Kanat Skapula. Winging Scapula. E itim / Education

Transkript

1 E itim / Education 113 Winging Scapula lknur AKTAfi, Kenan AKGÜN* Sayg Hastanesi, stanbul, Türkiye * stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Fiziksel T p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal, stanbul, Türkiye Özet Kanat skapula (KS), skapulan n medial kenar n n veya inferior aç s n n gö- üs duvar ndan uzaklaflmas d r. KS nöromuskuler, muskuloskeletal veya yap sal nedenlerle oluflabilir. KS basit bir estetik sorun olmaktan çok önemli bir fonksiyonel problem olarak görülmeli ve tedavi edilmelidir. Fizik muayene ve tan sal çal flmalar klinisyene do ru tan y koymak için yard m eder. Bu derlemede KS tan ve tedavisi genifl ölçüde ele al nacak ve literatür verileri aktar lacakt r. Türk Fiz T p Rehab Derg 2007;53: Anahtar Kelimeler: Kanat skapula, omuz a r s Summary Winging Scapula (WS) is a condition in which the scapula (usually the medial and inferior borders) is displaced away from the body. WS can occur from neuromuscular, musculoskeletal, or structural causes. WS should be treated as a significant functional problem is not simply an aesthetic issue. Physical examination and diagnostic studies help clinicians to make the correct diagnosis. Diagnosis and treatment of WS will be discussed extensively and data from literature will be presented in this review. Key Words: Winging scapula, shoulder pain Kanat skapula (KS), skapulan n medial kenar n n veya inferior aç s n n gö üs duvar ndan uzaklaflmas d r (Resim 1). Skapula alata olarak da bilinen bu klinik patolojinin nedenlerinin ortaya konmas oluflabilecek komplikasyonlar n önlenmesi aç - s ndan çok önemlidir (1). Anatomi ve Biyomekanik Skapula, 2 ile 7. kostalar aras nda bulunur. Spina skapula d fl tarafa do ru giderek genifller ve akromiyon ile son bularak, omuz eklemi gibi oldukça karmafl k ve hareket geniflli i çok fazla olan eklemin yap s na kat l r. Omuz kufla n oluflturan kemik yap lar ve gö üs kafesi; glenohumeral eklem, akromioklavikular eklem, sternoklavikular eklem ve skapulotorasik eklemi oluflturur. Glenohumeral ve skapulotorasik eklem biomekani ine katk da bulunan birçok kas olmas na ra men üst ekstremite hareketleriyle skapulan n gö üs duvar ndan uzaklaflmas n önleyen anahtar kaslar; serratus anterior, trapez, romboidler ve levator skapulad r (2). Muskulus Trapezius: Servikal ve torakal spinöz ç k nt lardan üst, orta ve alt trapez olarak adland r lan üç grup kas olarak bafllar, spina skapula ve akromiyona tutunur (fiekil 1). Trapez kas n n üst bölümü omuz eklemini yukar çeker ve glenoidi yukar rotasyona getirir; orta bölüm skapulaya adduksiyon yapt - r r; alt bölüm ise serratus anteriorla beraber skapulay gö üs duvar na fikse ederek, skapula depresyonu ve glenoidin inferiora rotasyonunu sa lar (1). Aksesuar sinir taraf ndan innerve edilir. Bu sinirin internal parças bulbustan, eksternal parças ise medullan n C1-5 segmentinden ç karak kafa içinde birleflip aksesuar siniri oluflturduktan sonra juguler foramenden kafatas n terk eder. Sternokleidomastoid kas n arkas ndan bu kas da innerve ederek, önden arkaya do ru posterior servikal üçgenden geçerek, vücudun arka taraf na dolan r ve tüm trapez kas trasesi boyunca uzanarak bu kas innerve eder (3). Muskulus Levator Skapula; Servikal vertebralar n (C1-4) transvers ç k nt lar ndan bafllar ve skapulan n medial yüzünün üst köflesine tutunur (fiekil 1). Skapulay mediale ve yukar çekerken glenoidi afla ya rotasyona getirir. Servikal pleksustan Yaz flma Adresi: Dr. lknur Aktas, Olimpos, No: 229, Akmerkez, Etiler, stanbul, Türkiye Tel: Faks: E-posta: iaktas@hotmail.com Kabul Tarihi: Kas m 2006

