ÇEVRE KRLLNN ÖNLENMESNDE ALENN YER VE ÖNEM THE IMPORTANCE AND PLACE OF FAMILY IN THE PRECAUTIONS OF ENVIROMENTAL POLLUTION

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÇEVRE KRLLNN ÖNLENMESNDE ALENN YER VE ÖNEM THE IMPORTANCE AND PLACE OF FAMILY IN THE PRECAUTIONS OF ENVIROMENTAL POLLUTION"

Transkript

1 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006), ÇEVRE KRLLNN ÖNLENMESNDE ALENN YER VE ÖNEM Ate BAYAZIT HAYTA Gazi Üniversitesi, Eitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi Eitimi Bölümü, Ankara / TÜRKYE bayazit@gazi.edu.tr Geli Tarihi: Yayına Kabul Tarihi: ÖZET çinde olduumuz yüzyıl birçok teknolojik imkanları insanlıın hizmetine sunarken, bir yandan da insanlıın ortak malı olan çevreden geri getirilmesi zor, hatta imkansız olan varlıkları da alıp götürmektedir. Bugün çevre sorunları diye adlandırdıımız sorunlar hava, toprak, su, bitki, hayvan gibi yaam temellerimizin yok olması demektir. Doanın temel fiziksel unsurları olan hava, toprak ve su üzerinde zararlı etkilerin oluması ile ortaya çıkan ve canlıların hayati faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyen çevre sorunlarının tümü çevre kirliliini meydana getirmektedir. çinde yaadıımız ortamı koruyucu tedbirler alınmadıı takdirde, dünyamız yaam alanı olmaktan çıkacaktır. Anahtar Kelimeler: Çevre, Çevre Sorunları, Çevre Kirlilii. THE IMPORTANCE AND PLACE OF FAMILY IN THE PRECAUTIONS OF ENVIROMENTAL POLLUTION ABSTRACT The century we belong besides serving a lot of technological opportunities to man, it has also taken affluences which it can t or is impossible to bring back and which are the common property of man. The concern we name as environmental problem means the perishing of the bases of life as air, soil, plant, and animal. Emerging by destructive effect on air, soil and water which are the physical elements of nature and all of the environmental problems which negatively effect the pertaining of life of the living beings brings about the environmental pollution. Unless protective precautions are taken for the place we live, the world would end as being a life area. Keywords: Environment, Environmental Problems, Environmental Pollution

2 360 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta 1.GR Bilim ve teknolojinin olanaklarını kullanarak doaya egemen olan insanolu yürüttüü faaliyetlerle doada var olan dengeyi bozmutur. Bu faaliyetler sonucunda çevreye verilen zararlar doanın kendini yenileyebilme yetenei sayesinde balangıçta fark edilememi ve hatta çevrenin zamanla bu kirlilii yok edebilecei görüü yaygınlamıtır. Ancak zaman içerisinde beklenenin tersine sanayileme, hızlı nüfus artıı ve düzensiz kentleme gibi olguların doal kaynaklar üzerinde giderek artan baskısı, çevreye bırakılan kirliliin nicel ve nitel olarak artmasına sebep olmu, özellikle ülkelerin II.Dünya Savaı sonrası dönemde hız kazanan ekonomik kalkınma çabalarıyla daha da ileri boyutlara ulamı ve çevre sorunları adını verdiimiz bir dizi olumsuz gelime ekonomik ve toplumsal refahı tehdit eder bir nitelik kazanmıtır. Görüldüü gibi çevre sorunları birdenbire ortaya çıkmamı zaman içerisinde birikerek varlıını hissettirmitir (Öztan, 1996 : 77) Yaantımız için tehlike kaynaı olan çevre sorunlarının oluumunda ailelere önemli görevler dümektedir. Daha çok tüketim ünitesi olan ailelerin bilinçsiz tüketim davranıları sonucunda kullan-at yöntemini tercih etmeleri, çevre kirliliini artırmaktadır. Ailelerin günlük ihtiyaçlarını karılamada büyük rol oynayan, toprak üzerinde atık yıınları oluturan plastikler günden güne miktar olarak artan ve çevreye rastgele bırakılan çöpler toprak kirlenmesine yol açarken, ısınma amacıyla kullanılan kalitesiz yakıtlar hava kirliliine sebep olmakta, evsel atıklar ve biyolojik parçalanmaya dayanıklı deterjanlar ise yaamımızın vazgeçilmez bir öesi olan sularımızın kirlenmesine neden olmaktadır. 2. GENEL OLARAK ÇEVRE ve ÇEVRE SORUNLARI nsan topluluklarının çevreye olan ilikileri deiik boyutlarda ele alınmakta ve bundan dolayı da çevre kavramı farklı anlamlarda kullanılmaktadır.bu anlamların balıcalarını sıralayacak olursak çevre; - Bir bilim dalı - Yeni bir hak - Moda bir düünce - Doa sevgisi - Uygarlıı ve teknolojiyi yadsıyarak ilkellie dönü - Çevresel yıkım korkusu ile yorulmu yeni bir konu - Zengin ülkeler için lüks bir ura - Az gelimi ülkeler için bir tuzak - Büyüme ile çelikili bir ütopya - Doal kaynakların yok oluunun duyurulması

3 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) ktisatçıların ve filozofların büyümenin sırları üzerine bir uyarı çılıı - Kirlilik karıtı ürünlerin yer aldıı yeni bir piyasa olarak algılanmaktadır. Bunların her biri çevre kavramının ayrı bir özelliini belirlemektedir (Kele ve Hamamcı, 1993 : 18). Bu belirlemelerden sonra çeitli yönleriyle ele alınan çevre kavramı deiik ekillerde tanımlanmaktadır. Örnein; corafi açıdan çevre, insanın çevresi içindeki her türlü faaliyetinin incelenmesi, insanla-çevresi arasındaki karılıklı etkileimin kurallarının ortaya konması olarak ifade edilirken; ekonomik açıdan çevre doa ve insan tarafından ekillendirilen elemanların tümü olarak görülmektedir (Erol,1992:12; Arat, 1992 : 33). Toplumbilimciler çevreyi bir bireyin, bir toplumsal kümenin ya da bir toplumun biyolojik, toplumsal, kültürel yaamını etkileyebilecek dı etmenlerin tümü olarak tanımlarken; ekolojistler evrende bireyle ilikili canlı ya da cansız her eyi ifade eden bir kavram olarak kullanmaktadırlar (Kılalı, 1995 : 18). Çevre kavramı bu tanımların altında incelendiinde en geni anlamıyla, insan ve dier tüm canlı varlıklar ile birlikte doanın ve doadaki insan yapısı öelerin bütünüdür. Bu geni kapsam içinde doal ve yapay çevre olmak üzere çevre olgusunu belirleyen iki temel unsur bulunmaktadır: Doal çevre: nsanın oluumuna katkıda bulunmadıı, hazır bulduu çevredir. Doal etki ve güçlerin oluturduu, insanın müdahalesine maruz kalmamı ya da böyle bir müdahalenin henüz gerçeklemedii tüm doal varlıkları ifade etmektedir. Yapay çevre: nsanlıın balangıcından günümüze kadar uzanan toplumsal ve ekonomik evrim sürecinde büyük ölçüde doal çevreden yararlanılarak insan eliyle meydana getirilen deer ve varlıklardan oluan bir çevredir (Altu, 1990 : 9) Çevre Sorunları Çevre sorunları, ekosistem denilen insan ve dier çanlıların bir arada uyum ve denge içinde varlık ve gelimelerini sürdürebilmeleri için varolan artların tamamının bozulması ya da bir takım deiiklikler geçirmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır (Görmez, 1997 : 7). Ekosistemde var olan bütün artlar birbirlerine zincirleme olarak balıdır. Bu noktada bir tanımlama yapmak gerekirse çevre sorunları sanayileme, kentleme, teknolojik gelime ve hızlı nüfus artıı sonucunda ortaya çıkan ve bütün canlıları olumsuz yönde etkileyen, onların yaamlarını tehlikeye sokan, doal yapının bozulması sebebi ile insanlarda ruhsal, sosyal ve fizyolojik problemler domasına yol açan bir deime ve bozulma olarak ifade edilmektedir (Burhan, 1995 : 52).

