MERSİN VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 YILI MERSİN İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 MERSİN VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 YILI MERSİN İL ÇEVRE DURUM RAPORU MERSİN 2004

2 ÖNSÖZ Her tarafı doğal, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dolu olması yanında sanayinin yoğun olması, liman şehri olması ve serbest bölge ilan edilmesiyle Mersin ili son yıllarda daha önemli bir il konumuna gelmiştir.108 km si doğal kumsal olmak üzere, 321 km lik kıyı bandına ve önemli çevresel değerlere sahip bir İldir. Göç nedeniyle nüfus artışı, sanayinin hızla gelişimi çevre kirliliğini de beraberinde getirmiş, bu da çarpık kentleşmeyi, hava, su ve toprak kirliliğine neden olmuştur. Ayrıca kıyının oldukça uzun olması nedeniyle de kıyıda ikinci konutlar yoğunlaşmış ve dolayısıyla çevre problemleri de artmıştır. Çevre sorunlarının artmasına paralel olarak çevre koruma gayretleri de artmaya başlamıştır. Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konularında gösterilen çabaların amacı insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşamalarının sağlanmasıdır. Bunu sağlayacak olanda insanın kendisidir. Çevre Eğitimi ise insan bilincinin gelişmesini sağlayacak tek unsurdur. Toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi, duyarlı ve olumlu davranış değişikliklerinin yaratılması, doğal çevrenin korunması, doğanın tahrip edilmeden kullanılabilmesi ve tahribe uğramış çevrenin yeniden kazanılmasının temelinde eğitim yatar. Bu nedenle ulusal çapta çevre eğitimini istenilen doğrultuda ve gereken düzeyde gerçekleştirebilmek için çeşitli ulusal ve uluslar arası kamu kuruluşları, özelresmi kuruluşlarla koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. Bu noktada bireylerin çevre ile ilgili hak ve görevleri konusunda çok büyük bir önemi olan çevre bilincinin ve duyarlılığının geliştirilebilmesi için çevre eğitiminin düzenli, tutarlı ve sürekli bir şekilde uygulanması sağlanmalıdır. Hızlı kentleşme ve sanayileşmenin olumsuz biçimde etkilediği İlimizde, bozulmanın yarattığı sorunları ortadan kaldırmak ve çözüm bulmak amacıyla 04/08/1992 tarihinde kurulan Müdürlüğümüz, bilinçli bir anlayışla uygulamaya çalıştığımız Kanun ve Yönetmelikler çerçevesinde büyük bir özveri ile çalışmaktadır. Bu doğrultuda; İlimizdeki çevre ile ilgili konuların toplumun her kesimine ulaşması ve çevreye ilişkin iletişimin sağlanması amacıyla hazırlanan bu raporun çevre bilincinin yerleşmesine ve yaygınlaşmasına katkıda bulunacağını umuyor, raporun hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Recep METİN İl Çevre ve Orman Müdürü II

3 TAKDİM Akdeniz e kıyısı olan yerleşim yerlerinden biri olan İlimiz kıyı şeridinin yaklaşık 108 km sinin doğal kumsal olması, yer yer tabii koylarla bezenmiş sahil bandı,önemli arkeolojik değerleri, tabii güzellikleri ile turizm potansiyelinin yüksek olması, liman şehri olması ve sanayinin hızla gelişmesi nedeni ile Akdeniz Bölgesi nde önemli bir konuma sahiptir. Sanayileşme, düzensiz kentleşme, göçün yarattığı nüfus artışı, diğer illerde olduğu gibi İlimizde de çevre sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi eski haline getirmenin çok güç ve pahalı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden doğal kaynakları en akılcı bir şekilde kullanmak gerekir. İlk baskısı 1994 yılında yapılan Mersin İli Çevre Durum Raporu son yıllardaki değişiklikleri de kapsayan bu baskısı ile Mersin de çevre kirliliğinin giderilmesinde aranan kaynak niteliğindedir. Mersin İli Çevre Durum Raporu bundan sonra yapılacak çalışmalara ışık tutacak ve çevresel değerlerin korunmasına katkıda bulunacağı inancındayım. Bütün çevrecileri sevgiyle, saygıyla selamlıyor ve raporun hazırlanmasında emeği geçen İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Personeline teşekkür ediyorum. A. Atilla OSMANÇELEBİOĞLU Mersin Valisi III

4 İÇİNDEKİLER A. COĞRAFİK KAPSAM Sayfa No A.1 Giriş 1 A.2 İl ve İlçe Sınırları 2 A.3 İlin Coğrafi Durumu 2 A.4 İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu 2 A.5 Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 4 A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma 16 A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya 16 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1 Enerji Kaynakları 19 B.1.1 Güneş 19 B.1.2 Su Gücü 19 B.1.3 Kömür 19 B.1.4 Doğalgaz 19 B.1.5 Rüzgar 19 B.1.6 Biomas ( Odun, Biyogaz, Tezek..) 19 B.1.7 Petrol 19 B.1.8 Jeotermal Sahalar 19 B.2 Flora Ve Fauna 20 B.2.1 Ormanlar 20 B.2.2 Çayır ve Mera 20 B.2.3 Sulak Alanlar 20 B.2.4 Endemik Bitkiler 20 B.2.5 Fauna ve Endemik Hayvanlar 25 B.2.6 Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Parkları 25 B.3 Toprak 25 B.4 Su Kaynakları 29 B.4.1 İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 30 B.4.2 Yeraltı Su Kaynakları 30 B.4.3 Akarsular 31 B.4.4 Göller ve Göletler 32 B.5 Mineral Kaynakları 32 B.5.1 Sanayi Madenleri 32 B.5.2 Metalik Madenler 33 B.5.3 Enerji Madenleri 33 B.5.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 33 C. HAVA ( ATMOSFER VE İKLİM ) C.1 İklim ve Hava 34 C.1.1 Doğal Değişkenler 34 C Rüzgar 34 C Basınç 35 C Nem 36 IV

5 C Sıcaklık 36 C Buharlaşma 36 C Yağışlar 36 C Yağmur 36 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 37 C Seller 37 C Kuraklık 37 C Mikroklima 37 C.1.2 Yapay Elementler 38 C Plansız Kentleşme 38 C Yeşil Alanların Azalması 38 C Isınmada Kullanılan Yakıtlar 38 C Endüstriyel Emisyonlar 40 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 40 C.2 Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar 41 C.2.1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 41 C.2.2 Partikül Madde Emisyonları 42 C.2.3 Karbonmonoksit 42 C.2.4 Nitrojen Oksitler 43 C.2.5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 43 C.3 Atmosferik Kirlilik 43 C.3.1 Ozon Tabakasının İncelmesi 43 C.3.2 Asit Yağmurlarının Etkileri 43 C.4 Hava Kirleticilerin Çevreye Olan Etkileri 44 C.4.1 Doğal Çevreye Etkisi 44 C Su Üzerindeki Etkileri 44 C Toprak Üzerine Etkileri 44 C Flora ve Fauna Üzerinde Etkisi 44 C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkisi 45 C.4.2 Yapay Çevreye Etkisi 45 C Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri 45 D. SU D.1 Su Kaynaklarının Kullanımı 46 D.1.1 Yeraltı Suları 46 D.1.2 Akarsular 46 D.1.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlar 48 D.1.4 Denizler 48 D.2 Doğal Drenaj Sistemleri 48 D.3 Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 49 D.3.1 Yeraltı Suları ve Kirlilik 49 D.3.2 Akarsularda Kirlilik 49 D.3.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 51 D.3.4 Denizlerde Kirlilik 51 D.4 Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 52 D.5 Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 53 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1 Genel Toprak Yapısı 54 V

