KAN VERĠN BĠR HAYAT DA SĠZ ARMAĞAN EDĠN

Transkript

1 KAN VERĠN BĠR HAYAT DA SĠZ ARMAĞAN EDĠN Ġnt.Dr.Ayla ÖZTÜRK Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi

2 KAN NEDĠR? Vücutta oksijen, besin maddelerini, hormonları, vitaminleri ve antikorları dokulara taģıyan ve oluģan karbondioksit ve atık maddelerini vücuttan uzaklaģtıran yaģamsal sıvı

3 TERMĠNOLOJĠ Kan BağıĢı (Donasyon) Kan BağıĢçısı (Donör) Kan BileĢenleri Transfüzyon Tam kan veya bileģenlerini verme iģlemi Tam kan veya bileģenlerini veren kiģi Eritrosit Süsp. Trombosit Süsp. Plazma Granülosit Süsp. Ġhtiyacı olan hastaya tam kan ya da bileģeni nakli Kan ve kan ürünlerinin bağıģçıdan alınması ve alıcıya transfüzyonu hekimin sorumluluğu ve denetimi altında yapılır Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: KAN VE KAN ÜRÜNLERİ YONETMELİĞİ Madde2

4 KAN BAĞIġI NEDEN ÖNEMLĠ? Kan, kaynağı insan olan ve elde edilmesi için baģka alternatifi olmayan bir tedavi aracıdır Gelişmiş ülkelerde gönüllü kan bağışı oranı %5 Türkiye'de gönüllü kan bağışı oranı %1,5-2 Kıbrıs da gönüllü kan bağışı oranı?? Kan bağışı üzerine bilgi, tutum ve davranış ölçümü anket çalışması.doç.dr.ebru Koca

5 DÜZENLĠ KANA ĠHTĠYACI OLANLAR Kan hastalığı (talasemi, lösemi vb.) Diyaliz hastaları Kanser hastaları

6 KAN BAĞIġI NASIL YAPILIR? KAN MERKEZĠNE GELEN DONÖR DONÖRÜN FORMU KAYIT FORMUN DOKTOR TARAFINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ, FĠZĠK MUAYENE, Hb TAYĠNĠ RED EDĠLEN DONÖR UYGUN DONÖR RED NEDENĠ VE KAYIT DONASYON BAġARILI OLMAYAN DONASYON BAġARILI DONASYON GEÇĠCĠ RED SÜREKLĠ RED GÖZLEM VE TEDAVĠ ĠKRAM GĠDEN DONÖR

7 DONÖR FORMU

8 UYGUN DONÖR YaĢ >60 ilk bağıģ 65 yaģ üstü Hizmet birimi sorumlu doktorun onayı ile Vücut ağırlığı 50kg. Kadın Erkek Hemoglobin 12,5 g/dl. 13,5 g/dl. 6 g/dl Düzenli plazmaferez bağıģçıları için en az yılda bir kez Trombosit 150x10⁹ /l Tromboferez bağıģçıları için

9 SÜREKLĠ RED GEÇĠCĠ RED Addison Hastalığı Chagas Ġlaçlar Siroz Anaflaksi AIDS Creutzfeldt-Jacob HIV taģıyıcıları Sorgulamada kiģinin tam mental koordinasyon sağlayamaması Crohn Ġlaç bağımlılığı veya Ģüphesi Talasemi major Amfizem Demans Ġlaç suistamli ve Ģüphesi Stent takılanlar Arteriyel tromboz Asbestozis Diyabetes Ġnsipitus Kanser Tekrarlayan venöz tromboz Erkek erkeğe cinsel iliģki Kalp hastalığı Babesiosis Sex iģçileri Kronik böbrek yetmezliği G6PD eksikliği HBV-HCV taģıyıcıları Kronik nefrit Ülseratif kolit Orak hücre anemisi HBV hastalığı geçirenler HCV hastalığı geçirenler

10 HANGĠ TESTLER YAPILIR? Anti-HIV Testi (AIDS) HbsAg Testi (Hepatit-B) Anti-HCV Testi (Hepatit-C) Sifiliz (Frengi) Kan Grubu

