ODTÜ-FEF ATAMA YÜKSELTME KRİTERLERİNDE TEZ DANIŞMANLIĞININ VE ÖĞRENCİ DEĞERLENDİRMESİNİN ETKİSİ ÜZERİNE ANKET ÇALIŞMASI RAPORU

Transkript

1 ODTÜ-FEF ATAMA YÜKSELTME KRİTERLERİNDE TEZ DANIŞMANLIĞININ VE ÖĞRENCİ DEĞERLENDİRMESİNİN ETKİSİ ÜZERİNE ANKET ÇALIŞMASI RAPORU Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı Ankara Haziran 2012 I. Taslak

2 İÇİNDEKİLER 1. Giriş Genel Nicel Bulguların Değerlendirilmesi Tez Danışmanlığıyla İlgili Bulgular Öğrenci Değerlendirmeleriyle İlgili Bulgular İçerik Analizi Özet Bulgular

3 ÖNSÖZ Atama ve yükseltme kriterleri akademik camiada her zaman gündemin üst sıralarında bulunan ve akademisyenlerin sıklıkla üzerine tartıştıkları konular arasında yer alagelmiştir. Üniversiteler kendi akademik kaliteleri ve beklentileri doğrultusunda uzun tartışmalarla bu kriterleri oluştururken, akademisyenler de bireysel olarak kendi akademik kültürleri ve derinlikleri ölçütünde bunları eleştirirler. Aslına baktığımızda, üniversiteler temel görevleri olan araştırma, eğitim ve topluma hizmet işlevlerinin ağırlıklarını misyon, vizyon ve stratejik planları doğrultusunda belirleyerek akademisyenlerinden bekledikleri performansları bu kriterlerle ortaya koyarlar. Bu çalışma, Fen Edebiyat Fakültesi bölümlerindeki akademisyenlerin ODTÜ atama ve yükseltme kriterleri arasında akademik performans dışında tez öğrencisi yetiştirmek ve öğrenci anketlerinin akademik terfilere etkisi hakkındaki fikirlerini derlemek amacıyla yapılmıştır. Buradan derlenecek sonuçlar doğal olarak kriterler tekrar gözden geçirildiğinde dekanlık görüşünün oluşmasında yöneticiler olarak bizlere yol gösterecektir. Ayrıca, bu çalışma ile fakültemiz öğretim elemanları terfilerinde karşılaşacakları kıstaslar hakkında bir kez daha farkındalık yaratılmış olacaktır. Anket çalışmasının hazırlanmasında emeği geçen tüm meslektaşlarımıza ve özellikle araştırma ekibine, değerli zamanlarını ayırıp bu anketi doldurarak bize geri bildirim sağlayan tüm mensuplarımıza, bu anketin mensuplarımız tarafından doldurulması ve dekanlığa gönderilmesi aşamalarında yardımlarını esirgemiyen bölüm yöneticilerine, anketin kodlanması ve bilgisayar ortamına aktarımasını gerçekleştiren öğrencilerimize ve araştırma komisyon üyelerine teşekkür ederiz. Saygılarımızla Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı 3

4 1.Giriş Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) öğretim üyesi yükseltme ve atama kriterleri 10 Haziran 2010 tarihinde, Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Genel Kurul toplantısında kabul edilen yeni kriterlere göre uygulanmaktadır. 1 Bilimsel alanlar, Temel Bilimler ve Mühendislik, Sosyal ve İdari Bilimler ve Mimarlık olarak sınıflandırılmakta ve öğretim üyelerinin atama ve yükseltmeleri için dört gruptan istenilen asgari puanları sağlamaları beklenmektedi. Ölçütler: (i) uluslarararası akademik çalışmalardan; (ii) ulusal akademik çalışmalardan; (iii) tez danışmanlığından ve (iv) öğrenci değerlendirilmelerinden alınan puanlardan oluşmaktadır. Yükseltme ve atamalar için gerekli olan bu dört gruptan alınan puanların akademik çalışmalara dayalı olan ilk ikisine daha fazla ağırlık verilmekle birlikte, öğretim üyesinin atanması ve terfisi için son iki unsurun da yerine getirilmesi zorunludur. Ancak ilk iki koşul son iki koşuldan nitelik açısından farklılık içermektedir. Buradaki en önemli fark ise uluslararası ve ulusal yayın puanlarının öğretim elemanının kendisine bağlı iken, tez danışmanlığı ve öğrenci değerlendirmesinden alınması gereken puanların öğretim üyesinin dışındaki unsurlara dayanmasıdır. Örneğin bazı temel bilim bölümlerinde yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin öğretim üyelerine dağılımları araştırma konusu ya da öğretim elemanı bazında dengeli dağılım göstermemektedir. Bu nedenle, yüksek lisans ya da doktora öğrencisi bulunmadığı için atama ve yükseltmelerde sorun yaşanabilmektedir. Benzer biçimde öğrenci değerlendirmeleri de sorun içermektedir. Öğretim üyesinin verdiği bir dersteki kaliteyi kendisinin dışındaki faktörler, örneğin dersteki öğrenci sayısı, derslik koşulları vb hususlar etkileyebilmektedir. Sonuçta öğrenci değerlendirmesinden alınan puan öğretim üyesinin atanma ve yükseltmesini olumsuz etkileyebilmektedir. Bunlar ve benzeri bir çok soruna karşın üniversitemizde, öğretim üyelerinin mevcut uygulamaları nasıl değerlendirdiklerine yönelik yapılmış herhangi bir araştırma bulunmamamaktadır. 1 Atama ve yükseltmelerdeki terfi kriterleri için aşağıdaki web adresinde yer almaktadır: 4

5 Bu çalışma yukarıda altını çizdiğimiz ihtiyaçtan hareketle tasarlanmıştır. Çalışma ODTÜ atama ve yükseltme kriterlerinde tez danışmanlığından ( ) alınan puan 2 ve Öğrenci Değerlendirme Anketlerinden alınan puanların 3, terfi sisteminde kriter olarak kullanılma şekli ve süreciyle ilgili Fen ve Edebiyat Fakültesi öğretim elemanlarının görüşlerini anlamaya yöneliktir. Doğaldır ki, bu görüşler Üniversitede atama ve yükseltme kriterleri tekrar gözden geçirildiğinde Fen Edebiyat Fakültesinin duruşunu ve politikalarını belirlerken önemli bir rol oynayacaktır. Hedef Grup ve Örneklem/Evren Bu anket çalışması Fen Edebiyat Fakültesi bölümlerinde çalışan öğretim görevlilerinden, profesörlere kadar tüm ünvan gruplarını içeren 213 öğretim elemanına yönelik tasarlanmış ve uygulanmıştır. Bu çerçevede, örneklem çekilmeden tüm evrene ulaşılarak gerçekleştirilen bu çalışmanın temsiliyeti (güvenirliliği) çok yüksektir. Yöntem Araştırmada kısa bir anket geliştirilmiş (EK 1) ve bu anket bölümlerde isim/soyadı alınmadan gönüllülük koşuluyla uygulanmıştır. Böylece ankette öğretim elemanlarının düşüncelerini açıklıkla belirtmelerini sağlanması hedeflenmiştir. Anket ODTÜ, Etik Kurulu tarafından incelenmiş ve onaylanmıştır. 2 Bu kriter, bölümde yeterli sayıda lisansüstü öğrenci yoksa aranmaz. Sadece bütünleşik doktora programı olan akademik birimlerde, doçentlik atamasında bu kriterin sağlanamaması durumunda sürmekte olan tez çalışmaları dikkate alınır. 3 Profesörlük ve doçentlik kadrosuna atamalarda, öğrenci değerlendirmesi kriterinin sağlanamaması durumunda, Fakülte İnsan Kaynakları Komisyonu (FİKK) adayın eğitimcilik performansını değerlendirir ve performansın yeterli görülmemesi durumunda adaydan ek yayın puanı istenir. Ek yayın puanına ilişkin esaslar Üniversite Yönetim Kurulu (ÜYK ) tarafından belirlenir. 5