4 362 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta Günümüzde insanlıı tedirgin eden pek çok çevre sorunu bulunmaktadır. Bunların balıcalarını; toprak erozyonu, orman alanlarının tahrip edilmesi, enerji kaynaklarının azalması, biyolojik çeitlilii oluturan bazı bitki ve hayvan türlerinin yok olması, ekoloji ve ekosistem dengelerinin bozulması, hava, su ve toprak kirlilii, ozon tabakasının delinmesi sonucu oluan sera etkisi, iklim deiiklikleri, uluslararası kirlilik transferleri, nükleer kirlenme, gürültü kirlilii v.b eklinde sıralamak mümkündür (Madran, 1991 : 139). Bir ülkenin toplumsal ve ekonomik yönden gelimilik düzeyi ile o ülkenin çevre sorunları arasında çok yakın bir iliki bulunmaktadır. Gelimi ve gelimekte olan ülkelerde rastlanan çevre sorunlarının ortaya çıkı biçimleri, nedenleri, etkileri ve boyutları birbirinden farklı olmaktadır. Gelimi ülkelerde çevre sorunları zenginlikten doan sorunlar iken, gelimekte olan ülkelerdeki sorunlar yoksulluktan kaynaklanmaktadır. Gelimi ülkelerde bir yandan ülkenin ulatıı üretim düzeyi, üretimde kullandıı teknolojiler ve tüketim biçimi nedeni ile yarattıı çevre kirlenmesinin ulatıı kritik sınırlar, dier yandan doal kaynaklara olan talebin gelime düzeyi nedeni ile artması bu ülkelerde çevre sorunlarının gündeme gelmesine yol açmıtır. Gelimi ülkelerde üretim sırasında sanayide fazla miktarda kullanılan su çeitli kimyasallarla önemli ölçüde kirlenirken; çeitli sanayi kurulularının havaya bıraktıkları çok çeitli türde ve miktarda kirletici de havanın kirlenmesine neden olmaktadır. Bu nedenlerden dolayı çevre kirlenmesi sorunları ile ilk kez gelimi ülkelerde karılaılmıtır. Gelimekte olan ülkelerin çevre sorunları düük gelir düzeyi, geri kalmı teknolojiyi kullanma ya da yetersiz üretim nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Kırsal alanlarda ve hızla büyüyen kentlerde yeterince salıklı içme ve kullanma suyunun bulunmaması, kanalizasyon atıkları toplama sisteminin yetersiz olması nedeni ile yayılan salgın hastalıklar, hızla artan nüfus, gelimi tarımsal üretim teknolojisinin kullanılması nedeni ile orman ve meraların tarımsal alana dönütürülmesi, erozyon vb. temel sorunları ortaya çıkarmaktadır (Tekeli, 1993 :12). 3. ÇEVRE SORUNLARINA YOL AÇAN TEMEL FAKTÖRLER 3.1. Hızlı Nüfus Artıı Çevre sorunlarını oluturan etmenlerin baında dünyadaki hızlı nüfus artıı gelmektedir. Nüfus artı hızının yüksek olması bir yandan gıda, hammadde ve enerji kaynakları açısından doal çevre üzerinde baskılar yaratarak çevre kaynaklarının aırı kullanımına yol açarken, dier bir yandan da tüketimdeki artılarla

5 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 363 birlikte üretim ve tüketim süreçlerinde çevreye bırakılan atıkların çoalmasına yol açmaktadır. Bu durum hızla ekolojik dengeyi bozmakta ve çevre sorunları olarak adlandırılan bir dizi sorunun ortaya çıkmasına sebep olmaktadır (Tanyeri, 1998 : 41) 3.2. Kentleme 1950 lerden sonra Türkiye de kırsal alanda yapısal bir dönüüm olduu ve bu dönüüme paralel olarak kırsal kesimden kentsel kesime doru göçlerin arttıı ve kentlemenin hızlandıı bilinen bir olgudur. Ancak kentlemeyi sadece bir nüfus hareketi olarak görmek yeterli deildir. Kentleme geni anlamda, sanayilemeye ve ekonomik gelimeye kout olarak kent sayısının artması ve kentlerin büyümesi sonucunu douran toplum yapısında artan oranda örgütleme, ibölümü ve uzmanlama yaratan insanların davranı ve ilikilerinde kentlere özgü deiikliklere yol açan bir nüfus birikim süreci olarak tanımlanmaktadır (Kele, 1992 : 213). Hızlı kentleme yalnızca günümüzde deil, çevre sorunlarının ciddi boyutlar kazanmaya baladıı ilk zamanlardan beri üzerinde önemle durulan bir konudur. Kentleme çevre sorunlarının önemli bir etmeni olarak, ülkelerin gelimilik düzeylerine göre farklı bir öneme sahiptir. Kente doru olan nüfus akımının çok daha youn olması, eitim düzeyinin düüklüü ve bunun yanında nüfus ve kent politikalarının yeterli olmayacak düzeyde kalması beraberinde çevre sorunlarını da artırmaktadır. Görülüyor ki; kentleme olgusu çevre sorunlarına yol açan önemli faktörlerden birini oluturmaktadır. Bu nedenle salıksız gelien kentlemenin çeitli düzenlemelerle salıklı bir yapıya kavuturulması çevre sorunlarının çözümü açısından büyük önem taımaktadır (Kartal, 1992 : 33) 3.3. Sanayileme Günümüzde sanayileme ülkelerin sosyo-ekonomik gelimelerinin ön koulunu oluturmaktadır. Ancak sanayileme çabası içindeki ülkelerin çevre faktörünü dikkate almadan bilinçsiz bir ekilde çeitli teknolojileri kullanmaları çevre sorunlarına neden olan faktörlerin baında gelmektedir (Kele ve Hamamcı, 1993 : 32) Sanayilemenin çevre üzerindeki etkilerinin sanayi devrimi ile birlikte baladıını söylemek mümkündür. Sanayi devrimiyle balayan kitle üretimi bir yandan çok fazla miktarda doal kaynaın çok kısa süre içerisinde kullanılmasına ve tüketilmesine neden olurken, dier yandan da üretim sürecinde ortaya çıkan çeitli atıkların çevreye bırakılması çevre

6 364 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta sorunlarına sebep olmaktadır (Uslu, 2000: 64) Teknolojik Gelimeler Teknoloji insanolunun bir ürünü olmasına ramen, kendi yasaları dorultusunda bir gelime eilimi göstermektedir. Doanın kendine özgü bir dengesi ve sınırı olmasına karın teknolojinin sınırları belli deildir. Günlük yaantımızda kullandıımız pek çok mal, bir teknolojik gelimenin sonucudur. Bu mallara olan talep artmakla beraber, her geçen gün bu mallara bir yenisi daha eklenmektedir. Böylece teknolojik gelime ile birlikte tüketim talebi de genilemekte ve bunun neticesinde çevre kirlilii artmaktadır (Bilge, 1995 : 17) 4. ÇEVRE KRLL çinde yaadıımız yüzyılda sanayileme, kentleme, teknolojik gelime ve hızlı nüfus artıının doanın temel fiziksel öeleri olan hava, su ve toprak üzerindeki olumsuz etkilerde bulunarak insanları ve dier canlıları olumsuz yönde etkiledii bilinmektedir. Bu olumsuz etkilenmelerden ortaya çıkan çevre sorunlarına çevre kirlilii denilmektedir. Çevre Kanununun 2.maddesinin c.ıkkında çevre kirlilii, insanların her türlü faaliyetleri sonucu havada, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelimelerle ekolojik dengenin bozulması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdii arzu edilmeyen sonuçlar olarak tanımlanmıtır (Aydınalp, 1997 : 37) Çevre kirliliklerinin olumasındaki temel neden, doanın insan etkinlikleri sonucunda ortaya çıkan atıkları, kendiliinden giderme yeteneinin üzerine çıkmasıdır. Bu atıklar hava, su ve topraın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini bozmaktadır. Biosferde çok yönlü ve karılıklı bir etkileim bulunduundan hava, su ve topraktan herhangi birisinde ortaya çıkan kirlenme dierlerine de taınabilmekte ve zararı daha da artırmaktadır (Haktanır, 1992 :1). Çevre kirliliini be ana grupta incelemek mümkündür. Bunlar; - Hava kirlilii, - Su kirlilii, - Toprak kirlilii, - Gürültü kirlilii ve - Katı atıklar olarak ifade edilebilir (Alkin, 1991 : 17) Hava Kirlilii Hava kirlilii, atmosferde bulunan toz, gaz, duman, koku ya da su buharı gibi kirletici unsurların insanlara ve dier canlılara zarar verici düzeye yükselmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan anlaılacaı gibi havanın gerek insan salıına gerekse doaya zarar verici hale gelmesi kirletici denilen unsurların

