MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DOĞU AKDENİZ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ İÇEL İLİ JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Transkript

1 MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DOĞU AKDENİZ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ İÇEL İLİ JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

2 1 1. COĞRAFYA İçel ili sınırları içindeki morfolojik yapı dağlık alanlar, aşınım yüzeyleri, taban dolguları-alüvyal düzlükler ve geçiş kuşağı olmak üzere dört ana birlikten oluşur. İnceleme alanının büyük bir kısmını dağlar kapsar. Doğu-batı doğrultusunda uzanırlar ve batıya doğru gidildikçe yükseklik artar. Dağlık alanlarda akarsular V şeklinde derin vadiler ile yarılmışlardır. 2. JEOLOJİ Çalışma alanında Özgül (1971) tarafından ayrımlanan birlikler Temel Kayalar, Tersiyer den sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayrımlanmıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği : Metamorfik kayaçlardan oluşan bu birlik içinde Üst Permiyen ve daha yaşlı Bağlıca formasyonu, Üst permiyen yaşlı Pınarkır formasyonu ve Alt Triyas yaşlı Sivastıyayla formasyonu bulunmaktadır. Antalya Birliği :Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı birlik içinde Kambro-ordovisyen yaşlı Çakmak formasyonu, Alt Devoniyen yaşlı Narlıca formasyonu, Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı formasyonu, Alt Triyas yaşlı Yöreme formasyonu, Orta-Üst Triyas yaşlı Çamlıca formasyonu ve Mestriştiyen yaşlı Karaçukur formasyonu bulunmaktadır. Geyikdağı Birliği : Metamorfik olmayan çökel birimlerden oluşan göreceli otokton veya paraotokton kabul edilen birlik içinde Alt Kambriyen yaşlı Hacıishaklı formasyonu, Kambriyen yaşlı Ovacıkışıklı formasyonu, Kambro-Ordovisyen yaşlı Ovacık formasyonu, Alt Silüriyen yaşlı Eğripınar formasyonu ve Hırmanlı formasyonu, Üst Silüriyen-Alt Devoniyen yaşlı Karayar formasyonu, Alt Devoniyen yaşlı Sığırcık formasyonu, Orta Devoniyen yaşlı Büyükeceli formasyonu, Üst Devoniyen yaşlı Akdere formasyonu, Alt Karbonifer yaşlı Korucuk formasyonu, Orta-Üst Karbonifer yaşlı İmamuşağı formasyonu, Üst Permiyen yaşlı Kırtıldağı formasyonu, Alt Triyas yaşlı Kargıcak formasyonu, Orta-üst Triyas yaşlı Kuşyuvasıtepe formasyonu, Alt-Orta Kambriyen yaşlı Sipahili formasyonu, Alt Paleozoyik yaşlı Babadıl grubu, Üst Triyas yaşlı Murtçukuru formasyonu, Alt Jura yaşlı Yanışlı formasyonu, Jura-Alt Kretase yaşlı Tokmar formasyonu ve Üst Kretase yaşlı Hayvandağı formasyonu bulunmaktadır. Aladağ Birliği : Şelf türü karbonat ve silisli klastik çökel kayalarını içeren birlik içinde Orta-Üst Devoniyen yaşlı Tozlucayayla formasyonu, Karbonifer yaşlı Harzadındağı formasyonu, Üst Karbonifer-Permiyen yaşlı Dumlugöze formasyonu, Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonu, Üst Triyas yaşlı Gevne formasyonu, Alt-Orta Jura yaşlı Boğuntu formasyonu, Jura-Kretase yaşlı Çakozdağı formasyonu ve Üst Kretase yaşlı Akçaldağı formasyonu bulunmaktadır. Bozkır Birliği : Çeşitli kayaç birimlerinden oluşan olistostromal bir kompleks olan birlik içinde Güneydağı ofiyoliti, Kampaniyen yaşlı Çiftehan formasyonu ve Mestriştiyen yaşlı Bloklu Filiş bulunmaktadır. Örtü Kayaları; Paleo-otokton Kayalar ve Neo-otokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer e ait Belbağ ve Sarıtaş formasyonları Paleo-otokton, Oligosen- Pliyosen yaşlı kayalar ise Neo-otokton Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Yukarıda anlatılan birlik ve kayalara ait 1/ ölçekli jeotektonik harita aşağıda verilmiştir Alanya Birliği Yörede ilk çalışan Blumenthal (1951) bu metamorfik topluluğunu Alanya Masifi olarak adlandırmıştır. Daha sonra Özgül (1976) bu topluluğa Alanya Birliği adını vermiştir.

3 2

4 3

5 Bağlıca Formasyonu (Pba) Alttan üste doğru muskovit şist, mika-kuvars-kalkşist, mika-kuvars şist, kuvars-albitmuskovit şist, kuvars-albit-klorit şist, klorit-kuvars şist, klorit-muskovit-kuvars şist ve kloritkuvars-kalkşist olarak devam eden formasyona Ulu (1983) Bağlıca Formasyonu adını vermiştir. Formasyon Üst Permiyen ve/veya daha yaşlı olabilir. Birim altındaki Antalya Birliği ile tektonik, üstündeki Pınarlıkır formasyonu ile uyumsuz dokanaklıdır (Ulu, 1983) Pınarlıkır Formasyonu (Pmp) Formasyonu tanımlayan Ulu (1983), formasyonun koyu gri renkli, orta kalın tabakalı, bitümlü pis kokulu, sparlaşmış kristalize kireçtaşlarından oluştuğunu belirtmiştir. Formasyonun üstüne Sivastıyayla formasyonu genelde uyumlu, yer yer uyumsuz olarak gelir. Formasyonun yaşı Üst Permiyen dir (Ulu, 1983) Sivastıyayla Formasyonu (Trs) Birim, Ulu (1983) tarafından adlandırılmıştır. Altta kaba, üste doğru orta-ince taneli, foliasyonlu, yeşil-sarı renkli pelitikler ile killi karbonat litofasiyeslerinden türeyen formasyonu; kuvars-muskovit kalkşist, albit-muskovit-kuvars şist, kuvars-kalk şist, epidotglokofan şist, glokofan-epidot şist oluşturur. Birim Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla örtülür. Altındaki Üst Permiyen yaşlı Pınarlıkır formasyonu ile yer yer uyumlu, yer yer de uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun stratigrafik özelliklerinden dolayı Alt Triyas yaşında olabileceği düşünülmüştür (Ulu, 1983) Antalya Birliği Bu birlik, Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı bir naptır. Birlik içinde altı adet formasyon ayırt edilmiştir (Ulu, 1983) Çakmak Formasyonu (ЄOç) Anamur İlçesi ve civarında yüzeyleyen formasyonun tabanı çalışma alanında görülmez. Koyu yeşil-sarı renkli, ince dokulu, kırılgan, fucoidesli, ince katmanlı, mikalı şeyller ile nefti yeşil renkli, mika pullu, foliasyonlu, çürüme yüzeyli, ince-çok ince katmanlı fillatların ardalanmasından oluşan birim içinde yer yer dolomit ve yumrulu kireçtaşı kapsar. Formasyon, Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birim, yanal olarak dolomit ve kuvarsitlere geçebilir. Birim Kambro-Ordovisiyen yaşındadır (Ulu, 1983) Narlıca Formasyonu (Dn) Yüzeylendiği yerlerde tabanı tektonik ilişkili olan birimin alt seviyeleri hakkında bilgi yoktur. Mostralarında, altta kıymıklı-kırıklı, sarı-yeşil renkli, fosilli şeyl ve kumlu silttaşı ile başlar. Üste doğru, gittikçe artan karbonat tabakaları da karışır. En üstte kireçtaşları yer alır. Formasyon Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birime Alt Devoniyen yaşı verilmiştir (Ulu, 1983) Bıçkıcı Formasyonu (Pmb) Formasyon, en altta yer yer şeyl, kalkşist, kumlu kireçtaşı ardalanması ile başlar, üste doğru gri renkli, orta-kalın katmanlı, bol fosilli, kalsit damarlı kireçtaşlarına geçer. Bu karbonat istifinin taban kesiminde bazen kuvarsitik arenitik kumtaşı ile birlikte kömür içeren daha ince taneli çökeller yer alır. Transgresif ve resifal nitelikli olan Bıçkıcı formasyonu, oolitli seviyelerle dereceli olarak orta-kalın katmanlı marnlarla temsil olunan Alt Triyas yaşlı Yöreme formasyonuna geçer. Formasyona Üst Permiyen yaşı verilmiştir(ulu, 1983).