6 Bu çalışma aşağıdaki iki temel soruya cevap aramaktadır: (1) Fen Edebiyat Fakültesi öğretim elemanları tez çalışmalarının terfi kriterleri arasında yer alması konusunu nasıl değerlendirmektedir? Tez çalışmaları atama ve yükseltme kriterleri arasında yer almalı mıdır? (2) Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınması uygun mudur? Bu iki temel soru, Tez Danışmanlığı ve Öğrenci Değerlendirme olarak iki bölümde ortaya konmuştur. Her bölümde ise sırasıyla aşağıdaki sorularla 5 li Likert ölçeği 4 uygulanarak öğretim elemanlarının görüşleri irdelenerek yukarıdaki temel iki araştırma sorunsalı operasyonelleştirilmiştir. Tez Danışmanlığıyla ilgili ilk bölümde dört ifade yer almıştır. Bunlar: Bölümiçi yüksek lisans/doktora öğrenci dağılımlarının araştırma alanı bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum. Bölümiçi yüksek lisans/doktora öğrenci dağılımlarının öğretim üyesi bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum. Sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun buluyorum. Diğer tüm yükseltme kriterlerinden beklenen puanı karşılamış bir öğretim üyesinin, terfisi için tez tamamlama sürecini beklemek zorunda olmasını uygun buluyorum. Öğrenci değerlendirmesiyle ilgili ikinci bölümde ise aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir: Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum. Öğrenci değerlendirme anketlerinin sadece teşvik amaçlı kullanılması gerektiğine inanıyorum. 4 Ankette uygulanan 5 li Likert Ölçeğinde 5 seçenek bulunmaktadır: (1) Kesinlikle katılmıyorum; (2) Katılmıyorum; (3) Ne katılıyorum ne katılmıyorum; (4) Katılıyorum; (5) Kesinlikle katılıyorum 6

7 Öğrenci değerlendirme anketlerine göre yapılan sıralamada bölüm içindeki konumumu genellikle memnun edici buluyorum. Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir. Bu bölümde ayrıca Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir ifadesine katılıp katılınmadığı sorulmuştur. Bu görüşe katılan öğretim elemanlarına her bir bölüm için geçerli olan doçentlik ve profesörlük puanlarına ek olarak en fazla kaç puan istenmelidir sorusu yöneltilmiştir. Yukarıda yer alan nicel değişkenler SPSS (Statistical Package Program for Social Sciences) programı ile değerlendirilmiştir. Son olarak, öğrenci değerlendirme anketleri, tez çalışmaları ve bunların terfilere etkisi konusunda eklemek istenilen diğer görüşlerin derlendiği açık uçlu soru içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Bu soruların yanı sıra ankette yer alan cinsiyet ve yaş gibi demografik özellikler, akademik ünvan, kadro derecesi ve yüksek lisans ve doktora tez yürütme deneyimine yönelik sorular katılımcıların profillerini betimlemek amacı ile sorulmuştur. Araştırma Ekibi Çalışma Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı bünyesinde oluşturulan bir komisyon tarafından yürütülmüştür. Ekipte Prof. Dr. Bengi Öner-Özkan (Psikoloji Bölümü), Doç.Dr. Barış Sürücü (İstatistik Bölümü), Dr. Burak Yedierler (Fizik Bölümü; Dekan Danışmanı) ve Prof.Dr. Ayşe Gündüz Hoşgör (Sosyoloji Bölümü; Dekan Yardımcısı) yer almıştır. Rapor dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünün ardından genel nicel bulguların değerlendirmeleri tartışılacaktır. Üçüncü bölümde ise açık uçlu sorunun değerlendirildiği içerik analizi yer almaktadır. Son bölümde ise bulgular özetlenecektir. 2. Genel Nicel Bulguların Değerlendirilmesi Fen Edebiyat Fakültesi ne bağlı dokuz bölümde toplam 213 öğretim elemanı çalışmaktadır. Evrenin hepsine ulaşılması hedeflenmiş ve bölümlere toplam öğretim elemanları sayısı kadar anket Mayıs 2012 tarihinde gönderilmiştir. İletilen 213 anketten 159 tanesi yanıtlanarak Fakülte genelinde % 75 lik bir katılım olduğu görülmüştür. En az katılım % 43 lük bir oranla 7

8 Fizik Bölümünde gerçekleşirken, Sosyoloji bölümü % 100 lük oranda en yüksek katılımı göstermiştir. Bölümlere göre ankete aktılım oranları Tablo 1 de verilmektedir. Tablo 1: Bölümlere göre ankete katılım BÖLÜMLER TOPLAM Öğr.Üyesi Sayısı TOPLAM UygulananAnketSayısı Anket Geri DönüşOranı (%) İstatistik Kimya Matematik Fizik Biyoloji * Felsefe Tarih Psikoloji Sosyoloji TOPLAM (*) Bu sayı Biyoloji ve Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümlerinin toplam elamanı sayısıdır. Ankete katılanların cinsiyet dağılımı incelendiğinde ise oldukca düşük bir oranda cinsiyetin belirtildiği görülmektedir (%34) (Tablo 2). Yüzde 66 lık bir kesim bu soruya yanıt vermemiştir. Verilen yanıtların % 43 ünü kadınlar oluştururken, % 57 sini erkekler oluşturmaktadır. Tablo 2: Cinsiyet Dağılımı Cinsiyet Toplam % Kadın Erkek Cevapsız Toplam Cinsiyet sorusuna kıyasla Tablo 3 te verilen yaş dağılımını incelediğimizde ise cevapsızların oranının oldukca düşük olduğunu görüyoruz (%5.7) (Tablo 3). Katılımcıların % 27.7 si yaş aralığında; % 18.9 u 40-49; % 27 si 50-59; % 20.1 ise 60 yaşından yukarıda bir yaşdadır. Yaş dağılım aralıkları eşit bir dağılım sergilemektedir. 8