7 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 365 çoalmasıyla olumaktadır. Kirleticiler; birincil dereceden kirleticiler ve ikincil dereceden kirleticiler olmak üzere iki ana grupta incelenmektedir. Belirli bir kaynaktan atmosfere bırakılan toz, gaz, duman, su buharı, koku gibi havayı bozan kirleticiler birincil dereceden kirleticileri; atmosferdeki kimyasal reaksiyonlar sonucu oluan kirleticiler ise ikincil dereceden kirleticileri oluturmaktadır. kincil dereceden kirleticilere azotmonoksit (No), azotdioksit (No 2 ), kükürtmonoksit (SO), kükürtdioksit (SO 2 ), ozon ve hidrokarbon gibi hava kalitesini deitiren gazlar ile fabrika bacalarından yükselen katı partikülleri örnek olarak verilebilir (Çevikba, 1991 : 23). Kirleticilerin hangi miktarın üzerinde zararlı sayılacaı, hava kalitesi sınır deerinin neler olacaı, ulusal ve uluslararası kurulular tarafından hava kirlilii standardı olarak belirlenmektedir. Yaklaık solunum düzeyindeki 1m 3 havanın içerdii kirlilik miktarına hava kirlilik düzeyi denmektedir (Kele ve Hamamcı, 1993 :83) Hava Kirliliinin Nedenleri Hava kirliliine yol açan nedenleri genel olarak iki ana grupta sınıflandırmak mümkündür. Bunların ilki kentleme, dieri ise sanayilemedir. olumsuz gelimeler hava kirliliinin en önemli nedenlerinden birini oluturmaktadır. Kentlemeden kaynaklanan hava kirlilii; toporafik ve meteorolojik artlara göre kentlerin yanlı yerleimi, yanlı parselasyon, düük kaliteli yakıt kullanımı, yeil alanların azlıı, taıt trafiinin artması ve çöplerin zararsız hale getirilmemesi sonucu olumaktadır (Altu, 1990 : 28). Sanayilemeden kaynaklanan hava kirlilii ise iki temel nedene balanabilir. Bunlar; sanayi kurulularının yanlı yer seçimi ve yanma sonucu ortaya çıkan atık gazların yeterli teknik önlemler alınmadan havaya bırakılmasıdır (Kele ve Hamamcı, 1993 : 87). Hava kirliliinin zararlı etkilerini iki ana grupta incelemek mümkündür: nsan salıına olan etkileri Çevreye olan etkileri nsan Salıına Olan Etkileri Kirli hava yani içinde karbondioksit, karbon partikülü, karbonmonoksit, kükürtdioksit, ozon, doymamı hidrokarbon, aldehit ve kanserojen madde taıyan hava, insanların solunum sistemine zarar vererek sinüzit, bronit, faranjit ve astım gibi solunum yolu hastalıklarını artırmaktadır. Hızlı kentleme ve ona balı kentsel yerlemelerin yapısında meydana gelen bazı

8 366 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta Kükürt bileikleri havada yüksek oranda bulunduklarında nefes ve kalp sistemini bloke edebilmektedir. Havada kirlenmeye sebep olan asfaltit, eksoz gazları ve hidrokarbonlar çeitli kanser türlerine (deri kanseri, akcier kanseri) neden olmaktadır. Hava kirliliinin dier etkileri arasında gözlerde yaarma, bulantı, kusma, itahsızlık ve sıkıntı hali görülebilmektedir Çevreye Olan Etkileri Karbondioksit artıının yol açtıı sera etkisi ve ozon tabakasının delinmesi gibi etkilerin yeryüzünde önemli ölçüde klimatojik deiimlere yol açtıı görülmektedir Artan hava kirliliinin dünyanın ısı ortalamasını yükselttiini, rüzgarın hızını yavalattıını, yeryüzüne inen ultraviyole ıınlarında kayıplara yol açtıını ve hatta havayı ısıtan enerji sonucu hidroskopik maddelerin çoalmasıyla bulut oluumunun hızlanmasından dolayı yaıların normal seyrinin deitii görülmektedir. Havanın kirlenmesine balı olarak ısınan hava bir yandan deniz seviyesinin yükselmesine, yer yer iddetli fırtınalara, sellere ve önemli oranda tarım topraının sular altında kalmasına, dier bir yandan da bazı bölgelerde kuraklıklara yol açmaktadır (Çevikba, 1991 : 27) Hava kirliliinin Önlenmesi çin Alınabilecek Tedbirler Bireysel taıtlarla ulaım yerine, toplu taımacılık tercih edilmelidir. Trafik akımı ehir merkezinden dıarıya doru kaydırılmalıdır. Ev ve apartmanlardaki soba ve kaloriferlerin periyodik olarak bakımı yapılmalıdır. Ev, apartman ve i yeri bacalarına filitre takılmalı ve her yıl bacalar temizletilmelidir. Kaçak ve ucuz kömür kullanılmamalıdır. Pencere, kapı ve çatıların izolasyonuna önem verilmelidir. Kalorifer kazanları haftada en az 2 defa; doal gaz kazanları ise her ay kontrol ettirilmeli ve yılda bir defa temizletilmelidir. Sigara tüketimi azaltılmalıdır. Motorlu taıtların düzenli aralıklarla egzos kontrolleri yapılmalıdır. Tarımsal alanları geniletmek amacıyla yapılan aaç kesimleri ve/veya orman yangınları cezalandırılmalıdır. Çevredeki yeil alanlar korunmalı ve çoaltılmalıdır (Okutan, 2000 : 11).

9 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) Su Kirlilii Yeryüzündeki sular günein saladıı enerji ile sürekli bir döngü içerisindedir. Bu döngüye hidrolik çevrim denir. nsanlar yaamsal ve ekonomik gereksinimleri için suyu bu döngüden almakta ve kullandıktan sonra tekrar aynı döngüye bırakmaktadırlar. Bu süreçler sırasında suya karıan maddeler, suların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini deitirmekte ve su kirlilii olarak adlandırılan olguyu ortaya çıkarmaktadırlar. Su kirlilii terimi, su kaynaklarının kalitesini düürerek, kullanımı bozacak düzeyde organik, inorganik, biyolojik ve radyoaktif kirleticiler içermesi olarak tanımlanmaktadır (Uslu, 2001 : 21). Su kirliliinin balıca kaynakları; tarımsal faaliyetler, sanayileme ve yerleme alanlarından kaynaklanan kirlilik olarak ifade edilmektedir Tarımsal Faaliyetlerin Neden Olduu Kirlilik Hür türlü tarımsal faaliyet sonucu ortaya çıkan katı ve sıvı atıkların neden olduu tarımsal kirlilik türleri dört grupta toplanmaktadır. Bunlar; Toprak aınmasından (Erozyon) kaynaklanan kirlilik Bitki besin maddelerinin oluturduu kirlilik Hayvan atıklarının oluturduu kirlilik Tarımsal mücadele ilaçlarından kaynaklanan kirlilik tir Sanayi Faaliyetlerinin Neden Olduu Kirlilik Sanayi, katı ve sıvı atıklarıyla dorudan ve dolaylı olarak su kaynaklarını kirletmektedir. Sanayilemenin neden olduu kirlilik daha çok kimyasal kirlilik olarak görülmektedir. Kimyasal kirlilik, su kaynaklarında organik ve inorganik maddelerin artmasıyla ortaya çıkmaktadır. Sanayi atıklarının bir kısmı fazla zararlı olmamasına karılık bazıları sulardaki canlılar için öldürücü bir etkiye sahiptir. Bu etkiye sahip olan maddelerin balıcaları; kurun, civa, bakır ve arsenik bileiklerdir Yerleim Alanlarının Neden Olduu Kirlilik Yerleim alanlarındaki alt yapı yetersizliinden kaynaklanan kanalizasyon sistemleri yerleme yerinin corafi konumuna göre ya dorudan deniz, göl ve akarsulara verilmekte ya da yeraltı sularına karıacak biçimde dorudan topraa bırakılmaktadır. Bu durum ise önemli bir kirlilik kaynaını oluturmaktadır (Aydınalp, 1997 : 39).

