinde çoğunluğun görüşüne katılmıyorum. R. Müfit SONBAY Kurul Üyesi 17