2 114 Türk Fiz T p Rehab Derg 2007;53:113-7 Resim 1. Sa kanat skapula. (C3-4) ve bazen de dorsal skapuler sinirin (C5) liflerinden innerve olur (1). Muskulus Romboideus: Torakal vertebralar n n (T2-5) spinöz ç k nt lar ndan bafllar. Üstteki bölümü minör, alttaki bölüm major olmak üzere, iki bölümden oluflur ve skapulan n medial kenar na yap fl r (fiekil 1). Romboidler (majör ve minör), skapula rotatorudur ve glenoidi afla ya çevirirler. Ayr ca skapulan n adduksiyon ve elevasyonuna yard m eder. C3-5 sinir köklerinden oluflan dorsal skapuler sinir taraf ndan innerve edilir (1). Muskulus Serratus Anterior: Üst bölümü, 1. ve 2. kostalarla skapulan n superior köflesi aras nda; orta bölümü, 2.,3. ve 4., kostalar ile skapulan n medial kenar n n anterior yüzü aras nda; alt bölümü ise, 5-9. kostalar ile skapulan n inferior köflesi aras nda yer al r. Serratus anterior kas omuzun fleksiyonu s ras nda glenoidin yukar, skapulan n öne hareketine izin verir. Ayr ca gö üs duvar na karfl skapulan n medial kenar n sabitler. Uzun torasik sinir (C5-C7) taraf ndan innerve olur. Brakiyal pleksus ve klavikulan n alt ndan 1. kostan n üstünden geçer. Gö üs duvar n n lateral yüzü boyunca afla inerek serratus anterior kas n innerve eder (4,5). Omuzda iki kuvvet çifti vard r. Birincisi üst trapez ve üst serratus anterior kaslar, ikinci ise alt trapez ve alt serratus anterior kaslar d r. Üst kuvvet çifti skapulan n yukar rotasyonu ile kolu eleve ederler. Alt kuvvet çifti bir sinerjist olarak görev yaparak, kanatlaflmay kontrol ederler ve skapulan n distal segmentinin toraks kafesi ile temasta bulunmas n sa larlar (fiekil 2). Trapez kas abduksiyon için daha kritik rol oynarken serratus kas, fleksiyon için daha önemlidir. Her iki kas deltoid için stabilizör olarak görev yapar, bir fikse segment olarak skapula üzerinde kolun elevasyonuna izin verirler. Orta trapez ve romboidler skapulan n stabilisazyonunda (eksantrik kontrol) önemli görev yüklenirler. Latissimuks dorsi ve pektoral kaslar humerusa yap flmas nedeniyle toraks kafesine skapulay fikse edecekler ve kolun hareketi için stabiliteyi sa layacaklard r (6). fiekil 1. Skapulan n gö üs duvar ndan uzaklaflmas n önleyen kaslar n posteriordan görünümü. T: Trapez, L: Levator skapula, R1: Romboid minör, R2: Romboid majör fiekil 2. Omuzun üst (Ü) ve alt (A) kuvvet çiftleri.

3 Türk Fiz T p Rehab Derg 2007;53: Humerus, skapula ve klavikulan n belirli bir düzen içinde yapt klar hareket skapula-humeral ritm olarak tan mlan r. Kolun abduksiyonunun her 15 derecesinde 10 derecelik glenohumeral hareket olurken 5 derece skapulatorasik (skapula rotasyonu) hareket olur. Bu oran 2:1 dir (6,7). Kolun 90 derece abduksiyonunda glenohumeral eklem hareketi 60 derece iken skapula rotasyonu 30 derecedir. Kolun tam elevasyonunda skapula rotasyonu 60 derece olurken glenohuneral eklem hareketi 120 dereceye ulafl r. Glenohumeral eklem ve skapula torasik eklemde oluflan skapulahumeral hareket, akromiyoklaviküler eklem aksisi etraf ndaki harekettir. Bu nedenle akromiyoklaviküler eklem ve sternoklaviküler eklem kolun tam hareketi için çok önemli rol oynar (6,8). Etiyoloji KS nedenleri primer ve sekonder olarak s n fland r lmaktad r. Primer nedenler olarak; skapulan n kendine ait kemik lezyonlar, tümörler, kaynamam fl skapuler k r klar, genel iskelet