9 Tablo 3: Yaş Dağılımı Yaş Aralığı Toplam % 30 dan az dan fazla Cevapsız Toplam Tablo 4 ankete katılan öğretim elemanlarının akademik ünvan ve kadro derecesi dağılımlarını yansıtmaktadır. Ankete gerek akademik ünvan, gerekse kadro derecesi olarak katılanların ortalama % 48 ni profesörler oluşturmaktadır. Fen Edebiyat Fakültesindeki profesörlerin oranının % 55 olduğunu göz önünde bulundurursak, ankete profesörlerin katılımının neden yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Akademik ünvan açısından yardımcı doçent ve doçentler ankete eşit oranda katılmışlardır. Ancak akademik ünvan ile kadro derecesi birlikte incelendiğinde özellikle doçent statüsünde 36 katılımcı bulunurken, bu sayının kadro derecesinde 21 e düştüğü görülmektedir. Buradan Fen Edebiyat Fakültesinde doçentlik akademik ünvanını almış ancak doçentlik kodro derecesini almayan önemli bir grup öğretim elemanının bulunduğu, doçentlik kadro atamasında sorun yaşandığı yorumunu yapmak olasıdır. Fakültenin önemli bir bölümünü 55 yaş ve üzerindeki profesörlerin oluşturduğunu hatırlayacak olursak, doçentlik kadrosunda yaşanan sorunun aşılmasına yönelik yeni arayışlara girmek yerinde olacaktır; zira bu durum doçent akademik ünvanı olan ancak doçent kadro derecesini henüz almamış meslektaşlarımızın, profesörlük atamalarında da gecikmeler/sorunlar yaşayabilecekleri ihtimalini gündeme getirmektedir. Tablo 4: Akademik Ünvan ve Kadro Derecesi Dağılımı Akademik Ünvan Toplam % Kadro Derecesi Toplam Öğretim Görevlisi Yrd. Doç Doçent Prof Toplam Cevapsız Toplam % 9

10 Tablo 5 tamamlanmış yüksek lisans ve doktora tezi dağılımını göstermektedir. Ankete katılanların % 72.2 si yüksek lisans ve %60.4 ü doktora tez danışmanlığı yaparak öğrenci mezun etmişlerdir. Bu bulgular Fakültedeki öğretim elemanlarının önemli bir bölümünün yüksek lisans ve doktora tez danışmanlığı deneyime sahip olduğunu yansıtmaktadır. Tablo 5: Yürütülmüş Yüksek Lisans ve Doktora Tezi Dağılımı Yüksek Lisans Toplam % Doktora Toplam % Evet Hayır Cevapsız 9 5,7 8 5 Toplam Tez Danışmanlığıyla İlgili Bulgular Yukarıda bahsedildiği üzere bu bölümde Fen Edebiyat Fakültesi öğretim elemanları tez çalışmalarının terfi kriterleri arasında yer alması konusunu nasıl değerlendirdikleri dört soru ile ölçülmüştür. Bölümiçi yüksek lisans/doktora öğrenci dağılımlarının araştırma alanı bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum. Bölümiçi yüksek lisans/doktora öğrenci dağılımlarının öğretim üyesi bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum. Sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun buluyorum. Diğer tüm yükseltme kriterlerinden beklenen puanı karşılamış bir öğretim üyesinin, terfisi için tez tamamlama sürecini beklemek zorunda olmasını uygun buluyorum. Tablo 6 Bölümiçi yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımının araştırma alanı bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum ifadesine yönelik görüşleri içermektedir. Bu betimlemeye kesinlikle katılıyorum (% 5.8) ve katılıyorum (%18.7) diyenlerin toplamı % 24.5 dir. Ankete katılanların dörtte biri bölüm içi yüksek lisans /doktora öğrencilerinin araştırma alanı bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünmektedir. 10

11 Tablo 6: Bölümiçi yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımının araştırma alanı bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşünüyorum Toplam % Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilkle Katılıyorum Toplam Cevapsız 4 Benzer biçimde, Tablo 7 Bölümiçi yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımlarının öğretim üyesi bazında dengeli bir dağilim gösterdiğini düşünüyorum ifadesine yönelik görüşleri içermektedir. Tablo 6 da olduğu gibi bu tablodaki bulgularda betimlemeye kesinlikle katılıyorum (% 4.5) ve katılıyorum (%14.1) diyenlerin toplamı % 18,6 dir. Bu iki bulgu ankete katılanların sadece dörtte birinin bölümiçinde yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımlarının hem araştırma alan bazında hem de öğretim üyesi bazında dengeli bir dağılım gösterdiğini düşündüğünü yansıtmaktadır. Ancak Tablo 8 de ilginç bir bulgu karşımıza çıkmaktadır. Sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun buluyorum ifadesine kesinlikle katılıyorum (% 28.7) ve katılıyorum (% 42) diyenlerin toplamı % 70,7 dir. Bu tartışmaya Tablo 9 u eklediğimizde ise farklı bir boyuta ulaşılmaktadır. Diğer tüm yükseltme kriterlerinden beklenen puani karşilamış bir öğretim üyesinin, terfisi icin tez tamamlama sürecini beklemek zorunda olmasını uygun buluyorum ifadesine kesinlikle katılıyorum (% 13.4) ve katılıyorum (% 18.5) diyenlerin toplamı % 31,9 dir. Özetle, ankete katılanların % 70 i sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun bulmaktadır. Yani, Fen Edebiyat Fakültesi öğretim elemanları tez çalışmalarının terfi kriterleri arasında yer alması konusuna olumlu yaklaşmaktadır ve tez çalışmaları atama ve yükseltme kriterleri arasında yer almalıdır uygulamasını desteklemektedirler. Ancak, aynı zamanda bölüm içi yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımlarının araştırma ve öğretim üyesi bazında dengeli bir dağılım göstermediğini düşünmektedirler. Çoğunluk diğer tüm yükseltme kriterlerinden beklenen puanı karşılamış bir öğretim üyesinin, terfisi için tez tamamlama sürecini beklemek zorunda olmasını uygun bulmamaktadır. Bu bulgular Fakülte öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun yüksek 11

12 lisans ve tez çalışmalarında sorunlar yaşanmakla birlikte, akademik atama ve yükseltme kriterlerinde tez çalışmalarından alınan puanların yer almasının benimsediğini yansıtmaktadır. Ancak kriteri sağlayamayanlara farklı bir uygulama yapılabileceği yaklaşımı ise bir esnekliği yansıtmaktadır. Bu esnek yaklaşımın, öğretim elemanlarının bölümiçi yüksek lisans /doktora öğrenci dağılımlarının araştırma alanları ve öğretim üyesi bazında dengeli bir dağılım göstermediğine yönelik farkındalıklarıyla ilintili olabileceği düşünülmektedir. Tablo 7: Bölümiçi yüksek lisans /doktora öğrenci Toplam dağılımlarının öğretim üyesi bazında dengeli bir dağilim % gösterdiğini düşünüyorum Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilkle Katılıyorum Toplam Cevapsız 3 Tablo 8: Sonlandırılmış tez calışmalarından alınan Toplam puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun % buluyorum Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilkle Katılıyorum Toplam Cevapsız 2 Tablo 9: Diğer tüm yükseltme kriterlerinden beklenen Toplam puanıi karşıilamış bir öğretim üyesinin, terfisi icin tez % tamamlama sürecini beklemek zorunda olmasını uygun buluyorum Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilkle Katılıyorum Toplam Cevapsız 2 Sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını 12