10 368 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta Su Kirliliinin Etkileri Su kirliliinin zararlı etkilerini iki grupta incelemek mümkündür. nsan salıına olan etkileri Çevreye olan etkileri nsan Salıına Olan Etkileri Çeitli yollarla kirlenen suların insan salıını tehdit ettii bir gerçektir. Suların dezenfeksiyonun yapılmaması ya da yetersiz kalması ve halkın bu konudaki bilinçsizlii sonucunda insan salıı çeitli salgın hastalıklarla (kolera, tüberküloz, solmonella gibi) karı karıya kalmaktadır. Ayrıca kimyasal ve radyoaktif kirlenme sonucunda da sularda zehirli, kanserojen ve radyoaktif maddeler artmaktadır. Bir düzeyden sonra biriken bu zararlı maddeler insan salıını tehdit eder bir duruma gelmektedir Çevreye Olan Etkileri Biyolojik çeitlilik olarak adlandırılan bitki ve hayvan toplulukları ile mikroorganizmalar su kaynaklarının kirlenmesinden etkilenmektedir. Sulardaki bitki ve hayvan toplulukları yaam ortamlarındaki kirlenmeden dorudan etkilenmekte ve dayanılırlıklarına göre bu canlılar farklı zaman dilimlerinde yok olmaktadırlar (Uslu, 2001 : 25) Su Kirliliinin Önlenmesi çin Alınabilecek Tedbirler Evsel ve endüstriyel atıkların suları kirletmesi önlenmelidir. Gübre ve tarımsal ilaçların sulara karıması önlenmelidir. Kanalizasyon sistemleri, içme ve kullanma sularından uzak planlanmalıdır. Katı atıkların geri dönüümü salanmalıdır. Fazla miktarda deterjan kullanımından kaçınılmalıdır. Fosfatlı temizleyiciler yerine doal temizleyiciler tercih edilmelidir. çme ve kullanma suları dezenfekte edilmelidir. Arıtma tesisleriyaygınlatırılmalıdır (Yüksel, 1991 : 9) Toprak Kirlilii nsanların toprak üzerinde sürdürdükleri faaliyetler sonucunda topraın fiziksel, kimyasal, biyolojik ve jeolojik yapısında doal kullanım amacına aykırı deime, bozulma, yıpranma ve tükenmelerin meydana gelmesine toprak kirlilii denilmektedir. Tarım teknolojisindeki gelimelerin sonucu mineral gübrelerin ve tarım ilaçlarının bilinçsizce kullanılması, tarımda yanlı uygulamalar, erozyon, endüstriyel ve

11 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 369 evsel atıkların geliigüzel çevreye bırakılması toprak kirliliini hızlandırmaktadır (Erdin, 2001:6) Toprak Kirliliinin Nedenleri Hava kirliliinden kaynaklanan kirlenme, Su kirliliinden kaynaklanan kirlenme, Tarımsal mücadele ilaçları ve yapay gübrelerden kaynaklanan kirlenme, Katı atıklardan kaynaklanan kirlenme eklinde dört grupta toplanmaktadır Hava Kirliliinden Kaynaklanan Kirlenme Endüstri, egsoz ya da ısınma kaynaklı kirletici gazların meydana getirdii hava kirlilii, topraın ekolojik yapısına etki etmektedir. Havaya bırakılan zehirli gazların neden olduu asit yamurları topraı kirletmektedir. Ayrıca kirletici gazların içinde bulunan partikül maddelerin taıdıı aır metaller ve elementler toprakta birikmekte, bitki örtüsünü etkilemekte, zarara uratmakta ve bunun sonucunda da erozyon artmaktadır Su Kirliliinden Kaynaklanan Kirlenme Endüstriyel ve kentsel atık suları arıtılmadan yeraltı su kaynaklarına bırakılmakta, dere, ırmak, göl gibi yüzeysel suları kirletmektedir. Su kaynaklarının kıt olmasından ötürü bu sulardan sulamada da yararlanılmaktadır. Böylece kirli suların içindeki zararlı maddeler topraa karııp birikmekte ve topraın fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısını bozmaktadır Tarımsal Mücadele laçları ve Yapay Gübrelerden Kaynaklanan Kirlenme Tarımda bitki hastalıkları, zararlı böcekler ve yaban otlarına karı kullanılan tarımsal mücadele ilaçları (pestisitler) zehirli kimyasal maddelerdir. Bu kimyasal maddelerin büyük bir kısmı toprakta bozulmadan uzun bir süre kalabilmekte ve yeni kirlenmelere sebep olmaktadır. Yanlı ve fazla pestisit kullanımı topraı kirletmekte ve zehirli maddelerin besin zincirine taınmasına neden olmaktadır. Bunlara ilaveten gübre türlerinin yanlı seçimi ya da aırı kullanımı topraktaki organik yaamı etkilemekte ve topraı kirletmektedir Katı Atıklardan Kaynaklanan Kirlenme Tarımsal, endüstriyel ya da kentsel nitelikli olsun her türlü toplumsal ve ekonomik etkinlikler sonucu önemli miktarlarda katı atık ortaya çıkmaktadır. Katı atıkların içerisinde bulunan zararlı kimyasal maddeler uzun süre

12 370 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta parçalanmadan toprakta kalmakta ve bu durum topraın kirlenmesine sebep olmaktadır (Haktanır, 1999:27) Toprak Kirliliinin Etkileri Toprak kirliliinin etkilerini iki ana grupta incelemek mümkündür. nsan salıına olan etkileri Çevreye olan etkileri nsan Salıına Olan Etkileri Günümüzde tarımda artan oranda pestisit kullanımı, sebze ve meyvalarda tarımsal ilaçların birikmesine sebep olmaktadır. laçlı gıda ürünlerinin tüketilmesi insan salıında olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Kimyasal gübrelerin içinde bulunan fosforlu ve azotlu bileikler allerjiye, zeka bozukluklarına ve kan hastalıklarına sebep olmaktadır. laçlanmı besinle alınan düük düzeydeki bakır iyonları, karacier sirozuna, wilson hastalıına, sistematik romatizma hastalıklarına, böbrek rahatsızlıklarına; yüksek düzeydeki bakır iyonları ise kan kanserine sebep olmaktadır (Öztürk, 1993:15) Çevreye Olan Etkileri Topraın kirlenmesine balı olarak topraktaki besleyici hammaddelerin azalması ve çevre düzeninin toprak yönünden bozulması tarım alanlarının kullanım ansını daraltmaktadır Toprak Kirliliinin Önlenmesi çin Alınabilecek Tedbirler Eitim, bilgilendirme ve yönlendirilmeye önem verilerek rastgele ve gereksiz tarım ilacı kullanılması önlenmelidir. Topraın fiziksel ve kimyasal yapısına uygun cins ve miktarda gübreleme yapılması salanmalıdır. Endüstriyel ve evsel atıklar topraı kirletmeyecek bir ekilde toplanmalıdır. Plastik ambalaj yerine karton veya cam ambalaj tercih edilmelidir. Naylon torba yerine kaıt torba tercih edilmelidir. Topraı kirletenler uyarılmalıdır (Güler, 1995:63) Gürültü Kirlilii Günümüzde insan yaamı üzerindeki olumsuz etkileri giderek artan gürültü olgusu balı baına bir kirlilik unsuru olarak ele alınmaktadır. Gürültü, insanların iitme salıını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, i performansını azaltan, çevre sakinliini

13 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 371 yok ederek niteliini deitiren önemli bir çevre kirlilii türüdür. Gürültü, hoa gitmeyen, rahatsız edici ve istenmeyen sesler topluluu olarak tanımlanmaktadır. Ses genel bir tanımla insan kulaının algılayabildii basınç dalgalarının oluturduu bir duyumdur. Sesin basınç ve frekans gibi deiik özellikleri kiiden kiiye farklı olarak algılanmaktadır. Ancak sesin insan kulaına göre iddetini belirten bazı ölçütler kullanılmaktadır. Gürültüyü ölçmede yaygın olarak kullanılan ölçü birimi desibel (db)'dir. Uluslararası Standart Örgütünün normal saydıı gürültü düzeyi ise 60 db'dir (Kurra, 1992:7) Gürültü Kirliliinin Nedenleri Gürültü ana hatlarıyla mekan içi gürültüleri ve dı mekan gürültüleri olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Mekan çi Gürültü Kaynakları Yüksek sesle yapılan konumalar, Ev araçlarının çalıması sırasında çıkan gürültüler, Eya çekme ve sürtünme sesleri, Mekanik sistem gürültüleri (havalandırma, sıhhi tesisat, asansör v.b) olarak belirtilmektedir. Aırı rahatsız edici ve çevre kirlilii yaratan gürültüler ise daha çok dı mekan gürültüleridir. Dı Mekan Gürültü Kaynakları Ulaım gürültüleri, Endüstriyel gürültüler, Yapı teknolojisinin getirdii gürültüler, Rekreasyon gürültüleri (spor alanları, çocuk bahçeleri, elence yerleri v.b) olarak belirtilmektedir (Aksu, 1997:16) Gürültü Kirliliinin Etkileri Dier çevre kirleticilerinin etkilerini daha belirgin olarak anlamak ve tespit etmek mümkün iken gürültünün etkilerini belirlemek oldukça zor olmaktadır. Bundan dolayıdır ki, günümüzde teknolojinin getirdii aırı gürültü kulakları saır edinceye kadar bu probleme gereken önem verilmemitir. Gürültü salıklı yaam koullarını tehdit eden bir çevre sorunu olup, insan salıı üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkilerde bulunmaktadır. Gürültünün insan salıı üzerindeki olumsuz etkilerini dört grupta incelemek mümkündür: Fiziksel Etkileri: Kulak çınlaması, geçici veya sürekli iitme kaybı, Fizyolojik Etkileri: Kan basıncı artıı, dolaım bozuklukları, solunumda ve kalp atılarında hızlanma, ani refleksler, ba dönmesi, terleme, adrenalin salgılanması, mide kaslarının kasılması,

14 372 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta Psikolojik Etkileri: Davranı bozuklukları, sinirlilik, sıkılma, genel rahatsızlık duygusu, uyku bozukluu, Performans Etkileri: veriminin dümesi, konsantrasyon bozukluu, dinleme ve anlama güçlüüdür (Kurra, 1992:13) Gürültü Kirliliinin Önlenmesi çin Alınabilecek Tedbirler Kent içinde gürültüsüz toplu taımacılık (metro sistemi v.b) gelitirilmelidir. Motorlu taıtlara ve makinalara susturucu takılması salanmalıdır. Yol ve bina inaatı ilerinde kullanılan aletlerin konut bölgelerinde ve gürültüye duyarlı bölgelerde tatil günleri ve akam saatlerinde kullanılmasına izin verilmemelidir. Konutlar ina edilirken gürültü izolasyonu yapılmalıdır. Apartmanlarda üst üstte olan daireler aynı amaçla kullanılmalıdır. Konutlardaki yatak odaları sokak, merdiven, garaj, asansör gibi gürültülü alanlardan uzak planlamalıdır. Konutlarda yer döemelerinde sert yüzeyler yerine halı gibi sesi absorbe edici yüzeyler kullanılmalıdır. Televizyon ve müzik aletlerinin sesi sadece evdeki kiilerin duyabilecei kadar açılmalıdır. Konutlardaki bakım-onarım ileri uygun saatlerde yapılmalıdır. Konutlardaki eyalar çekilerek deil kaldırılarak taınmalıdır. Konutlarda yapılan kutlamalarda komuları rahatsız edici gürültülerden kaçınılmalıdır. Yüksek sesle konuarak çevreyi rahatsız edenler uyarılmalıdır (Güney, 1995:11) Katı Atıklar Yerleim birimlerinden çıkan çöpler, ticari ve endüstriyel faaliyetler sonucu ortaya çıkan atıklar, madencilik ve tarımla ilgili çalımalarda ortaya çıkan atık maddeler "katı atık" olarak tanımlanmaktadır. Günlük faaliyetler sonucunda ev ortamında üretebilecek her türlü katı atık ve artıklar evsel katı atık tanımına girmektedir Evsel katı atıklar, bütün katı atıkların içinde en önemlilerinden birisini oluturur. Bunun balıca sebebi, evsel katı atıkların nispeten küçük bir alan içerisinde ortaya çıkmaları, zararsızlatırılmak üzere toplanmayı beklemeleri ve youn bir nüfus ile iç içe bulunmalarıdır.

15 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 373 Katı atıklar sorununun giderilmesine yönelik olarak yaygın ekilde kullanılan önlemler düzensiz depolama, yakma ve arazi doldurmadır. Ancak düzensiz depolama ve yakma gibi yöntemlerin kullanılması sorunun boyutunu daha da artırmaktadır. Yine bunun yanı sıra katı atıkların arazi doldurma yöntemiyle yok edilmesi sırasında oluan metan gazları zehirlenmelere ve yangınlara sebep olabilmektedir (Alyanak, 1998:22) Katı Atıkların Önlenmesi çin Alınabilecek Tedbirler Teneke, kaıt, cam ve alüminyum atıkları ayrı ayrı toplanarak geri kazanımları salanmalıdır. Aırı kaıt tüketiminden kaçınılmalıdır. Plastik torbaların yerine bez torbalar tercih edilmelidir. Yiyecek atıkları organik gübre elde etmek için deerlendirilmelidir. nsan salıına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doal bileenlerden oluan ve çevreye zarar vermeyen ürünler tercih edilmelidir. Herhangi bir ürünü satın alırken mutlaka geri dönüümlü olmasına dikkat edilmelidir (Gültay, 1999:25). 5. SONUÇ Dünyanın pek çok yerinde nüfus, ailelerin bilinçsiz davranıları nedeniyle eldeki çevre kaynaklarıyla yetirilemeyecek oranlarda artmakta, bu artı konutta, salık hizmetlerinde, eitimde, besin güvenliinde veya enerji arzındaki iyileme beklentilerini olanaksız kılmaktadır. Özellikle dünya nüfusunun her yıl %1,9 oranında artıı dikkate alınırsa nüfus artıını azaltmak, kaynaklar üzerindeki etkilerini kontrol etmek, insan verimini yükseltmek ve kaynakları daha rasyonel kullanmayı salamak gerekmektedir. Bu konuda da aileler çevre bilincine sahip çocuklar yetitirmekle çevrenin korunmasında güçlü bir etki yaratabilecekleri gibi tersine bilinçsizce davranmaları sonucunda da bu sorunların büyümesine neden olabilmektedirler. Alilerin ve toplumun çevre korunmasında olumlu davranılar kazanması ise ancak etkin bir çevre eitimiyle mümkündür. Çevre eitimi temelde tutumlara yönelik bir eitimdir ve bireyin bütün hayatı boyunca alması ve uygulaması gereken bir süreç olduundan bu eitimde ailelere çocua çevre koruma bilincini kazandırmada büyük sorumluluklar dümektedir. Ailelerin bilinçli tüketim davranıı ile satın almak istedikleri ürünlerin daha sonra çevreye tekrar kazandırılabilir olup olmadıına dikkat etmeleri, yeniden kullanımı olabilen

16 374 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta ürünleri satın almaya özen göstermeleri ve bu tür ürünlerin kullanımını alıkanlık haline getirerek çocuklarına örnek olmaları gerekmektedir. Çünkü ebeveynlerin davranıları çocukların hayatı anlamalarında ve deerlendirmelerinde en önemli faktörü oluturmaktadır. nsan çevresiyle sürekli bir etkileim halinde bulunmaktadır. Bu etkileim aında insan çevresinden etkilendii gibi çevresini de etkileyebilmektedir. Eer insana öncelikle kiilik geliimini ilk tamamladıı yer olan aile tarafından çevre bilinci verilmi ise bu insan dier insanları da olumlu yönde etkileyecek ve bundan da toplum etkilenecektir. Sürekli deien dünyaya uyum salayabilen, salıklı, mutlu, bilinçli bireylerin olduu toplumlar ise gelecein temiz ve mutlu dünyasını ekillendirmede önemli rol oynayacaklardır. 6. KAYNAKLAR Aksu, E. (1997). Gürültü Sorunu ve Önleme Uygulamaları, zmir Çevre Kirlilii ve Salık Sempozyumu, zmir Tabipler Odası, Ankara. Alkin, E. (1991). Çevre Sorunları, T.O.B.B Yayınları, Yayın No:203, Ankara. Altu, F. (1990). Çevre Sorunları, Uluda Üniversitesi Basımevi, 1.Baskı, Bursa. Alyanak,. (1998). Katı Atıklar ve Salık Sorunları, zmir Çevre Kirlilii ve Salık Sempozyumu, zmir Tabipler Odası, Ankara. Arat, Z. (1992). ktisat ve Çevre, Çevrebilim Sempozyumu, TÜBTAK Yayını, Ankara. Aydınalp, C. (1997). Çevre Kirlenmesinin Nedenleri ve Ekoloji, Çevre ve nsan Dergisi, Çevre Bakanlıı Yayın Organı Sayı:37, Ankara. Bilge, R. (1995). Teknoloji ve Çevre Sorunları, Çevre ve Ekonomi, T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Burhan, A. (1995). Çevre Sorunları, Gazi Üniversitesi,..B.F. Dergisi 1:1-2, Ankara. Çevikba, R. (1991). Çevre Sorunlarının Hava, Su, Toprak ve Canlılar Üzerine Etkileri, Tabiat ve nsan Dergisi, Sayı: 25, Ankara. Erdin, E. (2001). Toprak Tehlikeli Madde Deposu Mudur? Tabiat ve nsan Dergisi, Sayı: 27, Ankara. Erol, O. (1992). Corafya Açısından Çevre, Çevrebilim Sempozyumu, TÜBTAK Yayını, Ankara. Görmez, K.(1997). Çevre Sorunları ve Türkiye, Gazi Kitapevi, 1.Baskı, Ankara.

17 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 375 Güler, Ç. (1995). Çevre Kirliliinin nsan Salıına Etkileri, Standart Dergisi, Yayın No: 325. Gültay, N. (1999). Evsel ve Endüstriyel Kaynaklı Kirlilii Önlemeye Yönelik Çalımalar, zmir Çevre Kirlilii ve Salık Sempozyumu zmir Tabipler Odası, Ankara. Güney, E. (1995). Çevresel Bozulma, Standart Dergisi, Yayın No: 402. Haktanır, K. (1999). Türkiye nin Çevre Sorunları, T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Kartal, K. (1992). Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye'de Kentleme, Adım Yayınları, stanbul. Kele, R. (1992). Kentleme, Nüfus ve Çevre, Nüfus ve Çevre Konferansı,T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Kele, R., Hamamcı, C. (1993). Çevrebilim, mge Kitabevi, 1. Baskı, Ankara. Kurra, S. (1992). Gürültü, Türkiye'nin Çevre Sorunları, T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Kılalı, M. (1995). Ekoloji ve Çevre Bilimleri, T.Ç.S.V Yayını Ankara. Madran, C (1991). Doayı Tahrip Etmeden Sürdürülebilir Kalkınma Modelinin Benimsetilmesinin Devlete, Tüketiciye ve Sanayiciye Getirecei Görev ve Sorumluluklar, "Ekonomik Büyüme ve Çevre Koruması, Yabancı Sermaye Koordinasyon Dernei, YASED Yayını No: 39, Ankara. Okutan C. (2000). Hava Kirlilii, Yapı Dergisi, Sayı: 102, Ankara. Öztan, Y. (1996). Çevre Kirlenmesi ve Korunması, Standart Dergisi, Yayın No: 502.Haziran. Öztürk, S. (1993). Pestisitler ve Toprak Kirlilii, Türkiye nin Çevre Sorunları T.Ç.S.V Yayınları, Ankara. Tanyeri,. (1998). Kalkınma, Nüfus ve Çevre, Çevre Konferansı, T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Tekeli,. (1993). Çevre Sorunlarıyla lgili Uluslararası Politika Önerileri ve Geri Kalmı Ülkelerin Kalkınmasına Olabilecek Etkileri, Mimarlık Dergisi, Sayı:115, Ankara. Uslu, O. (2000). Sanayileme ve Kentlemenin Getirdii Çevre Sorunları, Sürekli ve Dengeli Kalkınma Kavramı Açısından Bir Tartıma, Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı, T.Ç.S.V Yayını, Ankara. Uslu, O. (2001). Su Kirlilii, Türkiye nin Çevre Sorunları, T.Ç.S.V Yayını, Ankara.

18 376 Çevre Kirliliinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi A. Bayazıt Hayta Yüksel, Ö. (1991). Su Kirlilii ve Çevre Korunması, Tabiat ve nsan Dergisi, Sayı: 25, Ankara.

İlimizde özellikle 1993 yılında zaman zaman ciddi boyutlara ulaşan hava kirliliği nedeniyle bir dizi önlemler alınmıştır. Bu çalışmaların başında;

İlimizde özellikle 1993 yılında zaman zaman ciddi boyutlara ulaşan hava kirliliği nedeniyle bir dizi önlemler alınmıştır. Bu çalışmaların başında; İSTANBUL DA ÇEVRE KİRLİLİĞİ İstanbul da Çevre Kirliliği Su, Hava, Toprak ve Gürültü Kirliliği olarak 4 Bölümde ele alınmalıdır. İstanbul da Çevre Kirliliği konusunda İstanbul İl Çevre Müdürlüğü, Büyükşehir

Detaylı

Çevre İçin Tehlikeler

Çevre İçin Tehlikeler Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.

Detaylı

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,

Detaylı

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde

Detaylı

Ç E V R E BİLİNCİ. - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi

Ç E V R E BİLİNCİ. - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi Ç E V R E BİLİNCİ - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi Çevre, insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ortamdır. Çevre hakkı en temel insan

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya zorlamıştır. Mevcut Dünya topraklarından daha çok verim elde

Detaylı

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Gürültünün Tanımı İnsanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, iş performansını azaltan,

Detaylı

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri

Detaylı

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI'

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI' ' İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Özellikle büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup Dünya Sağlık Teşkilatınca belirlenen ölçülerin

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.

Detaylı

SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ

SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ Atmosfer de bulunan su buharı başlangıç kabul edilirse buharın yoğunlaşarak yağışa dönüşmesi ve yer yüzüne ulaşıp çeşitli aşamalardan geçtik ten sonra tekrar atmosfere buhar

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE C ÇEVRE SORUNLARI VE ETKİLERİ (5 SAAT) 1 Ekosistemlerin Bozulma Nedenleri (Çevre Sorunları) 2 Çevre Kirliliğine Neden Olan (İnsan Kaynaklı) Faktörler

Detaylı

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri

Detaylı

Çevre Sorunları A- Çevre Kirliliği Hava kirliliğini azaltmanın en etkili yolları nelerdir?

Çevre Sorunları A- Çevre Kirliliği Hava kirliliğini azaltmanın en etkili yolları nelerdir? Çevre Sorunları Doğal çevrede meydana gelen değişimlerin bazıları doğal yolla gerçekleşirken, bazıları da beşeri etkilerle yani insan faktörüyle ortaya çıkmaktadır. Çünkü bir yeri yaşam alanı olarak seçen

Detaylı

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri

Detaylı

ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI

ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI Çevre ile ilgili temel kavramlar Çevre sorunlarının nedenleri Tarımsal faaliyetin neden olduğu çevre sorunları Sürdürülebilir tarım ve tarımsal kalkınma.hafta Çevreye

Detaylı

Hava Kirliliği Nedir;

Hava Kirliliği Nedir; Hava Kirliliği Nedir; Canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve/veya maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerindeki miktar ve yoğunluğa ulaşmasıdır. Bir başka deyişle

Detaylı

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1 Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için

Detaylı

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?

Detaylı

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü

Detaylı

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve MESLEKİ RİSKLER VE İŞ HİJYENİ İş Hijyeni; İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik ilik halini i bozan, işçiler il ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. Ses ve Gürültü

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. Ses ve Gürültü T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Ses ve Gürültü HUZURUMUZ VE SAĞLIĞIMIZ İÇİN GÜRÜLTÜYÜ ÖNLEMEK VATANDAŞLIK GÖREVİMİZDİR Modern, canlı bir şehirin dayanılmaz derecede gürültülü

Detaylı

DÜZCE DE HAVA KİRLİLİĞİ

DÜZCE DE HAVA KİRLİLİĞİ DÜZCE DE HAVA KİRLİLİĞİ Hasan GÜVEN Çevre Yüksek Mühendisi Çevre ve Şehircilik İl Müdürü DÜZCE ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ Hava: Dünya atmosferini meydana getiren gaz karışımı. Ancak, atmosferin halk

Detaylı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇEVRECİ ŞEHİRLERE DOĞRU Kadir DEMİRBOLAT İklim Değişikliği Dairesi Başkanı 7 Temmuz 2012, Gaziantep Çevreci Şehircilik; Yaşam kalitesi yüksek, Çevreye duyarlı, Tarihi ve kültürel

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ

ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ Enerji Yönetimi A.B.D Lisansüstü Programı Tezsiz Yüksek Lisans programına kabul edilen öğrenciler zorunlu dersleri tamamlamak

Detaylı

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: 1. 2. 3. 4. 5. Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Kullanımı Üzerindeki etkileri ASİT YAĞMURLARI

Detaylı

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ 1.Gürültü Genel olarak maddenin titreşimi ve bu titreşimin; hava, su gibi bir ortam aracılığı ile kulağa iletilmesi ses; hoşa gitmeyen ve rahatsız edici seslerde gürültü olarak tanımlanır.

Detaylı

Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı???

Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı??? ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 1. Endüstriyel Çevre Kirliliği Tarihi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı??? GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ÇEVRESEL ATIKLAR

Detaylı

ÜNVERSTE ÖRENCLERNN ÇEVRE DUYARLILIKLARININ NCELENMES

ÜNVERSTE ÖRENCLERNN ÇEVRE DUYARLILIKLARININ NCELENMES ! "#$#%$#%&$#' #$$ ÜNVERSTE ÖRENCLERNN ÇEVRE DUYARLILIKLARININ NCELENMES Ar. Gör. Burcu ÇABUK Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Fakültesi lköretim Bölümü Okulöncesi Eitim Anabilim Dalı Öretim Elemanı

Detaylı

Gübre Kullanımının Etkisi

Gübre Kullanımının Etkisi 1 Gübre Kullanımının Etkisi Tarımsal üretimi artırmanın en kolay yollarından biri gübre Dünyada gübre kullanımı sürekli artıyor. En çok tüketilen azotlu ve fosforlu gübreler Kirlilik açısından ahır gübresi

Detaylı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı ARAZİ BOZULUMU LAND DEGRADATİON Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı LAND DEGRADATİON ( ARAZİ BOZULUMU) SOİL DEGRADATİON (TOPRAK BOZULUMU) DESERTİFİCATİON (ÇÖLLEŞME) Arazi Bozulumu Nedir - Su ve rüzgar

