Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ"

Transkript

1 Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ Burhanettin Kaya 1 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, Ankara GÝRÝÞ DSÖ ve Dünya Bankasý nýn raporlarýna göre toplumda yaygýn görülen ve yetiyitimine yola açan bir ruhsal bozukluk olan depresyonun yaygýnlýðýnýn daha da artacaðý, kalp damar hastalýklarýndan sonra en yaygýn görülen ikinci hastalýk olacaðý öngörülmektedir (Üstün ve ark. 2004). Buradan çýkarýlacak anlam, karþýt yöndeki tüm savlara raðmen geleceðin insanlar için mutluluk getiremeyeceði olgusudur. Bu bulgular depresyonun yaygýnlaþmasý ve kalýcý sonuçlar doðurmasý üzerinde etkili olan dinamik etkenleri anlamanýn gerekliliðini bir kez daha göstermektedir. Bu tarihsel evrede hangi etkenlerin depresyonun ortaya çýkmasýný kolaylaþtýrdýðý ya da koruyucu olduðu ilgi çeken noktalar olmaktadýr. Bir çok araþtýrmada vurgulanan kadýn olmak, eðitim düzeyinin düþüklüðü, olumsuz yaþam olaylarýnýn varlýðý, iþsizlik, ekonomik düzeyin düþük düþüklüðü en sýk incelenen deðiþikliklerdir (Ünal ve Özcan 2000). Yaþam olaylarý, erken çocukluk travmalarý, iliþki sorunlarý, cinsiyet rolleri, bireyin psikoseksüel geliþimsel süreçleri kadar toplumsal süreçler tarafýndan da belirlenen deðiþkenlerdir (Ünal ve Özcan 2000). Bireyin kiþilik özelliklerinden sosyal destek düzeyine, toplumsal að geliþtirme yetisinden stresle baþa çýkma becerisine varan bir çok deðiþken de toplumsal süreçlerle etkileþim içindedir (Kaya ve ark. 2007). Burada sorulmasý gereken en temel soru depresyon üzerinde etkili olduðu öngörülen bu deðiþkenlerin her birinin baðýmsýz bir deðiþken olarak deðerlendirilmesinin ne denli doðru olacaðýdýr. Bu deðiþkenleri kapsayýcý, genel bir kategori içinde mi deðerlendirmek gerekir? Günümüzün psikiyatrik epidemiyoloji araþtýrmalarýnýn sormasý gereken can alýcý sorulardan biri de budur. Bilimsel kanýtlar yirminci yüzyýlýn ikinci yarýsýnda depresyon yaygýnlýðýnýn fark edilir biçimde arttýðýný göstermektedir (Williams ve Neighbors 2007). Depresyonun daha iyi tanýnan bir ruhsal bozukluk olmasý ve toplum tarafýndan bir saðlýk sorunu olarak algýlanmasý baþvuru oranlarýný arttýrmýþtýr. Bu artýþ saðlýk hizmetlerinde yaþanan geliþmeler ile de iliþkilendirilmiþtir (Cimilli 2001). Kanýtlarýn giderek çoðalmasýna karþýn bu yaygýnlýk artýþýnýn nedenlerini anlamaya yönelik tartýþmalarýn sürmesi depresyonun oluþ nedenlerine odaklanan araþtýrmalarýn yöntembilimsel bir karýþýklýðý içerdiðini de düþündürmektedir. Yaygýnlýk artýþýnýn toplumsal nedenlerini anlamanýn özellikle batý ülkelerindeki gözlenen toplumsal, ekonomik ve kültürel deðiþimleri gözden geçirmekle olanaklý olacaðý ifade edilmiþtir. Sanayi toplumlarýnda gözlenen nüfus artýþý, iç ve dýþ göç, kentleþme sorunlarý, fiziksel çevredeki deðiþimler, aile yapýsýnda deðiþme, toplumsal iletiþim aðýndaki çözülme, bireycileþme, toplumsal dayanýþmanýn bozulmasý, artan stres etkenleri ve örselenme yaþantýlarý, ekonomik politikalar depresyonun artýþý ve etkilerini anlamak için üzerinde çalýþýlmasý gereken ana deðiþkenlerdir. Tüm bunlarýn insanýn ruhsal dünyasýnda ve deðerler sisteminde yarattýðý deðiþiklikler kiþilik ve ruh- 11

2 Kaya B. sal yapýda gözlenen deðiþimleri anlamak için anahtar niteliðindedir. Üçüncü dünya ülkeleri de benzeri süreçleri sahip olduklarý sosyoekonomik ve kültürel geliþmiþlik düzeyine özgü bir biçimde yaþamaktadýr (Cimilli 2001). Hýzlý nüfus artýþý, göç ile baðlatýlý nüfus hareketleri, yoksulluk, siyasi sorunlar, insan haklarý ihlalleri, ciddi psikososyal sonuçlar doðuran travmalar, fizik çevre ile iliþkili sorunlar ayný biçimde ruhsal bozukluklarý ortaya çýkmasý ve süregenleþmesinde önemli deðiþkenler olmayý sürdürmektedir. ÝÞSÝZLÝK, YOKSULLUK VE KENT: SOSYAL SINIF PENCERESÝNDEN DEPRESYONUN GÖRÜNÜMÜ Günümüzde psikoloji ve psikiyatri alanýndaki araþtýrmalarda dikkat çeken önemli bir sorun sýnýf temelli bir bakýþ açýsýnýn eksikliðidir. Sosyal bilim araþtýrmalarýnda son yýllarda daha fazla dikkat çeken bir deðiþken olan sýnýf, psikoloji ve psikiyatri araþtýrmalarýnda ayný ilgiyi görmemektedir. Psikososyal etkenler biçiminde sýnýrlarý belirsiz kavramlar olarak ele alýnan bu sosyoekonomik deðiþkenler, araþtýrmalarda birbirleriyle iliþkisiz ve bireysel olarak etkilediði öngörülen deðiþkenler olarak kullanýlmaktadýr (Kaya 2004). Depresyon ile iliþkili epidemiyolojik araþtýrmalarda da ayný eðilim dikkat çekmektedir. Sýnýrlý sayýda araþtýrma sosyal sýnýfa vurgu yapmýþtýr. Araþtýrmalar sýnýfýn diðer sosyoekonomik deðiþkenleri kapsayan baðýmsýz bir deðiþken olduðunu göstermiþtir (Belek 1999). Depresyonun sosyal deðiþkenlerle iliþkisini inceleyen ilk çalýþmalarda toplumun yoksullarýný oluþturan farklý ýrk ve kültür gruplarýnda depresyonun iyi tanýnamamasý yoksullarda daha az görüldüðü biçiminde bir yanlýþ izlenime neden olmuþtur (Cimilli 2001). Murphy ve ark. (1967) depresyonun yüksek sosyoekonomik düzeylere iliþkin bir hastalýk olduðunu ileri sürmüþlerdir. Mesleksel statü yükseldikçe depresyon görülme sýklýðýnýn arttýðýný öne süren Bagley (1973) bunu sýnýf atlama sýrasýnda yaþanan stresin etkisiyle açýklamýþtýr. Bebbington (1978) ise depresyon görülme sýklýðýnýn sosyodemografik deðiþkenlerle iliþkisiz olduðunu öne sürmüþtür (Cimilli 2001). Bir çok araþtýrmada düþük sosyal sýnýfa ait bireylerde depresyonu da içeren ruhsal bozukluklarýn yaygýnlýðý, orta ve üst sosyal sýnýflara göre daha yüksek bulunmuþtur (Almeida-Filho ve ark. 2004, Link ve ark. 1993, Wohlfarth 1997). Bu bulgularý açýklamada sýklýkla kullanýlan iki teorik yaklaþýmdan biri sosyal ayýklanma diðer ise sosyal nedenselllik yaklaþýmýdýr. Sosyal ayýklanma (selection) ruhsal bozukluðun ortaya çýkmasýnda öncelikli etkenlere ve bireysel özelliklere vurgu yapmaktadýr. Sosyal nedensellik yaklaþýmý ise daha çok yoksulluk ve düþük sosyal sýnýfa ait bir birey olmanýn ruh saðlýðýndaki bozukluklarý artýrdýðýný öne sürmektedir (Almeida-Filho ve ark. 2004). Ritsher ve ark. (2001) sosyal ayýklanma teorisinin daha çok erkek þizofreni olgularý için geçerli olduðunu öne sürerken, sosyal nedensellik kuramýnýn yineleyici-ünipolar depresyonu olan kadýnlar için geçerli oduðunu öne sürmektedirler. Bu yaklaþým depresyonda sýnýfsal etkenlerin ve iliþkili cinsiyet rollerinin belirleyiciliðine vurgu yapmasý açýsýndan önemlidir. Son yýllarda toplumsal eþitsizlikler ve ruhsal hastalýklarýn iliþkisine artan ilgi dikkat çekicidir. Toplumsal eþitsizlikler cinsiyet rolleri, etnik-ýrksal yapý ve sýnýfsal farklýlýklarý kapsar biçimde tanýmlanmaktadýr. Almeida-Filho ve ark. (2004) tarafýndan Brezilya'da yapýlan bir araþtýrmada yoksul kent göçmenlerinde depresyonu da kapsayan ruhsal bozukluklarýn yaygýnlýðý yüksek bulunmuþtur. Düþük sosyoekonomik düzeyde olan depresyon olgularý saðlýk hizmetlerinden de düþük oranda yararlanabilmektedir (Lorant ve ark. 2003). Bazý yazarlar tarafýndan depresyonun oluþumunda bir çok stres etkeninin katkýsýna yönelik güçlü kanýtlar olmasýna karþýn toplumsal konum ve olumsuz koþullar arasýndaki iliþkinin diðer psikiyatrik bozukluklara göre yeterince açýk olmadýðý öne sürülmektedir. Lorant ve ark. (2003) tarafýndan yapýlan kapsamlý meta-analizde depresyonun yoksunluk içinde bulunan toplumsal gruplarda daha yaygýn olduðu vurgulanmýþtýr. Fakat bunun doðasý ve altta yatan toplumsal eþitsizliðin etkisinin tam olarak anlaþýlamadýðý ifade edilmiþtir (Nicholson ve ark. 2007). Toplumsal konumun (tam olarak sýnýftan söz edilmemektedir) depresyon üzerindeki etkileri ile ilgili veriler genellikle Amerika ya da Batý Avrupa kaynaklýdýr. Ancak bu toplumsal konumlanýþýn önemi ve depresyon üzerindeki etkisi üzerine az çalýþýlmýþtýr. Özellikle Doðu Avrupa'da depresyonun sosyal etkenlerle saðlýk-hastalýk 12