deformiteleri (skolyoz), skapula stabilizasyonunda görevli kaslar n (serratus anterior, trapez, romboid) herhangi bir nedenle (travma, cerrahi vb.) hasar, periskapuler kaslar n konjenital yoklu u ve kas distrofileri (fasyoskapulahumeral distrofi gibi) yan nda skapulotorasik bursa ile ilgili problemler say labilir. Bunlarla beraber skapula stabilizasyonunda görevli kaslar n sinirlerinin travma, hastal k, afl lama, cerrahi giriflimler (özellikle boyun, omuz, aksilla veya toraks) veya omuzda a r yük tafl ma gibi nedenlerle hasarlanmas KS nedeni olabilirken (9-11) bu sinirlerle ilgili patolojilere ve radikülopatiye ba l da geliflebilir (12,13). Parsonage-Turner sendromunda da (amyotrofik brakial nöralji) uzun torasik sinir tutulumu ile KS görülebilir (14). Kongenital inmemifl skapula gibi geliflimsel nedenler de primer nedenler aras nda say lmaktad r (15). Sekonder olarak KS yapabilecek patolojiler; primer glenohumeral, subakromiyal patolojiler ve dengesiz kas kontraktürleri olarak say labilir. Primer ve sekonder nedenler yan nda istemli KS da mevcuttur Kas hareketlerine çok hakim olabilen ve gövde kaslar n izole olarak çal flt rabilen insanlarda görülür (9). Semptomlar Hastalar genellikle omuz, skapula veya boyun bölgesinde a r dan yak n r. Omuz eklem hareket aç kl genellikle k s tl ve a r l d r. Omuzun hareketi ile kütleme sesi ve KS ye neden olan patolojiye ba l olarak spesifik semptomlar ortaya ç kabilir. Spinal aksesuar sinir lezyonuna ba l KS li hastalarda omuz seviyesi sa lam tarafa göre düflüktür. Genellikle dereceden daha fazla abduksiyon zordur ve a r l d r (16). Uzun torasik sinir lezyonu olan hastalarda dominant olarak omuz ve skapula a r s yan nda kola ve lateral servikal bölgeye yay lan a r da görülebilir. A r d fl nda skapulan n kanatlaflmas na ba l olarak otururken veya benzer aktivitelerde tak lma hissi oluflabilir (16). KS nin di er nedenleri de öncelikle yukardaki semptomlara neden olabilir. Hastalar s kl kla omuzu kullan rken kas yorgunlu u, üst ekstremitede zay fl k yak nmas ve omuz bölgesinde sabah tutuklu undan yak n rlar (1,16). Ayr ca omuz biomekani- inin bozulmas na ba l olarak miyofasyal a r sendromu geliflebilir ve tetik noktalar n varl, bu durumda ikinci bir a r kayna oluflturur (17). Klinik De erlendirme KS nin de erlendirilmesinde iyi bir hikaye almak ve dikkatli bir fizik muayene tüm hastal klarda oldu u gibi en önemli aflamad r. Hikayede özellikle ne zaman bafllad, fliddeti, travma, hastal k, afl lama, cerrahi giriflimler ve a r yük tafl ma ile ilgili olaylar detayl bir flekilde sorgulanmal d r. A r n n tipi, yeri, yay l m, art ran faktörler, süresi dikkatlice sorgulanmal d r. Hasta mutlaka ç plak olarak, hem istirahat pozisyonunda hem de omuz hareketleri s ras nda de erlendirilmelidir. stirahatte de erlendirme: Hastan n toraks bölgesi ve omuzlar anterior ve posterior olarak inspekte edilerek genel postür de erlendirilmesi yap lmal d r. Kas atrofisi, asimetri, skolyoz, skapuler kanatlaflma, her iki omuz ekleminin seviyeleri, omuz kufla na ait eklemlerde flifllik, deformite varl, kongenital inmemifl skapula (Sprengel deformitesi) saptanabilir (15). Nörojenik veya primer kas nedenli KS si olan olgularda trapez, romboid veya supraskapular fossan n daha derin kaslar - fiekil 3. Aksesuar sinir lezyonlar nda skapulan n görünümü. Oklar n gösterdi i yönde bir de iflim izlenmektedir. fiekil 4. Uzun torasik sinir lezyonlar nda skapulan n görünümü. Oklar n gösterdi i yönde bir de iflim izlenmektedir.