6 E.2 Toprak Kirliliği 57 E.2.1 Kimyasal Kirlenme 57 E.2.2 Mikrobiyal Kirlenme 57 E.3 Arazi 57 E.3.1 Arazi Varlığı 57 E Arazi Sınıfları 57 E Kullanma Durumu 59 E.3.2 Arazi Problemleri 59 E Erozyon 61 E Toprak Sığlığı 61 E Taşlılık Kayalılık 61 E Drenaj 61 E Tuzluluk Sodiklik 62 F. FLORA, FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1 Ormanlar 63 F.1.1 Ormanların Ekolojik Yapısı 63 F.1.2 Bölgenin Orman Envanteri 64 F.1.3 Orman Varlığının Yararları 65 F.1.4 Orman Sayılan Alanların Daraltılması 65 F.2 Çayır Ve Meralar 65 F.2.1 Çayır ve Mera Varlığı 65 F.2.2 Kullanım Amaçları ve Yararları 66 F.3 Flora 66 F.3.1 Türler ve Popülasyonları 66 F.4 Fauna 69 F.4.1 Türler ve Popülasyonları 69 F Karasal Türler ve Popülasyonları 69 F Aquatik Türler ve Popülasyonları 69 F Kürklü Hayvanlar 69 F Balıklar 70 F.4.2 Habitat ve Topluluklar 70 F.4.3 Hayvan Yaşama Hakları 70 F Evcil Hayvanlar 70 F Sahipli Hayvanlar 70 F Sahipsiz Hayvanlar 70 F Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar 71 F Hayvan Hakları İhlalleri 71 F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 71 F.5 Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar 71 F.5.1 Milli Parklar 71 F.5.2 Tabiat Parkları 71 F.5.3 Tabiat Anıtı 71 F Alanın Resmi Adı 71 F Coğrafik Konum 71 F Alanı 71 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 71 VI

7 F Yasal Konumu 72 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 72 F İnsan Nüfusu 72 F Ulaşım ve Altyapı 72 F Fiziksel Özellikler 72 F Kara Özellikleri 72 F Deniz Özellikleri 72 F Flora ve Fauna 72 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 72 F Kullanım Amaçları 72 F Mevcut Sorunlar 72 F.5.4 Tabiat Koruma Alanları 73 F.5.5 Orman İçi Dinlenme Yerleri 73 F Kuyuluk Orman İçi Mesire Yeri 73 F Alanın Resmi Adı 73 F Coğrafik Konum 73 F Alan 73 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 73 F Yasal Konumu 73 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 73 F İnsan Nüfusu 73 F Ulaşım ve Altyapı 73 F Fiziksel Özellikler 73 F Kara Özellikleri 73 F Deniz Özellikleri 73 F Flora ve Fauna 73 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 74 F Kullanım Amaçları 74 F Mevcut Sorunlar 74 F Yıl Orman İçi Mesire Yeri 74 F Alanın Resmi Adı 74 F Coğrafik Konum 74 F Alan 74 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 74 F Yasal Konumu 74 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 74 F İnsan Nüfusu 74 F Ulaşım ve Altyapı 74 F Fiziksel Özellikler 74 F Kara Özellikleri 74 F Deniz Özellikleri 74 F Flora ve Fauna 75 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 75 F Kullanım Amaçları 75 F Mevcut Sorunlar 75 F Talat Göktepe Orman İçi Dinlenme Yeri 75 F Alanın Resmi Adı 75 F Coğrafik Konum 75 VII

8 F Alan 75 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 75 F Yasal Konumu 75 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 75 F İnsan Nüfusu 75 F Ulaşım ve Altyapı 75 F Fiziksel Özellikler 75 F Kara Özellikleri 75 F Deniz Özellikleri 76 F Flora ve Fauna 76 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 76 F Kullanım Amaçları 76 F Mevcut Sorunlar 76 F İncekum Orman İçi Mesire sahası 76 F Alanın Resmi Adı 76 F Coğrafik Konum 76 F Alan 76 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 76 F Yasal Konumu 76 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 76 F İnsan Nüfusu 76 F Ulaşım ve Altyapı 76 F Fiziksel Özellikler 76 F Kara Özellikleri 76 F Deniz Özellikleri 77 F Flora ve Fauna 77 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 77 F Kullanım Amaçları 77 F Mevcut Sorunlar 77 F Kemer Orman İçi Mesire Sahası 77 F Alanın Resmi Adı 77 F Coğrafik Konum 77 F Alan 77 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 77 F Yasal Konumu 77 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 77 F İnsan Nüfusu 77 F Ulaşım ve Altyapı 77 F Fiziksel Özellikler 77 F Kara Özellikleri 77 F Deniz Özellikleri 77 F Flora ve Fauna 77 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 78 F Kullanım Amaçları 78 F Mevcut Sorunlar 78 F Şehitlik Mesire Sahası 78 F Alanın Resmi Adı 78 F Coğrafik Konum 78 VIII

9 F Alan 78 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 78 F Yasal Konumu 78 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 78 F İnsan Nüfusu 78 F Ulaşım ve Altyapı 78 F Fiziksel Özellikler 78 F Kara Özellikleri 78 F Deniz Özellikleri 78 F Flora ve Fauna 78 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 78 F Kullanım Amaçları 78 F Karaekşi Mesire Yeri ve Alabalık Üretme İstasyonu 79 F Alanın Resmi Adı 79 F Coğrafik Konum 79 F Alan 79 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 79 F Yasal Konumu 79 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 79 F İnsan Nüfusu 79 F Ulaşım ve Altyapı 79 F Fiziksel Özellikler 79 F Kara Özellikleri 79 F Deniz Özellikleri 79 F Flora ve Fauna 79 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 79 F Kullanım Amaçları 80 F Mevcut Sorunlar 80 F Pullu1 Orman İçi Dinlenme Yeri 80 F Alanın Resmi Adı 80 F Coğrafik Konum 80 F Alan 80 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 80 F Yasal Konumu 80 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 80 F İnsan Nüfusu 80 F Ulaşım ve Altyapı 80 F Fiziksel Özellikler 80 F Kara Özellikleri 80 F Deniz Özellikleri 81 F Flora ve Fauna 81 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 81 F Kullanım Amaçları 81 F Pullu2 Orman İçi Dinlenme Yeri 81 F Alanın Resmi Adı 81 F Coğrafik Konum 81 F Alan 81 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 81 IX

10 F Yasal Konumu 81 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 81 F İnsan Nüfusu 81 F Ulaşım ve Altyapı 81 F Fiziksel Özellikler 82 F Kara Özellikleri 82 F Deniz Özellikleri 82 F Flora ve Fauna 82 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 82 F Kullanım Amaçları 82 F Mevcut Sorunlar 82 F Yoğunduvar Orman İçi Dinlenme Yeri 82 F Alanın Resmi Adı 82 F Coğrafik Konum 82 F Alan 82 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 82 F Yasal Konumu 82 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 83 F İnsan Nüfusu 83 F Ulaşım ve Altyapı 83 F Fiziksel Özellikler 83 F Kara Özellikleri 83 F Deniz Özellikleri 83 F Flora ve Fauna 83 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 83 F Kullanım Amaçları 83 F Mevcut Sorunlar 83 F.5.6 Sulak Alanlar 83 F.5.7 Biyogenetik Rezerv Alanları 83 F.5.8 Biyosfer Rezerv Alanları 84 F.5.9 Özel Çevre Koruma Bölgeleri 84 F Alanın Resmi Adı 84 F Coğrafik Konum 84 F Alan 84 F Alanın Açıklamalı Tanıtımı 84 F Yasal Konumu 84 F Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgileri ve Mülkiyeti 84 F İnsan Nüfusu 87 F Ulaşım ve Altyapı 87 F Fiziksel Özellikler 87 F Kara Özellikleri 87 F Deniz Özellikleri 89 F Flora ve Fauna 89 F Kültürel/ Tarihsel Özellikler 93 F Kullanım Amaçları 93 F Mevcut Sorunlar 93 F.5.10 Av Hayvanları Koruma ve Üretme sahaları 94 F.5.11 Su Ürünleri Üretim Sahaları Çevresindeki Kıyılar 94 X