Detaylı

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3 . İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ xv ÖN SÖZ xvi YAZARLAR HAKKINDA xix ÇEVİRENLER xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN xxiii K I S I M B İ R ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ 1 BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi

Detaylı

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması Pestisit; herhangi bir istenmeyen canlının (zararlı organizma), yayılmasını engelleyen, uzaklaştıran ya da ondan koruyan her türlü bileşik ya da bileşikler karışımıdır. Tarımda pestisitler, zararlı organizmaları

Detaylı

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için

Detaylı

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler İçerik Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler ÇEVRE Çevre insanların ortak varlığını oluşturan değerler bütünündür. Bir canlının üzerinde etkili olabilen tüm faktörleri içeren ekosisteme

Detaylı

İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN İĞİ. Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı. 12 Ocak 2012 - Ankara

İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN İĞİ. Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı. 12 Ocak 2012 - Ankara HAVA KİRLİLİĞİ İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN NO VE O KİRLİLİĞİ İĞİ 2 3 Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı 12 Ocak 2012 - Ankara SUNUM PLANI 1. GİRİŞ İŞ 2. HUKUKİ

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ ve ÇEVRE Avrupa Birliği Bakanlığı Sunum İçeriği AB ve Çevre- Temel ilkeler AB ve İklim Değişikliği AB ve Su Kalitesi AB ve Atık Geri Dönüşümü Müzakere sürecinde

Detaylı

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen

Detaylı

TOPRAK KİRLİLİĞİ. Kerem Çağan Olgun 4/C. Mentor Öğretmenler Ünsal SERDAR Sezen GÜNGÖR

TOPRAK KİRLİLİĞİ. Kerem Çağan Olgun 4/C. Mentor Öğretmenler Ünsal SERDAR Sezen GÜNGÖR TOPRAK KİRLİLİĞİ Kerem Çağan Olgun 4/C Mentor Öğretmenler Ünsal SERDAR Sezen GÜNGÖR Araştırma Konum: Toprak Kirliliği Araştırmamın Amacı: Toprak Kirliliğinin Nedenleri ve Önlemlerini anlamak ve anlatmak.

Detaylı

TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları

TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları TOPRAK KİRLİLİĞİ TOPRAK Yeryüzünün yüzeyini kaplayan, kayaların ve organik maddelerin çeşitli ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen,içerisinde canlıları barındıran,bitkilere büyüme ortamı ve besin

Detaylı

Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Proje Grubu KARINCA. Emrah AVCI Abdullah Bayram GÜRDAL

Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Proje Grubu KARINCA. Emrah AVCI Abdullah Bayram GÜRDAL Y.İ.B.O. ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ Proje Grubu KARINCA Grubu Üyeleri Asıl alt

Detaylı

Öğretim Üyeleri İçin Ön Söz Öğrenciler İçin Ön Söz Teşekkürler Yazar Hakkında Çevirenler Çeviri Editöründen

Öğretim Üyeleri İçin Ön Söz Öğrenciler İçin Ön Söz Teşekkürler Yazar Hakkında Çevirenler Çeviri Editöründen Öğretim Üyeleri İçin Ön Söz Öğrenciler İçin Ön Söz Teşekkürler Yazar Hakkında Çevirenler Çeviri Editöründen ix xiii xv xvii xix xxi 1. Çevre Kimyasına Giriş 3 1.1. Çevre Kimyasına Genel Bakış ve Önemi

Detaylı

TOPRAK. Bitki ve Toprak İlişkisi ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 1

TOPRAK. Bitki ve Toprak İlişkisi ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 1 TOPRAK TOPRAK Toprak arz yüzeyini ince bir tabaka halinde kaplayan, Kayaların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen, İçerisinde ve üzerinde geniş bir canlılar alemini

Detaylı

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI HAVA Etrafımızı saran gaz karışımıdır ( Atmosfer). Kuru Temiz hava içerisinde yaklaģık olarak ; - %78 Azot - %21 Oksijen - %0,03 Karbondioksit

Detaylı

Ötrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri

Ötrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri Ötrifikasyon Ötrifikasyon, göllerin olgunlaşma aşamalarında meydana gelen dogal bir olay. Genç göller düşük oranlarda besin içermekte dolayısıyla biyolojik aktivite az..oligotrofik göller Yaşlı göller,

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 3. Endüstriyel Kirlenme Problemleri Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK 3.1. Endüstriyel Atık Kaynak ve Türleri Endüstriyel faaliyetlerin asıl amacı; üretim yapmak Endüstriyel

Detaylı

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu çalışma da 2000-2010 yıllarındaki yıllık, aylık, saatlik veriler kullanılarak kirleticilerin mevsimsel değişimi incelenmiş, sıcaklık, rüzgar hızı, nisbi

Detaylı

Düzenlenmesi. Mehmet TOPAY, Nurhan KOÇAN BARTIN.

Düzenlenmesi. Mehmet TOPAY, Nurhan KOÇAN BARTIN. Ekonomik Ömrünü Tamamlamıs s Açık A k Maden Ocaklarının n Rekreasyonel Amaçlarla Düzenlenmesi Mehmet TOPAY, Nurhan KOÇAN ZKÜ,, Bartın n Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, BARTIN. Teknolojik gelismelere

Detaylı

Çevremizdeki Kimyasal Maddeler

Çevremizdeki Kimyasal Maddeler Çevremizdeki Kimyasal Maddeler Ana Tema Önerilen Süre Kazanımlar Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Yöntem ve Teknikler Araç ve Gereçler Kimyasal maddeler, çevreyi ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir.

Detaylı

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ İsken Sugözü Termik Santrali Adana Türkiye de 200 binin üzerinde iģletme, 70 bin dolayında üretim/sanayi iģletmesi bulunmaktadır. Bunlar arasında; Enerji tesisleri

Detaylı

Çevre Sorunlarının Nedenleri. Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet

Çevre Sorunlarının Nedenleri. Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet Çevre Sorunlarının Nedenleri Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet Başlıca çevre sorunları Hava kirliliği Su kirliliği Toprak kirliliği Gürültü kirliliği Katı atıkların oluşturdukları kirlilikler

Detaylı

Ekosistem ve Özellikleri

Ekosistem ve Özellikleri Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız

Detaylı

ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ATIKLAR

ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ATIKLAR HOŞ GELDİNİZ ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ATIKLAR ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SONUÇLARI SALGIN HASTALIKLAR, ENERJİ KAYNAKLARININ TÜKENMESİ, TURİZM VE TİCARETİN AZALMASI, TARIM ÜRÜNLERİNİN AZALMASI, ÜRÜNLERİN PAHALANMASI,

Detaylı

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Yazarlar Doç.Dr.Hasan Genç Doç.Dr.İbrahim Aydın Doç.Dr.M. Pınar Demirci Güler Dr. H. Gamze Hastürk Yrd.Doç.Dr. Suat Yapalak Yrd.Doç.Dr. Şule Dönertaş Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

NE SOLUYORUZ? Dr. Hüseyin TOROS

NE SOLUYORUZ? Dr. Hüseyin TOROS NE SOLUYORUZ? Dr. Hüseyin TOROS İTÜ Meteoroloji Mühendisliği huseyintoros@yahoo.com, (İnsan ve Hayat Dergisi, Nisan 2011) Gıdayla ilgili mevzularda yapılan çalışmalar, son günlerde dikkat çekici oranda

Detaylı

5. Ünite. ÇEVRE ve TOPLUM. 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154. 2. Çevre Sorunları... 156. Konu Değerlendirme Testi... 158

5. Ünite. ÇEVRE ve TOPLUM. 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154. 2. Çevre Sorunları... 156. Konu Değerlendirme Testi... 158 412 5. Ünite ÇEVRE ve TOPLUM 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154 2. Çevre Sorunları... 156 Konu Değerlendirme Testi... 158 153 Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz? 413 414 İNSANLARIN DOĞAL ÇEVREYİ KULLANMA

Detaylı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Alanında Kapasitesinin Kitapçık B68 (Ek II 36) Kayak Merkezlerinin Çevresel Etkileri I. GİRİŞ Bu belge kayak merkezlerinin çevresel etkileri

Detaylı

BOSAD Boya Sanayicileri Dernei TÜRK BOYA SEKTÖRÜ. Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler

BOSAD Boya Sanayicileri Dernei TÜRK BOYA SEKTÖRÜ. Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler BOSAD Boya Sanayicileri Dernei Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler TÜRK BOYA SEKTÖRÜ Dünya ekonomisindeki gelimeyle paralel olarak dünya boya üretimi bugün 29,4 milyon ton civarında gerçeklemektedir ve

Detaylı

Zehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD

Zehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmelerde İlkyardım Zehirlenmeler Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmeler Zehirlenmeler 1 Zehirlenme nedir? Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği

Detaylı

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM 9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM ZEHİRLENMELER Zehirlenme nedir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine GERİ DÖNÜŞÜM Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. Geri dönüşebilen maddeler;

Detaylı

Biliyor musunuz? İklim Değişikliği ile Mücadelede. Başrol Kentlerin.