3 Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ durumlarý arasýnda bir önemli ve güçlü aracý iþlevi gördüðü vurgulanmaktadýr. Ayrýca toplumsal deðiþkenler ile depresyon arasýndaki iliþkiyi incelemenin batýda görülen depresyonun ve altta yatan sosyal gerekirliklerin anlaþýlmasýna yeni bir bakýþ kazandýracaðý ifade edilmektedir. Çocukluk döneminde toplumsal olanaklarýn yetersiz oluþu ve eðitim düzeyinin düþüklüðü depresyon yaygýnlýðý ile iliþkili bulunmuþtur. Erken yaþam dönemlerinde ayrýcalýklý olmak ve yüksek eðitim düzeyinin depresyona karþý koruyucu olduðu söylenmektedir. Bu sosyal deðiþkenlerin özellikle Doðu Avrupa'da ruhsal hastalýklar üzerindeki etkisinin daha farklý olduðu belirtilmektedir (Gilman ve ark. 2002, Kessler ve ark. 1997, Lundberg 1993, Power ve ark. 1997). Kadýnlarda depresyon yaygýnlýðýnýn yüksek bulunmasý da biyolojik deðiþkenlerden çok eðitim ve toplumsal olanaklardan yeterince yararlanamama gibi toplumsal deðiþkenler çerçevesinde deðerlendirilmelidir. Doðu Avrupa'da Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Rusya'da yapýlan erkek ve kadýný kapsayan geniþ ölçekli bir araþtýrmada toplumsal eþitsizliklerle hem kadýnlar hem de erkeklerde görülen depresyon arasýnda güçlü bir iliþki saptanmýþtýr (Nicholson ve ark. 2007). Özellikle eþitsizlik maðduru erkeklerde diðerlerine göre beþ kat fazla oran da depresyon görüldüðü bildirilmektedir. Toplumsal farklýlýklarýn özellikle Doðu Avrupa'da ekonomik koþullarýn ve eðitim olanaklarý üzerinde güçlü etkiye sahip olduðu belirtilmektedir. Rusya ve Polonya da daha belirgin olmak üzere tüm ülkelerde, kadýnlarda daha yüksek yaygýnlýk oranlarý elde edilmiþ olmakla birlikte bu sonuç cinsiyet farklýlýklarýna baðlanmamýþtýr. Toplumsal olanaklarýn bu ülkelerde diðer doðu Avrupa ülkelerine göre daha kötü olduðu, cinsiyet temelli bir yaklaþýmýn tartýþmayý daraltýcý olacaðý vurgulanmýþtýr (Nicholson ve ark. 2007). Hussein ve ark. (2004) tarafýndan Pakistan'da 125 kadýn üzerinde yapýlan bir araþtýrmada sosyal yetersizlikler ve eðitim düzeyi düþüklüðünün depresyon ile güçlü bir iliþkisinin bulunduðu belirtilmiþtir. Pakistan'ýn kentsel alanlarýnda yaþayanlarda eðitim düzeyi düþüklüðünün yoksulluktan bile daha belirleyici olduðu vurgulanmaktadýr (Mumford ve ark. 2000). Yazarlar batýdaki geliþmiþ ülkelerde gerçekleþtirilen araþtýrmalarda sýk vurgu yapýlan anne kaybý, çocuk sayýsýný yüksek olmasý, yakýn iliþki olmayýþý gibi deðiþkenlerin etkisinin Pakistan'da daha düþük olduðunu ifade etmiþlerdir. Geliþmiþ ülkelerde yakýn iliþki kaybý, anne kaybý, evde çocuk sayýsýnýn üç ve daha üzerinde olmasý ve iþsizlik gibi deðiþkenlerin özellikle emekçi sýnýf kadýnlarýnda depresyon riskini artýran duyarlý alanlarý oluþturmaktadýr. Fakat, geliþmekte olan ülkelerdeki sýnýrlý sayýdaki araþtýrmalar ise yoksulluk ve eðitim düzeyi düþüklüðünün daha belirleyici deðiþkenler olduðunu göstermiþtir. Yine Afrika kökenli Amerikalýlarda yapýlan bir araþtýrmada da benzeri bulgular elde edilmiþtir (Ialongo ve ark. 2004). Sosyoekonomik olanaksýzlýklarýn depresyonun ortaya çýkmasýna yol açtýðý, gidiþi etkilediði ve ektanýlarýn oluþma sýklýðýný artýrdýðý bildirilmiþtir. Bangladeþ'te kentsel toplumda yapýlan bir araþtýrmada somatoform, duygudurum ve uyku bozukluklarýnýn en yaygýn görülen ruhsal bozukluklar olduðu bildirilmiþtir (Islam ve ark. 2003). Kadýnlarýn erkeklere göre daha yüksek yaygýnlýk oranlarý gösterdiði belirtilmektedir. Bu araþtýrma da ilginç bulunan bulgu ise depresyonu da içeren ruhsal bozukluklarýn zengin toplum kesimlerinde daha yüksek oranda görülmesdir. Sosyoekonomik düzeyi daha yüksek olan grupta depresyon yaygýnlýðý beþ kat daha yüksek bulunmuþtur. Kadýnlar için ise her iki sosyoekonomik kategori arasýnda fark olmadýðý belirtilmiþtir. Yazarlar bu sonucu kadýnlarýn sahip olduðu biyolojik özellikler ve evrensel anne rolüne odaklanarak açýklamaya çalýþmýþlarsa da kültürel cinsiyet rolleri, kadýn olmaktan kaynaklanan toplumsal eþitsizlikler ve aile içi þiddetin yoðunluðuna da vurgu yapmýþlardýr. Sosyoekonomik düzey ile ilgili bu çeliþki Bangladeþin kentsel alanlarýnda yaþayanlarýn daha fazla sosyo-politik þiddete, suç baðlantýlý þiddet davranýþýna maruz kalmalarý ile açýklanýrken, düþük sosyo ekonomik düzeye sahip bireylerin ise ekonomik olarak hayatta kalma çabalarýndan dolayý politik þiddete daha duyarsýz olmalarýna baðlanmaktadýr. Bu açýklamalarýn elde edilen sonuçlarý yorumlamaya yeterli olmadýðýný vurgulamak gerekir. Bir baþka çalýþma Taiwan'da yaþlý bireylerde yapýlmýþ, kentsel ve kýrsal toplumu karþýlaþtýran bir araþtýrmadýr (Chiu ve ark. 2005). Bu araþtýrmada kentsel alanda yaþayan yaþlýlarda depresif belirti yaygýnlýðý daha yüksek bulunmuþtur. Hem Kore ve Çin'de, hem de Avrupa da yapýlan araþtýrmalarda da benzeri bulgular elde edildiði aktarýlmaktadýr 13

4 Kaya B. (Liu ve ark. 1997, Woo ve ark. 1994, Kim ve ark. 2002, Lehtinen ve ark. 2003). Lehtinen ve ark. (2003) yaþ aralýðýndaki kiþilik geniþ bir örneklemi içeren ve Finlandiya, Ýrlanda, Norveç ve Ýngiltere'yi kapsayan araþtýrmalarýnda, kentsel alanlarda yaþayanlarda depresyonun daha yaygýn olduðunu ve kadýnlarda daha yüksek oranda görüldüðünü belirtmiþlerdir. Meksika'da yoksul kýrsal alanlarda yaþayan yaþ aralýðýndaki 5457 kadýn üzerinde yapýlan kesitsel araþtýrmada ise düþük gelir düzeyine sahip olan kadýnlarda depresif belirti yaygýnlýðý yüksek bulunmuþtur (Fleischer ve ark. 2007). Yaþanan stres etkenlerinin düzeyinin depresyon yaygýnlýðý üzerinde potansiyel bir etkisinin olduðu, kadýnlarýn erkeklere göre daha fazla biyolojik ve psikososyal stres etkenlerine maruz kaldýðý, iþ olanaklarýnýn azlýðý, eðitim düzeyi düþüklüðü, eþleri tarafýndan fiziksel kötüye kullaným gibi toplumsal sorunlarýn, baþa çýkma olanaksýzlýklarýnýn ve rol çatýþmlarýnýn maðduru olduðu, yoksulluk ve hastalýk deneyimlerinden erkeklere göre daha fazla etkilendiði vurgulanmýþtýr. Patel ve Kleinman (2003) tarafýndan kaleme alýnan kapsamlý bir deðerlendirmede gelir eþitsizlikleri ve ruhsal bozukluklar arasýndaki iliþkinin henüz yeterince anlaþýlmadýðýna vurgu yapýlmýþtýr. Endüstrileþmiþ ülkelerde yapýlan araþtýrmalarda düþük gelirli olan ve eþitsiz gelir koþullarýnda yaþayanlarda, özellikle kadýnlarda depresyon ile iliþkisi gösterilmiþtir. Yoksul bireyler daha çok kaygý ve korku yaratan stres etkenleriyle karþý karþýya kalmakta, kendilerini güvensiz hissetmektedirler. Güvenlik kavramýnýn öncelikle kararlýlýk ve yaþam olanaklarýnýn sürekliliði anlamýna geldiði, toplumsal bir grup kendini ancak bu biçimde güvenli hissedebildiði belirtilmektedir. Yazarlar bir çok ülkede yapýlmýþ çalýþma sonuçlarýndan yola çýkarak düþük gelir düzeyi ve gelir kayýplarý ile baðlantýlý ortaya çýkan güvensizlik duyusunun ruhsal bozukluklarla iliþkisine dikkat çekmektedirler. Geliþmekte olan ülkelerden elde edilen bulgular ayrýmcýlýk, iþsizlik ve yaþamý zorlaþtýrýcý hýzlý toplumsal deðiþimlerin ruhsal bozukluklarýn yaygýnlýðýnýn artýþýna yol açtýðýný göstermektedir. Bunun yanýnda eðitim düzeyinin düþüklüðü ile ruhsal bozukluklarýn yaygýnlýðý arasýndaki iliþki belirleyici bir sosyo-ekonomik deðiþken olarak öne çýkmaktadýr. Bu iliþki gelir düzeyi düþüklüðüne ve yoksulluða baðlý ortaya çýkan beslenme bozukluklarýnýn zihinsel geliþimi bozmasý, bunun sonucunda psikososyal performansý düþürmesi ile açýklanmýþtýr. Kadýnlarda daha yaygýn görülmesi ile ilgili olarak biyolojk etkenlerin dýþýnda toplumsal cinsiyetten kaynaklanan sorunlara, þiddete uðrama, evlilik sorunlarý, iþ olanaklarýnýn yetersizliði, cinsel baský, ev dýþý toplumsal etkinlik olanaklarýnda azlýk gibi toplumsal etkenlere baðlanmýþtýr (Patel ve Kleinman 2003) Ülkemizin 1980'li yýllardan bu yana baskýn ve belirleyici olan toplumsal dinamiklerinin, neo-liberal politikalarla biçimlenen, dozu giderek artan kapitalistleþme süreci ve bunun doðurgusu olan iç göç ve çarpýk kentleþme süreci olduðu ifade edilmektedir. Bununla baðlantýlý yoksulluðun yeni bir mekansal yoðunlaþma yaþadýðý ve yeni kentsel yoksulluk olarak tanýmlanacak bir biçime bürünüdüðü belirtilmiþtir (Kaygalak 2001). Türkiye'de de sýnýfsal farklýlaþma ayný oranda karmaþýklaþmýþ, dinamik etkileþimler ve yoðun çatýþmalar yaþanmaya baþlanmýþtýr. Bu sürecin kýr ve kent üzerindeki etkisinin, yarattýðý alt kültür özelliklerinin hem kentte hem de kýrsal alanda yaþayan insanlarýn ruhsal dünyasýna ve akýl saðlýðýna büyük etki gösterdiði açýktýr. Fakat bu yönde bir tek araþtýrma vardýr. Konu üzerine çalýþýlmayý hak eden bakir bir alan olma özelliðini sürdürmektedir (Belek 1999, Kaya 2007). Türkiye'de, daha önce kentsel yerleþimlerde yapýlan çalýþmalarýn (Doðan ve ark. 1995, Þaher 1981) depresyon yaygýnlýk oranlarý, kýrsal yerleþimlerde yapýlan çalýþmalarýn (Güleç 1981) oranlarýna göre daha yüksek bulunmuþtur. Ýç göç sürecini yoðun olarak yaþayan bir il olan Eskiþehir'de yapýlan bir araþtýrmada da depresyon yaygýnlýðý yüksek bulunmuþ, bu hem yerleþim alanýnýn özellikleri, hem örneklemin yalnýzca kadýnlardan oluþmasý, hem de ülkenin genel özellikleri ile iliþkilendirilmiþtir (Önen ve ark. 1994). Türk toplumunda, depresyon ile ilgili bilgisizliðin ve depresyonun normal bir yaþam biçimi olarak kabul edilmesinin yaygýnlýðý ve süregenleþmeyi arttýrdýðý öne sürülmüþtür. Ayrýca ruh saðlýðý hizmetlerinin genel olarak yetersizliðinin etkin rol oynadýðý belirtilmiþtir. Ek olarak, kentleþme sorunlarýnýn, toplumsal, ekonomik ve kültürel çevre deðiþikliklerinin depresyon yaygýnlýðýný artýþýnda etkili olduðu ifade edilmiþtir. Yazarlar, kadýnlarda eðitim 14