11 F.5.12 Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar 94 F.5.13 Koruma Altına Alınan Yabani Flora Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar 94 F Kesteldağı Yaban Hayatı Koruma Sahası 94 F Hisar Gedikdağı Yaban Hayatı Koruma Sahası 94 F Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı 94 F Cehennemdere Cocakdere Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 94 F Hopur Topaşır Sumaklık Yaban Hayatı Koruma Sahası 95 F.5.13 Akdeniz e Has Nesli Tükenmekte Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve 95 Beslenme Ortamı Olan Alanlar 95 F.5.19 Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ne Göre Belirlenen Kıta İçi Yüzeysel Suları Kapsayan İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları 95 F Mutlak Koruma Alanı 95 F Kısa Mesafeli Koruma Alanı 95 F Orta Mesafeli Koruma Alanı 96 F Uzun Mesafeli Koruma Alanı 96 G. TURİZM G.1 Yörenin Turistik Değerleri 97 G.1.1 Doğal Değerler 97 G Konum 97 G Fiziksel Özellikler 100 G.1.2 Kültürel Değerler 100 G.2 Turizm Çeşitleri 106 G.3 Turistik Altyapı 108 G.3.1 İlimizdeki Turistik belgeli konaklama tesislerinin bulundukları yerler ile sınıfı ve kapasiteleri 108 G.3.2 Turistik Nitelikteki Eğlence Yerleri: 109 G.3.3 İkinci Konut Alanlarının Turizme ve Çevreye Etkileri 109 G.3.4 Turistik Tesislerin Yer seçimi Kriterleri 109 G.3.5 Ulaştırma, İçmeKullanma Suyu Kaynak ve İsale Sistemleri 109 G.4 Turist Sayısı 110 G.5 Turizm Ekonomisi 110 G.6 Turizm Çevre İlişkisi 110 H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1 Genel Tarımsal Yapı 111 H.2 Tarımsal Üretim 112 H.2.1 Bitkisel Üretim 114 H Tarla Bitkileri 115 H Buğdaygiller 115 H Yem Bitkileri 115 H Endüstriyel Bitkiler 115 H Süs Bitkileri 115 H Bahçe Bitkileri 115 H Meyve Üretimi 115 H Sebze Üretimi 115 H.2.2 Hayvansal Üretim 115 H Büyükbaş Hayvancılık 116 XI

12 H Küçükbaş Hayvancılık 116 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 116 H Su Ürünleri 116 H Kürk Hayvancılığı 116 H Arıcılık ve İpek Böcekçiliği 116 H.3 Organik Tarım 117 H.4 Tarımsal İşletmeler 117 H.4.1 Kamu İşletmeleri 118 H.4.2 Özel İşletmeler 118 H.5 Tarımsal Faaliyetler 118 H.5.1 Pestisit Kullanımı 118 H.5.2 Gübre Kullanımı 118 I. MADENCİLİK I.1 Maden Kanununa Tabi Olan Madenler Ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 120 I.1.1 Sanayi Madenleri 120 I.1.2 Metalik Madenler 120 I.1.3 Enerji Madenleri 121 I.1.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 123 I.2 Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 124 I.3 Cevher Zenginleştirme 124 I.4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 125 I.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 125 J. ENERJİ J.1 Kaynaklarına Göre Enerjilerin Sınıflandırılması 126 J.1.1 Birincil Enerji Kaynakları 126 J Güneş Enerjisi 126 J Rüzgar Enerjisi 126 J Su Enerjisi 126 J Biogaz Enerjisi 126 J Biomas Enerjisi 126 J Odun 126 J Kömür 126 J Petrol 126 J Jeotermal Enerji 127 J Doğalgaz Enerjisi 127 J.1.2 İkincil Enerji Kaynakları 127 J Termik Enerji 127 J Hidrolik Enerji 127 J Nükleer Enerji 127 J.2 Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 128 J.2.1 Mesken 128 J.2.2 Ticaret 128 J.2.3 Sanayi 128 J.2.4 Resmi Daire 128 J.2.5 Diğer 128 XII

13 J.3 Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 129 K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1 İlde Sanayinin Gelişimi, Yer seçimi Süreçleri Ve Bunu Etkileyen Etkenler 130 K.2 Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 130 K.3 Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 131 K.4 Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 133 K.5 Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 136 K.6 Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 136 K.6.1 Sanayiden Kaynaklanan Hava Kirliliği 136 K.6.2 Sanayiden Kaynaklanan Su Kirliliği 145 K.6.3 Sanayiden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 148 K.6.4 Sanayiden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 148 K.6.5 Sanayi Atıkları 148 K.7 Sanayiden Tesislerinin Acil Durum Planı 148 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1 Altyapı 149 L.1.1 Su Sistemi 149 L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 150 L.1.3 Yeşil Alanlar 153 L.1.4 Elektrik İletim Hatları 153 L.1.5 Doğalgaz Boru Hatları 153 L.2 Ulaşım 153 L.2.1 Karayolları 153 L Karayolları Genel 153 L Ulaşım Planlaması 153 L Toplu Taşıma Sistemleri 156 L Kent İçi Yollar 157 L Araç Sayıları 157 L.2.2 Demiryolları 158 L Kullanılan Raylı Sistemler 158 L Taşımacılıkta Demiryolları 158 L.2.3 Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 158 L Limanlar 158 L Taşımacılık 159 L.2.4 Havayolları 160 L.3 Haberleşme 160 L.4 İlin İmar Durumu 160 L.5 İldeki Baz İstasyonları Sayısı 160 M) YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama 161 M.1.1 Kentsel Alanlar 161 M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 161 M Kentsel Büyüme Deseni 161 M Planlı Kentsel Gelişme Alanları 162 M Kentsel Alanlarda Yoğunluk 165 M Kentsel Yenileme Alanları 165 XIII

14 M Endüstri Alanları Yer Seçimi 165 M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 165 M.1.2 Kırsal Alanlar 165 M Kırsal Yerleşme Deseni 165 M Arazi Mülkiyeti 165 M.2 Altyapı 166 M.3 Binalar Ve Yapı Çeşitleri 166 M.4 Sosyo Ekonomik Yapı 167 M.4.1 Göçler 167 M.4.2 Göçebe İşçiler ( Mevsimlik ) 167 M.4.3 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 167 M.4.4 Konut Yapım Süreçleri 168 M.4.5 Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri 168 M.5 Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 168 M.5.1 Binalarda Ses İzolasyonu 168 M.5.2 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 168 M.5.3 Ticari ve Endüstriyel Gürültü 168 M.5.4 Kentsel Atıklar 168 M.5.5 Binalarda Isı Yalıtımı 168 M.6 Nüfus 168 M.6.1 Nüfusun yıllara Göre Gelişimi 168 M.6.2 Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 169 M.6.3 İl ve İlçelerin Nüfus yoğunlukları 171 M.6.4 Nüfus Değişim Oranı 172 M.6.5 Yer Değiştirme Olayları 173 M.6.6 Turizm ve Seyahat 174 M.6.7 İşsizlik 175 N) ATIKLAR N.1 Evsel Katı Atıklar 176 N.2 Tehlikeli Ve Zararlı Atıklar 178 N.3 Özel Atıklar 178 N.3.1 Hastane Atıkları 178 N.3.2 Atık Yağlar 178 N.3.3 Pil ve Aküler 178 N.3.4 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 178 N.3.5 Tarama Çamurları 178 N.3.6 Elektrik ve Elektronik Atıklar 178 N.3.7 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 184 N.4 Diğer Atıklar 184 N.4.1 Radyoaktif Atıklar 184 N.4.2 Hayvan Kadavraları 184 N.4.3 Mezbaha Atıkları 184 N.5 Atık Yönetimi 184 N.6 Katı Atıkların Miktar Ve Kompozisyonu 184 N.7 Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması Ve Transfer İstasyonları 184 N.8 Atıkların Bertaraf Yöntemleri 184 N.8.1 Katı Atıkların Depolanması 184 XIV

