Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi

Transkript

1 VakıfBank Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu 18 2 Ekim 21 Bu Haftaki Yazımız yılı Türkiye Ekonomisi Cari İşlemler Dengesi 211 yılı büyüme ve enflasyon beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 211 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız aşamalı çalışmamızın üçüncü aşaması olan dış ticaret ve cari işlemler dengesine yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Ağustos ayı cari işlemler dengesine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 211 yılı dış ticaret ve cari işlemler dengesi beklentileri değerlendirilecek ve kur, petrol, iç ile dış talebe yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında beklentilerimiz incelenecektir. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Cari açık Ağustos ayında milyar dolar olarak gerçekleşti... Cari işlemler dengesi Ağustos ayında 2.4 milyar dolar olan piyasa beklentisinin çok üzerinde milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (Bizim beklentimiz: 2.7 milyar dolar). Böylece bir önceki yılın ilk sekiz aylık döneminde milyar dolar açık veren ödemeler dengesi tablosundaki cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde milyar dolar tutarında açık vermiştir. İşsizlik oranı Temmuz ayında %1.6 olarak açıklandı yılının Haziran Temmuz Ağustos dönemi işsizlik oranı %1.6 olarak açıklandı. Geçen senenin aynı döneminde %12.8 olan işsizlik oranı böylece geçen yıla göre 2.2 baz puan geriledi. Temmuz ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı aylık bazda değişmeyerek %11.7 seviyesinde gerçekleşirken, 29 yılı Temmuz ayında %16.3 seviyesinde olan tarım dışı işsizlik oranı ise 21 yılının aynı döneminde 2.7 puanlık düşüşle %13.6 seviyesinde gerçekleşmiştir dönemini kapsayan Orta Vadeli Programa ilişkin karar resmi gazetede yayımlandı... Önümüzdeki 3 yılı kapsayan orta vadeli programa göre, büyümenin 21'da % 6.8, 211'de % 4., 212'de %, 213'de %. düzeyine olması bekleniyor. 211 yılında bütçenin 33 milyar 493 milyon TL, 212'de 32 milyar 261 milyon TL, 213'de 24 milyar 39 milyon TL açık vermesi öngörüldü. TCMB politika faiz oranını %7'de bıraktı, o/n borçlanma faizini %6.2'ten %.7'e indirdi... Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, gecelik faiz oranlarını borçlanmada %6.2'ten %.7'e indirirken, borç vermede faiz oranını % 8.7'te sabit tuttu. Politika faizi olan 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranını %7'de bıraktı. TCMB'nin PPK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetin toparlanmaya devam ettiğini vurguladı. Eylül'de bütçe 6.9 mlyr TL açık verdi... Maliye Bakanlığı, merkezi yönetim bütçesinin Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %27.1 azalarak 6.9 milyar lira, faiz dışı açığın ise 2.91 milyar lira olduğunu açıkladı. Açıklamaya göre, Ocak Eylül döneminde bütçe giderleri yüzde.9 artışla 28.8 milyar lira, bütçe gelirleri de yüzde 19.9 artışla 187. milyar lira oldu. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti Tüketici Güven Endeksi (Eylül) Merkezi Yönetim Borç Stoku (Eylül) ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

