BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARI

Transkript

1 BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARI Yard.Doç.Dr.Ayselin YILDIZ Yaşar Üniversitesi Avrupa Birliği Merkezi Müdürü Celal Bayar Üniversitesi, Manisa

2 SUNUM İÇERİĞİ Bologna Süreci Nedir? Öğrenen Merkezli Yeni bir Sistem Program Öğrenme Kazanımlarının Belirlenmesi Dersin Öğrenme Kazanımlarının Belirlenmesi AKTS İş Yükü Hesaplama AKTS Kataloğu Hazırlama Yol Haritası- Yaşar Üniversitesi Örneği

3 Bologna Süreci Nedir? Bologna Süreci, 2010 yılına kadar Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen bir reform sürecidir. Avrupa Yükseköğretim Alanı nı oluşturmak ve bu kapsamda Avrupa boyutunda yükseköğretim kurumlarının yeniden yapılanması ve yükseköğretimde şeffaflık, hareketlilik ve akademik derecelerin tanınmasını sağlamak için 1999 yılında 29 ülke tarafından başlatılmış ve 2001 de Türkiye nin de taraf olduğu bir süreçtir. Amaç: Yükseköğretim sistemlerinin kendilerine özgü farklılıkları korunarak birbirleriyle karşılaştırılabilir olması ve uyumlu hale getirilmesidir. Üye ülkelerin eğitim sistemlerinin tek tip yükseköğretim sistemi haline getirilmesi değildir.

4 Bologna Süreci Amaçları 1. Kolay anlaşılır ve birbirleriyle karşılaştırılabilir yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri oluşturmak (bu amaç doğrultusunda Diploma Eki uygulamasının geliştirilmesi), 2. Avrupa Kredi Transfer Sistemini (European Credit Transfer System, ECTS) uygulamak, 3. Öğrencilerin ve öğretim görevlilerinin hareketliliğini sağlamak ve yaygınlaştırmak, 4. Yükseköğretimde kalite güvencesi sistemleri ağını oluşturmak ve yaygınlaştırmak, 5. Yükseköğretimde Avrupa boyutunu geliştirmek. 6. Yaşam boyu öğrenimin teşvik edilmesi, 7. Öğrencilerin ve yükseköğretim kurumlarının sürece aktif katılımının sağlanması, 8. Avrupa Yükseköğretim Alanı nın cazip hale getirilmesi. 9. Yükseköğretimde (Lisans ve Yüksek Lisans olmak üzere) iki aşamalı derece yapısı, 10. Yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri ve öğrenim sürelerinin tanınması, 11. Kalite güvencesi.

5 47 katılımcı ülke Bologna sürecine katılan ülkeler Bologna sürecini takip eden ve 2009 dan bu yana «Bologna Policy Forum» toplantılarına katılan ülkeler

6 Bologna Uzmanları Ulusal Takımı Prof. Dr. Ahmet SELAMOĞLU Kocaeli Üniversitesi Doç. Dr. Ali Resul USUL İstanbul Ticaret Üniversitesi Prof. Dr. Ali Uzay PEKER Orta Doğu Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Birgül DEMİRTAŞ TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Erdem ÖZLÜK Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Fahri YAVUZ Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Fatma Çiğdem GÜLDÜR Gazi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Filiz CİCİOĞLU Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Gönül AKÇAMETE Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Hasan MANDAL Sabancı Üniversitesi Prof. Dr. İsmail Naci CANGÜL Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE İstanbul Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet DURMAN Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet ŞAMİL KÖK Abant İzzet Baysal Üniversitesi Prof. Dr. Metin TOPRAK İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Miraç AKÇAY Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Muhsin KAR Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Prof. Dr. Nebahat SARI Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Nuri ORHAN Fırat Üniversitesi Ömer Emrullah EGELİĞİ Marmara Üniversitesi (Öğrenci Temsilcisi)

7 Lizbon Tanıma Sözleşmesi 1997 yılında hazırlanan bu sözleşmeye imza atan ülke sayısı 47 dir Türkiye de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Sözleşmede yer alan tanınırlık konularından bazıları: Yükseköğretime geçiş yapmayı sağlayan niteliklerin tanınması Bir başka ülkede eğitimde geçirilen sürenin tanınması Yabancı bir ülkenin yüksek öğretim niteliklerinin tanınması İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması

8 Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (NQF) YÖK 2009, 2010 Alan Yeterlilikleri YÖK Program Öğrenme Kazanımları/Çıktıları Celal Bayar Üniversitesi Ders Öğrenme Kazanımları/Çıktıları Celal Bayar Üniversitesi İş Yükü/AKTS Kredilerinin Belirlenmesi Celal Bayar Üniversitesi