4 116 Türk Fiz T p Rehab Derg 2007;53:113-7 n n atrofisi vard r (1,18). Spinal aksesuar sinir lezyonunda skapula depresedir ve inferior aç s laterale kaym flt r (fiekil 3) (1,16,19). Uzun torasik sinir lezyonlar nda skapula normal görülebilir veya eleve olabilir, inferior aç mediale do ru rotasyona u rar (fiekil 4) (1,16). stirahat halinde her iki skapulan n superior aç s ndan, spina skapula seviyesinden ve inferior aç s ndan spinöz ç k nt lara olan horizontal uzakl k ölçülerek skapulalar aras ndaki asimetri de erlendirilir (20). Çeflitli kaslarda kas spazm görülebilir veya palpe edilebilir. Bu etkilenmemifl kaslar n daha fazla zorlanmas na ba l d r (21). Yak nmalar n skapuladan veya omuzdan kaynakland n ay rmak ço u zaman zordur. Bu nedenle üst ekstremitenin biyomekani ine katk da bulunan tüm kas-iskelet komponentlerinin klinik olarak dikkatli muayenesi gereklidir. Ayr ca KS nin primer ve sekonder nedenlerini ay rabilmek için ayr nt l boyun ve omuz muayenesi gerekir (22). Özellikle skapulaya yap flan kaslar n anatomisini bilmek çok önemlidir. Dikkatli bir nörolojik muayene ile nöromüsküler patoloji bulgular n d fllamak gereklidir. Fizik muayene, kranial sinir testlerini (özellikle omuz elevasyonu ile test edilen XI. kranial sinir), di- er üst ve alt ekstremite kaslar n n, boyun ve yüz kaslar n n manuel kas testini, refleks ve duyu muayenelerini de içermelidir (23). Dinamik de erlendirme: Kol fleksiyona getirildi i zaman skapulan n medial kenar n n mediale yer de ifltirmesi ve kanatlaflmas, hastadan omuz ve bel seviyesinde duvar itmesi istendi inde; skapulan n medial kenar n n kanatlaflmas, uzun torasik sinir lezyonu veya serratus anterior kas n n disfonksiyonunda daha belirgin olur (12). Romboid kaslarda zay fl k varsa serratus anteriorun fazla çal flmas na ba l olarak fleksiyonda skapula afla ya ve laterale yerde ifltirir (24). Skapulan n laterale ve dorsale yerde ifltirmesi (özellikle de alt bölümünün) kollar n fleksiyon pozisyonda yavaflça afla ya indirilmesi ile de görülebilir (1). Omuz abduksiyonu ile skapulan n kanatlaflmas spinal aksesuar sinir lezyonu veya trapez kas disfonksiyonunda daha belirgin hale gelir. Omuz abduksiyonunun ilk 90 derecesinde skapulan n laterale yerde ifltirmesi ve elevasyonu görülür. Doksan dereceyi geçti imizde belirginli i azal r. Öne fleksiyonla daha hafif bir kanatlaflma oluflur (1,16,19). Halbuki uzun torasik sinir lezyonlu olgularda kolu fleksiyonda 90 dereceden daha yukar kald rmak daha zordur (16,24). Ayr ca hasta de erlendiriminde istirahat pozisyonunda iken yavafl bir flekilde abduksiyon yapt r p tekrar nötral pozisyona gelmesini sa layarak skapulotorasik ritm gözlenmeli ve her iki skapula aras ndaki fark kaydedilmelidir (25-27). Skapuler stabilizasyonun kayb ile oluflan omuz elevasyon s n rlanmas ve a r y, skapuler stabilizasyon testi ile do rulayabiliriz. Bu amaçla hastan n skapulas elle komprese edilir. Bu manevra ile a r giderilir ve kolun horizantal seviye üzerine kald r lmas sa lan r (28). Skapulan n laterale kaymas n n derecesinin belirlenmesi ve izlenmesi aç s ndan dinamik olarak fleksiyonda ve abduksiyonda skapulan n inferior kenar n n spinöz ç k nt lara olan uzakl klar ölçülmelidir (29). Yap sal nedenlere sekonder KS de kanatlaflma, kolun pozisyonu ile de iflmedi i gibi kemik ve bursal patolojilere ba l olanlarda