6 Yöreme Formasyonu (Try) En altta orta-kalın katmanlı, fosilsiz, stromatolitli kireçtaşlarından, orta-kalın katmanlı, kumlu, fosilsiz, oolitli kireçtaşlarına geçen istiften oluşan birim, üste doğru, sarı renkli, inceorta kalın katmanlı kiltaşı, kırmızı-yeşil-bej renkli orta kalın katmanlı fosilli, killi kireçtaşları ve alacalı marnlardan oluşmuştur. Yöreme formasyonu altındaki Bıçkıcı formasyonu ile genelde geçişli olmasına rağmen, yersel olarak uyumsuzluk göstermektedir. Birim üstündeki Çamlıca formasyonu ile de geçişlidir. Birime Alt Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983) Çamlıca Formasyonu (Trç) Alacalı marnlar üzerinde sarı renkli, killi kireçtaşı-marn ardalanması ile başlayan birim, üste doğru filiş fasiyesine geçen kumtaşı-kiltaşı ardalanmasına geçer. Birim daha üste doğru Halobiyalı, kırmızı renkli, çörtlü kireçtaşı, radyolarit, sarımtırak-gri renkli kireçtaşı, bitkili kumtaşı ve kiltaşı nöbetleşmesinden oluşan bir istif sunar. Çamlıca formasyonu altındaki Yöreme formasyonu İle geçişli, üstündeki Karaçukur formasyonu ile diskordanslıdır. Çamlıca formasyonuna Orta-Üst Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983) Karaçukur Formasyonu (Krüka) Formasyon; kumtaşı, şeyl, kireçtaşı ve kırıntılılar içinde çeşitli boyutlardaki bloklardan oluşur. Birimi oluşturan istiflerin kaba taneliden ince taneliye doğru derecelenmesi ve iç yapısıyla formasyon tipik bir filiş özelliği taşır. Çoğu yerde şeyl kumtaşından daha yaygındır. Kireçtaşları ise yersel arakatkılar halinde olup; kil, kum ve pelajik foraminifer kalıntısı içerir. Formasyon altındaki Çamlıca formasyonu üzerine diskordansla gelir. Bu formasyon üzerine stratigrafik olarak herhangi bir birim gelmemektedir. Ancak hem Alanya hem de Aladağ Birlikleri tarafından tektonik olarak üzerlenir. Birime Mestriştiyen yaşı verilmiştir Geyikdağı Birliği Bu birlik, Orta Torosların naplı yapısının en alttaki otokton veya paraotokton kesimini oluşturur ve metamorfik olmayan çökel kayalardan meydana gelir. Bu kayalar Erken Paleozoyik yaşlı karbonat ve silisli-kırıntılılarla temsil olunan bir temel ile bunun üzerine uyumsuz olarak gelen ve Mesozoyik ten başlayarak Erken Tersiyer e kadar çıkan platform karbonatlarından oluşur Hacıishaklı Formasyonu (Єh) Hacıishaklı formasyonu altta pembe renkli, çapraz tabakalı kuvarsitler üzerine gelen, bordo yeşil renkli, ince orta tabakalı ince laminalı silttaşlarından ve en üstte de beyazımsı pembe renkli, çok kalın tabakalı, çok sert, iri taneli kuvarsitlerden oluşur. Stratigrafik konumuna göre Alt Kambriyen yaşlı olduğu düşünülmektedir (Demirtaşlı, 1986) Ovacıkışıklı Formasyonu (Єo) Kambriyen yaşlı Ovacıkışıklı formasyonu orta-kalın tabakalı, gri renkli, kristalize kireçtaşı ile başlar. Üstte ise pembe renkli, ince laminalı çörtlü mikritik kiraçtaşlarına geçer. Ovacıkışıklı formasyonu alttaki Hacıishaklı ve üstteki Ovacık formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975) Ovacık Formasyonu (ЄOo) Çalışma alanının güneyinde Ovacık, Büyükeceli, Akdere ve civarında yüzeylenmektedir. Formasyon kuvarsit bantlarını kapsayan metamorfik şistlerden oluşmaktadır. Formasyonun kalınlığı Ovacık civarında Demirtaşlı (1986) tarafından 450 metre olarak ölçülmüştür ve formasyonun yaşı Ordovisyen olarak saptanmıştır. Alt sınırı