9 sayılı kanun (2011)

10 Temel Alan Yeterlilikleri:

11 Öğrenen Merkezli Eğitim Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme

12 Öğrenen Merkezli Eğitim Öğrenen Merkezli eğitimin 2 önemli özelliği: Öğrenme kazanımlarına/çıktılarına dayalı öğretimin benimsenmesi Bu kazanımlarım standart biçimde ifade edilmesi (Bloom s Taxonomy)

13 Öğrenen Merkezli Eğitim Öğrenci iş yüküne dayalı, öğrenci merkezli eğitim Bologna sürecinde eğitim-öğretim; öğrenme girdilerine dayalı ve daha çok öğretici merkezli yapıdan, öğrenme çıktılarına dayalı, öğrenci merkezli bir yapıya dönüşmüştür.

14 Öğrenen Merkezli Eğitim Öğrenme Kazanımı Nedir? «Learning outcomes are statements of what a learner is expected to know, understand and/or be able to demonstrate after completion of a process of learning» (ECTS Users Guide) Bilgi Beceri Yetkinlik

15 Genel Tablo Program çıktılarını sağlayacak eğitim planın hazırlanması (Müfredat) PÇ 1 Ders 2 Ders 4 Ders 5 Alan Yeterlilikleri PÇ 2 Ders 1 Ders 3 Ders 7 PÇ 3 Ders 6 Ders 8

16 PROGRAM KAZANIMLARININ/ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ

17 PROGRAM KAZANIMLARININ/ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ Program: Celal Bayar Üniversitesi X Bölümü Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin ulusal ve alan yeterlilikleri doğrultusunda belirlenmesi Nasıl bir mezun? Hangi bilgi, beceri, ve yetkinlere sahip olacak?

18 PROGRAM KAZANIMLARININ/ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ Eğitim Amaçları: 1. Dış Paydaş Görüşleri: Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri 2. İç Paydaş Görüşleri: Öğretim elemanları, öğrenciler, bölümün misyonu ve vizyonu Girdiler: 1. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi, 2. Alan Yeterlilikleri, 3. Eğitim Amaçları

19 Örnek: Program Çıktısı Matematik Bölümü/Programı Temel kavramları karşılaştırabilme Kavramları örneklerle açıklayabilme Matematiksel ispatları açık ve doğru bir şekilde gösterebilme Matematiksel teorileri, kavramları ve verileri kullanarak karşılaşılan problemleri çözebilme Soyut düşünme yeteneğini kullanabilme

20 Matematik Bölümü Dönem 1 AKTS Dönem 2 AKTS Ders 1 5 Ders 7 10 Ders 2 4 Ders 8 3 Ders 3 5 Ders 9 3 Ders 4 6 Ders10 6 Ders 5 7 Ders 11 8 Ders 6 3 TOPLAM 30 TOPLAM 30

21 BİR DÖNEMDE 30 AKTS BİR YILDA 60 AKTS 1 AKTS= SAAT İŞ YÜKÜ 1 DÖNEM= SAAT* 30 AKTS SAAT ÇALIŞMA YÜKÜ

22 DERSİN ÖĞRENME KAZANIMLARININ/ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ

23 Ders Öğrenme Kazanımları/Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları: Dersin içeriği ya da öğretim elemanının ne yapmak istediğinden ziyade öğrencinin neleri bileceğinin ve neleri yapabileceğinin açık ifadesidir. Bir başka deyişle öğrenme sürecinin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder. Çıktılar; planlı, düzenli öğrenmeöğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir. Mutlaka Program Çıktıları ile ilişkilendirilmelidir. Ne ÖĞRETİLECEĞİ DEĞİL, Ne ÖĞRENİLECEĞİ...

24 Dersin Amacı: Dersin sonunda, dersi alan öğrencilerin gerçekleştirmeleri beklenen davranışları genel olarak tanımlayan ifade. Örnek: Bu dersin amacı öğrencilere AB ekonomik bütünleşmesini teorik olarak analiz edecek bilgiyi kazandırmaktır.

25 Dersin Öğrenme Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları: Bir dersin başarı ile tamamlanmasından sonra, öğrenenin neleri bileceği, neleri yapabileceği ve nelere yetkin olacağının ifade edilmesi. Bu dersi başarıyla tamamlayan öğrenci aşağıdaki bilgi, beceri ve yetkinlikleri kazanır: 1. AB Türkiye ilişkilerini teorik açıdan analiz edebilme 2. AB Türkiye ilişkilerindeki önemli aşamaları tarihsel süreçte karşılaştırmalı olarak sunabilme 3. AB karar mekanizamasını tanımlayabilme 4. İstatiksel ekonomik verileri analiz edebilme 5. Takım çalışması yürütebilme 6. Sunum becerisini etkin kullanabilme

26 Program Çıktıları ve Ders Öğrenme Çıktılarını Nasıl İfadelendirmeliyiz? Literatürde en çok kullanılan yöntem Bloom Taksonomisi dir. Benjamin Bloom ( ); bilmenin hiyerarşik olarak düzenlenmiş 6 birbirini izleyen düzeyden oluştuğunu öne sürmüştür 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi

27 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi sıralayabilme, listeleyebilme, düzenleyebilme, toplayabilme, tanımlayabilme, tarif edebilme, bulabilme, ezberleyebilme, ad verebilme, tekrarlayabilme, sunabilme, alıntılayabilme, kopyalayabilme, söyleyebilme, tespit edebilme, ana hatlarıyla belirtebilme, sınıflayabilme, kaydedebilme, anlatabilme, gösterebilme, belirtebilme, ifade edebilme Örnek: 1. AB genişleme sürecine ilişkin temel kavramları tanımlayabilme, 2. Avrupa Komisyonu nun temel işlevlerini sıralayabilme 27

28 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi Örnek: 1. AB kurulum sürecini açıklayabilme 2. AB-Türkiye ilişkilerini yorumlayabilme açıklayabilme, ilişkilendirebilme, değiştirebilme, ayırt edebilme, tartışabilme, tahmin edebilme, sınıflandırabilme, açılık getirebilme, ayırabilme, kurabilme, savunabilme, dönüştürebilme, açıklayabilme, açık hale getirebilme, yerini belirleyebilme, farkına varabilme, kestirebilme, izah edebilme, tarif edebilme, genelleştirebilme, yorumlayabilme, çözebilme, örnekle açıklayabilme, teşhis edebilme, çevirebilme, sonuç çıkarabilme, karşılaştırabilme, öngörebilme, yeniden şekillendirebilme, raporlandırabilme, gözden geçirebilme, seçebilme 28

29 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi uygulayabilme, takdir edebilme, hesaplayabilme, değiştirebilme, tercih edebilme, karar verebilme, tamamlayabilme, yapabilme (tertip edebilme), geliştirebilme, ispat edebilme, gösterebilme, ortaya çıkarabilme, dramatize edebilme, kullanabilme, çalıştırabilme, inceleyebilme, deneyebilme, bulabilme, örneklerle açıklayabilme, maniple edebilme (işleyebilme), uyarlayabilme, organize edebilme, pratik yapabilme, oluşturabilme, hazırlayabilme, üretebilme, ilişkilendirebilme, seçebilme, öngörebilme (tahmin edebilme), programlayabilme, çözebilme, aktarabilme, taslak halinde çizebilme 29

30 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi analiz edebilme, karşılaştırabilme, tartışabilme, deney yapabilme, ayırabilme, bölebilme, düzenleyebilme, değer biçebilme, kategorize edebilme, tasnif edebilme, ortaya koyabilme, ilişkilendirebilme, parçalayabilme, belirtebilme, aradaki farkı göstererek karşılaştırabilme, eleştirebilme (kritize edebilme), ayırt edebilme, tartışabilme, müzakere edebilme, sonuç çıkarabilme, belirleyebilme, inceleyebilme, teşhis edebilme, anlam çıkarabilme, araştırabilme, gözden geçirebilme, denetleyebilme, sorgulayabilme, ayrıştırabilme, deneyebilme, ilgi kurabilme, irdeleyebilme 30

31 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi oluşturabilme, yaratabilme, yeniden yazabilme, gözden geçirebilme, genelleyebilme, belirtebilme, önerebilme, kurabilme, organize edebilme, ilişkilendirebilme, birleştirebilme, sınıflandırabilme, toplayabilme, derleyebilme, yapabilme, tasarlayabilme, geliştirebilme, planlayabilme, saptayabilme, pekiştirebilme, formüle edebilme, meydana getirebilme, bütünleştirebilme, uyarlayabilme, yönetebilme, yeniden düzenleyebilme, hazırlayabilme, çıkarabilme, yeniden yapabilme, yeniden kurabilme, bulgulardan sonuç çıkarabilme, tayin edebilme, düzeltebilme 31

32 BİLGİNİN NİTELİĞİNİ BELİRLEMEDE KULLANILABİLECEK BAZI AKTİF FİİLLER 6. Değerlendirme 5. Sentez 4.Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi değerlendirebilme, eleştirebilme, yargıya varabilme, önerebilme, tahmin edebilme, kesinleştirebilme, tespit edebilme, tavsiye edebilme, sonuca varabilme, sonuç çıkarabilme, karşılaştırabilme, karar verebilme, ikna edebilme, savunabilme, izah edebilme, aydınlatabilme, yorumlayabilme, tasnif edebilme, ispatlayabilme, doğrulayabilme, ölçebilme, tahmin edebilme, öngörebilme, oranlayabilme, sınıflandırabilme, geçerliliğini denetleyebilme, kararlaştırabilme, çözebilme, ilişkilendirebilme, değer biçebilme, kıymetlendirebilme, yargıda bulunabilme 32

33 AKTS İŞ YÜKÜ HESAPLAMA

34 KAVRAMLAR AKTS: Bir dersin veya modülün içindeki planlanan öğrenim aktivitelerini başarıyla tamamlamak için gerekli zaman düşünülerek verilen yük Öğrenci İş Yükü: Bir dersin başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm eğitim faaliyetlerini (derse katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, tüm bireysel çalışmalar, staj) için gerekli zamanı kapsar AKTS Kredisi: Derste hedeflenen öğrenme çıktılarına ulaşabilmek için öğrenenin harcadığı zamanı (iş yükünü) temel alarak belirlenen kredi. FARKI?

35 Öğrenme Çıktısı ve AKTS İlişkisi Bir dersin başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm eğitim faaliyetler için harcanan zamanı kapsar; derse katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, tüm bireysel çalışmalar, staj vb. Tüm faaliyetler kredilendirilmelidir!

36 İş Yükü Hesaplama (AKTS) 1. Paydaşları Bilgilendirme 2. Öğretim Elemanı Anket 3. Öğrenci Anket 4. Karşılaştırma 5. Derslerin kredilerinin düzenlenmesi AKTS Belirleme Öğretim Elemanları Anketleri Öğrenci Anketleri

37 Öğrenci İş Yükünü Hesaplarken Dersin Türü: teorik ders,seminer, uygulama, laboratuvar, rehberli kişisel çalışma, staj, arazi çalışması vs Öğrenme Aktivitelerinin Türü: derslere katılım, ödev yapma, seminer hazırlama, sunum hazırlama, internet,laboratuvarda çalışma, kitap ve makale okuma, kritik etme vs Değerlendirme Türü: sözlü veya yazılı sınav, sözlü veya yazılı rapor sunumu, test, dosya hazırlanması, staj raporu, arazi çalışması raporu, tez hazırlanması vs Öğrencilerin öğrenme çıktılarına ulaşabilmeleri için dersle ilgili olarak yaptıkları tüm teorik ve pratik çalışmaları içermelidir.

38 Yanlış Yöntemler Kredilerin ders saatlerine göre verilmesi Kredilerin statüye bağlı olması

39 HAFTALIK DERS SAATİ VE AKTS? Ders Haftalık Ders Saati AKTS Ders Ders Ders 3 3 4

40 İş Yükü Hesaplama? HEM ÖĞRETİM ELEMANINA HEM DE ÖĞRENCİYE YAPILAN ANKET Bu dersin öğrenim çıktılarını kazanmak için; Haftada kaç saat ders? Haftada kaç saat öğrenci bireysel çalışması? Sunum hazırlamak için kaç saat çalışma? Verdiğiniz ödev için kaç saat çalışma? Sınavdan başarılı olabilmek için kaç saat çalışma?

41 AKTS KREDİLERİNİN DÖNEMLİK YÜKÜ AŞMASI veya YETERSİZ KALMASI Ders içeriklerinin öğrenci ders yükünü ve program çıktılarını düşünerek tekrar düzenlenmesi veya; 2. Program çıktıları gözetilerek ders ekleme ve çıkarma işleminin yapılması gerekir.

42 ÖRNEK HESAPLAMA Haftalık ders saati :3 (14 hafta*3=42 saat) Bu dersten başarılı olabilmek haftada 3 saat evde çalışmak (makale okuma, araştırma, hazırlık vb) gerekiyorsa: (17 hafta*3=51 saat) Dönem projesi, tüm dönem boyunca bu proje için harcamak gereken saat (10 saat) Vize sınavı (1 saat) Vize sınavına çalışma (3 saat) Final sınavı (2 saat) Final sınavına çalışma (5 saat) Toplam: 114 saat/25 saat = 4.5 AKTS

43 YAŞAR ÜNİVERSİTESİ DERS TANITIM FORMU ÖRNEĞİNİ İNCELEME

44 AKTS KATALOG HAZIRLAMA SÜRECİ

45 YOL HARİTASI YASAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ ; 6 yıllık süreç Yaşayan ve sürekli güncellenen bir süreç SABIR İRADE KARARLILI K VE SÜREKLİLİK

46 YOL HARİTASI?

47 Teşekkürler