skapular krepitasyon birlikte olabilir (24). Tan sal Çal flmalar KS klinik bir tan d r. Bununla birlikte ileri tan sal testlerle nedeni irdelemek gerekir. Elektrodiagnostik çal flmalar, nöromuskuler nedenleri ortaya koymak için önemlidir. Radyografiler nadir olarak tan ya yard mc olmas na ra men osteokondrom gibi primer kemik tümörleri, primer omuz patolojileri, servikal spondiloz ve skolyoza ba l kanatlaflma nedenlerini ortaya koymada yard mc olur. Bu nedenle skapula, omuz, servikal bölge ve toraks radyografileri gözönüne al nmal d r. Servikal, omuz, skapula veya brakial pleksusun bilgisayarl tomografisi veya manyetik rezonans görüntülemesi klinik flüpheye göre endike olabilir (30). Medikal Tedavi ve Rehabilitasyonu Potansiyel hastal k komplikasyonlar aras nda; omuz EHA'n n kayb, adezif kapsülit, kronik kas atrofisi, kronik omuz a r s, ve kozmetik deformiteler say labilir(9). Bu komplikasyonlar n önlenmesi tedavinin temel ögelerinden biridir. Tedavinin bafl nda a r n n kontrolü gereklidir. Genellikle basit analjezik ve steroid olmayan anti enflamatuvar ilaçlarla bu sa lanabilir. Yüzeyel s cak ve buz tedavisi kas spazm ve a r - n n giderilmesinde yard mc d r. TENS gibi elektroterapi modaliteri a r kontrolünde önemli yer tutarlar. Ultrason ve k sa dalga diatermi gibi derin s t c lardan hem a r kontrolü hem de yumuflak dokular n elastikiyetini sa lamada çok önemli rol oynarlar. Hastan n mesleki u rafllar na veya hobilerine göre aktivite modifikasyonu veya k s tlanmas gerekebilir. Olgular n ço- unda ask kullan lmas önerilmez ancak primer omuz patolojine sekonder KS varsa ilk bir hafta içinde a r n n kontrolu amac yla kullan labilir (31,32). KS nin rehabilitasyonu altta yatan nedene ba l baz de ifliklikler göstermesine ra men genel prensipleri içerir. Kontraktürleri önlemek için erken dönemde eklem hareket aç kl (EHA) egzersizlerine bafllan l r. EHA egzersizlerinde genellikle skapulan n stabilizasyonu gerekli oldu undan bafllang çta bu egzersizler bir terapist taraf ndan yap lmal d r. Skapuler stabilizasyon egzersizleri, fonksiyonel periskapuler kaslar n ve omuz kaslar n n progresif kuvvetlendirme program, a r s n rlar içinde bafllanmal d r (31-33). Top ile yap lan skapular stabilizasyon egzersizleri, proprioseptif nöromüsküler fasilitasyon paternlerinin kullan ld egzersizler, pileometrik egzersizler, izole olarak serratus anterior a, latissimus dorsiye yönelik kuvvetlendirme egzersizleri bu program içinde yer al rlar. Hastalar egzersizleri tam olarak yapabildikleri zaman ev program na geçilmelidir. Skapuler stabilizasyon breysler kullan lmakla birlikte sonuçlar tart flmal d r (34,35). Lokal steroid enjeksiyonlar gibi uygulamalar genellikle gerekli de ildir. Ancak sekonder patolojiler geliflti inde gerekli olabilir (9). Cerrahi Tedavi Kronik a r l ve dirençli KS cerrahi tekniklerle tedavi edilebilir. E er hastan n KS si tek bir sinir lezyonuna ba l ise, cerrahi giriflimler genellikle sinir fonksiyonlar n n düzelmesi için yeterli bir zaman (en az ndan 1-2 y l) bekledikten sonra gözönüne al nmal d r (21). Cerrahi giriflimler skapulotorasik füzyon, statik skapuler stabilizasyon ve dinamik skapuler stabilizasyonu içerir (21,36,37). Bilinen tek bir sinir yaralanmas varsa (direk travmaya ba l spinal aksesuar lezyonu gibi) sinir ekspolarasyonu ve tamiri düflünülmelidir (24).