Biliyor musunuz? İklim Değişikliği ile Mücadelede. Başrol Kentlerin. İklim Değişikliği ile Mücadelede Başrol Kentlerin. Kentler dünya nüfusunun % 54 ünü barındırmaktadır. 2050 yılı itibariyle bu oranın % 66 ya ulaşacağı hesaplanmıştır. Tüm dünyada kentler enerji tüketiminin

Detaylı

ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Su Kirliliği Tabii sular, çözünmüş ve askı halinde bulunan yabancı maddeleri ihtiva ederler. Çoğunlukla, suyu kullanılabilir hale getirmek için bu maddeler

Detaylı

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye hakkında hazırlanan lerleme Raporu, Türkiye ile müzakerelerin balaması yönünde olumlu bir

Detaylı

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ

Detaylı

I. Sabit Kaynaklar, bunlar ısınma ve üretim amaçlı faaliyetlerin yapıldı ı yerlerdir.

I. Sabit Kaynaklar, bunlar ısınma ve üretim amaçlı faaliyetlerin yapıldı ı yerlerdir. G R Havanın gerek insan sa lı ına, gerekse do aya zarar verici duruma gelmesi, kirletici denen unsurların fazlala masıyla olur. Kirleticiler, belirli bir kaynaktan atmosfere bırakılan birinci derecede

Detaylı

İklim Değişikliğinin Sanayiye Etkileri

İklim Değişikliğinin Sanayiye Etkileri İklim Değişikliğinin Sanayiye Etkileri Sadi SÜRENKS RENKÖK İnşaat Müh. ADASO Yönetim Kurulu Üyesi 20 Aralık 2006 İklim Değişikliğinin Nedenleri Fosil Yakıtlar (kömür, petrol, doğal gaz) Enerji Üretimi

Detaylı

BURSA İLİ 2016 YILI HAVA KALİTESİ. Dr. Efsun DİNDAR Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü

BURSA İLİ 2016 YILI HAVA KALİTESİ. Dr. Efsun DİNDAR Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü BURSA İLİ 2016 YILI HAVA KALİTESİ Dr. Efsun DİNDAR Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü HAVA KİRLİLİĞİ NEDİR? ISINMA ULAŞIM SANAYİ DOĞAL SEBEPLER Hava kirleticileri Kirletici

Detaylı

SULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ

SULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla

Detaylı

Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre

Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre Çevre sorunları Canlılar içinde bulundukları çevrede meydana gelebilecek değişikliklerden olumlu ya da olumsuz etkilenir. Canlıların içinde bulunduğu ve

Detaylı

KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK

KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK Kömür Madenciliğinin Çevresel Etkileri Kömür, organik maddelerin milyonlarca yıl boyunca basınç ve ısıya

Detaylı

HİJYEN VE SANİTASYON

HİJYEN VE SANİTASYON HİJYEN VE SANİTASYON TEMİZLİK+ HİJYEN= SANİTASYON Bulunduğumuz ortamda hastalık yapan mikroorganizmaların hastalık yapamayacak seviyede bulunma durumuna hijyen denir. Sağlıklı (temiz ve hijyenik) bir ortamın

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma

Detaylı

İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü,

İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, TOZ İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, Termal Konfor gibi unsurlardan biriside Tozdur. Organik

Detaylı

1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA

1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA 11 1.1. Giriş 12 1.2. İnsan- Çevre İlişkilerinin Tarihi Arka Planı 12 1.2.1.Teknoloji, Tüketim ve Çevre 13 1.2.2.İnsan-

Detaylı

Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür.

Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür. www.csb.gov.tr Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür. Millet olarak kültürümüzde temizlik var, çevrecilik var. En temiz düşünen, geleceği en iyi kurgulayan,

Detaylı

YAKIN DÖNEM EKONOMK GELMELERN ANALZ VE BEKLENTLER

YAKIN DÖNEM EKONOMK GELMELERN ANALZ VE BEKLENTLER YAKIN DÖNEM EKONOMK GELMELERN ANALZ VE BEKLENTLER I. DURUM TESPT VE TANIMLAR HAZRAN 2006 1- Mayıs ayı içinde yaanan ekonomik gelimeler dalgalı döviz kuru rejimi içinde döviz kurlarının kısa sürede, yukarı

Detaylı

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik birimlerin küçükten büyüye doğru sıralaması: Ekoloji

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ KÜLTÜR SANAT VE PEYZAJ ÇEVRE NEDİR?ÇEVRE OLUŞUMLARI VE YORUMLAR

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ KÜLTÜR SANAT VE PEYZAJ ÇEVRE NEDİR?ÇEVRE OLUŞUMLARI VE YORUMLAR ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ KÜLTÜR SANAT VE PEYZAJ ÇEVRE NEDİR?ÇEVRE OLUŞUMLARI VE YORUMLAR ÇEVRE NEDİR? Çevre, yeni ve giderek güncelleşen bir kavram olarak gittikçe daha

Detaylı

1. DOĞAL ÜZERİNDEKİ ETKİLER. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com

1. DOĞAL ÜZERİNDEKİ ETKİLER. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ Doğal Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Biyolojik ve Ekolojik Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Sosyoekonomik Etkiler Sağlık Etkileri 1. DOĞAL KAYNAKLAR ÜZERİNDEKİ

Detaylı

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.

Detaylı

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama

Detaylı

ORTAOKUL VE İMAM HATİP ORTAOKULU (7 veya 8. Sınıflar) ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (Taslak)

ORTAOKUL VE İMAM HATİP ORTAOKULU (7 veya 8. Sınıflar) ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (Taslak) T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ORTAOKUL VE İMAM HATİP ORTAOKULU (7 veya 8. Sınıflar) ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (Taslak) 2015-ANKARA ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM

Detaylı

Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile

Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile uygulanan kültürel önlemlerden biri de tarım ilacı uygulamalarıdır.

Detaylı

Gübre Kullanımının Etkisi

Gübre Kullanımının Etkisi Gübre Kullanımının Etkisi Tarımsal üretimi artırmanın en kolay yollarından biri gübre Dünyada gübre kullanımı sürekli artıyor. En çok tüketilen azotlu ve fosforlu gübreler Kirlilik açısından ahır gübresi

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI Kazanlarda baca gazı analizlerinin değerlendirilmesine başlamadan önce yanmanın kimyasal denklemlerini hatırlamak yararlı olacaktır. Yakıt tamamen yandığında, içerisindeki

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında

Detaylı

SERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ

SERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak

Detaylı

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri On5yirmi5.com Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri Bir bölgedeki canlı varlıklarla cansız varlıkların oluşturduğu bütünlüğe ekosistem denir. Ekosistemdeki canlı ve cansız varlıklar birbiriyle

Detaylı

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması Amaç ve İçerik Projenin temel amacı şehrin farklı bölgelerinde İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nün yönlendirmesi ile gürültü

Detaylı

: Telefon : +90 212 875 77 50 (3 hat) Fax : +90 212 875 08 22 web : www.anadolukimya.com e-mail : info@anadolukimya.com

: Telefon : +90 212 875 77 50 (3 hat) Fax : +90 212 875 08 22 web : www.anadolukimya.com e-mail : info@anadolukimya.com 1. ÜRÜN VE FİRMA TANIMI Sayfa : 1/5 Ticari İsmi Kullanım Alanı : : Endüstriyel Tekstil Baskı Uygulamaları Firma Adı : Anadolu Kimya San.Tic.Ltd.Şti. Firma Adresi : Akçaburgaz Mah. 109. Sokak No: 8-12 Esenyurt

Detaylı

EVSEL ATIKLAR VE TEHLİKELERİ. Mustafa Cüneyt Gezen, DGSA, CIH

EVSEL ATIKLAR VE TEHLİKELERİ. Mustafa Cüneyt Gezen, DGSA, CIH EVSEL ATIKLAR VE TEHLİKELERİ TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ: H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3 A Yüksek oranda alevlenir H3 B Alevlenir H4 Tahriş edici H5 Zararlı H6 Toksik H7 Kanserojen H8

Detaylı

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER Prof. Dr. Güngör EVREN Ara. Gör. K. Selçuk ÖÜT.T.Ü. naat Fakültesi Ulatırma Anabilim Dalı Ayazaa / STANBUL 1. GR Kentlerin, büyümeleri ölçüsünde

Detaylı

HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ

HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanı Havza? Hidrolojik olarak; Bir akarsu tarafından parçalanan, kendine

Detaylı