11 BAĞIġTAN ÖNCE DĠKKAT! Uykusuz ve aç olmamalısınız Son 24 saatte aģırı alkol tüketmemiģ olmalısınız Kan bağıģından önce, eğer sağlığınız açısından mecbur değilseniz, ilaç almayınız

12 BAĞIġTAN SONRA DĠKKAT! dk dinlenmeniz gerekecektir. Ġkram edilen meyve suyunu iģlemden sonra içebilirsiniz. Kendinizi iyi hissediyorsanız kalkabilirsiniz. En az 2 saat sigara içmeyiniz. Bol sıvı alın aç kalmamaya dikkat ediniz. Efor sarfetmeyiniz, ağır egzersiz yapmayınız. Bir sonraki öğünden önce alkollü içecek almayınız. Pilot, Ģoför,ağır iģ makinesi kullanıcıları gibi bir iģte çalıģıyorsanız 24 saat iģinize ara vermelisiniz.

13 KAN BAĞIġININ FAYDALARI BAĢ ağrısı, stres, yüksek tansiyon, yorgunluk gibi rahatsızlıkların giderilmesinde katkı sağlar. Kandaki yüksek yağ oranı düģer. Ġnsan psikolojik olarak rahatlar, kendini huzurlu hisseder. BağıĢcı daha dinç ve canlı olur. Kemik iliğinin yağlanması nı önler kan yapımını canlı tutar.

14 KAN BAĞIġININ FAYDALARI Kan yapan organlar uyarılır ve kan yapmaya sevk edilir Kan hücreleri yenilenir Ġnsan psikolojik olarak rahatlar, kendini huzurlu hisseder Daha sonra kendisine kan verilmesi gerektiğinde bunu yapacak insanların çıkacağını düģünerek güven duyar Her kan bağıģlayana kan grubu ve kan yoluyla bulaģan hastalıklarla ilgili tarama testleri uygulanır, bu da bir yarar olarak düģünülebilir Memorial Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarlar Koordinatörü Doç. Dr. Kenan Keskin

15 AFEREZ Tam kanın damar dıģına alınarak otomatik cihazlar yardımıyla ayrıģtırılması ve istenen bileģen uzaklaģtırıldıktan sonra iģlem sırasında veya iģlem sonunda kanın kalan kısmının bağıģçıya geri verilerek bir ya da daha fazla bileģenin elde edilmesi yöntemi KĠM? yaģ 50 kg üzerinde Geçerli sağlık Ģartlarına uygun olmak Uygun damar yapısına sahip olmak Son 5 gün içersinde aspirin,piroksikam ya da türevi bir ilacı kullanmamıģ NE SIKLIKTA? Haftada 2 iģlem Ġki iģlem arası 48 saat Yılda 24 kez Tam kan bağıģından 4 hafta sonra Trombosit Aferezinden sonra tam kan bağıģı 48 saat sonra

16 BĠLĠNMEYENLER KAN BAĞIġI NE KADAR SÜRER FORMU DOLDURMAK ZORUNLU MU BEYAN ETMĠġ OLDUĞUM BĠLGĠLERĠ VE ÖZEL SORULARA VERDĠĞĠM CEVAPLARI BAġKASI GÖRÜR MÜ KAN BAĞIġLADIKTAN SONRA KĠLO ALIRMIYIM KĠMLĠK BEYAN ETMEK ZORUNDAMIYIM KULLANILAN ĠĞNE KALIN CANIM ÇOK YANAR MI KAN BAĞIġLARKEN BANA HASTALIK BULAġIRMI YAPILAN TESTLER BANA BĠLDĠRĠLECEK MĠ KANSIZ KALIRMIYIM KANIM AZALIR MI ĠĞNEDEN ÇOK KORKUYORUM KAN BAĞIġLAYA BĠLĠRMĠYĠM KAN BAĞIġI BAĞIMLILIK YAPAR MI

17 KAYNAKLAR KAN BAĞIġI ÜZERĠNE BĠLGĠ, TUTUM VE DAVRANIġ ÖLÇÜMÜ ANKET ÇALIġMASI. E.ÖzbeĢer, S. Bayrak, B. Bozdoğan, A. Genç, K. Sezen Uğur, DanıĢman: Doç. Dr. Ebru Koca ULUSAL KAN ve KAN ÜRÜNLERĠ REHBERĠ, Türkiye Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

18 TEġEKKÜRLER