13 uygun buluyorum ifadesinin bölümlere göre dağılımını incelediğimizde ise hem bölümlerarası hem de bölümiçi farklılıklar olduğu görülmektedir (Tablo 10). Matematik bölümünde, sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun buluyorum ifadesine kesinlikle katılmıyorum (% 31.2) ve katılmıyorum (%21.9) olarak yanıtlayanlar toplam % 53.1 i oluşturuken; kesinlikle katılıyorum (% 28.1) ve katılıyorum (% 15.6) diyenler ise toplam % 43.6 yı oluşturmaktadır. Matematik bölümü diğer bölümlere kıyasla en fazla sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasına itiraz eden bölüm görünümündedir. Bu düşüncenin ortaya çıkışında Matematik bölümünde lisansüstü programına öğrencilerin direkt lisans sonrası doktora programına alınıyor olmaları ve ayrı bir yüksek lisans progamı olmaması en önemli etmendir. Bu durumda her öğretim üyesinin doktora tezi bitirmesi zorunluluğu düşünüldüğünde bu anlaşılabilir bir kaygı olarak değerlendirilmektedir. Ancak, aynı bölümde neredeyse eşit sayıda sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun bulan bir grup öğretim elemanı da vardır. Bu da bölüm içi farklı görüşler olduğunu yansıtmaktadır. Sosyoloji bölümü ise bölümlerarasında en fazla sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun bulan bölümdür. Bu bölümde ifadeye katılıyorum (% 11.1) ve kesinlikle katılıyorum (% 77.8) diyenlerin toplamı % 88.9 dur. Sosyoloji bölümünde toplam 318 lisans, 44 yüksek lisans ve 165 doktora öğrencisi bulunmaktadır ve öğretim elemanlarının önemli zamanını tez yürütmeler/izlemeler almaktadır. Dolayısıyla atama ve yükseltmelerde tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasının uygun bulunması bu durumla ilgili olabilir. Matematik bölümünde az sayıda yüksek lisans/doktora öğrencisinin bulunması bir sorun iken Sosyoloji bölümünde çok sayıda yüksek lisans/doktora öğrencisinin bulunması sorun oluşturmaktadır. Bu bulgu aynı zamanda Fakülte içerisindeki aynı kritere yönelik bölümlerarası ciddi farklar/sorunlar olduğu anlamına da gelmektedir. 13

14 Tablo 10 : Sonlandırılmış tez çalışmalarından alınan puanların terfi kriterleri arasında yer almasını uygun buluyorum ifadesinin Bölümlere göre Dağılımı Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Toplam Biyoloji 0 (0.0) 2 (8.0) 1 (4.0) 8 (32.0) 14 (56.0) 25 (100) Kimya 1 (3.8) 4 (15.4) 3 (11.5) 10 (38.5) 8 (30.8) 26 (100) Tarih 0 (0.0) 2 (33.3) 1 (16.7) 2 (33.3) 1 (16.7) 6 (100) Matematik 10 (31.2) 7 (21.9) 1 (3.1) 9 (28.1) 5 (15.6) 32 (100) Felsefe 1 (12.5) 1 (12.5) 1 (12.5) 2 (25.0) 3 (37.5) 8 (100) Fizik 1 (4.5) 0 (0.0) 1 (4.5) 5 (22.7) 15 (68.2) 22 (100) Psikoloji 2 (15.4) 1 (7.7) 2 (15.4) 4 (30.8) 4 (30.8) 13 (100) Sosyoloji 0 (0.0) 1 (5.6) 1 (5.6) 2 (11.1) 14 (77.8) 18 (100) İstatistik 0 (0.0) 0 (0.0) 2 (28.6) 3 (42.9) 2 (28.6) 7 (100) Toplam 15 (9.6) 18 (11.5) 13 (8.3) 45 (28.7) 66 (42.0) 157 (100) 2.2. Öğrenci Değerlendirmesiyle İlgili Bulgular Fen Edebiyat Fakültesi öğretim elemanları öğrenci değerlendirmelerin terfi kriterleri arasında yer alması konusunu nasıl değerlendirdikleri bu bölümde aşağıdaki dört soru ile ölçülmüştür. Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum. Öğrenci değerlendirme anketlerinin sadece teşvik amaçlı kullanılması gerektiğine inanıyorum. Öğrenci değerlendirme anketlerine göre yapılan sıralamada bölüm içindeki konumumu genellikle memnun edici buluyorum. Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir. Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesine kesinlikle katılmıyorum (%27.7) ve katılmıyorum (%26.5) diyenlerin toplamı % 54,2 dir. Geriye kalan % 17.4 katılıyorum ve % 14.2 ise kesinlikle katılıyorum yanıtını vermiştir (Tablo 11). Bu durumda katılımcıların % 54.2 si bu ifadeye katılmadığını belirtirken % 31,6 sı katıldığını belirtmiştir. Yüzde 14.2 ise ne katılmakta ne de katılmamaktadır. 14

15 Tablo 11: Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum Toplam % Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilikle Katılıyorum Toplam Cevapsız 4 Araştırmaya katılanların akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesinin yaşa göre dağılımı Tablo 12 de verilmektedir. Bu tablo yaş gruplarına göre dağılımda önemli farkların olmadığını göstermektedir. Örneğin yaş grubundaki katılımcıların akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesine kesinlikle katılmıyorum (% 36.4) ve katılmıyorum (% 20.5) diyenlerin toplamı % 56,9 dur. 60 ve üstü yaş grubunda da benzer biçimde kesinlikle katılmıyorum (% 12.5) ve katılmıyorum (% 40.6) diyenlerin toplamı % 53,1 dir. Tablo 12 : Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesinin Yaşa göre Dağılımı Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Toplam 30 dan az 0 (0.0) 1 (100.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 1 (100) (36.4) 9 (20.5) 9 (20.5) 9 (20.5) 1 (2.3) 44 (100) (33.3) 8 (26.7) 3 (10.0) 3 (10.0) 6 (20.0) 30 (100) (27.9) 8 (18.6) 6 (14.0) 8 (18.6) 9 (20.9) 43 (100) 60 ve üstü 4 (12.5) 13 (40.6) 3 (9.4) 7 (21.9) 5 (15.6) 32 (100) Toplam 42 (28.0) 39 (26.0) 21 (14.0) 27 (18.0) 21 (14.0) 150 (100) Tablo 13 akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesinin kadro derecesine göre dağılımını yansıtmaktadır. Burada kadro dereceleri arasında farklılıklar olduğu görülmektedir. Yard. Doç kadrosunda bulunan öğretim elemanları yanıtlarında akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesine katılıyorum (% 6.8) ve kesinlikle katılıyorum (% 15