5 Türk Fiz T p Rehab Derg 2007;53: Kaynaklar 1. Saeed MA, Gatens PF, Singh S. Winging of the scapula. Am Fam Physician 1981;24: Peat M. Functional anatomy of the shoulder complex. Phys The 1986;66: Aboujaoude J, Alnot JY, Oberlin C. The spinal accessory nerve (n. accessorius) I: anatomical study. Rev Chir Orthop Reparatrice Appar Mot 1994;80: Horvitz MT, Tocantins LM. An anatomical study of the role of the long thoracic nerve and the related scapular bursae in the pathogenesis of local paralysis of the serratus anterior muscle. Anat Rec 1938;71: Von Hochstetter A.A surgical significant variation in the anatomy of N. thoracius longus. Anat Anz 1986;162: Norkin CC, Levangie PK. Joint Structure and Function: A comprehensive Analysis 2nd ed. Philadelphia: F.A. Davis Company; Kennedy K. Rehabilitation of the unstable shoulder. Oper Tech Sports Med 1993;1: Cailliet R. Shoulder pain. Philadelphia: F.A. Davis Company; Lauder TD. Scapular Winging. In: Frontera WR, Silver JK, editors. Essentials of physical medicine and rehabilitation. Philadelphia: Hanley and Belfus p Zander D, Perlick L, Diedrich O. Scapula alata as a complication of infection with human parvovirus B19 (erythema infectiosum) Z Orthop Ihre Grenzgeb 2001;139: Gupta V, Posner B. Trauma to the long thoracic nerve and associated scapula winging in a low-velocity rear-end automobile collision: case report. J Trauma 2004;57: Makin GJ, Brown WF, Ebers GC. C7 radiculopathy: importance of scapular winging in clinical diagnosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1986;49: Fournier HD, Mercier P, Menei P. Anatomical bases of the posterior approach to the brachial plexus for repairing avulsed spinal nerve roots. Surg Radiol Anat 2001;23: Steinmann SP, Wood MB. Pectoralis major transfer for serratus anterior paralysis. J Shoulder Elbow Surg 2003;12: Cavendish ME. Congenital elevation of the scapula. J Bone Joint Surg Br 1972;54: Hammond SR, Danta GA. Clinical and electrophysiological study of neurogenically induced winging of the scapula. Clin Exper Neurol 1981;17: Travel JG, Simons DG. Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual. Baltimore: Williams and Wilkins; p Silliman JF, Dean MT. Neurovascular injuries to the shoulder complex. J Orthop Sports Phys Ther 1993;18: Schultz JS, Leonard JA Jr. Long thoracic neuropathy from athletic activity. Arch Phys Med Rehabil 1992;73: Sobush DC, Simoneau GG, Dietz KE, Levene JA, Grossman RE, Smith WB. The lennie test for measuring scapular position in healthy young adult females: a reliability and validity study. J Orthop Sports Phys Ther 1996;23: Wiater MJ, Flatow EL. Long thoracic nerve injury. Clin Ortho Rel Research 1999;368: Magee DJ. Cervical Spine and Shoulder in Orthopaedic Physical Assessment. Philadelphia, W. B. Saunders; p.34-70, Davies GJ, Dickoff-Hoffman S. Neuromuscular testing and rehabilitation of the shoulder complex. J Orthop Sports Phys Ther 1993;18: Kuhn JE, Hawkins RJ. Evaluation and treatment of scapular disorders. In: Warner JJP, Iannoti JP, Gerber C, editors. Complex and Revision Problems in Shoulder Surgery. Philadelphia: Lippincottt-Raven; p McQuade KJ, Smidt GL. Dynamic scapulohumeral rhythm: the effects of external resistance during elevation of the arm in the scapular plane. J Orthop Sports Phys Ther 1998;27: Jobe FW, Pink M. Classification and treatment of shoulder dysfunction in the overhead athlete. J Orthop Sports Phys Ther 1993;18: Kibler WB. Role of the scapula in the overhead throwing motion. Contemp Orthop 1991;22: Warner JJP, Navarro RA. Serratus anterior dysfunction: Recognition and treatment. Clin Ortho Rel Research 1998;349: Kibler WB. The role of the scapula in athletic shoulder function. Am J Sports Med 1998;26: Moseley JB Jr, Jobe FW, Pink M, Perry J, Tibone JE. EMG analysis of the scapular muscles during a shoulder rehabilitation program. Am J Sports Med 1992;20: Kibler WB. Shoulder rehabilitation: principles and practice. Med Sci Sports Exerc 1998;30: Kibler WB, Livingston B, Bruce R. Current concepts in shoulder rehabilitation. Adv Oper Orthop 1995;3: Oakes MJ, Sherwood DL. An isolated long thoracic nerve injury in a Navy Airman. Mil Med 2004;169: Marin R. Scapula winger s brace: A case series on the management of long thoracic nerve palsy. Arch Phys Med Rehabil 1998;79: Klebe TM, Dossing KV, Blenstrup T, Nielsen-Ferreira J, Rejsenhus L, Aalkjaer G, et al. Scapulae alatae-angels' wings. A study of 64 patients treated with braces and physical therapy at the Viberg's hospital. Ugeskr Laeger 2003;21;165: Krishnan SG, Hawkins RJ, Michelotti JD, Litchfield R, Willis RB, Kim YK. Scapulothoracic arthrodesis: indications, technique, and results. Clin Orthop Relat Res 2005;: Demirhan M, Uysal M, Onen M. The use of the cable-grip system in the treatment of winged scapula caused by post-traumatic combined nerve injury: a case report. Acta Orthop Traumatol Turc 2002;36:162-6.