BAZI ORİGANUM TÜRLERİNDE DIŞARIDAN GA 3 UYGULAMALARININ IN VİVO VE IN VİTRO KOŞULLARDA ÇİMLENME ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Transkript

1 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 8, 21(1), BAZI ORİGANUM TÜRLERİNDE DIŞARIDAN GA 3 UYGULAMALARININ IN VİVO VE IN VİTRO KOŞULLARDA ÇİMLENME ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Kmile ULUKAPI Sr DEMİRAL A. Ni ONUS Slih ÜLGER Akdeniz Üniversitesi, Zirt Fkültesi, Bhçe Bitkileri Bölümü, 77 Antly Kul Trihi: 11 Temmuz 8 Özet Bu rştırmd, Akdeniz ölgesi için endemik oln Orignum stum Dvis ve Yunnistn, Siily ve Türkiye de yyılım gösteren Orignum onites L. türlerine it tohumlrın in vitro ve in vivo koşullrd çimlenme olnklrı rştırılmıştır. Bu çlışmd Orignum türlerinin tohumlrın frklı ornlrd Gierelik sit (GA 3 ) uygulnmıştır. Uygulmy mruz kln tohumlr sisleme sersınd, çimlendirme dolınd ve in vitro üyüme odsınd çimlenmeye ırkılrk dışrıdn GA 3 uygulmsının çimlenme üzerine oln etkileri inelenmiştir. Arştırm sonuund, doku kültürü denemelerinde en yüksek çimlenme her iki tür içinde kontrol gruplrındn elde edilmiştir. Sisleme sersınd ve çimlendirme dolınd ypıln denemelerde ise GA 3 uygulmsının etkilerinin türe ve uygulmlr göre değiştiği tespit edilmiştir. O. onites L. tohumunun çimlenmesi için GA 3 uygulmsın gerek olmdığı nk ülkemiz için endemik oln O. stum Dvis için mutlk gerekli olduğu ve optimum uygulm dozunun ppm olduğu sptnmıştır. Anhtr Kelimeler: Orignum, In vitro, In vivo, GA 3, Çimlenme Determintion of The Effets of GA 3 Applitions on Germintion of Some Orignum Speies In In vitro nd In vivo Conditions Astrt In this study, germintion rtes of Orignum onites L, ntive to Greee, Itly (Siili) nd Turkey, nd Orignum stum Dvis, endemi for Mediterrnen region in Turkey, under in vitro nd in vivo onditions were investigted. Different onentrtions of GA 3 treted seeds were kept in fog house, germintion hmer nd in vitro growth hmer in order to investigte germintion rtes. Experimentl results reveled tht, effets of GA 3 onentrtions on seed germintion vried ording to dosge of GA 3 pplition nd speies. Results lso reveled tht there is no need to pply GA 3 to O. onites seeds ut it is neessry for O. stums seeds with ppm GA 3. Keywords: Orignum, in vitro, in vivo, GA 3, Germintion 1. Giriş Doğl ürünlerin tüketimine ğlı olrk tıi ve romtik itkilerin düny pzr hmi hızlı ir rtış göstermektedir. Ülkemizde, öneleri dış stımı ypıln kekiğin % 95 i doğdn toplnmkt, %5 i ise trl üretiminden elde edilmekteydi. Ank, zmnl dış stımı ypıln kekiğin yrısındn fzlsı trl üretiminden sğlnmy şlnmıştır. Düny Sğlık Örgütü (DSÖ) kynklrın göre Türkiye, dış stım ypn ülkeler rsınd % 5 lik py ile 12. sırd yer lmktdır. Ülkemiz, kekik üretiminden en fzl