7 6 görünmemekle birlikte, üst sınırını daha genç birimler uyumsuz olarak oluşturmaktadır (Demirtaşlı, 1975) Eğripınar Formasyonu (Se) Hacıishaklı ve civarındaki Silüriyen yaşlı kaba klastikler, çakıl taşı ve kumtaşları Demirtaşlı (1975) tarafından Eğripınar formasyonu olarak adlandırılmıştır. Formasyonun kalınlığı 125 m dir. Eğripınar formasyonunun üst seviyesinden elde edilen fosiller Alt Silüriyen yaşını vermiştir. Formasyon alttaki Ovacık formasyonu ve üstteki Hırmanlı formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975) Hırmanlı Formasyonu (Sh) Bu formasyon graptolitli şeyller ile temsil edilir. Uyumlu olarak gelen Hırmanlı. formasyonu yaklaşık 200 metre kalınlığa sahip olup yaşı Silüriyen olarak saptanmıştır (Demirtaşlı, 1986). Başlıca çok ince tabakalı-laminalı silisli siyah şeyller, bazen piritli birimden oluşur. Erken Silüriyen yaşlı aşağıdaki fosilleri içerir. Monograptus cf. M. Spiralis Geinitz, Monograptus cf. M. scitulum Lapworth, Climacograptus cf., C. Scalaris Hisinger, Rastrites sp.yüksek organik içeriği, biyoturbasyonsuz düzenli laminalanma ve şeyllerin silissiz olması, diğer birçok Alt Paleozoyik siyah şeyl çökellerine göre derin sınırlı bir havza içinde çökeldiğini gösterir (Demirtaşlı, 1975) Karayar Formasyonu (SDk) Karayar formasyonu orta-kalın tabakalı, koyu renkli kireçtaşılarının düzgün ince tabakalı siyah şeyl ile ardalanmasından oluşmaktadır. Fosil bulgularına göre Karayar formasyonunun yaşı Üst Silüriyen-Alt Devoniyen olarak belirlenmiştir. Formasyon alttaki Hırmanlı ve üstteki Sığırcık formasyonları ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975) Sığırcık Formasyonu (Ds) Sığırcık formasyonu kireçtaşı, tabana yakın yerlerde kuvarsit-şeylli ardalanmalardan ve üste doğru kuvarsit-dolomit ardalanmasından oluşmaktadır. Kuvarsit beyaz-sarımsı ve çapraz tabakalanmalı iken kireçtaşları kalın tabakalanmalı, koyu gri-kahverengi ve Erken Devoniyen yaşlı crincids, mercanlar (örn. Favosites sp.) ve brakiyopotlar içerir. Sığırcık formasyonu, Büyükeceli formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmektedir (Demirtaşlı, 1986) Büyükeceli Formasyonu (Db) Büyükeceli formasyonu çoğunlukla kireçtaşından ve kireçtaşları ile ardalanan kuvarsitik kumtaşı, şeyl ve megabreşden oluşmaktadır. Bu karbonat istifi Demirtaşlı (1975) tarafından adlandırılmıştır (Demirtaşlı, 1975, 1978,). Büyükeceli formasyonuna elde edilen fosil bulguları ile Orta-Üst Devoniyen yaşı verilmiştir. Birim üstteki Akdere formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir Akdere Formasyonu (Da) Çalışma bölgesinde Akdere, Yeşilovacık ve civarında gözlenen, başlıca kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon yaklaşık 250 metre kalınlığa sahiptir. Formasyonun alt sınırı gözlenememekte, üst sınırını ise Permo-Karbonifer yaşlı Belpınartepe formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Gedik (1979) tarafından Orta-Üst Devoniyen olarak tesbit edilmiştir (Demirtaşlı, 1975).

8 Korucuk Formasyonu (Ck) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1978) vermiştir. Birim, en altta beyazkahverengimsi sarı renkli, kuvarsitlerle başlar, üste doğru çört bant ve yumruları ile farklı kireçtaşı kırıntıları içeren gri-krem renkli, ince taneli biyoklastik kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Formasyonun orta seviyelerini krem renkli oosparit ve dolomit ara katkılı oofelsparitler oluşturur. Formasyon altında bulunan Akdere formasyonu ve üzerindeki İmamuşağı formasyonu ile açısız uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt Karbonifer dir İmamuşağı Formasyonu (Ci) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1981) vermiştir. Birim taban kesiminde, pembe renkli demirli kuvarsitlerle başlar, üste doğru sarımsı gri renkli, fusulince zengin, kısmen oolitik biyomikritlere geçer. Formasyonun en üst kesimlerini alaca renkli şeyl, marn, kumlu kireçtaşı ardalanması ile bununda üzerinde pembe-beyaz renkli kuvarsitler oluşturur. Formasyon altındaki Korucuk formasyonu ile açısız ve üzerindeki Kırtıldağı formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Orta-Üst Karbonifer yaş aralığındadır Kırtıldağı Formasyonu (Pmk) Kırtıldağı Formasyonu başlıca koyu griden açık griye kadar değişen renkte, çok kalın tabakalı, kısmen oldukça dolomitize olmuş fosilli kireçtaşı, pembe-pas renkli çapraz katmanlı kuvarsit arakatkılarından oluşur. Bu Formasyondan elde edilen mikrofauna Üst Permiyen yaşını vermiştir. Kırtıldağı formasyonu, Kargıcak formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Ancak Kargıcak formasyonunun sıfırlandığı yerlerde Kuşyuvasıtepe formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1975) Kargıcak Formasyonu (Trka) Alt-Orta Triyas yaşlı şeyl ve kireçtaşından oluşan formasyon Kırtıldağı formasyonunu uyumlu olarak üzerler ve Kuşyuvasıtepe formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir deniz, dalga tabanı altındaki bir derinlikte çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980) Kuşyuvasıtepe Formasyonu (Trk) Orta Triyas yaşlı kireçtaşlarından oluşan formasyon, Kargıcak formasyonu ve Kırtıldağı formasyonunu açısal uyumsuzlukla üzerler. Hacıishaklı civarında ise Dibekli formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon sığ bir karbonat şelfinde çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980) Sipahili Formasyonu (Єs) Formasyonun büyük bir kısmı kristalize karbonat çamurtaşı ve vaketaşından oluşur. Ayrıca hafif metamorfik şeyller ve intraformasyonel çakıltaşları da içermektedir. Formasyonun tabanı çalışma alanında görülmemektedir. Babadıl grubu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. İnceleme alanında Karayar ve Sığırcık formasyonları üzerine bindirmiştir. Formasyonun kalınlığı 900 m dir. Güney bölgede yüzeyleyen Ovacıkışıklı formasyonuna litolojik olarak benzediği düşünülerek ve stratigrafik konumuna göre yaşının Alt-Orta Kambriyen olduğu kabul edilir. Formasyon, bir karbonat platform kenarından kopan parçalar, moloz akıntısı olarak karbonat platformunun derin kısımlarında yeniden çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980).

9 Babadıl Grubu (ЄDb) Kireçtaşı, şeyl, kuvarsit kumtaşı ardalanmasından oluşan ince bir Paleozoyik istif Demirtaşlı (1980) tarafından Babadıl Grubu olarak adlandırılmıştır. Babadıl Grubu, Karbonifer yaşlı Korucuk formasyonu ve Üst Permiyen yaşlı Kırtıldağı formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Babadıl Grubu nu oluşturan formasyonlar içinde Ordovisyen ve Silüriyen yaşını işaret eden graptolitler, Silüriyen yaşını veren ortoceras ve brakiyopodlar ve Devoniyen yaşını veren mercanlar bulunmaktadır. Formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonların çökeldiği havzaları ayıran yüksek bir sırt üzerinde çökelmiş olmalıdır Murtçukuru Formasyonu (Trm) Kuvarsitik kumtaşları ile silttaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon Üst Triyas yaşındadır. Uyumsuz olarak Babadıl Grubu ve Kırtıldağı formasyonu üzerinde bulunur. Uyumsuz olarak Yanışlı formasyonu tarafından örtülür. Formasyonun çok sığ su koşulları altında molas tipi bir çöküntü havzası içinde çökelmiş olduğu düşünülmüştür (Demirtaşlı, 1980) Yanışlı Formasyonu (Jy) Formasyon başlıca gri renkli tatlı su gastrapodlarınca zengin çakıllı kireçtaşlarından oluşmuştur. Kireçtaşı istifi içinde bazen kırmızı renkli demirli kumtaşı ve çakıltaşı ara tabakaları gözlenmiştir. Birim altındaki Murtçukuru formasyonu ve üzerindeki Dibekli formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Alt Jura yaşında olduğu sanılmaktadır (Demirtaşlı, 1980) Dibekli Formasyonu (Jd) Formasyon Alt Jura yaşlı kireçtaşlarından oluşur. Dibekli formasyonu Kargıcak formasyonu, Yanışlı formasyonu ve Kuşyuvasıtepe formasyonunu açısal uyumsuzlukla üzerler ve Tokmar formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1980) Tokmar Formasyonu (JKrt) Dolomit-dolomitik kireçtaşı, karbonat çamurtaşı ve vaketaşı ile temsil edilen formasyon Üst Jura-Alt Kretase yaşındadır. Formasyon, Dibekli formasyonunu ve bölgelerde yüzeyleyen diğer yaşlı formasyonları açısal uyumsuzlukla üzerler ve Hayvandağı formasyonu tarafından açısız uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir karbonat şelfinde çökelmiştir Hayvandağı Formasyonu (Krph) Karbonatlı çimento ve vaketaşlarından oluşan formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonlar da dahil olmak üzere Üst Kratase den yaşlı tüm kaya birimlerini açısal uyumsuzlukla örter ve Miyosen yaşlı birimler tarafından açısal üzerlenir. Formasyonun yaşı Üst Kretase ve açık deniz karbonat platformunun kıyısında çökelmiştir Aladağ Birliği Bu birlik, Geyikdağı Birliği üzerine kuzey-kuzeydoğudan, güney-güneybatıya doğru ilerleyerek yerleşen bir birliktir. Birlik adı ilk kez Özgül (1976) tarafından kullanılmıştır. Bu nap Üst Devoniyen den Üst Kretase ye kadar değişen yaştaki şelf türü karbonat ve silisli klastik çökel kayalarını kapsar. Birlik Blumenthal (1947) tarafından Hadım Napı olarak ayırtlanmıştır.

