İŞLETME MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ. Prof. Dr. Semra Birgün Beykent Üniversitesi, 2011

Transkript

1 İŞLETME MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Prof. Dr. Semra Birgün Beykent Üniversitesi, 2011

2 KONULAR TEMEL KAVRAMLAR ÜRETİM TİPLERİ VE SİSTEMLERİ VERİMLİLİK İŞ ETÜDÜ KURULUŞ YERİ SEÇİMİ KARAR VERME

3 İŞLETME MÜHENDİSLİĞİ Yönetimin planlama, örgütleme, önderlik etme ve denetleme işlevleri ile üretim, araştırma, pazarlama, finans ve diğer destek hizmet faaliyetlerinde yer alan insan bileşeni arasındaki mühendislik ilişkilerini kurarak değişik teknolojik çevrelerde faaliyet gösteren örgütlere yönetim sistemleri entegre etmek üzere model, süreç ve sistem tasarlayan, uygulayan ve/veya geliştiren bir bilim dalıdır.

4 ABET e (Accreditation Board for En.Tech.) göre İşletme Mühendisliği, başta üretim ve hizmet işletmeleri olmak üzere her türlü organizasyondaki insan unsuruyla, temel yönetim fonksiyonlarının mühendislik ilişkilerini anlamayı, işletme sistemlerinin rastlantısal ve değişken yapısını kavrayarak bu sistemleri farklı teknolojik ortamlarla entegre edebilmeyi içerir.

5 İşletme Mühendisliği Bölümü Herhangi bir işletmenin kurulumundan, finansına, pazarlamasından, muhasebesine, yönetiminden, insan kaynaklarına kadar her konuda bilgiyi; mühendislik temeli üzerine veren ve geleceğin analitik düşünme yeteneği yüksek yöneticilerini yetiştirmeye odaklanmış bir bölümdür.

6 İşletme Mühendisliği Programı İlk iki sınıfta matematik, fizik gibi temel mühendislik derslerinin yanı sıra alınacak teknik resim, ekonomi, muhasebe, istatistik ve bilişim alanlarındaki derslerle desteklenmektedir. Üçüncü ve dördüncü yıllarda meslek dersleri ağırlıklı olup bu dersler üretim, kalite, pazarlama, proje yönetimi, sistem analizi, bilişim, yöneylem araştırması, lojistik, yönetim, organizasyon, insan kaynakları, hukuk, finansman alanlarında işletmecilik ve mühendisliği birleştirecek içeriktedir.

7 İşletme Mühendisliği programının, işletme eğitimi veren programlardan farkı "mühendislik formasyonu kazandırması" sayesinde ortaya çıkmaktadır. İşletme programları, üretim ve servis sektöründeki işlerin yerine getirilmesi için üretimden pazarlamaya, insan kaynakları yönetiminden muhasebeye, ekonomiden finansmana birçok işletme fonksiyonları hakkında bilgi birikimine sahip işletmeciler yetiştirir. İşletme Mühendisliği, her türlü işletme sisteminin çeşitli yöntemlerle analizi ve bir bütün olarak tasarımına odaklanan ve böylece işletmeleri geliştiren mühendisler yetiştirir. İşletme mühendisleri modelleme, proje yönetimi ve süreç tasarımı gibi diğer işletme mezunlarının ya çok eksik yada hiç eğilmedikleri alanlarda uzmanlaşırlar.

8 Diğer mühendislik programlarından yönetim ve organizasyon, pazarlama, finansman, hukuk ve iktisat gibi temel işletmecilik alanlarında verilen meslek bilgi birikimi ile "işletmeleri bir bütün olarak yorumlayabilme yeteneği" kazandırması sayesinde ayrılmaktadır.

9 İşletme Mühendisliğinin avantajları Hem mühendislik hem de işletme yöneticiliği alanında bilgi sahibi olması Mühendislik yönüyle teknik özellikler kazandırması ve İşletme yönüyle yönetim alanında yetkinlik sağlaması İşletmelere büyük resimden bakma yeteneği İşletmelerde mühendis kadrosu ile diğer alanların koordinasyonunu üst düzeye taşıma ihtiyacını karşılaması

10 İşletme Mühendisliğinin avantajları Analitik düşünme, etkin iletişim, problem çözme, yaratıcılık gibi sosyal ve mühendislik biliminin her ikisine ait özelliklerin eş zamanlı olarak arandığı yöneticilere duyulan ihtiyacı karşılaması Endüstriler arası ilişkilerde mühendis ve yöneticilerin dilinden anlayan kişilere olan ihtiyacı karşılaması Ülkemizde İşletme Mühendisliği Mezun sayısının çok az olması

11 İşletme Mühendisi bir işletmenin, işletmecilik ve mühendislik anlayışına uygun biçimde yönetilmesini, üretimden satışa kadar olan sürecin denetlenmesini sağlayan, hem mühendislik, hem işletme yöneticiliği konusunda bilgi sahibi olan kişidir.

12 İşletme Mühendisinin sahip olacağı nitelikler Üst düzeyde akademik yetenek Sayısal düşünme yeteneği Fikirlerini başkalarına aktarabilme ve insanları ikna edebilme gücü İleriyi görebilme ve fırsatları sezebilme yeteneği Yerinde kararlar alabilme ve plan yapabilme yeteneği Yüksek başarma güdüsü ve yaratıcılık özelliği Matematik ve sosyal bilimler Sabırlı, anlayışlı, hoşgörülü, insan ihtiyaçlarına karşı duyarlı, Zamanı iyi kullanabilme Ekip çalışması yapabilme

13 Hangi sektörlerde çalışır? İmalat Hizmet Bilişim Sigortacılık Sağlık Araştırma-Eğitim Lojistik Bankacılık - Sermaye Piyasası-Borsa

14 Hangi sektörlerde çalışır? Kısacası Her Sektör İşletme Mühendisliği - Management Engineering, Amerika'da en fazla kazanan meslekler grubunda yer almaktadır.

15 YÖNETİM Belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanım, demirbaş, hammadde, yardımcı malzeme ve zamanı birbiriyle uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulama süreçlerinin toplamıdır.

16 YÖNETİM Planlama, örgütleme, liderlik ve kontrol fonksiyonları yardımı ile eldeki kaynakları etkin ve verimli bir şekilde kullanarak belirlenmiş amaçlarına ulaşma sürecidir.

17 YÖNETİMİN RASYONELLİK ÖLÇÜSÜ: VERİMLİLİK Belli bir zaman parçası içinde üretimden elde edilenlerin aynı zaman parçası içinde o çıktıları üretmek için kullanılan girdi miktarlarına oranıdır. Verimlilik = Çıktı / Girdi Eldeki kaynakları çok iyi bir şekilde değerlendirerek en yüksek üretime ulaşmak

18 YÖNETİMİN RASYONELLİK ÖLÇÜSÜ: ETKİNLİK Faaliyetler sonucunda hedeflere ulaşılma ölçüsü E= (Gerçekleştirilen durum / Amaçlanan durum) x100

19 KARLILIK Belli bir zaman parçası içinde işletme faaliyetleri sonunda elde edilen toplam karın, aynı zaman parçası içinde kullanıldığı kabul edilen ortalama işletme sermayesine oranıdır. K= (Kar / Öz Sermaye) x 100

20 YÖNETİCİ Bir zaman dilimi içinde bir takım amaçlara ulaşmak için insan, para, hammadde, malzeme, makine, demirbaş vb. üretim araçlarını biraraya getiren, onlar arasında uygun bir bileşim, uyumlaşma ve ahenkleşmeyi sağlayan kimse

21 YÖNETİCİ Bir zaman dilimi içinde ve değişken çevre koşulları altında belirli bir takım amaçları gerçekleştirmek üzere maddi ve beşeri üretim faktörlerini uyumlu bir şekilde bir araya getiren ve çalıştıran kimse

22 Yönetimin Tarihi SÜMERLER M.Ö Hem devlet yönetimi, hem de özel ticari ilişkiler için kullanılabilecek kayıtlar ve ilkeler MISIRLILAR M.Ö Piramitler, planlama, tahmin, yönetim, stok kayıtları, yönetici istihdamı İBRANİLER M.Ö.4000 Organizasyon yapısı, yönetimi ve kontrolüne ilişkin ilkeler ve uygulamalar BABİLLER M.Ö Ticari ilişkilerde, ücret ve sözleşmelerde hukuk kuralları YUNANLILAR M.Ö Çalışma ahlakı, problem çözmede ilk bilimsel yöntemlerin kullanımı ROMALILAR M.Ö. 200-M.S.400 Fabrikalar (silah, tekstil, çanak-çömlek), yol inşaatı, kalifiye ve uzmanlaşmış işçi kullanımı, otoriter organizasyon yapısı VENEDİKLİLER 1300 İşletme faaliyetleri için yasal çerçeve LUCA PACIOLI 1494 Muhasebecilik ADAM SMITH 1776 Milletin zenginliği, iş bölümü ve uzmanlaşma, piyasa ekonomisi

23 Yönetime Katkıda Bulunan Bilim Adamları Yıl İsim Katkılar 1776 Adam Smith İş bölümü ile ekonomik kazançlar sağlama 1800 Eli Whitney İmalatta standardizasyon ve kalite kontrolü ile değiştirilebilir parçaların kullanımı 1801 Joseph-Marie Jaquard Bir dokuma tezgahı üzerinde kumaşları dokumak için delikli kartların kullanımı - dokuma endüstrisinde devrim 1832 Charles Babbage İş bölümüne göre ücret sistemleri 1881 Frederick W. Taylor Metot ve Zaman Etüdü, işe göre adam seçimi, iş bölümünün çelik endüstrisinde uygulanması 1905 A. K. Erlang Telefon endüstrisinde kuyruk teorisi uygulaması 1908 C. E. Knoappel Başabaş Noktası Diyagramının kullanımı 1913 Henry Ford / C. Sorenson Hareketli, birleşik montaj hattının kullanımı, ilk otomobil montaj hattı 1914 F. W. Harris Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli 1916 Henry L. Gantt Çizelgelemede Gantt şemaları 1922 Frank-Lillian Gilbreth Hareket ve Zaman Etütleri (işi yapmak için en iyi yöntemin kullanımı)

24 Yönetime Katkıda Bulunan Bilim Adamları Yıl İsim Katkılar 1924 Walter Shewhart İstatistiksel Kalite Kontrolü 1934 F. W. Trippet İş Örneklemesi 1940 S. P. Mitrofanov Grup Teknolojisi 1946 ASQC Amerikan Kalite Kontrol Kurumunun kurulması 1947 George Dantzig Yönetimde Lineer Programlama kullanımı 1948 H. B. Maynard Metot ve Zaman Yönetimi 1950 W. Edwards Deming Kalite Kontrol Sistemleri 1951 H. Ford Dickey ABC Envanter Analizi 1957 Du Pont Corp. Kritik Yol Yöntemi (CPM)

25 Yönetime Katkıda Bulunan Bilim Adamları Yıl İsim Katkılar 1958 Booz-Allen-Hamilton PERT'in geliştirilmesi (Program değerlendirme ve gözden geçirme tekniği) 1959 Fred. Harbison Ch. A. Myers Endüstri Dünyasında Yönetim: Bir Uluslararası Analiz 1960 Joe Orlicky Zaman Fazlı Envanter Yönetimi/Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) 1961 Jay Forrester Endüstriyel Dinamik: Yönetime Sistem Yaklaşımı 1963 A. AlanB. Pritsker GERT/Network Simulasyonu 1985 General Motors Detroit-Hentrock fabrikasında imalat otomasyonu protokolü (MAP) kullanımı

26 Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı Owen İnsan ilişkileri hareketinin öncüsü İşçilere daha iyi davranılarak verimin arttırılması önerge 10 yaşından küçük çocuk çalıştırılmaması Gece vardiyasında çocuk çalıştırılmaması Mesainin 10,5 saate indirilmesi

27 Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı Babbage Hesap makinası ve modern bilgisayar tasarımı ve kullanımının babası Fiziksel ve zihinsel uzmanlaşma Bir ana işin başka işe bölünme derecesi Ödüllendirme, teşvik primi

28 Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı Towne İşletmeciliğin araştırmayı içeren ayrı bir bilim dalı olarak görülmesi Mühendislik Ekonomisi Taylor

29 Klasik Yönetim Anlayışı Bilimsel yönetim verimliliğin geliştirilmesi Yönetsel Teori örgütlerin bütün bir varlık olarak incelenmesi ve daha etkin ve verimli kılınması

30 BİLİMSEL YÖNETİM Bilimsel yönetim iş akışlarını analiz eden ve sentezleyen bir işletme teorisidir. Ana amacı ekonomik verimliliği, özelikle de işçi verimliliğini arttırmaktır. Üretim süreçlerine ve iş idaresine bilimsel tekniklerin uygulanmasının en erken örneklerindendir. Geliştirilmesi Taylor ile imalat sektöründe 1880 ve 1890'lı yıllarda başlamıştır. Etkinliğinin zirvesine 1910'lu yıllarda ulaşmıştır li yıllardan itibaren etkisini karşıt ve tamamlayıcı teknik ve fikirlerin oluşmasını sağlayarak göstermiştir. Analiz; sentez; mantık; rasyonellik; deneysellik; iş etiği; verimlilik; israfın önlenmesi; en iyi bilinen yöntemlerin standardizasyonu, geleneksel yöntemlerin sorgulanması; el ustalıgına dayalı işlerin seri üretime geçirilmesi; çalışanlardaki bilgilerin diğer çalışanlara, aletlere, süreçlere ve belgelere taşınması vb.

31 BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Taylor Bilimsel yönetim kavramının ortaya atılmasını sağlayan çalışmaları başlatan Taylor dur. Bilimsel yönetim, günümüzde araştırmalar, analizler, istatistik bilgiler ve metotları inceleyen ve elde edilen sonuçlardan yönetim prensipleri oluşturmayı sağlayan bir kavramdır. Frederick Winslow Taylor 1911 yılında yazdığı Bilimsel Yönetimin Temelleri adlı eseri nedeniyle bilimsel yönetimin babası sayılmaktadır. Çalışmaları işyerinde zamanın etkin kullanımı üzerine yoğunlaşmıştır. İlk çalışmaları Midvale Çelik Şirketi nde bir işçinin sarf ettiği beygirgücü ile bu işin işçiyi yorması arasındaki ilişki üzerine kurulmuştur. O tarihe kadar bir işçinin verimlilik düzeyini belirleyen ana faktörün yalnızca dayanıklılık olduğu düşünülürken, Taylor çalışmaları sonucunda işçinin yük altında geçirdiği zaman, dinlenme süresi ve dinlenme periyotlarının uzunluğu ve kısalığının etkili olduğunu belirlemiştir.

32 BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Taylor 1880 lerde işlerin daha kolay, verimli ve etkin yapılması (zaman ve metot etüdü), iş bölümü, işçilerin yapacakları işe göre seçimi ve eğitimi, işçi-işveren ilişkileri, planlama ve kontrol alanlarında katkılarda bulunmuş ve yöneticilerin görevlerini aşağıdaki gibi belirlemiştir: İşçilerin yaptıkları işlere ait işlemlerin açık ve kesin olarak belirtilmesi Her iş için en iyi işçinin seçilmesi ve bu işe göre eğitilmesi İşçiler ile yöneticiler arasındaki her çeşit meselelerin bilimsel yollardan elde edilen prensiplerle halledilmesi İşlerdeki sorumlulukların işçi ile yöneticiler arasında eşit şartlarla paylaşılması

33 BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Taylor Bilimsel yönetimin kuralları İş analizinde parmak hesabı yerine bilimsel yöntemlerin kullanılması, Çalışanların seçme, eğitim ve yetiştirilmesinde sistematik yöntemlerin uygulanması, Çalışan ile yöneten arasında sağlam temellere dayanan işbirliğinin kurulması, İş yükünün çalışanlar ve yönetenler arasında dengeli, adil ve uygun biçimde bölünmesi

34 Modern üretim yönetiminin Adam Smith ile başladığı kabul edilmektedir. Adam Smith, 1770lerde yayınladığı The Wealth of Nations adlı kitabında işin kısımlara ayrılması ve iş bölümü ile üretim artışında sağlanacak gelişmeleri belirlemiştir. 1832'de matematikçi Charles Babbage, iş bölümü prensibinin uygulanması ile sağlanacak yararların ayrıntılarını belirtmiş, iş basitleştirme, uzmanlaşma ve reorganizasyon ile üretkenliğin artırılması yolunda deneyler yapmıştır.

35 BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Frank-Lilian Gilbreth Bilimsel yönetim akımının bir diğer önemli temsilcisi ise Frank Bunker Gilbreth tir. Taylor gibi Gilbreth de bir görevin en iyi şekilde nasıl yapılabileceği üzerinde durmuştur. İnşaat yapım sürecinde gereksiz, yönetilemeyen etkin olmayan hareketler üzerine çalışmıştır. En önemli çalışması bir tuğla işçisinin hareketlerini 18 den 5 e indiren çalışmasıdır. Bu iyileştirme ile bir tuğla işçisi verimliliğini daha fazla güç harcamadan ikiye katlamıştır. Gilbreth eşi Lilian ile birlikte gerçekleştirdiği bu çalışmaları Hareket Ekonomisinin Kanunları adlı eserinde toplamıştır. Bu çalışma insan vücudunun kullanımı, işyeri düzeni ve alet tasarımı konularıyla ilgili 22 kuralı içerir. therblig

36 BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Henry Gantt Henry L. Gantt, Taylor ın çelik şirketinden iş arkadaşıdır. ; kendi adı ile anılan şema ve teşvikli ücret sistemini geliştirmiştir. Taylor ile karşılaştırıldığında daha üstün görülebilecek bir ücret teşvik programını uyarlamıştır. Gantt ın teşvik sistemi işçilerin kendilerine ait görevi belirlenen standart sürelerden daha kısa bir zamanda tamamlamaları halinde onları ikramiyeyle ödüllendirmeyi amaçlar. Kurduğu sistemin güvenilirliği belirli bir zaman süreci için verilen görevin tamamlanması esasına dayanmaktadır. Planlama ve kontrolün sağlanabilmesi için planlanan iş ile tamamlanan iş arasındaki ilişkinin görülebildiği Gantt Şeması nı geliştirmiştir.

37 İŞLETME YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN GELİŞMELER Sanayi Devrimi: makineleşme ve fabrika sisteminin oluşması Fabrikaların hızla artması, yeni kentlerin oluşması, büyük örgütlerin ortaya çıkması, çalışma alanlarının genişlemesi yönetsel konularda kontrol ve uyumlaştırma sorunları ücret sisteminin ortaya çıkması işbölümünün zorunluluk haline gelmesi Bilgi Devrimi: bilgi teknolojilerindeki ilerlemeler hızlı teknolojik gelişmeler birim zamanda işlenmesi gereken bilgi miktarının artması Hızla değişen dinamik çevresel koşullar, işletmelerin değişime uyum ve kendilerini sürekli yenileme için ihtiyaç duydukları ve analiz etmek zorunda kaldıkları bilgi miktarını daha da artırmıştır. sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş Küreselleşme: Bu hızlı değişim süreci içinde Dünya ülkelerinin ekonomileri, klasik yaklaşımlar ile tanımlamakta güçlük çekilen yeni oluşumlar çerçevesinde sürekli gelişme göstermektedir. Son yıllarda yaşanan bu değişim süreci, sanayi devriminin sonucu ortaya çıkan toplumsal ve endüstriyel dinamikleri açıklamada yeterli olan klasik iktisat, üretim ve yönetim kavramların geçerliliğini tartışılır hale getirmekte ve ortaya çıkan yeni ekonomik, toplumsal ve endüstriyel dinamikleri açıklayabilecek modern kavramların gelişmesine neden olmaktadır.

38 Yönetsel Teori Henry Fayol On dokuzuncu yüzyılın sonlarında, bir Fransız olan Henri Fayol sistematik yönetim teorisi ni (systematic management theory) geliştirmiştir. Yönetici ve maden mühendisi olan Fayol 1888 ile ölüm tarihi olan 1915 yılları arasında yönetim alanına önemli katkılar sağlamıştır. Endüstriyel projelerde gerçekleştirilecek faaliyetler 1- Teknik (Üretim ile ilgili) 2- Ticari (Satın alma, satma vb.) 3- Finansal (Sermayenin nasıl optimum kullanılacağı) 4- Güvenlik (Örgüte ait aktiflerin ve insan kaynağının korunması) 5- Muhasebe 6- Yönetimsel (Planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve kontrol)

39 Yönetimin 14 İlkesi Fayol Bu ilkeler yöneticiler için birer anahtar olmanın yanında yönetim alanındaki akademisyenler için de bir öğretim aracı olmuştur - İş bölümü İlkesi - Yetki ve Sorumluluk İlkesi - Disiplin İlkesi - Kumanda Birliği İlkesi - Yönetim Birliği İlkesi - Genel Çıkarların Kişisel Çıkarlara Üstünlüğü İlkesi - Çalışanların Ödüllendirilmesi - Merkezileşme İlkesi - Hiyerarşi İlkesi - Düzen İlkesi - Eşitlik İlkesi - Personelin Devamlılığı İlkesi - Girişim İlkesi - Birlik Ruhu İlkesi

40 Yönetsel Teori Barnard Chester I. Barnard bilimsel yönetim ile insan ilişkilerini birleştirmeyi başarmış önemli şahıslardan biridir. Barnard a göre örgüt bireysel faaliyet ve kuvvetlerin koordine edilebildiği bir sistemdir. Özgür irade ve dışsal kuvvetler altında otoritenin kabulünü göz önüne alan teorisini ortaya koymuştur. Kabul teorisi ne göre çalışanlar üstlerinin verdikleri emirlerin geçerliliğini sorgular ve bilinçli olarak uyma ya da uymamayı seçerler. Bir direktif çalışanca anlaşılır, takip edilebilir ve örgüt amaçlarıyla ilişkili olduğu uygun bulunursa kabul edilmektedir. Formal bir örgüt içinde informal örgütler her zaman oluşacaktır. Informal örgütler formal yapının üstünden gelemeyeceği iletişim ve ilişkiler ile ilgilenir. Geliştirdikleri yaklaşımlar, gelenekler ve standartlar ile örgüt içinde oluşmaktadır. Barnard a göre informal etkileşimlerin özelliği belirli bir amaç çerçevesinde olmadan sürekli tekrar etmeleridir. Bu durum modern teoriden farklı olarak informal örgütlerin temel fonksiyonunun formal örgüt yapısı içinde karşılanamayan gruplar arası amaçları karşılayabilmesidir.

41 Yönetsel Teori Weber Bürokratik yönetimin babası sayılan Max Weber, ofis içinde bireye iş ve sorumlulukların atandığı bir sistem geliştirmiştir. Örgüt içindeki her birim işgücünün sistematik olarak bölümlendirildiği bir sistem içinde kendisinden bir üst basamakta bulunan birime karşı sorumludur. Birimlerde çalışanlar özelliklerine göre pozisyonlara atanmıştır. Ödüllendirme kıdeme, başarıya veya her ikisine göre tasarlanır. İşçilerin kişisel işlerini resmi sorumluluklarından ayırmaları beklenir lerin sonlarında görülen yönetim uygulamalarındaki problemlerin nedeni kaynakların örgüt amaçlarından çok bireysel amaçlara yönelik olarak kullanılmasıdır. Öyle ki çalışanlar örgüt kaynaklarını müşterilere hizmet etmekten çok kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaktaydılar.

42 Üretim Yönetimindeki Önemli Olaylar

43 Üretim Yeni bir fiziksel varlık veya hizmet ile sonuçlanan bir fayda yaratmak amacıyla girişilen faaliyetlerdir.

44 Üretim Sistemi Bir organizasyonunun imalat operasyonlarını gerçekleştirmek üzere organize edilmiş insan, donanım ve prosedürler toplamıdır. Üretim girdilerinin üretim çıktılarına dönüştürülmesi işlevinin gerçekleştirildiği yerdir.

45 Üretim Sistemi, Girdileri Ve Çıktıları Girdiler/ Kaynaklar Üretim sistemi Çıktılar/ Ürünler İşgücü Sermaye Arazi Malzeme Enerji İletişim Ürün Yan ürün Yarı mamul Hurda Fire

46 Üretim Yönetimi İşletmenin elinde bulunan malzeme, makine ve insan gücü kaynaklarının, belirli miktarlardaki mamulün istenilen niteliklerde, istenilen zamanda ve mümkünse en düşük maliyetle üretimini sağlayacak biçimde bir araya getirilmesidir.

47 Üretim Yönetimi Tüketici istekleri İş gücü yapısı Sermaye kaynakları Sosyal gelişmeler Endüstriler arası ilişkiler gibi değişik alanlardan gelen baskılar ışığında bu mamullerin üretilmesi için; Gerekli hammadde ve yarı mamullerin çeşitli kaynaklardan, uygun fiyatla, istenilen zamanda sağlanması Her parçanın değişik spesifikasyonlara göre işlenmesi İşlenen parçaların istenilen yerde, istenilen zamanda hazır bulundurulması Bütün faaliyetlerin eldeki insan gücü ve makinelerden en iyi yararlanmak suretiyle son derece sınırlı süre içinde gerçekleştirilmesidir.

48 Üretim kısaca fayda yaratma süreci olarak tanımlandığında, yönetim bir üretim faktörüdür ve üretim sürecinin ekonomik anlamda önemli kaynaklarından biridir. Yönetim, işletme verimliliğini artırmak için işgücü ve sermayenin etkili kullanılmasını sağlamaktan sorumludur. Yönetim işletmenin esas fonksiyonu olarak tanımlanır ve yönetimin aşamaları olarak aşağıda verilen sıralama, aynı zamanda işletme organizasyonundaki temel ve temel olmayan fonksiyonel birimlerin yöneticileri için uygulanan aşamalardır. Planlama Organizasyon Koordinasyon Yöneltme Denetim

49 Yönetimin Fonksiyonları Planlama İşletme için hedef ve amaçların belirlenmesi ve bunlara ulaşmada uygulanacak program, politika ve prosedürlerin geliştirilmesi. Organizasyon Amaçlara ulaşmak için kişilerin, grupların, birimlerin ve bölümlerin yapısını oluşturma. Koordinasyon İşletme içi birimlerin ve kişilerin arasındaki görev dağılımını yapma, iş akışlarına uygun olarak dokümantasyon hazırlama faaliyetlerinin yanısıra, iş gücü ihtiyaçları ve amaçlarına ulaşmak için uygun personeli işe alma, eğitim, kadroda tutma ve işten çıkarma için en iyi yolu belirleme. Yöneltme Amaçlara ulaşmak için çalışanları yönlendirme, yol gösterme ve motive etme. Denetim İşletmede yürütme ve yönlendirmenin amaçlarına ulaşma ve uygun planın işlemesi için standartları ve haberleşme ağlarını oluşturma.

50 Üretim Faaliyetleri Araştırma ve Geliştirme Ürün araştırma, ürün geliştirme ve ürün mühendisliği, bu bazı firmalarda mühendislik, bazılarında ise yeni ürünler departmanı olabilir. Ürün Mühendisliği Üretim etkinliğini arttırmak için ürün tasarımı Proses Mühendisliği Üretim araçları, teçhizat ve proseslerin tasarımı, geliştirilmesi, değerlendirilmesi Tesis Planlama, İnşaat Tesislerin planlanması, inşaatı, bakım ve onarımı Satınalma Bilinen spesifikasyon, teslimat ve fiyat için en iyi kaynağın belirlenmesi

51 Üretim Faaliyetleri Endüstri Mühendisliği Personel, alan ve makinelerin en etkin şekilde kullanımının belirlenmesi Metot Mühendisliği İş yerindeki prosedürlerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması Üretim Planlama ve Stok Kontrolü İmalat proseslerinin çizelgelenmesi, envanterin yönetilmesi İmalat Sistemleri İmalat operasyonlarına, matematik veya yönetim bilişim sistemlerinin metodoloji, model ve prosedürlerinin uygulanması. Bazı organizasyonlarda bu Yöneylem Araştırması grubu, bazılarında İmalat Bilişim Sistemleri grubu, bazılarında ise her iki grup olabilir. Kalite Güvencesi/Kalite Kontrol Kalite amaçlarının karşılanmasını sağlamak için tasarım, ürün ve proseslerin gözden geçirilmesi. Kalite Güvencesi genellikle üst yönetim seviyesinde ve Kalite Kontrol da operasyonel seviyededir Bakım Güvenilir bir sistemin yaratılabilmesi ve sürdürülebilmesi için sistem ve prosedürlerin tasarımı

52 Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları Verimlilik ve strateji İş/ÜY organizasyonun amaçların nasıl katkıda bulunabilir? Planlama kriterlerimiz nedir? Tahmin etme Satmayı ümit ettiğimiz birim ne kadardır? Ürün seçimi ve tasarım Sunacağımız ürün veya servis nedir? Bu ürün ve servisleri nasıl tasarlayacağız?

53 Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları Proses seçimi ve tasarımı Bu ürünün gerektireceği prosesler nelerdir ve hangi sıradadır? Bu prosesler için hangi teçhizat gereklidir? Kuruluş yeri Tesisi nerede kurmalıyız? Yerleşim Yerleşim kararına esas olacak ölçüt nedir? Tesisi nasıl düzenlemeliyiz? Planımızı karşılayacak tesis ne büyüklükte olmalıdır? Makul bir iş ortamını nasıl sağlayabiliriz?

54 Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları İnsan kaynakları Üretimde çalışacak personel kaç kişi olabilir? Satınalma ve tedarik Bu parçayı imal mi edeceğiz yoksa satın mı alacağız? İyi tedarikçilerden kimlerle ve kaçı ile çalışacağız? Proje çizelgeleme Alt yapımız ile çalışma iyi bir fikir midir?

55 Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları Envanter, MRP Her parça için ne kadar envanter bulunduracağız? Ne zaman yeniden sipariş vereceğiz? Kalite yönetimi Kaliteden kim sorumlu olacak? Hizmet veya ürünümüz için istediğimiz kaliteyi nasıl tamamlarız? Bakım ve güvenilirlik Bakım ve güvenilirlikten kim sorumlu olacak?

56 İşletme fonksiyonları Bir işletmenin esas fonksiyonu yönetimdir. temel fonksiyonlar üretim, pazarlama ve finansmandır, genellikle bir işletmede bölüm ya da departman olarak kendi adları ile yer alırlar. temel olmayan (destek) fonksiyonlar bazen kendi adları ile bazen de birleştirilerek farklı ad altında işletmelerde bölüm ya da departman olarak yer alırlar; bu tamamen işletmenin faaliyet alanına, işleyiş (yönetim) biçimine, personel yapısına ve hedeflerine bağlı olarak değişebilmektedir.

57 İşletmenin temel fonksiyonları Üretim Ürün (mal ya da hizmet) yaratma Pazarlama Talep yaratma veya mal/hizmet için en azından sipariş alma. Finans/Muhasebe Organizasyonun ne kadar iyi işlediğini izleme, yatırımları ödeme ve para toplama.

58 İşletme fonksiyonları Bir işletmedeki tüm fonksiyonların sorumluları orta seviyede yöneticiler olarak tepe yöneticilerin belirledikleri amaç ve hedeflere ulaşmak üzere kendi birimlerinin hedeflerini belirlerler ve çalışma sırasında birbirleri ile sürekli iletişim içerisindedirler. Ancak, mal veya hizmet üretimi ile uğraşan işletmelerin tümünde temel fonksiyonlar vazgeçilmezdir ve yaşamsal öneme sahiptir.

59 Temel fonksiyonların rollerine örnekler

60 Temel fonksiyonların rollerine örnekler

61 Temel fonksiyonların rollerine örnekler İMALAT Üretim Tesisler o İnşa o Bakım Üretim ve Envanter Kalitesi o Çizelgeleme o Malzeme Kalitesi Kalite Güvencesi ve Kontrolü Tedarik İmalat o Fabrikasyon o Montaj Mühendislik/Tasarım o Ürün geliştirme ve tasarımı Endüstri Mühendisliği o Makine alan ve personelin etkin kullanımı Proses Mühendisliği o Üretim aşamaları, teçhizat ve proseslerin kurulması ve geliştirilmesi Finans/Muhasebe Ödemeler/Krediler o Alacak hesapları o Borç hesabı o Defteri Kebir Fon Yönetimi o Para piyasası o Uluslararası değişim Sermaye Revizyonları o Stok dağıtım o Bono dağıtım ve toplama Pazarlama Satış promosyon Reklam Satış Piyasa araştırması

62 Temel fonksiyonların rollerine örnekler