2 3 211 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ Cari İşlemler Dengesi yılı büyüme ve enflasyon beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 211 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız aşamalı çalışmamızın üçüncü aşaması olan dış ticaret ve cari işlemler dengesine yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Ağustos ayı cari işlemler dengesine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 211 yılı dış ticaret ve cari işlemler dengesi beklentileri değerlendirilecek ve kur, petrol ve iç ile dış talebe yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında beklentilerimiz incelenecektir. Tablo 1 Ödemeler Dengesi Ağustos Ocak Ağustos (Milyar dolar) Değ. (%) Değ. (%) Cari İşlemler Hesabı Dış Ticaret Dengesi İthalat İhracat Hizmetler Dengesi Gelir Dengesi Cari Transferler Finans Hesabı Doğrudan Yatırımlar Portföy Yatırımları Diğer Yatırımlar Net Hata Noksan Rezerv Varlıklar Kaynak: TCMB Grafik 1 Milyon $ Milyon $ Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Cari Açık 12 Aylık Kümülatif Cari Açık (sağ eksen) Cari işlemler açığı Ağustos ayında 2.4 milyar dolar olan piyasa beklentisinin üzerinde milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (Bizim beklentimiz: 2.7 milyar dolar). Böylece bir önceki yılın ilk sekiz aylık döneminde 8.73 milyar dolar açık veren cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde %22 oranında bir artışla milyar dolar tutarında açık vermiştir (Bkz. Grafik 1). 12 aylık kümülatif cari işlemler açığı ise genişlemeye devam ederek Ağustos ayında 33. milyar dolara ulaşmıştır.

3 Grafik Cari İşlemler Dengesinin Alt Kalemleri Ağustos ayında cari işlemler açığında yaşanan artışta, dış ticaret açığının bir önceki yılın Ağustos ayına göre %48 oranında artarak.73 milyar dolara ulaşması etkili olmuştur. Dış ticaret açığındaki yükselişte ise ithalatın oransal olarak ihracattan daha sert bir şekilde artması rol oynamıştır. Dış ticaret açığındaki yükseliş yanında hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirlerin %18.9 oranında azalarak 2.96 milyar dolara gerilemesi de cari işlemler açığındaki yükselişte etkili olmuştur. 29 yılının Ocak Ağustos döneminde toplam 1.36 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi kalemi, Dış Ticaret Dengesi Gelir Dengesi Hizmetler Dengesi Cari Transferler 21 yılının aynı döneminde %2.7 azalışla milyar dolar fazla vermiştir. Ağustos ayı yaz sezonu olmasıyla turizm gelirleri bir önceki seneye göre değişmezken, taşımacılıktan sağlanan net gelirlerin %164 oranında azalması hizmetler dengesinin bir önceki yılın aynı dönemine göre daralmasına neden olmuştur. Gelir dengesindeki açığın ise, yılın ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre daraldığı dikkati çekmektedir. Gelir dengesi 29 yılının Ocak Ağustos dönemine göre %11.6 azalarak 21 yılının aynı döneminde milyar dolar net çıkış kaydetmiştir. Son olarak cari transferler kaleminin yılın ilk sekiz ayında bir önceki yıla göre %37 oranında gerilemesinin de yine cari açıktaki artışta rol oynadığı görülmektedir. Cari işlemler açığının 21 yılının sonunda 38. milyar dolara ulaşması ve böylece cari açığın GSYİH içindeki payının %.3 olması beklenmektedir. Grafik Cari Açığın Finansman Kalemleri (milyon dolar) İlk 8 Ay Doğrudan Yatırımlar Diğer Yatırımlar Cari Açık (Sağ Eksen) Kaynak: TCMB Portföy Yatırımları Rezerv Varlıklar Ödemeler dengesinin ikinci ana hesabı olan Sermaye ve Finans Hesabının detayları incelendiğinde ise; finans hesabında, bir önceki yılın Ocak Ağustos döneminde 3.2 milyar dolar net sermaye girişi gerçekleşirken, 21 yılının aynı döneminde toplam net sermaye girişi milyar dolar tutarında gerçekleşmiştir. Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren, yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net doğrudan yatırımlar kaleminde ise 21 yılının Ocak Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, 29 yılının aynı dönemine oranla %16.1 oranında azalarak milyar dolar olmuştur. Öte yandan, 29 yılının Ocak Ağustos döneminde 1.98 milyar dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında, 21 yılının aynı döneminde 13.8 milyar dolar tutarı net giriş gerçekleşmesi dikkat çekmiştir. Portföy yatırımlarında yaşanan bu artışın büyük bir kısmının yurtiçi tahvil alımlarından kaynaklandığı gözlenmiştir. Son