10 Tozlucayayla Formasyonu (DCt) Formasyon adını Uğuz (1994) ilk kez kullanmıştır. Birim; altta, gri renkli mercanlı kireçtaşı ara katmanları içeren sarımsı boz renkli, kumlu silttaşı-kiltaşı düzeyleri ile başlar, üste doğru pas renkli kumtaşı, silttaşı ve seyrek olarak şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyonun taban ilişkisi tektonik, üstünde yer alan Harzadındağı formasyonu ile geçişlidir. Bulunan fosillere ve stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Orta-Üst Devoniyen dir Harzadındağı Formasyonu (CPh) Formasyona adını Uğuz (1994) vermiştir. Formasyon gri renkli bol brakiyapod ve tek mercan içerikli miltaşı, kiltaşı ve killi kireçtaşı ardalanması ile başlar, Koyu gri renkli çört yumrulu fosil kırıntıları içeren kumlu kireçtaşı-kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Bu düzeylerin üzerinde beyaz-gül kurusu renkli çapraz tabakalı kumtaşı, kuvarsitik kumtaşı ara düzeyleri yer alır. Daha üstte koyu gri renkli kireçtaşları bulunur. En üstte ise açık gri renkli oolitli-pizolitli kireçtaşı, kırıntılı kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyon altındaki Tuzlucayayla formasyonu ve üzerindeki Dumlugöze formasyonu ile geçişlidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre yaşı Karbonifer dir Dumlugöze Formasyonu (Pd) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1976) vermiştir. Birim; altta kumtaşı-kuvarsitik kumtaşı, şeyl ile girvanellalı kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu düzey üzerinde yer yer kumtaşı ve şeyl ara düzeyleri içeren kireçtaşları yer alır. Formasyonun üst bölümü, çoğu tutturulmamış kiltaşı, marn ile gri renkli kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu formasyon altındaki Harzadındağı formasyonu ve üzerindeki Dişdöken formasyonu geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Üst Karbonifer-Permiyen yaş aralığındadır Dişdöken Formasyonu (Trd) Birim; tabanda kiltaşı marn ara katkılı stramatolitli kireçtaşları ile başlar, üste doğru killi kireçtaşı ara katkılı küçük pelisipod içeren çamurtaşı-kiltaşı-marn ardalanması ile devam eder. Bunların üzerinde kiltaşı, marn, killi kireçtaşı ardalanması yer alır. Formasyon alttaki Dumlugöze formasyonu ile geçişli, üstteki Gevne formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Alt-Orta-Erken Üst Triyas yaş aralığındadır Gevne Formasyonu (TrJg) Birim, altta çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı ardalanması ile başlar. Breşli bir kireçtaşı ile devam eder. Bunun üzerinde resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı marn ardalanması yer alır. Daha üstte çört yumrulu mikritik kireçtaşları ile ardalanan kiltaşı, marn düzeyleri yer alır. En üstte resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn, çamurtaşı ardalanması ile devam eden birim kireçtaşı, kiltaşı, marn ardalanması ile sona erer. Formasyon alttaki Dişdöken formasyonu ile uyumsuz üstteki Boğuntu formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre yaşı Geç Üst Triyas tır Boğuntu Formasyonu (JKb) Birim; karasal kökenli, kırmızı, mor renkli çört bileşenli çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşlarından oluşmaktadır. Formasyon içinde Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları yer almaktadır. Formasyon altındaki Gevne formasyonu ile uyumlu, üstündeki Çakozdağı formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt-Orta Jura dır.

11 Çakozdağı Formasyonu (Jkrç) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1975) kullanmıştır. Birim ince kiltaşı-marn arakatmanlı, kalsit dolgulu, sparikalsit çimentolu kireçtaşları ile başlar, yer yer şeker dokulu ve yer yer dolomitik kireçtaşı-dolomit ara düzeyleri içeren kireçtaşlarıyla devam eder. Birimin en üst düzeyleri yer yer oolitik kireçtaşlarından oluşmuştur. Formasyon altındaki Boğuntu formasyonu ile geçişli, üzerindeki Akçaldağı formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre formasyon, Jura-Üst Kretase yaş aralığındadır Akçaldağı Formasyonu (Krüa) Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) kullanmıştır. Birim; fosilli, bol eklemli, kalsit dolgulu kumlu kireçtaşı ile karbonat çimentolu kumtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Formasyon Çakozdağı formasyonu ve üzerindeki örtü kayaları ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Birim Üst Kretase yaşlıdır. 2.5.Bolkardağı Birliği Birlik adını, Orta Toroslar daki Bolkardağları ndan almıştır. Bu birlik çoğunlukla yeşil şist fasiyesli metamorfikleri kapsar. Bolkardağı Birliği Menderes masifi ve olasılıkla Kırşehir masifinin örtüsünü oluşturur. Birliğin en yaşlı birimi Devoniyen şist ve mermerleridir (Özgül, 1976) Dumlutepe Formasyonu (Pmd) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1997) kullanmıştır. Bolkardağı Birliği nin en yaşlı birimi olan formasyon, dolomitik ve kristalize kireçtaşları ile ve bunlarla ardalanan mikalı şeyllerden oluşur. En üst seviyelerinde boksit cepleri içerir. Birim üzerindeki Gerdekesyayla formasyonu ile uyumlu ilişkilidir. Formasyon yaşı Üst Permiyen dir Gerdekesyayla Formasyonu (Trg) Şeyl-dolomitik kireçtaşı ve şist ardalanmasından oluşan birimi Demirtaşlı (1975) adlamıştır. Formasyon tabanda şeyl killi kireçtaşı ardalanması ile başlar. Bunu dolomitik kireçtaşları şeyl ve killi kireçtaşı ardalanması takip eder, daha üste doğru kurtçuk izli kireçtaşı gözlenir. En üstte ise şeyl ve kireçtaşı ardalanması yer alır. Dolomitik kireçtaşları ile ardalanan şist içinde yer yer diyabaz arakatkıları ile glakofan şistler gözlenir. Formasyon alttaki Dumlutepe ve üstteki Ballıktepe formasyonları ile uyumlu ilişkilidir. Fosil bulgularına ve stratigrafik konumuna göre Alt-Orta Triyas yaşındadır Ballıktepe Formasyonu (TrJb) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ.(1994) kullanmıştır. Birim; mermer, kristalize kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve dolomitten oluşmuştur. Formasyon altındaki Gerdekesyayla ve üstündeki Andıklıktepe formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Özcan ve diğ.(1990), birimin metamorfik olmayan; eşdeğeri olan Loras formasyonu içinde Alt Anizyen-Üst Jura yaş aralığını veren fosiller bulmuştur. Buna göre formasyonun yaşı Orta Triyas- Üst Jura yaş aralığında olabileceği kabul edilmiştir Andıklıktepe Formasyonu (Kra) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1994) kullanmıştır. Birim ; altta gri renkli, pelajik çamurtaşı radyolaryalı çört ara bantlı pelajik rekristalize kireçtaşları ile başlar, üste doğru giderek artan çört bantlarına geçer. Bu istif içerisinde yer yer gri renkli, kristalize türbiditik kireçtaşları ile yeşilimsi renkli şeyl arakatkıları da gözlenir. Bunların da üstünde çört yumrulu ve radyolaritli, çört arabantlı kristalize kireçtaşı yer alır ve birim en üstte çört arakatkılı pelajik kristalize kireçtaşları ile son bulur. Formasyon, altındaki Ballıktepe ve

12 11 üstündeki Koçyaka formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Berriasiyen-Alt Mestriştiyen yaş aralığındadır Koçyaka Formasyonu (Krük) Formasyon adı ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından kullanılmıştır. Birim; kalsitürbidit, olistostromal kumtaşı, şeyl ara katkıları ile başlar, üste doğru serpantin, volkanit, çört, lisvenit, dünit, gabro ve çörtlü kristalize kireçtaşı blokları içeren seviyelerle devam eder. Koçyaka formasyonu, altındaki Andıklıktepe formasyonu ile geçişli, üzerindeki örtü kayalarına ait birimlerle de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumları ve önceki çalışmalar değerlendirildiğinde birime Mestriştiyen yaşı verilebilir (Ulu ve diğ., 1994). 2.6.Bozkır Birliği Bu birlik, temel kesimi yersel olarak haritalanabilecek boyutta büyük ofiyolit kütlesi ile, bunun üzerine çökelmiş pelajik kireçtaşı ve en üstte yeniden çökelen pelajik ve/veya resifal karbonatlar, spilitler ve/veya radyolaritler, Pedra-Verde tipi yeşil tüfler ile diyabaz, serpantinit ve diğer ultramafik bloklardan ibaret bir olistostromal melanjdan oluşan kompleks bir naptır. Bozkır Birliği, Toroslar ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı, 1975) Güneydağı Ofiyoliti (Mof) Bolkardağları kuzeyinde, Ereğli-Ulukışla havzasında, Ereğli doğusundaki Güneydağı nda bulunan başlıca peridodit, gabro, serpantinit gibi derinlik kayaçları ve yastık lavlardan oluşmuştur. Güneydağı Ofiyoliti üzerinde yer alan globotruncanalı pelajik kireçtaşları (Çiftehan Formasyonu); tabanında yuvarlak ofiyolit çakıllarından oluşan bir taban çakıltaşı ile başlar. Bu da; bu ofiyolit kütlesinin Kampaniyen den önce yerleştiğini gösterir Çiftehan Formasyonu (Kuç) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1975) kullanmıştır. Birim tabanda yuvarlaklaşmış ofiyolit çakılları içeren ince bir taban konglomerası ile başlar. Üste doğru ofiyolitik olistromlar ve olistolitler ile aglomeralar içeren kumlu pelajik kireçtaşları ile devam eder. Formasyonun en üst kesimleri çörtlü kireçtaşlarından oluşur. Formasyon altındaki Güneydağı Ofiyoliti ve üzerindeki Bloklu Filiş ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre formasyon Kampaniyen- Alt Mestriştiyen yaşındadır Bloklu Filiş (Krüf) Birim, ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından tanımlanmıştır. Formasyon tabanda ince bir çakıltaşı seviyesi ile başlar, üste doğru kiltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması ile devam eder. Bunların üzerinde çakıltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması yer alır. Daha üste doğru formasyon içinde çeşitli yaş ve boyutlarda kireçtaşı ve kuvarsit blokları bulunmaktadır. Bloklu Filiş, altındaki Çiftehan formasyonu ve üzerindeki örtü kayalar ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamına göre formasyonun yaşı Mestriştiyen dir Örtü Kayaları Birlik adı altında toplanan temel kayalar üzerine uyumsuz olarak gelen Paleosen- Eosen ve daha genç yaşlı birimler Örtü Kayaları adı altında incelenmiştir Örtü Kayaları Miyosen öncesi yaşlı topluluklarından oluşan Paleo-Otokton Örtü Kayalar ile, Miyosen ve sonrası yaşlı birimlerden oluşan Neo-Otokton Örtü Kayaları olarak iki kaya topluluğundan oluşmuştur (Ulu, 1998).

13 Paleo-otokton Örtü Kayaları Bu örtü kayaları içinde, Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ formasyonu ile Üst Lütesiyen yaşlı Sarıtaş formasyonu ayırtlanmıştır Belbağ Formasyonu (Teb) Formasyon adı ilk kez Ulu (1983) tarafından verilmiştir. Birim; tabanda, Triyas ve daha yaşlı kaya birimleri ve özellikle Alanya Birliği nin birimlerinden kopan çeşitli cinste bloklardan oluşmuş bir taban çakıltaşı ile başlar, üste doğru çörtlü kireçtaşlarından, mikrobreşik kireçtaşlarına, daha üste doğru da kireçtaşı-kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon, altındaki Alanya Birliği ile açısal uyumsuz; üzerindeki Sarıtaş formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre birimin yaşı Üst Paleosen-Alt Eosen yaş aralığındadır Sarıtaş Formasyonu (Tes) Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) vermiştir. Birim; altta kumlu kireçtaşı-kumtaşı ardalanması ile başlar; üste doğru konglomeratik kumtaşı, çakıltaşı-kumtaşı nöbetleşmesi ile devam eder. Daha üste doğru kumtaşı, silttaşı ve kumtaşı, kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon transgresif aşma özelliğine sahip olduğundan daha yaşlı birimler üzerinde açısal uyumsuzdur. Aladağ Birliği nin birimleri, formasyonu tektonik olarak üzerler. Fosil kapsamına göre formasyon Üst Lütesiyen yaşındadır Neo-otokton Örtü Kayaları Oligosen-Miyosen ve sonrası yaşlı kayalar bu isim altında toplanmıştır Çavuşlar Formasyonu (Tolç) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1983) vermiştir. Birim, başlıca kumtaşı ve çakıltaşı ile az miktarda şeyl, killi kireçtaşı ve marnlardan oluşur. Formasyon kendisinden daha yaşlı birimler ve üzerindeki Karaisalı formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre formasyona Oligosen-Miyosen yaşı verilmiştir Karsantı Formasyonu (Tolk) Formasyon adını ilk kez Yetiş (1988) kullanmıştır. Birim tabanda olistostromal görünümündeki yeniden çökelen çakıltaşları ile başlar, üste doğru kumtaşı-şeyl ardalanması belirginleşir. Formasyon, altındaki Bozkır Birliği ne ait birimler üzerinde açısal uyumsuz, üzerindeki Gildirli formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Oligosen yaşındadır Gildirli Formasyonu (Tgi) Başlıca konglomera-kumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn gibi belirgin üç kaya biriminden oluşan formasyon,oligo-miyosen zamanında bölgede oluşan akarsu, geçiş ortamı (taşkın ovası, göl, lagün bataklık, kıyı) ve sığ deniz gibi ortam ve alt ortamlarda çökelmiştir. Gildirli formasyonu, oturduğu birimler üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Formasyon, Karaisalı formasyonu ile düşey geçişlidir. Formasyonunun kalınlığı oturduğu eski topoğrafyanın (paleotopoğrafya) özelliklerine bağlı olarak çok değişken olup, m. arasında değişmektedir. Schmidt (1961) bu formasyona Alt Miyosen yaşı vererek Gildirli formasyonu adını vermiştir Fakırca Üyesi (Tgif) Üye adını ilk kez Gedik ve diğ. (1979) kullanmıştır. Birim; beyaz-krem renkli görünüşü ile Gildirli formasyonu içinde kolayca tanınabilir. Şeyl ve marnlardan oluşan üye