16 18.2) diyenlerin toplamı % 25 dir. Doçent kadrosunda ise katılıyorum (% 4.8) ve kesinlikle katılıyorum (% 19) olarak yanıtlayanların toplamı % 23,8 dir. Ancak, profesör kadrosunda ise katılıyorum (% 21.3) ve kesinlikle katılıyorum (% 16) diyenlerin toplamı % 37 dir. Bu bulgular, profesör kadrosunda olan öğretim elemanları yardımcı doçent ve doçent kadrosunda bulunan öğretim elemanlarından daha fazla akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun bulduklarını yansıtmaktadır. Öğrenci değerlendirme anketlerinin akademik terfi sürecini bitirmiş profesörleri etkilemediği düşünüldüğünde bu görüşün ortaya çıkması anlaşılabilir bulunmakatdır. Özetle, atama ve yükseltme kriterlerine yönelik görüşlerdeki farklılıklarda kadro derecesi önemli bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Tablo 13 : Akademik terfi ve atamalarda öğrenci değerlendirmelerinin dikkate alınmasını uygun buluyorum ifadesinin Kadro derecesine göre Dağılımı Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Toplam Öğr.Gör. 2 (50.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 1 (25.0) 1 (25.0) 4 (100) Yrd.Doç. 16 (36.4) 9 (20.5) 8 (18.2) 3 (6.8) 8 (18.2) 45 (100) Doç. 6 (28.6) 7 (33.3) 3 (14.3) 1 (4.8) 4 (19.0) 21 (100) Prof. 18 (24.0) 14 (18.7) 15 (20.0) 16 (21.3) 12 (16.0) 76 (100) Toplam 42 (29.2) 30 (20.8) 26 (18.1) 21 (14.6) 25 (17.4) 146 (100) Araştırmaya katılanların % 54.6 sı öğrenci değerlendirme anketlerinin sadece teşvik amaçlı kullanılması gerektiği görüşünü desteklenmektedir (Tablo 14). Yüzde 16.3 ü ise bu görüşe ne katılmakta ne de katılmamaktadır; yani bu konu hakkında görüşü bulunmamaktadır. Aslında böyle bir yüzde hemen hemen her soruda karşımıza çıkmaktadır; bu da başlı başına ilginç bir bulgudur. Geriye kalan % 28.8 i ise öğrenci değerlendirme anketlerinin sadece teşvik amaçlı kullanılmasına karşıdır. Tablo 14: Öğrenci değerlendirme anketlerinin sadece teşvik amaçlı kullanılması gerektiğine inaniyorum Toplam % Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum

17 Kesinilikle Katılıyorum Toplam Cevapsız 5 Tablo 15 öğrenci değerlendirme anketlerine göre yapılan sıralamada bölüm içindeki konumumu genellikle memnun edici buluyorum ifadesine katılımı yansıtmaktadır. Bu ifadeye katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum yanıtını verenlerin toplam yüzdesi 52.3 dür. Yine bu ifadeye önemli bir oranda ne katılıyorum ne katılmıyorum yanıtı verilmiştir ( % 33.6). Yüzde 14.1 lik bir kesim ise öğrenci değerlendirme anketlerine göre yapılan sıralamada bölüm içindeki konumlarını genellikle memnun edici bulmamaktadır. Tablo 15: Öğrenci değerlendirme anketlerine göre yapılan sıralamada bölüm içindeki konumumu genellikle memnun edici buluyorum Toplam % Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilikle Katılıyorum Toplam Cevapsız 10 Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir ifadesine verilen yanıtlar Tablo 16 da listelenmiştir. Bu görüşe katılıyorum (% 13.5) ve kesinlikle katılıyorum (%14.8) cevaplarının toplam yüzdesi 28.3 dür. Yani her üç öğretim üyesinden biri bu ifadeyi desteklemektedir. Bu ifadeyi belirtenlerin özelliklerini incelemek amacı ile hazırlanan öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir ifadesine kadro derecesine göre dağılımı Tablo 17 de verilmektedir. Bu tablo her kadro derecesinin içerisinde ifadeyi destekleyen görüşlerin bulunduğunu yansıtmaktadır. 17

18 Tablo 16: Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir. Toplam % Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinilikle Katılıyorum Toplam Cevapsız 4 Tablo 17 : Öğretim üyesinin öğrenci değerlendirme anket puanlarının düşük olması halinde, diğer tüm kriterleri başarı ile yerine getirse dahi, terfisi için ek puan istenmesi yerindedir. ifadesinin kadro derecesine göre dağılımı Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Toplam Öğr.Gör. 1 (25.0) 0 (0.0) 1 (25.0) 1 (25.0) 1 (25.0) 4 (100) Yrd.Doç. 21 (46.7) 10 (22.2) 5 (11.1) 5 (11.1) 4 (8.9) 45 (100) Doç. 5 (23.8) 6 (28.6) 4 (19.0) 2 (9.5) 4 (19.0) 21 (100) Prof. 22 (28.9) 18 (23.7) 11 (14.5) 13 (17.1) 12 (15.8) 76 (100) Toplam 49 (33.6) 34 (23.3) 21 (14.4) 21 (14.4) 21 (14.4) 146 (100) 18

19 3. İçerik Analizi Bu bölümde öğrenci değerlendirme anketlerinin ve tez danışmanlığının atama ve yükseltmelerde kullanılması hakkında görüşlerin belirtildiği açık uçlu sorunun içerik analizi sunulmaktadır. Ankkette toplam 159 katılımcıdan 68 i (543) görüşlerini belirtmiştir. Öğrenci Değerlendirme Anketlerine yönelik yanıtlar, üç ana başlık altında toplanabilir. Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılmasını genel olarak uygun bulanların görüşleri Tablo 18 de; uygun bulmayanların görüşleri Tablo 19 da; anketlerin terfi sisteminde mutlak uygulanması durumunda bunun ne şekilde olması gerektiğine dair öneri ve görüşler ise Tablo 20 de yansıtılmıştır. Görüş bildiren katılımcıların sıklıkla vurguladıkları konular ele alındığında, ağırlıklı olarak Öğrenci Değerlendirme Anketlerinin terfilerde kullanılmasını sakıncalı buldukları görülmüştür. Anketlerin bu haliyle kullanılması gerektiğini vurgulayan sadece bir katılımcı (0.63%) bulunmakla beraber, açıkça söylenmese de söz konusu anketin geçerliliğini örtük olarak kabul eden toplam 11 ifade saptanmıştır. Motivasyonu arttırmak için anket sonuçları tüm hocalara ve öğrencilere açık olmalıdır ifadesi, bu gibi örtük ifadelere örnek olarak verilebilir. 68 katılımcıdan 46 si (67.6%) ise mevcut Öğrenci Değerlendirme Anketlerinin geçerlilik ve güvenirlik açısından sorunlu olduğu ve iyileştirilmesi gerektiği konusunda net görüş bildirmiştir. Bu gibi niteliksel temsil çalışmalarında, katılımcıların en az yarısının kendiliğinden (açık uçlu) söyledikleri ifadeler ortak görüş ya da sosyal temsil niteliği taşımaktadır, yani frekans ifadelerin kullanılış sıklığını belirtmektedir. Bu durumda, vurgulanan görüşler incelendiğinde katılımcıların çoğunluğunun mevcut anketin kullanımını benimsemedikleri bir ortak görüş olarak ortaya çıkmıştır. İçerik analizinde hiç bahsedilmeyen konular da vurgulanabilmektedir. Bu nitel çalışmadaki hiç temsil edilmeyen görüş Anket uygulamasına son verilmesi gerekir görüşüdür. Bu temsilin yokluğu, anketlerin bu konudaki geri-bildirim sistemi olarak mutlak kabul gördüğünü düşündürmektedir. Ancak, bu anketlerin terfilerde kullanımlarının tartışmalı ve sorunlu olduğu açıkca ortaya çıkmış ve bu konudaki öneriler Tablo 20 de sunulmuştur. 19