15 N.8.2 Atıkların Yakılması 184 N.8.3 Kompost 184 N.9 Atıkların Geri Kazanılması Ve Değerlendirilmesi 186 N.10 Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 186 O) GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1 Gürültü 187 O.1.1 Gürültü Kaynakları 187 O Trafik Gürültüsü 187 O Endüstri Gürültüsü 188 O İnşaat Gürültüsü 188 O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 189 O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 189 O.1.2 Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 189 O Gürültünün Fiziksel Çevreye Etkileri 189 O Gürültünün Sosyal Çevreye Etkisi 189 O.1.3 Gürültünün İnsanlar Üzerine Etkileri 189 O Fiziksel Etkileri 189 O Fizyolojik Etkileri 189 O Psikolojik Etkileri 189 O Performans Etkileri 189 O.2 Titreşim 190 P) AFETLER P.1 Afet Olayları 191 P.1.1 Depremler 191 P.1.2 Heyelanlar Çığlar 192 P.1.3 Seller 194 P.1.4 Orman ve Otlak Yangınları 195 P.1.5 Fırtınalar 195 P.2 Afetler Ve Sağlık Zararları 195 P.2.1 Radyoaktif Maddeler 195 P.2.2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 195 P.2.3 Tehlikeli ve Zehirli Maddeler 195 P.3 Afetlerin Etkileri Ve Yardım Tedbirleri 197 P.3.1 Sivil Savunma Birimleri 197 P.3.2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 197 P.3.3 İlk Yardım Servisleri 197 P.3.4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 198 P.3.5 Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınması İçin Alınan Tedbirler 198 P.3.4 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 198 R) SAĞLIK VE ÇEVRE R.1 Temel Sağlık Hizmetleri 199 R.1.1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı 199 R.1.2 Bulaşıcı Hastalıklar 200 R İçme ve Kullanma Sularının Sağlık Durumu 202 R Denizler 203 R Zoonoz Hastalıklar 204 XV

16 R.1.3 Gıda Hijyeni 204 R.1.4 Aşılama Çalışmaları 204 R.1.5 Bebek Ölümleri 205 R.1.6 Ölümlerin Hastalık, Yaş Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 205 R.1.7 Aile Planlaması Çalışmaları 206 R.2 Çevre Kirliliği Ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 206 R.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 206 R.2.2 Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 206 R.2.3 Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 206 R.2.4 Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 206 R.2.5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 206 R.2.6 İyonize Radyasyondan korunma 206 S) ÇEVRE EĞİTİMİ S.1 Kamu Kurumlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri 207 S.2 Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve Faaliyetleri 207 S.2.1 Vakıflar 208 S.2.2 Dernekler 209 S.2.3 Çevreyle İlgili Federasyonlar 210 T) ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA T.1 Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 211 T.2 Doğal Kaynakların, Ekolojik Dengeler Esas Alınarak, Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 213 T.3 Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde, Planlanması 214 T.4 Çevrenin İnsan Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 214 XVI

17 TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa No Tablo A.1 : İlin Uç Noktalarına İlişkin Enlem ve Boylamlar 2 Şekil A.1 : Mersin İli, İl Sınırlarını Gösteren Harita 3 Şekil A.2 : Mersin İli Jeolojik Harita 5 Şekil A.3 : İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti 7 Şekil A.4 : Mersin İlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita 17 Tablo B.1 : Aylar İtibariyle Güneşlenme Süresi 19 Tablo B.2 : İlin Önemli Akarsuları ve Özellikleri 19 Tablo B.3 : İlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri 19 Şekil B.1 : Mersin Büyük Toprak Grupları 27 Şekil B.2 : Toprakların Dağılımı 29 Tablo B.4 : Göletler ve Özellikleri 32 Tablo B.5 : Endüstriyel Hammaddeler 32 Tablo B.6 : Metalik Madenler 33 Tablo C.1 : 2003 Yılı Rüzgar Değerleri( m/sn) 35 Tablo C.2 : 2003 Yılı Ortalama Basınç Değerleri(mb) 35 Tablo C.3 : 2003 Yılı Nisbi Nem Değerleri (%) 36 Tablo C.4 : 2003 Yılı Ortalama Sıcaklık Değerleri 36 Tablo C.5 : 2003 Yılı Buharlaşma Miktarları(mm) 36 Tablo C.6 : 2003 Yılı Yağış Değerleri(mm) 36 Tablo.C.7 : 2003 Yılı Dolu, Sis ve Kırağılı Günler 37 Tablo C.8 : Satışa Sunulan Isınma Amaçlı Yerli Linyit Kömürlerinin Özellikleri 38 Tablo C.9 : Satışa Sunulan Isınma Amaçlı İthal Kömürlerin Özellikleri 38 Tablo C.10: Sanayi Amaçlı İthal Edilen Kömürlerinin Özellikleri 39 Tablo C.11: Satışa Sunulan Briket Kömürlerinin Özellikleri 39 Tablo C.12: Satışa Sunulacak Sıvı Yakıtların Özellikleri 40 Tablo C.13: Motorlu Kara Taşıtlarını Cinsi Ve Sayısı 40 Tablo C.14: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçülen Araç Sayısı 40 Tablo C.15: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar 41 Tablo C.16: Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değ. 41 Tablo C.17: Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Absorbsiyon Katsayısı Sınır Değerleri. 41 Tablo C.18: Mersin de Kükürtdioksit Ölçüm Sonuçları Aylık Ortalamaları 41 Şekil C.1 : Yıllara Göre Ortalama SO 2 Değişim Değerleri 41 Tablo C.19: 1719 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama SO 2 Ölçüm Sonuçları 42 Tablo C.20: Mersin de Ölçülen Partikülün Ortalama Aylık Sonuçları 42 Şekil C.2 : Yıllara Göre Ortalama PM Değişim Değerleri 42 Tablo C.21: 1719 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama Partikül Madde Ölçüm Son. 42 Tablo C.22: 1719 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama CO Ölçüm Sonuçları 43 Tablo C.23: 1719 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama NO x Ölçüm Sonuçları 43 Tablo D.1 : Belgeli Kuyu Listesi 46 Şekil D.1 : DSİ Genel Durum Planı 47 Tablo E.1 : Tarım Topraklarının İlçeler İtibarıyla Verimlilik Değerleri 54 Tablo E.2 : Toprak Reaksiyonu 54 Tablo E.3 : Toprak tuzluluğu 55 Tablo E.4 : Toprak Kireci 55 Tablo E.5 : Organik Madde 56 Tablo E.6 : Fosfor 56 Şekil E.1 : Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması 58 Şekil E.2 : Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli 60 Şekil F.1 : Göksu Deltası Mücavir Alanı 85 Şekil F.2 : Göksu Deltası Koruma Statüleri 86 Tablo F.1 : Arazi Kullanım Durumu 86 Tablo F.2 : Bölge Nüfusu 87 XVII