14 13 yer yer silttaşı bantları da kapsar. Fakırca üyesi, Gildirli formasyonu içinde yer alır. Fosil kapsamına göre yaşı Üst Oligosen- Alt Miyosen dir Kaplankaya Formasyonu (Tkp) Formasyon adını ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986) kullanmıştır. Birim; tabanda seyrek çakıllı kumtaşı-kumtaşı ile başlar, üste doğru kumtaşı-silttaşı ardalanmasına geçer. Bunların da üzerinde marnlar, daha üste doğru da marnlar, killi- kumlu resifal kireçtaşı ile şeyl ardalanması yer alır. Formasyon, altındaki Gildirli formasyonu ve üstündeki Karaisalı formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Fosil kapsamına göre Burdigaliyen- Langiyen yaş aralığındadır Karaisalı Formasyonu (Tka) Karaisalı formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı, gastrapod ve lamelli kavkılı, killi, yumrulu, erime boşluklu, yer yer iyi katmanlı resifal kireçtaşlarından oluşmuştur. Karaisalı formasyonunun karbonatlı kıyı (resif) ortamında çökeldiği söylenebilir. Formasyon Gildirli formasyonu üzerinde bulunmaktadır. Üst seviyelerini yanal ve düşey geçişli olarak Güvenç formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Alt-Orta Miyosen olarak saptanmıştır Köselerli Formasyonu (Tkö) Formasyon adı ilk kez Gedik ve diğ.(1982) tarafından kullanılmıştır. Ana litolojisi marn olup yer yer killi kireçtaşı, kireçtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı bandları içerir. Doğrudan temel üzerine geldiği yerlerde alt sınırı açısal uyumsuz, Gildirli formasyonu üzerinde uyumludur. Karaisalı formasyonu ile yanal ve düşey geçişlidir. Formasyonun yaşı Langiyen- Serravaliyen dir Cingöz Formasyonu (Tc) Formasyon adını ilk kez Schmidt (1961) kullanmıştır. Birim; tabanda çakıltaşı, çakıllı kumtaşı ve amalgamasyonlu kumtaşı ardalanması ile bunları kesen bir seri kanal dolguları ile başlar, üste doğru daha az çakıllı kumtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasına, daha üste doğru ise kumtaşı-şeyl ardalanması ile kumtaşı bandları içeren şeyllere geçer. Formasyon, altındaki Karaisalı formasyonu ve üzerindeki Güvenç formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Fosil bulgularına göre yaşı Üst Burdigaliyen- Serravaliyen dir Güvenç Formasyonu (Tgü) Yeşilimsi gri, gri, beyazımsı sarı renklerde olan Güvenç formasyonu stratigrafik olarak alt bölümlerde killi kireçtaşı-marn, üst bölümlerde kiltaşı-sittaşı birimlerinin egemen olduğu çökellerden meydana gelmiştir. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığderin deniz ortamlarında çökelen Güvenç formasyonu, Karaisalı formasyonu ile yanal ve düşey geçişli olup, bazı yerlerde bu formasyon ile yalancı diskordans görünümündedir. Güvenç formasyonu üzerine, Kuzgun formasyonu konkordan ve girik olarak gelmiştir. Formasyon un yaşı Miyosen'in Langiyen-Serravaliyen-Tortoniyen katlarını temsil etmektedir. Birimlerin fasiyes özelliklerine göre Güvenç formasyonunun resif önü sığ deniz-derin deniz ortamlarında çökeldiği söylenebilir Kuzgun Formasyonu (Tku) Çalışılan bölgede sarımsı beyaz, yeşilimsi, gri-siyah renklerde olan Kuzgun formasyonu kumtaşı-konglomera, resifal kireçtaşı, tüfit ve kiltaşı(şeyl)-marn-silttaşı gibi belirgin dört birimden oluşmuştur. Kuzgun formasyonu alttaki formasyonlar üzerine uyumlu ve geçişli olarak gelir. Formasyonun üzerine, Handere formasyonu uyumlu ve geçişli olarak

15 14 gelmektedir. Kuzgun formasyonunun kalınlığı metre arasında değişmekte ve kıyı-sığ deniz ortamı koşullarında çökelmiştir. Formasyonun yaşı Tortoniyen-Messiniyen dir Handere Formasyonu (Th) Beyazımsı, sarımsı, yeşilimsi, gri ve siyah renklerde olan Handere formasyonu kiltaşı (şeyl)-marn- silttaşı, fosilli oolitik kireçtaşı, alçıtaşı (jips) ve kumtaşı-konglomera gibi belirgin dört birimden oluşmuştur. Handere formasyonu alttaki Kuzgun formasyonu üzerine uyumlu olarak gelmektedir ve geçişli dokanaklıdır. Bu formasyon üzerine Kuvaterner birimleri diskordan olarak gelmektedir. Handere formasyonunun üzeri genellikle Kuvaterner Birimleri ile örtülü olduğundan kesin kalınlığı bilinmemektedir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı formasyon, kurak-sıcak iklimler ile sık sık değişen küçük ölçekli transgresyon ve regresyonlar sonucu oluşan sığ deniz ve geçiş (kıyı, lagün, delta, gelgit) ve akarsu ortamlarında çökeldiği söylenebilir Kuvaterner Çökelleri Taraça (Qt) Bölgede Şenol (1989) un glasi tipi konglomera veya konglomeratik kaliş olarak tanımladığı birimin aynısı olan Yüksek Seki Konglomeraları aşınma yüzeyleri üzerinde çökelmişlerdir. Pliyosen-Pleyistosen zamanında oluşan bu yüzey, kuzeyden güneye doğru göreceli olarak eğimi azalan doğu-batı yönünde ondülasyon gösteren, enine ve boyuna onlarca km. uzanımı olan Adana-Mersin hattı güneyinde denize erişen etekdüzü şeklinde bir morfolojik birimdir. Birim 2-25 cm. boyutlarında çakıllı, kum, silt ve kil matriksli, karbonat (kaliş) çimento ile sıkı-çok sıkı tutturulmuş, iç yapısız ve kötü boylanmalıdır. Bu birimin mostrası genellikle Mersin-Tarsus hattının kuzey bölümlerindeki vadi yamaçlarının üst bölümlerinde, kalişlerin altında sıkça görülmektedir. Alüvyon yelpazesi fasiyes özelliklerine benzerlik gösteren bu birimin üzerinde genellikle sıvama şeklinde kaliş görülür Kaliş (Qk) Kaliş (Qk), özelikle killi-kalkerli tortul istiflerin tamamen ayrışmış kesimi içerisinde ve üzerinde oluşan bir kimyasal tortul birimdir. Suda çözünür tuzlar ve asılı maddenin kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır. Bu farklılığın doğal sonucu olarak, kapillarite ile yükselme sırasında yer yer birbirlerinden ayrılırlar. Bu nedenle kaliş, yüzeye doğru genellikle sertken ve alt dokanağına doğru yüksek plastisiteli, parlak yüzeyli, dolgulu çatlaklı ve kalker yumrulu killi seviyelerden oluşan yumuşakken seviyelerini içerir. Sertken, çok sayıda yatay ve yataya yakın ince çökelim bantlarından oluşup, yüzeye doğru kütlesel görünüm kazanır (Yılmazer, 1991b). Kaliş, çalışma alanındaki düşük eğimli eski yamaçlarda genellikle denize eğimli olarak gözlenmekte, genellikle çökeldiği yüzeyin eğimini, daha düşük derecede olmak üzere yansıtmaktadır. Bu nedenle, ova kesimlerinin dışındaki sahalarda 10 dereceye kadar eğim kazanabilmektedir. Çalışma bölgesinde kalınlığı, 6 metreye kadar ulaşmaktadır. Kalişlerin yaşı, Kuvaterner dir Yamaç Molozu (QYm) Morfolojik olarak yaşlılar üst seviyelerde ve vadi tabanlarında yer alır. Bunlara dağ eteklerinde ve vadilerin memba bölümlerinde sıkça rastlanır. Kırıntılar, üzerine oturduğu kayalardan ve yakın çevredeki birimlerden türemiş olup, blok boyundan kil boyuna kadar değişir ve köşelidir. Kötü boylanmalı, yaşlıların karbonat çimento ile sıkı tutturulmalarına karşın yenileri gevşektir.

16 Delta Çökelleri (Dç) Siciliyen sonlarında Adana bölgesinde meydana gelen çöküntü alanlarının daha sonra oluşan akarsu ve kolları tarafından getirilen materyallerle dolması sonucu delta çökelleri birikmiştir (Şenol, 1989) Akarsu Sekisi (SA) Çalışma bölgesinde genellikle devamlı akan akarsuların vadi tabanında yer alan bu birimin kalınlığı metre, genişlikleri metre arasında değişen mercek ve kama şeklindedirler. Sık sık yan dereler tarafından aşındırılarak parçalara bölünmüşler, küçülmüşler veya yok olmuşlardır. Yaşlılar karbonat çimento ile orta-sıkı tutturulmalarına karşın daha genç olanlar gevşektir. Bu akarsular ilk olarak Tirreniyen başlarında oluşmuşlardır (Şenol ve diğ., 1993) Kumullar (Ku) Yakın tarihte ve günümüzde kıyıda esen şiddetli rüzgarların etkisi ile kıyıdaki kumların onlarca metre içerilere kadar taşınması sonucu bölgede kıyı kumulları oluşmuştur. Bunlar kıyı boyunca yayılım gösteren 1-10 metre yükseklikteki tepecikler veya şeritler halindedir. Bitki örtüsünden yoksun olanlar, rüzgarın etkisi ile hareket ederler ve sık sık yer değiştirirler., Kumulların kaynak kayasının Miyosen öncesi metamorfikler, mağmatikler, ofiyolitler, Neojen ve daha genç birimlerden türediği söylenebilir. 3. YAPISAL JEOLOJİ 3.1. Tektonik Çalışma alanı, coğrafik açıdan batıda sağ yönlü Kırkkavak Fayı, doğuda sol yönlü Ecemiş Fayı gibi iki ana doğrultu atımlı fay arasında kalan Orta Toroslar içinde yer almaktadır. Orta Toroslar bu iki fay arasında olduğundan dolayı Batı-Doğu Toroslara göre daha çok güneye hareket eder. Toros kuşağının karakteristik özelliklerini daha iyi göstermesinden dolayı Orta Toroslar üzerinde daha çok araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda stratigrafik, yapısal ve metamorfik özelliklerinden dolayı, Orta Toroslar ın birçok tektono-stratigrafik kaya birliğine sahip olduğu bulunmuştur (Blumenthal, 1947; Özgül, 1971). Bu kaya birlikleri, tüm Senoniyen ve Lütesiyen boyunca Orta Toroslar ın kompleks nap yapısını veren yatay hareketlerle birbirinin üzerine faylanmışlardır. Bu tektonostratigrafik birlikler; Geyikdağı, Aladağ, Bolkar Dağı, Bozkır, Antalya ve Alanya birlikleridir. Üst Kretase sırasında Tetis in kapanması sonucu tüm Toroslar boyunca ofiyolit bindirmeleri bu birlikler üzerine yürümüşlerdir. İnceleme alanında bulunan Güneydağı Ofiyoliti, Üst Kretase den yaşlı birimler üzerine bindirme ile gelmiştir. Geyikdağı Birliği en altta olmak üzere diğer birlikler birbirleri üzerine bindirmeler yapmışlardır. Mersin ve çevresinin Landsat TM 432 [RGB] Band Kompoziti ve Çizgisellik haritasına göre kırık ve fayların genel doğrultusu KD-GB yönlü olmakla beraber KKD-GGB, KKB-GGD yönlü faylarda çalışma alanı içinde yaygındır. Fayların genel doğrultusu tüm Toroslarda gelişen bindirme yönlerine paraleldir. Torosların sıkışma tektoniğine bağlı olarak formasyonlarda KD-GB yönlü antiklinal ve senklinaller gelişmiştir. Bolkardağlarında, Büyükeceli civarında bu kıvrımlanmalar haritalanabilmiştir. Çalışma alanı içindeki Tersiyer birimlerinde herhangi bir kıvrımlanma gözlenmemektedir.