20 Tez Danışmanlığı konusundaki temsiller iki ayrı tabloda gösterilmiştir. Tez Danışmanlığının terfi kriteri olarak gerekliliğini vurgulayan görüş Tablo 21 de; mutlak terfi kriteri olmasında sakıncalar olduğunu vurgulayan görüş ise Tablo 22 de yansıtılmıştır. Tablo 23 tez danışmanlığı konusunun terfilerde zorunlu baraj olarak uygulandığı durumlar için öneriler verilmektedir. Tablo 24 ise bu konudaki genel önerileri içermektedir. Tez Danışmanlığı konusunda bölümler bazında farklı görüşler olması dikkat çekicidir. Yüksek lisans programı olmayıp, sadece doktora programı olan bölümlerin genç öğretim üyelerinin terfileri için uzun süreli bir bekleme sürecinden geçmeleri gerektiği bir sorun olarak vurgulanmıştır. Tablo 22 de bu gibi durumlar için öneriler sunulmuştur. Tablo 18 Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması Frekans*/Sayı** uygundur. Nedenler Eğitim ve öğrenci yetiştirme faaliyetleri çok önemlidir. 3/2 Aksi halde (terfi kriterleri uygulanmadığında) üniversitenin (eğitim) misyonu sekteye uğrar. Öğrenci anketleri geçerlidir, hocanın performansını yansıtır. Sonuçlar Değerlendirme performası düşük olan hocaların bunu değerlendirip, çözmelerine yarar. Öneriler Hocaları motive eder, iyiye, güzele ve humanizmaya yönlendirir. Öğrenci anketleri doğru uygulandığında faydalı bir 2/2 uygulamadır. Ders değerlendirmeleri düşük olan hocaların sözleşmeleri sonlandırılmalıdır. Öğrenci anketlerinin profösörlük düzeyinde de yaptırımı 3/2 olmalıdır. Anket sonuçlarına göre başarısız olan tüm öğretim üyeleri 2/2 Etkili Eğitim Semineri almalıdır. Motivayonu arttırmak için anket sonuçları tüm hocalara ve öğrencilere açık olmalıdır. Anketlerden uzun soluklu veriler alınmalıdır. *Frekans: İfadelerin kullanılış sıklığı **Sayı: İfadelerin kaç kişi tarafından kullanıldığı 20

21 Tablo 19 Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Nedenler Akademik araştırmalar eğitimden çok daha önemlidir. Akademisyenlik öğretmenlikle eş anlamlı değildir. Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. Amaca yönelik performası belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Anket soruları açık değildir. Ders, sınıf, performans ve asistan değerlendirmelerinin hepsi dahil edilmektedir. Sorular hocaların aleyhinedir. Ders yükü gibi olumlu maddeler olumsuz değerlendirilebilmektedir. Dersten keyif almak gibi zor olan dersler için dezavantaj olabilecek içerikli sorular mevcuttur. Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. (Anketin online uygulaması katılımcı sayısını azaltmıştır.) Öğrenciler objektif değildir. Anket öğrenciler tarafından kötü kullanıma açıktır. Değerlendirmelere yansıyan not kaygıları vardır. İdeolojisine ters düşen ders konularına karşı önyargılı olabilmektedir. Öğrenciler yanlış beyan verebilmektedir. Dersi kolay olan, öğrenciye şirin gözüken ve bol notlu hocaları ödüllendirmektedirler. Prensipleri olan, öğrenciye her zaman evet demeyen öğretim üyeleri dezavanjlı konumdadır. Mevcut öğrenci değerlendirme anketinin bu haliyle terfilerde kullanılması sakıncalıdır. Mevcut öğrenci değerlendirme anketinin bu haliyle teşvik için dahi kullanılması sakıncalıdır. Tarafların (öğrenci ve hoca)manipulasyonuna izin verilmemesi için ne teşvik ne de terfi amaçlı kullanılmalıdır. Sonuçlar Değerlendirmelerin terfilere yansıması hocalar üzerinde baskı oluşturmaktadır. Terfisi yaklaşan öğretim üyelerinin ders verirken kendilerini anketlerin baskısı altında hissetmeleri hiçbir bağlamda olumlu sonuç vermez. Değerlendirmelerin terfilere yansıması eğitim kalitesini düşürmektedir. Öğretim/eğitim kalitesini ciddi olarak olumsuz Frekans/Sayı 4/4 2/2 59/46 6/4 3/2 2/2 21

22 Öneriler etkilemiş, populizm ölçüsü olmaktan başka anlamı kalmamıştır. Diğer birçok üniversitede böyle bir kriter (Öğrenci değerlendirme) yoktur. Bizim üniversitemizde de olmamalıdır. Öğrenci değerlendirmeleri sadece hocalara geribildirim 2/2 verilmesi için kullanılmalıdır. Anketler mutlak belirleyici olmamalıdır. Tablo 20 Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması durumunda Frekans/Sayı Mevcut anket mutlaka geliştirilmelidir. 7/7 Sınıf temsili için gereken minumum sayı konusunda düzenleme yapılmalıdır. Eğitim Fakültesinden anket dışında başka ölçütler için danışılmalıdır. Değerlendirmelerin sonuçları ek puan olarak genel ortalamaya eklenmelidir. 3/3 Değerlendirmeler bağlayıcı (zorunlu baraj şeklinde) olmamalıdır. 4/4 Gerekirse Eğitimci ve Araştırmacı kadroları ayrıştırılmalıdır. Gerekirse anket düzeltildikten sonra ortalamanın 2 standart sapma gerisinde olanların terfilerinde kullanılabilir. Öğrenci anketleri, akademisyenin öğrenciyi değerlendirmesiyle birlikte ele alınmalıdır. Dersler arasındaki adaletsizlikler giderilmelidir. 18/14 Lisans ve Yüksek Lisans dersleri ayrı değerlendirilmelidir. Seçmeli ve Zorunlu Dersler ayrı değerlerilmelidir (Seçmeli derslerde öğrenci daha istekli olabilmektedir). Servis dersleri ve Bölüm dersleri ayrı değerlendirilmelidir (Servis derslerinde çok sayıda öğrenciyi memnun etmek zor olabilmektedir. Servis derslerinde çok fazla zaman ve çaba harcanmaktadır). Öğrenci değerlendirmeleri birkaç yıllık ortalama üzerinden yapılmalıdır. Birinci sınıflar anket uygulamasına alınmamalıdır. 3/3 22

23 Tablo 21 Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması uygundur. Nedenler Tez çalışmaları çok önemli akademik çalışmalardır. Temel bir görevdir. Akademik bilgi aktarımıdır. Tezler en azından yayınlar kadar önem verilmesi gereken akademik çalışmalardır. Sonuçlar Tez Danışmanlığı olmayan, bilgisini aktaramayanların sözleşmelerine son verilmelidir. Frekans/Sayı 3/3 5/4 Hiç tez yönetmemiş birinin terfisi uygun değildir. Tez çalışmaları ciddiyetle teşvik edilmelidir. Öneriler Tez danışmanlığı profösörler için de uygulanan bir yaptırım olmalıdır. Tez danışmanlığı profösörlük atamalarında mutlaka tamamlanan tezler üzerinden olmalıdır. 23