4 4 dönemdee Türk tahvillerine olan ilgini devam etmesi nedeniyle tahvil alımlarındaki artışın önümüzdeki dönemlerde devam etmesi mümkün görülmektedir. Ağustos ayı cari işlemler hesabı verileri, ekonomik toparlanmaya paralel bir görünüm çizmesine karşın, Türkiye ekonomisinin kırılganlığı da göz önüne alındığında, cari açığın finansmanında hala portföy yatırımlarının yüksek tutarlarda olması ekonomide bir risk unsuru olarak karşılanmaktadır. Grafik 4 2 Sermaye ve Finans hesabı alt kalemlerininn detayları 1 incelendiğinde ise, yabancı bankaların Türkiye deki mevduattan aylık bazda 1.8 milyar dolarlık çıkış yaptığı izlenirken, yılın ilk sekiz ayında cari işlemler 1 hesabının finansmanında banka mevduatlarının %4 2 oranında bir paya sahip olması dikkat çekmektedir. 3 Cari açık ve banka mevduatlarının 12 aylık kümülatif 4 toplamları incelendiğinde, Ağustos ayında aralarındaki spreadin açıldığı gözlenmiştir. 6 Finansmanda yüksek paya sahip olan yabancı bankaların Türkiye deki mevduatlarının, kalıcı bir finansman kaynağı olmadığı göz önüne alındığında, Yabancı Bankaların Türkiye'deki Mevduatları (12 bu durum gelecek dönemler için ödemeler aylık milyon dolar) dengesinde bir risk unsuru oluşturduğu söylenebilir. Cari Denge (12 aylık milyon dolar) Rezervlerdeki iyileşmeye rağmen cari açığın ilk sekiz Kaynak: TCMB, Vakıfbank ayındaki finansmanı geçmiş yılların aynı dönemine göre kıyaslandığında, dış açığın finansman kalitesinde bozulmalar olduğu gözlenmiştir. Finansmandaki bozuklukların giderilmesi için ise doğrudan yabancı yatırımların payının artırılması gerektiği söylenebilir. Oca. Ağu. Mar.1 Eki.1 May.2 Ara.2 Tem.3 Şub.4 Eyl.4 Nis. Kas. Haz.6 Oca.7 Ağu.7 Mar.8 Eki.8 May.9 Ara.9 Tem.1 Net hata noksan kalemi ise, Haziran ayında yaşanan düşüşün ardından yükselmeye başlamış, açıklanan Ağustos ayı rakamında da bu trendi koruduğu gözlenmiş ve 1.2 milyar dolarlık kayıt dışı sermayee girişi yaşanmıştır. Net hata noksan kaleminde yaşanan pozitif bakiyenin özel sektörün yurtdışında tuttuğu yabancı varlıkları, ekonomide görülen toparlanma ve buna paralel olarak artan güven neticesinde yurtiçine getirmesi sonucu oluştuğu söylenebilir. Ödemeler dengesinde teoride olması gereken; cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamının sıfır olmasıdır. Ancak Ağustos ayında net hata noksan kaleminin cari açığı %4 oranındaa finansa ettiği dikkat çekmektedir. Grafik Grafik 6 Dış Ticaret (milyon dolar) İthalatt (y/y,%) Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Kaynak: TCMB İhracat (y/y,%) 1 Oca.1 May Oca.7 Kaynak: TÜİK Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 AB Ülkelerine İhracat (y/y,%) Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1