17 16 Ecemiş Fayı, çalışma alanında Gülek civarında da gözlenen Ecemiş Fay Koridoru, bazı bölgelerde 5 km genişliğe sahiptir. Tersiyer sedimanları ile dolmuştur. Çalışmacıların çoğu Ecemiş Fay Kuşağı nın sol yönlü doğrultu atımlı fay olduğunu ifade etmişlerdir Erozyon Bitki örtüsünün az olduğu veya hiç olmadığı yamaçlarda aşırı yağışlar nedeni ile oluşan yüzeysel ve selcik erozyonu yaygındır. Bunun sonucu olarak Mut ve çevresindeki killi alanlarda bedlands topoğrafyası hakimdir. Bazı akarsu yataklarının ve küçük derelerin yanal aşındırması sonucu oluşan erozyonlar da mevcuttur Heyelanlar Kayacın cinsine ve özelliğine bağlı olarak oluşan heyelanlar, çalışma bölgesinde genellikle ofiyolitik melanj ve Miyosen yaşlı şeyllerde oluşmaktadır. Çalışma bölgesi çoğunlukla kireçtaşları ile kaplı olduğundan heyelan olaylarına az rastlanmaktadır Kaya Düşmesi İnceleme alanındaki en önemli kütle hareketlerindendir. Silifke-Anamur arasındaki dik kıyılarda, ayrıca derin açılmış vadilerin kenarlarında bulunan Karaisalı formasyonuna ait kireçtaşlarının kornişlerinde kaya düşmesine sık rastlanmaktadır. 4.HİDROJEOLOJİ İnceleme alanının sahil şeridi yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Sahil şeridinden kuzey bölümlere çıkıldıkça o C ye. varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz sahilinden uzaklaştıkça, bu sıcaklık değişimi büyük değerlere çıkmaktadır. Meteorolojik olarak yatay görüş uzaklığını her yönde 1000 metre ve daha altına düşürecek sis olayı ilde ender görülen bir olaydır. Kar yağışı ve don hadisesi İçel ili sahil kesimlerinde en az rastlanan olaydır. Meteorolojik yönden farklılıklar olarak tanımlanan mikroklima bölgeleri, ilin topoğrafik yapısı nedeniyle birçok kesimlerde görülmektedir. Yaz ve kış aylarında sahil kesimi ile iç ve yayla kesimi arasında sıcaklık ve nem farkı hissedilir şekilde belli olmaktadır. Sıcaklık ve nem yayla kesimlerinde daha düşüktür. İçel ilinde yer altı ve yer üstü su kaynaklarını besleyen en önemli kaynaklar yağmur ve kar sularıdır.. 8. YARARLANILAN KAYNAKLAR Blumenthal,M.M., 1947, Seydişehir-Beyşehir Hinterlandındaki Toros Dağları nın Jeolojisi: MTA yayını, 0,2,242 s. Ankara. Blumenthal,M.M., 1951, Recheiches geologiques dans le Taurus occidental dans L arrierepays d Alanya, MTA Serie D., 5, 134p. Demirtaşlı,E., 1975, Statigraphic Correlation of the Lower Paleozoic Rocks of Iran, Pakistan and Turkey: Congress of Earth Sciences 50 th year of the Turkish Republic, Alpan S. (editor), , Ankara. Demirtaşlı,E., 1976, Toros kuşağının petrol potansiyeli: Türkiye 3. Petrol Kongresi, Ankara, Tebliğler,

18 17 Demirtaşlı,E., Çatal,E., Dil,N., Kırağlı,C. Ve Salancı,A., 1978, Carboniferous of the Silifke area in:guide Book of field excursions on the Carboniferousstrarigraphy in Turkey: Spec.Publ.,MTA, 31-37, Ankara. Demirtaşlı,E., 1980, Correlation of Paleozoic Stratigraphy of Turkey, Iran and Pakistan In : İbrahim Shah, S.M. Quennell., A.M. (cus). Stratigraphic correlation of Turkey, Iran and Pakistan : Vol. 1, Overseas Development Administration, London. Demirtaşlı,E., 1981, Summary of the paleozoic stratigraphy and Variscan events İn the Taurus Belt : Newsletter. I.G.C.P. Project No:5, Correlation of Variscan and Pre-Variscan events in the Alpine Mediterranean Belt.3, Demirtaşlı,E., 1983, Final report of the local geological investigations for the Akkuyu Nuclear Power Plant site, Gülnar-Mersin: Unpublished, MTA report, Ankara. Demirtaşlı,E., 1986, Final report of the tectonic investigations of the region between Akkuyu Nuclear Power Plant site, Mut Basin, Bolkar Mountains area, Adana Basin, Misis Mountains and İskenderun Basin: Unpublished, MTA report, Ankara. Gedik,A., Bilgili,Ş., Yılmaz,H. ve Yoldaş,R., 1979, Mut-Ermenek-Silifke yöresinin jeolojisi ve petrol olanakları: TJK Bült., C.22, Gedik, A., Birgili,Ş. ve Yılmaz,H., 1982, Mut-Silifke-Ermenek Havzasının Jeolojisi ve Petrol Olanakları, MTA Rapor No:7253, Ankara. Koçyiğit,A., 1976, Karaman-Ermenek (Konya) bölgesinde ofiyolitli melanj ve diğer oluşuklar: TJK Bült., C.19, s , Ankara. Özcan, A., Göncüoğlu,M. C., Turhan, N., Şentürk, K., Uysal, Ş. ve Işık,A., 1990, Konya- Kadınhanı-Ilgın dolayının temel jeolojisi:.mta Der.Rap.No:9535 Özgül, N., 1971, Orta Toroslar ın kuzey kesiminin yapısal gelişiminde blok hareketlerinin önemi. TJK Bült., 14,1, Özgül, N., 1976, Toroslar ın bazı temel özellikleri : TJK Bült., 19,1, Schmidt, G.C., 1961, Stratigraphic nomenclature for the Adana region petroleum district: VII.Pet.Adm:Bull.6, Şenol,M., 1989, Adana-Balcalı/Çatalan Bölgesi Geç Tersiyer-Kuvaterner istifinin litopedolojik ve sedimantolojik incelenmesi (doktora tezi) : Ç.Ü.Fen Bil., Adana. Şenol,M., Kapur, S. ve Şahin, Ş., 1993, Adana Havzası Kuvaterneri, İTÜ Maden Fak. Türkiye Kuvaterneri Workshop Bildiri Özleri, s.24-27, İstanbul. TMMOB,Jeofizik Müh. Odası yayını, 1990, Türkiye nin Deprem Tehlikesi, s , Ankara. Uğuz,M.F., Metin,S., Bilgin,A.Z., Kar,H. ve Elibol,E., 1994, Karaman-Hadım Dolayının Jeolojisi: MTA Derl.Rap.No:9722, Ankara. Ulu, Ü., 1983, Sugözü-Gazipaşa (Antalya) Alanının Jeoloji İncelemesi: TMMOB Jeol.Müh.Odası Yayını, 16, 3-7. Ulu,Ü., Bulduk, A.K., Ekmekçi,E., Karataş,M.,Öcal,H.,Arbas, A.,Saçlı,L.,Taşkıran,M.A., Adır, M., Sözeri,Ş. ve Karabıyıkoğlu,M., 1994, İnlice-Akkise ve Cihanbeyli-Karapınar Alanının Jeolojisi: MTA Derl.Rap.No:9720, Ankara. Ulu, 1997, Karaman ve civarının jeolojisi, MTA Rap. No: (Baskıda). Ulu, 1998, İçel ve civarının jeolojisi, MTA Rap. No: (Baskıda). Yetiş,C. ve Demirkol, C., 1986, Detailed geological investigations of the western Side of the Adana Basin Miner. Res. Explor. Inst. Rap. No : a (unpublished, in Turkish). Yetiş, C., 1988, Reorganization of the Tertiary stratigraphy in the Adana Basin, southern Turkey: Newsl.Stratigr. 20(1), Yılmazer, İ., 1991b, Yumuşakken (killi) ve Sertken bileşenlerinden oluşan kalişin Jeolojik ve Jeoteknik Özellikleri: V. Ulusal Kil Sempozyumu, anadolu Üniversitesi, Eskişehir

19 18