gelir elde eden ülke konumunddır. (Arsln ve rk. ; Özgüven ve rk. 5). Orignum (Lmiee) insi dünyd 41 tür 52 tkson, Türkiye de ise 23 tür 32 tksonl temsil edilmektedir. Orignum türünün %75 den fzlsı Doğu Akdeniz lt ölgesinde ulunmktdır (Ietswrt, 1982; Dvis ve rk., 1988; Kitiki, 1996; Dumn, ; Oflz ve rk., 4; Bydr, 5; El-Gengihi ve rk., 6). Orignum onites L. türü, Yunnistn, Siily (İtly) ile Türkiye nin Ege ve Akdeniz Bölgelerinde yyılış göstermektedir (Ietswrt, 1982; Kokkini, 1996). Orignum onites doğl flormızın ir ürünü olmsının ynı sır kültür itkisi olrk yetiştirilen tek Orignum türüdür. Türkiye de tireti İletişim: K. Ulukpı, e-post: kmileonl@kdeniz.edu.tr

2 Bzı Orignum Türlerinde Dışrıdn GA 3 Uygulmlrının In Vivo ve In Vitro Koşullrd Çimlenme Üzerine Etkilerinin Arştırılmsı ypıln 5 tür rsınd en çok ihrtı gerçekleştirilen türdür. Oldukç yygın kullnım ship ve ekonomik çıdn önemli ir itkidir (Oflz ve rk. 2). Orignum stum Dvis türü Akdeniz Bölgesi ne endemik ir türdür. Antly; Alny, Krgı Çyı ykını Kozlu Dere mevkinde ve Isprt; Sütçüler, Drıükü-Selköse rsınd yyılış göstermektedir (Ietswrt, 1982; Kokkinei, 1996). 2 yılındn itiren Sideritis, Slvi, Sturej ve Orignum gii kokulu itkilerin zı türlerinin yurt içi ve dışı tiretlerini tespit etmek ve u olydn ilgili tksonlrın popülsyonlrının zrr görüp görmediğini nlmk için projeler hzırlnmktdır. Bu grup itki türlerinin çeşitli orgnlrının, özellikle kök ve rizomlrının, ilinçsiz ve şırı toplnmlrı sonuu, zı itki türlerinin nesilleri oldukç zlmış vey ortdn klkk hle gelmiştir. Mevut iyolojik çrkın dönmesinin dışınd u itkiler ekonomiye y doğrudn ktkıd ulunmktdırlr y d geleekte ktkı sğlyileeklerdir (Sümül ve Göktürk, 1996; Ekim, 5). Modern yetiştiriilikte, yetiştiriinin kullndığı mteryl hkkınd öneden ilgi shii olmsı üyük önem tşımktdır. Özellikle de, geniş çplı üretim ypıln işletmelerde kullnıln tohumun çimlenme güü ve çimlenme hızının ilinmesi dh d önemlidir. Aksi tkdirde özellikleri ilinmeyen tohumlrın kullnılmsı sonuund pr ve zmn kyıplrı kçınılmz olktır (Ünl, 3). Bzı Grminee ve Liliee üyelerinin tohum çimlenmesi ve tohum gelişmesinde ABA nın inhiitör etkisinin ortdn kldırılmsınd KIN ve GA 3 uygulmlrının etkilerinin rştırıldığı çlışmd, ABA nın inhiitör etkisinin GA 3 ve KIN trfındn geriye dönüştürüldüğü ve GA 3 ün KIN dn dh etkili olduğu sptnmıştır (Kr, 1997). Tıpırdmz ve Gömürgen (), Ernthis hyemlis (L.) Slis. tohumlrının çimlenmesi üzerinde sıklık ve dışsl GA 3 uygulmsının etkilerini rştırmışlrdır. Tohumlr +4 C ve +23 C de distile su (kontrol) ve., 1., 5. ve mm konsntrsyonlrd GA 3 de çimlendirilme işlemine mruz ırkılmıştır. +23 C de kontrol gruund ve GA 3 uygulmsı ypılmış çimlendirme kplrınd çimlenme gözlenmezken, +4 C de hem kontrol gruund ve hem de GA 3 ün ütün konsntrsyonlrınd tohum çimlenmesi gözlenmiştir. +4 C de GA 3 ün tüm konsntrsyonlrı kontrol gruu ile krşılştırıldığınd ir y önesinden çimlenmeye neden olduğunu sptnmıştır. Thnos ve Doussi (1995), O. ditmnus L., Sideritis syri L. susp. syri, Slvi pomifer L. susp. pomifer ve Slvi frutios Miller d tohum çimlenmesi üzerine yptıklrı çlışmd O. ditmnus un optimum çimlenme sıklığının 15 C olduğu ve % 7 rsınd çimlenme gösterdiği, S. syri susp. syri nın 25 C nin en iyi çimlenme sıklığı olduğu ve % 7 ornınd çimlenme gösterdiği, S pomifer nın C de %7 8 çimlenme göstermekle irlikte 25 C de oldukç yüksek seviyede çimleneildiği ve S. frutios nın ise C de optimum çimlenme sıklığını ykldığını tespit etmişlerdir. Krnlık koşullrd elde edilen u ornlr ydınlık/krnlık periyodund elde edilen çimlenme ornlrıyl kıyslndığınd, ydınlık/krnlık periyodu uygulmsının sonuçlrının dh şrılı olduğu sptnmıştır. Ünl ve rk. (4), Antly için endemik oln Orignum türlerinden elde edilen tohumlrın çimlenmesi üzerinde frklı sklm koşullrının, ydınlıkkrnlık ışık koşulunun ve krnlık ortmın, GA 3 ün çeşitli konsntrsyonlrının ve frklı sıklık dereelerinin etkisini rştırmışlrdır. Bu rştırmd; O. solymium P. H. Dvis, O. minutiflorum O. Shwrz & P. H. Dvis, O. husnun-seri H. Dumn, Aytç & A., O. ilgeri P. H. Dvis ve O. stum türüne it oln tohumlr kullnılmıştır. Arştırm sonuund, türe göre değişmekle irlikte, dışrıdn uygulnn 1 ve ppm GA 3 ornlrının, çimlenme üzerine olumlu yönde etki yptığı sptnmıştır. Hem doğnın korunmsı hem de tıi-romtik itkilerden yeterli ve ilinçli ir şekilde yrrlnılilmesi için, üretimin en önemli smğı oln çimlendirme şmsınd kyıplrın yşnmmsı 124

3 K. ULUKAPI, S. DEMİRAL, A. N. ONUS, S. ÜLGER gerekmektedir. Ypıln çlışmlrd d görüldüğü gii türlere göre değişmekle irlikte frklı konsntrsyonlrdki GA 3 uygulmlrının çimlenme üzerine olumlu etkileri ulunmktdır. Bu çlışm ile tiri öneme ship oln Orignum onites ile Akdeniz ölgesi için endemik oln Orignum stum un en ekonomik ve tohum kyı yşnmdn çimlendirileilmesi için dışrıdn uygulnk optimum GA 3 konsntrsyonu ve çimlendirme ortmının tespit edilmesi mçlnmıştır. 2. Mteryl ve Yöntem Çlışm Akdeniz Üniversitesi Zirt Fkültesi ünyesinde ulunn doku kültürü lortuvrı, fizyoloji lortuvrı ve sisleme sersınd gerçekleştirilmiştir. Mteryl olrk Antly için endemik oln O. stum türüne it tohumlr Btı Akdeniz Arştırm Enstitüsünün koleksiyon prselinden lınmıştır. Türkiye, Yunnistn ve Siily (İtly) d yyılış gösteren O. onites türüne it tohumlr ise Denizli ölgesinden getirtilmiştir. Çimlendirme işlemine şlmdn öne tohumlrın dolgun görünüşlü, sğlm ve enzer üyüklükte olnlrı seçilmiş ve şğıd detylrı elirtilen 3 frklı uygulmy ti tutulmuşlrdır. Çlışmmızd dh öne ypıln çlışmlr referns lınrk sıklık sit tutulmuş, 16 st ydınlık/8 st krnlık periyodu uygulnmış ve frklı GA 3 konsntrsyonlrı ile frklı çimlenme ortmlrı kıyslnmıştır. Çlışmd denemeler 3 er tekerrürlü ve her tekerrürde er tohum olk şekilde plnlnmıştır. Uygulm I: In vitro koşullrd çimlenme yüzdesini sptyilmek için ypıln u uygulmd, tohumlr ortmlr lınmdn öne sterilenh içerisinde % lik sodyum hipoklorit çözeltisinde 15 dkik ekletilmiştir (Sntos-Gomes, 2; Rut ve rk., ). Dh sonr tohumlr 3 def distile su ile yıknmıştır. Sterilizsyon işlemini tkien tohumlr., 1., ve ppm GA 3 içeren MS (Murshige ve Skoog, 1962) ortmlrınd her ortmd r tohum olk şekilde dört hft süre ile 16 st ydınlık/ 8 st krnlık koşullrd ve 25 C sıklıktki üyüme odsınd kültüre lınmışlrdır. II. ve III. uygulmy geçilmeden öne tohumlr r detlik gruplr hlinde yrı yrı 175 ml lik m kvnozlr konulup etiketlenmiştir. Dh sonr tohumlr %1 lik sodyum hipoklorit (NOCl) çözeltisinde dk. ekletilmişlerdir. Steril edilen tohumlr distile su ile 3 def yıknmıştır (Ünl ve rk., 4). Uygulm II: Tohumlr., 1., ve ppm GA 3 içeren distile sulrd 24 st ekletilmiş ve dh sonr u tohumlr torfperlit (1:1) krışımı içeren viyollere ekilerek 4 hft süresine sisleme sersınd çimlenmeye ırkılmıştır. Uygulm III: Tohumlr., 1.,, ve ppm GA 3 içeren distile sulrd 24 st ekletilmiştir. Sterilize edilen petri kplrın çok ine ir tk pmuk ile üzerinde otoklvlnmış kurutm kğıdı konulmuş ve distile su ile nemlendirildikten sonr tohumlr kurutm kğıdı üzerine pens yrdımıyl yyılrk yerleştirilmiştir. Dh sonr petri kpklrının kpklrı kptılrk itki üyüme odsın konulmuştur. Orignum türlerinin uzun gün itkisi olmsı nedeniyle petriler 16 st ydınlık/ 8 st krnlık koşullrd, 25 C sıklıkt ve %±5 neme yrlnmış çimlendirme dolınd denemeye lınmıştır. Çimlenme için rdikulnın elirgin dereede testdn çıkmış olmsı ess kul edilmiştir (Ünl ve rk., 4; Thnos ve Doussi, 1995). Çimlenen tohumlrın syım işlemi her gün ynı stte olmk üzere 4 hft süreyle ypılmıştır. Deneme, 3 tekerrürlü ve her tekerrürde tohum olk şekilde, tesdüf prselleri deneme desenine göre plnlnmış ve ortlmlrın krşılştırılmsınd LSD testi kullnılmıştır. 3. Bulgulr O. stum ve O. onites türlerine it oln tohumlr ypıln zı ön işlemlerin, tohumlrın çimlenme ornı üzerine etkisi Şekil 1 ve Şekil 2 de gösterilmiştir. Bu şekilde de görüldüğü gii O. stum ve O. onites tohumlrın ypıln zı ön işlemlerin çimlenme ornı üzerine etkisi isttistiksel olrk önemli ulunmuştur. 125

4 Bzı Orignum Türlerinde Dışrıdn GA 3 Uygulmlrının In Vivo ve In Vitro Koşullrd Çimlenme Üzerine Etkilerinin Arştırılmsı Doku Kültürü Çimlenme Ornı Uygulmlr Sisleme Sersı Çimlenme Ornı Uygulmlr Büyüme Odsı Çimlenme Ornı 7 d Uygulmlr Şekil 1. O. Stum Ait Tohumlr Ypıln Bzı Ön İşlemlerin Tohumlrın Çimlenme Ornı Üzerine Etkileri (Doku kültürü uyulmsı için; 1: kontrol, 2: 1 ppm GA 3, 3: ppm GA 3 4: ppm GA 3, sisleme sersı ve üyüme odsı için; 1: kontrol, 2: 1 ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 3: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 4: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 5: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme) 126