18 Şekil G.1 : Turizm Merkezleri 98 Tablo G.1 : İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri 108 Tablo G.2 : İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Yemeİçme Tesisleri Tablo G.3 : Mersin Deniz Sınır Kapılarından Giriş Yapan Turistlerin Bazı Ülkelere Göre Sayısı 110 Tablo G.4 : İlimizdeki Turistik Tesislerde Geceleyen Turist Sayısı 110 Tablo H.1 : İlimiz Tarım Arazisinin Kullanım Durumu 112 Tablo H.2 : Sulanan Arazinin Kullanım Durumu 112 Şekil H.1 : Sulanan Arazinin Kullanım Durumu 113 Tablo H.3 : 2001 Yılında Sulanan Alanların Mahsul Cinslerine Göre Dağılımı 113 Tablo H.4 : İlimizdeki Önemli Ürünlerin Ekim Dikim Alanları ve Üretim Miktarları 114 Tablo H.5 : İlimizde Hayvancılık 115 Tablo H.6 : Hayvansal Ürünler 115 Tablo H.7 : Su Ürünleri Üretimi 116 Tablo H.8 : 2001 Yılında İlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu 117 Tablo H.9 : Arazi Miktarına Göre İşletme Sayıları 118 Tablo H.10: İlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler 118 Tablo H.11: 2003 Yılında Kullanılan Pestisitler 118 Tablo H.12: İlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı 119 Şekil I.1 : İlin Maden Yatakları 122 Tablo I.1 : 2003 Yıllarına Ait Faaliyette Bulunan Ocak Listesi 123 Tablo I.2 : İlimiz Sınırları İçerisinde Bulunan Resmi Dairelere Ait Taş Ocakları 124 Tablo.J.1 : 2002 Yılı Güneşlenme Değerleri 126 Tablo.J.2 : Hidroelektrik enerji 127 Tablo J.3 : 2002 Yılı İtibariyle Elektrik Genel Abone Durumu 128 Tablo J.4 : Mersin Bazında Satılan Enerjinin Durumu (Kw) 129 Tablo K.1 : Organize Sanayi Bölgesinin 2001 Yılı İtibariyle Son Parselasyon Dur. 130 Tablo K.2 : OSB nde Tahsis Yapılmış Firmaların Sektörler İtibariyle Durumu 130 Tablo K.3 : Mersin İlinde Faaliyette Bulunan Küçük Sanayi Sitelerinin Durumu. 131 Şekil K.1 : İlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve KumÇakıl Ocaklarının İlçelerdeki Yoğunluğunu Gösteren Harita 132 Tablo K.4 : Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Küçük) 133 Tablo K.5 : Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Büyük) 134 Tablo K.6 : Sanayi Dallarına Göre Kuruluş ve Çalışanlar Miktarı 134 Tablo K.7 : A Grubu Emisyon İznine Tabi Tesisler/ Emisyon İzni Alanlar/ Emisyon İzni İçin Başvurusu Olanlar 138 Tablo K.8 : Emisyon B Grubu Emisyon İznine Tabi Tesisler/ Emisyon İzni Alanlar/ Emisyon İzni İçin Başvurusu Olanlar 139 Tablo K.9 : Gıda SanayiSüt ve Süt Ürünleri (Su Kirliliği Kont. Yön. Tablo 5.3) 145 Tablo K.10: Gıda SanayiHayvan Kesimi Yan Ürünleri İşleme ve Benzeri Tesisler (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.8) 145 Tablo K.11: Gıda Sanayi Sebze, Meyve Yıkama ve işleme Tesisleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.9) 145 Tablo K.12: İçki Sanayi Alkolsüz İçkiler Meşrubat Üretimi ve Benzerleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 6.1) 146 Tablo K.13: Cam Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 8) 146 Tablo K.14: Tekstil Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 10) 147 Tablo K.15: Petrol Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 11) 147 Tablo K.16: Selüloz, Kağıt, Karton ve Benzeri San. (Su Kir. Kon. Yön. Tablo 13) 147 Tablo K.17: Kimya Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 14) 147 Tablo K.18: Karışık Endüstriyel (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 19) 147 Tablo K.19: Evsel Nitelikli (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21) 147 Tablo L.1 : Kimyasal Su analiz raporu 149 Tablo L.2 : Kimyasal Su Analizi Raporu 150 Tablo L.3 : Bakteriyolojik Su Analizi Raporu 150 Şekil L.1 : Kanalizasyon Toplama Sistemi 151 XVIII

19 Tablo L.4 : Mevcut Kanalizasyon Hattı Toplama Sistemi Çap ve Uzunlukları 152 Tablo L.5 : Mevcut Kanalizasyon Hattı Toplama Sistemi Çap ve Uzunlukları 152 Tablo L.6 : Otoyol ve Devlet Yolunda TaşıtKm., Yolcu Km., TonKm. Değerleri 153 Şekil L.2 : İlin Yol Durumunu Gösteren Harita 154 Şekil L.3 : Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası 155 Tablo L.7 : Bugünkü Türel Dağılım Yapısı(%) 156 Tablo L.8 : Tarihi İtibariyle İl ve İlçeler Araç Sayısı 157 Tablo L.9 : 2003 Yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma Bilgileri 159 Tablo L.10: Türk Telekom Telefon Abone Durumu 160 Tablo L.11: Mersin İli ve İlçelerinde Kurulu bulunan GSM Baz İstasyonu Durumu 160 Tablo M.1 : Planlama Alanı Genel Arazi Kullanış Durumu 164 Tablo M.2 : Planlama Alanında Öneri Nüfus Dağılımı 165 Tablo M.3 : Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre İlk On İl, Tablo M.4 : 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları İçindeki Binaların Kullanma Amacına Göre Dağılımı 166 Tablo M.5 : Yıllara Göre Nüfus Gelişimi 168 Şekil M.1 : Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı 169 Tablo M.6 : İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları 169 Tablo M.7 : Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı 169 Şekil M.2 : Mersin İli 2000 Yılı Nüfus Piramidi 170 Tablo M.8 : 2000 Yılı Sayımlarına Göre İlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğun. ile Yüzöl. 171 Şekil M.3 : Nüfus yoğunluğu 171 Şekil M.4 : İl Yüzölçümünün İlçelere Dağılımı 171 Şekil M.5 : Nüfusun İlçelere Göre Dağılımı 172 Tablo M.9 : İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı 172 Şekil M.6 : İlçelerin Nüfus Artış Hızı 172 Tablo M.10: 1997 Yılında İlçelerimize Diğer İllerden Olan Göç 173 Tablo M.11: Yaş Gurubu ve cinsiyete göre göç durumu 174 Tablo M.12: Şehir ve Köy Arasındaki Göç Durumu 174 Tablo M.13: Son Haftadaki İktisadi Faaliyet Kolu ve Cinsiyete Göre Göç Durumu 174 Tablo M.14: Yurtiçi ve Yurtdışı Göç Durumu 174 Tablo N.1 : Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Oluşum Miktarı 176 Tablo N.2 : Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu 176 Tablo N.3 : Mersin İlindeki Belediyelerin Katı Atık Durumları 176 Tablo N.4 : İlimizde Bazı Sanayi Sektörlerinde Oluşan Tehlikeli Atık Türleri, Miktarları, Geri Kazanım ve Bertaraf Yöntemleri.(2003) 179 Tablo N.5 : 2003 Yılında Hastanelerden Alınan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Mik. 182 Tablo N.6 : 2003 Yılında Polikliniklerden Alınan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Mik. 182 Tablo N.7 : 2003 Yılında Mersin İli Merkez Sağlık Ocaklarından Alınan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Miktarları 183 Tablo O.1 : Taşıtların Gürültü seviyeleri (dba) 187 Tablo O.2 : Trafiğe ilk defa çıkacak motorlu araçlar için dış gürültü seviyeleri 187 Tablo O.3 : Trafiğin Yoğun Olduğu Alanlarda Yapılan Gürültü Seviyeleri 188 Tablo O.4 : Gürültü düzeylerine karşı çalışma süreleri 188 Tablo O.5 : Sanayinin yoğun Olduğu Yerlerde Yapılan Gürültü Ölçüm Sonuçları 188 Tablo O.6 : Yerleşim alanlarında yapılan gürültü ölçüm seviyeleri. 189 Tablo O.7 : Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkileri 190 Tablo.P.1 : Tarihinde olan deprem sonrası hasar tespit durumu 192 Tablo.P.2 : Mersin ve civarında deprem tehlikesi (%) olasılığı 192 Şekil P.1 : Deprem Haritası 193 Tablo.P.3 : Mersin Merkez ve İlçelerinde Meydana Gelen Su Baskınları 194 Tablo P.4 : Yılları Arası 23 Yıllık Orman Yangınları 196 Tablo R.1 : İlimizde Bulunan Sağlık Kurumlarının Durumu 199 Tablo R.2 : İlimizdeki Yataklı Sağlık Kurumları 2003 Çalışmaları (KamuÖzel) 199 Tablo R.3 : İlçelere Göre Sağlık Evleri 200 XIX

20 Tablo R.4 : Bulaşıcı hastalıkların İlçe Bazında ve Aylara Dağılımı 200 Tablo R.5 : Gıda Su ve Bakiye Klor Kontrolü 203 Şekil R.1 : Su Hijyen Çalışmalarının Aylara Dağılımı 203 Tablo R.6 : Aşılama Çalışmaları 204 Tablo R.7 : Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 205 Şekil R.3 : Ölümlerin Yaş Ve Cins Gruplarına Dağılımı 205 XX

21 A COĞRAFİK KAPSAM A. 1 GİRİŞ Akdeniz Bölgesinde, kuzeyi ve batısı Toros dağları, güneyi Akdeniz ile çevrili olan Mersin İli bereketli Çukurova toprakları üzerinde yer almaktadır. Bölgeye dağlar arasından girilmesi ve görülmesi zor olduğu için Konya Selçukluları döneminde " İÇEL " denilmiş ve bu ad 2002 yılına kadar kullanıla gelmiş olup, tarihinden itibaren "MERSİN" adını almıştır. Bölge Anadolu nun en eski yerleşim yerlerinden olduğu halde bugünkü Mersin, Türkiye nin hemen hemen en yeni şehirlerinden birisidir. Şehrin kesin olarak hangi tarihte kurulduğu hakkında resmi bir kayda rastlanmamıştır. Evliya Çelebi 1671 yılında Silifke den Tarsus a geçerken, şimdiki Üseleli köyünün kuzeyinde bulunan Mersinlioğlu isimli bir yerleşim yerinden bahsetmiştir. Texier ise Mersin'in kuruluş tarihini 1836 yılı olarak belirtmiştir. Adana Vilayet Salnamesi ise, Mersin'in 1257(1841) yılında birkaç haneli köy olduğunu yazmıştır. Klasik devirde Kilikya olarak adlandırılan MERSİN; sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir. Mersin ili daha sonra XI. Yüzyılda Selçuklular, XIV. Yüzyılda Karamanoğulları ve Ramazanoğulları, XV. Yüzyılda da Osmanlı İmparatorluğunun eline geçmiştir. İl dahilinde Yumuktepe ve Gözlükulede yapılan kazılarda Mersin'in tarihten önceki devirlerden beri önemli bir yerleşim merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Kazı sonuçları göstermektedir ki; İlin en alt tabakası Neolitik devir izlerini taşımaktadır. Yöre Neolitik devir sonrası Madeni ve Tunç devri arasında geçiş yapmıştır. Yöremize daha sonra Eti devrinin girdiği görülür Eti Kralı Hattuşşiş'in yöreyi imar ve iskan ettiği anlaşılmaktadır. Asur Kralı III. Salamossar'ın müteakiben ele geçirdiği Mersin yöresi, MÖ. 520 tarihinde İran Hükümdarlığına geçer, MÖ. 334 senesinde Büyük İskender yöreyi Makedonyalılara katar. MÖ 'da yöreyi Mısır Hükümdarı Batlenios Ogustos zapteder, MÖ. 70 yıllarında Mersin Romalıların eline geçer, daha sonra kısa süre Araplar tarafından işgal edilirse de Romalılar Arapları barındırmaz. Halife Osman zamanında Mersin yöresi Arapların eline geçer, Halife Osman'ın ölmesi üzerine bölge bu defa Asurluların eline geçer. 718 yılında halifeliğin Abbasilerin eline geçmesi üzerine 853 yılında Sultan Mehdi yöreyi Abbasi hegomanyasına katar. Daha sonra yöre Selçukluların eline geçer. Selçuklular döneminde kısmi haçlı istilasına uğrayan yöre Selçukluların zayıflamasından sonra Karamanoğullarına geçer. Mersin yöresi Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı idaresi altına girmiştir. 1.Dünya Harbinde ittifak devletlerinin istilasına uğrayan Mersin, Milli Mücadele ile 3 Ocak 1922'de kurtulmuştur yılında Vilayet olan Mersin 1933 yılında, Merkezi Silifke olan eski İçel Vilayeti lağvedilerek, Silifke, Anamur, Gülnar ve Mut İlçeleri de Mersin'e bağlanmış ve Vilayetin adına İçel denmiştir yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık, Bozyazı ve Çamlıyayla ilçelerinin kurulmasıyla İlin merkez ilçe Mersin ile birlikte 10 ilçesi vardır. Toros dağlarının kuzeye yalnız iki geçitle yol verdiği Mersin ili E5 ve E24 karayolları, Ortadoğu ülkelerine ve Türkiye nin her yönüne uzanan demiryolları, Mersin, Taşucu, Anamur sınır deniz kapılarıyla ülkemizin dışa açık en önemli pencerelerinden biridir. Mersin, Silifke limanları ve Mersin Serbest Bölgesi Mersin ilinde iş turizminde büyük bir canlılık, uluslararası ticari ilişkilerde geniş boyutlar kazandırmıştır. Doğal güzellikleri, ılıman iklimi, hiç sönmeyen güneşi, ince kumlu uzun ve geniş kumsalları, tarihikültürelfolklorik zenginlikleri, canlı iş dünyası ile Mersin yerli yabancı herkesin ilgisini çeken Akdeniz'in incisidir. 1

22 A. 2 İL VE İLÇE SINIRLARI Mersin İli; doğuda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyde Konya, kuzeybatıda Karaman, batıda Antalya illeri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir (Bkz. Harita A.1). İlin ilçeleri sırasıyla şöyledir: Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla. A. 3 İLİN COĞRAFİ DURUMU Mersin ili Akdeniz Bölgesinin Çukurova bölümünün batısında; 32 derece 56 dakika ve 35 derece 11 dakika doğu boylamları ile 37 derece 26 dakika ve 36 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. Mersin Merkez ilçe 1772, Tarsus 2024, Çamlıyayla 675, Silifke 2666, Mut 2554, Gülnar 1669, Erdemli 2078, Anamur 1380, Aydıncık 410, Bozyazı 625 km2 olmak üzere Mersin ili km2 yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %2 sini kaplar. İl doğuda Adana'nın Karataş, Merkez, Karaisalı ve Pozantı; kuzeydoğuda Niğde nin Ulukışla; kuzeybatıda Karaman Merkez, Ermenek; kuzeyde Konya'nın Ereğli ve doğuda Antalya'nın Gazipaşa ilçeleriyle çevrilmiştir. Güneyi Akdeniz ile kuşatılmış olan Mersin ili; kuzeyden Batı ve Orta Toros Dağlarının yüksek plato ve zirveleriyle Anadolu'nun iç kesimlerinden ayrılmaktadır. İlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar aşağıdaki Tablo A.1 de görülmektedir. Tablo. A.1: İlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar (1/ lik haritalara göre dakika cinsinden yaklaşık olarak gösterilmiştir.) YÖNLER UÇ NOKTALAR ENLEM(Kuzey) BOYLAM(Doğu) DOĞU Kuşcular köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N33b3) Avadan köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N34d4) 37' 16' 59'' 37' 02' 48'' 34' 58' 23'' 35' 06' 45'' BATI Anıtlı ( Kaldıran köyü), Alanya ( P29d4) 36' 05' 06'' 32' 33' 41'' KUZEY Ara köyünün güneyi, Silifke (O30o12) 36' 56' 23'' 33' 13' 44'' GÜNEY Anamur Feneri, Alanya (P29c4) Boğaz mevkii, Mersin (O33c2) 36' 01' 03'' 36' 42' 57'' 32' 48' 12'' 34' 54' 00'' A. 4 İLİN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU MERSİN İLİNİN TOPOGRAFYASI : Mersin il alanı, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde bulunmaktadır. İl sınırları içine giren Toros Dağları, İç Anadolu'nun Konya düzlüğü ile Akdeniz arasında, yüksek çatılı bir kuşak halinde, Batı Doğu yönünde uzanır. İli kuzeyden çevreleyen Toros Dağları; genç dağlar olup, volkanik granit, gnays ve mikaşistlerden oluşmuştur. Bu dağlar; Silifke, Gülnar, Anamur ve Mut ilçe topraklarının büyük bölümünü örter. Doğuya gidildikçe, denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ sırasıyla deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş düzlüklerde merkez ilçe Mersin ile Tarsus yer alır. Taşeli platosunun batı sınırlarını oluşturan batı Toros Dağları, Antalya Körfezinin doğusundan Mersin İline doğru iki kol halinde uzanır. Birinci kol Alanya ve Gazipaşa ilçelerinin kuzeyinden geçerek Silifke' ye dek uzanır. İkinci kol, Ermenek Göksu Vadisi ile Hadim Göksu vadisi arasında il topraklarına sokulur. Daha sonra Mut'un güneybatısında, her iki vadinin birleştiği yerde son bulur. Orta Toros Dağlarının il alanı içinde kalan kesimine Bolkar Dağları adı verilir. Göksu Vadisinin doğusundan başlayan Limonlu çayı vadisi, kaynak alanından sonra düzenli ve yüksek sıralar oluşturan Bolkar dağları, Mersin topraklarını İç Anadolu'dan bir duvar gibi ayırır. En yüksek yeri 3524 metre ile Medetsiz tepesidir. Orta Toros Dağları, İç Anadolu ile Güney Anadolu yu birbirinden ayıran sistemli sıralar oluşturduğundan, güç geçit verir. Orta Torosların tek geçidi Gülek Boğazıdır(1050 metre). İkinci önemli geçit ise; Orta Toroslar ile Batı Torosları birbirinden ayıran Göksu Vadisi oluğundaki Sertavul geçididir. Silifke Mut karayolu bu geçitten Konya'ya bağlanır. İl alanını kaplayan Batı ve Orta Toros Dağlarının temel özelliği, yüksek ve sürekli sıralar oluşturmasıdır. Bu sıraların arasında geniş plato düzlükleri vardır. Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu ırmağı çevresi dışında geniş sayılabilecek ova yoktur. İlin bu kesiminde vadiler önemli yer tutmaktadır. Akarsular, derin vadilere gömülmüş durumdadır. Akdeniz iklim özellikleri, güneyden kuzeye doğru uzanan bu vadilerden Toros Dağlarının içlerine dek sokulur. Vadilerin yamaçlarında verimli tarım toprakları bulunan taraçalar yer alır. Bu vadi ve ovaların başlıcaları şunlardır: Göksu Vadisi, Anamur Vadisi, Tarsus Vadisi, Silifke Ovası, Anamur Ovası, Tarsus ve Berdan Ovalarıdır. 2

23 Şekil A. 1 : Mersin İli, İl sınırlarını gösteren harita. 3

24 Mersin'de il topraklarının %24 ünü kaplayan plato oluşumları çok önemlidir. Göksu Vadisinin batısında kalan Mut, Silifke ve Anamur yöresi, Türkiye'nin en önemli Platolarından biri olan Taşeli Platosunun üzerindedir. Taşeli platosunun Akdeniz e ve Göksu Vadisine bakan kesimlerinde, yaz aylarında yöre halkının yaylak olarak kullandığı yaylalar vardır. Bunların başlıcaları; Silifke de Balandız, Gökbelen ve Kırobası; Anamur'da Kaş, Beşoluk ve Kozağaç; Gülnar'da Bardat, Tersakan ve Balyaran; Mut'ta Kozlar, Çivi, Söğütözü ve Sertavul yaylalarıdır. Bolkar Dağının Akdeniz e bakan yüzlerinde vadilerle parçalanmış plato düzlükleri uzanır. Kıyıdan Km. uzaklıkta bulunan bu platolar üzerinde ( metre); Merkez İlçede Gözne, Fındıkpınarı, Soğucak, Mihrican, Ayvagediği, Arslanköy, Bekiralanı ve Kızılbağ; Tarsus ta Namrun ve Sebil; Erdemli de Sorgun, Küçükfındık ve Güzeloluk gibi yaylalık alanlar bulunmaktadır. İlde aşınma ve jeolojik hareketler sonucu oluşmuş birçok mağara vardır. Bunların bazıları mağaradan çok çukurluk biçiminde olduğunda " Obruk" adıyla da anılmaktadır. Obrukların en önemlileri " Cennet ", " Cehennem " ve " Kanlıdivane " dir. Narlıkuyu Mağarası, Mersin'e 63 Km uzaklıktaki Köşkbükü Mağarası ile yine Anamur'un 500 metre kuzeybatısındaki Buğu Deliği Mağarası ilin en önemli mağaralarıdır. İLİN JEOMORFOLOJİSİ: Mersin ilinin kuzeyinde en yaşlı morfolojik görünüm, inselberglerle aşırı yüklenmiş metre seviyesinden kuzeybatıda hem doğu hem de güney yönlerine yamaç yapan bir peneplendir metre seviyeleri üzerinde iyi korunmuş kalıntılardan güneye gidildikçe kalıntıların, Kızıldere 'nin geniş ve derin vadisiyle kesildiği, fakat 900 metre seviyelerinde devam ettiği görülmektedir. Korucular'ın kuzeyinde; metre yükseltiler arasında yüksek ova kalıntıları görülür. Masa Dere, Şarlak Dere ve İçme Dere drenaj sistemleri ile kesilir. Düz zirveli tepeler, İlin kuzeydoğusunda 800 metre seviyelerinde görülmektedir. Sığırlı Dağı, kuzeyde Korkun Dere Vadisinden ve güneyde 250 metre seviyesinde dik yamaçlarla yükselir; fakat her iki taraftaki yamaçlar keskin bir tepe halinde gelmekte metre seviyelerde ova olarak yükselmektedir. Diğer bir kayacın jeomorfolojik özelliği ise, 300 metre kontur hattı güneybatıda Emirler'den sadece Kızıl Dere tarafından kesilmiştir; Camili'ye kuzeydoğuya doğru uzanır ve İçme Dere Vadisinden önce birden bire kuzeybatıya dönüş yapar. İçme Derenin 200 metre seviye doğusunda Iğdır'ın her iki tarafında kuzeydoğu yönünü izlemektedir. Iğdır'ın doğusunda 200 metre kontur tekrar kuzeybatının etrafında dönüş yapar ve 100 metre kontur. Karacadağ dan ileriye doğru Deliçay' ın doğusunda kuzeydoğu yönünü izler. İlin genel olarak jeomorfolojik durumuna bakıldığında; geniş plato düzlükleri, Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu ırmağı çevresindeki geniş ovalar, vadiler önemli yer tutmaktadır. Güneyden kuzeye doğru uzanan vadiler, Toros Dağlarının içlerine dek sokulmaktadır. A. 5 JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ Çevre faktörlerinin en önemlilerinden biri de jeolojik durumdur. Jeolojik alt yapı ve mineral çeşitleri, o yörenin antropojen tesislere karşı hassas olup olmadığını belirler. Ayrıca jeolojik alt yapı ve bunun materyal özelliği ise; yörenin jeomorfolojisini belirler. Bir yörenin jeoloji ve jeomorfolojisi ise; kentlerin veya endüstri tesislerinin, toprak, su, hava kirliliğine ve afetlere karşı hassas olan yörelere kurulup kurulmadığını ortaya koyar. M.T.A tarafından yapılan çalışmalar neticesi, İlin jeolojik durumu (bkz. Şekil A.2); paleozoik, mesozoik ve eosen yaşlı kayalar üzerine denizin transgresyonun orta miyosende başladığı, alt miyosenin bu basende aşınım safhasında karakterize edildiğini söyleyebiliriz. Bölgede fosiller ile tespit edilen bir üst miyosene rastlanmıştır. Pliyosen yaşında; konglomeratik kireçtaşı ve gevşek kireçtaşı litolojisinde kayalar gelmektedir. Daha üstte; Göksu Vadisi boyunca kısmen ve Silifke Ovasının tamamını alüvyon kaplamaktadır. Miyosen basenine temel teşkil eden paleozoik, bir kısım mesozoik ve eosen yaşlı kayalar mevcuttur. Bütün bunların üzerine orta miyosen diskordan oluşturmaktadır. Sahile yakın Silifke ve çevresinde orta miyosen ile diskordan pliyoseni örten alüvyonla strafiğrafik istif tamamlanmaktadır. Mersin ili sınırları içinde yüzeyleyen jeolojik birimler Demirtaşlı, 1986; Gedik ve Diğ., 1979; Bilgin ve Diğ., 1994, Demirtaşlı ve Diğ., 1983, Ulu, 1983; Ulu, 1998 gibi önceki çalışmalardan yararlanılarak aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 4

25 Şekil A. 2 : İlin Jeolojik Haritası MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü 5

26 STRATİGRAFİ Çalışma alanında Özgül (1971) tarafından ayrımlanan birlikler Temel Kayalar, Tersiyer den sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayrımlanmıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği, Antalya Birliği, Geyikdağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkardağ Birliği ve Bozkır Birliği şeklindedir. Örtü Kayaları; Paleootokton Kayalar ve Neootokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer e ait Belbağ ve Sarıtaş formasyonları Paleootokton, OligosenPliyosen yaşlı kayalar ise Neootokton Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Tüm birimleri gösteren jeoloji haritası Harita A.2 de, genelleştirilmiş stratigrafik kesit Şekil A.1 de verilmiştir. Alanya Birliği Yörede ilk çalışan Blumenthal (1951) bu metamorfik topluluğunu Alanya Masifi olarak adlandırmıştır. Daha sonra Özgül (1976) Bu topluluğa Alanya Birliği adını vermiştir. 1. Bağlıca Formasyonu (Pba) Alttan üste doğru muskovit şist, mikakuvarskalkşist, mikakuvars şist, kuvarsalbitmuskovit şist, kuvarsalbitklorit şist, kloritkuvars şist, kloritmuskovitkuvars şist ve kloritkuvarskalkşist olarak devam eden formasyona Ulu (1983) Bağlıca Formasyonu adını vermiştir. Formasyon Üst Permiyen ve/veya daha yaşlı olabilir.birim altındaki Antalya Birliği ile tektonik, üstündeki Pınarlıkır Formasyonu ile uyumsuz dokanaklıdır (Ulu, 1983). 2. Pınarlıkır Formasyonu (Pmp) Formasyonu tanımlayan Ulu (1983), formasyonun koyu gri renkli, orta kalın tabakalı, bitümlü pis kokulu, sparlaşmış kristalize kireçtaşlarından oluştuğunu belirtmiştir. Formasyonun üstüne Sivastıyayla Formasyonu genelde uyumlu, yer yer uyumsuz olarak gelir. Formasyonun yaşı Üst Permiyen dir (Ulu, 1983). 3. Sivastıyayla Formasyonu (Trs) Birim, Ulu (1983) tarafından adlandırılmıştır. Altta kaba, üste doğru ortaince taneli, foliasyonlu, yeşilsarı renkli pelitikler ile killi karbonat litofasiyeslerinden türeyen formasyonu; kuvarsmuskovit kalkşist, albitmuskovitkuvars şist, kuvarskalk şist, epidotglokofan şist, glokofanepidot şist oluşturur. Birim Üst PaleosenAlt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla örtülür. Altındaki Üst Permiyen yaşlı Pınarlıkır Formasyonu ile yer yer uyumlu, yer yer de uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun stratigrafik özelliklerinden dolayı Alt Triyas yaşında olabileceği düşünülmüştür (Ulu, 1983). Antalya Birliği Bu birlik, Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı bir naptır. Birlik içinde altı adet formasyon ayırt edilmiştir (Ulu, 1983). 1. Çakmak Formasyonu (ЄOç) Anamur İlçesi ve civarında yüzeyleyen formasyonun tabanı çalışma alanında görülmez. Koyu yeşilsarı renkli, ince dokulu, kırılgan, fucoides li, ince katmanlı, mikalı şeyller ile nefti yeşil renkli, mika pullu, foliasyonlu, çürüme yüzeyli, inceçok ince katmanlı fillatların ardalanmasından oluşan birim içinde yer yer dolomit ve yumrulu kireçtaşı kapsar. Formasyon, Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafın açısal diskordansla örtülür. Birim, yanal olarak dolomit ve kuvarsitlere geçebilir. Birim KambroOrdovisiyen yaşındadır (Ulu, 1983). 2. Narlıca Formasyonu (Dn) Yüzeylendiği yerlerde tabanı tektonik ilişkili olan birimin alt seviyeleri hakkında bilgi yoktur. Mostralarında, altta kıymıklıkırıklı, sarıyeşil renkli, fosilli şeyl ve kumlu silttaşı ile başlar. Üste doğru, gittikçe artan karbonat tabakaları da karışır. En üstte kireçtaşları yer alır. Formasyon Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birime Alt Devonyen yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 6