5 Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ düzeyinin düþük olmasý, ekonomik özgürlüðü olan kadýn sayýsýnýn azlýðý, iþ olanaklarýnýn yetersizliði ve çalýþan kadýnlarýn ev kadýnlýðý rolünü de sürdürmelerinin depresyona eðilimi artýrdýðýný söylemektedirler. Depresyon ve iþsizlik Yapýlan birçok araþtýrma ruh saðlýðýnýn geliþiminde, korunmasýnda, ruhsal bozukluklarýn ortaya çýkmasýnda bir dizi toplumsal belirleyicinin önemli olduðunu göstermektedir. Ýþ, özellikle eriþkin yaþam döneminde öz-yeterlilik ve öz-saygý gibi benliði düzenleyen iþlevler ile kendini gerçekleþtirme için olanaklara sahip olunabilecek toplumsal yapý arasýnda önemli bir köprü oluþturmasý nedeniyle önemli bir belirleyicisidir (Dollard ve Winefield 2002). Ýþ ve iþsizlik ile ruh saðlýðý arasýndaki iliþkiyi sorgulayan araþtýrmalar özellikle eriþkin dönemdeki saðlýðýn toplumsal belirleyicilerinin anlaþýlmasýnda önemli bir yer tutmaktadýr. Bu dönemde istihdam durumu, iþin nitelikleri saðlýk üzerine güçlü etkilerde bulunmaktadýr. Etkileri yalnýzca yaþamý sürdürme için gerekli olan araçlarýn saðlanmasý ile sýnýrlý olmayýp olumsuz koþullarýn "psikososyal" yönünü de içermektedir (Siegrist ve Marmot 2004). Çünkü, çalýþabilecek durumdayken çalýþamamak, iþini kaybetmek ya da çalýþma sýrasýnda olumsuz deneyimlere maruz kalmak doðrudan ve dolaylý karmaþýk mekanizmalarla uzun süreli stres yanýtýnýn ortaya çýkmasýna yol açarak ruh saðlýðý için bozucu bir etken olabilmektedir (Kristenson ve ark. 2004). Bugüne dek gerçekleþtirilen bazý araþtýrmalar iþsizlik ve yoksulluðun fiziksel hastalýklar, bedensel yakýnmalar, stres bozukluklarý, depresyon, umutsuzluk, içe kapanma, öz saygý yitimi, bunaltý bozukluklarý ve davranýþ bozukluklarý gibi ruh saðlýðý sorunlarýna yola açtýðýný vurgulamýþtýr (Kaya ve Binbay 2006). Ýþsizlik ile ilgili kaynaklar gözden geçirildiðinde kesitsel, uzunlamasýna ya da kohort çalýþmalarýn bu baðlantýyý anlamak için deðerli veriler saðladýðýný söyleyebiliriz. Ýngiltere'de yapýlan Whitehall II çalýþmasý iþ ve iþ dýþýndaki psikososyal etmenlerin toplumsal sýnýf farklýlýklarý ile iliþkisini araþtýran, büyük ölçekli, kapsamlý bir araþtýrmadýr. Bu araþtýrmanýn bir parçasý olarak kamu sektöründeki bir kurumun özelleþtirilmesinden sonra çalýþanlarýn 18 aylýk süre boyunca saðlýk durumlarý ile pratisyen hekim baþvurularý izlenmiþ, ekonomik zorluklar ve psikososyal ölçümlerle iliþkisi incelenmiþtir. Özelleþtirme sonrasýnda güvencesiz yeni istihdam ve iþsizliðin minör psikiyatrik rahatsýzlýklar nedeniyle pratisyen baþvurularýnda anlamlý artýþa yol açtýðý görülmüþtür (Ferrie ve ark. 2001). Yoksulluðun nedeni ve sonucu olarak görebileceðimiz iþsizliðin, sürekli hale geldikçe bireyin karamsarlýk, umutsuzluk ve çaresizlik duygusunu giderek artýracaðý ve depresyon geliþimini kolaylaþtýracaðý açýktýr. Ýþsizlik, depresif duygudurum belirtileri yanýnda klinik yönden anlamlý depresyon tablolarý yaratabilmektedir (Cooper ve ark. 2006). Bazý çalýþmalarda iþsizliðin akut evrelerinde zihinsel tepkilerin oluþtuðu belirtilirken, son yýllarda yapýlan araþtýrmalar uzun dönemli iþsizliðin etkisinin de önemli ve kalýcý sonuçlarý olduðunu göstermektedir. Bu sorunlar özellikle iþsizliðin dokuzuncu ayýnda tepe noktasýna ulaþmakta ve depresyon geliþimini kolaylaþtýrmaktadýr (Cooper ve ark. 2006). Bir insan kaynaklarý web sitesinde yeralan ve 1050 iþsiz bireyi kapsayan bir anket çalýþmasýnda iþsizlerin yalnýzca %15.45'i umutla iþ aradýðýný belirtmiþ, %84.55'i "özgüvenim azaldý, çalýþma yaþamýndan soðudum, öfkemi kontrol edemiyorum, sosyal yaþamdan ve arkadaþlarýmdan uzaklaþtým, geleceðimi göremiyorum" biçimine olumsuz yanýtlar vermiþlerdir. Burada dikkat çeken konu genel olarak depresif temalarýn egemen olmasý, grubun büyük çoðunluðunun (%26.5) umutsuzluk, karamsarlýk ve gelecek kaygýsý tanýmlamalarýdýr. Bu anketin verileri iþsizliðin akut baþlayan ve süreðenleþen travmatik bir deneyim olarak bireyin geleceði öngörmesine engelleyen kalýcý bir karamsarlýða zemin hazýrladýðýný akla getirmektedir. Ýnternet ortamýnda yeralan bu anket sonuçlarý üzerine bazý akademisyenler tarafýndan sürdürülen söyleþide ise özellikle 2001 yýlýnda yaþanan ekonomik krizin bu anketin de sonuçlarýna yansýyan bir zihinsel çöküþü tetiklediði ve hýzlandýrdýðý yorumu yapýlmýþtýr (Altan ve Yalçýn 2006). Ýþsizliðin zamanlamasý ve süresinin depresyon geliþimini nasýl etkilediði konusu yeterince anlaþýlamamýþtýr. Sýklýkla bazý araþtýrmacýlar akut iþsizliðin ve iþ kaybýnýn stresli yaþam olayý olma niteliðiyle etki oluþturduðunu ifade etmiþlerdir. Bazý araþtýrmacýlar ise iþsizlik süreci ile depresif belirti 15

6 Kaya B. geliþtirme arasýndaki iliþkiye vurgu yapmýþlardýr. Ýsveç'te, sanayi yoðun kentlerde yapýlan ve 14 yýlý kapsayan bir kohort çalýþmada yaþ arasý 6 aydan daha fazla iþsiz kalanlar 'erken iþsizlik', yaþlarý arasýnda 1.5 yýldan daha uzun iþsiz kalanlar "geç iþsizlik" maðduru olarak tanýmlanmýþtýr. Çalýþmada yaþlarýnda 6 aydan, yaþlarýnda ise 1.5 yýldan daha az iþsiz kalanlar da kontrol grubu olarak alýnmýþtýr. Erken iþsizlik maðduru olan genç erkek ve genç kadýnlarda sigara içme, bedensel yakýnma ve ruh saðlýðý sorunlarý anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Bu araþtýrmada erken iþsizliðin olumsuz etkisinin çok daha belirgin olduðu belirtilmiþtir. Genç yaþlarda ortaya çýkan iþsizliðin ruhsal etkilerinin daha ciddi olduðu, genç iþsizliðin önemli bir toplum saðlýðý sorunu özelliði kazandýðý ifade edilmiþtir (Hammarström ve Janlert 2002). Ýþsizlerin yaþam standartlarýndaki ani düþüþten kaynaklanan sýkýntý ve zorluklar, ortaya çýkan yoksunluk ve yoksulluk, toplumsal iliþkilerde bozulma ve engellenmelerin iþsizlik sürecini temel kanýtlarý olduðu öne sürülmüþtür. Ýþsizliðin süresi, tanýmlanan bu sürecin yaþanma biçimini, dramatik gidiþini ve sonlanmasýný da belirleyen en önemli deðiþkenlerden biridir. Finlandiya da gerçekleþtirilen bir alan araþtýrmasýnda da uzun süren iþsizliðin major depresyon riskini artýrdýðý gösterilmiþtir. (Hamalainen ve ark. 2005). Ýngiltere'de 1958 doðumlular kohortunda yapýlan bir çalýþmada 3241 erkeðin 24 ve 33 yaþlarýnda hekime baþvuruya neden olan anksiyete ve depresyonlarý ile iþsizlik arasýndaki iliþki araþtýrýldýðýnda, son bir yýl içinde yaþanan iþsizliðin depresyon için hekim baþvurusunu iki kat arttýrdýðý saptanmýþtýr ve bu fark daha öncesinde yatkýnlýðý olmayanlar için de geçerli bulunmuþtur (Montgomery ve ark., 1999). Türkiye'de doðum sonrasý bir yýl içinde depresyon risklerini araþtýrmak için yapýlan bir çalýþmada ise eþleri iþsiz olan kadýnlarda daha fazla depresyon riski bulunmuþ ve özellikle ciddi ekonomik sorunlar yaþayan kadýnlarda çok daha yüksek olduðu saptanmýþtýr (Ýnandý ve Elçi 2003). Finlandiya'da yapýlan bir çalýþmada iþsizliðin hem akut hem de süregen evrede depresyon riskini artýrdýðý gösterilmiþtir. Kýsa ya da uzun süren iþsizlik hem fiziksel iþlev kapasitesini ve hem de serum kortizol düzeyini etkileyerek ruhsal durumu olumsuz yönde etkilemektedir (Maier ve ark. 2006). Serum kortizol düzeyi iþsizliðin baþlangýç dönemlerinde hafifçe artmýþ ve ilk altý aylýk dönemde bu artýþ devam etmiþtir. Oysa genç iþsizlerde kolesterol düzeyinin artýþýnda bir duraðan bir seyir olmamakta, bu artýþ süreklilik göstermektedir. Ýþsizlik döneminde strese baðlý olarak Hipotalamo- Pituiter-Adrenal (HPA) eksenin etkilenmesi sonucu glukortikoid etkinliðinin -serum kortizol düzeyinin- arttýðý, bu artýþýn hipokampusu etkileyerek depresyon geliþimini kolaylaþtýrdýðýna iliþkin bulgular üzerinde sýk durulan nörobiyolojik süreçlerden biridir (Green ve ark. 1995). Saðlýk çalýþanlarýnda yapýlan araþtýrmalar üzerinden depresyon ve çalýþma iliþkisi Saðlýk çalýþanlarýnda yapýlan çalýþmalar; artmýþ psikolojik stres, aðýr iþ yükü, þiddet riski, yönetim yetersizliði, eðitim ve kaynak yetersizliði, iþ üzerindeki kontrolün düþük olmasý, iþ doyumunun düþüklüðü ile iliþkili olarak ruhsal sorunlarýn arttýðýný göstermiþtir (Jex ve ark. 1991, Richardsen ve Burke 1993). Ýngiltere'de saðlýðýn toplumsal belirleyicilerini saptama amacýyla yapýlan Whitehall çalýþmasýnýn ikinci aþamasý, daha çok iþ kaynaklý psikososyal etmenlere odaklanmýþtýr. Bu çalýþma yaþ arasýndaki kamu çalýþaný arasýnda yürütülmüþtür. Bu araþtýrmada ulusal saðlýk sisteminde çalýþanlarýn dörtte birinde iþ stresine baðlý ruh saðlýðý sorunlarýnun oluþtuðu görülmüþtür. (Hardy ve ark. 1997, Wall ve ark. 1997). Özellikle Ýngiltere'de kamu saðlýk sisteminin özelleþtirmeler nedeniyle küçüldüðü ve çalýþanlarýn olasý iþten atýlma stresi ile karþý karþýya olduðu bir dönemde yapýlmýþ araþtýrmalarda, iþteki sosyal desteðin ve karar verme serbestliðinin düþüklüðü, iþe iliþkin zorunluluklarýn fazlalýðý ve ödül-çaba dengesizliði ile psikiyatrik bozukluk artýþý iliþkili bulunmuþtur (Stansfeld ve ark. 1999). Bir vaka-kontrol araþtýrmasýnda saðlýk çalýþanlarý için iþ yerindeki stres kaynaklarý kadar iþ dýþýndaki olumsuzluklarýn ve kiþilik özelliklerinin de önemli olduðu saptanmýþ, bunun yanýnda iþ stresi, rol karmaþasý, iþ yükünde artýþ, yöneticilerle sorun yaþama, iþ ile ilgili içsel ödüllerin kaybý gibi deðiþkenleri de içeren etmenler depresif bozuklukla iliþkili bulunmuþtur (Weinberg ve Creed 2000, Binbay ve Kaya 2006). Göç ve Depresyon Depresyonun ortaya çýkýþý ve yaygýnlýðýnýn artýþýnda 16

7 Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ etkili durumlardan biri de göç olgusudur. Bu hem savaþ hem de ekonomik nedenlerle gerçekleþen göç için geçerlidir. Kendi ülkesi ve kültüründen farklý bir yerde yaþayan bireylerin sergiledikleri ruhsal yakýnmalarýn belirtilerin türü, yoðunluðu ve þiddeti açýsýndan hem bireyin kültürel özellikleri hem de yabancý bir ükede yaþýyor olmaktan kaynaklanan farklýlýklar sergilediði gösterilmiþtir. Göçmen olarak Almanya'ya yerleþen Türk'lerde depresyon oranýnýn artmýþ olduðu, bedensel belirtilerin sayýsý ve tipinde bazý farklýlýklar olduðu saptanmýþtýr (Akbýyýk ve ark. 1995) Stres, ruhsal örselenme ve depresyon Stresli yaþam olaylarýyla depresyonun arasýndaki iliþkiye vurgu yapan çok sayýda çalýþma vardýr (Williams ve Neighbors 2007). Ýster gündelik stres etkenleri, ister bireyin fizik bütünlüðünü tehdit eden deneyimler, isterse süregen nitelik kazanan yaþam deneyimleri olsun yaþam olaylarý depresyonun ortaya çýkýþýný kolaylaþtýrmaktadýr (Goodwin ve ark. 2007, Dubovsky ve ark. 2004). Özellikle yakýnlarýn kaybý, fiziksel ve cinsel þiddete maruz kalma, erken çocukluk döneminde travmatik yaþantýlarýn varlýðý ve insan eliyle istemli ya da istemsiz olarak oluþturuþan örseleyici deneyimler depresyonun oluþumuna yol açabilmektedir (Aker 2006). Zorlu yaþam olaylarý ruhsal hastalýklarýn ortaya çýkmasýnda önemli rol oynamaktadýr (Ünal ve Özcan 2000). Yaþam olaylarý bir yandan bireyin sorunlarla baþa çýkma yetisini geliþtirecek düzeyde gerçekleþtiðinde benliðin güçlenmesine olanak saðlarken, aþýrý þiddette ve baþa çýkýlamaz olduðunda ruhsal dengeyi sarsarak ruhsal hastalýklarýn geliþmesine neden olabilmektedir. Olumsuz yaþam olaylarý ile depresyon arasýnda iliþki olduðunu ve depresyonun baþlamasýndan önce yaþam olaylarýnýn sýk görüldüðünü bildiren çok sayýda çalýþma yapýlmýþtýr. Yaþam olaylarýnýn tek baþýna klinik bir depresyona yol açmadýðý, ama diðer etkenlerle etkileþerek depresyonun geliþiminde rol oynadýðý düþünülmektedir. Çünkü yaþam olaylarýnýn etkileri birey için öznel olduðu ve bu etki bireyin ona yüklediði anlam, bireyin baþa çýkma yetisi ve toplumsal destekleriyle yakýndan iliþkili olduðu aktarýlmaktadýr (Ünal ve Özcan 2000). DEPRESYON VE KÜLTÜR Sosyal ve kültürel etkenlerin depresyonun oluþ nedenleri yanýnda, belirti örüntüsünün ve çare arama davranýþýnýn biçimlenmesinde rol oynadýðý kabul edilmektedir. Depresyonda kültürler arasýnda gözlenen en önemli farklýlýðýn rahatsýzlýðýn dýþavurumu ve dile getirilmesinde olduðu bildirilmektedir. Kültürlerarasý depresyon araþtýrmalarý sýklýkla depresyon fenomenolojisine yönelmekle birlikte sosyal ve kültürel etmenlerin etiyolojideki rolünü araþtýran çalýþmalarýn nadir olduðu belitilmektedir (Cimilli 2001). Depresyonun belirti örüntüsünde batý ile batýlý olmayan toplumlar arasýnda belrgin faklýlýklar olduðu söylenmektedir. Batýlý olmayan toplumlarda depresyon daha çok bedensel yakýnmalarla kendini ifade ederken, batýlý toplumlarda suçluluk duygusunun daha sýk yaþandýðý vurgulanmaktadýr. Bulgularýn etnik ve kültürel farklýlýklarýnda dinsel yapýnýnýn rolüne de dikkat çekilmektedir (Sayar 2000). Günümüzde depresyonun biyolojk indirgemeci yaklaþýmla ele alýnmasýnýn depresyonun oluþumu ve gidiþinde etkili olabilecek kültürel etkenlerin dýþta tutulmasýna yol açmaktadýr (Kara ve ark. 1987). Kültürün aslýnda psikiyatrinin tüm alanlarýnda önemli iþleve sahip olduðu, ama ayný düzeyde ilgi görmediði öne sürülmektedir. Depresyonun kültürler arasý farklýlýðýnýn anlaþýlmasýnda bazý temel sorularýn sorulmasý, yanýtý bulmaya olanak verecek araþtýrmalarýn yapýlmasý, var olan depresyon tanýmý ve nedenselliðine önemli eleþtiriler getirme olanaðýný yaratacaktýr. Depresyonun kültürel yönlerine iliþkin 1960 öncesi döneme ait yayýnlar da sömürge toplumlarda depresyonun oldukça nadir görüldüðü, varlýklý ve geliþmiþ toplumlara özgü olduðu, hatta bu toplumlarda da daha çok üst sosyo-ekonomik düzeyden bireylerde gözlendiði öne sürülmüþtür (Cimilli 2001, Sayar 2000) yýllarý arasýnda ise standart taný ölçeklerinin kullanýldýðý, özellikle Dünya Saðlýk Örgütü'nün organize ettiði çok merkezli ve çok uluslu depresyon epidemiyolojisi araþtýrmalarý yapýlmýþ, bu araþtýrmalarda depresyonun tüm toplumlarda birbirine yakýn oranlarda görülen evrensel bir bozukluk olduðu, belirti daðýlýmýnýn toplumlar arasýnda farklýlýk gösterdiði sonucuna varýlmýþtýr. (Katon ve ark. 1982, Sartorius ve ark. 17

8 Kaya B. 1983, Westermeyer 1985). Depresyonda bazý belirtilerin birincil (kültürden baðýmsýz), bazýlarýnýn ikincil (kültüre baðýmlý) olduðu görüþü ortaya çýkmýþtýr (Cimilli 2001). Batý merkezli düþüncenin etkisiyle oluþturulan tanýmlar depresyonu modernist bir çerçevede ele alarak kültürel farklýlýklarý geliþmemiþlikle iliþkilendirirken tanýsal mitler yaratan bir ideolojik eðilim oluþmasýna yol açmýþtýr. 1980'den günümüze dek gelen dönemde ise depresyonun kültürel yönlerine iliþkin yayýnlar farklý bir çizgi izlemeye baþlamýþtýr (Cimilli 2001). Bu dönem tüm dünyada demokrasi ve insan haklarý hareketlerinin, ýrkçýlýða karþý mücadelenin güçlendiði, düþünce dünyasýna postmodern görüþlerin egemen olduðu, determinizme olan inancýn sarsýldýðý, yerel-evrensel etkileþiminin deðiþtiði vurgulanmýþtýr. 2000'li yýllarda ise giderek kültürün ekonomik ve politik bileþenlerinin gücünün arttýðý, neo-liberal politikalarýn kýskacý içindeki kültürleþmenin, kültürel yozlaþma ve þeyleþmenin etkisinin daha yoðun hissedildiði yeni bir yabancýlaþma evresinde olduðumuzu söyleyebiliriz. Bir yandan da kültürün ortak bileþenlerinin yarattýðý, tüm ülke örneklemlerinde sýklýkla yinelenen ve depresyonun hem ortaya çýkmasý hem de klinik görünümler üzerinde etkisi her geçen gün daha fazla kanýtlanan sosyekonomik ve sýnýfsal risk etkenlerinin fark edilmesi gerekir. Araþtýrmacýlar depresyon tanýsý konan her klinik tablo farklý bir hastalýk yaþantýsý olduðunu ve bu tablolara dýþardan deðil, kültürün içinden bakarak anlaþýlabildiðini vurgulamaktadýrlar (Lewis-Fernandez ve Kleinman 1995). Kültüre bakarken de ayný duyarlý noktayý kaçýrmamak gerekir. Tüm bu veriler bir yandan DSM ve ICD'deki depresif bozukluk tanýlarýnýn kültürlerarasý geçerliliði noktasýnda kuþku uyandýrýrken, diðer yandan sosyoekonomik ve sýnýfsal deðiþkenleri temel etiyolojik süreçler olarak ele alan, salt tanýmlayýcý olmayan, biyolojik ve yapýsal süreçlerle uygun biçimde birleþtiren bütüncül bir sýnýflama anlayýþý geliþtirme sorumluluðunu bilim dünyasýnýn önüne bir görev olarak koymaktadýr. SONUÇ Bu yazý depresyonun yaygýnlýðý, gidiþi, klinik görünümü ya da sonlanmasý üzerinde etkili olduðu kabul edilen tüm sosyo-ekonomik ya da kültürel deðiþkenleri kapsamlý biçimde ele alma amacýnda ve yeterliliðinde deðildir. Son yýllarda öne çýkan ve yakýn tarihli araþtýrmalarda daha çok dikkat çeken, sosyal sýnýf gibi temel baðýmsýz bir deðiþken kapsamýnda kimlik kazanabilecek olan sosyoekonomik risk etkenleri ulaþýlabilen sýnýrlý kaynaklar çerçevesinde gözden geçirilmiþtir. Toplumsal ve ekonomik deðiþkenlerin psikiyatrik bozukluklarýn en önemli yordayýcýsý olduðu; iþsizlik, yoksulluk, göç, stresli yaþam olaylarý, travma, aile dinamikleri, cinsiyet rolleri ve kültürel öellikleri de kapsayan genel ekonomik zorluklarýn hem ruhsal bozukluklarýn ortaya çýkmasý hem de süreklilik kazanmasý açýsýndan en güçlü deðiþkenler olduðu giderek kabul görmektedir. Depresyona yönelik, biyolojik etkenleri de kapsayan bütünlüklü bir bakýþ açýsý geliþtirmeye, yöntembilimsel bir arayýþa girmeye gereksinim vardýr. Gelecekteki araþtýrmalarýn depresyon ile -vurgulanan biçimiylesosyo-ekonomik deðiþkenlerin iliþkisini anlamaya yönelmesi, kesitsel araþtýrma yöntemlerinin sýnýrlýlýklarýný aþan ve sosyal antropolojik yöntemlerden de yararlanan yeni yöntem arayýþlarýna yönelmesi gerekliliði vurgulanmalýdýr. Yazýþma adresi: Dr. Burhanettin Kaya, Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, Ankara, yahoo.com Akbýyýk DÝ, Mendel G, Önder ME ve ark. (1999) Almanya'da yaþayan Türklerde göçmen olmanýn depresyon ve somatik semptomlar üzerine etkisi. Kiriz Dergisi, 7(2): Aker, T. (2006), 1999 Marmara Depremleri: Epidemiyolojik Bulgular ve Toplum Ruh Saðlýðý Uygulamalarý Üzerine Bir Gözden Geçirme, Türk Psikiyatri Dergisi, 17(3): Almeida-Filho N, Lessa I, Magalhaes L (2004) Social inequality and depressive disorders in Bahia, Brazil: interactions of gender, ethnicity, and social class. Soc Sci Med, 59: KAYNAKLAR Altan M, Yalçýn M (2006) Ýþsizlik Psikolojisi (Mehmet Altan ve Müge Yalçýn, söyleþi). cn/contestbody.asp/ BodyID=3636 (Eriþim tarihi: ) Bagley C (1973) Occupational class and symptoms of depression. Soc Sci Med, 7: Bebbington P (1978) The epidemiology of depressive disorder. Cult Med Psychiatry, 2(4): Belek Ý (1999) Sosyal sýnýf, eðitim, gelir ve mahalle: Hangisi 18

9 Depresyon: Sosyo-ekonomik ve Kültürel Pencereden Bakýþ saðlýðýn en önemli belirleyenidir? Antalya'da bir araþtýrma. Sosyoloji Araþtýrmalarý Dergisi, 2(1-2): Binbay T, Kaya B (2006) Özelleþtirmeler, saðlýk çalýþanlarý ve psikososyal etmenler. Toplum ve Hekim, 21(3): Cimilli C (2001) Depresyonda sosyal ve kültürel etmenler. Duygudurum Dizisi, 4: Chiu HC, Chen CM, Huang CJ ve ark. (2005). Depressive symptoms, chronic medical conditions and functional status: a comparison of urban and rural elders in Taiwan. Int J Geriatr Psychiatry, 20: Cooper D ve ark. (2006) The health hazards of unemployment and poor education: The socioeconomic determinants of health duration in the European Union. Economics and Human Biology (baskýda). Doðan O, Gülmez H, Ketenoðlu C ve ark. (1995) Ruhsal Bozukluklarýn Epidemiyolojisi. Dilek Matbaasý, Sivas. Dollard MF, Winefield AH (2002) Mental health: overemployment, underemployment, unemployment and healthy jobs. Mental Health and Work: Issues and Perspectives içinde; edi.: Lou Morrow, Irene Verins, Eileen Willis; Auseinet Publications. Dubovsky SL, Davies R, Dubovsky AN (2004) Mood Disorders. Essential of Clinical Psychiatry, 2. Baský, RA Hales, SC Yudofsky (Ed), Ýstanbul, (The American Psychiatric Publishing) Sigma Publishing, s Ferrie JE ve ark. (2001) Employment status and health after privatisation in white collar civil servants: prospective cohort study; British Medical Journal, 2001; 322: 1-7. Fleischer NL, Fernald LC, Hubbard AE (2007) Depressive symptoms in low-income Women in rural Mexico. Epidemiology, 18: Gilman SE, Kawachi I, Fitzmaurice GM ve ark. (2002) Socioeconomic status in childhood and the lifetime risk of major depression. Int J Epidemiol, 31(2): Goodwin RD, Jacobi F, Bittner A ve ark. (2007) Duygudurum bozukluklarýnýn epidemiyolojisi. Duygudurum Bozukluklarý Temel Kitabý. DJ Stein, DJ Kupfer, AF Schatzberg (Ed), Çeviri Editörü T Oral, Ýstanbul, (The American Psychiatric Publishing) Sigma Publishing, s Green, A.I. ve ark. (1995) Mood Disorders: Biochemical aspects. Comprehensive Textbook of Psisychiatry, sixth edition: Eds: Kaplan HI, Sadock BJ, Williams&Wilkins, Baltimore, s Güleç C (1981) Affektif bozukluklarýn yaygýnlýðý ve bu konudaki tutumlar üzerine saðlýk örgütleniþinin etkisini araþtýran bir çalýþma. Yayýmlanmamýþ Doçentlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Hamalainen J ve ark. (2005) Major depressive epizode related to long unemployment and frequent alcohol intoxication. Nord J Psyhiatry, 59: Hammarström A, Janlert U (2002) Early uneployment can contribute to adult health problems. Results from a longitudinal study of school leavers. J Epidemiol Community Health, 56: Hardy, GE, Shapiro DA, Borrill CS (1997) Fatigue in the workforce of National Health Service Trusts: levels of symptomatology and links with minor psychiatric disorder, demographic, occupational and work role factors, J Psychosom Res, 43: Husain N, Gater R, Tomenson B ve ark. (2004) Social factors associated with chronic depression among a population-based sample of women in rural Pakistan. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 39: Ialongo N, McCreary BK, Pearson JL (2004) Major depressive disorder in a population of urban, African-American young adults: prevalence, correlates, comorbidity and unmet mental health service need. J Affect Dis, 79: Ýnandý T ve ark. (2002) Risk factors for depression in postnatal first year, in eastern Turkey; Int J Epidemiol, 31: Islam MM, Ali M, Ferroni P ve ark. (2003) Prevalence of psychiatric disorders in an urban community in Bangladesh. General Hospital Psychiatry, 25: Jex SM, Hughes P ve ark. (1991) Behavioral consequences of job related stress among resident physicians: the mediating role of psychological strain. Psychologic Report, 69: Kara H, Sayar K, Saygýlý S (1997) Kültürel Psikiyatri açýsýndan depresyon kavramý. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 7 (1-4): Katon W, Kleinman A, Rosen G ve ark. (1982) Depression and somatization: A review, parts I and II. Am J Med, 72: Kaya B (2004) Küreselleþen Türkiye'nin ruh saðlýðýna deðinmeler: Korku denizini aþmak. Özgür Üniversite Forumu, 26-27: Kaya M, Genç M, Kaya B ve ark. (2007) Prevalence of depressive symptoms, ways of coping, and related factors among medical school and health services higher education students. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2): Kaya B (2007) Kent ve Ruh Saðlýðý. Ankara Tabip Odasý, Kent Çevre ve Saðlýk Sempozyumu, Sempozyum Kitabý, Ankara, Ankara Tabip Odasý Yayýný, s Kaya B, Binbay ÝT (2006) Akýl Saðlýðý Penceresinden Ýþsizlik. Toplum ve Hekim, 21 (2): Kaygalak S (2001) Yeni kentsel yoksulluk, göç ve yoksulluðun mekansal yoðunlaþmasý: Mersin/Demirtaþ mahallesi örneði. Praksis, 2: Kessler RC, Davis CG, Kendler KS (1997) Childhood adversity and adult psychiatric disorder in the US National Comorbidity. Survey Psychol Med, 27: Kessler RC, McGonagle KA, Zhao S ve ark. (1994) Lifetime and 12-month prevalences of DSM-III-R psychiatric disorders in United States: Results from the National Comorbidity Survey. Arch Gen Psychiatry, 51:8-19. Kim JM, Shin IS, Yoon JS ve ark. (2002) Prevalence and correlates of late-life depression compared between urban and rural populations in Korea. Int J Geriatr Psychiatry, 17: Kristenson M ve ark. (2004) Psychobiological mechanisms of socioeconomic differences in health. Social Science and Medicine, 58(8): Lehtinen V, Michalak E, Wilkinson C ve ark. (2003) Urban-rural differences in the occurrence of female depressive disorder in 19

10 Kaya B. Europe: Evidence from the ODIN study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 38: Lewis-Fernandez R, Kleinman A (1995) Cultural psychiatry: Theoretical, clinical and research issues. Psychiatr Clin North Am, 18: Link BG, Lennon MC, Dohrenwend BP (1993) Socioeconomic status and depression: The role of occupations involving direction,control, and planning. American Journal of Sociology, 98, Liu CY,Wang SJ, Teng EL ve ark. (1997) Depressive disorders among older residents in a Chinese rural community. Psychol Med, 27: Lorant V, Kampfl D, Seghers A ve ark. (2003) Socio-economic differences in psychiatric in-patient care. Acta Psychiatr Scand, 107: Lundberg O (1993) The impact of childhood living conditions on illness and mortality in adulthood. Soc Sci Med, 36: Maier R ve ark. (2006) Effects of short- and long-term unemployment on physical work capacity and on serum cortisol. Int Arch Occup Environ Health, 79: Montgomery, SM ve ark. (1999) Unemployment pre-dates symptoms of depression and anxiety resulting in medical consultation in young men; Int J Epidemiol, 28 (1): Mumford DB, Minhas FA, Akhtar S ve ark. (2000) Stres and psychiatric disorder in urban Rawalpindi. Community survey. Br J Psychiatry, 177: Murphy HBM, Wittkower E, Chance N ve ark. (1967) Crosscultural inquiry into the symptomatology of depression: A preliminary report. Int J Psychiatry, 3: Nicholson A, Pikhart H, Pajak A ve ark. (2007) Socio-economic status over the life-course and depressive symptoms in men and women in Eastern Europe. J Affect Dis, (baskýda). Önen FR, Kaptanoðlu C, Seber G (1994) Kadýnlarda depresyonun yaygýnlýðý ve rsk faktörleri ile iliþkisi. Kriz Dergisi, 3(1-2): Patel V Kleinman A (2003) Poverty and Common Mental Disorders in Developing Countries; Bulletin of the World Health Organization, 81: Power C, Hertzman C, Matthews S ve ark. (1997) Social differences in health: life-cycle effects between ages 23 and 33 in the 1958 British birth cohort. Am J Public Health, 87: Richardsen AM, Burke RJ (1993) Occupational stress and work satisfaction among Canadian women physicians, Psychologic Report, 72: Ritsher JEB, Warner V, Johnson JG ve ark. (2001) Inter-generational longitudinal study of social class and depression: A test of social causation and social selection models. Br J Psychiatry, 178(Suppl 1): Sartorius N, Davidian H, Ernberg G ve ark. (1983) Depressive Disorders in Different Cultures, England, World Health Organization, s Sayar K (2000) Psikiyatri ve Kültür. Ýstanbul, Ýnsan Yayýnlarý. s Siegrist J, Marmot M (2004) Health Inequalities and the psychosocial environment - two scientific challenges. Social Science and Medicine, 58: Stansfield SA, Fuhrer R ve ark. (1999) Work characteristics predict psychiatric disorder: prospective results from the Whitehall II Study. Occupational and Environmental Medicine, 56: Þaher N (1961) Kent merkezinde psikiyatrik epýdemýyolojý ile ilgili br alan çalýþmasý Uzmanlýk Tezi HÛTF Psikiyatri Bolümü, Ankara. Ünal S, Özcan E (2000) Depresyonda hazýrlayýcý, ortaya çýkarýcý ve koruyucu etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(1): Ustun TB, Ayuso-Mateos JL, Chatterji S ve ark. (2004) Global burden of depressive disorder in the year Br J Psychiatry, 184: Wall T, Bolden R ve ark. (1997) Minor psychiatric disorder in NHS Trust staff: occupational and gender differences, Br J Psychiatry, 171: Weinberg A, Creed F (2000) Stress and psychiatric disorder in healthcare professionals and hospital staff, Lancet, 355: Westermeyer J (1985) Psychiatric diagnosis across cultural boundaries. Am J Psychiatry, 142: Williams DR, Neighbors HW (2007) Duygudurum Bozukluklarý Üzerine Sosyal Bakýþ Açýlarý. Duygudurum bozukluklarýnýn epidemiyolojisi. Duygudurum Bozukluklarý Temel Kitabý. Eds: DJ Stein, DJ Kupfer, AF Schatzberg, Çeviri Editörü T Oral, Ýstanbul, (The American Psychiatric Publishing) Sigma Publishing, s Wohlfarth T (1997) Socioeconomic inequality and psychopathology: Are socioeconomic status and social class interchangeable? Social Science & Medicine, 45: Woo J, Ho SC, Lau J ve ark. (1994) The prevalence of depressive symptoms and predisposing factors in an elderly Chinese population. Acta Psychiatr Scand, 89:

1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ

1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ 1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ Burhanettin Kaya 1, Mine Kaya 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, 2 Uz.Dr., Ankara Halk Saðlýðý Müdürlüðü,

Detaylı

Türkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði

Detaylı

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý Köylerden (kýrsal kesimden) ve iþ olanaklarýnýn çok sýnýrlý olduðu kentlerden yapýlan göçler iþ olanaklarýnýn fazla olduðu kentlere olur. Ýstanbul, Kocaeli, Ýzmir, Eskiþehir, Adana gibi iþ olanaklarýnýn

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

Biyomedikal modelde kurgulanan Batý týbbý,

Biyomedikal modelde kurgulanan Batý týbbý, Depresyonda Sosyal ve Kültürel Etmenler Doç. Dr. Can CÝMÝLLÝ* * Dokuz Eylül Üniversitesi Týp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalý, ÝZMÝR PSÝKÝYATRÝK TANI KATEGORÝLERÝNÝN KÜLTÜREL GEÇERLÝLÝÐÝ Biyomedikal

Detaylı

Travmatik Toplumlarda Depresyon: Güneydoğu Örneklemi. Doç. Dr. Mehmet Yumru Özel Terapi Tıp Merkezi AKEV Üniversitesi

Travmatik Toplumlarda Depresyon: Güneydoğu Örneklemi. Doç. Dr. Mehmet Yumru Özel Terapi Tıp Merkezi AKEV Üniversitesi Travmatik Toplumlarda Depresyon: Güneydoğu Örneklemi Doç. Dr. Mehmet Yumru Özel Terapi Tıp Merkezi AKEV Üniversitesi Çıkar Çatışması Konuşmacı: - Araştırmacı: - Danışman: - Travmatik toplumlarda depresyon

Detaylı

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili

Detaylı

Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý

Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý ARAÞTIRMA Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý Investigation of Death Anxiety Among Depressive Patients Nilgün Öngider 1, Suna Özýþýk Eyüpoðlu 2 1 Psk.Dr., P.S. Yaþam Özel Aile

Detaylı

Obsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý

Obsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý Týp Araþtýrmalarý Dergisi 23: 1 (3): 15-2 ARAÞTIRMA Obsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý Remzi Kutaniþ, Ömer A. Özer, Buket T. Eryonucu Yüzüncü

Detaylı

Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr. Fýrat Ekin***, Dr. S. Cem Ersin***, Dr. Erhan Eser****

Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr. Fýrat Ekin***, Dr. S. Cem Ersin***, Dr. Erhan Eser**** Manisa Ýli nde Bir Saðlýk Ocaðý Bölgesi nde Saðlýkta Eþitsizlikler* The Inequalities In Health In Manisa In A Health Center District Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr.

Detaylı

Yatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi

Yatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi ARAÞTIRMA 1 Yatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi Fahriye Oflaz, Huriye Varol GATA Hemþirelik Yüksek Okulu 06010 Etlik-Ankara Özet Amaç: Bu çalýþmanýn amacý

Detaylı

Manyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon

Manyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon ARAÞTIRMA Manyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Gülten Karadeniz 1, Serdar Tarhan 2, Emre Yanýkkerem 3, Özden Dedeli 3, Erkan Kahraman 4 1 Yrd.Doç.Dr., 3

Detaylı

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. Sendikamýz Yönetim Kurulu Üyesi Erhan KAMIÞLI, 28 Mart 2001 tarihi itibariyle H.Ö. Sabancý Holding Çimento Grubu Baþkanlýðý'na atanmýþtýr.

Detaylı

Araþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu

Detaylı

MedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de

Detaylı

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.

Detaylı

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Kriz Dergisi 2(1): 235-240 EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Erol ÖZMEN, M.Murat DEMET, İlkin İÇELLİ, Gürsel

Detaylı

Dr. Sevim Buzlu*, Nihal Bostancý**, Derya Özbaþ***, Sevil Yýlmaz****

Dr. Sevim Buzlu*, Nihal Bostancý**, Derya Özbaþ***, Sevil Yýlmaz**** Ýstanbul'da Bir Saðlýk Ocaðýna Baþvuran Kadýnlarýn Genel Saðlýk Anketine Göre Ruhsal Durumlarýnýn Deðerlendirilmesi Assessment of the Psychological Status of Women Who Applied to a Primary Care Unit in

Detaylı

Simge Özer Pýnarbaþý

Simge Özer Pýnarbaþý Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.

Detaylı

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM IX FÝYATLAR 145 146 FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM 2000 yýlýnda önceki yýlýn önemli ölçüde altýnda seyreden fiyat artýþlarý 2001 yýlýnýn ikinci ayýnda kurlarýn serbest býrakýlmasý sonucu üçüncü

Detaylı

Psikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma

Psikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma ARAÞTIRMA Psikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma Hüseyin Güleç 1, Ayhan Yavuz 2, Murat Topbaþ 3, Ýsmail

Detaylı

2 - Konuþmayý Yazýya Dökme

2 - Konuþmayý Yazýya Dökme - 1 8 Konuþmayý Yazýya Dökme El yazýnýn yerini alacak bir aygýt düþü XIX. yüzyýlý boyunca çok kiþiyi meþgul etmiþtir. Deðiþik tasarým örnekleri görülmekle beraber, daktilo dediðimiz aygýtýn satýlabilir

Detaylı

Huzurevinde Yaþayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygýsý ve Günlük Yaþam Ýþlevlerinin Belirlenmesi

Huzurevinde Yaþayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygýsý ve Günlük Yaþam Ýþlevlerinin Belirlenmesi ARAÞTIRMA Huzurevinde Yaþayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygýsý ve Günlük Yaþam Ýþlevlerinin Belirlenmesi Depression, Death Anxiety and Daily Life Functioning in the Elderly Living in Nursing Home

Detaylı

Depresif Bozukluklarda Risk Etkenleri

Depresif Bozukluklarda Risk Etkenleri Depresif Bozukluklarda Risk Etkenleri Süheyla ÜNAL*, Levent KÜEY**, Cengiz GÜLEÇ***, Mehmet BEKAROÐLU***, Yunus Emre EVLÝCE****, Selçuk KIRLI***** ÖZET * Prof. Dr., Ýnönü Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri

Detaylı

2006 cilt 15 sayý 10 179

2006 cilt 15 sayý 10 179 Ankara'da Bir Lisenin 9 ve 10. Sýnýf Öðrencilerinin Kiþisel Hijyen Konusunda Davranýþlarýnýn Belirlenmesi Determination of the Behaviours of Ninth and Tenth Grade High School Students About Personal Hygiene

Detaylı

makale (7). Kiþinin saðlýðý ile yaptýðý iþ arasýnda birbirini etkileyen dinamik

makale (7). Kiþinin saðlýðý ile yaptýðý iþ arasýnda birbirini etkileyen dinamik BÝR TEKSTÝL FABRÝKASI ÇALIÞANLARINDA RUHSAL BELÝRTÝLERÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ Ayþe Berrin YÜCEL*, Zeynel SÜTOLUK **, Ferdi TANIR ***, Muhsin AKBABA **** Çalýþma hayatýnda stres ve sebep olduðu saðlýk problemleri

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3 ünite1 Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Öðreniyorum TEST 1 3. coðrafya tarih biyoloji fizik arkeoloji filoloji 1. Ali Bey yaþadýðý yerin sosyal yetersizlikleri nedeniyle, geliþmiþ bir kent olan Ýzmir e

Detaylı

Depresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi

Depresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi Depresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi Dr. Sema Ýlhan Akalýn* Dr. Can Cimili**, Dr. Esma Kuzhan*** Giriþ: Depresyon birinci basamakta en yaygýn görülen ruh saðlýðý sorunudur, çok azýnýn ikinci

Detaylı

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi 1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel

Detaylı

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi GÝRÝÞ Ýnsanoðlu günümüzde dünya tarihinde belki de bilginin en kýymetli olduðu dönemi yaþamaktadýr. Çaðýmýzda bilgiye sahip olmanýn ya da bilgi kaynaðýna kolaylýkla ulaþabilmenin önemi her geçen gün artmaktadýr.

Detaylı

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Onaylayan Administrator Thursday, 05 August 2010 Son Güncelleme Thursday, 05 August 2010 HSGG GÜVENLÝ GELECEK ÝÇÝN SAÐLIK

Detaylı

Dr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ

Dr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ Ankara'da Birinci Basamak Saðlýk Kurumlarýnda Çalýþan Hekimlerin Sunulan Hizmetlere Ýliþkin Öz Deðerlendirmeleri The Self -Evaluation of Health Services by Physicians Working in Primary Health Care Units

Detaylı

Aile Hekimliðinde Genogram

Aile Hekimliðinde Genogram Aile Hekimliðinde Genogram Prof. Dr. Ýsmail Hamdi KARA, Düzce Üniversitesi Týp Fakültesi Aile Hekimliði AD, Düzce Aile Hekimliði Dersleri - 02.06.2010 15:30 1 I. Tanýmlar Hastalarý yalnýz bir birey olarak

Detaylı

Kamu Hastanelerinde Çalýþan Saðlýk PersonelindeÝþ Doyumu ve Stres Ýliþkisi

Kamu Hastanelerinde Çalýþan Saðlýk PersonelindeÝþ Doyumu ve Stres Ýliþkisi ARAÞTIRMA Kamu Hastanelerinde Çalýþan Saðlýk PersonelindeÝþ Doyumu ve Stres Ýliþkisi Relationship Between Job Satisfaction and Stress The Employee of Health Personnel in Public Hospitals Derya Nur 1 1

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr.

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. V KAMU MALÝYESÝ 73 74 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 2000 yýlýnda uygulamaya konulan

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi

Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi Change of Smoking Prevalence among Erciyes University Students between 1985

Detaylı

Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü

Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı Çalışma Raporu Sayı: 6 Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü Erol Taymaz Ekonomi Bölümü

Detaylı

ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI

ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI M. Nihal ESÝN Yrd. Doç. Dr., Ýstanbul Üniv. Florence Nightingale Hemþirelik Yüksekokulu Nilüfer ÖZTÜRK Ýstanbul Üniv. Florence Nightingale Hemþirelik Yüksekokulu ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI Özet Kadýnlar

Detaylı

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme

Detaylı

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Tobacco Smoking Among the Executives of the Turkish Medical Association Dr. Özen Aþut*, Dr. Sibel Kalaça** Özet Sigara içme alýþkanlýðý; yaygýnlýðý

Detaylı

Bir Anadolu Þehrinde Psikiyatri Kliniðine Baþvuran Hastalarýn Hastalýk Açýklama ve Çare Arama Davranýþlarý

Bir Anadolu Þehrinde Psikiyatri Kliniðine Baþvuran Hastalarýn Hastalýk Açýklama ve Çare Arama Davranýþlarý ARAÞTIRMA Bir Anadolu Þehrinde Psikiyatri Kliniðine Baþvuran Hastalarýn Hastalýk Açýklama ve Çare Arama Davranýþlarý Patients' Who Admitted to Psychiatry Clinic in a Anatolian City Explanation Models for

Detaylı

Yardým Çalýþanlarýnda Travmatik Stres

Yardým Çalýþanlarýnda Travmatik Stres DERLEME Yardým Çalýþanlarýnda Travmatik Stres Banu Yýlmaz 1 1 Psk., Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coðrafya Fakültesi Psikoloji Bölümü, Ankara ÖZET Travmatik olaylarýn ardýndan, olaya doðrudan maruz

Detaylı

DÜ ÜK GEL R. Kötü konut ko ulları. Kötü çevre ko ulları Sa lıksız içme suyu Sa lıksız tuvalet Kapalı ortam hava kirlenmesi.

DÜ ÜK GEL R. Kötü konut ko ulları. Kötü çevre ko ulları Sa lıksız içme suyu Sa lıksız tuvalet Kapalı ortam hava kirlenmesi. Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Dergisi 2003; 46: 251-260 Yorum Yoksulluk ve çocuklar üzerine etkileri Þükrü Hatun 1, Nilay Etiler 2, Erdem Gönüllü 3 Kocaeli Üniversitesi Týp Fakültesi 1 Pediatri Profesörü,

Detaylı

Merkezi Finans ve Ýhale Birimi'nin sözleþme makamý olduðu bu araþtýrma, Avrupa Komisyonu'nun mali destekleriyle ICON Institut Public Sector Gmbh, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve BNB

Detaylı

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Ayşe Devrim Başterzi Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Epidemiyoloji ve eğitim mi? Eğitim ve epidemiyoloji mi?

Detaylı

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Proje Yönetimi ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23 Araç 1: Araþtýrma sorularý Araç 2: Belirsiz talimatlar Araç 3: Robotlar 28 Örnek

Detaylı

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr. MALÝYE DERGÝSÝ Temmuz - Aralýk 2011 Sayý 161 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Yayýn Kurulu Baþkan Füsun SAVAÞER Üye Ali Mercan AYDIN Üye Nural KARACA

Detaylı

Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet

Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet Damla YILDIRIM, Selin METÝN Ýzmir Ekonomi Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi Özet Literatürde öðrenciler üzerinde yapýlan çalýþmalar cinsiyete göre ileriye dönük mesleki algýlarý

Detaylı

Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler

Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler Gülhane Týp Dergisi 2006; 48: 63-69 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2006 ARAÞTIRMA Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler Levent Akýn (*), Nilüfer Özaydýn

Detaylı

0.2-200m3/saat AISI 304-316

0.2-200m3/saat AISI 304-316 RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI KENDÝNÝ TANIYOR MUSUN? ANKARA, 2011 MESLEK SEÇÝMÝNÝN NE KADAR ÖNEMLÝ BÝR KARAR OLDUÐUNUN FARKINDA MISINIZ? Meslek seçerken

Detaylı

Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý

Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý ARAÞTIRMA Depresyon Tanýsý Almýþ Hastalarda Ölüm Kaygýsýnýn Araþtýrýlmasý Investigation of Death Anxiety Among Depressive Patients Nilgün Öngider 1, Suna Özýþýk Eyüboðlu 2 1 Psk.Dr., P.S. Yaþam Özel Aile

Detaylı

Dr. Ünal Ayrancý*, Dr. Nedime Köþgeroðlu**, Dr. Çýnar Yenilmez***, Fatma Aksoy****

Dr. Ünal Ayrancý*, Dr. Nedime Köþgeroðlu**, Dr. Çýnar Yenilmez***, Fatma Aksoy**** Eskiþehir'de Yaþlýlarýn Sosyoekonomik Özellikleri ve Saðlýk Durumlarý Socio-economical Characteristics and Health Status of Elderly People in Eski ehir Dr. Ünal Ayrancý*, Dr. Nedime Köþgeroðlu**, Dr. Çýnar

Detaylı

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD.

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Obezitede Anksiyete Bozuklukları ve Depresyon Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Sanofi Danışman: Teva, BMS Konuşmacı: Lundbeck Obezite giderek artan bir toplum sağlığı

Detaylı

büyük deðiþiklikler ve ilgili teknolojik deðiþiklikler oluþturan derin etkilere sahiptir.

büyük deðiþiklikler ve ilgili teknolojik deðiþiklikler oluþturan derin etkilere sahiptir. Dr. Buhara ÖNAL Ýþ Saðlýðý Uzmaný KÜRESELLEÞMENÝN ÝÞ SAÐLIÐINA ETKÝSÝ ULUSLARARASI 26. ÝÞ SAÐLIÐI KONGRESÝ NDEN ÝZLENÝMLER... Tanýtým Küreselleþme; ticaretin serbestleþmesi ve sermaye, eþya ve hizmetlerin

Detaylı

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý GÝRÝÞ Ýçinde yaþadýðýmýz yýllarýn en önemli toplumsal olgulardan biri olan ve Türkiye açýsýndan çok önemli deðiþimleri beraberinde getiren göç, halen gerek toplumsal, gerekse siyasi deðerlendirmelerde

Detaylı

Dr. Emel Ege**, Msc. Sermin Timur***, Msc. Handan Zincir**** yeterince hizmet götürülemeyen kesimdir

Dr. Emel Ege**, Msc. Sermin Timur***, Msc. Handan Zincir**** yeterince hizmet götürülemeyen kesimdir Ebelik Son Sýnýf Öðrencilerinin Aile Planlamasý Eðitimi Etkinliðinin Deðerlendirilmesi* The Evaluation of the Educational Activitres of Pregraduate Midwifery Students on Family Planning Methods Dr. Emel

Detaylı

Eðitim Baþvurularý Hakkýnda; -Eðitim katýlýmcý sayýsý ve eðitim tarih deðiþiklikleri Odamýz tarafýndan belirlenmektedir. -Eðitimlerimizle ilgili tüm güncel bilgiler www.corlutso.org.tr internet adresindeki

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler

ünite1 Sosyal Bilgiler ünite1 Sosyal Bilgiler Ýletiþim ve Ýnsan Ýliþkileri TEST 1 3. Ünlü bir sanatçýnýn gazetede yayýnlanan fotoðrafýnda evinin içi görüntülenmiþ haberi olmadan eþinin ve çocuklarýnýn resimleri çekilmiþtir.

Detaylı

Dr. Pembe Keskinoðlu*, Dr. Özgü Özkul**, Dr. Ruhan Ayan**, Dr. Gamze Norgaz**, Dr. Hatice Giray*, Dr. Bülent Kýlýç***

Dr. Pembe Keskinoðlu*, Dr. Özgü Özkul**, Dr. Ruhan Ayan**, Dr. Gamze Norgaz**, Dr. Hatice Giray*, Dr. Bülent Kýlýç*** Ýzmir de Bir Saðlýk Ocaðý Bölgesi nde 50-54 Yaþ Arasý Kadýnlarda Menopoz Durumu ile Diðer Etmenlerin Depresyon Görülme Sýklýðýna Etkisi Depression Prevalance and Effects of Menauposal Status and Other

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A² EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

Önemli Bir Saðlýk Sorunu: Þiþmanlýk

Önemli Bir Saðlýk Sorunu: Þiþmanlýk Önemli Bir Saðlýk Sorunu: Þiþmanlýk Dr. Dilek Aslan*, Dr. Sema Attila* Þiþmanlýk, vücuttaki yað miktarýnýn artmasý ile tanýmlanan, gerek oluþum nedenleri, gerekse oluþturduðu komplikasyonlar ve zemin hazýrladýðý

Detaylı

Yineleyici ve Tek Dönem Major Depresif Bozukluðu Olan Hastalarýn Kiþilik ve Affektif Mizaç Özellikleri

Yineleyici ve Tek Dönem Major Depresif Bozukluðu Olan Hastalarýn Kiþilik ve Affektif Mizaç Özellikleri ARAÞTIRMA Yineleyici ve Tek Dönem Major Depresif Bozukluðu Olan Hastalarýn Kiþilik ve Affektif Mizaç Özellikleri Selçuk Aslan 1, Esra Yancar Demir 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri

Detaylı

Psikoloji ve Din: Psikologlarýn Din ve Tanrý Görüþleri Ali Ayten Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, sayfa.

Psikoloji ve Din: Psikologlarýn Din ve Tanrý Görüþleri Ali Ayten Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, sayfa. Ýslâm Araþtýrmalarý Dergisi Psikoloji ve Din: Psikologlarýn Din ve Tanrý Görüþleri Ali Ayten Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, 2006. 151 sayfa. Herhangi bir bilimsel disiplinin zenginliði, o alanda düþünce üreten

Detaylı

Ýntihar Giriþimlerinin Ýncelenmesi: Risk Faktörleri ve Takip

Ýntihar Giriþimlerinin Ýncelenmesi: Risk Faktörleri ve Takip ARAÞTIRMA Ýntihar Giriþimlerinin Ýncelenmesi: Risk Faktörleri ve Takip Analyzing Suicide Attempts: Risk Factors and Follow Up Ali Emre Þevik 1, Halil Özcan 2, Emin Uysal 3 1 Uz.Dr., Medicar Hastanesi,

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ. Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı

BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ. Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı BİRİNCİ BASAMAKTA GÜNCEL DURUM > 6330 Aile Sağlığı Merkezi

Detaylı

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün

Detaylı

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::. Membership TÜM ÇEVÝRÝ ÝÞLETMELERÝ DERNEÐÝ YÖNETÝM KURULU BAÞKANLIÐINA ANTALYA Derneðinizin Tüzüðünü okudum; Derneðin kuruluþ felsefesi ve amacýna sadýk kalacaðýmý, Tüzükte belirtilen ilke ve kurallara

Detaylı

Hemþirelerin Genel Ruhsal Durumlarýnýn Ýncelenmesi

Hemþirelerin Genel Ruhsal Durumlarýnýn Ýncelenmesi Hemþirelerin Genel Ruhsal Durumlarýnýn Ýncelenmesi The Analysis of the General Psychological Conditions of Nurses Dr. Serpil Yýlmaz*, Rabia Hacýhasanoðlu**, Zeynep Çiçek** Öz Hemþirelik, insanlarla iliþkiye

Detaylı

Son yýllarda teknolojinin ve yaþam kalitesinin

Son yýllarda teknolojinin ve yaþam kalitesinin Yaþlýlýk Çaðý Depresyonlarý Yrd. Doç. Dr. Lut TAMAM*, Dr. Seva ÖNER* Son yýllarda teknolojinin ve yaþam kalitesinin geliþimine koþut olarak ortalama insan ömrü uzamaktadýr. Bunun sonucunda yaþlý olarak

Detaylı

Ruh Saðlýðý Çalýþanlarýnda Tükenmiþlik

Ruh Saðlýðý Çalýþanlarýnda Tükenmiþlik ARAÞTIRMA Ruh Saðlýðý Çalýþanlarýnda Tükenmiþlik Müge Oðuzberk 1, Arzu Aydýn 2 1 Psk., Lodos Özel Eðitim Okulu, 2 Yrd.Doç.Dr., Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, Mersin ÖZET Amaç:

Detaylı

Mersin Ýlinde Hassas Bölgelerde Gürültü Düzeylerinin 1998-2002 Yýllarý Arasýndaki Deðiþiminin Araþtýrýlmasý

Mersin Ýlinde Hassas Bölgelerde Gürültü Düzeylerinin 1998-2002 Yýllarý Arasýndaki Deðiþiminin Araþtýrýlmasý Mersin Ýlinde Hassas Bölgelerde Gürültü Düzeylerinin 1998-2002 Yýllarý Arasýndaki Deðiþiminin Araþtýrýlmasý Ekoloji Cilt: 13 Sayý: 49 25-30, 2003 Halil KUMBUR, Havva Duygu ÖZSOY, Zafer ÖZER Mersin Üniversitesi

Detaylı

Bipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi

Bipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi ARAÞTIRMA Bipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi Recep Tütüncü 1, Sibel Örsel 2, M.Haluk Özbay 2 1 Uz.Dr., 2 Doç.Dr., Dýþkapý Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri

Detaylı

Özay Çelen (*), Turgut Karaalp (*), Sýdýka Kaya (**), Cesim Demir (*), Abdulkadir Teke (*), Ali Akdeniz (*)

Özay Çelen (*), Turgut Karaalp (*), Sýdýka Kaya (**), Cesim Demir (*), Abdulkadir Teke (*), Ali Akdeniz (*) Gülhane Týp Dergisi 2007; 49: 25-31 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2007 ARAÞTIRMA Gülhane Askeri Týp Fakültesi Eðitim Hastanesi Yoðun Bakým Ünitelerinde görev yapan hemþirelerin uygulanan hizmet içi eðitim

Detaylı

SAMSUN ÇIRAKLIK EÐÝTÝM MERKEZÝ NE DEVAM EDEN ÇIRAKLARIN DURUMLUK-SÜREKLÝ KAYGI DÜZEYLERÝNÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ*

SAMSUN ÇIRAKLIK EÐÝTÝM MERKEZÝ NE DEVAM EDEN ÇIRAKLARIN DURUMLUK-SÜREKLÝ KAYGI DÜZEYLERÝNÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ* Dr. Sevgi CANBAZ Yrd. Doç., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak. Halk Saðlýðý AD. Dr. Tevfik SÜNTER Yrd. Doç., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak. Halk Saðlýðý AD. Dr. Yýldýz PEKÞEN Prof., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak.

Detaylı

Bir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi

Bir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi Bir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi Yrd. Doç. Dr. Kemal TURHAN a, Neslihan KALAYCI b, Serbülent ÜNSAL b, Vildan KAYIKÇI

Detaylı

2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor

2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor TD 161.qxp 28.02.2009 22:11 Page 1 C M Y K 1 Mart 2009 Sayý:161 Sayfa 6 da 2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor Saðlýkta Dönüþüm Programý nýn uygulanmaya baþladýðý 2003 yýlýndan bu yana çok

Detaylı

Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý

Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý ARAÞTIRMA Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý Oya Güçlü 1, Murat Erkýran 1 1 Uz. Dr., Bakýrköy Ruh Saðlýðý ve Sinir Hastalýklarý Eðitim ve

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı

Detaylı

Batman'da Çocuk Psikiyatrisi Polikliniðine Baþvuran Hastalarda Belirti ve Taný Daðýlýmlarý

Batman'da Çocuk Psikiyatrisi Polikliniðine Baþvuran Hastalarda Belirti ve Taný Daðýlýmlarý ARAÞTIRMA Batman'da Çocuk Psikiyatrisi Polikliniðine Baþvuran Hastalarda Belirti ve Taný Daðýlýmlarý Symptoms and Diagnosies of Patients Referring to A Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinic

Detaylı

Sosyal Kaygý Bozukluðu ile Panik Bozukluðu Olgularýnýn Demografik ve Bazý Klinik Özellikler Açýsýndan Karþýlaþtýrýlmasý

Sosyal Kaygý Bozukluðu ile Panik Bozukluðu Olgularýnýn Demografik ve Bazý Klinik Özellikler Açýsýndan Karþýlaþtýrýlmasý Sosyal Kaygý Bozukluðu ile Panik Bozukluðu Olgularýnýn Demografik ve Bazý Klinik Özellikler Açýsýndan Karþýlaþtýrýlmasý Hatice GÜZ*, Nesrin DÝLBAZ** ÖZET Bu çalýþmada sosyal kaygý ve panik bozukluðu olan

Detaylı

Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Psikiyatrik Bozukluklar, Algýlanan Sosyal Destek ve Yaþam Kalitesi Düzeylerinin Karþýlaþtýrýlmasý

Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Psikiyatrik Bozukluklar, Algýlanan Sosyal Destek ve Yaþam Kalitesi Düzeylerinin Karþýlaþtýrýlmasý ARAÞTIRMA Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Psikiyatrik Bozukluklar, Algýlanan Sosyal Destek ve Yaþam Kalitesi Düzeylerinin Karþýlaþtýrýlmasý The Comparison of Psychiatric Disorders,

Detaylı

Yrd. Doç. Dr.. Faruk F

Yrd. Doç. Dr.. Faruk F Yrd. Doç. Dr.. Faruk F SAPANCALI ANCALI Dokuz Eylül Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi F Öðretim Üyesi. 1969 yýlýnda Sorgun da doðdu. Ýlk ve orta öðrenimini Ýzmir de tamamladýktan sonra

Detaylı

Þizofreni ve Cinsiyet: Baþlangýç Yaþý ve Sosyodemografik Özellikler

Þizofreni ve Cinsiyet: Baþlangýç Yaþý ve Sosyodemografik Özellikler Þizofreni ve Cinsiyet: Baþlangýç Yaþý ve Sosyodemografik Özellikler Hatice GÜZ* ÖZET Bu çalýþmada, DSM-IV taný kriterlerine göre þizofreni tanýsý alan 160 hastada (95'i erkek, 65'i kadýn) baþlangýç yaþý

Detaylı

ÝSTANBUL'DA ÝLKÖÐRETÝM ÇAÐI ÇOCUKLARINDAN ALINAN BÝR KESÝT ÝLE BU YAÞ GRUPLARINDA OBEZÝTEYE ÝLÝÞKÝN DURUM TESPÝTÝ

ÝSTANBUL'DA ÝLKÖÐRETÝM ÇAÐI ÇOCUKLARINDAN ALINAN BÝR KESÝT ÝLE BU YAÞ GRUPLARINDA OBEZÝTEYE ÝLÝÞKÝN DURUM TESPÝTÝ IBB_DERGI_Layout 1 30.11.2011 16:26 Page 181 ÝSTANBUL'DA ÝLKÖÐRETÝM ÇAÐI ÇOCUKLARINDAN ALINAN BÝR KESÝT ÝLE BU YAÞ GRUPLARINDA OBEZÝTEYE ÝLÝÞKÝN DURUM TESPÝTÝ Evren Ebru ALTINCI 1 Ýlker YÜCESÝR 2 1Ýstanbul

Detaylı

Sosyal anksiyete bozukluðu, ilk kez 1966'da Marks

Sosyal anksiyete bozukluðu, ilk kez 1966'da Marks Sosyal Anksiyete Bozukluðu: Taný, Epidemiyoloji, Etiyoloji, Klinik ve Ayýrýcý Taný Doç. Dr. Nesrin DÝLBAZ* Sosyal anksiyete bozukluðu, ilk kez 1966'da Marks ve Gelder tarafýndan tanýmlanmasýna karþýn ayrý

Detaylı

Psikiyatrik Bozukluklara Baðlý Engellilik Hali; Üniversite Hastanesi Deneyimi. Disabilites Due to Psychiatric Disorders: Sample Of University Hospital

Psikiyatrik Bozukluklara Baðlý Engellilik Hali; Üniversite Hastanesi Deneyimi. Disabilites Due to Psychiatric Disorders: Sample Of University Hospital ARAÞTIRMA Psikiyatrik Bozukluklara Baðlý Engellilik Hali; Üniversite Hastanesi Deneyimi Disabilites Due to Psychiatric Disorders: Sample Of University Hospital Eda Aslan 1, Nadya Þimþek 2 1 Yard. Doç.

Detaylı

Omurilik Felçli Hastalarda Travma Sonrasý Stres Bozukluðu ve Ýliþkili Faktörler

Omurilik Felçli Hastalarda Travma Sonrasý Stres Bozukluðu ve Ýliþkili Faktörler ARAÞTIRMA Omurilik Felçli Hastalarda Travma Sonrasý Stres Bozukluðu ve Ýliþkili Faktörler Posttraumatic Stress Disorder and Related Factors in Patients with Spinal Cord Injury Murat Ýlhan Atagün 1, Ünal

Detaylı

Meme Kanserinin Ruhsal ve Sosyal Etkileri Üzerine Bir Çalýþma

Meme Kanserinin Ruhsal ve Sosyal Etkileri Üzerine Bir Çalýþma Meme Kanserinin Ruhsal ve Sosyal Etkileri Üzerine Bir Çalýþma Þahnur ÞENER*, Nazan GÜNEL**, Zafer AKÇALI***, Selahattin ÞENOL* #, Aylin Ýlden KOÇKAR** # ÖZET Psikolojik, sosyal ve çevresel etkenlerin hastalýklarýn

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 MALÝYE DERGÝSÝ Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Doç.Dr. Ahmet KESÝK Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Ahmet KESÝK MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER Yayýn

Detaylı

Psikiyatri Polikliniðine Baþvuran Bir Grup Yaþlýda Huzurevi ya da Aile ile Kalmanýn Depresyon ve Anksiyete Düzeyine Etkisi

Psikiyatri Polikliniðine Baþvuran Bir Grup Yaþlýda Huzurevi ya da Aile ile Kalmanýn Depresyon ve Anksiyete Düzeyine Etkisi ARAÞTIRMA Psikiyatri Polikliniðine Baþvuran Bir Grup Yaþlýda Huzurevi ya da Aile ile Kalmanýn Depresyon ve Anksiyete Düzeyine Etkisi The Effect of Living with Family or Staying at Nursing Home on Depression

Detaylı

Alkol çok eski zamanlardan beri (M.Ö. 2000) var. Alkol Kullaným Bozukluklarý. Özet

Alkol çok eski zamanlardan beri (M.Ö. 2000) var. Alkol Kullaným Bozukluklarý. Özet Alkol Kullaným Bozukluklarý Uz. Dr. Ayhan KALYONCU*, Uz. Dr. Hasan MIRSAL* Özet Alkol kullaným bozukluklarý hem yetiþkinleri hem de gençleri etkileyen oldukça ciddi ve önemli bir saðlýk sorunudur. Alkolle

Detaylı