24 Tablo 22 Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı 2/2 Nedenler Sonuçlar Öneriler Danışmanlık öğretim üyesinin tamamıyla elinde olan birşey değildir. Tez öğrencisi bulmak her zaman kolay değildir. Bölüm içerisinde dengesiz dağılım olabilmektedir. Öğretim üyesinin terfisini, öğrencinin kabiliyetine, azmine ve başarısına bağlamak doğru değildir. Adaletsizlikler mevcuttur. Tez danışmanlığı kriterinde bölümler arası adaletsizlikler mevcuttur. Puanlamalarda kullanılan 2 Yüksek Lisans = 1 Doktora tezi uygulaması uygun değildir. Teorik çalışılan alanlarda 5 Yüksek Lisans tezi bile 1 Doktora tezine eşdeğer değildir. Yardımcı Doçentlikte geçici (sözleşmeye dayalı) kadro olduğundan sözleşmesinin uzatılıp uzatılmayacağı belli olmayan bir öğretim üyesinden öğrenci yetiştirmesini istemek uygun değildir. Hocanın kendine öğrenci çekme çabası sakıncalar doğurabilir. Çalıştığı konularda öğrenci bulamayan öğretim üyesi, uzman olmadığı konularda danışmanlık yapmaya itilebilir. Doktora derecesini yeni almış bir öğretim üyesinin özellikle Matematik Bölümü gibi Master programı olmayan bölümlerde bir doktora öğrencisi yetiştirmesi hemen beklenemez. Danışmanlık ile ilgili terfi kriterinin bölümlerdeki dengesiz dağılım gerçeği ele alınarak oluşturulması gerekmektedir. Tez Danışmanlığı kriteri bağlayıcı olmamalı, telafisi mümkün kılınmalıdır Bölüm ve koşullar gözönüne alınarak danışmanlığın bulunmadığı ya da yeterli puanın sağlanamadığı durumlarda ek yayın puanı telafisi mümkün kılınmalıdır. Doktora ile eşdeğer sayılabilecek bir A sınıfı yayın istenebilir. Atama yükseltme kriterlerindeki (*) ile belirtilen koşul burada işletilmelidir. Öğretim üyesi kendi terfisi için tez öğrencilerine bağlı kalma durumuna sürüklenmemelidir. 4/3 4/3 2/2 5/3 24

25 Tablo 23 Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması durumunda Frekans/Sayı Doktora tezlerinde öğrencinin yeterlilik sonucunda geçmesi bir kriter olarak alınabilmelidir. Tez jürilerinin konuya göre belirlenmesi dikkate alınmalıdır. Tablo 24 Genel Öneriler Frekans/Sayı Terfilerin sayıya bakılarak yapılması uygun değildir. 2/2 Yürütülen projelere verilen puanın daha fazla olması gerekir. Akademik terfilerde araştırmalar çok daha önemlidir. 2/2 Terfilerde dünyadaki uygulamalara paralel olan kriterler önemli olmalı 2/2 (citation sayısı, alınan projeler, h faktör, corresponding author v.b.). Akademik değerlendirmelerde esas olanın juri değerlendirmeleri olması gerekirken, uygulamada öğrenci değerlendirmeleri zorunlu baraj olduğu için çok daha ağırlıklı yer almaktadır. Anketler bu haliyle uygulanamaz ancak terfi ölçütlerinin iyice yumuşatılıp, mevcut düzeyin daha da aşağıya çekilmesi çok riskli. Bu gibi kararlarda akademik yetkinlik ölçütü olarak körlemesine akran değerlendirmesi, dış değerlendiriciler gibi farklı ölçütler alınmalıdır. Araştırma görevlileri dağılımı alanlara göre eşitlenmeli, bazı alanlarda yoğunlaşmamalı. Bu genel değerlendirmelerin ardından aşağıda bölümler bazında belirtilen görüşler sunulmaktadır. 25

26 TARİH BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı Nedenler Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. 5/3 Amaca yönelik peforması belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. Öğrenciler anketleri aldıkları notları dikkate alarak değerlendirmekteler. Sonuçlar Teşvik amaçlı dahi kullanılması uygun değildir. Öneriler Geri bildirim almak için en az kaç öğrencinin anketi yanıtlaması gerektiği konusunda bir düzenleme yapılmalıdır. Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması Frekans/Sayı Öneri Danışmanlık terfi kriterlerinin bölümlerdeki dengesiz dağılım gerçeği ele alınarak oluşturulması gerekmektedir. 26

27 FELSEFE BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı Nedenler Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. Anketin online uygulaması katılımcı sayısını azaltmıştır. 2/2 Sonuçlar Teşvik amaçlı dahi kullanılması uygun değildir. 2/1 Öneriler Tarafların (öğrenci/öğretim üyesi) manipulasyonlarına izin verilmemesi için ne teşvik ne de atama amaçlı kullanılmalıdır. Öğrenci anketleri sadece öğretim üyesine geri bildirimi vermek üzere kullanılmalıdır. Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması Frekans/sayı Öneri Tezler en azından yayınlar kadar önem verilmesi gereken akademik çalışmalardır. 27

28 SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması durumunda Frekans/Sayı Nedenler Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. Öğrenciler yanlış beyan verebilmektedir. 5/5 Öneriler Dersler arasındaki adeletsizlikler giderilmeli Lisans ve Yüksek Lisans dersleri ayrı değerlendirilmelidir. Seçmeli ve Zorunlu Dersler ayrı değerlerilmelidir. 3/2 Mevcut anket mutlaka geliştirilmelidir. 2/2 Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması durumunda Doktora tezlerinde öğrencinin yeterlilik sonucunda geçmesi bir kriter olarak alınabilmelidir. Frekans/sayı 28

29 PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Nedenler Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. Amaca yönelik peforması belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Öğrencilere yanlış beyan verebilmektedir. Frekans/Sayı Akademisyenlik öğretmenlikle eş anlamlı değildir. Sonuçlar Mevcut anket mutlaka geliştirilmelidir. 2/2 Öğrenci anketleri doğru uygulandığında faydalı bir 2/2 uygulamadır. Öneriler Diğer birçok üniversitede böyle bir kriter (Öğrenci değerlendirme) yoktur, biz de de olmamalıdır. Öğrenci değerlendirmesi ek puan getirebilmeli ama minimum kriterlerin içinde yer almamalı. Gerekirse anket düzeltildikten sonra ortalamanın 2 standart sapma gerisinde olanların terfilerinde kullanılabilir. 5/4 Terfi ölçütlerinin iyice yumuşatılıp, mevcut düzeyin daha da aşağıya çekilmesi çok riskli. Bu kararlar akademik yetkinlik ve körlemesine akran değerlendirmesi ile ve gerekirse dış değerlendirme ile yapılır. Anketle öğretim elemanlarının görüşünü sormak güzel ama uluslararası standartlar oylanarak belirlenmez. Aman sahte demokrasilerdeki oy fetişizmine düşmeyelim. Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı Çalıştığı konularda öğrenci bulamayan öğretim üyesi, uzman olmadığı konularda danışmanlık yapmaya itilebilir. Tez jürilerinin konuya göre belirlenmesi dikkate alınmalıdır. 29

30 İSTATİSTİK BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygundur. Nedenler Eğitim ve öğrenci yetiştirme faaliyetleri çok önemlidir. Frekans/sayı Aksi halde (terfi kriterleri uygulanmadığında) üniversitenin (eğitim) misyonu sekteye uğrar. Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. 5/3 Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. Sonuçlar Mevcut anket mutlaka geliştirilmelidir. Mevcut anketin bu haliyle terfilerde kullanılması sakıncalıdır. 4/2 30

31 KİMYA BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Nedenler Sonuçlar Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. Amaca yönelik peforması belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Öğrenciler objektif değildir. Öğrenciler yanlış beyan verebilmektedir. Değerlendirmelere yansıyan not kaygıları vardır. Değerlendirmelerin terfilere yansıması hocalar üzerinde baskı oluşturmaktadır. Değerlendirmelerin terfilere yansıması eğitim kalitesini düşürmektedir. Prensipleri olan, öğrenciye her zaman evet demeyen öğretim üyeleri dezavanjlı konumdadır Frekans/Sayı 12/10 Öneriler Birinci sınıflar anket uygulamasına alınmamalıdır. 2/2 Lisans ve Yüksek Lisans dersleri ayrı değerlendirilmelidir. Seçmeli ve Zorunlu Dersler ayrı değerlerilmelidir. 2/2 Servis dersleri ve Bölüm dersleri ayrı değerlendirilmelidir. 3/2 Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygundur. Frekans/Sayı Nedenler Eğitim ve öğrenci yetiştirme faaliyetleri çok önemlidir. Sonuç Öneriler Değerlendirme performası düşük olan hocaların bunu değerlendirip, çözmelerine yarar. Ders değerlendirmeleri düşük olan hocaların sözleşmeleri sonlandırılmalıdır. Öğrenci anketlerinin profösörlük düzeyinde de yaptırımı olmalıdır. Motivayonu arttırmak için anket sonuçları tüm hocalara ve öğrencilere açık olmalıdır. 31

32 MATEMATİK BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı Nedenleri Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. 9/6 Amaca yönelik peforması belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. Anket soruları açık değildir. Ders, sınıf, performans ve asistan değerlendirmelerinin hepsi dahil edilmektedir. Öğrenciler objektif değildir. Sonuçları Değerlendirmelerin sonuçları ek puan olarak genel ortalamaya 2/2 eklenmelidir. Değerlendirmeler bağlayıcı(zorunlu baraj şeklinde) 2/2 olmamalıdır. Öneriler Terfilerde sayıya bakarak karar verilmesi uygun değildir. Dersler arasındaki adeletsizlikler giderilmeli Lisans ve Yüksek Lisans dersleri ayrı değerlendirilmelidir. Seçmeli ve Zorunlu Dersler ayrı değerlerilmelidir. (Seçmeli derslerde öğrenci daha istekli olabilmekte.) Servis dersleri ve Bölüm dersleri ayrı değerlendirilmelidir. (Servis derslerinde çok sayıda öğrenciyi memnun etmek zor olabilmektedir. Servis derslerinde çok fazla zaman ve çaba harcanmaktadır.) 5/3 Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı 2/2 Nedenleri Danışmanlık öğretim üyesinin tamamıyla elinde olan birşey değildir. Tez öğrencisi bulmak her zaman kolay değildir. Bölüm içerisinde dengesiz dağılım olabilmektedir. Öğretim üyesinin terfisini, öğrencinin kabiliyetine, azmine ve başarısına bağlamak doğru değildir. Bölümümüzde (matematik) Doktora öğrencisi dağılımı çok dengesiz; bazı alanlarda son 4-5 yıl içinde tez çalışmasına başlayan bir öğrenci bile yok! Yardımcı Doçentlikte geçici (sözleşmeye dayalı) kadro olduğundan sözleşmesinin uzatılıp uzatılmayacağı belli olmayan bir öğretim üyesinden öğrenci yetiştirmesini istemek uygun değildir. Adaletsizlikler mevcuttur. Tez danışmanlığı kriterinde bölümler arası adaletsizlikler mevcuttur. Puanlamalarda kullanılan 2 Yüksek Lisans = 1 Doktora tezi 4/3 4/3 32

33 Sonuçları Öneriler uygulaması uygun değildir. Teorik çalışılan alanlarda 5 Yüksek Lisans bile 1 Doktora tezine eşdeğer değildir. Doktora derecesini yeni almış bir öğretim üyesinin özellikle Matematik Bölümü gibi Master programı olmayan bölümlerde bir doktora öğrencisi yetiştirmesi hemen beklenemez. Telafisi mümkün kılınmalıdır. Teşvik amaçlı ek puan verilebilir. 5/4 Doktora ile eşdeğer sayılabilecek bir A sınıfı yayın istenebilir. Atama yükseltme kriterlerindeki (*) ile belirtilen koşul burada işletilmelidir. Ancak zorunlu baraj uygulaması anlamlı değildir. 2/2 Öğretim üyesi kendi terfisi için tez öğrencilerine bağlı kalma durumuna sürüklenmemelidir. 33

34 FİZİK BÖLÜMÜ Öğrenci değerlendirme anketlerinin terfi ve atamalarda kullanılması uygun değildir. Frekans/Sayı 2/2 Nedenler Mevcut öğrenci değerlendirme anketi sorunludur. 10 Amaca yönelik peforması belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçüt değildir. Öğrenci katılımı çoğunlukla yeterli ve temsili değildir. Öğrenciler objektif değildir. Mevcut öğrenci değerlendirme bu haliyle terfilerde kullanılması sakıncalıdır. Öneriler Terfilerde sayıya bakarak karar verilmesi uygun değildir. Dersler arasındaki adeletsizlikler giderilmeli 2/2 Servis dersleri ve Bölüm dersleri ayrı değerlendirilmelidir. Öğrenci değerlendirmeleri birkaç yıllık ortalama üzerinden yapılmalıdır. Belki de sadece eğitimci sadece araştırmacı kadroları açılmalı Birinci sınıf öğrencileri anketlere dahil edilmemelidir. Öğrenci değerlendirmeleri bağımsız bir kriter olmamalıdır. Öğrenci anketleri sadece hocalara geri bildirim vermek için kullanılmalıdır. Mevcut öğrenci değerlendirme anketi geliştirilmelidir. 2/2 Terfisi yaklaşan öğretim üyelerinin ders verirken kendilerini anketlerin baskısı altında hissetmeleri hiçbir bağlamda olumlu sonuç vermez. Öğrenci anketleri, akademisyenin öğrenciyi değerlendirmesiyle birlikte ele alınmalıdır. Tez danışmanlığı kriterinin terfi ve atamalarda kullanılması uygundur. Frekans/sayı 3/3 Nedenleri Tez çalışmaları önemlidir. 3/2 34