5 TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret rakamları ile cari işlemler hesabının altında yer alan dış ticaret rakamları kapsam bakımından farklılık göstermelerine karşın, TÜİK in açıkladığı dış ticaret rakamları ile cari işlemler açığının yüksek korelasyona sahip olduğu değerlendirildiğinde, açıklanan Ağustos ayı cari işlemlerde dengesi yanında TÜİK in açıkladığı dış ticaret rakamlarını da incelemenin faydalı olacağını düşünüyoruz. Geçen yılın ilk 8 ayında milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi bu yılın ilk 8 ayında %78.9 artışla milyar dolar açık verdi. Dış ticaret açığının geçen yıla göre sert şekilde açılması iç talebin dış talebe göre daha güçlü bir görünüm çizdiğine işaret etmektedir. İhracatımız içinde ortalama % ile en yüksek paya sahip olan Euro Bölgesi nde 21 yılının başından itibaren borç krizinin sertleşmesi 21 yılında ihracatta beklenen artışı sınırlandırdı. Grafik 6 den de görüldüğü gibi 21 yılında Euro Bölgesi ne yapılan ihracatın artış hızı yavaşlama Grafik 8 eğilimine girmiştir. 21 yılının ilk 8 ayında 1 İhracatın İthalatı Karşılama oranı(%) ithalatın ihracattan daha hızlı arttığı görülürken, ihracatın ithalatı karşılama oranı %.4 ile son yılın en düşük seviyesine gerilemiştir. Euro Bölgesi ekonomilerindeki talep belirsizliğinin devam etmesi önümüzdeki 7 dönemde de ihracatımız için risklerin 7 %.4 sürebileceğini yansıtırken, söz konusu 6 6 rasyonun önümüzdeki dönemde daha da gerilemesi mümkün görülmektedir. Bununla birlikte ithalatın ihracattan daha hızlı artıyor olması cari açığın daha da artması açısından önemli bir risk unsuru olarak dikkat çekmektedir. Yukarıda yer alan Kaynak: TCMB değerlendirmeler ışığında 21 yılı dış ticaret açığı tahminimiz 62 milyar dolar yönündedir. Böylece dış ticaret açığının GSYİH içindeki payının %8.6 olması beklenmektedir. 211 yılına ilişkin dış ticaret açığı beklentileri cari işlemler açığı beklentileri ile birlikte bir sonraki bölümde değerlendirilecektir. Grafik Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May Kaynak: TCMB, Vakıfbank Dış Ticaret Dengesi (milyon $) Gerçekleşen Tahmin 21 Cari işlemler dengesinin 211 yılındaki seyrini tahmin edebilmek için öncelikle cari denge ile yüksek korelasyonsa sahip dış ticaret dengesini tahmin edebilmenin önemli görünmektedir. Bu çerçevede, 211 yılında dış ticaret açığının seyrini öngörebilmek için oluşturduğumuz model kapsamında iç ve dış talep göstergeleri ile kur ve petrol fiyatlarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. Yılın ilk 8 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre sert şekilde %78.9 oranında genişleyen dış ticaret açığının, iç talebin dış talebe göre daha olumlu bir görünüm sergilemesi ve beklentilerin de dış talebe ilişkin kırılganlıkların devam edeceğine işaret etmesi ile önümüzdeki yıl daha da genişlemesi mümkün görünmektedir. Oluşturduğumuz ekonometrik model de dış ticaret açığının 211 yılında genişlemeye devam edeceği yönündeki görüşümüzü desteklerken, 4 11 Ekim 21 tarihli raporumuzda yer alan büyüme analizimizdeki rakamlara paralel olarak 211 yılında dış ticaretin 77. milyar dolar açık vermesini bekliyoruz. Böylece dış ticaret açığının GSYİH içindeki payının %6.7 olması öngörülmektedir. 211

6 Grafik Kaynak: TCMB, Vakıfbank Cari İşlemler Dengesi (milyon $) Gerçekleşen Tahmin Cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret tahminleri ışığında cari işlemler açığı tahmin edilmiştir. Oluşturduğumuz ekonometrik modelimizde gerçekleşen cari işlemler açığı ile tahmin edilen cari işlemler açığı arasındaki uyum dikkat çekerken, 211 yılında cari işlemler açığındaki genişleme trendinin devam etmekle birlikte bir miktar hız kesmesi mümkün görünmektedir (Bkz. Grafik 1). 211 yılında dış ticaret açığının 77. milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 4. milyar dolar açık vermesi ve böylece cari işlemler açığının GSYİH içindeki payının %.6 olması beklenmektedir. 211 yılında Bu beklentimiz baz senaryo altında tahmin edilirken, gerek dış ticaret açığı gerekse cari işlemler açığı tahminlerimizde kur ve petrol fiyatlarının seyrindeki değişmelerin ve Türkiye ekonomisi ile dış ticaretimizde önemli bir paya sahip olan Euro Bölgesi ekonomisinin büyümesine ilişkin risklerin beraber değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz Tablo yılına ilişkin Beklentiler Kur Petrol Türkiye Büyüme Euro Bölgesi Reel Büyüme(%yoy) Dış Ticaret Dengesi Cari İşlemler Dengesi Model Model Baz Senaryo milyar $ 4. milyar $ Senaryo milyar $ 48.9 milyar $ Senaryo milyar $ 42.3 milyar $ Kaynak: Vakıfbank Bu çerçevede, hazırladığımız değişik senaryolar altında dış ticaret ve cari açığı ilişkin beklentilerimiz Tablo 2 de yer almaktadır. Baz senaryoda 211 yılında büyüme beklentimiz %3. yönündeyken, 211 yılı Euro Bölgesi büyümesi için ortalama piyasa beklentisi analize dahil edilmiştir. Finansal piyasalar ilişkin olarak 211 yılında 1. olan kur beklentimizin yanı sıra petrol fiyatlarında TCMB nin yıl sonu beklentisi baz alınmıştır. Bu beklentiler ışığında dış ticaret açığı ve cari işlemler açığına ilişkin beklentilerimizi yukarıda belirtmiştik. Finansal verilerdeki değişkenlikler beraberinde büyüme yönlü riskler alternatif 2. senaryo altında incelenmiştir. İlk senaryo analizi, USD/TL kurunun beklentimizin altında kalacağı, diğer bir ifade ile TL nin USD karşısındaki değerlenmesinin devam edeceği ve gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında daha güçlü bir büyüme performansının yakalanacağı varsayımı altında ele alınmıştır Ekim 21 tarihli haftalık analizimizde olumlu senaryo ile 211 yılında Türkiye ekonomisinin %4.7 oranında büyüyeceği yönünde olan beklentimizin yanı sıra piyasa beklentilerinde olumlu performansı yansıtan Euro Bölgesi büyümesi baz alınmıştır. Söz konusu senaryo altında dış ticaret açığının 81.9 milyar dolara ulaşacağı beklenirken, cari işlemler açığının 48.9 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir. Diğer yandan USD/TL kurunun beklentilerin üzerinde yükseleceği, petrol fiyatlarının ise beklentilerin altında kalacağı senaryo altında hem yurtiçi hem de Euro Bölgesi büyümesinin görece daha olumsuz bir performans yaşayacağı dikkate alınmıştır. Bu senaryo altında ise dış ticaret ve cari işlemler açığının artış hızının yavaşlayacağı beklenirken, dış ticaret açığının 73.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 42.3 milyar dolar olması mümkün olabilir.

7 7 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 1 Reel GSYİH (Yıllık % Değişim) Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% y y) Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Vergi Süb GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

8 8 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%) 29 II. Çey 29 III. Çey 29 IV. Çey 21 I. Çey 21 II. Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har Dev. Nihai Tük. Har Gay. Safi Ser. Oluş Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II GSYİH Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.

9 9 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Temmuz Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda Kimyasal Madde Ana Metal Sanayi Metalik Olm. Diğ. Mineral Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Giyim Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak:OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet)

10 1 Kapasite Kullanım Oranı Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 Kapasite Kullanım Oranı (%) 73.4 May.1 Eyl Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Nis.1 Tem.1 Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19,9. 17,9. 1,9. 13,9. 11,9. 9,9. 7,9.,9. 3,9. 1,9.. 4,. 3,. 3,. 2,. 2,. 1,. 1,.,.. 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi Haziran Ekim Şubat 6 Haziran 6 Ekim 6 Şubat 7 Haziran 7 Ekim 7 Şubat 8 Haziran 8 Ekim 8 Şubat 9 Haziran 9 Ekim 9 Şubat 1 Haziran 1 PMI Imalat Endeksi Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Reuters

11 11 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Haberleşme Eğlence ve kültür Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve Ayakkabı Gıda ve Alkolsüz , Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler Yıllık Aylık Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Kaynak:Bloomberg UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi

12 12 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu Oca. Eyl. May.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi M1 26M4 26M7 26M1 27M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Ağu Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti

13 13 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu M1 2M 2M9 26M1 26M 26M9 27M1 27M 27M9 28M1 28M 28M9 29M1 29M 29M9 21M1 21M Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi

14 14 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri

15 1 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) Dış Ticaret Dengesi Oca.3 Haz.3 Kas.3 Nis.4 Eyl.4 Şub. Tem. Ara. May.6 Eki.6 Mar.7 Ağu.7 Oca.8 Haz.8 Kas.8 Nis.9 Eyl.9 Şub.1 Tem.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) İhracat Oca.3 Haz.3 Kas.3 Nis.4 Eyl.4 Şub. Tem. Ara. May.6 Eki.6 Mar.7 Ağu.7 Oca.8 Haz.8 Kas.8 Nis.9 Eyl.9 Şub.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Oca.3 Ağu.3 Mar.4 Eki.4 May. Ara. Tem.6 Şub.7 Eyl.7 Nis.8 Kas.8 Haz.9 Oca.1 Ağu.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar)

16 16 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları Ara.3 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Oca.2 Eki.2 Tem.3 Nis.4 Oca. Eki. Tem.6 Nis.7 Oca.8 Eki.8 Tem.9 Nis.1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 CNBC e Tüketici Güven Endeksi Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK

17 17 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Faiz Dışı Denge Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Tem.1 2 Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Toplam Borç Stoku (milyar TL) İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

18 18 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar TL sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nisan 1 Temmuz Ocak 24 Haziran 4 Kasım 4 Nisan Eylül Şubat 6 Haziran 6 Kasım 6 Nisan 7 Eylül 7 Şubat 8 Temmuz 8 Aralık 8 Mayıs 9 Ekim 9 Mart 1 Ağustos 1 Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%),Vakıfbank M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen)

19 19 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye Beklentiler 21 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Nisan 21) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

20 2 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER En Son Yayımlanan 21 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) (21 2. Çeyrek) Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) (21 2. Çeyrek) %6.8 %. (21 III.Çey) Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) (Temmuz 21) %7. 7 Kapasite Kullanım Oranı (%) (Temmuz 21) %7. İşsizlik Oranı (%) (Temmuz 21) %11.2 %11. Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) (Eylül 21) %7.9 ÜFE (Yıllık % Değişim) (Eylül 21) %8.7 Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 83,38 17,1 12,728 (1.1.21) M2 434,2 494,24 4,328 (1.1.21) M3 48,383 2,674 73,34 (1.1.21) Emisyon 3,468 34,289 42,324 (1.1.21) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,7 7,689 78,37 (8.1.21) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) ( ) TRILIBOR O/N (1.1.21) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 41,947 13, (Ağustos 21) 38, İthalat 193, ,41 1,228 (Ağustos 21) 17, İhracat 14,799 19,672 8,7 (Ağustos 21) 113, Dış Ticaret Açığı 3,22 24, (Ağustos 21) 7, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri ,6 18,493 (Eylül 21) Bütçe Giderleri ,27 2,39 (Eylül 21) Bütçe Dengesi ,21 6,93 (Eylül 21), Faiz Dışı Denge ,96 (Eylül 21) 3, Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) (Ağustos 21) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) (Ağustos 21) Kamu Net Borç Stoku (21 II. Çeyrek)

21 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Serkan Özcan Baş Ekonomist Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkars@vakifbank.com.tr Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar