Servis Odaklı Mimari. Ali Beklen. Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgilisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

Transkript

1 Ali Beklen Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgilisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı 2009

2 Ajanda Nedir? Neden SOA? Entegrasyon ihtiyacı Mevcut Durum Analizi SOA ya Detaylı Bakış Çeşitli Perspektiflerden SOA Servis Nedir? Web Servis Nedir? XML ve Web Servis XML ve XML Şemaları Karakteristikleri Kurumsal Servis Yolu Katmanlı Mimari

3 (SOA) Nedir? söylentileri : Web servis kullanan uygulama servis odaklıdır? Web servislerin kullanımını arttırmaya yönelik pazarlama terimidir? Dağıtık yapıdaki uygulamaların web servis kullanması ile kazandığı yeni isimdir? Dağıtık uygulamaları basitleştirir. Eğer web servisleri anlarsanız SOA yı hayata geçirirken zorluk yaşamazsınız? SOA ile birlikte her uygulama birleşir

4 (SOA) Nedir? (...) Bir Servis? Tekrarlanabilir bir görevdir : Hesap Açma Hesap kontrol etme? Kurum içindeki iş ihtiyaçlarını, servisleri birbirine bağlayarak entegre etmeyi sağlayan bir mimari yaklaşımdır

5 Neden SOA? SOA Projelerinin 5 temel sonucu : Maliyetler Firmaların 97% si SOA yı proje maliyetlerini düşürmek üzere planladılar. 100% iş esnekliği gözlemlendi. 51% gelir artışı gözlemlendi Artan kullanıcı memnuniyeti Operasyonel verimlilik Rakiplere karşı avantaj sağlama Bilgi işlem maliyetlerindeki azalma İş yaşam döngüsünün kısalması Kazançlar ve Esneklik

6 Entegrasyon İhtiyacı Entegrasyondan ne anlıyoruz? Kurumsal uygulamaların entegrasyonu Birleşilen firmaların sistemleri ile entegrasyon Çözüm ortakları ile entegrasyon Standartlar Birlikte Çalışabilirlilik İnsan Süreçler Bilgi Servisler Çözüm Ortakları Yeni Uygulamalar Mevcut Uygulamalar ve Veriler

7 Mevcut Problemler Süreç İyileştirme Satınalma sürecimi nasıl iyileştiririm?

8 Mevcut Problemler Bilgi İşlem Gerçeği Maininframe PC/NT apps Unix apps 3rd Party Interface AIS Repor ts V endor Maintenance Budget Analysis Tool Due Dates Gener al Maintenance Br oadcast Filter Pr ocess Ser ver s (Im aging) P rinter Maintenance Inser tions Order s AIS Calendar S tores & Mr kts Depositor y Banks Vendor S etup Invoice App NEW Sou n d s c a n NPD Grou p AI G W a rra nty Gua rd M e s a Da ta S20S ales Polling P rinter P O Ster ling VAN Mailbox (Value) Roadshow I13 Auto Replenishm ent I06 Custom er Order S 01 Sales Cor r ections I17 Custom er Per ceived InS tock UAR Univer sal Account Reconcilliation I15 Hand S can Apps I06 Warehouse Managem ent Pr int Costing E 13 E3 Interface Fringe P O S m ar t P lus M03 Millennuim 3.0 S m ar t Plus Launcher S04 S ales Posting P16 Tally Sheet S 07 Cell Phones M02 Millennium I03 Retur n to V endor D01 Post Load Billing S tock Options P 15 E ES E mployee Change Notice L02Resour ce S cheduling (Cam pbell) E01EDI P14 Online New Hir e Entr y Cobr a CTS Frick Co ACH V 02P r ice Mar keting S upport CTO2.Bestbuy. com V 04S ign System P r odigy Banks ACH and P os to P ay I10 Cycle Physical Inventor y I04 Hom e Deliver ies U18 CTO I02 Transfer s B01 S tock S tatus S pec Sour ce S KU Tracking Inter cept E 02Em ployee Purchase S08 Vertex S ales Tax I11 Pr ice Testing I09 Cycle Counts S corecard HR I01 P O Receiving V 03 Mkt Reactions S 03Polling I35 CEI K02 Custom er Repair Tr acking AS IS I18 S KU Rep U16Texlon Ar thur Planning I07 Purchase Or der Ad E xpense G02 Gener al Ledger Stor e S cor ecar d S ign S ystem NARM Stor e Budget Repor ting V alley Media BMP Bus per for m ance Mngt EDI Coor dinator AIMS Journal Entr y Tool Kit A05 AP Cellular Rollover AIMS Reporting Ad Launcher I14 Count Corr ections B02 Merchandise Analysis CopyWr iter 's Wor kspace Mer ch Mngr Appr oval Batch For casting Ad Measur em ent AIMS Adm in S05 House Charges Optika PSP Data War ehouse (Inter faces to and fr om the Data War ehouse ar e not displayed on this diagr am ) SKU S election Tool I35 Early Warning S ystem I55 SKU Infor m ation E LT Power Suite S KU P er form ance L60 MDF Coop I05 Inventory Info V01Pr ice Managem ent S ystem Rebate Tr ansfer X92X96 Host to AS 400 Com m unication Supplier Com pliance S 02 Layaways NP D, S oundscan Spec S ource P 09 Bonus/HR Washington, RGIS, Ntl Bus System s S11 IS P Tr acking P OS P lan Adm inistr ator s (401K, P CS, Life, Unicar e, Solom on Sm ith Bar ney) Texlon 3.5 L01P r om o Analysis 1 AAS P01Em ployee Master file P09 P 17 Cybor g S 09 Digital Satellite System I12 E nter tainm ent S oftware A04 Cust Refund Chks Resum ix Stor e Monitor S06 Cr edit App Equifax C02 Capital P r ojects US Bank Recon File Connect 3 ICMS Cr edit S ites eer InHom e Repair Warr anty Billing S ystem OT HE R AP PS PC AP Co ll e c t ion s / Cre di t T M Cre d it Ca rd DB F06 Fixed Assets S tar Repair Connect 3 PDF Tr ansfe Connect 3 Repor ts Cash Over/ Short Cash Receipts/Cr edit Misc Accounting/Finance Apps PC/NT COBA (Cor p office Budget Assistant) P CBS (Pr ofit Center Budget S ystem) Mer chandising Budget INVENT ORY CONT ROL APPS PC Co d e Ala rm De b it Re c e iv in gs De v o S a le s Di s p la y In v e n to ry In Ho m e J u n k o uts M e rc h a nd is e W i thd ra wl Prom o Cre di ts RTV Ac c ru a l Sh ri nk AP Re s e a rc h In v Cn trl AP Re s e a rc h Ad d l Rp ts Bo ok t o P e rp e t ua l In v e n tory Cl os e Out Re po rti ng Com p u te r In te llig e n c e Da ta Cou n t Co rre c ti o n s Cro s s Re f fo r VCB Dnld s Da m a g e W ri te Off De b it Re c e iv in gs DF I Ve n do r Da t a b a s e Dis p la y In v e n to ry Re c o n c il Di s p la y I n v e nt ory Re p orting INVE NT ORY CONT ROL APP S PC DPI/ CP I IC Ba tc hin g In v e nt ory Ad j/ Co un t Corre c t In v e nto ry Co n tro l Re p o rts In v e n tory L e v e ls In v e nt ory Ro ll M e rc h a nd is e W it hd ra wl Ope n Re c e i v i n g s PI Co u nt Re s ul ts PI T i m e Re s u lts fro m I nv P ric e P ro te c tio n S a le s Fla s h Re p orti ng S hri nk Re po rti ng SKU Gros s M a rgi n SKU Sh rin k Le v e l De ta il US M V CB Do wn lo a d s ACCTS RE C AP PS PC COR Ba d De bt Be n e fi c a l F e e s Be n e fi c i a l Re c o n c i l J E AXF J EBFA J E BKA J E DV A J ESOA J EV SA J EV SF NSF T e le Cre di t F e e s Pre p a re d by M i c h e lle M i lls

9 Bilgi İşlem Gerçeği Uygulama ve iş bileşenleri iç içe geçmiş durumda. Entegrasyon talebi geldiğinde iki uygulamayı değiştirmek çok kolay değil. Uygulamalar kompleksleştikçe, iletişim arayüzleri de kompleklesleşir ve uygulamardan daha kompleks duruma gelebilirler. Bu tip durumlarda tekrar kullanılabilirlilik mümkün olmayabilir

10 Mevcut Durum Nedir? Mimariler yetersiz İs süreçleri standartları belli değil BT kararları belirli bir yol haritasına göre verilmemis Departmanlar gereksinimlerini nokta çözümler ile gidermis Nokta çözümler ortak servis kullanımına engel olmus

11 Çözüm : Esnek İş Modelleri Esnek Bilgi İşlem Esnek İş Modelleri Birleştirilebilir Süreçler Dönüşüm, birleşmeler, alımlar vs.. Esnek Bilgi İşlem Altyapısı Uygulama Geliştirme Alt yapı Yönetim Birleştirilebilir Servisler

12 SOA Dünyası ve Eski Dünya

13 SOA ya Detaylı Bakış bir servis (S)? Servis odaklılık (SO)? Tekrarlanabilir Birbirine bağlı servisler iş görevi servis odaklı mimari (SOA)? Servis odaklılığı destekleyen mimari yaklaşım bütünleşik uygulamalar Birbirileri ile ilişkili ve entegre servislerin iş süreçleri ile buluşması.

14 SOA ya Detaylı Bakış Uygulama geliştirme ve entegrasyon için mimari bir yaklaşım ve tasarım prensibidir : Mevcut açık standartları kullanarak yazılım değerlerini servis olarak sunar. Uygulamaları birleştirmeye yoğunlaşır, implementasyon detayları ikinci plandadır. Nesneye dayalılık, prosedürel ve veri daklı yaklaşımların çözüm olarak implementasyonundan evrimsel bir gelişmedir. SOA servisleri bu teknonolojilerin bir ya da birkaçının kullanımından oluşur. Bilgi kaynakları ve uygulamaların entegrasyonu standartlara bağlı iletişim protokolü kullanır. Modülerlik, kapsülleme, gevek eşleşme (loose coupling), ilişkilileri ayırmak, tekrar kullanılabilirlik, bütünleşik ve tekil implementasyon gibi bir dizi mimari prensipten oluşur

15 Çeşitli Perspektiflerden SOA Kurumların iş modellerini müşterilerine ulaştırmak için kullandıkları hizmet birimlerinin bir araya gelmiş bütünüdür. Servis sağlayıcıya, servis istemcisine ve servis tanımına ihtiyaç duyulan bir mimari yaklaşımdır. Web servis gibi standardı olan teknolojileri, araçları, standartları ve methodları kullanan programlama modeli İş Mimari Implementasyon

16 Servis Nedir? Sevisler uygulamalar arası erişilebilir fonksiyon ve operasyonlardır: İyi tanımlanmış arayüzler İyi tanımlanmış Servis kalitesi kabiliyetleri ve ihtiyaçları İyi tanımlanmış uç noktalar Servisler kurumlar arası ya da kurum için entegrasyonu sağlarlar. Servisler uygulamadan bağımsız erişilebilirler Servisler servis sağlayıcı tarafından sunulurlar: Arayüz, kurallar ve uç noktalar Servisler servis tüketiciler tarafından kullanırlar: Güvenli, gizli, işlem bazında kapsamlandırılmış (trx scoped) Servisler arabulucular aracılığı ile birleştirilirler: Servis keşfetme, seçme, izleme, denetleme vb

17 Web Servis Nedir? Web servisleri entegrasyonu sağlamak üzere XML den türetilmiş standartlar bütünü olarak düşünebiliriz. Web Servis bir URI tarafından belirtilmiş, tanımı XML ile yapılmış bir yazılımdır. Bu sistemler daha sonrasında birbirleriyle XML kullanarak mesajlaşabilirler. (W3C Web Services Architecture Group, Şubat 2004) Tanım herhangi bir standarta bağlı değildir. SOAP gibi... Tanım herhangi bir protokole bağlı değildir. HTTP gibi

18 XML ve Web Servisleri W3C Web servis mimari grubunun tanımına göre XML web servislerin temel bir parçasıdır. XML ile tanımlanır ve keşfedilirler. XML mesajları ile iletişim kurarlar. XML karakteristiği entegrasyon ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmıştır. İletişim Firma, dil ve platform bağımsızdır

19 XML ve XML Şeması XML: Uygulama geliştiricilere veriyi, firma,dil ve platform bağımsız tanımlama olanağı sağlar. Kendini tanımını içerisinde barındırır. Salt metin ve taglardan oluşur. Implementasyonu kolaylaştırma hedefi vardır. XML Şeması: XML dokümanının nasıl olacağını tarifler. Kişisel tipler tanımlaya olanak sağlar. Basit ve karmaşık tipler sağlar. XML şemasının bir parçası XML dokümanının bir parçası <adres>123 Sokak</adres> <element name = adres type= string />

20 Karakteristikleri Servis odaklı mimari gevşek bağlılık ve kapsüllemeyi dikkate alarak fonksiyonları servis olarak tanımlamayı hedefler. Her servisin tasarımında ve üretim ortamında bir tane olmasını sağlar. Her bir servis, servisi kullananlar tarafından bir yerden çağrılırlar. Her bir fonksiyon servis olabilir ancak ihtiyaç olmayadabilir.bir fonksiyonun servis olabilmesi tekrar kullanılabilme olasılığına bağlıdır. İş süreçleri servisleri Yeni bir stok kaydı yarat, kural yenile İş işlemi servisleri Sipariş kontrol et, yeni bir hesap yarat İş fonksiyonu servisleri TL yi Euro ya çevir, hisse fiyatını getir Teknik fonksiyon servisleri Denetleme aktivitesi, kullanıcı şifresi kontrolü, yetki kontrolü

21 Gevşek bağlılık ve kurumsal servis yolu Kurumsal Servis Yolu servisleri belirli operasyonlardan geçirerek birbirleri ile konuşturma yaklaşımıdır : Servisleri birbirleriyle doğrudan bağlamaya alternatiftir. Servislerin güvenliği, izlenebilirliliğini sağlar. Uygulama katmanından bağımsız olduğu için değişikler uygulamayı etkilemeden devreye alınabilir. Son kullanıcı etkileşimi Kurumlar arası geçiş ağı Servis etkileşimi Servis kareografisi Uygulama adaptörü Yeni servis

22 Kurumsal Servis Yolu (ESB) Portal Servis SOAP Servis ihtiyacı (örnek: J2EE,.NET) Kurumsallar arası iletişim Servis akışı Veri Mevcut uygulamalar Yeni servis

23 Noktadan Noktaya ve Kurumsal Servis Yolu Yaklaşımı Noktadan Noktaya Yaklaşımı : Kurumsal Servis Yolu Yaklaşımı Her bir bileşen diğer bileşene erişirken özel bir program arayüzü (API) kullanır. Her bir bağlantı servis yoluna bir adaptör yardımıyla bağlanır ve bu adaptör veri üzerinde her türlü dönüşümü gerçekleştirir. Komplekslik ve iki bileşen arasında taşınan verinin boyutu eksponansiyel olarak artış gösterir. Komplekslik ve taşınan veri ihtiyacı bileşen ihtiyacı ile doğru orantılı artar. Bir bileşeni fiziksel olarak taşımak etkileşimde olduğu her noktanın değiştirilmesini gerektirir. Bileşenler uygulamalara etki etmeden taşınabilirler

24 Kurumsal Servis Yolu Tasarımı Kullanıcı görevi Mevcut Uygulama Harici Uygulama Etkileşim Servis Kalitesi Birleştir Kurumsal servis yolu tasarımı servislerin birbirine bağlanmasını esnek ve hızlı olmasını sağlar. Süreç koordinasyonu Yeni iş kuralı İş kuralları Yeni iş kuralı

25 SOA Katmanlı Mimari Web İşbirlliği Cihaz İnsan (servis tüketiciler) İş Süreçleri Harici Servisler Uygulama ve Bilgi Operasyonel sistemler Uygulama Uygulama İçerik Kurumsal Servis yolu SOA için alt yapı ve yönetim SOA kuralları ve yaşam döngüsü yönetimi Veri Kayıt Defteri

26 SOA kaynakları Wikipedia Oasis IBM

27

28

29 Sorular?

30