5 K. ULUKAPI, S. DEMİRAL, A. N. ONUS, S. ÜLGER Doku Kültürü. Çimlenme Ornı (%) Uygulmlr Sisleme Sersı Çimlenme Ornı (%) Uygulmlr Büyüme Odsı Çimlenme Ornı (%) Uygulm lr Şekil 2. O. Onites Ait Tohumlr Ypıln Bzı Ön İşlemlerin Tohumlrın Çimlenme Ornı Üzerine Etkileri (Doku Kültürü Uyulmsı İçin; 1: kontrol, 2: 1 ppm GA 3, 3: ppm GA 3 4: ppm GA 3, sisleme sersı ve üyüme odsı için; 1: kontrol, 2: 1 ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 3: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 4: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme, 5: ppm GA 3 çözeltisinde 24 st ekletme) 127

6 Bzı Orignum Türlerinde Dışrıdn GA 3 Uygulmlrının In Vivo ve In Vitro Koşullrd Çimlenme Üzerine Etkilerinin Arştırılmsı O. stum türüne it oln tohumlrd ypıln çimlendirme çlışmlrı sonuund, I. denemede (doku kültürü uygulmsı) en yüksek çimlenme kontrol gruundn (%54.45) elde edilmiştir. II. denemede (sislemede) ppm GA 3 uygulmsı en şrılı uygulm olrk ulunmuştur (%88.89). III. denemede (üyüme odsı) ise en yüksek çimlenme yüzdesi %61.11 ile ppm GA 3 uygulmsındn elde edilirken kontrol gruund u orn dikkte lınmyk kdr düşüktür (Şekil 1). O. onites türüne it oln tohumlrd ypıln çimlendirme çlışmlrı sonuund, I. denmede en yüksek çimlenme %89.33 ile kontrol gruundn elde edilmiştir. II. denemede kontrol uygulmlrınd %9 çimlenme sğlnmıştır. III. denemede ise 1 ppm GA 3 uygulmsı %9 lük çimlenme yüzdesi ile en şrılı grup olrk ulunmuştur (Şekil 2). Doku kültüründe ypıln çlışmd en yüksek çimlenmenin kontrol gruundn elde edilmesi rejenersyon çlışmlrı vey steril eksplnt elde etmek için ypılk in vitro çimlendirme çlışmlrı için hormonsuz MS ortmının uygun olduğunu orty koymuştur. Sisleme sersınd yürütülen çimlendirme çlışmsınd O. onites in çimlenmesinde ir sorun yşnmmıştır. Kontrol uygulmlrınd %9 lık çimlenme elde edilmiştir. Bu d ize O. onites tohumlrı için elirtilen koşullrd dışrıdn hormon uygulmsın gerek olmdığını göstermektedir. O. stum tohumlrınd ise ppm GA 3 uygulmsı çimlenmeyi rttırmıştır. Uygulm sonuund çimlenmenin %88.89 e ulşmsı ölgemiz için endemik oln u tür ile ypılk çlışmlrd tohum kyı yşmmk çısındn önem tşımktdır. Sıklığı ve nemi yrlnmış üyüme odsınd yürütülen çlışm inelendiğinde ise O. onites için 1 ppm GA 3 uygulmsı, O. stum için ise ppm GA 3 uygulmsının çimlenmeyi rttırdığı tespit edilmiştir. Bu grup çlışmd özellikle O. stum tohumlrının kontrol gruund çimlenmenin dikkte lınmyk kdr z olmsı dikkt çekiidir. 4. Trtışm ve Sonuç Bu çlışmd sdee 16 st ydınlık 8 st krnlık koşullrınd çimlenme ornlrı inelenmiştir. Çlışmd Orignum spp nin uzun gün itkisi olduğu dikkte lınmkl irlikte Ünl ve rk. (4) nın yptığı çlışmd 16 st ydınlık-8 st krnlık koşullrınd elde edilen çimlenmenin krnlık koşullrd elde edilen orndn isttistiksel olrk dh yüksek olmsı dikkte lınmıştır. Bu rştırıılr 1 ve ppm GA 3 uygulmsı ile 15, ve 25 C sıklıklrın Orignum türlerinin tohumlrınd çimlenmeyi rtırdığını sptmışlrdır ki u sonuçlr ile çlışmmızd elde ettiğimiz sonuçlr enzerlik göstermektedir. Thnos ve Doussi (1995), O. ditmnus, Sideritis syri L. ssp. Syri, Slvi pomifer L. ssp. Pomifer ve Slvi frutios d tohum çimlenmesi üzerine yptıklrı çlışmd 15, ve 25 C sıklıklrın en idel sıklıklr olduğunu tespit etmişlerdir. Bununl irlikte ydınlık/krnlık periyodu uygulmsının sonuçlrının krnlık periyodu uygulmsının sonuçlrın göre dh şrılı olduğunu sptnmışlrdır. Bu veriler ypıln çlışmyı desteklemektedir. Her iki türe it çimlendirme sonuçlrın toplu olrk kıldığınd; in vivo koşullrd O. onites tohumlrı için kontrol uygulmsının, O. stum için ise ppm GA 3 uygulmsının u türler için en idel GA 3 konsntrsyonlrı olduğu tespit edilmiştir. Özellikle O. onites türü dikkte lındığınd doğd yyılışının fzl olmsı ve tiri olrk yygın şekilde yetiştirilmesi nedeniyle hiç hormon uygulmdn direkt toprğ tılmk suretiyle üretimi tvsiye edileilmektedir. Ank O. stum türü çısındn sonuçlr inelendiğinde, u türün endemik olmsı nedeniyle tohum kyı yşnmmsı ve ilinçli ir şekilde tirete kzndırılilmesi mıyl dışrıdn GA 3 uygulmsının mutlk suretle gerekli olduğu ve uygulnk optimum değerin ppm olduğu orty konmuştur. In vitro koşullrd ypıln çimlendirme uygulmsınd ise her iki tür içinde dışrıdn GA 3 uygulmsının gerekli olmdığı sptnmıştır. Ank zı 128

7 K. ULUKAPI, S. DEMİRAL, A. N. ONUS, S. ÜLGER sitokininlerin de çimlenme üzerine olumlu etkileri olduğu ilinmektedir (Plvn- Ünsl, 1993). Bu nedenle frklı sitokininlerin ve unlrın GA 3 ile yrtğı sinerjinin rştırılmsınd fyd ulunmktdır. Özellikle in vitro rejenersyon çlışmlrının şlngıınd steril explnt elde etmek mıyl ypıln çimlendirme çlışmlrınd tohum kyı yşmmk çısındn önem tşımktdır ki u husus endemik türler çısındn dh fzl önem rz etmektedir. Teşekkür Mteryllerin temin edilmesinde yptığı yrdımlrdn dolyı Syın Dr. Sdet Tuğrul Ay teşekkürlerimizi sunrız. Kynklr Arsln N., Yılmz, G., Akınerdem, F., Özgüven, M., Kırıı, S., Arıoğlu, H., Gümüşoğlu, A. ve Teli, I.,. Nişst-Şeker, Tütün ve Tıi-Aromtik Bitkilerin Tüketim Projeksiyonlrı ve Üretim Hedefleri. V. Türkiye Zirt Mühendisliği Teknik Kongresi Ok. Ankr Bydr H., 5. Tıi, Aromtik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleymn Demirel Üniversitesi Yyın No: 51. s: 9, 5. Isprt. Dvis, P. H., Mill, R.R., Tn, K., Flor of Turkey nd the Est Aegen Islnds, Edinurg University Press, vol, Edinurg, 6-7. Dumn, H.,. Orignum. In: Güner, A., Özhty, N., Ekim, T. And Bşer, K.H.C., eds. Flor of Turkey nd the Est Aegen Islnds, Edinurg University Press, vol 11, Edinurg, 7 8. Ekim, T., 5. Türkiye nin Biyolojik Zenginlikleri (Bitkiler). Türkiye Çevre Vkfı Yyını. Ankr El-Gengihi, S., Th, H. S. nd Kmel, A. M., 6. In vivo nd in vitro Comprtive Studies of Orignum speies. Journl of Food, Agriulture & Environment Vol. 4 (3&4): Ietswrt, J.H., Orignum. In: Dvis, P. H., ed. Flor of Turkey nd the Est Aegen Islnds, Edinurg University Press, vol 7, Edinurg, Kr, K., Comprison of Reversl of Asisi Aid-Indued Inhiiton of Seed Germintionnd Seedling Growth of Some Grminee nd Liliee Memers y Kinetin nd Gierelli Aid. TurkJ Bot. 21, 3 2. Kitiki, A., Sttus of Cultuvtion nd Use of Oregno in Turkey, Proeeding of the IPGRI Interntionl Workshop on Oregno, CIHEAM, Vlenzno (Bri), p: Kokkini, S., Sttus of Cultuvtion nd Use of Oregno in Turkey, Proeeding of the IPGRI Interntionl Workshop on Oregno, CIHEAM, Vlenzno (Bri), p: Murshıge, T. nd Skoog, F.A A revised medium for rpid growth nd iossys with too tissue ultures. Physiol. Plnt. 15, pp Oflz, S., Kürkçüoğlu, M. ve Bşer, K. H., 2. Orignum onites ve Orignum vulgre susp. Hırtum Üzerinde Frmkognozik Arştırmlr. 14. Bitkisel İlç Hmmddeleri Toplntısı, Bildiriler Myıs 2, Eskişehir. ISBN Özgüven M., Sekin, S., Gürüz, B., Şekeroğlu, N., Ayoğlu, F. ve Erken, S., 5. Tütün, Tıi ve Aromtik Bitkiler Üretimi ve Tireti. VI. Türkiye Zirt Mühendisliği Teknik Kongresi. 3-7 Ok 5. Ankr Plvn-Ünsl, N., Bitki Büyüme Mddeleri. Üniversite Yy. 3677, İstnul, Rout, G. R., Smntry, S. nd Ds, P.,. In vitro Mnipultion nd Propgtion of Mediinl plnts. Biotehnology Advnes 18 p: Sntos-Gomes, P. C., Ser, R. M., Andrde, P. B. nd Ferreir, M. F., 2. Phenoli Antioxidnt Compounds Produed y in vitro Shoots of Sge (Slvi offiinlis L.). Plnt Siene 162 p: Sümül, H. ve Göktürk, R.S., Belek Yöresine Ship Çıklım. Belek Dünysı. Syı (1): Thnos, C. A. nd Doussi, M. A., Eophysıology of Seed Germintion in Endemi lites of Crete. Isrel journl of plnt sienes, vol. 43, pp Tıpırdmz, R. nd Gömürgen, A. N.,. The Effets of Temperture nd Gierelli id on Germintion of Ernthis hyemlis (L.) Slis. seeds. Turk. J. Bot , 24. Ünl, O., 3. Antly İçin Endemik Orignum L. (Lmiee) Türlerinin Bzı Biyolojik ve Ekolojik Özelliklerinin Sptnmsı Üzerine Arştırmlr. Doktor Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anilim Dlı, 172 ss. Ünl, O., Gökeoğlu, M. ve Topuoğlu, F., 4. Antly Endemiği Orignum türlerinin Tohum Çimlenmesi ve Çelikle Çoğltılmsı Üzerinde Arştırmlr. Akdeniz Üniversitesi Zirt Fkültesi Dergisi, 17 (2), s: